Ustawa COVID-19 na tle rozwiązań w zakresie dyscypliny finansów publicznych. Analiza z wykorzystaniem elementów metody kompletu normatywnegoPaweł Falenta
doktor nauk ekonomicznych, wykładowca, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID: 0000-0002-7484-3604
Ustawa COVID-19 na tle rozwiązań w zakresie dyscypliny finansów publicznych. Analiza z wykorzystaniem elementów metody kompletu normatywnego
Ustawodawstwo wprowadzane w związku z pandemią COVID-19 wprowadziło szereg rozwiązań w kierunku uproszczeń oraz odstępstw od stosowania dotychczasowego prawa, mającego w założeniu branie pod uwagę okoliczności pandemicznych. Choć kierunki tych działań legislacyjnych wstępnie wydają się słuszne, to jednak nie można nie zauważyć ryzyk, jakie niosą za sobą wprowadzane regulacje. Przedmiotem analizy w niniejszym artykule będzie wprowadzony art. 15s tzw. ustawy covidowej określający uchylenie karalności wybranych czynów dyscypliny finansów publicznych związanych z obszarem zamówień publicznych. Autor na wstępie dokona przeglądu regulacji wprowadzonych przez ustawodawcę związanych z pandemią COVID-19, a następnie przejdzie do gruntowanej analizy wspomnianego art. 15s. Analiza dotyczyć będzie przepisów źródłowych, uwarunkowań wprowadzonych powiązanym art. 15r, orzeczeń dyscyplinarnych oraz uwag środowisk związanych z zagrożeniami wprowadzonych regulacji. Autor wskaże również na kategorie korzyści i kosztów omawianego rozwiązania oraz przedstawi schemat powiązań formalnych analizowanej instytucji z użyciem metody Fontes. Całość zakończą syntetyczne wnioski i wątpliwości w przedmiocie skutków realizacji tegoż przepisu.
Słowa kluczowe: COVID-19, zamówienia publiczne, sankcje, dyscyplina finansów
dr Paweł Falenta
Assistant Professor at the University of Wroclaw, Poland
ORCID: 0000-0002-7484-3604
The COVID-19 Act against the background of solutions in the field of public finance. Analysis with the use of elements of the normative set method
The legislation introduced in connection with the COVID-19 pandemic has introduced a number of solutions towards simplification as well as derogations from the application of the existing law, which was assumed to take into account pandemic circumstances. Although the directions of these legislative actions initially seem right, it is impossible not to notice the risks associated with the introduced regulations. The subject of analysis in this article will be the introduced Article 15s of the so-called Covid Act, determining the waiver of criminal liability for selected acts in the field of public finance discipline related to public procurement. At the outset, the author will review the regulations introduced by the legislator related to the COVID-19 pandemic, and will then proceed to a thorough analysis of the aforementioned Article 15s. The analysis will concern source provisions, the conditions introduced by the related Article 15r, disciplinary judgments and comments from the community related to the risks of the introduced regulations. The author will also indicate the categories of benefits and costs of the discussed solution, and will present a scheme of formal connections of the analysed institution using the Fontes method. The article will end with comprehensive conclusions and will indicate doubts as to the effects of implementing this provision.
Keywords: COVID-19, public procurement, sanctions, public finance
Bibliografia/References
Lurka K., Cieszyński o dyscyplinie finansów, COVID-19 i transparentności, https://www.termedia.pl/mz/Cieszynski-o-dyscyplinie-finansow-COVID-19-i-transparentnosci,37738.html.
Misiąg A. [w:] Ustawa o finansach publicznych. Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, Legalis 2019.
Pieróg J., Prawo zamówień publicznych, Warszawa 2016.
Sobolewska A., Zmiany w umowach o zamówienia publiczne na czas kryzysu, https://www.beck.pl/zmiany-w-umowach-o-zamowienia-publiczne-na-czas-kryzysu/.
Szostak R., Zmiana umowy o zamówienie publiczne w okolicznościach zagrożenia epidemicznego. Część druga, „Zamówienia Publiczne Doradca” 2020/6, Legalis.
Marian Andrzej Liwo
profesor nadzwyczajny, doktor habilitowany, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu, Polska
ORCID: 0000-0002-8527-7484
Demagogie legislacji państwa prawnego w okresie kryzysu tego państwa i ich konsekwencje
Zjawisko demagogii ma swoje określenie w języku polskim i doktrynie z nią związanej. Łączy się ono również z populizmem, będąc uwarunkowane wieloma złożonymi przyczynami. Zjawisko to w legislacji pojawia się w tworzeniu regulacji prawnych z pozoru poprawnych, służących dobru ogółu, a w rzeczywistości mających na celu realizację jedynie słusznych założeń partii dominującej, które nie służą dobru wspólnemu. Powoduje to kryzys państwa prawnego i stanowionego przez to państwo prawa, stającego się narzędziem polityki. Przeciwdziałanie wymaga poszanowania wartości uznawanych za najwyższe w państwie i społeczeństwie, w tym też kształtowania świadomości społeczeństwa w sposób wolny od nienawiści i nieuzasadnionych zagrożeń nie tylko przez państwo świadome służby całemu społeczeństwu, a nie jego wybranej części, ale i ugrupowania opozycyjne, media i inne podmioty publiczne, które swoją pozycją oraz oddziaływaniem mogą tą świadomość kształtować w sposób pozbawiony subiektywnych osób.
Słowa kluczowe: państwo prawa, kryzys, demagogie, legislacja, populizm
prof. nadzw. dr hab. Marian Andrzej Liwo
Humanitas University in Sosnowiec, Poland
ORCID: 0000-0002-8527-7484
The demagogy of the rule of law legislation during crisis and its consequences
The phenomenon of demagogy has its definition in the Polish language and the related doctrine. It is also linked to populism, being conditioned by many complex factors. In legislation, this phenomenon appears in the creation of seemingly correct legal regulations serving the common good, but in fact aimed at implementing only the objectives of the dominant party, which do not serve the common good. This causes a crisis of the rule of law and the law it establishes, which becomes a policy tool. Counteracting this requires respecting the values recognised as the highest in the state and society, including shaping public awareness in a way that is free from hatred and unjustified threats, not only by the state, consciously serving the whole society and not only a selected part, but also opposition groups, media and other public entities, which with their position and influence can shape this awareness in a way devoid of subjective people.
Keywords: rule of law, crisis, demagogy, legislation, populism
Bibliografia/References
Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz [w:] Dzieła wszystkie, t. 1, Warszawa 2003, www.zrodla.historyczne.prv.pl.
Bralczyk J., Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, Warszawa 2005.
Fras J., Komunikowanie publiczne [w:] D. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepko, Teoria i propaganda polityk, Wrocław 1997.
Fuller L.L., Anatomia prawa, Lublin 1993.
Höffe O., Sprawiedliwość polityczna, Kraków 1999.
Kaczmarek B., Kilka uwag w sprawie interpretacji polityki [w:] Polityka, Kultura, Pokolenie. Księga jubileuszowa na sześćdziesięciolecie Profesora Bronisława Gołębiowskiego, Warszawa 1999.
Kaczmarek B., Polityka a władza. Kryzys paradygmatu? [w:] Studia politologiczne. Współczesne teorie polityki – od logiki do retoryki, red. T. Klimentowicz, t. 8, Warszawa 2004.
Karwat M., Polityka rzeczowa, stronnicza i metapolityka [w:] Studia politologiczne. Współczesne teorie polityki – od logiki do retoryki, red. T. Klimentowicz, t. 8, Warszawa 2004.
Łukasiewicz J., Zasady prawa [w:] M. Holzer, J. Łukasiewicz, K. Zagulak, Podstawowe zagadnienia tworzenia i stanowienia prawa, Przemyśl 1998.
Seidler G.L., Groszek H., Pieniążek A., Koncepcja demokratycznego państwa prawnego [w:] Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, red. L. Sobczyk, Lublin 2010.
Seidler G.L., Groszyk H., Malarczyk J., Pieniążek H., Wstęp do nauki o państwie i prawie, Lublin 2005.
