Zwyczaj i prawo zwyczajowe w sądowym stosowaniu prawa a potrzeba wprowadzenia normy na kształt art. 344 Kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r.
Łukasz Błaszczak
profesor nauk prawnych, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii; Uniwersytet Wrocławski. ORCID: 0000-0002-3372-4043
Zwyczaj i prawo zwyczajowe w sądowym stosowaniu prawa a potrzeba wprowadzenia normy na kształt art. 344 Kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r.
Niniejsze opracowanie dotyczy problematyki zwyczaju w procesie cywilnym. Poddaje ono analizie to zagadnienie z różnych punktów widzenia. Opracowanie nawiązuje do tradycji dawnego Kodeksu postępowania cywilnego i do przepisu art 344 d.k.p.c. Normy prawa zwyczajowego odgrywają dużą rolę w dzisiejszym obrocie handlowym i w związku z tym wzrasta ich znaczenie na gruncie procesów sądowych. Zwyczaj został potraktowany w kategoriach faktu, który podlega udowodnieniu. Zwyczaj krajowy nie może stanowić podstawy wyrokowania, w przeciwieństwie do zwyczaju międzynarodowego. W opracowaniu poddano także analizie rozumienie zwyczaju i norm prawa zwyczajowego zarówno z punktu widzenia kodeksu postępowania cywilnego, jak i również Konstytucji RP.
Słowa kluczowe: proces cywilny, zwyczaje, zasady orzekania, ustalenia faktyczne w procesie, podstawy wyrokowania, normy procesowe
Prof. dr hab. Łukasz Błaszczak
Professor at the University of Wrocław, Faculty of Law, Administration and Economics. ORCID: 0000-0002-3372-4043
Custom and customary law in the judicial application of the law and the need to introduce a standard such as Article 344 of the Polish Code of Civil Procedure of 1932
This study deals with the issues of juridical tradition in civil proceedings. It analyzes this issue from various perspectives. The study refers to the tradition of the former Polish Code of Civil Procedure and to the provision of Article 344 of the Polish Code of Civil Procedure. The norms of customary law play a significant role in today’s trade, and therefore their importance in court proceedings increases. The juridical tradition has been treated in terms of a fact that is subject to proof. A national custom cannot constitute the basis for a judgment, contrary to the international juridical tradition. The study also analyzes the understanding of juridical tradition and norms of customary law both from the point of view of the Polish Code of Civil Procedure and the Constitution of the Republic of Poland.
Keywords: civil trial, juridical tradition, rules of adjudication, factual findings in the trial, grounds for adjudication, procedural norms
Bibliografia:
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego, Lwów 1932.
Bałaban A., Dyskusja [w:] System źródeł prawa Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały XLII Ogólnopolskiej Konferencji Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, Nałęczów 1–3 VI 2000, Lublin 2000.
Bałaban A., Źródła prawa w konstytucji, „Przegląd Sądowy” 1997/5.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012, Legalis.
Błaszczak Ł., Klauzula generalna „dobrych obyczajów” z art. 3 k.p.c., „Polski Proces Cywilny” 2014/2.
Błaszczak Ł., Wyrok sądu polubownego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Błaszczak Ł. [w:] Dowody i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory czynności sądowych i pism procesowych, red. Ł. Błaszczak, K. Markiewicz, Warszawa 2015.
Bossy W., Zwyczaj i prawo zwyczajowe jako „źródła prawa”, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1988/911, Prawo CL.
Cichomska M., Metody ustalania treści prawa obcego a Europejska Sieć Sądownicza, „Polski Proces Cywilny” 2012/2.
Działocha K., Zamknięty system źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Konstytucji i w praktyce [w:] Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, red. A. Szmyt, Warszawa 2005.
Ereciński T., Prawo obce w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1981.
Ereciński T., Stosowanie prawa obcego przez sądy polskie, „Nowe Prawo” 1980/6.
Ereciński T. [w:] T. Ereciński, P. Grzegorczyk, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, K. Weitz, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie rozpoznawcze. Komentarz, t. 2, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Fuchs B., Lex mercatoria w międzynarodowym obrocie handlowym, Kraków 2000.
Gapska E., Czynności decyzyjne sądów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Gienas K., Osiewicz K., Lex mercatoria cyberprzestrzeni. Licencje wolnego oprogramowania oraz zabezpieczenia techniczne [w:] Kolizyjne aspekty zobowiązań elektronicznych, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2007.
Gołaczyński J., Umowy elektroniczne w prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2017.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] System prawa procesowego cywilnego. Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, t. 2, cz. 2, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
Górski J., Rola i zasięg zwyczajów w świetle kodeksu morskiego, „Technika i Gospodarka Morska” 1964/1.
Gromski W. [w:] Bator A., Gromski W., Kozak A., Kaźmierczyk S., Pulka Z., Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, Warszawa 2008.
Grzegorczyk P., Immunitet państwa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Halpern F., Zwyczaj w procesie cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 1935/21–22.
Haczkowska M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Jakubowski J., Rola zwyczaju w polskim handlu zagranicznym, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1963/2.
Jakubowski J., Ważniejsze klauzule kontraktu kupna-sprzedaży towarów w handlu zagranicznym, Warszawa 1964.
Jakubowski J., Tomaszewski M., Tynel A., Wiśniewski A.W., Zarys międzynarodowego prawa handlowego, Warszawa 1983.
Jaśkiewicz J., Poznanie faktów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Klich-Rump J., Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia sądowego w procesie cywilnym, Warszawa 1977.
Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012.
Kordela M., Aksjologia źródeł prawa, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 2016/2.
Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
Koziński M.H., Kontrowersje dotyczące zwyczajów portowych w praktyce polskiej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014/XXXII.
Langrod L.S., O tzw. prawie sędziowskim, „Państwo i Prawo” 1946/8.
Laskowska-Hulisz A., Zakres orzekania sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Lic J., Znaczenie zwyczaju handlowego dla prawa prywatnego (uwagi do projektu nowego kodeksu cywilnego) [w:] Instytucje prawa handlowego w przyszłym kodeksie cywilnym, red. T. Mróz, M. Stec, Warszawa 2012.
Lic J. [w:] System Prawa Handlowego. Prawo handlowe – część ogólna, t. 1, red. S. Włodyka, Warszawa 2009.
Litauer J.J., Komentarz do procedury cywilnej. Postępowanie sporne. Postępowanie zabezpieczające. Przepisy wprowadzające kodeks postępowania cywilnego, Warszawa 1933.
Łopuski J., Odpowiedzialność za szkodę w żegludze morskiej, Gdańsk 1969.
Łukaszuk I.I., Rola zwyczaju we współczesnym prawie międzynarodowym, „Ruch Prawniczy” 1967/4.
