UE-Mercosur: umowa partnerstwa, która dzieli
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Jak funkcjonuje Trybunał Sprawiedliwości?
Jak wiadomo, orzecznictwo TSUE jest przedmiotem wielu artykułów w naszym czasopiśmie i większości zamieszczonych w nim glos. Z tego względu na uwagę zasługują dane ilustrujące działalność tej instytucji unijnej. W kwietniu 2025 r. ukazało się sprawozdanie za 2024 r. zawierające wiele zarówno ogólnych, jak i szczegółowych informacji. Warto przypomnieć, że 1.09.2024 r. weszła w życie reforma sądownictwa unijnego, wprowadzająca właściwość Sądu Unii do rozpoznawania pytań prejudycjalnych w niektórych obszarach prawa unijnego, a także rozszerzająca dopuszczalność wnoszenia odwołań do TS. Reforma ta będzie miała wpływ na działalność TSUE, a także na statystyki w następnych latach. Została omówiona w numerach 10 i 11 EPS z 2024 r. Poniżej zostaną przytoczone niektóre dane dotyczące samego Trybunału Sprawiedliwości w 2024 r. Nie obejmują natomiast Sądu Unii, którego sprawozdanie również zostało ogłoszone.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
How the Court of Justice Works?
The judgments of the Court of Justice of the European Union (CJEU) are written up in many articles in our journal and the majority of the commentaries contained in it. Therefore, data describing the activities of this EU institution warrant attention. The 2024 Annual Report containing a lot of both general and detailed information was published in April 2025. It should be noted that the reform of the Union’s judicial system transferring the jurisdiction to hear and determine questions referred for a preliminary ruling in specific areas of the EU law to the General Court, as well as extending the admissibility of appeals brought to the CJEU, took effect on 1 September 2024. This reform will affect the activities of the CJEU as well as statistics in future years. This was discussed in 2024, in issues 10 and 11 of European Judicial Review.
Selected data on the Court of Justice itself in 2024 are cited below. However, they do not include the General Court that also published its Annual Report.
dr Jerzy Plewa
Ekspert Team Europe Direct, były Dyrektor Generalny d.s. Rolnictwa Komisji Europejskiej.
UE-Mercosur: umowa partnerstwa, która dzieli
Umowa partnerska UE-Mercosur to jedno z najważniejszych porozumień handlowych Unii Europejskiej, negocjowane przez ponad dwie dekady. Obejmuje aspekty handlowe, polityczne oraz współpracy i budzi liczne kontrowersje wśród państw członkowskich UE. Główne elementy umowy to redukcja i eliminacja ceł, regulacje dotyczące środowiska i klimatu, standardy pracy oraz mechanizmy rozwiązywania sporów. Negocjacje rozpoczęły się w 1999 r., a porozumienie polityczne osiągnięto w 2019 r., jednak od tego czasu ratyfikacja została opóźniona z powodu obaw związanych z ochroną europejskiego rolnictwa i środowiska. Kluczowe państwa sprzeciwiające się umowie to Francja, Polska, Austria, Irlandia i Holandia. Umowa przewiduje m.in. zniesienie ceł na ponad 90% wymiany handlowej, ochronę oznaczeń geograficznych oraz mechanizmy egzekwowania standardów sanitarnych i fitosanitarnych. Jednym z głównych wyzwań jest zabezpieczenie zasobów surowcowych i energetycznych UE oraz zapewnienie zgodności z Porozumieniem paryskim. Spór o umowę ujawnia podziały między dążeniem do globalnej liberalizacji handlu a obawami o zrównoważony rozwój i interesy europejskich rolników. Przyszłość porozumienia pozostaje niepewna, zależna od kompromisu w kwestiach ekologicznych i rolniczych oraz politycznej woli ratyfikacji.
Słowa kluczowe: UE-Mercosur, umowa handlowa, zrównoważony rozwój, wylesianie Amazonii, standardy sanitarne i fitosanitarne, Porozumienie paryskie, bezp ieczeństwo surowcowe
Pobierz treść artykułu
dr Jerzy Plewa
Team Europe Direct expert, former Director-General for Agriculture in the European Commission.
EU-Mercosur: The Partnership Agreement that Divides
The EU-Mercosur partnership agreement is one of the most significant trade deals of the European Union, negotiated for over two decades. It covers trade, political and cooperation aspects, and has sparked numerous controversies among EU Member States. Key elements of the agreement include tariff reduction and elimination, environmental and climate regulations, labour standards and dispute settlement mechanisms. Negotiations began in 1999 and a political agreement was reached in 2019. However, ratification has since been delayed due to concerns over the European agriculture and nature conservation. Main countries raising objections to the deal are France, Poland, Austria, Ireland, and the Netherlands. The deal includes the removal of tariffs on over 90% of trade, protection of geographical indications, and enforcement mechanisms for sanitary and phytosanitary standards. One of the main challenges is securing the EU’s raw material and energy supplies while ensuring compliance with the Paris Agreement.The debate over the deal has exposed deep divisions between attempts to global trade liberalization and concerns over sustainable development and the interests of European farmers. The future of the deal remains uncertain and depends on finding a balance on environmental and agricultural issues as well as the political will for ratification.