Siewierska-Chmaj A., Język polskiej polityki, Rzeszów 2006.
Szreniawski J., Wybrane zagadnienia instytucjonalizacji partii politycznych [w:] Prawa i wolności obywatelskie w procesie transformacji ustrojowej, red. H. Zięba-Załucka, Rzeszów 1997.
Zoll A., Problemy z legislacją. Tezy do dyskusji [w:] System stanowienia prawa. Sprawne i służebne państwo, „Biuletyn Forum Debaty Publicznej” 2011/5.
Zoll F., Sądne czasy, „Polityka” 2016/11.
Jerzy Paśnik
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Akademii Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0002-7835-0321
Projekty konstytucji Prawa i Sprawiedliwości z 2005 r. i 2010 r. a praktyka ustawodawcza w latach 2005–2007 i 2015–2020 – zagadnienia wybrane
Celem opracowania było przedstawienie koncepcji organizacji i działania władzy sądowniczej w projektach konstytucyjnych Prawa i Sprawiedliwości z 2005 r. i z 2010 r. oraz ich skonfrontowanie z praktyką ustawodawczą w latach 2005–2007 i od 2015 r. do chwili obecnej, tj. w czasie, gdy partia ta sprawowała władzę. Takie ujęcie wynikało z faktu, że w żadnym z tych okresów PiS nie uzyskała większości konstytucyjnej w wyborach parlamentarnych, co uniemożliwiało zmianę konstytucji w przewidzianym trybie. Realizując powyższe założenie, Autor w pierwszej kolejności dokonał porównania proponowanych w obu projektach zmian regulacji władzy sądowniczej, przy czym jako wzorzec oceny przyjął sformułowane przez prezesa i wiceprezesa PiS cele i uzasadnienie proponowanych zmian, co doprowadziło do konkluzji o dużym ich podobieństwie do unormowań proklamujących jednolitą władzę państwową zawartych w konstytucji z 1952 r. Z kolei dokonując ogólnego z konieczności przeglądu stosownych w tym względzie nowelizacji, Autor doszedł do wniosku, że w ich wyniku doszło do obsady Trybunału Konstytucyjnego własnymi kandydatami, utworzono w ramach Sądu Najwyższego dwie dodatkowe izby, przy czym celem jednej z nich jest dyscyplinarne represjonowanie sędziów, prokuratorów oraz adwokatów i radców prawnych wykonujących swoje funkcje niezgodnie z oczekiwaniami władzy politycznej, a przez upolitycznienie składu Krajowej Rady Sądownictwa stworzono przesłanki do selektywnej obsady sądów wszystkich instancji.
Słowa kluczowe: Trybunał Konstytucyjny, Sąd Najwyższy, sądownictwo powszechne, sądownictwo administracyjne, Krajowa Rada Sądownictwa
dr hab. Jerzy Paśnik
Professor at the Vistula Academy of Finance and Business in Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0002-7835-0321
Constitutional drafts of the Law and Justice Party (PiS) of 2005 and 2010 vs. legislative practice in 2005-2007 and 2015-2020 – selected issues
The aim of the study was to present the concept of the organisation and operation of the judiciary in the constitutional drafts of the Law and Justice Party (PiS) of 2005 and 2010, and to confront them with the legislative practice in 2005-2007 and from 2015 to the present, i.e. at the time when this party was in power. This approach resulted from the fact that PiS did not win a constitutional majority in parliamentary elections in any of these periods, which made it impossible to change the constitution in the prescribed manner. Realising the above assumption, the author first compared the changes to the regulation of the judiciary proposed in both drafts, and adopted the goals and justifications for the proposed changes formulated by the president and vice-president of PiS as a model of assessment, which led to the conclusion that they are very similar to regulations proclaiming the uniform state power contained in the constitution of 1952. In turn, when making a general review of the relevant amendments in this regard, the author concluded that as a result of them the Constitutional Tribunal was cast with its own candidates, two additional chambers were created within the Supreme Court, one of them being aimed at the disciplinary repression of judges, prosecutors, attorneys-at-law and legal advisors performing their functions contrary to the expectations of the political authority, and the politicisation of the composition of the National Council of the Judiciary has created conditions for the selective staffing of courts of all instances.
Keywords: Constitutional Tribunal, Supreme Court, common judiciary, administrative judiciary, National Council of the Judiciary
Bibliografia/References
Chruściak R., Najnowsze propozycje zmian w Konstytucji RP, „Studia Iuridica Lubieniensis” 2014/22.
Chruściak R., Prace konstytucyjne w latach 1997–2007, Warszawa 2009.
Chruściak R., Prace konstytucyjne w latach 2008–2011, Warszawa 2013.
Chruściak R. (red.), Projekty Konstytucji 1993–1997, część 2, Warszawa 1997.
Chruściak R., Przygotowanie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Przebieg prac parlamentarnych, Warszawa 1997.
Chruściak R., Spór o konstytucyjne kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Studia Politologiczne” 2011/19.
Garlicki L., Prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2017.
Jarentowski M., Zmiana Konstytucji w Polsce: od dogmatyzmu do empirii, „Teka of Political Science and International Relations” 2018/13 (1).
Paśnik J., Niektóre aspekty tworzenia prawa w teorii i praktyce legislacyjnej [w:] Bezpieczeństwo prawne i bezpieczeństwo obrotu prawnego w Polsce, red. J. Mojak, A. Żywicka, L. Bielecki, Lublin 2019.
Piechowiak M. (red.), Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Aksjologiczne podstawy prawa, Warszawa 2020.
Sanecka J., Pozycja ustrojowa prezydenta w myśli politycznej Prawa i Sprawiedliwości, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2008/15.
Słoński M., Między III i IV RP. Wokół koncepcji państwa, „Przegląd Naukowy Disputatio” 2010/11.
Stefaniak M., Preambuła aktu normatywnego w doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989–2007, Lublin 2009.
Winczorek P., Projekty nowych rozwiązań konstytucyjnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006/2.
Paweł Chmielnicki
profesor zwyczajny doktor habilitowany, Dyrektor Centrum Badań Procesu Legislacyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego
ORCID: 0000-0002-3161-9397
Aktywność ustawodawcza Sejmu RP w pierwszym roku pandemii SARS-CoV-2. Wnioski generalne
Artykuł dotyczy problemu długookresowych tendencji zachodzących w procesie stanowienia prawa w Polsce w latach 1990–2020. Szczególne miejsce zajmuje omówienie aktywności polskiego ustawodawcy w roku pandemii SARS-CoV-2. Wskazano, iż właśnie na rok 2020 przypada kilka wyników rekordowych w skali całego okresu objętego badaniami z punktu widzenia niektórych zagadnień badawczych, jak najbardziej niekorzystny wskaźnik regulacji poświęconych ochronie praw podmiotowych. Zwrócono także uwagę na wyjątkową skalę uchybień w sferze podstaw prawnych działań legislacyjnych podejmowanych przez polskie władze w roku 2020, a także na fakt wykorzystywania pandemii jako okazji do wprowadzania niekorzystnych dla różnych grup adresatów regulacji.
Słowa kluczowe: proces legislacyjny, materialne źródła prawa, polskie ustawodawstwo
prof. dr hab. Paweł Chmielnicki
Director of the Legislative Process Research Centre at the Faculty of Law and Administration of the Lazarski University, Poland
ORCID: 0000-0002-3161-9397
Legislative activity of the Sejm of the Republic of Poland in the first year of the SARS-CoV-2 pandemic. General conclusions
The article deals with the problem of long-term trends in the law-making process in Poland in the years 1990-2020. A special focus is given to the activity of the Polish legislator in the year of the SARS-CoV-2 pandemic. It is indicated that in 2020 there are several record results for the entire period covered by the research in terms of certain research issues, such as the most unfavourable indicator with respect to regulations devoted to the protection of the rights of individuals. Attention is also drawn to the exceptional scale of shortcomings in the sphere of the legal basis for legislative actions undertaken by the Polish authorities in 2020, as well as the fact that the pandemic was used as an opportunity to introduce regulations that are unfavourable for various groups of recipients.
