Ustawy redukujące ryzyko przedsiębiorcy jako instrument wzmacniania bezpieczeństwa ekonomicznego
Paweł Chmielnicki
profesor nauk prawnych, dyrektor Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego, ORCID: 0000-0002-3161-9397
Ustawy redukujące ryzyko przedsiębiorcy jako instrument wzmacniania bezpieczeństwa ekonomicznego
W artykule przedstawiono wyniki projektu badawczego, który był pierwszym tego typu przedsięwzięciem w historii ekonomii instytucjonalnej i teorii prawa. Projekt przewidywał przeprowadzenie kompleksowych badań nad całym procesem legislacyjnym w danym kraju (Polsce) w perspektywie długoterminowej, tj. ponad 20 lat. Wyniki badań potwierdziły główną hipotezę, zgodnie z którą tworzenie sformalizowanych instytucji gospodarki, podobnie jak dostarczanie jakichkolwiek innych dóbr, zarówno materialnych, jak i niematerialnych, jest zgodne z długoterminowymi trendami wynikającymi z sił podaży i popytu. W tym artykule przedstawiono wyniki ewaluacji jednego z pytań badawczych. Pytanie dotyczy kluczowej kwestii dla społeczeństwa i gospodarki, a mianowicie, czy dana regulacja ułatwia ocenę szans na osiągnięcie pożądanego celu gospodarczego, czy sprzyja poczuciu zaufania do otoczenia biznesu i obniża ryzyko przedsięwzięcia gospodarczego (np. grożącego ze strony działania siły wyższej, działań konkurencji lub arbitralnych decyzji władz politycznych).
Artykuł jest rezultatem projektu „Zastosowanie metod statystycznych do określenia charakteru trendów długoterminowych występujących w procesie legislacyjnym”, sfinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, nagrodzonego na mocy decyzji nr DEC-2013/09/B/HS5/04078.
Słowa kluczowe: geneza prawa, instytucje gospodarki, proces legislacyjny
Paweł Chmielnicki
Professor of Legal Sciences, Director of the Legislative Process Research Centre of the Lazarski University, ORCID: 0000-0002-3161-9397
Laws reducing the entrepreneur's risk as an instrument of strengthening economic security
The article presents the results of a research project that was the first of its kind in the history of institutional economics and legal theory. The project provided for comprehensive research on the entire legislative process in the given country (Poland) in the long term, i.e. over a period of more than 20 years. The research results confirmed the main hypothesis, which assumed that the establishment of formalised economic institutions, as well as the supply of any other goods, both tangible and intangible, is consistent with long-term trends arising from the forces of supply and demand. This article presents the results of the evaluation of one of the research questions. The question concerns a key issue for society and the economy, namely whether this regulation facilitates the assessment of the chances of achieving the desired economic goal, or whether it fosters a sense of confidence in the business environment and reduces the risk of a business venture (e.g. as a result of force majeure, competition or arbitrary decisions of political authorities).
The article is the result of the project "The application of statistical methods to determine the nature of long-term trends occurring in the legislative process", financed by the National Science Centre, awarded under Decision No. DEC-2013/09/B/HS5/04078.
Keywords: origin of law, economic institutions, legislative process
Bibliografia:
Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Warszawa 2002
Chmielnicki P., Dybała A., Stachura M., Activity Rules of Economic Man in Society as the Source of Legal Norms, Warszawa 2010
Gardawski J., Gilejko L., Siewierski J., Towalski R., Socjologia gospodarki, Warszawa 2008
Magiera R., Modele i metody statystyki matematycznej, Wrocław 2002
Markowski D., Ryzyko zmiany. Struktury w kształtującym się społeczeństwie obywatelskim, Rzeszów 2009
Słodkowska I. (red.), Partie i ich programy. Wybory 1993, Warszawa 2001
Słodkowska I. (red.), Partie i ich programy. Wybory 1997, Warszawa 2004
Słodkowska I. (red.), Partie i ich programy. Wybory 2001, Warszawa 2002
Sobczyk M., Statystyka, Warszawa 1991
Sztompka P., Zaufanie, nieufność i dwa paradoksy demokracji [w:] P. Sztompka, M. Kucia, Socjologia. Lektury, Kraków 2005
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków 2002
Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Warszawa 2008
Ph.D. Dario Đerđa
profesor nauk prawnych, Uniwersytet w Rijece, Wydział Prawa, Katedra Prawa Administracyjnego, ORCID: 0000-0002-1095-1155
The impact of legal doctrine on the legal regulation of administrative disputes: Croatian perspective [Wpływ nauki prawa na uregulowania poświęcone sądowej kontroli administracji: chorwacka perspektywa]
Niniejszy artykuł analizuje wpływ nauki prawa na uregulowania poświęcone sądowej kontroli administracji. Po pierwsze, autor wskazuje na znaczenie doktryny na regulacje prawne i praktykę. Koncentruje się na nauce prawa, jako dyscyplinie ukierunkowanej na działania przygotowawcze do tworzenia prawa, a także monitorowanie działania nowych regulacji w praktyce. Autor analizuje proces wprowadzania do systemu najnowszej ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w Chorwacji, zwracając uwagę na etapy uchwalania projektu tekstu. Na koniec skupia się na krytycznych uwagach piśmiennictwa na temat kilku instytucji zawartych w ustawie i przewiduje w ich wyniku wprowadzenie pewnych zmian. Podsumowując, ocenia siłę wpływu doktryny prawnej na obowiązujące unormowania.