Keywords: EU-Mercosur, trade deal, sustainable development, Amazon deforestation, sanitary and phytosanitary standards, Paris Agreement, security of raw material supply
Bibliografia/References
Blot E., Kettunen M., Environmental credentials of EU trade policy – A comparative analysis of EU free trade agreements, https://ieep.eu/wp-content/uploads/2022/12/Environmental-
credentials-of-EU-trade-policy-IEEP-2021.pdf (dostęp: 29.04.2025 r.).
Cesar de Oliveira S.E.M., Visentin J.C., Pavani B.F., Branco P.D., de Maria M., Loyola R., The European Union-Mercosur Free Trade Agreement as a tool for environmentally sustainable land use governance, „Environmental Science & Policy” 2024/161.
Dupré M., Kpenou S., Key Insights into the Final EU-Mercosur Agreement, https://www.veblen-institute.org/Key-Insights-into-the-Final-EU-Mercosur-Agreement.html (dostęp: 29.04.2025 r.).
Emlinger Ch., Parenti M., EU-Mercosur agreement: sorting the true from false, https://www.polytechnique-insights.com/en/columns/planet/eu-mercosur-agreement-sorting-the-true-from-false/#:~:text=The%20agreement%20with%20Mer-cosur%20does%20not%20provide%20for,and%20cheese%20to%20Mercosur%20countries%20has%20been%20negotiated (dostęp: 29.04.2025 r.).
Gijs C., Verhelst K., Busvine D., Here’s what’s new in the EU-Mercosur trade deal, https://www.politico.eu/article/what-you-need-know-eu-mercosur-trade-deal/ (dostęp: 29.04.2025 r.).
Grieger G., Amazon deforestation and the EU-Mercosur deal, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2023/751415/EPRS_ATA(2023)751415_EN.pdf (dostęp: 30.04.2025 r.).
Grieger G., Ratification scenarios for the EU-MERCOSUR agreement, https://epthinktank.eu/2024/12/20/ratification -scenarios-for-the-eu%E2%80%91MERCOSUR-ag (dostęp: 28.04.2025 r.).
Harrison J., Paulini S., Reinventing trade, environment and development interlinkages: lessons from the EU–Mercosur Association Agreement, „Journal of International Economic Law” 2024/4.
Maschek W.A., Delille T., Fustes G.G., Sustainability in Business. A Look at the Sustainability Aspects of the EU-Mercosur Free Trade Agreement, „The International Law Review” 2025/XV(119), https://natlawreview.com/article/look-sustainability-aspects-eu-mercosur-free-trade-agreement (dostęp: 29.04.2025 r.).
Matthews A., Limited impact of Mercosur Partnership Agreement on the EU beef market, https://www.printfriendly.com/print?url=http://capreform.eu/very-limited-impact-of-mercosur-partnership-agreement-on-the-eu-beef-market/&headerImageUrl=&headerTagline=&imageDisplayStyle=right&disableClickToDel=0&disablePDF=0&encodeImages=false&showHiddenContent=false&disablePrint=0&disableEmail=0&imagesSize=full-size&fallbackStrategy=algo&primaryImage=all&fetchOriginalPage=default (dostęp: 29.04.2025 r.).
Pantaleo L., Seatzu F., Protecting Workers’ Rights and Freedoms under the Eu-Mercosur Trade Agreement: a Dream Coming True?, https://www.dirittounioneeuropea.eu/Article/Archive/index_html?ida=272&idn=33&idi=-1&idu=-1 (dostęp: 29.04.2025 r.).
Sierocińska K., Michalski B., Surowce krytyczne Ameryki Łacińskiej i bezpieczeństwo ekonomiczne Unii Europejskiej, Warszawa 2024.
Steinberg F., What Are the Implications of the EU-Mercosur Free Trade Agreement?, https://www.csis.org/analysis/what-are-implications-eu-mercosur-free-trade-agreement (dostęp: 28.04.2025 r.).
Treat S., Food safety and the EU-Mercosur Agreement: risking weaker standards on both sides of the Atlantic, https://www.iatp.org/sites/default/files/2020–12/Factsheet_EU%20Mercosur%20FTA_FOOD%20SAFETY.pdf (dostęp: 29.04.2025 r.).
Tubilewicz A., Umowa z Mercosur szansą dla polskich firm spożywczych? „Polmlek świetnie dałby sobie radę w Brazylii”, https://www.portalspozywczy.pl/technologie/wiadomosci/umo-wa-z-mercosur-szansa-dla-polskich-firm-spozywczych-quot-polmlek-swietnie-dalby-sobie-rade-w-brazylii-quot,272642.html (dostęp: 29.04.2025 r.).