Keywords: legislative process, material sources of law, Polish legislation
Bibliografia/References
Chmielnicki P., Przeciwdziałanie nadużywaniu funkcji redystrybucyjnej państwa, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Chmielnicki P., Stachura M. [w:] P. Chmielnicki (red.), A. Dybała, M. Stachura, Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2010.
Gee Milan E., Dostosowywanie sposobów działania do zmian potrzeb społeczno-ekonomicznych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Kotowicz B., Realizacja funkcji redystrybucyjnej państwa w latach 1990-2020, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Kurzępa-Dedo K., Redukcja ryzyka przedsiębiorcy, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Likert R., A Technique for the Measurement of Attitudes, „Archives of Psychology” 1932/140.
Malinowska-Wójcicka M., Pogłębianie komplikacji systemu, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Masior M., Nierównowaga siły w stosunkach społecznych i ochrona podmiotów o mniejszym potencjale, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Minich D., Poszerzanie kompetencji organów władzy publicznej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Opaliński B., Wspieranie podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Polakowski M., Szelewa D., Polityka społeczna koalicji PO-PSL, Friedrich-Ebert Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA), 2015.
Ringelmann M., Recherches sur les moteursanimés: Travail de l'homme, „Annales de l'Institut National Agronomique, 2nd series” 1913/12.
Strzała K., Generowanie wydatków na cele publiczne, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Van Kędzierski D., Koszty i bariery obciążające procesy gospodarowania, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/12.
Olgierd Kucharski
Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Polska
ORCID: 0000-0002-9633-9281
Ochrona danych osobowych a bezpieczeństwo i higiena w prawie pracy
Celem artykułu była analiza relacji między przepisami o ochronie danych osobowych a przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy w prawie pracy. Obowiązujące przepisy i ich „ściśle literalna” interpretacja przez Urząd Ochrony Danych Osobowych (respektowana przez inne organy administracji, w tym powołane do nadzoru i kontroli warunków pracy) utrudniają pracodawcom realizację obowiązków wynikających z art. 207 k.p. oraz uprawnień wynikających z art. 100 k.p. Brak możliwości prewencyjnego sprawdzania stanu trzeźwości (przy użyciu zalegalizowanych urządzeń i w warunkach szanujących godność pracownika), a także temperatury pracownika (również przy użyciu zalegalizowanych urządzeń i z poszanowaniem godności pracownika) bardzo utrudnia, a wręcz uniemożliwia, zwłaszcza podmiotom zatrudniającym wielu pracowników, wychwycenie nietrzeźwego lub wyziębionego pracownika. Niestety jak dotąd stanowisko UODO nie było przedmiotem oceny sądu, teoretycznie istnieje więc możliwość dokonania przez judykaturę takiej interpretacji opartej np. na priorytecie ochrony zdrowia i życia pracowników, obowiązkach wynikających z zasad wykonywania umów o pracę, ochronie żywotnych interesów pracodawców, która uchyliłaby dominującą obecnie literalną wykładnię opisanych przepisów. W chwili obecnej postulatem wynikającym z przeprowadzonych powyżej analiz jest propozycja de lege ferenda polegająca na jednoznacznym określeniu w przepisach, że pracodawca może przetwarzać dane o stanie zdrowia pracownika w celu zapewnienia realizacji obowiązków wynikających z art. 100 i 207 k.p.
Słowa kluczowe: prawo pracy, ochrona danych osobowych, bezpieczeństwo i higiena pracy
Olgierd Kucharski
Faculty of Law and Economics at the Jan Długosz University in Czestochowa, Poland
ORCID: 0000-0002-9633-9281
Personal data protection vs. health and safety in labour law
The aim of the article is to analyse the relationship between the provisions on the protection of personal data and the provisions on occupational health and safety in the labour law. The applicable regulations and their “strictly literal” interpretation by the Office for Personal Data Protection (respected by other administrative bodies, including those appointed to supervise and control working conditions) make it difficult for employers to fulfil their obligations under Article 207 of the Labour Code and their rights under Article 100 of the Labour Code. The lack of possibility to preventively check the state of sobriety (with the use of legalised equipment and in conditions respecting the dignity of the employee) as well as the temperature of an employee (also with the use of legalised equipment and respecting the dignity of the employee) makes it very difficult or even impossible, especially for entities employing many employees, to catch an intoxicated or sick employee. Unfortunately, so far the position of the Office for Personal Data Protection has not been assessed by court, so theoretically it is possible for the judicature to make such an interpretation based, for example, on the priority of protecting the health and life of employees, obligations arising from the principles of performance of employment contracts, protection of the vital interests of employers, which would overrule the currently dominant literal interpretation of the described provisions. At present, the postulate resulting from the analyses carried out above is a de lege ferenda proposal consisting in an unambiguous specification in the provisions that the employer may process data on the employee's health aimed at ensuring the fulfilment of the obligations arising from Articles 100 and 207 of the Labour Code.
Keywords: labour law, protection of personal data, occupational health and safety
Bibliografia/References
Buczek P., RODO jako bariera w prowadzeniu działalności gospodarczej [w:] Identyfikacja barier prawnych w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wybrane zagadnienia, red. J. Glumińska-Pawlic, B. Przywora, A. Słysz, Warszawa 2020.
Chmielnicki P. (red.), Pochodzenie, tworzenia i efektywność prawa, Warszawa 2014.
Deryng-Dziuk A., Problem ograniczeń w zakresie kontroli trzeźwości alkomatem jako bariera w prowadzeniu działalności gospodarczej [w:] Identyfikacja barier prawnych w prowadzeniu działalności gospodarczej. Wybrane zagadnienia, red. J. Glumińska-Pawlic, B. Przywora, A. Słysz, Warszawa 2020.
Foltman P., Koronawirus: podejrzenie gorączki nie uzasadnia użycia termometru, https://www.rp.pl/Kadry/309099952-Koronawirus-podejrzenie-goraczki-nie-uzasadnia-uzycia-termometru.html.
Gad-Nowak M., Pandemia: zasady przetwarzania danych osobowych w miejscu pracy, https://www.rp.pl/Kadry/304229951-Pandemia-zasady-przetwarzania-danych-osobowych--w-miejscu-pracy.html.
Gładoch M., Prawo pracodawcy do kontroli pracowników w związku z zagrożeniem COVID-19, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020/7.
Koronawirus: nie będzie obowiązku mierzenia temperatury u pracownika przez pracodawcę, https://www.rp.pl/Kadry/306219979-Koronawirus-nie-bedzie-obowiazku-mierzenia-temperatury-u-pracownika-przez-pracodawce.html.
Kot K., Problemy z badaniem trzeźwości kierowców MPK, https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-problemy-z-badaniem-trzezwosci-kierowcow-mpk,nId,4601899.
Kulesza K., Koronawirus: mierzenie temperatury pracownikom tylko po decyzji inspekcji sanitarnej, https://www.rp.pl/Kadry/305279978-Koronawirus-mierzenie-temperatury-pracownikom-tylko-po-decyzji-inspekcji-sanitarnej.html.
Łukaszewicz A., Przybywa kierowców pod wpływem alkoholu i narkotyków, https://www.rp.pl/Prawo-karne/191019622-Przybywa-kierowcow-pod-wplywem-alkoholu-i-narkotykow.html.
Nie będzie obowiązku mierzenia temperatury u pracownika przez pracodawcę, https://www.rp.pl/Kadry/307089967-Nie-bedzie-obowiazku-mierzenia-temperatury-u-pracownika-przez-pracodawce.html.
Walczak K., Czas pracy [w:] Prawo pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2009.
Małgorzata Mędrala
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa Gospodarczego Publicznego i Prawa Pracy, Instytut Prawa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska
ORCID: 0000-0002-0068-2975
Aksjologia ograniczenia wysokości świadczeń pieniężnych wypłacanych w związku z rozwiązaniem umowy o pracę w ustawodawstwie pandemicznym
Celem artykułu jest analiza regulacji prawnych wprowadzających ograniczenia co do wysokości odpraw, odszkodowań oraz innych świadczeń pieniężnych związanych z rozwiązaniem stosunku pracy w okresie pandemii wirusa SARS-CoV-2 w Polsce. Autorka zwraca uwagę na liczne wątpliwości natury konstytucyjnej oraz wykładniczej omawianych regulacji. Jej zdaniem jedynie zastosowanie wykładni celowościowej oraz podejścia aksjologicznego pozwala na w miarę racjonalne odczytywanie wskazanych regulacji.