Słowa kluczowe: nauka prawa, tworzenie prawa, przepisy prawa, sądowa kontrola administracji, Chorwacja
Ph.D. Dario Derđa
Professor of Legal Sciences, University of Rijeka, Faculty of Law, Department of Administrative Law, ORCID: 0000-0002-1095-1155
The impact of legal doctrine on the legal regulation of administrative disputes: Croatian perspective
This article analyses the impact of legal doctrine on the legal regulation of administrative disputes. First, the author points to the significance of doctrine in terms of legal regulations and practice. He focuses on the study of law as a discipline focused on the preparatory actions for the creation of law, as well as monitoring their implementation in practice. The author analyses the process of adopting the latest Act on Administrative Disputes in Croatia, focusing on the respective stages of enacting the draft text. Finally, he focuses on the critical comments of the literature on several institutions contained in the Act, and foresees some amendments as a result. In conclusion, he assesses the strength of the impact of legal doctrine on applicable regulations.
Keywords: legal doctrine, law making, legal regulations, administrative dispute, Croatia
Bibliografia:
Aeken van, K., From vision to reality: ex post evaluation of legislation, “Legisprudence” 2011/1(5)
Aviani D., Đerđa D., Uniformno tumačenje i primjena prava te jedinstvenost sudske prakse u upravnom sudovanju “Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu” 2012/2(49)
Borković I., Nomotehnika, Split – Osijek 1996
Borković I., Upravno pravo, Zagreb 2002
Borković I., Upravno sudovanje i upravni spor u Hrvatskoj u vremenu od 1990. do danas [in:] Zbornik odluka Upravnog suda Republike Hrvatske 1977.-2002., ed. Marija Kriletić, Zagreb 2004
Britvić Vetma B., Primjenjivost upravnog spora pune jurisdikcije u Republici Hrvatskoj [in:] Upravno sudovanje u Hrvatskoj, ed. J. Barbić, Zagreb 2018
Burazin L., The Concept of Law and Efficacy, 2018, https://www.researchgate.net/publication/317872826_The_Concept_of_Law_and_Efficacy
Cardona F., Converging Judicial Control of the Administration in Europe, “Judicial Reform and Administrative Justice, Update: Support for Improvement in Governance and Management” 2005/7
Cormacain R., Legislation, legislative drafting and the rule of law, “Theory and practice of legislation” 2017/2(5)
Dupelj Ž., Upravni spor – oblik sudske kontrole nad upravom, „Pravo i porezi” 1997/10(7)
Đerđa D., Galić A., Upravni spor kao jamstvo zakonitosti rada uprave [in:] Upravno sudovanje u Hrvatskoj, ed. J. Barbić, Zagreb 2018
Đerđa D., Pičuljan Z., Nastanak i temeljni institute novog Zakona o upravnim sporovima [in:] Europeizacija upravnog sudovanja u Hrvatskoj, ed. I. Koprić, Zagreb 2014
Đerđa D., Šikić M., Komentar Zakona o upravnim sporovima, Zagreb 2012
Giunio M., Približavanje suda građaninu kao eliminacijski kriterij za naknadu troškova upravnog spora, “Hrvatska pravna revija” 2013/3(13)
Ivančević V.,. Upravni spor pune jurisdikcije s naročitim obzirom na član 40./3. Zakona o upravnim sporovima, „Zbornik Pravnog fakulteta u Zagrebu” 1953/3
Juričić M., Prikaz Upravnog suda Republike Hrvatske uz tridesetu godišnjicu suda [in:] Zbornik odluka Upravnog suda Republike Hrvatske 1977.-2007., ed. I. Kujunđić, V. Kos, Zagreb 2007
Karpen U., Comparative Law: Perspectives of Legislation, “Legisprudence” 2012/2(6)