Wodzień-Nowak A., W umowie UE z Mercosurem są klauzule ochronne dla rolników, zapewnia komisarz, https://strefaagro.pl/w-umowie-ue-z-mercosurem-sa-klauzule-ochronne-dla-rolnikow-zapewnia-komisarz/ar/c8p2–27074825 (dostęp: 29.04.2025 r.).
Znojek B., Zakończenie negocjacji Umowy UE-Mercosur o partnerstwie, https://www.pism.pl/publikacje/zakonczenie-negocjacji-umowy-ue-mercosur-o-partnerstwie (dostęp: 28.04.2025 r.).
Tobiasz Nowakowski
doktorant, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych, Uniwersytet Łódzki
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901).
Abuzywność klauzuli zmiennego oprocentowania opartej na wskaźniku referencyjnym w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości
Artykuł omawia dotychczasowe orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości poświęcone badaniu abuzywności oprocentowania zmiennego opartego na wskaźniku referencyjnym. Dotychczas Trybunał analizował problematykę stosowania jednego z hiszpańskich wskaźników referencyjnych – IRPH – w bardzo specyficznych stanach faktycznych. Na tym tle ukształtowano szczególne wymogi w zakresie obowiązku informacyjnego banku względem konsumenta oraz kryteria dotyczące stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy. Autor analizuje zapadłe dotychczas orzeczenia i podejmuje rozważania, w jakim zakresie będą one pomocne na tle polskich „spraw WIBOR-owych”.
Słowa kluczowe: klauzula zmiennego oprocentowania, ochrona konsumenta, dyrektywa 93/13/EWG, wskaźnik referencyjny
Tobiasz Nowakowski
PhD student, Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901).
Abusiveness of a Variable Interest Rate Clause based on a Reference Rate in the light of Judgments of the Court of Justice
The article discusses existing judgments of the Court of Justice analysing abusiveness of a variable interest rate clause based on a reference rate. Up to now, the Court of Justice has analysed the issue of applying one of Spanish reference rates – IRPH – in certain specific situations. Based thereon, particular requirements have been developed, regarding the bank’s information obligation towards the consumer and criteria for determining the unfair nature of the contract term. The author analyses the judgments issued so far and considers the extent to which they would be useful for the Polish courts in the context of “WIBOR claims.”
Keywords: variable interest rate clause, consumer protection, Directive 93/13/EEC, reference rate
Bibliografia/References
Bajor B. [w:] B. Bajor, L. Kociucki. J.M. Kondek, K. Królikowska, Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020.
Bełdowski J., WIBOR – kilka uwag o jego legalności, „Monitor Prawniczy” 2024/3.
Grochowski M., Mikrokasa – makroproblem. Prawo krajowe a granice kontroli postanowień umów konsumenckich [w:] Non omne quod licet honestum est. Studia z prawa cywilnego i handlowego w 50-lecie pracy naukowej Profesora Wojciecha Jana Katnera, red. S. Byczko, A. Kappes, B. Kucharski, U. Promińska, Warszawa 2022.
Gutowski M., Wadliwość umów kredytów frankowych, Warszawa 2022.
Kawulski A., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2013.
Kurosz K., Nieważność umowy kredytu na skutek wadliwego określenia warunków zmiany oprocentowania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/1.
Nowakowski T., O potencjalnej wadliwości klauzuli zmiennego oprocentowania opartej na stawce WIBOR i jej skutkach, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/6.
Pisuliński J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 8. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Rogoziński D., Klauzula oparta na WIBOR a unieważnienie umowy kredytu, Warszawa 2023.
Ruchała P., Sikorski R. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 356–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Sewerynik J., WIBOR – charakterystyka prawna wskaźnika referencyjnego w kontekście rozporządzenia BMR i wybranych zarzutów dotyczących legalności jego stosowania, „Przegląd Prawa Handlowego” 2024/4.
Jan Pabisiak, LL.M. Eur.
Polskie Stowarzyszenie Prawa Europejskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6102-4389).
Telos Traktatów – Trybunał Sprawiedliwości a ewolucja obywatelstwa unijnego – glosa do wyroków Trybunału Sprawiedliwości z 19.11.2024 r., C-808/21, Komisja Europejska przeciwko Republice Czeskiej, oraz z 19.11.2024 r., C-814/21, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
W wyrokach C-808/21, Komisja przeciwko Czechom, i C-814/21, Komisja przeciwko Polsce, Trybunał Sprawiedliwości uznał prawo obywateli Unii Europejskiej do członkostwa w partiach politycznych w państwie członkowskim UE, którego nie są obywatelami. O ile trudno zaprzeczyć, że krok ten wzmocni realizację zasad niedyskryminacji oraz demokracji przedstawicielskiej, o tyle niepokojące są jego potencjalne długofalowe konsekwencje dla innego kluczowego elementu prawa unijnego – zasady przyznania, określającej granice kompetencji Unii. Jeśli nawet bowiem decyzja Trybunału nie narusza granic kompetencji Unii, to faktycznie nie pozostawia ona państwom członkowskim innego wyboru, niż rozwinięcie prawa obywateli UE do członkostwa w partiach politycznych do tego stopnia, że obywatele ci będą w stanie decydować o sprawach polityki krajowej. Opisane decyzje Trybunału Sprawiedliwości należy zatem uznać za zbyt daleko idące, a fakt, że uznane przezeń prawo stanowi obecnie niemal powszechny standard w krajowych porządkach prawnych, nie oznacza, że jest to standard zbieżny z prawną naturą Unii.