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2016.
Markiewicz K., Zasady orzekania w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 2013.
Masterniak-Kubak M., Przestrzeganie prawa międzynarodowego w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Kraków 2003.
Mazurkiewicz M.J., Kilka uwag o polskich koncepcjach źródeł prawa międzynarodowego w okresie międzywojennym, „Studia Iuridica Toruniensia” 2016, t. XIX.
Pazdan M., Zagadnienia kolizyjne zwyczajów handlowych, „Problemy Prawne Handlu Zagranicznego” 1979/3.
Piasecki K., Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981.
Piasecki K., System dowodów i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych, Warszawa 2010.
Piszko R., Prawo a normy pozaprawne. Typy relacji, Szczecin 2000.
Piszko R., Odesłania, klauzule generalne, luzy decyzyjne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2001/1–2.
Preisner A., Zwyczaj i prawo zwyczajowe [w:] Charakter i struktura norm Konstytucji, red. J. Trzciński, Warszawa 1997.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 1997.
Rott-Pietrzyk E., Klauzula generalna rozsądku w prawie prywatnym, Warszawa 2007.
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego, Warszawa 2009.
Rylski P., Stwierdzenie treści prawa obcego i obcej praktyki sądowej w polskim postępowaniu cywilnym [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Rylski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Lex 2013, komentarz do art. 1143 k.p.c..
Safjan M., Umowy związane z obrotem gospodarczym jako najważniejsza kategoria czynności handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/2.
Safjan M. [w:] System Prawa Prywatnego. Praco cywilne – część ogólna, t. 1, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Safjan M. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Siedlecki W., Zasady wyrokowania w procesie cywilnym, Warszawa 1957.
Skierkowska W., Międzynarodowe postępowanie cywilne w sprawach alimentacyjnych, Warszawa 1972.
Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
Smolak M., Prawo, fakt, instytucja, Poznań 1998.
Studnicki F., Działanie zwyczaju handlowego w zakresie zobowiązań z umowy, Kraków 1949.
Szer S., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1955.
Szmyt A., Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce [w:] Podstawowe problemy stosowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Raport wstępny, red. K. Działocha, Warszawa 2004.
Tenenbaum M., Instytucja zadatku w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2008.
Trammer H., Stosowanie zwyczajów handlowych w obrocie międzynarodowym, „Wiadomości Handlu Zagranicznego” 1955/5.
Trzciński K., Zwyczaj i prawo zwyczajowe jako źródło prawa prywatnego, „Rejent” 1998/3.
Walasik M., Analogia w prawie procesowym cywilnym, Warszawa 2013.
Wiącek M. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, Legalis.
Wiśniewski T., Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009.
Wiśniewski T., Hauser-Morel M. [w:] System prawa handlowego. Arbitraż handlowy, t. 8, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Wolter A., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 1955.
Wójtowicz K. [w:] Konstytucja RP. Komentarz do art. 1–86, t. 1, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, Legalis.
Wróbel M., Prawo zwyczajowe w krajach systemu stanowionego w Europie – wybrane przykłady relacji z prawem oficjalnym, „Profilaktyka społeczna i resocjalizacja” 2013/22.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
Wróblewski J., Wartości a decyzja sądowa, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973.
Tadeusz Ereciński
profesor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski. ORCID 0000-0002-8409-7887
Bartosz Wołodkiewicz
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski. ORCID 0000-0002-3571-4615
O kształcie apelacji w Kodeksie postępowania cywilnego z 1930 r. z dzisiejszej perspektywy
Przedmiotem artykułu jest rozwój apelacji w polskim postępowaniu cywilnym z perspektywy merytorycznej i kontrolnej funkcji środka odwoławczego od merytorycznych orzeczeń sądu pierwszej instancji. Przyjęty w Kodeksie postępowania cywilnego z 1930 r. model apelacji okazał się niezwykle trwały. W 1996 r. rozwiązania te recypowano, odstępując od rewizji jako środka odwoławczego opartego na założeniach nieodpowiadających standardom demokratycznego państwa prawa. 90-lecie przyjęcia kodeksu z 1930 r. skłania więc do omówienia tradycji apelacji w polskim postępowaniu cywilnym. W jej rozwoju istotną rolę odegrało orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym, po przywróceniu apelacji, wyjaśniono liczne wątpliwości, które budziła regulacja międzywojenna. Zmiany wprowadzone nowelizacją z 4.07.2019 r. nasuwają natomiast pytanie o kierunek dalszego rozwój apelacji. Trwałość rozwiązań przyjętych w kodeksie z 1930 r. uzasadnia poszukiwanie odpowiedzi w nieprzeniesionych rozwiązaniach regulacji międzywojennej.
Słowa kluczowe: model apelacji w sprawach cywilnych, apelacja, sąd drugiej instancji
prof. dr hab. Tadeusz Ereciński
Faculty of Law and Administration, Warsaw University. ORCID 0000-0002-8409-7887
dr Bartosz Wołodkiewicz
Faculty of Law and Administration, Warsaw University. ORCID 0000-0002-3571-4615
The civil appeal model in the Polish Code of Civil Procedure of 1930 from today’s perspective
This article discusses the development of civil appeal model in the light of substantive and control nature of a judicial remedy against judgment of the court of first instance. The appeal model adopted in the Polish Code of Civil Procedure of 1930 proved to be uncommonly permanent. In 1996, the appeal replaced the revision as a judicial remedy because the latter was contradictory to the standards of a democratic legal state. The 90th anniversary of the Polish Code of Civil Procedure of 1930 provides an opportunity to discuss the transformation of the civil appeal model in which the jurisprudence of the Supreme Court played an important role by clarifying doubts aroused in the course of the application of the Code of 1930. In the light of amendments introduced by the Act of 4 July 2019 to the present Code of Civil Procedure, the question arises on the future of the appeal proceedings. A solution might derive from the non-implemented regulation of the Code of 1930 because of the longevity of its civil appeal model.
Keywords: civil appeal model, appeal, second instance court
Bibliografia:
Akerberg A., Środki odwoławcze. Komentarz do art. 393–441 kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1933.
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego, Lwów 1933.
Dziurzyński T., Apelacja [w:] Polska procedura cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniami, t. 2, Kraków 1923.
Ereciński T., Apelacja i kasacja w procesie cywilnym, Warszawa 1996.
Ereciński T., Apelacja w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2020.
Grzegorczyk P., Dopuszczalność i kształt apelacji w postępowaniu cywilnym – perspektywy przyszłej regulacji z uwzględnieniem standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym kodeksie postępowania cywilnego, red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Gudowski J., Pogląd na apelację [w:] Aurea praxis. Aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Hanausek S., Orzeczenie sądu rewizyjnego w procesie cywilnym, Warszawa 1966.