Kelsen H., Opšta teorija prava i države, Beograd 1951
Koprić I., Upravno sudovanje na području bivše Jugoslavije, “Hrvatska javna uprava” 2006/1(6)
Krbek I., Pravo jugoslavenske javne uprave, III knjiga: funkcioniranje i upravni spor, Zagreb 1962
Leeuw Frans L., Can legal research benefit from evaluation studies?, “Utrecht Law Review” 2011/1(7)
Mahmoud Mohammed A., The Function of Law and the Methods and Functions of Legal Science, “Anuario de filosofía del derecho” 1973/17
Medvedović D., Novi sustav upravnog sudovanja [in:] Komentar Zakona o upravnim sporovima, ed. D. Foretić, Zagreb 2012
Medvedović D., Potpuna reforma upravnog sudovanja [in:] Zbornik 49. susreta pravnika: Opatija, 11.-13. svibnja 2011, ed. J. Barbić, M. Giunio, Zagreb 2011
Medvedović D., Upravno sudstvo u Hrvatskoj – prilog za povijesni pregled [in:] Zbornik odluka Upravnog suda Republike Hrvatske 1977.-2002., ed. M. Kriletić, Zagreb 2004
Meulen van der D., The use of impact assessments and the quality of legislation, “Theory and Practice of Legislation” 2013/2(1)
Mousmouti M., Operationalising quality of legislation through the effectiveness test, “Legisprudence” 2012/2(6)
Núňez Vaquero Á., Five models of legal science, “Revus: Journal for Constitutional Theory and Philosophy of Law” 2013/19
Omejec J., Prilog reformi upravnog spora – odnosi između upravnog i ustavnog sudovanja u Republici Hrvatskoj [in:] Upravno pravo i upravni postupak u praksi – aktualna pitanja i problemi, ed. M. Kuzmić, A. Šumelj, Zagreb 2006
Pattaro E., Treatise of Legal Philosophy and General Jurisprudence. Vol 1: The Law and The Right, Dordrecht 2007
Šikić M., Frane S., Sastav suda u upravnom sporu – s posebnim osvrtom na odlučivanje suca pojedinca, “Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu” 2014/2(51)
Šikić M., Turudić M., Troškovi upravnog spora, „Zbornik Pravnog fakulteta Sveučilišta u Rijeci” 2013/2(34)
Vezmar Barlek I., Ovlasti žalbenog suda u upravnom sporu, „Zbornik Pravnog fakulteta Sveučilišta u Rijeci” 2013/1(34)
Vezmar Barlek I., Zaštita subjektivnih prava u upravnom sporu [in:] Aktualnosti upravne prakse i upravnog sudovanja – 2010, ed. M. Kuzmić, A. Šumelj, Zagreb 2010
Wahlgren P., Purpose and usefulness of jurisprudence, “Scandinavian Studies in Law” 2005/48
Wex Legal Dictionary, https://www.law.cornell.edu/wex/jurisprudence.
Xanthaki H., Quality of legislation: an achievable universal concept or a utopian pursuit [in:] Quality of Legislation. Principles and Instruments: Proceedings of the Ninth Congress of the International Association of Legislation (IAL), ed. L. Mader, M. Tavares de Almeida, Baden – Baden 2011
Anna Karwowska
prawnik, doktorantka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, stypendystka Narodowego Centrum Nauki
Hosting provider liability for user-generated content. Chomikuj.pl case study [Odpowiedzialność host-providerów za treści generowane przez użytkowników. Kazus Chomikuj.pl]
Za każdym razem gdy sąd rozpatruje kolejny przypadek odpowiedzialności dostawców usług hostingowych za naruszenia praw autorskich, zmieniają się standardy odpowiedzialności. Najważniejsze kwestie będące przedmiotem oceny pozostają jednak niezmienne: model biznesowy host-providera i sposób, w jaki reaguje on na procedurę zawiadamiania i usuwania nielegalnych treści. Ostatnie lata dodały nowy element do układanki, polskie orzeczenie w sprawie Chomikuj.pl.
