Przegląd Podatkowy 12/2018

O (nie)opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych nieruchomości nabytych w drodze spadku

dr hab. Robert Gwiazdowski, prof. Uczelni Łazarskiego
Autor jest adwokatem (ORA w Warszawie)
Dariusz Żurawski
Autor jest adwokatem (ORA we Wrocławiu)

Udział autorów w publikacji: po 50%

Sejm, bez najmniejszej refleksji, uchwalił przedstawiony przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jedna ze zmian – prezentowana jako korzystna dla spadkobierców – polega na zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym sprzedaży nieruchomości nabytych w drodze spadku przed upływem pięciu lat od ich nabycia. Niniejszy artykuł jest polemiką z dominującym w doktrynie prawa podatkowego i wspieranym przez orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego poglądem, że sprzedaż ta kiedykolwiek podlega takiemu opodatkowaniu, który to pogląd legł u podstaw nowelizacji rzekomo „korzystnej dla spadkobierców”. Stawiamy tezy, że: 1) zbycie żadnych aktywów nabytych w drodze spadku lub darowizny w cenie odpowiadającej ich wartości ustalonej zgodnie z przepisami ustawy z 28.07.1983 r. o podatku od spadków i darowizn – dalej u.p.s.d. – nigdy nie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, nie podlega mu także zbycie nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej u.p.d.o.f. – w zw. z art. 2, 30, 32 i 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. – dalej Konstytucja – a w przypadku nieruchomości mieszkalnych także na podstawie jej art. 75; 2) literalna wykładnia art. 10 ust. 1 pkt 8, art. 22 ust. 6d i art. 30e u.p.d.o.f. w oderwaniu od ustawy o podatku od spadków i darowizn i Konstytucji prowadzi do fikcyjności art. 4a u.p.s.d., zwalniającego z podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez osoby najbliższe spadkodawcy lub darczyńcy – czyli małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę – na skutek ponownego opodatkowania podatkiem dochodowym przychodu podlegającego wcześniej opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, z którego ustawodawca osoby te zwolnił, i rażąco zwiększa wysokość podatku spadkobierców i obdarowanych z kolejnych grup spadkowych. Żeby tego dowieść, przeanalizujemy genezę przedmiotowych przepisów, uzasadnienie ich wprowadzenia, historię ich nowelizacji i deklarowane powody tychże nowelizacji (odwołując się do wykładni celowościowej i quasi-autentycznej) oraz spróbujemy przedstawić własną ich wykładnię opartą na bezpośrednim zastosowaniu przepisów Konstytucji.

Słowa kluczowe: opodatkowanie, nieruchomości, podatki, spadki, darowizny, dochód, przychód, Konstytucja

On inherited real property (not) being liable to personal income tax

Unquestioningly, the Sejm approved the Finance Ministry’s bill with amendments to the Tax Ordinance, the Corporate Income Tax Act, and the Personal Income Tax Act. One of the amendments, described as advantageous for heirs, consists in exemption from income tax of sale of inherited property before the lapse of fi ve years from acquisition of such property. This article is a polemic with the view – dominant in tax law literature and supported by case law of the Supreme Administrative Court – that such sale is in any circumstances liable to such tax, which view underpinned the amendment, allegedly ‘advantageous for taxpayers’. We put forward the following statements: (1) sale of any assets acquired by inheritance or gift at a price corresponding to their value determined in accordance with the Act of 28 July 1983 on Inheritance and Gifts Tax (IGTA) has never been liable to personal income tax, therefore no tax is chargeable on the sale of property pursuant to Art. 2(1) of the Act of 26 July 1991 on Personal Income Tax (PITA) in conjunction with Art. 2, 30, 32 and 64 of the Polish Constitution of 2 April 1997, and in case of housing property also pursuant to Art. 75 of the Constitution; (2) a literal interpretation of Art. 10(1)(8), Art. 22(6d) and Art. 30e PITA without taking note of the Act on Inheritance and Gifts Tax and the Constitution leads to the conclusion about a fictitious nature of Art. 4a IGTA, which provides for tax exemption of acquisition of title to things or property rights by the next-of-kin of the testator or donor – including the spouse, descendants, ascendants, stepchildren, siblings, stepfather and stepmother – due to charging for the second time income tax on income that was first liable to inheritance and gifts tax, from which the legislator exempted such persons; moreover, this interpretation exorbitantly increases the amount of tax payable by heirs and donees from other inheritance tax groups. To prove the statements, we analyse the origin of the provisions in question, the statement of reasons for their introduction, the history of their amendments and the declared reasons for such amendments (with references to teleological and quasi-authentic interpretation) and try to present our own interpretation based on direct application of provisions of the Constitution.