Jodłowski J., Nowe drogi polskiego procesu cywilnego. Założenia ideologiczne postępowania cywilnego, Warszawa 1951.
Jodłowski J., Resich Z., Postępowanie cywilne, Warszawa 1987.
Jodłowski J., Z zagadnień polskiego procesu cywilnego, Warszawa 1961.
Kincbok A., Zrzeczenie się prawa do wniesienia apelacji w postępowaniu uproszczonym, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2005/5.2.
Kołakowski K., Środki odwoławcze po nowelizacji k.p.c. z 2000 r., Warszawa 2000.
Kościółek A., Regulacja prawna apelacji w świetle nowelizacji KPC, „Monitor Prawniczy” 2019/21.
Kruszelnicki Ś., Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, cz. 1, Poznań 1938.
Litauer J.J., Komentarz do procedury cywilnej, Warszawa 1933.
Litauer J.J. (red.), Polska procedura cywilna. Projekty uchwalone przez Komisję Kodyfikacyjną. Uzasadnienie ogólne i teksty projektów, Warszawa 1930.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2012.
Michalska M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie, cz. 1, Warszawa–Łódź 1946.
Oklejak A., Apelacja w procesie cywilnym, Kraków 1994.
Peiper L., Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, t. 2, Kraków 1934.
Piasecki W., Korzonek J., Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, Miejsce Piastowe 1931.
Rylski P., Weitz K., Appel incident, appello incidentale, Anschlussberufung, cross-appeal, „Polski Proces Cywilny” 2014/1.
Rylski P., Zmiany w przepisach o postępowaniu apelacyjnym w świetle modelu apelacji pełnej, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Siedlecki W., Podstawy rewizji cywilnej, Warszawa 1959.
Siedlecki W. [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Zaskarżanie orzeczeń sądowych, red. W. Siedlecki, Warszawa 1986.
Siedlecki W., System zaskarżania orzeczeń sądowych w kodeksie postępowania cywilnego PRL, „Państwo i Prawo” 1957/6.
Skąpski J., System środków prawnych w projekcie polskiej procedury cywilnej, Lwów 1927.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Waligórski M., Rewizja cywilna według znowelizowanego k.p.c, „Przegląd Notarialny” 1951/1–3.
Waligórski M., Środki odwoławcze kodeksu postępowania cywilnego w oświetleniu materiałów Komisji Kodyfikacyjnej, „Nowy Proces Cywilny” 1933/11.
Wiśniewski T., Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w procesie cywilnym, Warszawa 1996.
Wiśniewski T., Czy potrzebne są zmiany w systemie środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym?, „Polski Proces Cywilny” 2011/2.
Wiśniewski T., Problematyka instancyjności postępowania sądowego w sprawach cywilnych [w:] Ars et usus. Księga pamiątkowa ku czci Sędziego S. Rudnickiego, Warszawa 2005.
Wiśniewski T. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 3., cz. 1, Środki zaskarżenia, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Wojciechowski T., Zrzeczenie się prawa do wniesienia apelacji, „Przegląd Sądowy” 2006/11–12.
Wołodkiewicz B., Zmiana ustaleń faktycznych przez sąd drugiej instancji, „Przegląd Sądowy” 2019/3.
Zembrzuski T., Dokąd zmierza apelacja w postępowaniu cywilnym?, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Katarzyna Gajda-Roszczynialska
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski. ORCID: 0000-0001-8245-9023
Ewolucja koncepcji przedmiotu procesu w Kodeksie postępowania cywilnego z 1932 r. oraz Kodeksie postępowania cywilnego z 1964 r.
W niniejszym artykule Autorka dokonuje analizy koncepcji przedmiotu procesu na gruncie unormowań zawartych w międzywojennym Kodeksie postępowania cywilnego oraz Kodeksie postępowania cywilnego z 1964 r. Ewolucja pojęcia obejmuje windykację pojęcia przedmiotu procesu jako roszczenia procesowego w odróżnieniu od nadal istniejących orientacji materialnoprawnych utożsamiających przedmiot procesu z pojęciem sprawy bądź też roszczeniem materialnoprawnym. W istocie na dzień dzisiejszy przeważający jest pogląd przyjęty przez Franciszka X. Fiericha, a rozwinięty i doprecyzowany przez Henryka Trammera oraz Wladysława Siedleckiego, że przedmiotem procesu jest roszczenie procesowe (roszczenie formalne), jako twierdzenie prawne powoda.
Słowa kluczowe: przedmiot procesu, roszczenie procesowe
dr Katarzyna Gajda-Roszczynialska
University of Silesia, Faculty of Law and Administration. ORCID: 0000-0001-8245-9023
The evolution of the concept of proceedings object in the Polish Code of Civil Procedure of 1932 and Code of Civil Procedure of 1964
In this article, the author analyzes the concept of the object of a trial on the basis of the regulations contained in the Polish inter-war Code of Civil Procedure and Code of Civil Procedure of 1964. The evolution of the concept includes the recovery of the concept of the object of a trial as a procedural claim as opposed to the still existing substantive legal orientations identifying the object of the trial with the concept of a case or also a substantive law claim. In fact, the prevailing view today is the view adopted by Franciszek X. Fierich and developed and clarified by Henryk Trammer and Władysław Siedlecki that the object of the trial is a procedural claim (formal claim) as a legal claim of the claimant.
Keywords: the object of the trial, procedural claim
Bibliografia:
Allerhand M., Postępowanie pierwszej instancji aż do wydania orzeczenia z wyłączeniem postępowania dowodowego. Koreferat [w:] Polska procedura cywilna. Projekty referentów wraz z uzasadnieniem. Przedruk wyczerpanych druków z 1921 i 1923, t. I, z. 1 i 2, Warszawa 1928.
Allerhand M., Powództwo wzajemne, „Polski Proces Cywilny” 1938/9–10, 11–12, 13–15, 16–18.
Allerhand M., Rozdrobnienie roszczeń, „Polski Proces Cywilny” 1936/7–8.
Allerhand M., Rozdrobnienie wierzytelności, „Polski Proces Cywilny” 1937/21.
Bartz A.W., Kilka uwag o cofnięciu pozwu według k.p.c., „Głos Prawa” 1936/1.
Bekermann J., Powództwo o ustalenie stosunku prawnego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1923/47.
Berutowicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 1972.
Berutowicz W., Znaczenie prawne sądowego dochodzenia roszczeń, Warszawa 1966.
Błaszczak Ł., Charakter prawny zrzeczenia się roszczenia w procesie cywilnym, Wrocław 2017.