Słowa kluczowe: odprawa, odszkodowanie, koronawirus, pracownik, pracodawca
dr Małgorzata Mędrala
Assistant Professor, Department of Public Economic Law and Labour Law, Institute of Law, Cracow University of Economics, Poland
ORCID: 0000-0002-0068-2975
The axiology of limiting the amount of cash benefits paid in connection with the termination of an employment contract in pandemic legislation
The aim of the article is to analyse the legal regulations introducing restrictions on the amount of severance pay, compensation and other cash benefits related to the termination of employment during the SARS-CoV-2 pandemic in Poland. The author draws attention to numerous constitutional and interpretative doubts regarding the regulations in question. In her opinion, only the use of teleological interpretation and an axiological approach allow for a reasonably rational reading of the indicated regulations.
Keywords: severance pay, compensation, coronavirus, employee, employer
Bibliografia/References
Guza Ł., Tarcza antykryzysowa 4.0. „Wrzutka rządowa głównie dla spółek Skarbu Państwa”, https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/7732667,tarcza-antykryzysowa-40-rzad-pis-spolki-skarb-panstwa-pieniadze-koronawirus.html.
Guza Ł., Złagodzony limit wysokości odpraw i odszkodowań, Gazeta Prawna z 20.07.2020 r., https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/1486510,tarcza-4-0-wysokosc-odpraw-odszkodowan-jaki-limit.html.
Kicińska A., Ograniczenie odpraw i odszkodowań a porozumienia zbiorowe, https://prawodlapracodawcy.pl/ograniczenie-odpraw-i-odszkodowan-a-porozumienia-zbiorowe/.
Mędrala M., Ograniczenia praw zatrudnionych w tarczy 4.0 – niektóre refleksje w kontekście zasad konstytucyjnych, „Monitor Prawa Pracy” 2020/9.
Mędrala M., Społeczny charakter świadczeń w polskim prawie pracy, wyd. 2, Warszawa 2020.
Mędrala M., Wyrównywanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przy obniżonym wymiarze czasu pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/6.
Naumowicz K. [w:] Komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [w:] Tarcza antykryzysowa 1.0 – 4.0, ustawa o dodatku solidarnościowym i inne regulacje, jako szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych związane z COVID-19. Komentarz, red. K.W. Baran, LEX 2020.
Raczkowski M., Ducki M., Porozumienia zawieszające w ustawie antykryzysowej, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020/5.
Rycak A., Powszechna ochrona trwałości stosunku pracy, Warszawa 2013.
Rylski M., Ogólne refleksje o roli prawa pracy polityce społecznej państwa [w:] Ochronna funkcja prawa pracy. Wyzwania współczesnego rynku pracy, red. A. Napiórkowska, B. Rutkowska, M. Rylski, Toruń 2018.
Sanetra W., Ogólnie o aksjologicznych podstawach prawa pracy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2013/11.
Wajda D., COVID-19. Ograniczenie wysokości odprawy, Legalis 2020.
Walczak K., Zasady wynagradzania za pracę u pracodawców – przedsiębiorców w świetle autonomicznych źródeł prawa pracy, Legalis 2018.
Żołyński J., Socjalizacja prawa pracy. Od chaosu do pokoju społecznego, (maszynopis).
Radosław Maruszkin
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Europejskiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, adwokat, Polska
udział w autorstwie tekstu – 50%
Jakub Bednarek
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego i KU Leuven (LL. M. – Międzynarodowe i Europejskie Prawo Publiczne), Polska
udział w autorstwie tekstu – 50%
Prawo klimatyczne w 2021 r. w ujęciu międzynarodowym
Artykuł omawia regulacje międzynarodowego prawa publicznego mające na celu ochronę klimatu. Treść regulacji jest pochodną praw fizyki, tj. przepisy koncentrują się na ograniczeniu akumulacji gazów cieplarnianych wytworzonych przez ludzi. Ze względu na wybory geopolityczne państw, w tym ochronę ich gospodarek, przepisy nie zawsze w pełni zmierzają do osiągnięcia ww. celu. Podstawowe mechanizmy ochrony klimatu wynikają z międzynarodowych zasad ochrony środowiska, np. zasady niewyrządzania szkody czy wspólnej, lecz zróżnicowanej odpowiedzialności. Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu była pierwszą istotną umową międzynarodową, ale zawarte dla niej zobowiązania dla stron nie są rygorystyczne. W celu zmiany powyższej sytuacji został przyjęty Protokół z Kito, który zobowiązuje rozwinięte państwa do ilościowo określonego ograniczenia i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Obecnie najistotniejszą umową jest porozumienie paryskie, którego celem jest „ograniczenie wzrostu średniej temperatury globalnej do poziomu znacznie niższego niż 2°C powyżej poziomu przedindustrialnego oraz podejmowanie wysiłków mających na celu ograniczenie wzrostu temperatury do 1,5°C powyżej poziomu przedindustrialnego, uznając, że to znacząco zmniejszy ryzyka związane ze zmianami klimatu i ich skutki”. Porozumienie paryskie zostało przyjęte przez prawie wszystkie państwa świata, ale jego konstrukcja sprawia, że w praktyce treść regulacji nadal jest tworzona.
Słowa kluczowe: ochrona klimatu, prawo międzynarodowe, porozumienie paryskie, protokół z Kioto, Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu
dr Radosław Maruszkin
Department of European Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, attorney, Poland
Contribution to the authorship of the text – 50%
Jakub Bednarek
graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University, KU Leuven (LL.M.), Poland
Contribution to the authorship of the text – 50%
Climate Law in 2021 from an international law perspective
The paper constitutes an overview of international legal obligations aimed at climate protection. The content of climate law is heavily dependent on natural sciences as its regulations focus on limiting the accumulation of GHG in the atmosphere. Unfortunately, due to political considerations, e.g. related to protecting one’s industry, climate law is not always fit for its purpose. The shape of climate protection instruments is usually also heavily influenced by the basic principles of international environmental law, e.g. the no-harm principle or common but differentiated responsibilities principle. The UN Framework Convention on Climate Change was the first significant legal instrument aimed primarily at climate protection. However, it does not embody strict obligations. In order to change the above situation, the Kyoto Protocol was adopted, which obliged developed countries to reduce emissions in accordance with defined targets. Currently the most significant instrument guiding international climate protection efforts is the Paris Agreement. One of its basic goals is: “holding the increase in the global average temperature to well below 2°C above pre-industrial levels and pursuing efforts to limit the temperature increase to 1.5°C above pre-industrial levels, recognising that this would significantly reduce the risks and impacts of climate change”. The Paris Agreement has been almost universally adopted but its implementation process is still in progress
Keywords: climate protection, international law, Paris Agreement, Kyoto Protocol, United Nations Framework Convention on Climate Change
Bibliografia/References
Bodansky D. , Brunnee J., Rajamani L., International Climate Change Law, Oxford 2017.
Boyle A., Climate Change, The Paris Agreement And Human Rights, „International & Comparative Law Quarterly” 2018/67 (4).
Bratspies R.M., Miller R.A. (red.), Transboundary Harm in International Law. Lessons from the Trail Smelter Arbitration, Cambridge 2006.
Breidenich C., Magraw D., Rowley A., Rubin J.W., Current Developments – The Kyoto Protocole to The United Nations Framework Convention on Climate Change, „American Journal of International Law” 1998/92 (2).
Burger M., Wentz J., Climate Change and Human Rights, United Nations Environment Program Report 2015, 2015.
Depledge J., Tracing the Origins of the Kyoto Protocol: An Article-by-article Textual History, FCCC/TP/2000/2, 25.11.2000 r.
Duyck S., The Paris Climate Agreement and the Protection of Human Rights in a Changing Climate, „Yearbook of International Environmental Law” 2015/26.
