Aksjologia karania korporacji technologicznych w prawie konkurencji Stanów Zjednoczonych oraz Unii EuropejskiejPiotr Romaniuk
student, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8188-9272
Aksjologia karania korporacji technologicznych w prawie konkurencji Stanów Zjednoczonych oraz Unii Europejskiej
Artykuł skupia się wokół zagadnień karania korporacji technologicznych w prawie konkurencji Stanów Zjednoczonych oraz Unii Europejskiej. Wychodząc od przedstawienia wybranych spraw, które toczyły się przed Komisją Europejską oraz Federal Trade Comission, autor przechodzi do szukania przyczyn konkretnych rozstrzygnięć administracyjnych w aksjologii obu systemów prawnych. Dzięki obserwacji ich ewolucji oraz uwzględnieniu szkół ekonomicznych, które wywarły na nie istotny wpływ, autor zestawia liberalne podejście amerykańskie oparte o szkołę chicagowską z bardziej restrykcyjnym, wywodzącym się ze szkoły fryburskiej podejściem europejskim. Na zakończenie autor zauważa wspólną obu systemom tendencję zaostrzania norm antykonkurencyjnych, która odznacza się m.in. nakładaniem wyższych kar. Jednocześnie autor podejmuje próbę oceny bieżącej praktyki organów antykonkurencyjnych, a także stara się w interdyscyplinarny sposób określić pożądany kierunek zmian praktyki organów w przyszłości
Słowa kluczowe: Big Tech, GAFA, aksjologia, prawo konkurencji, kary w prawie konkurencji
Piotr Romaniuk
Student, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8188-9272
The axiology of punishing Big Tech companies in EU and US competition law
The article focuses on the issue of penalising technology corporations in the competition law of the United States and the European Union. Starting from the presentation of selected cases that were pending before the European Commission and the Federal Trade Commission, the author proceeds to look for the reasons for specific administrative decisions in the axiology of both legal systems. By observing their evolution and taking into account the economic schools that have had a significant impact on them, the author juxtaposes the liberal American approach based on the Chicago school with the more restrictive European approach derived from the Freiburg school. The author concludes by noting the tendency, common to both systems, to tighten anti-competitive standards, which is characterised, among other things, by imposing higher penalties. At the same time, the author makes an attempt to assess the current practice of anti-competitive authorities and tries to determine, in an interdisciplinary way, the desired direction of changes in the practices of the authorities in the future.
Keywords: Big Tech, GAFA, axiology, competition law, penalties in competition law
Bibliografia / References
Arendt H., Przemoc. Obywatelskie nieposłuszeństwo, Warszawa 1999.
Czarpacka K., Aksjologiczne ramy unijnego prawa konkurencji [w:] Konstytucja gospodarcza Unii Europejskiej. Aksjologia, red. A. Nowak-Fara, Warszawa 2010.
Degener B., Marczewska H., Prawo konkurencji Unii Europejskiej [w:] Podręcznik prawa Unii Europejskiej, red. A. Zawidzka-Łojek, A. Łazowski, Warszawa 2018.
Fair L., FTC’s $5 billion Facebook settlement: Record-breaking and history-making, https://www.ftc.gov/news-events/blogs/business-blog/2019/07/ftcs-5-billion-facebook-settlement-record-breaking-history.
First H., Fox E., Big Tech and Antitrust – calling Big Tech to account under U.S. law for the House of Representatives Judiciary Committee, Antitrust Subcommittee, „New York University, Law & Economics Research Paper Series” 2020.
First H., Fox E., We Need Rules to Rein in Big Tech, „New York University, Law & Economics Research Paper Series” 2020/10.
Franciszek, Encyklika Fratelli tutti, Watykan 2020.
Geradin D., What Should EU Competition Policy do to Address the Concerns Raised by the Digital Platforms’ Market Power?, “TILEC Discussion Paper” 2018/41.
Informacja prasowa FTC z 2.02.2021 r., Waszyngton, https://www.ftc.gov/news-events/press-releases/2021/02/amazon-pay-617-million-settle-ftc-charges-it-withheld-some.
Informacja prasowa FTC z 4.09.2019 r., Waszyngton, https://www.ftc.gov/enforcement/cases-proceedings/172-3083/google-llc-youtube-llc.
Informacja prasowa Komisji z 30.04.2021 r., Bruksela, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_2061.
Jones A., Kovacic W.E., Antitrust’s Implementation Blind Side: Challenges to Major Expansion of U.S. Competition Policy, „The Antitrust Bulletin” 2020/2 (65).