Słowa kluczowe: Trybunał Sprawiedliwości, partie polityczne, zasada przyznania
Pobierz treść artykułu
Jan Pabisiak, LL.M. Eur.
The Polish Association for European Law
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6102-4389).
The Telos of Treaties – Court of Justice and Evolution of the Citizenship of the Union – Commentary of Judgments of the Court of Justice of 19 November 2024, C-808/21, European Commission v Czech Republic and of 19 November 2024, C-814/21, European Commission v Republic of Poland
In judgments, C-808/21, Commission v Czech Republic, and C-814/21, Commission v Republic of Poland, the Court of Justice recognised the right of EU citizens to be members of political parties in a Member State of which they are not nationals. While it is difficult to deny that this step will strengthen the implementation of the principles of non-discrimination and representative democracy, its potential long-term consequences for another key element of the EU law – the principle of conferral, determining the limits of the EU competences – are worrying. This is because even if the Court’s decision does not violate the limits of the Union’s powers, Member States are actually left with no choice, but to develop the rights of EU citizens to be members of political parties to the extent that these citizens will be able to decide on matters of national policy. Consequently, these decisions of the Court of Justice should be considered too far-reaching, and the fact that the right in question is currently almost a general standard in national legal orders does not mean that it is a standard that is consistent with the legal nature of the European Union.
Keywords: Court of Justice, political parties, principle of conferral
Bibliografia/References
Ausländer dürfen über deutsche Regierung abstimmen, https://www.bild.de/politik/inland/grosse-koalition/spdurwahl-auch-auslaender-duerfen-ueber-unsere-regierungabstimmen-54726148.bild.html (dostęp: 2.03.2025 r.).
Bauböck R., Cayla P., Seth C., Should EU Citizens Living in other Member States Vote there in National Elections?, „EUI Working Paper RSCAS” 2012/32.
Biernat S., Czy obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej powinni mieć prawo zrzeszania się w partiach politycznych w Polsce? [w:] Rządy prawa jako wartość uniwersalna. Księga jubileuszowa Profesora Krzysztofa Wójtowicza, red. A. Kozłowski, Wrocław 2022.
Burgess M., Federalism and the European Union: The Building of Europe 1950–2000, London 2000.
Dąbrowski M., Konstytucyjny aspekt zrzeszania się cudzoziemców w partiach politycznych w Polsce, „Przegląd Sejmowy” 2011/2.
Earnest D.C., Voting Rights for Resident Aliens: A Comparison of 25 Democracies, „International Studies Association-Northeast” 2003.
Haas E., The Uniting of Europe. Political, Social, and Economic Forces, 1950–1957, Notre Dame 2004.
Ländner M., Sollen EU-Bürger bei Bezirkstagswahlen das aktive und passive Wahlrecht erhalten?, https://www.csu-landtag.de/lokal_1_1_1012_Sollen-EU-Buerger-bei-Bezirkstagswahlendas-aktive-und-passive-Wahlrecht-erhalten.html (dostęp: 2.03.2025 r.).
Lenaerts K., Constitutionalism and the Many Faces of Federalism, „The American Journal of Comparative Law” 1990/2.
Peers S., EU Citizens’ Right to Join Political Parties, https://verfassungsblog.de/eu-citizens-right-to-join-political-parties/ (dostęp: 2.03.2025 r.).
Pescatore P., Les objectifs de la Communauté européenne comme principes d’interprétation dans la jurisprudence de la Cour de justice, „Miscellanea W.J. Ganshof van der Meersch” 1972, t. 2.
Platon S., The Right to Participate in the European Elections and the Vertical Division of Competences in the European Union, „European Papers. A Journal on Law and Integration” 2018/3.
Porter K.H., Suffrage Provisions in State Constitutions, „The American Political Science Review” Volume 13, Issue 4, American Political Science Association, 1919.
Scuto D., The Copernican Revolution of Luxembourg Nationality: From an Insular to an Expansive Citizenship Regime, „RSC Working Papers” 2023/49.
Uziębło P., Kilka uwag o ustawie o partiach politycznych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014/2(18).