Błaszczak Ł., Problematyka sprawy cywilnej i drogi sądowej w kontekście zagadnienia sprawy konstytucyjnej i domniemania drogi sądu powszechnego z art. 177 Konstytucji [w:] Konstytucjonalizacja postępowania cywilnego, red. Ł. Błaszczak , Wrocław 2015.
Broniewicz W., „Sprawa w toku” w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1970/69.
Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2008.
Broniewicz W., Pozew i powództwo – analiza pojęć, „Państwo i Prawo” 1976/1–2.
Broniewicz W., Przedmiotowa zmiana powództwa, „Nowe Prawo” 1969/1.
Broniewicz W., Przyczyny oddalenia powództwa, „Państwo i Prawo” 1964/5–6.
Broniewicz W., Recenzja pracy K. Piaseckiego, Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981, „Palestra” 1982/6–7.
Broniewicz W., W kwestii częściowego dochodzenia świadczenia w procesie cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1975, t. XXV–XXVI.
Broniewicz W., Pozew i powództwo (analiza pojęć), „Państwo i Prawo” 1976/1–2.
Czarny G., Powództwo pierwotne a zamienione, „Wileński Przegląd Prawniczy” 1937/11.
Czarny G., Zmiana powództwa w świetle orzecznictwa oraz przepisów k.p.c., „Wileński Przegląd Prawniczy” 1936/4–5 i 8.
Czerwiński A., O związku między powództwem wzajemnym i głównym, „Polski Proces Cywilny” 1934/7.
Czerwiński A., Powództwo wzajemne i zarzut potrącenia według kodeksu postępowania cywilnego, Warszawa 1935, „Orzecznictwo Gospodarcze” 1991/2, poz. 31.
Dobrzański J., Powództwo o ukształtowanie w kodeksie cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1972/85.
Fenichel F., Podstawa powództwa, jej zmiana i związek z prawomocnością wyroku, „Polski Proces Cwyilny” 1938/9–10.
Fenichel Z., Podstawa powództwa, jej zmiana i związek z prawomocnością wyroku, „Polski Proces Cywilny” 1938/9–10 i 11–12.
Fenichel Z., Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego w kodeksach polskich, „Polski Proces Cywilny” 1935/11–12.
Fierich Fr.K., Nauka o sądach cywilnych i procedura cywilna, t. 1, Nauki wstępne i rzecz o sądach cywilnych, 1898–1901, Kraków.
Fierich Fr.K., Nauka o sądach cywilnych, Kraków 1918.
Fierich Fr.K., Postępowanie przed sądami okręgowymi [w:] Polska procedura cywilna. Projekty referentów wraz z uzasadnieniem. Przedruk wyczerpanych druków z 1921 i 1923, t. 1, Warszawa 1928.
Gajda-Roszczynialska K., Przedmiot procesu a badanie wstępne braków formalnych i opłaty żądania ewentualnego, „Monitor Prawniczy” 2014/11.
Gidyński J.K., Akty prawne rozpoczynające proces cywilny według kodeksu postępowania cywilnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1933/2.
Gniewek E., Należyta kwalifikacja prawna dochodzonego roszczenia na początku procesu jako warunek sprawnego rozpoznania sprawy – garść uwag sędziego z perspektywy prawa materialnego i procesowego [w:] XX-lecie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, Wrocław 2011.
Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie sporne, Kraków 1930.
Gołąb S., Projekty polskiej procedury cywilnej: powstanie, uzasadnienie, zdania odrębne, Kraków 1930.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Hahn Z., Interes prawny w skardze o ustalenie, „Polski Proces Cywilny” 1935/23–24.
Hahn Z., Podstawa i zmiana powództwa ze stanowiska teorii indywidualizacji i substancjonowania, „Palestra” 1935/3.
Hahn Z., Powództwo o świadczenie, „Nowa Palestra” 1935/4.
Hahn Z., Powództwo o ukształtowanie prawa, „Nowa Palestra” 1935/6–7, 8, 9 i 10.
Hanausek S., Znaczenie pojęcia roszczenia procesowego w postępowaniu rewizyjnym, „Studia Cywilistyczne” 1975/25–26.
Hroboni J., Stosunek wzajemny powództwa o ustalenie i powództwa o świadczenie, „Polski Proces Cywilny” 1934/21–22.
Jakubecki A., Charakter powództw o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka oraz o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, „Polski Proces Cywilny” 2011/3.
Jędrzejewska M., Współuczestnictwo procesowe. Istota, zakres, rodzaje, Warszawa 1975.
Jodłowski J., Do Redakcji „Państwa i Prawa”, „Państwo i Prawo” 1967/4.
Kaplińska J., Cofnięcie pozwu przed nadaniem mu prawidłowego biegu, „Przegląd Sądowy” 2003/11–12.
Karolczyk B., Formułowanie twierdzeń pozwu oraz zasada „da mihi fatum dabo tibi ius” w postępowaniu zwyczajnym w świetle nowelizacji k.p.c., „Monitor Prawniczy” 2013/7.
Kędzierski T., O powództwie wzajemnym, „Głos Sądownictwa” 1938/7–8.
Kłosiewicz K., Powództwo wzajemne w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1982/1–2.
Korzan K., Orzeczenia konstytutywne w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1972.
Korzan K., Roszczenie procesowe jako przedmiot postępowania w kontekście prawa do sądu i wytoczenia powództwa [w:] Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, red. A. Marciniak, Łódź 1998.
Korzonek J., Powództwo o ustalenie [w:] K. Korzonek, Przyczynki do polskiego procesu cywilnego, Kraków 1931.
Kozak J., Istota powództwa wzajemnego na tle prawnoporównawczym, „Nowe Prawo” 1991/4.
Kozak J., Niedopuszczalność powództwa wzajemnego, „Nowe Prawo” 1991/5–6.
Krzemiński Z., Cofnięcie pozwu w sprawie rozwodowej, „Palestra” 1962/4–5.
Kunicki A., Zmiana powództwa i kumulacja roszczeń w procesie posesoryjnym, „Nowe Prawo” 1963/6.
Laskowska-Hulisz A., Zakres orzekania sądu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Manowska M., Dopuszczalność powództwa, „Prawo Spółek” 1997/2.
Markiewicz K., Zasady orzekania w postępowaniu nieprocesowym, Warszawa 2013.
Marszałkowska-Krześ E., Przesłanki materialnoprawne powództwa o ustalenie istnienia bądź nieistnienia uchwały wspólników w spółce z o.o., „Przegląd Prawa Handlowego” 1998/9.
Matraszek J., Powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego jako możliwość eliminacji wadliwych uchwał zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy) spółki kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/3.