Keywords:  taxation, real property, taxes, inheritance, gifts, income, gross income, Constitution

Babiarz S., Mariański A., Nykiel W., Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz, Warszawa 2010.
Działocha K., Równość wobec prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w Polsce [w:] Zasada równości w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych,
red. Trzciński J., Wrocław 1990, s. 149–150
Garlicki L., Zasada równości i zakaz dyskryminacji w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Obywatel – jego wolności i prawa, Warszawa 1998, s. 65–66.

Tomasz Kolanowski
Autor jest sędzią Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także autorem oraz współautorem szeregu publikacji z zakresu prawa podatkowego
dr Krzysztof Winiarski
Autor jest doktorem nauk prawnych, sędzią Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego, a także autorem oraz współautorem szeregu publikacji z zakresu prawa podatkowego i administracyjnego
Udział autorów w publikacji: po 50%

Co mogą sądy administracyjne w aspekcie cen transferowych?

Przepisy dotyczące cen transferowych mają na celu m.in. zapobieganie unikaniu opodatkowania w związku z transakcjami realizowanymi przez podmioty powiązane. Przepisy te są zawarte w ustawach o podatku dochodowym od osób prawnych, podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku od towarów i usług. Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie sądy administracyjne mają prawo kontrolować decyzje wydawane przez organy podatkowe z zastosowaniem przepisów o cenach transferowych. Ograniczenia wynikają z treści ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Słowa kluczowe:  ceny transferowe, postępowanie przed sądami administracyjnymi, podatek dochodowy od osób prawnych

What can administrative courts do in the aspect of transfer prices?

Regulations regarding transfer prices are aimed to prevent tax avoidance in relation to transactions conducted by related entities. These regulations are included in the acts regarding corporate income tax, personal income tax, and VAT. This article is an attempt to explain to what extent administrative courts have the right to review decisions issued by tax authorities applying the provisions on transfer prices. The limitations result from the Act on Proceedings before Administrative Courts.

Keywords:  transfer pricing, proceedings before the administrative courts, CIT

Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2007
Dauter B., Gruszczyński B., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2013
Dauter B., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX/el. 2018
Hamaekers H., Zasada długości ramienia (arm’s lenght) – jak długo?, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2001/2
Kowalik-Bańczyk K., Uwzględnianie przez sąd z urzędu zarzutów opartych na prawie wspólnotowym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007/12
Półtorak N., Efektywność prawa Unii Europejskiej a polska procedura administracyjna i sądowoadministracyjna, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2014/4
Stanik K., Winiarski K., Ceny i porozumienia transferowe w praktyce. Wybrane zagadnienia prawnopodatkowe, Wrocław 2010
Winiarski K., Poza klauzulowe formy przeciwdziałania unikaniu opodatkowania w orzecznictwie sądów administracyjnych (wybrane problemy z zakresu podatków dochodowych) [w:] Międzynarodowe unikanie opodatkowania. Wybrane zagadnienia, red. D. Gajewski, Warszawa 2017
Winiarski K. , Methods to Prevent Tax Evasion and Tax Avoidance in the Polish Tax System with Respect to Incomes Taxes [w:] Mind the Gaps. Economical Aspects in the Legal Thinking, red. Bekrycht T., Glibko S., Wojciechowski B., Łódź 2018

Adam Studziński
Autor jest adwokatem i doradcą podatkowym, członkiem praktyki podatkowej oraz praktyki procesowej w kancelarii Wardyński i Wspólnicy
Michał Nowacki
Autor jest radcą prawnym i doradcą podatkowym, partnerem w kancelarii Wardyński i Wspólnicy współodpowiedzialnym za kierowanie praktyką podatkową, członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Podatkowego IFA
Udział autorów w publikacji: po 50%

„Negocjacje” w kontrolach cen transferowych?