Wójtowicz K., Obywatelstwo a przynależność do partii politycznych, „Toruńskie Studia Polsko-Włoskie” 2016/12.
dr Jakub Kerlin
Adwokat, urzędnik, Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji Komisji Europejskiej
(ORCID: https://orcid.org/ 0000-0001-5146-2369).
Dariusz Ceran, LL.M.
Członek służby prawnej, Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (ang. Single Resolution Board).
Udział w autorstwie tekstu:
Jakub Kerlin – 50%
Dariusz Ceran – 50%
Prawne wyzwania procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 12.12.2024 r., C-118/23, Rada Nadzorcza Getin Noble Bank S.A. i in. przeciwko Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu
W komentowanym wyroku C-118/23, Getin Holding, Trybunał udzielił odpowiedzi na cztery pytania prejudycjalne skierowane w ramach postępowania toczącego się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie. Postępowanie dotyczyło skarg na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o wszczęciu procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Getin Noble Banku S.A. Glosowany wyrok zasługuje na uwagę co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, Trybunał dokonał w nim wykładni prawa do skutecznego środka prawnego, przewidzianego w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególnym kontekście konieczności rozpatrzenia w rozsądnym terminie kilku tysięcy skarg skierowanych przeciwko wspomnianej decyzji. Po drugie, Trybunał zajął się interpretacją obowiązku państw członkowskich UE zagwarantowania niezależności operacyjnej oraz przeciwdziałania potencjalnym konfliktom interesów w organie administracji publicznej w zakresie powyższego postępowania, który wynika z art. 3 ust. 3 BRRD. Sytuacja konfliktu może mieć miejsce, gdy dany organ administracji nie tylko odpowiedzialny jest za restrukturyzację i uporządkowaną likwidację, lecz także pełni różne inne funkcje, co jest częstą praktyką instytucjonalną w krajach UE. Interpretacja Trybunału rzuca nowe światło na działalność tychże organów oraz daje wskazówki praktyczne dotyczące zasad ich organizacji wewnętrznej.
Słowa kluczowe: dyrektywa 2014/59/UE, art 47 KPP, prawo do skutecznego środka prawnego, kumulacja funkcji przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, gwarancja niezależności operacyjnej
dr Jakub Kerlin
Attorney at law, public official, Directorate-General for Competition, European Commission
(ORCID: https://orcid.org/ 0000-0001-5146-2369).
Dariusz Ceran, LL.M.
Member of the legal service, Single Resolution Board.
Authors’ contributions:
Jakub Kerlin – 50%
Dariusz Ceran – 50%
Legal Challenges of the Bank Resolution Procedure – Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 12 December 2024, C-118/23, Supervisory Board of Getin Noble Bank S.A. and Others v the Bank Guarantee Fund
In the commented judgment, C-118/23, Getin Holding, the Court answered four questions referred for a preliminary ruling within the framework of the proceedings before the Voivodeship Administrative Court in Warsaw. The proceedings pertained to the action against the decision of the Bank Guarantee Fund to open a resolution procedure against Getin Noble Bank S.A. The commented judgment deserves attention, at least for two reasons. Firstly, in the judgment, the Court interpreted the right to an effective remedy arising from Article 47 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union, in the specific context of the need to hear and rule on several thousand actions brought against the decision at issue. Secondly, the Court interpreted the obligation of EU Member States to guarantee operational independence and to avoid potential conflicts of interest in the public administration authority within the scope of the aforementioned proceedings, arising from Article 3(3) of the BRRD. A situation of a conflict of interest can arise when a given administration authority is not only responsible for recovery and resolution, but also performs various other functions, which is a frequent institutional practice in EU Member States. The Court’s interpretation sheds new light on the activities of these authorities and provides practical guidelines on the principles of their internal organisation.
Keywords: Directive 2014/59/EU, Article 47 of the CFR, right to an effective remedy, combining of functions by the resolution authority, guarantee of operational independence
Bibliografia/References
Arda A., Nolte J., Sibling Rivalry in the Financial Safety Net: Governance Arrangements for Bank Resolution and Deposit Insurance, „IMF Technical Notes and Manuals” 2025/5.
Bengui J., Bianchi J., Coulibaly L., Financial Safety Nets, „International Economic Review” 2019/60(1).
Binder J.-H., Gortsos C., Lackhoff K., Ohler C., European Banking Union. Brussels Commentary, Baden-Baden 2022.
Boissay F., Cappiello L., Micro- versus Macro-Prudential Supervision: Potential Differences, Tensions and Complementarities, „European Central Bank Working Paper Series” 2014/2401.
Busch D., Ferrarini G. (red.), European Banking Union, Oxford 2020.
Diamond D.W., Rajan R.G., Illiquid Banks, Financial Stability, and Interest Rate Policy, NBER Working Paper No 22594, Cambridge 2016.
Haentjens M., de Gioia Carabellese P., European Banking and Financial Law, London 2000.