Słowa kluczowe: udostępnianie plików, naruszenie praw autorskich, serwisy Web 2.0, host-providerzy, uprawnieni z tytułu praw autorskich, treści generowane przez użytkowników, wyłączenia odpowiedzialności
Anna Karwowska
Lawyer, PhD student at the Faculty of Law and Administration at the University of Warsaw, scholarship holder of the National Science Centre
Hosting provider liability for user-generated content. Chomikuj.pl case study
Each time the court deals with another case of hosting provider's liability for copyright infringement, the standards of liability change. However, the most important issues to be assessed remain unchanged: the hosting provider business model and how it responds to the notice-and-take-down procedure of illegal content. Recent years have added a new piece to the puzzle, the Polish ruling in the Chomikuj.pl case.
Keywords: file sharing, copyright infringement, Web 2.0 services, hosting providers, copyright holders, user-generated content, liability exemptions
Bibliografia:
Angelopoulos Ch., European Intermediary Liability in Copyright: A Tort-Based Analysis, Wolters Kluwer 2017
Baumgartel T., A Reader in International Media Piracy. Pirate Essays, Amsterdam 2015
Cepil B., Polish File-Sharing Site Target of Copyright Lawsuits, https://web.archive.org/web/20140630150052/http://bitspiration.com/news/technology/polish-file-sharing-site-target-of-copyright-lawsuits/
David M., Peer to Peer and the Music Industry: The Criminalization of Sharing – Theory, Culture & Society, United Kingdom 2010
Discroll M., Will YouTube Sail into the DMCA’s Safe Harbor or Sink for Internet Piracy?, “The John Marshall Review of Intellectual Property Law” 2007/550
Dynowski P., Baczkowska A., Polish Filmmakers' Association sues Chomikuj.pl for contributory IP infringement, https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=2264dca1-2722-47fa-a7bb-fe081d4ff933
Edström J., Nilsson H., The Pirate Bay verdict – Predictable, and yet..., “European Intellectual Property Review” 2009
Edwards L., The Fall and Rise of Intermediary Liability Online [in:] Law and the Internet, eds. Ch. Waelde, L. Edwards, Oxford and Portland, Oregon 2009
Ginsburg J.C., User-generated Content Sites and Section 512 of the US Copyright Act [in:] Copyright Enforcement and the Internet, ed. I.A. Stamatoudi, Alphen aan den Rijn 2010
Lambrick J., Piracy, File Sharing... And Legal Fig Leaves, “Journal of International Commercial Law and Technology” 2009/4(3)
La Rosa A., Mediaset vs. Dailymotion, The ruling of the Court of Rome, July 12, 2019, https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=813ad67e-26c7-460e-9506-c631e15ccf30
Larusson H.K., Uncertainty in the Scope of Copyright: The Case of Illegal File Sharing in the United Kingdom, “European Intellectual Property Review” 2009/31(3)
Lindholm P., Maennel F.A., Directive on Electronic Commerce (2000/31/EC), “Computer Law Review International” 2000/3
Montero E., Van Enis Q., Enabling freedom of expression in light of filtering measures imposed on Internet intermediaries: Squaring the circle?, “Computer Law and Security Review” 2011/27
Ortiz-Úrculo C., Madrid court of appeals upholds YouTube’s liability safe harbor in Telecinco case, https://www.hlmediacomms.com/2014/02/14/safe-harbor-victory-telecincos-appeal-v-youtube-dismissed/
Pacek G.J., Wybrane zagadnienia związane z odpowiedzialnością dostawców usług hostingowych, http://www.bibliotekacyfrowa.pl/Content/23622/Wybrane_zagadnienia_zwiazane_z_odpowiedzialnoscia.pdf
Peguera M., Telecinco v. YouTube: the ruling in its context, https://ispliability.wordpress.com/2010/09/26/telecinco-v-youtube-the-ruling-in-its-context/
Russon M.A., Pirate Bay seized by Swedish prosecutors and like the hydra it has spawned 6 new domains, http://www.ibtimes.co.uk/pirate-bay-seized-by-swedish-prosecutors-like-hydra-it-has-spawned-6-new-domains-1502150
Syllabus to the Metro-Goldwyn-Mayer Studios Inc. v. Grokster, Ltd, https://www.law.cornell.edu/supct/html/04-480.ZS.html
Thomson S., Mediaset hails court ruling against Vivendi’s Dailymotion, https://www.digitaltveurope.com/2019/07/16/mediaset-hails-court-ruling-against-vivendis-dailymotion/
Van Eecke P., Online service providers and liability: a plea for a balanced approach, “Common Market Law Review” 2011/48
Vinje T.C., The Emerging European Regime on ISP Liability. Member States Make Progress Implementing E-Commerce Directive, “Computer and Recht” 2001/5
Piotr Kominek
doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, ORCID: 0000-0002-2035-2033