Miączyński A., Znaczenie i rola uzasadnienia sądowego w sprawach cywilnych, „Państwo i Prawo” 1970/11.
Mokry J., W kwestii przedmiotu samodzielnych żądań ustalających w sądowym postępowaniu cywilnym [w:] Studia z procesu cywilnego, red. K. Korzan, Katowice 1986.
Mucha J., Zawisłość prawy w procesie cywilnym, Warszawa 2014.
Offner J., Z dziedziny połączenia powództwa, „Głos Adwokatów” 1934/6.
Olesiak J., Pajor Ł., Cofnięcie pozwu poza rozprawą a bieg terminu do złożenia wniosku o zasądzenie kosztów postępowania na rzecz pozwanego, „Palestra” 2012/9–10.
Osowy P., Powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego, Warszawa 2015.
Osowy P., Powództwo o świadczenie, Przemyśl 2005.
Osowy P., Powództwo o świadczenie, Warszawa 2006.
Osowy P., Powództwo o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego (zagadnienia wybrane) [w:] Wszelkie prawo stanowione jest dla ludzi. Księga jubileuszowa Sędziego Doktora Zbigniewa Szczurka, red. J. Świeczkowski, Gdańsk 2014.
Ostrowski L., Powództwo wzajemne, „Państwo i Prawo” 1990/10.
Piasecki K., Postępowanie sporne rozpoznawcze, Warszawa 2004.
Piasecki K., Przedmiotowe przekształcenia procesu cywilnego, „Nowe Prawo” 1973/11.
Piasecki K., Rozdrobnienie roszczeń w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1973/7–8.
Piasecki K., Wyrok w pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981.
Pietrzkowski H., Prawo do sądu, „Przegląd Sądowy” 1999/11–12.
Piotrowski Ł., Dopuszczalność dochodzenia roszczenia częściami, „Palestra” 2003/3–4.
Rajski J., O niektórych zagadnieniach związanych z cofnięciem pozwu, „Nowe Prawo” 1959/5.
Resich Z., Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach cywilnych, Warszawa 1962.
Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985.
Resich Z., Poznanie prawdy w procesie cywilnym, Warszawa 1958.
Resich Z., Res iudicata, Warszawa 1978.
Resich Z., Zmiana powództwa, „Państwo i Prawo” 1955/9.
Romańska M., Wykorzystanie powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.) w stosunkach umownych, „Palestra” 2015/5–6.
Rosebluth I., Uwagi o projekcie kodeksu postępowania cywilnego, „Głos prawa” 1930/6.
Rosenberg L., Schwab K.H., Gottwald P., Zivilprozessrecht, Monachium 2010.
Rowiński T., Zrzeczenie się roszczenia w polskim procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1965/7–8.
Sawczuk M., Przedmiot postępowania toczącego się na podstawie art. 3311 K.P.K., „Nowe Prawo” 1963/10.
Siedlecki W., Częściowe dochodzenie roszczeń w procesie cywilnym a zarzut powagi rzeczy osądzonej, „Państwo i Prawo” 1950/10.
Siedlecki W., Powództwo wzajemne [w:] Proces i prawo. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jerzego Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Warszawa–Kraków–Gdańsk 1989.
Siedlecki W., Przedmiot postępowania cywilnego [w:] Wstęp do systemu procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1974.
Słupik J.D., Powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa (art. 189 k.p.c.) a powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ust. 1 u.k.w.h.), „Polski Proces Cywilny” 2014/3.
Torbus A., Roszczenie nadające się do potrącenia jako warunek dopuszczalności powództwa wzajemnego [w:] Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Korzana, red. A. Nowak, Katowice 2001.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Waligórski M., Kumulacja roszczeń w procesie, „Polski Proces Cywilny” 1937/18–19.
Waligórski M., O zawisłości prawnej, „Polski Proces Cywilny” 1937/12.
Warzocha E., Cofnięcie powództwa oraz wniosku wszczynającego postępowanie nieprocesowe, Warszawa 1977.
Warzocha E., Cofnięcie pozwu w praktyce sądu powiatowego, „Nowe Prawo” 1973/3.
Warzocha E., Ustalenie stosunku prawnego lub prawa w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1982.
Waśkowski E., Powództwo i jego zmiana, „Polski Proces Cywilny” 1935/3.
Waśkowski E., Skarga, powództwo i prawo do ochrony sądowej, „Polski Proces Cywilny” 1938/9–10.
Weitz K., Charakter interesu prawnego jako przesłanki powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.) [w:] Księga jubileuszowa ku czci Sędziego Jacka Gudowskiego, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Weitz K., Skutki naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. [w:] Proces cywilny. Nauka–Kodyfikacja–Praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi, red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik, Warszawa 2012.
Weitz K., Związanie sądu granicami żądania w procesie cywilnym [w:] Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga Pamiątkowa ku Czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. I, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Wengerek E., Powództwo o ustalenie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1959/1.
Wiórek P.M., Powództwo o ustalenie podjęcia uchwały, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/12.
Wiszniewski Z., O „żądaniu” ukształtowania prawa, „Nowe Prawo” 1958/1.
Wiśniewska A., Istota i formy jakościowych przekształceń przedmiotowych w polskim procesie cywilnym [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Z. Resicha, red. Jędrzejewska M., T. Ereciński, Warszawa 1985.
Wiśniewska A., Przedmiotowa zmiana powództwa w procesie cywilnym, Warszawa 1986.
Wocka M., Cofnięcie pozwu (bez zrzeczenia się roszczenia) przez współuczestnika w postępowaniu o wyłączenie wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2014/12(1).
Zadrożniak H.E., Szczególna kumulacja roszczeń w procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 2009/1.
Zembrzuski T., Zgoda pozwanego na cofnięcie pozwu w postępowaniu cywilnym – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Studia Iuridica” 2008, t. XLIX.
Paweł Grzegorczyk
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: 0000-0002-2495-4031
O czasowych granicach zarzutu potrącenia i konsekwencjach ich naruszenia (art. 2031 § 2 i art. 840 § 1 pkt 2 in fine k.p.c.)
Granice czasowe, w jakich strona postępowania sądowego może powoływać się na zarzut potrącenia, są od dawna przedmiotem dyskusji w literaturze. Ustawą z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469 ze zm.) wprowadzono do Kodeksu postępowania cywilnego nowy art. 2031, poświęcony m.in. temu właśnie zagadnieniu. W opracowaniu poddano analizie zakres zastosowania nowej regulacji z uwzględnieniem sytuacji, w której oświadczenie woli o potrąceniu jest składane poza postępowaniem sądowym oraz w ramach tego postępowania. Omówiono również konsekwencje wynikające z art. 2031 k.p.c. w kontekście końcowego momentu, w którym pozwany może złożyć oświadczenie woli o potrąceniu i powołać się na skutki potrącenia przed sądem. Rozważono także, czy i kiedy potrącenie może stać się podstawą powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Przedmiotem artykułu uczyniono również ocenę nowej regulacji prawnej, która niesie w sobie więcej wad niż zalet, a jej cele mogłyby zostać z powodzeniem osiągnięte w inny sposób.