Iwanicz-Drozdowska M. (red.), European Bank Restructuring During the Global Financial Crisis, London 2015.
Kane E.J., Designing Financial Safety Nets to Fit Country Circumstances [w:] Financial Stability and Crisis Management, red. J. Smith i in., Cambridge 2016.
Kerlin J., Ewolucja roli instytucji gwarantujących depozyty w sieci bezpieczeństwa finansowego Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
Kerlin J., The institutional landscape of the financial safety net in Poland after implementation of the EU financial law regulatory reforms. What are the local differences between Poland and the European Banking Union?, „Quaderni di Ricerca Giuridica della Consulenza Legale EU financial integration since the Great Financial Crisis: Consequences for EU and national authorities” 2024/102.
Kerlin J., The Role of Deposit Guarantee Schemes as a Financial Safety Net in the European Union, London 2017.
Kerlin J., Krauze M., Uznanie podmiotu za zagrożony upadłością oraz stwierdzenie braku alternatywnych środków prywatnych lub nadzorczych w praktyce Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (studium przypadków), „Państwo i Prawo” 2023/10.
Krupa-Dąbrowska R., Jest wyrok TSUE: WSA rozpatrzy wszystkie skargi kredytobiorców Getinu, https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/321f8eff-54d2– 5183-a6e7–51fb8426a797.
Kurban D., Forsaking Individual Justice: The Implications of the European Court of Human Rights’ Pilot Judgment Procedure for Victims of Gross and Systematic Violations, „Human Rights Law Review” 2016/4.
Lenaerts K., Gutman K., Nowak J.T., EU Procedural Law, Oxford 2023.
Nosiadek G., Globalna architektura finansowa po kryzysie, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2011/34(3).
Pollner D., The Polish Bank Insolvency Regime. Issues and Assumption Paper for the Design of an Upgraded Bank Resolution Framework, The World Bank, July 2012.
Prechal S., Widdershoven R., Redefining the Relationship between ‘Rewe-effectiveness’ and Effective Judicial Protection, „Review of European Administrative Law” 2011/2.
dr Katarzyna Szepelak
Adiunkt, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków, Katedra Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9549-1241).
Kognicja TSUE w sprawach dotyczących międzynarodowych stosunków handlowych – glosa do wyroku Sądu z 9.11.2022 r., T-246/19, Królestwo Kambodży, Cambodia Rice Federation przeciwko Komisji Europejskiej
Od 1971 r. Unia Europejska przyznaje krajom rozwijającym się preferencje handlowe w ramach Zgeneralizowanego Systemu Preferencji (Generalized System of Preferences – dalej GSP). Jednym z komponentów tego systemu jest inicjatywa dla krajów najsłabiej rozwiniętych o nazwie „Wszystko oprócz broni” (Everything But Arms – dalej EBA), polegająca na całkowitym zawieszeniu ceł określonych we Wspólnej Taryfie Celnej, nakładanych na wszystkie produkty pochodzące z kraju korzystającego z EBA, z wyjątkiem broni i amunicji. W ramach rozporządzenia regulującego system GSP, UE przewidziała środki pozwalające na ograniczenie preferencji dla produktów z krajów-beneficjentów EBA, w celu ochrony unijnej produkcji. W tym kontekście zawiązał się spór pomiędzy korzystającymi z systemu EBA Kambodżą i Cambodia Rice Federation a Komisją, dotyczący przyjęcia przez Komisję w 2019 r. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/67 z 16.01.2019 r. wprowadzającego środki ochronne wobec przywozu ryżu siewnego indyjskiego pochodzącego z Kambodży i Mjanmy/Birmy. W analizowanym w tym artykule wyroku Sąd unieważnił ww. rozporządzenie z uwagi na dokonanie przez Komisję błędu w ocenie oraz naruszenie przepisów proceduralnych. Artykuł zarysowuje szczególne napięcie pomiędzy szerokim uznaniem przysługującym Komisji w dziedzinie międzynarodowych stosunków gospodarczych UE a znormatywizowaniem tych stosunków, które sprawia, że Komisja, dokonując w tym zakresie wyborów, nadal musi przestrzegać rozbudowanego katalogu przepisów regulujących GSP i respektować gwarancje proceduralne przysługujące podmiotom spoza UE.
Słowa kluczowe: środki ochronne, wspólna polityka handlowa, rozporządzenie GSP, everything but arms, swoboda uznania
dr Katarzyna Szepelak
The author is an assistant professor at the Department of Public International and European Law, Krakow University of Economics, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9549-1241).