Przyjętym poglądem jest, że polskie przepisy podatkowe nie przewidują możliwości prowadzenia przez organ podatkowy negocjacji z podatnikiem w trakcie kontroli podatkowej czy celno-skarbowej, tak aby już na tym etapie, w sposób konsensualny, doprowadzić do zakończenia kontroli rezultatem akceptowalnym dla podatnika i organu podatkowego. W opinii autorów już dzisiaj istnieją przepisy, które nie tylko pozwalają, ale wręcz nakazują, aby organ podatkowy w taki sposób przeprowadzał kontrole. Ten tryb jest w szczególności pożądany w przypadku kontroli dotyczących cen transferowych, gdzie mamy do czynienia ze szczególnie szerokim zakresem kwestii, które mogą i powinny być przedmiotem dyskusji, wzajemnego przekonywania, a także wzajemnych ustępstw, tak aby osiągnąć kompromis.

Słowa kluczowe: ceny  transferowe,  zasada  ceny  rynkowej,  podatek  dochodowy,  kontrola  podatkowa, kontrola celno-skarbowa, alternatywne metody rozwiązywania sporów, negocjacje

‘Negotiations’ during inspections relating to transfer prices?

It is a commonly accepted view that Polish tax provisions do not permit tax authorities to negotiate with taxpayers during tax inspections or fiscal and customs inspections in order to end the inspection at this stage, in a consensual manner, with a solution acceptable to both the taxpayer and the tax authority. According to the authors, even today there are provisions that not only permit, but even require the tax authority to conduct inspections in such a way. This procedure is particularly desirable in case of inspections relating to transfer prices, where there arise a broad range of questions that can and should be the object of discussions, arguments in which parties try to persuade each other, and mutual concessions, all with the aim of reaching a compromise.

Keywords:  transfer pricing, arm’s length principle, income tax, tax inspection, customs and fiscal inspection, alternative dispute resolution methods, negotiations

Adamiak B. [w:] Adamiak B., Borkowski J., Mastalski R., Zubrzycki J., Ordynacja podatkowa. Komentarz, 2007
Borkowski J., Krawczyk A. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 9, Prawo procesowe administracyjne, red. Hauser R., Wróbel A., Niewiadomski Z., Legalis
Brzeziński B., Relacje między administracją podatkową a podatnikami – od konfrontacji do współpracy [w:] Podatnik versus organ podatkowy, red. P. Borszowski, A. Huchla, E. Rutkowska-Tomaszewska, Wrocław 2011
Brzeziński B., Urzędowe interpretacje prawa podatkowego. Kilka refleksji na tle ewolucji systemu prawa, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2012/1
Filipczyk H., O elementach negocjacyjnych w sporach między podatnikami a organami podatkowymi, „Toruński Rocznik Podatkowy” 2009
Filipczyk H., Spory w dziedzinie cen transferowych a nowe rozwiązania konsensualne w projekcie Ordynacji podatkowej, „Przegląd Podatkowy” 2018/10

dr hab. Przemysław Ostojski, prof. WSZiB
Autor jest profesorem Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości w Poznaniu

Żądanie od zobowiązanego informacji a ochrona danych osobowych w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym

Niniejszy artykuł dotyczy relacji uprawnienia wierzyciela oraz organu egzekucyjnego z art. 36 § 1 ustawy z 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – dalej u.p.e.a. – do ochrony danych osobowych, zagwarantowanej w przepisach konstytucyjnych oraz regulacji ogólnego rozporządzenia o ochronie danych – dalej RODO. Szczególne wątpliwości budzi kwestia dopuszczalności żądania udostępnienia przez zobowiązanego we wskazanym trybie tzw. danych wrażliwych. Wytyczenie granic dopuszczalności żądania udostępnienia informacji umożliwia wskazanie podstaw odmowy przez zobowiązanego do udostępnienia danych osobowych.

Słowa kluczowe:  zobowiązany, postępowanie egzekucyjne w administracji, żądanie informacji i wyjaśnień, prawo do prywatności, dane osobowe

Requesting information from the obligor in the context of personal data protection in administrative enforcement proceedings

This article concerns the relationship between right of the creditor and the enforcement authority resulting from Art. 36(1) of the Act of 17 June 1966 on Enforcement Proceedings in Administration and the protection of personal data, guaranteed in constitutional provisions and the General Data Protection Regulation. Particular doubts surround the question of permissibility of requesting the obligor to provide, under the aforementioned procedure, any so-called sensitive data. Determining the limits of permissibility of requesting information enables the obligor to identify the grounds for refusal to provide his/her personal data.