Wartości publiczne w prawie administracyjnym
Artykuł ten dotyczy funkcjonowania wartości na obszarze prawa administracyjnego, wyznawanych przez organ administracji publicznej i podmiot administrowany. Podstawową wartością publiczną jest dobro wspólne. Wartość tę bierze pod uwagę organ administracji publicznej, wydający władczy akt administracyjny, powiązany z jednostką stosunkiem administracyjnoprawnym, powstającym w wyniku określonej działalności państwa, gdzie organowi administracji publicznej przysługuje władztwo administracyjne i kompetencja do określonego działania. W prawie administracyjnym pojęcie wartości publicznych związane jest z pojęciem interesu publicznego i interesu podmiotu administrowanego. Na gruncie postępowania administracyjnego to od wyznawanych przez organ administracji publicznej i podmiot administrowany wartości, zależy przebieg tego postępowania. Wartości publiczne związane są ze świadomością prawną podmiotu administrowanego. Tworzenie, wykładnia i stosowanie prawa administracyjnego, powiązane z wyznawaniem wartości publicznych, składa się na państwo prawa, gdzie kontrola tego prawa należy do jednostki.
Słowa kluczowe: wartość publiczna, dobro wspólne, państwo prawa, praworządność, świadomość prawna, prawo administracyjne
Piotr Kominek
Doctor of humanities in history, ORCID: 0000-0002-2035-2033
Public values in administrative law
This article concerns the functioning of values in the area of administrative law, professed by a public administration body and the administered entity. The basic public value is the common good. This value is taken into account by the public administration body issuing a sovereign administrative act, related to the entity by an administrative and legal relation, arising as a result of a specific state activity, whereby the public administration body has the administrative authority and expertise in performing the given activity. In administrative law, the concept of public values is related to the notion of public interest and the interest of the administered entity. In the administrative procedure, it is the set of values professed by the public administration authority and the administered entity that determines the course of such proceedings. Public values are associated with the legal awareness of the administered entity. The creation, interpretation and application of administrative law, associated with the recognition of public values, makes up the rule of law, where the control of this law belongs to the individual.
Keywords: public value, common good, rule of law, legal awareness, administrative law
Bibliografia:
Boć J., Pojęcie administracji [w:] Prawo administracyjne, red. J. Boć, Wrocław 2007
Boć J., Prawo administracyjne normujące sytuacje prawne obywatela [w:] Prawo administracyjne. Funkcjonowanie układów podstawowych, red. T. Kuta, Warszawa 1985
Bojanowski E., Cieślak Z., Lang J., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2005
Boski P., Kulturowe ramy zachowań społecznych, Warszawa 2009
Fisher R., Ury W., Patron B., Dochodząc do TAK; Negocjowanie bez poddawania się, Warszawa 1990
Ingarden R., Książeczka o człowieku [w:] Świat, człowiek i wartości. Wybór tekstów filozoficznych, red. J. Cabaj, Z.J. Czarnecki, H. Jakuszko, J. Dybel, Warszawa 1988
Jaworski W.L., Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia ogólne, Warszawa 1924, Biblioteka cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego
Jędrośka J., Ogólne postępowanie administracyjne obywatela [w:] Prawo administracyjne. Funkcjonowanie układów podstawowych, red. T. Kuta, Warszawa 1985
Kominek P., Konsensualizacja administracji publicznej, cz. 1 i 2, „Jurysta” 2013/4–5
Kominek P., Publiczne prawa podmiotowe, „Jurysta” 2013/11
Kominek P., Rozwiązywanie sporów na gruncie prawa administracyjnego, „Jurysta” 2012/7–8
Kominek P., Stosowanie prawa administracyjnego, „Jurysta” 2014/6
Lipowicz I., Dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017/79(3)
Ochimowski F., Prawo administracyjne, Warszawa 1919, e-biblioteka UW
Petrażycki L., O pobudkach postępowania i o istocie moralności i prawa, Warszawa 2002
Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012
Pilipiec S., Szreniawski P., Administracja a autorytet prawa administracyjnego, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica” 2012/270
Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1994
Rodziński A., Osoba wśród wartości, „Roczniki Filozoficzne” 1975/23(2)