Jurisdiction of the CJEU in Cases regarding International Trade Relations – Commentary on the Judgment of the Court of Justice of 9 November 2022, T-246/19, Kingdom of Cambodia, Cambodia Rice Federation v European Commission
The European Union has granted trade preferences to developing countries through the Generalised Scheme of Preferences (hereinafter: ”GSP”) since 1971. The “Everything But Arms” initiative (hereinafter: “EBA”) for the least developed countries, which involves the total suspension of duties under the Common Customs Tariff on all products originating in a beneficiary country of the EBA, except for arms and ammunition, is one of the components of this scheme. In the regulation governing the GSP, the EU has introduced measures allowing the limitation of preferences for products from EBA beneficiary countries (to protect EU production). In this context, a dispute arose between Cambodia and the Cambodia Rice Federation, both benefiting from the EBA, and the Commission, regarding the Commission adopting, in 2019, the Implementing Regulation (EU) 2019/67 of 16 January 2019 imposing safeguard measures with regard to imports of Indica rice originating in Cambodia and Myanmar/Burma. In the judgment analysed in this article, the Court annulled the aforementioned regulation due to an error in the appraisal made by the Commission and a breach of procedural rules. The article outlines the tension between the Commission’s broad discretion with regard to the EU’s international economic relations and the strict regulatory framework of these relations, as a result of which, when making any choices in this respect, the Commission must still comply with the extensive set of rules governing the GSP, while respecting the procedural guarantees to which non-EU entities are entitled.
Keywords: safeguard measures, common commercial policy, GSP Regulation, “Everything But Arms”, discretionary power
Bibliografia/References
Bartels L., Human Rights Conditionality in the EU’s International Agreements, Oxford 2005.
Bartels L., The Trade and Development Policy of the European Union [w:] Developments in EU External Relations Law, red. M. Cremona, Oxford 2008.
Beke L. i in., Report on the integration of human rights in EU development and trade policies, Leuven 2014.
Biernat S., Dostęp osób prywatnych do sądów unijnych po Traktacie z Lizbony (w świetle pierwszych orzeczeń), „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1.
Biernat S., Kwestia dopuszczalności pierwszych skarg Polski do sądów wspólnotowych [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. W. Popiołek, L. Ogiegło, M. Szpunar, Kraków 2005.
Czermińska M., Tariff Preferences of the European Union for LDCs (the EBA Scheme) – Importance to System Beneficiaries [w:] Global Politics in the 21st Century: Between Regional Cooperation and Conflict, red. A. Mania, M. Grabowski, T. Pugacewicz, Berlin 2019.
Czermińska M., Wspólna Polityka Handlowa Unii Europejskiej. Znaczenie dla ochrony jednolitego rynku wewnętrznego i międzynarodowego bezpieczeństwa ekonomicznego, Toruń 2019.
Fierro E., The EU’s Approach to Human Rights Conditionality in Practice, Hague–London–New York 2005.
Fritzsche A., Discretion, Scope of Judicial Review and Institutional Balance in European Law „Common Market Law Review” 2010/47(2).
Hanclich P., System preferencji celnych Unii Europejskiej, Poznań 2008.
Hofmann H. i in., Administrative law and policy of the European Union, Oxford 2011.
Kuplewatzky N., Venezuela v. Council: The Standing of Third Countries Before the EU Courts, „Global Trade and Customs Journal” 2021/5.
Miąsik D. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 2, Zasady i prawa podstawowe, red. D. Miąsik, Warszawa 2022.
Molenaers N. i in., Political Conditionality and Foreign Aid, „World Development” 2015/75.
Oprescu M.A., Case C-872/19 P Venezuela vs. The Council -A Pandora’s Box Opened By The Luxembourg Court, „Istorie, Cultura, Cetatenie in Uniunea Europeana” 2023/1.
Page S., Hewitt A., The New European Trade Preferences: Does ‘Everything But Arms’ (EBA) Help the Poor?, „Development Policy Review” 2002/20(1).
Poli S., The Right To Effective Judicial Protection With Respect To Acts Imposing Restrictive Measures And Its Transformative Force For The Common Foreign And Security Policy, „Common Market Law Review” 2022/59.
Półtorak N., Sąd Unii Europejskiej – reforma, kompetencje i rola w unijnym systemie ochrony prawnej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/8.
Scheuring K. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom III (art. 223–358), red. D. Kornobis-Romanowska, J. Łacny, A. Wróbel, Warszawa 2012.
Słok-Wódkowska M., The Revised EU GSP+ – New Rules to Promote Sustainable Development, „Polish Review of International and European Law” 2013/2(4).
Szepelak K., Możliwość powołania się na normy prawa międzynarodowego przy badaniu ważności umowy międzynarodowej zawartej przez UE z państwem trzecim. Glosa do wyroku TS z dnia 27 lutego 2018 r., C-266/16, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/12.
Szepelak K., Legitymacja czynna państw trzecich do złożenia skargi na podstawie art. 263 TFUE – rozważania w kontekście wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 22 czerwca 2021 r.
w sprawie C-872/19 P Wenezuela przeciwko Radzie (artykuł przewidziany do publikacji w „Forum Prawniczym”).