Kamińska K., Wpływ ordoliberalizmu na rozwój polityki konkurencji w RFN i Unii Europejskiej, „Ekonomia i Prawo” 2013/2 (12).
Khan L., The New Brandeis Movement: America’s Antimonopoly Debate, „Journal of European Competition Law & Practice” 2018/3 (9).
McMillan M., Who Owns the Internet? A Brief Overview of the US Antitrust Law and EU Competition Law in the Internet Industry, „Universidad de Navarra School of Law –International Relations Working Paper” 2018/6.
Ritchie R., Defining a new ethic for technology, https://www.i-cio.com/management/insight/item/a-new-ethic-for-technology.
Roczny raport podsumowujący działalność FTC w 2020 r. z 19.01.2021 r., Waszyngton, https://www.ftc.gov/reports/annual-highlights-2020/enforcement.
Shapiro C., Protecting Competition in the American Economy: Merger Control, Tech Titans, Labor Markets, „Journal of Economic Perspectives” 2019/3 (33).
Szmigielski A., Nowe formy nadużycia pozycji dominującej w świetle zasady pewności prawa – rozważania na kanwie sprawy Google Search, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/10.
Tokarczuk R., Prawo amerykańskie, Kraków 1998.
Zuboff S., Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, Poznań 2020.
Marian Andrzej Liwo
profesor nadzwyczajny, doktor habilitowany, Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8527-7484
Granice wpływu polityki na prawo i konsekwencje
Prawo jest jednym z podstawowych instrumentów polityki. Podstawową jego funkcją winna być regulacja stosunków społecznych w sposób pożądany przez sprawujących władzę z uwzględnieniem woli społeczeństwa. Jako instrument realizacji polityki winno być poddawane określonym dyrektywom w zakresie jego tworzenia, zmiany i stosowania, szczególnie ważnym w demokratycznych państwach prawnych, które umożliwiają wpływ polityki na prawo w granicach, których przekroczyć nie wolno bez naruszenia ustawy zasadniczej, funkcji prawa i prymatu prawa nad polityką. Jest to zadanie złożone, wymagające określonej świadomości polityków, rządzących i społeczeństwa przejawiającej się stosunkiem do norm prawnych i znaczenia prawa w różnych kryteriach jego ocen.
Słowa kluczowe: polityka, prawo, granica, konsekwencje
prof. nadzw. dr hab. Marian Andrzej Liwo
Humanitas University in Sosnowiec, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8527-7484
The limits of the influence of politics on the law and consequences
Law is one of the basic instruments of politics. Its primary function should be the regulation of social relations in the way desired by those in power, taking into account the will of society. As an instrument of policy implementation, it should be subject to specific directives in terms of its creation, amendment and application, which are particularly important in democratic legal states, which enable the influence of politics on the law within limits that cannot be exceeded without violating the basic law, the function of law and the primacy of law over politics. This is a complex task, requiring a certain awareness of politicians, those in power and society as manifested by the attitude to legal norms and the significance of law in various criteria of its evaluation.
Keywords: politics, law, limit, consequences
Bibliografia / References
Antoszewski A., Herbut R. (red.), Leksykon polityki, Wrocław 1996.
Ehrlich S., „Grupy nacisku” w strukturze politycznej kapitalizmu, Warszawa 1962.
Fuller L.L., Anatomia prawa, Lublin 1993.
Höff-Otfried O., Sprawiedliwość polityczna, Kraków 1999.
Ihering R., Der Kampf ums Recht, Wiedeń 1874 (wyd. 1), Chicago 1915 (wyd. 2).
Kaczmarek B., Polityka a władza. Kryzys paradygmatu? [w:] Współczesne teorie polityki. Od logiki do retoryki, red. T. Klementewicz, „Studia Politologiczne” 2004/8.
Karwat M., Polityka rzeczowa, stronnicza i metapoityka [w:] Współczesne teorie polityki. Od logiki do retoryki, red. T. Klementewicz, „Studia Politologiczne” 2004/8.
Key V.O., Politics Parties and Pressure Groups, New York 1952.
Liwo M., Demagogie legislacji państwa prawnego w okresie kryzysu tego państwa i ich konsekwencje, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/7–8.
Opałek K., Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki, Warszawa 1983.
Przybylski H., Politologia, Katowice 2004.
Seidler G.L., Groszyk H., Pieniążek A. [w:] Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, red. L. Sobczyk, Lublin 2010.