Stahl M., Dobro wspólne w prawie administracyjnym [w:] Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, red. J. Boć, A. Chajbowicz, Wrocław 2009
Stróżewski W., Osoba i wartości, „Zeszyty Naukowe Badań im. Edyty Stein” 2014/12
Sulmasy D.P., Four Basic notions of the common good, “ST John’s Law Review” 2001/75, s. 303 [w:] Dobro wspólne jako kategoria normatywna, red. A. Młynarska-Sobaczewska, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica” 2009/69
Suwaj R., Judycjalizacja postępowania administracyjnego, Warszawa 2009
Zienkiewicz A., Studium mediacji. Od teorii ku praktyce, Warszawa 2007
Zirk-Sadowski M., Tożsamość kulturowa w wykładni i stosowaniu prawa administracyjnego, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2013, t. 2, nr 2
Zubik M., Refleksje nad dobrem wspólnym jako pojęciem konstytucyjnym [w:] Prawo a polityka, red. M. Zubik, Warszawa 2007
Edyta Marciniak
doktorantka na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, ORCID: 0000-0002-0152-3802
Prawo do prywatności a obowiązek zachowania w tajemnicy informacji o pacjencie w kontekście kodeksu etyki lekarskiej oraz RODO
Prawa pacjenta są zagadnieniem szeroko komentowanym na łamach prasy medycznej i prawniczej. Podejmowane są próby analizy kwestii dotyczących zgody pacjenta, prawa do uzyskania informacji o wykonywanych zabiegach medycznych i stanie zdrowia, czy uprawnień personelu medycznego do podejmowania decyzji dotyczących osoby pacjenta i związanych z nim zabiegów lub leczenia. Wynika z tego wzrost wagi znaczenia informacji, która we współczesnym świecie stała się jedną z najważniejszych wartości. Dostęp do informacji, szczególnie o sobie samym, oznacza pewną świadomość społeczną i prawną. Ograniczenia związane z dostępem do informacji powodują pozbawienie prawa do samodecydowania o sobie, a zarazem możliwości zaspokajania jednej z potrzeb człowieka, tak szczególnie ważnej we współczesnym świecie. Obecnie nie można uniknąć przetwarzania danych jakiejkolwiek osoby – jest to niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa, ale przede wszystkim jest korzystne dla każdego z osobna. Świadczy to bowiem obecności jednostki w życiu społecznym, ekonomicznym lub politycznym. Prawo do prywatności jest jednym z ważniejszych dóbr, które jest przedmiotem ochrony, jak również fundamentem, na którym opiera się prawna konstrukcja ochrony danych osobowych. Jednym z najważniejszych aktów regulujących kwestie dotyczące tajemnicy lekarskiej jest Kodeks Etyki Lekarskiej, przyjęty przez Krajowy Zjazd Lekarzy w Bielsku Białej w dniu 14.12.1991 r. Ustanawia zasady i normy etyczne postępowania, jakimi powinni posługiwać się lekarze w kontaktach z pacjentami, lekarzami i społeczeństwem. Zgodnie z KEL lekarz ma obowiązek zachować w tajemnicy informacje o chorym i jego otoczeniu, jeśli zostały one uzyskane w związku z wykonywaniem przez niego zawodu. Dokument ten przewiduje wyjątki, zgodnie z którymi dozwolone jest ujawnienie informacji o pacjencie – w przypadku zgody pacjenta, jeżeli zachowanie tajemnicy zagraża zdrowiu lub życiu pacjenta lub innych osób lub jeżeli zobowiązują do tego przepisy prawa. Wyjawienie tajemnicy medycznej ma charakter wyjątkowy – w sytuacjach poważnego zagrożenia niewynikającego z dynamiki choroby. W KEL znajdziemy też nawiązanie do szeroko rozumianych praw człowieka – lekarz ma prawo do ujawnienia zauważonych faktów zagrożenia zdrowia lub życia w przypadku ich naruszania. Od ponad roku placówki udzielające świadczeń medycznych mają obowiązek wdrażać szereg regulacji zawartych w rozporządzeniu Parlamentu i Rady 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE. Dane osobowe dotyczące zdrowia zdefiniowane zostały w preambule aktu. Rozporządzenie to nie wskazuje środków organizacyjnych ani technicznych, jakie administrator danych powinien stosować dla zapewnienia ochrony danych. Środki te powinny być odpowiednie do zakresu i celu, oraz ryzyka naruszeń przetwarzanych danych. Dane wrażliwe zaliczają się do kategorii danych, których przetwarzanie wiąże się z przyjęciem środków wzmożonego bezpieczeństwa. RODO jest idealnym przykładem regulacji związanej z postępem medycyny i związanymi z tym obowiązkami osób wykonujących zawody medyczne. Z drugiej strony istnieją takie regulacje jak KEL. Normy etyczne postępowania tam zawarte wyznaczają dozwolone zachowania osób zatrudnionych w służbie zdrowia oraz granice, których nie mogą przekroczyć podczas wykonywania zawodów medycznych i kontaktem z pacjentami. Są to jednak tylko normy postępowania, które nie są w pełni zgodne z przepisami powszechnie obowiązującymi.