Słowa kluczowe: potrącenie, zarzut potrącenia, koncentracja materiału procesowego
dr hab. Paweł Grzegorczyk
Professor at the Adam Mickiewicz University in Poznań. ORCID: 0000-0002-2495-4031
On the time-limits of the set-off in the court proceedings and the consequences of its infringement (Art. 2031 § 2 and Art. 840 § 1 point 2 in fine of the Polish Code of Civil Procedure)
The time limits within which a party to court proceedings may invoke a charge of set-off have long been discussed in literature. In the Act of 4 July 2019 amending the Polish Code of Civil Procedure (CCP) and certain other acts (Journal of Laws item 1469) a new Article has been introduced into the CCP, devoted, among others, to this question. The study analysed the scope of application of the new regulation taking into account the situation in which the set-off is made outside the court proceedings and as part of those proceedings. It also deals with the consequences of new Article 2031 of CCP in the context of the final moment at which the defendant can make a statement of set-off and invoke the effects of the set-off before the Court. Some consideration has also been given to whether and when a set-off could give rise to an action for the annulment of an enforceable title (Art. 840 § 1 CCP). The subject of the article is also the evaluation of the new regulation, which has more disadvantages than advantages, and therefore the regulation’s objectives could be successfully achieved by other means.
Keywords: set-off, preclusion of facts and evidence
Bibliografia:
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego. Cześć druga. Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, Lwów, b.d.w.
Allerhand M., Na marginesie orzeczeń Sądu Najwyższego. O zarzucie potrącenia w postępowaniu nakazowym, „Polski Proces Cywilny” 1936/11–12.
Allerhand M., Zarzut potrącenia w postępowaniu nakazowym. Na marginesie dekretu o usprawnieniu sądownictwa, „Polski Proces Cywilny” 1939/1.
Bartz A., Czy w razie gdy pozwany w toku sprawy przedstawił do potrącenia z wierzytelnością dochodzoną pozwem swą wierzytelność wzajemną, powód z kolei może przedstawić do potrącenia z wierzytelności wzajemnej swą inną wierzytelność względem pozwanego? [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Zbiór aktualnych pytań prawnych rozstrzygniętych przez komitet redakcyjny „PPC”, red. J.J. Litauer, W. Święcicki, Łódź 1949.
Błaszczak Ł., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym (art. 2031 KPC), Warszawa 2019.
Braun J., Lehrbuch des Zivilprozessrecht. Erkenntnisverfahren, Tübingen 2014.
Cieślak S., Funkcje zarzutu potrącenia w procesie cywilnym oraz w postępowaniu upadłościowym, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2020/1.
Chrapoński D., Uwagi o potrąceniu w postępowaniu uproszczonym, „Monitor Prawniczy” 2018/12.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2016.
Fenichel Z., Powództwo o umorzenie egzekucji, „Nowe Prawo Cywilne” 1933/15–16.
Gajda-Roszczynialska K., System koncentracji materiału procesowego po zmianach wprowadzonych na mocy ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w postępowaniu zwyczajnym, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Gołaczyński J., Szostek R. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Warszawa 2019.
Grzegorczyk P., Co oznacza obowiązek powołania wszystkich zarzutów w pozwie opozycyjnym i jakie są konsekwencje jego naruszenia (art. 843 § 3 k.p.c.)?, „Polski Proces Cywilny” 2013/2.
Grzegorczyk P., Czy sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty lub nowe dowody niezgłoszone w apelacji, lecz dopiero na rozprawie apelacyjnej?, „Polski Proces Cywilny” 2014/1.
Grzegorczyk P., Wykładnia art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., „Monitor Prawniczy” 2012/23.
Grzegorczyk P., Zarzut spełnienia świadczenia jako podstawa powództwa opozycyjnego, „Polski Proces Cywilny” 2011/4.
Hahn G., Die gesamten Materialien zu den Reichs-Justizgesetzen. Zweiter Band. Materialien zur Civilprozessordnung. Erste Abtheilung, Berlin 1880.
Hahn G., Die gesamten Materialien zu den Reichs-Justizgesetzen. Zweiter Band. Materialien zur Civilprozessordnung. Erste Abtheilung, Berlin 1880.
Hahn Z., Powództwo o umorzenie egzekucji i o zwolnienie od egzekucji, „Polski Proces Cywilny” 1934/1.
Jakubecki A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1–729, Warszawa 2017.
Jauernig O., Hess B., Zivilprozessrecht, München 2011.
Jurcewicz W., Zarzut potrącenia w projekcie nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, „Państwo i Prawo” 2019/2.
Konic L., Warunki procesowe potrącenia zgłoszonego w formie zarzutu, „Polski Proces Cywilny” 1934/21–22.
Korzan K., Glosa do wyroku SN z dnia 28 marca 1972 r., I CR 396/71, OSPiKA 1973/7–8.
Korzan K., Kilka uwag na temat powództw przeciwegzekucyjnych, „Nowe Prawo” 1966/9.
Korzonek J., Czy warunkiem zarzutu potrącenia jest pozasądowe oświadczenie dłużnika, iż korzysta z prawa potrącenia, czy też wystarczy oświadczenie, złożone w postępowaniu sądowym, „Polski Proces Cywilny” 1935/21–22.
Korzonek J., Ochrona dłużnika przeciw egzekucji. Ciąg dalszy, „Głos Prawa” 1937/5–6.
Kostwiński M., Zarzut potrącenia w postępowaniu nakazowym, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2020/1.
Kruszelnicki F., Środki prawne w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym (Dokończenie), „Nowy Proces Cywilny” 1933/19.
Krüger W. (red.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. Band 3. Schuldrecht – Allgemeiner Teil II, München 2019.
Lisiewski M., Glosa do orzeczenia SN z dnia 19 sierpnia 1958 r., 4 CR 894/57, OSPiKA 1960/6.
Manowska M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2013.
Manowska M., Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, Warszawa 2008.
Mansel H.-P., Heidel T., Hüßtege R., Noack U. (red.), BGB. Allgemeiner Teil. EGBGB. Band 1, Baden–Baden 2015.
Marciniak A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Art. 2051–42412, Warszawa 2019.
Marciniak A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 730–10951, Warszawa 2020.