Sobolewski M., Reprezentacja w ustroju współczesnych demokracji burżuazyjnych, Kraków 1962.
Wiatr J.G., Społeczeństwo. Wstęp do socjologii syntetycznej, Warszawa 1965.
Wronkowska S., Tworzenie prawa w Polsce – ocena i proponowane kierunki zmian. Raport Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów, „Przegląd Legislacyjny” 2006/1 (53).
Katarzyna Płonka-Bielenin
doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa i Administracji, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4208-5172
Kilka uwag o zmianach w pomocy społecznej i szczególnych świadczeniach wprowadzonych nowelizacją z 31.03.2020 r. do ustawy COVID-19
Głównymi założeniami zmian w pomocy społecznej i świadczeniach wprowadzonych nowelizacją z 31.03.2020 r. do ustawy COVID-19 było wdrożenie nowych sposobów ustalania sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej oraz majątkowej na podstawie rozmowy telefonicznej z osobami, które ubiegają się o świadczenia z pomocy społecznej lub korzystają z takich świadczeń; zasad rozstrzygania spraw na mocy orzeczeń o niepełnosprawności, których ważność została zachowana; zasad przyznawania dotacji na pokrycie bieżących kosztów związanych z prowadzeniem ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, jak również środowiskowych domów samopomocy oraz klubów samopomocy; czy też zasad przyznawania dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Wdrożenie nowych instrumentów oraz wprowadzenie zmian do ustawy COVID-19 w przedmiotowym zakresie generalnie należy ocenić pozytywnie, np. wprowadzenie dodatkowego zasiłku opiekuńczego, w tym także dla rolników, wzrost dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, świadczenia rehabilitacyjne i renty. Zmiany wpłynęły także korzystnie na sytuację osób niepełnosprawnych (np. zapewnienie wypłaty świadczenia integracyjnego uczestnikom zajęć centrum integracji społecznej, w tym niepełnosprawnym, na czas zawieszenia zajęć w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, zapewnienie zasiłków opiekuńczych na opiekę nad dorosłą osobą niepełnosprawną i opiekunów dzieci w wieku 8–18 lat z orzeczeniem o niepełnosprawności oraz wydłużenie terminu ważności orzeczeń o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, jak również wydłużenie ważności kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych i opiekujących się nimi placówek, czy też możliwość zdalnego przeprowadzania wywiadu środowiskowego przez pracowników socjalnych). Poza skutkami pozytywnymi należy jednak zauważyć pewne ujemne następstwa dla beneficjentów wprowadzonych rozwiązań, np. dla osób niepełnosprawnych i ich pracodawców, tj. nieuzyskanie orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność skutkuje utratą wielu ulg, uprawnień oraz świadczeń pieniężnych, a także brakiem możliwości korzystania z różnych form rehabilitacji.
Słowa kluczowe: pomoc społeczna, świadczenia, ustawa COVID-19, zmiany do ustawy COVID-19, pracownik socjalny, wywiad środowiskowy, niepełnosprawność, dodatkowy zasiłek opiekuńczy
dr Katarzyna Płonka-Bielenin
Assistant Professor at the Department of Law and Administration, Katowice School of Economics, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4208-5172
Some remarks on the changes in social assistance and special benefits introduced by the amendment of March 31, 2020 to the COVID-19 Act
The main assumptions of the changes in social assistance and benefits introduced by the amendment of March 31, 2020 to the COVID-19 Act included the implementation of new methods of determining the personal, family, income and asset situation on the basis of a telephone interview with individuals applying for social welfare benefits or are in receipt of such benefits; rules for resolving cases under disability certificates the validity of which has been retained; rules for granting subsidies to cover current costs related to the running of support centres for persons with mental disorders, as well as community self-help homes and self-help clubs; or the rules for granting additional care allowance. The implementation of new instruments and the introduction of amendments to the COVID-19 Act in this respect should generally be assessed positively, e.g. the introduction of an additional care allowance, including for farmers, an increase in wage subsidies for disabled workers, rehabilitation benefits and pensions. The changes have also had a positive impact on the situation of people with disabilities (e.g. ensuring the payment of an integration benefit to participants in classes at a social integration centre, including persons with disabilities, for the duration of the suspension of classes in connection with counteracting COVID-19, providing care allowances for the care of an adult with disabilities and carers of children aged 8-18 with a disability certificate, and extending the validity of certificates of disability and the degree of disability, as well as extending the validity of parking cards for persons with disabilities and the institutions caring for them, or the possibility for social workers to conduct community interviews remotely). Apart from the positive effects, however, some negative consequences for the beneficiaries of the introduced solutions should be noted, e.g. for persons with disabilities and their employers, i.e. failure to obtain a certificate confirming disability results in the loss of many allowances, entitlements and cash benefits, as well as the inability to benefit from various forms of rehabilitation.