Słowa kluczowe: tajemnica medyczna, tajemnica zawodowa, medycyna, pacjent, prawa pacjenta, leczenie, dokumentacja medyczna
Edyta Marciniak
PhD student at the Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin, ORCID: 0000-0002-0152-3802
The right to privacy and the obligation to keep patient information confidential in the context of the Code of Medical Ethics and GDPR
Patient rights are an issue widely discussed in the medical and legal press. Attempts are made to analyse issues regarding patient consent, the right to obtain information about performed medical procedures and the state of health, or the rights of the medical staff to make decisions regarding the patient and procedures or treatments related to the patient. This results in the growing importance of information, which has become one of the most important values in the modern world. Access to information, especially about oneself, means a certain degree of social and legal awareness. Restrictions on access to information deprive people of the right to self-determination and, at the same time, the right to satisfy one of their needs, which is particularly important in today's world. Nowadays, the processing of data of any person cannot be avoided – this is essential for the proper functioning of society, but above all for the benefit of each individual. This testifies that an individual is present in social, economic or political life. The right to privacy is one of the most important goods to be protected, as well as the foundation on which the legal structure of personal data protection is based. One of the most important acts regulating the issues of medical confidentiality is the Code of Medical Ethics, adopted by the National Congress of Physicians in Bielsko-Biała (Poland) on 14 December 1991. It sets out the ethical principles and standards of conduct that doctors should follow in their interactions with patients, doctors and the public. According to the Code of Medical Ethics, a physician is required to keep information about the patient and his surroundings confidential if it has been obtained in the course of the exercise of his/her profession. The document provides for exceptions, according to which it is allowed to disclose information about the patient in the following cases: if the patient consents; if maintaining confidentiality threatens the health or life of the patient or other persons; or if it is required by law. The disclosure of medical confidential information is exceptional – in situations of serious threat not resulting from the dynamics of the illness. In the Code of Medical Ethics a reference to broadly understood human rights can also be found – a physician has the right to disclose observed facts of a threat to health or life in case of their violation. For over a year now, institutions providing medical services have been obliged to implement a number of regulations contained in Regulation 2016/679 of the Parliament and Council on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data and repealing Directive 95/46/EC. Personal data relating to health are defined in the preamble to the Act. This Regulation does not specify the organisational or technical measures to be taken by the data administrator to ensure data protection. These measures should be appropriate to the scope and purpose, as well as the risk of violations of the data being processed. Sensitive data falls within the category of data for which processing involves the adoption of enhanced security measures. GDPR is a perfect example of regulation related to the progress of medicine and the related responsibilities of medical professionals. On the other hand, there are regulations such as the Code of Medical Ethics. The ethical standards of conduct contained therein set out the permissible behaviour of persons employed in the health care system and the limits which may not be exceeded during the exercise of medical professions and in contact with patients. However, these are only standards of conduct, which are not fully in line with generally applicable laws.