Keywords:  obligor,  administrative  enforcement  proceedings, requesting information and explanations, right to privacy, personal data

Dammann, U., Simitis, S., EG-Datenschutzrichtlinie, Baden-Baden 1997.
Fajgielski, P., Glosa do wyroku NSA z 21.03.2002 r., II SA 1854/01, „Państwo i Prawo” 2003/11.
Fajgielski, P., Przetwarzanie i ochrona danych osobowych w egzekucji administracyjnej [w:] J. Niczyporuk, S. Fundowicz, J. Radwanowicz, System egzekucji administracyjnej, Warszawa 2004.
Karpiuk, M., Egzekucja administracyjna z rachunków bankowych, „Glosa” 2014/4.
Klat-Wertelecka, L., Egzekucja administracyjna w praktyce, Gdańsk 2013, s. 111 i n.; R. Suwaj [w:] J. Dembczyńska, P. Pietrasz, K. Sobieralski, R. Suwaj, Praktyka administracyjnego postępowania egzekucyjnego, Wrocław 2008.
Krukowski, A., Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka egzekucyjnego – wybrane zagadnienia, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2013/11.
Kulesza, C., Komentarz do art. 36 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, LEX/el. 2014.
Litwiński, P., Barta, P., Kawecki, M., Komentarz do art. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, red. P. Litwiński, Legalis 2018.
Ostojski, P., Przygotowanie egzekucji administracyjnej obowiązków pieniężnych, Wrocław 2015.
Ostojski, W. Piątek, Podstawowe założenia nowelizacji ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 11.10.2013 r., „Państwo i Prawo" 2014/8.
Piątek, W., Obowiązkowe a odpowiedzialne wszczęcie administracyjnego postępowania egzekucyjnego, „Przegląd Podatkowy” 2016/9.
Przybysz, P., Komentarz do art. 36 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, LEX/el. 2015.
Wild, M., Art. 51 Konstytucji RP [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Legalis 2016.

Alicja Sarna
Autorka jest doradcą podatkowym, partnerem i Szefową Zespołu Postępowań Podatkowych w MDDP

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia – o czym organ podatkowy musi powiadomić podatnika?

Komentowana uchwała dotyczy wymogów, jakie powinno spełnić doręczane podatnikowi zawiadomienie o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego na skutek wszczęcia postępowania karnego skarbowego, aby skutecznie doszło do zawieszenia tego terminu. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że dla wywarcia tego skutku wystarczającym jest wskazanie w ww. zawiadomieniu, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia nastąpiło z przyczyny wskazanej w art. 70 § 6 pkt 1 o.p., a nie jest konieczne szczegółowe wskazanie informacji (przyczyn, zakresu itp.) wszczęcia tego postępowania. Autorka nie zgadza się z tym poglądem. Co więcej, uchwala nie rozwiązuje wszystkich problemów związanych z formalnymi wymogami przedmiotowego zawiadomienia i wpływem postępowania karnego skarbowego na bieg terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Słowa kluczowe:  przedawnienie zobowiązań podatkowych, postępowanie karne skarbowe a bieg terminu przedawnienia

Suspension of a limitation period: what must a taxpayer be notified of?

The resolution this commentary concerns discusses the requirements pertaining to a notification sent to a taxpayer about suspension of the period of limitation due to initiation of fiscal penal proceedings in order to effectively suspend the limitation period. The Supreme Administrative Court held that simply invoking Art. 70(6)(1) of the Tax Ordinance, the article providing for suspension the limitation period – instead of presenting detailed information on the fiscal penal proceedings (the reasons for initiation, the scope, etc.) – is sufficient to extend the limitation period. The author does not share this standpoint. The resolution does not resolve all the questions relating to the formal requirements pertaining to the said notification and the influence of fiscal penal proceedings on the limitation period of tax liabilities.

Keywords:  limitation period of tax liabilities, fiscal penal proceedings and the running of limitation period

Bibliografia:

Andrzejewska-Czernek I., Morawski W., Konsekwencje wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie niezgodności z Konstytucją zawieszania biegu terminu przedawnienia, o którym podatnik nie został powiadomiony, „Przegląd Podatkowy” 2013/7, s. 36–44.
Nita A., Czynnik czasu w prawie podatkowym. Studium z dziedziny zobowiązań podatkowych, Gdańsk 2007, s. 270.
Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX/el. 2018.

Dariusz M. Malinowski
Autor jest doradcą podatkowym

Certyfikat rezydencji podatkowej – obowiązki krajowego płatnika
Certificate of tax residency: duties of the domestic tax remitter

Szczegółowy spis treści