Keywords: social assistance, benefits, COVID-19 act, changes to the COVID-19 act, social worker, community interview, disability, additional care allowance
Bibliografia / References
Baran K.W. (red.), Komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [w:] Tarcza antykryzysowa 1.0 – 4.0, ustawa o dodatku solidarnościowym i inne regulacje, jako szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych związane z COVID-19. Komentarz, LEX 2020.
Bochenek M., Maczyński P., Funkcjonowanie pomocy społecznej i udzielanie świadczeń w czasie epidemii, Warszawa 2020.
Culepa M., Prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, Legalis 2021.
Frąckowiak R. [w:] R. Frąckowiak, R. Górna, R. Kopania, T. Krajewski, A. Lisowski, M. Sarna, M. Szochner-Siemińska, Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz, Legalis 2019.
Gawarkiewicz Ż., Czy OPS może w czasie pandemii COVID-19 przeprowadzać wywiady alimentacyjne na rzecz osób korzystających ze specjalistycznych usług opiekuńczych?, LEX 2021, QA 1661900.
Kamińska I., Matarewicz J., Rozbicka-Ostrowska M., Komentarz do spraw administracyjnych. Wybrane zagadnienia, LEX 2015.
Maczyński P., Czy można przeprowadzić wywiady aktualizacyjne do SZO w związku z COVID-19?, LEX 2021, QA 1713400.
Maczyński P., W jaki sposób wezwać dłużnika alimentacyjnego do złożenia oświadczenia majątkowego w czasie epidemii COVID-19?, LEX 2020, QA 1585305.
Ostrowski M. [w:] Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Komentarz, red. K. Szmid, Legalis 2020.
Piskozub P., Rozwiązania antykryzysowe w praktyce ośrodka pomocy społecznej, Legalis 2020 r.
Płonka-Bielenin K., Ograniczenia przemieszczania się oraz obowiązek poddania się kwarantannie w czasie stanu epidemii – wnioski i postulaty, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/12 (177).
Płonka-Bielenin K., Stan epidemii a organizacja imprez masowych. Wnioski i postulaty [w:] Prawne aspekty turystyki i rekreacji w dobie pandemii – teoria i praktyka, red. K. Płonka-Bielenin, D. Wolski, Katowice 2021.
Słomska M. [w:] Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Komentarz, red. K. Szmid, Legalis 2020.
Jan Chmielewski
doktor habilitowany, profesor Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, Katedra Prawa Administracyjnego i Publicznego Gospodarczego, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Biuro Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Obszary specjalne w polskim prawie leśnym. Z badań nad instytucjami administracyjnego prawa materialnego
Opracowanie wskazuje na potrzebę dalszych badań nad obszarami specjalnymi jako instytucjami administracyjnego prawa materialnego. Ta potrzeba wynika z niejednolitego charakteru pojęcia obszaru specjalnego, w którym mieszczą się niekiedy znacząco zróżnicowane wycinki państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. Badaniem objęto możliwe do terytorialnego wyodrębnienia obszary leśne. Jedynie część z nich można zaliczyć do zbiorczej kategorii obszarów specjalnych w rozumieniu nadanemu temu pojęciu w nauce prawa administracyjnego. Pozostałe wyodrębnione wycinki obszarów leśnych nie mieszczą się w tym modelu pojęciowym i w związku z tym wymagają odrębnej klasyfikacji.
Słowa kluczowe: obszary specjalne, specjalne reżimy prawne, lasy, prawo leśne, gospodarka leśna, instytucje prawne
dr hab. Jan Chmielewski
professor at the Kozminski University in Warsaw, Department of Administrative and Public Economic Law, Kozminski University in Warsaw, Office of Jurisprudence of the Supreme Administrative Court, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Special areas in Polish Forest Law. Research on institutions of substantive administrative law
The study indicates the need for further research on special areas as institutions of substantive administrative law. This need results from the non-uniform nature of the concept of a special area, which sometimes includes significantly different sections of the state and local government units. The study covers forest areas that can be territorially separated. Only some of them can be included in the collective category of special areas within the meaning given to this notion in the science of administrative law. The remaining separated sections of forest areas do not fit into this conceptual model and therefore require a separate classification.