Eritja M., Pons X.F., Huici-Sancho L., Compliance Mechanisms in the Framework Convention on Climate Change and the Kyoto Protocol, „Revue Generale de Droit” 2004/34 (1).
Farber D., Piñon C., Climate Change Law, Minneapolis 2017.
J.H. Knox, The Paris Agreement as a Human Rights Treaty [w:] Human Rights and 21st Century Challenges: Poverty, Conflict, and the Environment, red. D. Akande, J. Kuosmanen, H. McDermott, D. Roser, Oxford 2018.
Karski L., Grochowska I. (red.), Zmiany klimatu a społeczeństwo, Warszawa 2010.
Knox J. H., Climate Change and Human Rights Law, „Virginia Journal Of International Law” 2009/50 (1).
Kożuchowski K., Meteorologia i klimatologia, Warszawa 2019.
Mayer B., Human Rights in the Paris Agreement, „Climate Law” 2006/6 (1–2).
Mclntyre O., Mosedale Th., The Precautionary Principle as a Norm Of Customary International Law, „Journal of Environmental Law” 1997/9(2).
Mintzer I.M., Leonard A. (red.), Negotiating Climate Change: The Inside Story of the Rio Convention, Cambridge 1994.
Osóbka P., Zmiany klimatyczne – nowe wyzwania i zagrożenia dla instytucji państwa i obywatelstwa, „Państwo i Prawo” 2019/8.
Pietraś M., Mechanizm weryfikacji międzynarodowego reżimu zmian klimatu, „Teka Komisji Politologii i Stosunków Międzynarodowych OL PAN” 2011/6.
Piñon C., Gray K., Tarasofsky R. (red.), The Oxford handbook of international climate change law, Oxford 2016.
Piñon C., Climate Change Law and Policy: EU and US Approaches, Oxford 2010.
Popkiewicz M., Kardaś A., Malinowski S., Nauka o klimacie, Katowice 2018.
Rajamani L., Brunnee J., The Legality of Downgrading Nationally Determined Contributions under the Paris Agreement: Lessons from the US Disengagement, „Journal of Environmental Law” 2017/29 (3).
Rajamani L., The 2015 Paris Agreement: Interplay Between Hard, Soft and Non-Obligations, „Journal of Environmental Law” 2016/28 (2).
Roschmann Ch., Ruppel-Schlichting K., Ruppel O., Climate Change: International Law and Global Governance, Baden–Baden 2013.
Sands Ph., Peel J. (red.), Principles of International Environmental Law, Cambridge 2018.
Yamin F., The Kyoto Protocol: Origins, Assessment and Future Challenges, „Review of European, Comparative & International Environmental Law” 1998/7 (2).
Marcin Bik
sędzia w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0001-6511-8796
Rozpoznanie zażalenia przez wojewódzki sąd administracyjny (art. 195 § 2 p.p.s.a.) – wybrane zagadnienia
Artykuł dotyczy zagadnień związanych z uregulowanym w procedurze sądowoadministracyjnej rozwiązaniem zezwalającym na uchylenie przez wojewódzki sąd administracyjny (sąd pierwszej instancji) zaskarżonego zażaleniem postanowienia. W tym trybie dochodzi do rozpoznania środka odwoławczego bez angażowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (sąd drugiej instancji), który co do zasady jest do tego uprawniony. Autor wskazuje argumenty przemawiające za przyjętym rozwiązaniem oraz poddające w wątpliwość uprawienie sądu pierwszej instancji do uchylenia wydanego przez siebie i zaskarżonego orzeczenia. Następnie zostało omówione zagadnienie, czy rozważenie zastosowania omawianego przepisu powinno być postrzegane jako obowiązek sądu pierwszej instancji. Autor omówił również przesłanki uprawniające do uchylenia własnego postanowienia (zarzucenie nieważności postępowania, oczywista zasadność zażalenia) i wątpliwości interpretacyjne z nimi związane.
Słowa kluczowe: zażalenie, dewolutywność, orzeczenie autokontrolne, sąd pierwszej instancji
Marcin Bik
judge of the District Court for Warszawa Praga-Północ in Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0001-6511-8796
Reviewing complaints by the Voivodship Administrative Court (I instance) (Article 195 § 2 of the Law on Administrative Court Procedure) – selected issues
The article discusses various issues having to do with solutions regulated by laws on Administrative Court Cases which allow the court of first instance to repeal a previous ruling contested in a complaint. This solution leads to a review of the appeal without involving the Supreme Administrative Court (II instance), which is authorised by law to act in such situations. The author presents arguments in favour of such a solution, raising doubts regarding the court of first instance being competent to repeal its own ruling against which a complaint was issued. The author goes on discussing whether this route should be considered an obligation of the court of first instance. The paper elaborates on the premises allowing the repeal in question (the complaint underscoring the issue of legitimacy of such a procedure, obvious grounds of the complaint) and aspects of unclear legal interpretation of the discussed premises.
Keywords: complaint, devolutive effect, self-check ruling, court of first instance
Bibliografia/References
Babiarz S., Doradca podatkowy przed sądem administracyjnym, Warszawa 2009.
Bik M., Autokontrola decyzji administracyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2007/11.
Bik M., Rozpoznanie zażalenia przez sąd, który wydał zaskarżone postanowienie (art. 395 § 2 k.p.c.), „Polski Proces Cywilny” 2013/4.
Dauter B., Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2012.
Doda Z., Zażalenie w procesie karnym, Warszawa 1985.
Drachal J., Wiktorowska A., Stankiewicz R. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2015.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. Tom II, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2013.
Grajewski J., Względna dewolutywność zażalenia w świetle przepisów kodeksu postępowania karnego z 1997 roku [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności – księga ku czci profesora Stanisława Waltosia, Warszawa 2000.
Gruszczyński B. [w:] B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011.
Hauser R., Postępowanie zażaleniowe przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2005/2–3.
Hauser R., Skoczylas A. [w:] R. Hauser, W. Piątek, A. Skoczylas, Środki zaskarżenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym wraz z wzorami pism procesowych, Warszawa 2013.
Hauser R., Piątek W., Skoczylas A. [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej. System Prawa Administracyjnego. Tom 10, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2014.
Hauser R., Piątek W., Skoczylas A. [w:] Sądowa kontrola administracji publicznej. System Prawa Administracyjnego. Tom 10, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2016.
Iserzon E. [w:] E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1970.
Kania M., Zwyczajne środki zaskarżenia w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2009.
Knysiak-Molczyk H., Rozpoznanie zażalenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Przegląd Sądowy” 2006/2.
Knysiak-Molczyk H. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, Warszawa 2012.
Knysiak-Sudyka H. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, Warszawa 2016.
Krajewski J., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 1973/11.
Krawiec A., Autokontrola decyzji administracyjnej, Kraków 2012.
Litauer J.J., Kodeks postępowania niespornego. Księga I. Część ogólna oraz przepisy szczegółowe jednolitego postępowania niespornego z objaśnieniami, Łódź 1946.
Marcinkowski A., Kiedy zażalenie jest „oczywiście uzasadnione w rozumieniu art. 395 § 2 k.p.c.?, „Palestra” 2000/9–10.
Marszał K., Glosa do uchwały z dnia 24 sierpnia 2001 r. (I KZP 12/01), „Przegląd Sądowy” 2003/2.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II, Komentarz. Art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Piątek W., Rozpatrzenie zażalenia w postępowaniu cywilnym i sądowoadministracyjnym, „Administracja. Teoria. Dydaktyka. Praktyka” 2008/3.
Piątek W. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. A. Skoczylas, P. Szustakiewicz, Warszawa 2016.
Piekarski M., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 1960/3.
Siedlecki W., Zażalenie w procesie cywilnym de lege lata i de lege ferenda (I), „Nowe Prawo” 1960/4.
Siedlecki W., Z prac Komisji kodyfikacyjnej nad nowym kodeksem postępowania cywilnego PRL, „Studia Cywilistyczne” 1961, t. I.
Świeczkowski J., Względna dewolutywność zażalenia w postępowaniu cywilnym (zagadnienia wybrane), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/38.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2012.