May J., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym w obliczu nadchodzących zmian w kodeksie postępowania cywilnego [w:] Postępowanie cywilne – wprowadzone i projektowane zmiany 2019, red. G. Jędrejek, S. Kotas, F. Manikowski, Warszawa 2019.
Olaś A., Dopuszczalność zarzutu potrącenia w postępowaniu cywilnym – uwagi na tle projektu Ministra Sprawiedliwości ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z 27.11.2017 r., „Polski Proces Cywilny” 2018/2.
Olaś A., Potrącenie a zapis na sąd polubowny w prawie polskim – wybrane zagadnienia materialnoprawne, „Polski Proces Cywilny” 2014/1.
Olaś A., Zakres uprawnienia do zgłoszenia zarzutu potrącenia w procesie cywilnym w ujęciu podmiotowym, „Polski Proces Cywilny” 2019/4.
Olejniczak A. (red.), System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2018.
Ostrowski L., Potrącenie a zarzut potrącenia w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1977/4.
Pełczyński M., Prekluzja w zgłaszaniu twierdzeń i dowodów w I instancji w postępowaniu zwykłym, w sprawach gospodarczych, nakazowym, upominawczym i uproszczonym, „Monitor Prawniczy” 2004/7.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2016.
Rauscher T., Krüger W. (red.), Münchener Kommentar zur Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und Nebengesetzen. Band 1. §§ 1–354 ZPO, München 2016.
Resich Z. (red.), System prawa procesowego cywilnego. Postępowanie rozpoznawcze przed sądami pierwszej instancji, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1987.
Rosenberg L., Schwab K-H., Gottwald P., Zivilprozessrecht, München 2018.
Sadomski J., Prekluzja procesowa w praktyce sądów gospodarczych, „Prawo w działaniu. Sprawy cywilne” 2010/7.
Sadza A., Zarzut spełnienia świadczenia jako podstawa powództwa opozycyjnego (art. 840 § 1 pkt 2 in fine k.p.c.) – konsekwencje dla wykładni przepisów o potrąceniu w procesie cywilnym, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2019/8.
Schubert C. (red.), Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch. Band 1. Allgemeiner Teil. §§ 1-240. AllgPersonR. ProstG. AGG, München 2018.
Siedlecki W., Potrącenie w procesie cywilnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1968/3.
Stępniak L., Potrącenie w systemie polskiego prawa cywilnego, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1975.
Szanciło T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–50539, Warszawa 2019.
Torbus A., Procesowy zarzut potrącenia [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Jagielska, M. Pazdan, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017.
Weitz K., Czy sąd, pomijając twierdzenia lub dowody, wydaje postanowienie?, „Polski Proces Cywilny” 2012/3.
Wengerek E., Powództwa przeciwegzekucyjne dłużnika, Warszawa 1967.
Wolak G., O formie złożenia oświadczenia woli o potrąceniu oraz zarzutu potrącenia, „Monitor Prawniczy” 2010/23.
Zembrzuski T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, Warszawa 2020.
Zembrzuski T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom II, Warszawa 2020.
Jacek Gudowski
sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku
Normatywny, jurysdykcyjny i kulturowy kryzys uzasadnienia wyroku. Droga znikąd donikąd
Autor opisuje, z jakim trudem i oporami uzasadnienie orzeczenia sądowego zyskiwało rangę jurysdykcyjną równą wyrokom, z biegiem lat stając ich nieodłączną częścią. Wskazuje, że obowiązek sporządzania uzasadnienia upowszechnił się w Europie dopiero w pierwszej połowie XIX wieku, znajdując bodźce w dorobku Wielkiej Rewolucji Francuskiej. W wieku XX, po ugruntowaniu się doktryny praw człowieka oraz koncepcji demokratycznego państwa prawa, uzasadnienie zostało uznane za jeden z najistotniejszych czynników prawa do sądu oraz prawa do rzetelnego procesu. Autor przedstawia historię uzasadnienia orzeczenia na tle rozwoju polskiego prawa procesowego cywilnego, opisując przekształcanie się jego formy oraz sposobu argumentowania. Współczesną sytuację uzasadnienia określa jako kryzys, mający źródło zarówno w zjawiskach cywilizacyjnych i kulturowych, jak i w doraźnych, pochopnych zmianach ustawowych.
Słowa kluczowe: uzasadnienie wyroku
Jacek Gudowski
Supreme Court Judge (emeritus)
The normative, jurisdiction and cultural crisis of judgment grounds – a path from nowhere to nowhere
The author describes with what difficulty and resistance the grounds of a court decision gained a jurisdictional rank equal to judgments, becoming an integral part of them over the years. He points out that the obligation to draft grounds became widespread in Europe only in the first half of the nineteenth century, as a result of stimuli in form of the achievements of the Great French Revolution. In the twentieth century, after the doctrine of human rights and the concept of a democratic state of law had been established, the grounds were recognized as one of the most important factors of the right to court access and the right to a fair trial. The author presents the history of the grounds of the judgment against the background of the development of Polish civil procedural law, describing the transformation of grounds’ form and method of argumentation. He describes the contemporary status of grounds as a crisis, rooted both in civilization and cultural phenomena, as well as in short-term, hasty law amendments.
Keywords: judgment grounds
Bibliografia:
Bordeaux R., Philosophie de la procédure civile. Mémoire sur la réformation de la justice, Paris 1857.
Broniecka R., Uzasadnienie wyroku w polskim postępowaniu karnym, Warszawa 2014.
Castillo-Wyszogrodzka S., Uzasadnienia decyzji stosowania prawa w systemie francuskim [w:] Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Chwalibóg H., Wykład kodexu postępowania cywilnego, Warszawa 1874.
Dąbrowski S., Łazarska A., Uzasadnianie orzeczeń sądowych w procesie cywilnym, „Przegląd Sądowy” 2012/3.
Dębiński A., Rzymskie prawo prywatne. Kompendium, Warszawa 2003.
Ereciński T., Znaczenie francuskiego Code de procédure z 1806 roku dla rozwoju procesu cywilnego w Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2005/2.
Francisici Baconi, Baronis de Verulamio, vice-comitis Sancti Albani, Operum moralium et civilium, Guilielmi Rawley, Londini 1638.
Gapska E., Czynności decyzyjne sądów w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Gintowt E., Rzymskie prawo prywatne w epoce postępowania legisakcyjnego. Od decemwiratu do Lex Aebutia, Warszawa 1960.
Gizbert-Studnicki T., O pewnych osobliwościach stwierdzeń faktycznych sądu w procesie cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1974/24.
Gizbert-Studnicki T., Przedmiot ustaleń sądu w procesie cywilnym, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1974/7.