Szepelak K., „Sprawa Sahary Zachodniej” – znaczenie instytucji sądowych Unii Europejskiej dla stosowania mechanizmu ocen skutków ochrony praw człowieka w sferze stosunków handlowych z państwami trzecimi, „Przegląd Europejski” 2019/1.
Szepelak K., Sprawa Front Polisario II przed Sądem (UE) a dostęp pozapaństwowych podmiotów międzynarodowych do sądów Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2025/1.
Szepelak K., Taking Locus Standi of International Actors Seriously: Joined Cases C-779/21 P and C-799/21 P (Front Polisario II), https://verfassungsblog.de/locus-standing-in-the-eu/ (dostęp: 5.05.2025 r.).
Szwarc M., Akty ustawodawcze i nie ustawodawcze w prawie Unii Europejskiej [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Tyc A., The US’s and the EU’s Generalised System of Preferences: A Comparison in the Context of Workers’ Rights, „Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej” 2020/27(2).
Vandamme T., ‘Practice what you Preach’: EU law extends to third countries the right to an effective legal remedy, https://europeanlawblog.eu/2022/01/12/practice-what-you-preach-eu-lawextends-to-third-countries-the-right-to-an-effective-legal-remedy/ (dostęp: 10.12.2024 r.).
Wardhaugh B., GSP+ and Human Rights: Is the EU’s Approach the Right One?, „Journal of International Economic Law” 2013/16(4).
Yovanof D., The ECJ and the rise of adjudicatory jurisdiction: Venezuela v. Council, „Common Market Law Review” 2022/59.
dr Agnieszka Franczak
Adiunkt, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Katedra Prawa Finansowego, doradca podatkowy
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9393-634X).
Zasada niedyskryminacji podatkowej w podatku akcyzowym – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 18.01.2007 r., C-313/05, Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie
Trybunał Sprawiedliwości w wyroku C-313/05, Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie, stwierdził, że polskie przepisy akcyzowe w analizowanym okresie naruszały art. 90 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (obecnie art. 110 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej), który zakazuje państwom członkowskim nakładania na produkty pochodzące z innych państw członkowskich podatków wyższych niż te stosowane wobec podobnych produktów krajowych. Trybunał uznał, że różnicowanie stawek akcyzy w zależności od wieku pojazdu prowadziło do dyskryminacji podatkowej samochodów używanych sprowadzanych z innych państw Unii Europejskiej, co było sprzeczne z zasadą swobodnego przepływu towarów. Orzeczenie podkreśliło obowiązek państw członkowskich przestrzegania zasady niedyskryminacji w opodatkowaniu produktów pochodzących z innych państw Unii oraz wzmocniło pozycję polskich podatników w dochodzeniu praw wynikających z prawa unijnego.
Słowa kluczowe: zasada niedyskryminacji podatkowej, dyskryminacja podatkowa, podatek akcyzowy, cła przywozowe, prawa podatnika
dr Agnieszka Franczak
The author is an assistant professor, Jagiellonian University in Kraków, Department of Financial Law, tax advisor, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9393-634X).
Principle of Non-Discrimination in Excise Duty – Introduction and Judgement of the Court of Justice of 18 January 2007, C-313/05, Maciej Brzeziński v the Director of the Warsaw Customs Office
In the judgment, C-313/05, Maciej Brzeziński v the Director of the Warsaw Customs Office, the Court of Justice held that in the analysed period, the Polish excise duty legislation was inconsistent with Article 90 of the EC Treaty (currently Article 110 of the Treaty on the Functioning of the European Union) that prohibits Member States to impose on the products of other Member States any taxation of any kind in excess of that imposed on similar domestic products. The Court held that differentiating excise duty rates depending on the vehicle’s age had led to tax discrimination of used cars imported from other EU Member States, which was contrary to the principle of free movement of goods. The judgment emphasised the obligation of Member States to comply with the rule of non-discrimination in tax matters of products imported from other EU Member States, and strengthened the position of Polish taxpayers in enforcing their rights under the EU law.
Keywords: rule of non-discrimination in tax matters, tax discrimination, excise duty, customs duties on imports, taxpayer’s rights
Bibliografia/References
Franczak A., Karta praw podstawowych a ochrona praw podatnika [w:] Ochrona praw podatnika. Diagnoza sytuacji, red. A. Franczak, Warszawa 2021.
Franczak A., Standardy ochrony praw podatnika w Karcie Praw Podstawowych i ich stosowanie w orzecznictwie sądów administracyjnych, „Roczniki Nauk Prawnych” 2020/1(30).
Mirek I., Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 18.01.2007 r., w sprawie Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie. Komentarz, „Przegląd Orzecznictwa Podatkowego” 2007/2.
System Prawa Unii Europejskiej, t. 7, Prawo rynku wewnętrznego, red. D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2020.
Śledzińska-Simon A., Zasada równości i zasada niedyskryminacji w prawie Unii Europejskiej, „Studia BAS” 2011/2(26).
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland,
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu,
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland,
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).