Tarno J.P., Ewolucja orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie podstaw skargi kasacyjnej i zażalenia, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/5–6.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009.
Wiśniewski T., Problematyka instancyjności postępowania sądowego w sprawach cywilnych [w:] Ars et usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005.
Ziółkowska A., Postępowanie międzyinstancyjne w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Katowice 2019.
Józef Forystek
doktor nauk humanistycznych, adwokat, Polska
ORCID: 0000-0003-2726-2396
Ochrona praw osób małoletnich w postępowaniu wywłaszczeniowym
Problematyka ochrony praw osób małoletnich w postępowaniach wywłaszczeniowych nie była przedmiotem szerszych wypowiedzi doktryny i orzecznictwa. Ponieważ polski system prawny opiera się na konstytucyjnej zasadzie ochrony dobra dziecka i jego „nadrzędnego interesu” (art. 72 ust. 1 Konstytucji RP). W świetle tej zasady małoletni nie mogą być pozbawieni przysługujących im praw proceduralnych w postępowaniu wywłaszczeniowym. Decyzje administracyjne wydane wobec zmarłych rodziców, a nie w stosunku do ich małoletnich spadkobierców, powinny być unieważnione, albowiem postępowanie wywłaszczeniowe nie może toczyć się w stosunku do osób, które utraciły zdolność prawną. W sprawie wywłaszczeniowej małoletni powinni być reprezentowani przez ustanowionego kuratora sądowego, który na przyjęcie odszkodowania pieniężnego lub nieruchomości zamiennej powinien uzyskać uprzednią zgodę sądu opiekuńczego (rodzinnego). Reprezentacja małoletniego przez rodzica powinna być w tym przypadku wyłączona wskutek istnienia konfliktu interesów, gdyż takiego konfliktu nie da się wykluczyć, gdy właściwie w każdej sprawie wywłaszczeniowej osoba wywłaszczana może domagać się odszkodowania zarówno w formie pieniężnej, jak i nieruchomości zamiennej.
Słowa kluczowe: wywłaszczenie, nacjonalizacja, prawa małoletniego, dobro dziecka, kurator sądowy, nieważność decyzji, strony postępowania administracyjnego
dr Józef Forystek
attorney, Poland
ORCID: 0000-0003-2726-2396
Protecting the rights of minors in expropriation proceedings
The issue of protecting the rights of minors in expropriation proceedings has not been discussed much in doctrine or jurisprudence. This is because the Polish legal system is based on the constitutional principle of protecting the best interests of children and their “superior interest” (Article 72 (1) of the Polish Constitution). In the light of this principle, minors cannot be deprived of their procedural rights in expropriation proceedings. Administrative decisions issued against deceased parents, and not against their minor heirs, should be annulled, as expropriation proceedings may not be carried out against persons who have lost legal capacity. In an expropriation case, minors should be represented by an appointed social worker, who should obtain the prior consent of a guardianship (family) court to accept monetary compensation or replacement real estate. In this case, the representation of the minor by the parent should be excluded due to the existence of a conflict of interest, because such a conflict cannot be ruled out, as in virtually every expropriation case the expropriated person may demand compensation both in the form of money and/or replacement property.
Keywords: expropriation, nationalisation, minor's rights, child's best interests, social worker, invalidity of decisions, parties to administrative proceedings
Bibliografia/References
Adamiak B., Zagadnienie decyzji nie istniejących, „Acta Universitatis Wratislavienis. Prawo” 1990/168 (1022).
Dybowski T., Konstytucyjne i cywilnoprawne pojęcie prawa własności [w:] Sądownictwo a obowiązujący system prawny, materiały konferencji naukowej zorganizowanej przez SN w dniach 13–14.02.1992 r. w Popowie, maszynopis.
Forystek J., Skutki jedności stosunku materialnoprawnego (na przykładzie prawa do rekompensaty zabużańskiej), „Państwo i Prawo” 2020/11.
Górecki J., Europejskie poświadczenie spadkowe – nowy sposób potwierdzania praw do majątku spadkowego, „Rejent” 2015/9.
Jarosz-Żukowska S., Konstytucyjna zasada ochrony własności, Kraków 2003.
Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Wróbel A. (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018.
Knysiak-Molczyk H. (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2015.
Kot T., Wejście w życie rozporządzenia spadkowego – wybrane zmiany w prawie polskim, „Krakowski Przegląd Notarialny” 2016/1.
Piasecki K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009.
Radwański Z., Pojęcie i funkcja „dobra dziecka” w polskim prawie rodzinnym i opiekuńczym, „Studia Cywilistyczne” 1981/31.
Skóra A., Współuczestnictwo w postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2009.
Stahl M., Glosa do wyroku NSA z 27.04.1983 r. o sygn. akt II SA 261/83, OSPiKA 1984/5, poz. 108.
Stojanowska W., Dobro dziecka jako instrument wykładni norm Konwencji o prawach dziecka oraz prawa polskiego i jako dyrektywa jego stosowania [w:] Konwencja o prawach dziecka – analiza i wykładnia, red. T. Smyczyński, Poznań 1999.
Śladkowska E., Wydanie decyzji administracyjnej bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2013.
Woś T., Wywłaszczanie i zwrot wywłaszczonych nieruchomości, Warszawa 2004.
Woś T., Wywłaszczanie nieruchomości i ich zwrot, Warszawa 2011.
Tadeusz Kiełkowski
doktor habilitowany nauk prawnych, Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, Polska
ORCID: 0000-0001-8897-8334
Rozstrzygnięcie sprawy co do istoty w postępowaniu administracyjnym wznowionym z przyczyn formalnych a ochrona prawa słusznie nabytego na mocy ostatecznej decyzji administracyjnej
Na gruncie prawa konstytucyjnego przyjmuje się obowiązywanie zasady ochrony praw słusznie nabytych. Statusu prawa słusznie nabytego nie traci prawo nabyte na mocy ostatecznej decyzji administracyjnej tylko z tego powodu, że została ona wydana w postępowaniu dotkniętym wadą uzasadniającą jego wznowienie. W razie wznowienia postępowania sprawa administracyjna podlega jednak rozpatrzeniu po raz kolejny w jej całokształcie i – w myśl generalnych założeń wynikających z zasady aktualności – przy uwzględnieniu nowego stanu faktycznego i prawnego. W nowym stanie faktycznym i prawnym może już nie być podstaw do wykreowania prawa w dotychczasowym kształcie, wobec czego – gdyby doszło do uchylenia decyzji ostatecznej – odnośne prawo uległoby bezpowrotnemu zniesieniu, mimo że zostało słusznie nabyte. Aby takiemu skutkowi zapobiec, należy przyjąć szersze rozumienie negatywnej przesłanki uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania i uznać, że zachodzi ona także wtedy, gdy temu uchyleniu sprzeciwia się zasada ochrony praw słusznie nabytych. Takie rozumienie wspomnianej przesłanki negatywnej powinno być przyjęte także w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
Słowa kluczowe: decyzja administracyjna, wznowienie postępowania administracyjnego, zasada aktualności, ochrona praw nabytych, sąd administracyjny
dr hab. Tadeusz Kiełkowski
judge of the Voivodship Administrative Court in Cracow, Department of Administrative Procedure, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University, Poland
ORCID: 0000-0001-8897-8334
Decision on the substance in an administrative proceeding resumed on formal grounds and protection of a right rightfully acquired under a final administrative decision
The constitutional law assumes the principle of the protection of rightfully acquired rights. The status of a rightfully acquired right is not lost by a right granted by a final administrative decision merely because it was issued in proceedings affected by a defect justifying its resumption. In the event of resumption of proceedings, however, the administrative matter shall be reviewed once again in its entirety and – in accordance with the general assumptions arising from the principle of timeliness – taking into account the new factual and legal status. In the new factual and legal situation, there may no longer be grounds for creating a law in its current form, so that – if the final decision were revoked – the relevant right would be irretrievably abolished, even though it was rightly acquired. In order to prevent such an effect, it is necessary to adopt a broader understanding of the negative premise for revoking a decision as a result of resuming proceedings and to recognise that it also occurs when such repeal is opposed by the principle of the protection of rightfully acquired rights. This understanding of the aforementioned negative premise should also be adopted in proceedings before an administrative court.