Keywords: special areas, special legal regimes, forests, forest law, forest management, legal institutions
Bibliografia / References
Bielecki L., Koncepcja rzeczy publicznej w prawie polskim Zagadnienia administracyjnoprawne, Kielce 2013.
Bieniaszewski T., Karetko J., Artych P., Zarządzanie zasobami leśnymi, na przykładzie Leśnego Kompleksu Promocyjnego – Lasy Mazurskie, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji dydaktycznych, w latach 2002–2009, „Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach” 2010/4.
Boć J., Obywatel w sytuacjach reżimów specjalnych [w:] Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 2007.
Chmielewski J., Lasy ochronne. Przyczynek do rozważań nad administracyjno-prawną problematyką lasów szczególnie chronionych, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2014/4.
Chmielewski J., Prawo leśne w praktyce, Warszawa 2020.
Drozdowski S., Leśne obszary funkcjonalne – założenia ideowe, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej” 2008/10 (3).
Grzywacz A., Las tętniący życiem, Warszawa 2010.
Habuda A., Prawna definicja lasu i kategoryzacja lasów [w:] D. Danecka, A. Habuda (red.), W. Radecki, J. Rotko, Polskie prawo leśne, Warszawa 2016.
Jaszczak R., Leśne kompleksy promocyjne [w:] W. Kusiak, R. Jaszczak, Propedeutyka leśnictwa, Poznań 2015.
Kulesza M., Obszar specjalny jako prawny instrument ochrony i kształtowania środowiska naturalnego, „Studia Iuridica” 1974/2.
Kurowska T., Obszar specjalny jako postać ingerencji administracji w sferę uprawnień właściciela nieruchomości gruntowej, „Studia Iuridica Silesiana” 1979/6.
Longchamps de Bérier F., Uwagi o używaniu pojęć w naukach prawnych [w:] F. Longchamps de Bérier. Pisma wybrane z lat 1934–1970, wybór i wstęp Z. Kmieciak, Warszawa 2019.
Ofiarska M., Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce, Szczecin 2000.
Otawski P., Obszarowe instrumenty ochrony zasobów naturalnych środowiska, Poznań 2006 (rozprawa doktorska – maszynopis powielony).
Pakuła J., Pojęcie i zasady gospodarki leśnej [w:] Wybrane problemy prawa leśnego, red. B. Rakoczy, Warszawa 2011.
Radecki W., Ustawa o lasach. Komentarz, Warszawa 2008.
Rakoczy B., Ustawa o lasach. Komentarz, Warszawa 2011.
Stelmasiak J., Instytucja obszaru specjalnego w materialnym prawie administracyjnym na przykładzie obszarów specjalnych o charakterze ekologicznym [w:] System prawa administracyjnego. Tom 7. Prawo administracyjne materialne, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Stelmasiak J., Interes indywidualny a interes publiczny w ochronie środowiska w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym, Rzeszów 2013.
Wasilewski A., Obszar górniczy. Zagadnienia prawne, Warszawa 1969.
Zacharczuk P., Obszary specjalne w polskim materialnym prawie administracyjnym, Warszawa 2017.
Zacharko L., Wybrane refleksje nad istotą strefy specjalnej w prawie administracyjnym, jej rodzajami, i implikacjami w sferze stosunków prawnych [w:] Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, red. J. Supernat, Wrocław 2009.