Keywords: physician-patient privilege, professional secrecy, medicine, patient, patient rights, treatment, medical documentation
Bibliografia:
Jackowski M., Ochrona danych medycznych, Warszawa 2011
Kubiak R., Tajemnica medyczna, Warszawa 2015
Nesterowicz M., Prawo medyczne, Toruń 2013
Safjan M., Prawo do ochrony życia prywatnego [w] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997
Warren S, Brandeis L., The Right to Privacy, „Harvard Law Review” 1890/4
Westin A.F., Privacy and Freedom, New York 1967
Agnieszka Dauter-Kozłowska
asystent specjalista ds. orzecznictwa Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, autorka publikacji z zakresu prawa Unii Europejskiej oraz postępowania sądowoadministracyjnego, ORCID: 0000-0002-4318-1169
Stosowanie mediacji w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym
Artykuł stanowi próbę dokonania oceny funkcjonowania, obowiązującej od 1.06.2017 r., instytucji mediacji w postępowaniu administracyjnym oraz sądowoadministracyjnym. Głównym celem, jaki przyświecał tym zmianom, było zbliżenie administracji do społeczeństwa. Niestety wbrew zamierzeniom projektodawców instytucja mediacji w sprawach administracyjnych nie do końca się przyjęła w nowym porządku prawnym. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele. Przede wszystkim sądy administracyjne większość wniosków stron o przeprowadzenie mediacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym rozpatrują negatywnie. Nie mają one ustawowego obowiązku uzasadniania swojej odmownej decyzji, a zatem strona nie wie, dlaczego nie może podjąć próby mediacji. Ponadto w orzecznictwie sądowym funkcjonuje też pogląd, że brak jest podstaw do kwestionowania argumentacji organu odnośnie niewyrażenia zgody na przeprowadzenie mediacji w postępowaniu administracyjnym. Brak zatem dobrej woli i przychylności organów administracji publicznej, jak również sądów administracyjnych do mediacji nie sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu tej instytucji.
Słowa kluczowe: mediacja w postępowaniu administracyjnym, mediacja w postępowaniu sądowoadministracyjnym, stosowanie mediacji przez sądy administracyjne, wniosek o przeprowadzenie mediacji, niewyrażenie zgody na przeprowadzenie mediacji
Agnieszka Dauter-Kozłowska
assistant judicial specialist in the Office of Jurisprudence of the Supreme Administrative Court, author of publications on European Union law and proceedings before administrative courts, ORCID: 0000-0002-4318-1169
Application of mediation in administrative proceedings and proceedings before administrative courts
The article is an attempt to evaluate the functioning of mediation in administrative proceedings and proceedings before administrative courts, effective from 1 June 2017. The main goal of these amendments was to bring administration closer to society. Unfortunately, contrary to the intentions of the project promoters, the institution of mediation in administrative matters has not completely adopted in the new legal order. There are many reasons for this problem. First, administrative courts deny most requests for mediation in proceedings. They do not have a statutory obligation to justify their refusal, and therefore the party does not know why it cannot attempt mediation In addition, there is also the view in case-law that there are no grounds to question the administrative body’s arguments regarding the refusal of mediation in administrative proceedings. Therefore, the lack of good will and favour of public administration bodies as well as administrative courts in terms of mediation is not conducive to the proper functioning of this institution.
Keywords: mediation in administrative proceedings, mediation in proceedings before administrative courts, use of mediation by administrative courts, request for mediation, denial of request for mediation
Bibliografia:
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017
Borkowski J., Ustawy o dwuinstancyjnym sądownictwie administracyjnym – cz. II, „Monitor Prawniczy” 2003/8
Dauter-Kozłowska A., Mediacja w znowelizowanych przepisach ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Materiały Szkoleniowe Zeszytów Naukowych” 2018/49
Etel L. at al., Nowa Ordynacja Podatkowa. Z prac Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego, Białystok 2017
Federczyk W., Mediacja w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, Warszawa 2013
Kalisz A., Zienkiewicz A., Polubowne rozwiązywanie konfliktów w pomocy społecznej, Sosnowiec 2015
Kalisz A., Mediacja jako forma dialogu w stosowaniu prawa, Warszawa 2016
Kmieciak Z., Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym, Kraków 2004
Kocot-Łaszczyca A., Łaszczyca G., Mediacja w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2018
Hauser R., Reforma sądownictwa administracyjnego – podstawowe założenia, „Przegląd Podatkowy” 2003/10
Skoczylas A., Swora M., Administrative judiciary in Poland in search for fairness and efficiency – an overview, “Transylvanian Review of Administrative Sciences” 2007/19E
Wegner A., komentarz do art.96a [w:] W. Chróścieleski, Z. Kmieciak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX/el. 2019
Wilbrandt-Gotowicz M., komentarz do art. 96a [w:] A. Wróbel, M. Jaśkowska, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX/el. 2018