Keywords: administrative decision, resumption of administrative proceedings, timeliness principle, protection of acquired rights, administrative court
Bibliografia/References
Adamczyk A., Granice wznowionego postępowania administracyjnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/3.
Adamiak B., Koncepcja nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis Prawo” 1985/112 (648).
Adamiak B., Nadzwyczajne postępowanie administracyjne w świetle dawnego i obowiązującego prawa procesowego, „Samorząd Terytorialny” 1992/12.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Borkowski J., Zmiana i uchylanie ostatecznych decyzji administracyjnych, Warszawa 1967.
Dawidowicz W., Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989.
Dąbrowski W.F., Procedura wznowienia postępowania administracyjnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1965/3.
Jackowski M., Ochrona praw nabytych w polskim systemie konstytucyjnym, Warszawa 2008.
Jakimowicz W., Wolność zabudowy w prawie administracyjnym, Warszawa 2012.
Jaśkowska M. [w:] A. Wróbel, M. Jaśkowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018.
Kamiński M., Prawo administracyjne intertemporalne, Warszawa 2011.
Kiełkowski T., Naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego jako przesłanka uchylenia decyzji przez sąd administracyjny, „Przegląd Prawa Publicznego” 2008/4.
Kiełkowski T., Wznowienie postępowania administracyjnego [w:] Postępowanie administracyjne, red. T. Woś, Warszawa 2017.
Kmieciak Z., Glosa do wyroku NSA z 28 IX 1999, I SA/Wr 926/98, OSP 2000/5, poz. 83.
Knysiak-Sudyka H., Romańska M., Kiełkowski T., Cebera A., Golęba A., Klonowski K., Firlus J.G., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Kotarba K., Przesłanki uzasadniające odwołalność decyzji administracyjnych na podstawie art. 163 k.p.a., „Przegląd Prawa Publicznego” 2009/1.
Krawczyk M., Zasada aktualności a stosowanie prawa administracyjnego, Kraków 2013.
Makowiec A., Zasada trwałości decyzji administracyjnych według zasady ochrony praw nabytych [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Mastalski R., Interpretacja prawa podatkowego. Źródła prawa podatkowego i jego wykładnia, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 1989/193 (1223).
Maurer H., Zasada ochrony praw nabytych w prawie państwowym i administracyjnym [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, red. I. Skrzydło-Niżnik, P. Dobosz, D. Dąbek, M. Smaga, Kraków 2001.
Niżnik-Dobosz I., Uwagi nad mechanizmem nabywania praw podmiotowych [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Pszczyński M., Ochrona praw nabytych i ochrona interesów w toku a gminne uchwały podatkowe [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Smoktunowicz E., Analogia w prawie administracyjnym, Warszawa 1970.
Smoktunowicz E., Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Kodeks postępowania administracyjnego, Warszawa 1994.
Sobieralski K., Nadzwyczajne tryby postępowania administracyjnego, Wrocław 2009.
Sobieralski K., Weryfikacja decyzji i postanowień w trybie wznowienia postępowania [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, red. G. Łaszczyca, A. Matan, t. 2, cz. 5, Weryfikacja rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym ogólnym, Warszawa 2019.
Sobieralski K., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.10.2017 r. II OSK 2644/16, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2020/2.
Wojtczak S., Glosa do wyroku NSA z 28 IX 1999, I SA/Wr 926/98, OSP 2000/5, poz. 83.
Woś T., Moc wiążąca aktów administracyjnych w czasie, Warszawa 1978.
Woś T. [w:] T. Woś, H. Knysiak–Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu administracyjnym. Komentarz, Warszawa 2016.
Zięba-Załucka H., Zasada ochrony praw nabytych jako element zasady demokratycznego państwa prawnego [w:] Środki ochrony praw słusznie nabytych w świetle Konstytucji RP i prawa Unii Europejskiej, red. P. Chmielnicki, H. Zięba-Załucka, Warszawa 2012.
Zimmermann J., Glosa do wyroku NSA z 6 stycznia 1999 r., III SA 4728/97, OSP 2000/1, poz. 16.
Ireneusz Kraś
profesor doktor habilitowany nauk społecznych, Kierownik Zakładu Zarządzania i Polityk Publicznych, Instytut Stosunków Międzynarodowych i Polityk Publicznych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska
ORCID: 0000-0002-8023-6149
Change in the political position of the Polish Financial Supervision Authority [Zmiana pozycji ustrojowej Komisji Nadzoru Finansowego]
Celem opracowania jest przedstawienie zmiany pozycji ustrojowej Komisji Nadzoru Finansowego, jaka nastąpiła w związku z nowelizacją ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym od 1.01.2019 r. W artykule skoncentrowano się na zmianie statusu prawnego UKNF. Po zmianach stał się on państwową osobą prawną. Ukazany został również stan prawny, jaki obowiązywał przed zmianami. W dalszej kolejności zwrócono uwagę na otrzymanie przez Przewodniczącego KNF i KNF statusu organów UKNF. Następnie skoncentrowano się na zmianie sposobu finansowania UKNF. Spowodowała ona uniezależnienie się od reguły wydatkowej, jaka obowiązuje jednostki budżetowe. Dzięki temu została wzmocniona niezależność finansowa Komisji. Problematyka poszerzenia składu KNF stanowi końcowe rozważania opracowania. Zakończenie zwiera wnioski dotyczące wzmocnienia pozycji ustrojowej KNF.
Słowa kluczowe: instytucje administracji gospodarczej, nadzór, polityki publiczne, system finansowy
prof. dr hab. Ireneusz Kraś
Head of the Department of Management and Public Policies, Institute of International Relations and Public Policies, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: 0000-0002-8023-6149
Change in the political position of the Polish Financial Supervision Authority
The aim of the study is to present the change in the systemic position of the Polish Financial Supervision Authority, which took place in connection with the amendment to the Act on Financial Market Supervision from 01/01/2019. The article focuses on the change of the legal status of the Polish Financial Supervision Authority. After the changes, it became a state legal entity. The legal status which was in force prior to the changes is also shown. Subsequently, attention was drawn to the fact that the Chairman of the PFSA and the Financial Supervision Commission gained the status of PFSA authorities. Then, the article focuses on changing the method of financing the PFSA. This has resulted in its independence from the expenditure rule which applies to budgetary units. As a result, the financial independence of the PFSA has been strengthened. Finally, the paper presents the issue of the expansion of the composition of the PFSA. The ending contains conclusions regarding strengthening the PFSA’s political position.
Keywords: economic administration institutions, supervision, public policies, financial system
Bibliografia/References
Budzyński T.M., Wydatkowe reguły fiskalne w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016/294.
https://www.knf.gov.pl/o_nas/komisja.
International Monetary Fund. Monetary and Capital Markets Department, Republic of Poland: Financial System Stability Assessment https://www.imf.org/en/Publications/CR/Issues/2019/02/05/Republic-of-Poland-Financial-System-Stability-Assessment-46578.
International Monetary Fund. Monetary and Capital Markets Department, Republic of Poland: Financial System Stability Assessment, https://www.imf.org/en/Publications/CR/Issues/2016/12/31/Republic-of-Poland-Financial-System-Stability-Assessment-40809.
Jurkowska-Zeidler A., Status prawny Komisji Nadzoru Finansowego jako organu administracji publicznej w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 czerwca 2011 roku, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2012/28.
KNF, Report on the activities of the Office of the Polish Financial Supervision Authority and the Polish Financial Supervision Authority in 2017, Warsaw 2018.
KNF, Report on the activities of the Office of the Polish Financial Supervision Authority and the Polish Financial Supervision Authority in 2018, Warsaw 2019.
Kraś I., Rada Polityki Pieniężnej jako szczególny organ państwa, „Przegląd Politologiczny” 2016/3.
Kraś I., Rola Narodowego Banku Polskiego w polityce gospodarczej Polski w latach 1997–2010, Częstochowa 2013.