Marcin Grzybowski
doktor nauk prawnych, Katedra Polityk Regulacyjnych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie; radca prawny; rzecznik patentowy
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1905-8942
Materiały urzędowe a prawo dostępu do informacji publicznej w świetle polskiego prawa autorskiego i orzecznictwa sądów administracyjnych
Pojęcie „materiału urzędowego”, użyte w art. 4 pkt 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest unikalne, a zarazem bardzo niejednoznaczne. Nieomal od początku obowiązywania tej ustawy jest przedmiotem kontrowersji w doktrynie prawa autorskiego i w orzecznictwie sądów administracyjnych. W 1996 r. NSA w Krakowie zapoczątkował swym orzeczeniem serię kontrowersji wokół tego pojęcia. Przyjął, że materiał urzędowy pochodzi od urzędu (organu), pozostaje w związku ze sprawą urzędową bądź powstaje w jej rezultacie. Zaistnienie jednej z tych przesłanek stwarzało możliwość zakwalifikowania nośnika informacji jako materiału urzędowego, przy czym mogły to być nośniki niepochodzące od urzędu: przedstawione na zlecenie urzędu opinie biegłych, operaty szacunkowe, ekspertyzy i raporty biegłych rewidentów. Jakkolwiek w doktrynie prawa i w orzecznictwie sądów administracyjnych trwał spór, czy posiadają one cechy utworu, to uznanie za materiał urzędowy skutkowało wyłączeniem ich poza nawias ochrony prawnoautorskiej. Autor rozważa skutki tego wyłączenia dla dyspozytywności materiałów urzędowych jako źródeł informacji publicznej z punktu widzenia art. 61 ust. 1–2 Konstytucji RP oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej. Ustala, że materiały takie, o ile pozostają w dyspozycji organu administracji publicznej (lub sądu), są objęte powinnością udostępnienia w trybie dostępu do informacji publicznej. Powinność ta obejmuje informację publiczną znajdującą się na nośnikach informacji przedłożonych organom w toku prowadzonego postępowania, a także informację o działaniach samego organu (sądu) jako podmiotu publicznego. Autor wskazuje na konstytucyjne i ustawowe ograniczenia udostępniania informacji w trybie dostępu do informacji publicznej (wynikające z art. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej). De lege ferenda proponuje zastąpienie materialnoprawnego określenia materiałów urzędowych bardziej jednoznacznym określeniem proceduralnym (materiału na użytek urzędowy) bądź wprowadzenie konstrukcji ograniczonego prawa dysponowania prawem autorskim na potrzeby postępowań urzędowych. Sygnalizuje potrzebę doprecyzowania regulacji ustawowego prawa do informacji publicznej pod kątem harmonii z art. 61 Konstytucji RP i z przepisami prawa autorskiego, przy wykorzystaniu dorobku orzecznictwa i doktryny.
Słowa kluczowe: dokument/materiał urzędowy, opinie i ekspertyzy, orzecznictwo sądów administracyjnych, wyłączenia spod ochrony prawnoautorskiej
dr Marcin Grzybowski
Department of Regulatory Policies, Cracow University of Economics, legal counsel, patent attorney, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1905-8942
Official materials and the right to access public information in the light of Polish copyright law and the jurisprudence of administrative courts
The notion of “official material” as used in Article 4 point 2 of the Act on Copyright and Related Rights is unique and at the same time very ambiguous. Almost from the very beginning of this Act being in force, it has been a subject of controversy in the doctrine of copyright and in the jurisprudence of administrative courts. In 1996 the Supreme Administrative Court in Cracow sparked a series of controversies around this concept with its ruling. The court adopted the position that official material originates from a public authority, is connected to an official case or arises as a result of such. According to the verdict, the occurrence of one of these premises made it possible to qualify the information carrier as official material, even if such carriers did not originate from a public authority: expert opinions, appraisal reports, opinions and reports of expert auditors commissioned by a public authority. Despite the dispute in the legal doctrine and the jurisprudence of administrative courts as to whether such materials met the criteria of a copyrighted work, their recognition as an official material resulted in their exclusion from the scope of copyright protection. The author considers the consequences of such exclusion for the availability of official materials as sources of public information from the point of view of Article 61 paragraph 1-2 of the Constitution of the Republic of Poland and the Act on Access to Public Information. He determines that such materials, as long as they remain at the disposal of the public administration body (or court), are subject to the obligation of disclosing information under the access to public information procedure. This obligation includes public information contained on information carriers submitted to authorities in the course of conducted proceedings, as well as information on the activities of the authority (court) itself as a public entity. The author points to constitutional and statutory limitations on disclosing information under the access to public information procedure (resulting from Article 5 of the Act on Access to Public Information). De lege ferenda, he proposes replacing the substantive legal definition of official materials with a more unambiguous procedural one (“materials for official use”) or, alternatively, introducing a legal construct of limited right to use a copyrighted material for the purposes of official proceedings. The author indicates the need to clarify the provisions of the statutory right to public information in accordance with the provisions of Article 61 of the Constitution of the Republic of Poland and with copyright legislation, based on jurisprudence and legal doctrine.
Keywords: official document, official materials, expert opinions, jurisprudence of administrative courts, exclusions from copyright protection
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R., Matlak A., Niewęgłowski A., Poźniak-Niedzielska M. [w:] System prawa prywatnego, t. 13, red. J. Barta, Warszawa 2017.
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016.
Bidziński M., Konstytucyjne prawo dostępu do informacji publicznej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014/4.
Ferenc-Szydełko E. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021.