March J.G., Olsen J.P., Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, Warszawa 2005.
Nadolska A., Komisja Nadzoru Finansowego w nowej instytucjonalnej architekturze europejskiego nadzoru finansowego, Warszawa 2014.
NIK, Information on the results of auditing the implementation of the state budget in 2015 in part 70 – Polish Financial Supervision Authority, Warsaw, May 2016.
NIK, Information on the results of auditing the implementation of the state budget in 2016 in part 70 – Polish Financial Supervision Authority, Warsaw, May 2017.
NIK, Information on the results of auditing the implementation of the state budget in 2017 in part 70 – Polish Financial Supervision Authority, Warsaw, May 2018.
NIK, Information on the results of auditing the implementation of the state budget in 2018 in part 70 – Polish Financial Supervision Authority, Warsaw, May 2019.
Opinion of the European Central Bank of 9 March 2006 issued at the request of the Minister of Finance of the Republic of Poland regarding the draft law on supervision of financial institutions (CON / 2006/15).
Report on the activities of the Office of the Polish Financial Supervision Authority and the Polish Financial Supervision Authority in 2018, Polish Financial Supervision Authority, Warsaw 2019.
Statement from the 5th meeting of the Polish Financial Supervision Authority on February 4, 2020.
Wierzbowski A., Wiktorowska A., Podstawowe pojęcia teoretyczne w nauce prawa administracyjnego [in:] Prawo administracyjne, ed. M. Wierzbowski, Warszawa 2017.
Rafał Chybiński
doktorant w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID : 0000-0002-0243-8722
Kredyty frankowe – dura lex, sed lex?
Kredyty frankowe to obecnie jeden z najciekawszych tematów w Polsce. Jesteśmy świadkami wydarzenia, które dzieli społeczeństwo na dwie grupy – jedna to kapitalistyczni fundamentaliści, druga obwinia banki za obecność zła na świecie. Wydaje się, że obie nie potrafią dojść do porozumienia, w wyniku czego kryzys ten może trwać bardzo długo, co wpłynie bez wątpienia na realną gospodarkę. Głównym celem artykułu jest szeroka analiza problemu kredytów frankowych. W mojej ocenie dobrym pomysłem będzie połączenie dwóch perspektyw badawczych – prawnika i filozofa. To pozwoli mi spojrzeć na problem z zewnętrznego i wewnętrznego punktu widzenia jednocześnie. Pozwoli mi ono ukazać ideologiczny wpływ na wcześniejsze i aktualne postrzeganie banków przez społeczeństwo
Słowa kluczowe: bank, prawo bankowe, konsument
Rafał Chybiński
PhD student, Department of Theory and Philosophy of Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland
ORCID: 0000-0002-0243-8722
Swiss franc loans – dura lex, sed lex?
Swiss franc loans are currently one of the most interesting topics in Poland We are witnessing an event that divides society into two groups – one is the capitalist fundamentalists, the other blames the banks for the existence of evil in the world. Both seem to be unable to reach an agreement, as a result of which this crisis may last for a very long time, which will undoubtedly negatively affect the real economy. The main purpose of this paper is a broad-based analysis of the problem of Swiss franc loans. In my opinion, it will be a good idea to combine two research perspectives – of a lawyer and of a philosopher. This will allow me to look at the problem from an external and internal point of view at the same time. It will allow me to show the ideological influence on the earlier and present perception of banks by society.
Keywords: bank, banking law, consumer
Bibliografia/References
Bajor B., Kociucki L., Kondek J.M., Królikowska K., Prawo bankowe – Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020.
Karaszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019.
Spurgiasz K., Kredyt walutowy – kto może go otrzymać i czy jest opłacalny?, https://www.totalmoney.pl/artykuly/3628,kredyty-hipoteczne,kredyt-walutowy---kto-moze-go-otrzymac-i-czy-jest-oplacalny,1,1.
Marcin Kopeć
doktor nauk prawnych, Polska
ORCID: 0000-0002-0378-1581
Dopuszczalny zakres badania umowy w administracyjnej sprawie o zwrot dofinansowania projektu z funduszy europejskich. Glosa do wyroku NSA z 28.05.2020 r., I GSK 1820/19
Umiejscowienie sprawy administracyjnej o zwrot dofinansowania na styku prawa publicznego i prawa prywatnego rodzi rozliczne wątpliwości praktyczne. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego dominuje obecnie stanowisko ograniczające dokonywanie wykładni przez organy administracji publicznej umowy o dofinansowanie, jak i oświadczenia woli dotyczącego wypowiedzenia tej umowy, jeśli takowe oświadczenie zostało złożone przed wszczęciem postępowania o zwrot dofinansowania. W glosie do wyroku NSA z 28.05.2020 r., I GSK 1820/19, podjęto próbę wykazania, że w administracyjnym postępowaniu o zwrot środków może być konieczne dokonanie wykładni treści umowy przez organ administracji. W glosie podjęto także próbę krytyki stanowiska o konieczności podważenia w postępowaniu cywilnym oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy w przypadku wszczęcia postępowania o zwrot dofinansowania
Słowa kluczowe: umowa o dofinasowanie, zwrot nienależnie wypłaconego dofinasowania, badanie umowy przez administrację, sprawa administracyjna
dr Marcin Kopeć
Poland
ORCID: 0000-0002-0378-1581
Acceptable scope of contract examination in an administrative case for recovery of unduly paid project funding from European funds. Gloss to the judgement of the Supreme Administrative Court dated 28 of May 2020, I GSK 1820/19
Placing an administrative case for recovery of unduly paid funding at the interface between public law and private law raises numerous practical doubts. The jurisprudence of the Supreme Administrative Court is currently dominated by a position limiting interpretation by public administration bodies of subsidy contracts, as well as declarations of intent regarding termination of contracts, if such a declaration was submitted before the initiation of the proceedings for recovery of funding. In the gloss to the judgement of the Supreme Administrative Court dated 28 of May 2020, I GSK 1820/19, an attempt was made to demonstrate that in administrative proceedings for recovery of funding it may be necessary for an administrative authority to interpret the content of the contract. The gloss also attempts to criticise the opinion that declarations of intent to terminate a contract must be challenged in civil proceedings in the event of initiating a procedure for the recovery of funding.
Keywords: funding agreement, reimbursement of unduly paid funding, interpretation of funding agreements in administrative proceedings, administrative case
Bibliografia/References
Bieluci K., Lemańska E., Siemieniako J., Szkoda jako przesłanka zwrotu środków europejskich przez beneficjenta, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2017/3.
Hauser R. [w:] System prawa administracyjnego. Instytucje prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. 1, Warszawa 2010.
Kozieł G., Umowa o dofinansowanie przedsiębiorcy ze środków Unii Europejskiej [w:] Pozakodeksowe umowy handlowe, red. A. Kidyba, Warszawa 2018, LEX/el.
Krawczyk K., Współwyznaczanie stosunków prawnych na przykładzie „styku” prawa administracyjnego i cywilnego [w:] Pogranicze prawa administracyjnego, red. J. Zimmermann, Warszawa 2019.
Lokajewska J., Stwierdzenie nieprawidłowości jako przesłanka zwrotu środków finansowych w regulacjach prawa unijnego a zwrot dofinansowania na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych, „Monitor Prawniczy” 2016/15.
Sawczuk W., Właściwość sądów administracyjnych i sądów powszechnych w sprawach rozdziału funduszy unijnych na przykładzie rozdziału środków w ramach polityki rozwoju, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2011/6.
Szewczyk E., Szewczyk M., Charakter prawny korekt finansowych oraz decyzji określających kwoty dofinansowania przypadające do zwrotu, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2014/6.
Wróblewska P. [w:] Równość w prawie administracyjnym na przykładzie umowy o dofinansowanie projektu z wykorzystaniem funduszy europejskich zawieranej pomiędzy organami administracji publicznej a beneficjentami pomocy, red. J. Korczak, P. Lisowski, Warszawa 2018.
Wyszomirski Ł.M., Zwrot środków europejskich przez beneficjenta, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2013/1.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2006.