Gabler D., Opinia urzędowa w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Przegląd Legislacyjny” 2012/1.
Górzyńska T., Prawo do informacji i zasada jawności administracyjnej, Kraków 1999.
Jabłoński M., Wygoda K., Konstytucyjne uprawnienia jednostki w sferze informacyjnej [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Doświadczenia i inspiracje, red. L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003.
Jasińska K., Glosa do Wyroku SN z dnia 27 lutego 2009 r., LEX 2009.
Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznej w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002.
Kalus S., Pozycja prawna uczestników rynku nieruchomości, Warszawa 2009.
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2012.
Lipiński A., Prawo powszechnego dostępu do informacji o środowisku, „Państwo i Prawo” 2001/9.
Mucha M., Obowiązki administracji publicznej w sferze dostępu do informacji, Wrocław 2002.
Niżnik-Mucha A., Glosa do Wyroku WSA w Gdańsku z dnia 21 lutego 2006 r. (Sygn. akt II SA/Gd 897/05), „Przegląd Sejmowy” 2008/1.
Pinkalski Z., Granice ochrony prawnoautorskiej – glosa do Wyroku SN z 27.02.2009 r. (V CSK 337/08), „Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2010/109.
Pinkalski Z., Wyłączenia spod ochrony prawnoautorskiej – art. 4 pr. aut. i pr. pokr., „Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2009/106.
Sobczak J., Dostęp do informacji publicznej – zagadka i parawan, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne” 2008/1.
Sokolewicz W. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. 4, Warszawa 2005.
Surówka A., Prawo dostępu do informacji publicznej w orzecznictwie sądów administracyjnych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2013/3 (15).
Szmyt A., W sprawie interpretacji art. 61 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., „Przegląd Sejmowy” 1999/6.
Szyszka A., Uwagi o operacie szacunkowym w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015/11.
Wilkowska-Kołakowska D., Wycena nieruchomości. Operat szacunkowy. Rzeczoznawstwo majątkowe, Warszawa 2013.
Winczorek P., Jawność ekspertyz, „Rzeczpospolita” z 16.11.2011 r.
Wojnarska-Krajewska E., Charakter prawny opinii i ekspertyz sporządzanych na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP w kontekście prawa autorskiego. Glosa do wyroku NSA z 27.1.2012 r. (I OSK 2130/11), „Państwo i Prawo” 2015/4.
Zdunek A., Ograniczenie prawa do informacji publicznych w orzecznictwie sądów administracyjnych – wybrane zagadnienia, „Rocznik Administracji Publicznej” 2016/2.
Olgierd Kucharski
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9633-9281
Praca zdalna w trakcie pandemii
Pandemia wykazała konieczność zachowania przez regulacje prawne dotyczące zatrudniania osób pewnej elastyczności. Jest to bardzo cenna lekcja dla ustawodawcy, która nie powinna ulec zapomnieniu. W artykule przedstawiono analizę regulacji telepracy i jej związki z pracą zdalną. Telepraca jako forma uelastycznienia zatrudnienia ma w sobie duży potencjał, który jednak w praktyce obrotu prawnego jest niewykorzystywany. Ustawodawca powinien wziąć pod uwagę ten fakt, aby nie popełnić podobnych błędów przy regulacji pracy zdalnej.
Słowa kluczowe: telepraca, praca zdalna
dr Olgierd Kucharski
Faculty of Law and Economics, Jan Długosz University in Czestochowa, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9633-9281
Remote work during a pandemic
The pandemic has shown the need for employment regulations to maintain a certain degree of flexibility. This is a very valuable lesson for legislators that should not be forgotten. This paper presents an analysis of the regulation of telework and its relationship to remote work. Teleworking as a form of flexible employment has great potential, which, however, is not used in the practice of legal transactions. The legislator should take this fact into account in order not to make similar mistakes when regulating remote work.
Keywords: telework, remote work
Bibliografia / References
Chmielnicki P. (red.), Pochodzenie, tworzenie, efektywność prawa, Warszawa 2014.
Grochowska J., Nikifiorów A., Wymogi bhp w realiach pracy zdalnej – planowana nowelizacja kp, „Kadry i Płace w Administracji” 2021/5.
Kluba M., Prawne formy kontroli pracownika w miejscu pracy, Warszawa 2014.
Książek D., Miejsce pracy jako istotny element umowy o pracę, Warszawa 2013.
Sobczyk A., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2015.
Sobczyk A., Telepraca [w:] System prawa pracy. Tom II. Indywidualne prawo pracy. Cześć ogólna, red. K.W. Baran, Warszawa 2017.
Sobczyk A., Telepraca w prawie polskim, Warszawa 2009.
Spytek-Badurska G., Telepraca jako nietypowa forma zatrudnienia w Polsce. Aspekty prawne i społeczne, Warszawa 2015.
Wąż P., Projekt kodeksowych przepisów o pracy zdalnej, „Atest” 2021/7–8.
Wolnicki P., Kucharski O., Formy zatrudnienia i ich dokumentacja w kościołach i związkach wyznaniowych, Częstochowa 2018.
Roman Marchaj
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9921-7693
Młodzieżowa rada gminy
Niniejszy artykuł opisuje instytucję młodzieżowej rady gminy z uwzględnieniem wszystkich zmian wprowadzonych nowelizacją z 20.04.2021 r., stanowiącą odpowiedź ustawodawcy na głosy doktryny oraz przedstawicieli środowisk młodzieżowych wskazujących na konieczność pełnego uregulowania kwestii związanych zarówno z procesem tworzenia, jak i z działaniem tego organu konsultacyjnego. Podstawowym novum wprowadzonym do art. 5b ustawy o samorządzie gminnym przez przepisy noweli z 20.04.2021 r. jest szczegółowe opisanie kompetencji oraz zadań młodzieżowej rady gminy, a także stworzenie podstaw dla powoływania opiekuna młodzieżowej rady gminy. Młodzieżowa rada gminy jest organem samorządowym o charakterze konsultacyjnym, inicjatywnym i doradczym, tworzonym fakultatywnie na podstawie uchwały rady gminy. Działa ona na zasadzie kadencyjności i kolegialności, jej skład jest częściowo determinowany przepisami ustawowymi, a członkowie działający społecznie pochodzą z wyborów bezpośrednich. Działanie młodzieżowej rady gminy finansowane jest ze środków publicznych.
Słowa kluczowe: młodzieżowa rada gminy, konsultacje, partycypacja społeczna, samorząd terytorialny, organ konsultacyjny
dr Roman Marchaj
Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9921-7693
Municipal youth council
This article describes the institution of the municipal youth council, taking into account all the changes introduced by the amendment of April 20, 2021, which is the legislator's response to the voices of the doctrine and representatives of youth communities indicating the need to fully regulate issues related to both the creation process and operation of this consultative body. The basic novelty introduced to Article 5b of the Act on Municipal Self-Government by the provisions of the amendment of 20.04.2021 is a detailed description of the competencies and tasks of the municipal youth council, as well as laying the foundations for appointing a guardian of the municipal youth council. The municipal youth council is a local government body of a consultative, initiative and advisory nature, established on an optional basis by a resolution of the municipal council. It operates on the principle of tenure and collegiality, its composition is partly determined by statutory provisions, and its community members come from direct elections. The activities of the municipal youth council are financed from public funds.
Keywords: municipal youth council, consultations, social participation, local government, consultative body
Bibliografia / References
Augustyniak M., Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym w Polsce i we Francji. Studium administracyjnoprawne na tle porównawczym, Warszawa 2017.
Jaworska-Dębska B., Normatywne podstawy społecznego dialogu w samorządzie terytorialnym [w:] Prawne problemy samorządu terytorialnego z perspektywy 25-lecia jego funkcjonowania, red. B. Jaworska-Dębska, R. Budzisz, Warszawa 2016.
Mączyński M. [w:] Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2006.
Moll T. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2021.
Więcławski Ł., Ziółkowski D., Status prawny członka młodzieżowej rady gminy, „Samorząd Terytorialny” 2018/9.
Dobrochna Minich
doktor nauk prawnych, Katedra Teorii Prawa i Materialnych Źródeł Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9987-7835
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Anna Rogacka-Łukasik
doktor nauk prawnych, adiunkt badawczo-dydaktyczny w Katedrze Prawa Sądowego, Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet im. Jana Długosza w Częstochowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Sprawozdanie z konferencji naukowej „Prawo jako narzędzie opresji”, Sosnowiec 11–12.09.2021 r.
dr Dobrochna Minich
Department of Theory of Law and Material Sources of Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9987-7835
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Anna Rogacka-Łukasik
research and teaching Assistant Professor at the Department of Judicial Law, Faculty of Law and Economics, Jan Długosz University in Czestochowa, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
Contribution to the authorship of the text – 50%
Report on the scientific conference “Law as an instrument of oppression”, Sosnowiec 11–12.09.2021