Gizbert-Studnicki T., Wieloznaczność leksykalna w interpretacji prawniczej, Kraków 1978.
Góra-Błaszczykowska A., Uzasadnianie orzeczeń [w:] System prawa procesowego cywilnego, red. T. Ereciński, t. 2, cz. 2, Postępowanie procesowe przed sądem pierwszej instancji, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2016.
Gudowski J., Cywilnoprawna odpowiedzialność sędziego – z uwzględnieniem aspektów historycznych i prawnoporównawczych [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005.
Gudowski J., Uzasadnienie orzeczeń Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych [w:] Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Harris R., Oficer i szpieg, tłum. A. Niewiadomski, Warszawa 2014.
Hofmański P., Zabłocki S., Standaryzacja uzasadnień wyroków sądów pierwszej instancji [w:] Artes serviunt vitae, sapientia imperat. Proces karny sensu largo – rzeczywistość i wyzwania. Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Grzegorczyka z okazji 70. urodzin, red. J. Kasiński, A. Małolepszy, P. Misztal, R. Olszewski, K. Rydz-Sybilak, D. Świecki, Warszawa 2019.
Hroboni J., Kilka uwag o formalnej stronie polskiego k.p.c., „Przegląd Sądowy” 1931/4.
Kamiński I.C., Styl orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka [w:] Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Kotowski A., Kilka uwag o formularzach uzasadnień w sprawach karnych, „Prawo i Więź” 2020/2.
Kutrzeba S., Historia źródeł dawnego prawa polskiego, t. 1, Lwów – Warszawa – Kraków 1925.
Lavielle N., Etudes Sur La Procedure Civile. Necessite de Reviser Le Code de 1806, Paris 1862.
Litewski W., Rzymski proces cywilny, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1988/123.
Łabęcki A., Kodex postępowania sądowego cywilnego francuzkiego, Warszawa 1807.
Łabęcki A., Kodex postępowania sądowego cywilnego. Wytłumaczony i poprawiony, Warszawa 1810.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Łętowska E., Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego, „Państwo i Prawo” 1997/5.
Łętowska E., Paprocka A., Rzucidło-Grochowska I., Podstawy uzasadniania w prawie konstytucyjnym i międzynarodowym [w:] Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Maroń G., Odniesienia do popkultury w uzasadnieniach orzeczeń polskich sądów, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/5.
Maroń G., Odwołania do literatury pięknej w uzasadnieniach orzeczeń sądowych, „Przegląd Sądowy” 2019/1.
Miklaszewski W., Wykład postępowania cywilnego rzymskiego w zarysie historycznym, Warszawa 1885.
Morawski L., Uzasadnienie i argumentowanie w postępowaniu dowodowym, „Państwo i Prawo” 1983/9.
N.L., Motywowanie wyroków, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1899/48; „Gazeta Sądowa Warszawska” 1899/49; „Gazeta Sądowa Warszawska” 1899/50.
Ochimowski F., Z powodu artykułu o motywowaniu wyroków, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1900/1; „Gazeta Sądowa Warszawska” 1900/2; „Gazeta Sądowa Warszawska” 1900/3.
Ostrowski T., Prawo cywilne narodu polskiego z statutów i konstytucyj koronnych i litewskich zebrane..., t. 2, Warszawa 1777.
P....p, O motywowaniu uchwał w sądownictwie cywilnem, „Przegląd Prawa i Administracji” 1892.
Pastuszka A. Prawo procesu cywilnego według wykładów Prof. A. Pastuszki, Lublin 1937.
Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka, tłum. T. Pajor, Warszawa 1984.
Popiel J., O polski język w polskim prawie, „Współczesna Myśl Prawnicza” 1939/4.
Rafacz J., Dawny proces polski, Warszawa 1925.
Reich Z., Czyżby wygnanie nauki z orzeczeń sądowych?, „Głos Prawa” 1935/3–4.
Rogron J.A., Kodex postępowania cywilnego wyłuszczony przez swoie powody i przez przykłady..., tłum. D. Dzierożyński, Warszawa 1829.
Rozwadowski W., Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, Warszawa 1991.
Rzucidło I., Uzasadnienie orzeczenia sądowego. Ujęcie teoretyczne a poglądy orzecznictwa, Warszawa 2020.
Sanetra W., Kilka uwag o uzasadnieniach orzeczeń Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2002/9.
Sauvel T., Histoire du jugement motivé, „Revue du droit public et de la science politique en France et à l'étranger” 1955.
Sitnicki Z., O język polski w k.p.c. (Panu D-rowi J. Skąpskiemu w odpowiedzi), „Przegląd Sądowy” 1931/5.
Skąpski J., O język polski w kodeksie procedury cywilnej, „Palestra” 1931/1–2.
Skąpski J., O język polski w kodeksie procedury cywilnej, „Przegląd Sądowy” 1931/3.
Smolak M., Uzasadnienie sądowe jako argumentacja z moralności politycznej, Kraków 2003.
Sohm R., Instytucje, historia i system rzymskiego prawa prywatnego, tłum. R. Taubenschlag, W. Kozubski, Warszawa 1925.
Stelmach J., Kodeks argumentacyjny dla prawników, Kraków 2003.
Stelmach J., Typy uzasadniania prawniczych decyzji interpretacyjnych, „Państwo i Prawo” 1993/5.
Stelmachowski B., Wyrok w procesie cywilnym, Poznań 1939.
Szymanowski J., Wykład kodexu postępowania cywilnego, Warszawa 1866.
The works of Francis Bacon, Baron of Verulam, with several additional pieces never before printed in any edition of his works, vol. I, by Mr. Mallet, London 1740; vol. VII, by T. Burton, London 1803.
The works of Francis Bacon, Baron of Verulam, with several additional pieces never before printed in any edition of his works, vol. VII, by T. Burton, London 1803.
Waśkowski A., Zasady procesu cywilnego. Wstęp teoretyczny. Zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, Wilno 1932.
Wielowiejski H., O powodach wyroku, „Przegląd Sądowy” 1869, t. 4, z. 3.
Wojnicki Z., Funkcje uzasadnień decyzji sądowych, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1989/43.
Wojnicki Z., Pojęcie uzasadnienia decyzji sądowej, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1986/36.
Wojnicki Z., Z problematyki uzasadnienia decyzji sądowej, „Acta Universitatis Lodziensis” 1981/6.
Wróblewski J., Logika a teoria argumentacji. Teoretyczne zagadnienia poprawności decyzji sądowej, „Nowe Prawo” 1986/7–8.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988.
Wróblewski J., Uzasadnienie i wyjaśnienie decyzji sądowej, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1976/16.
Zaręba S., Uzasadnienia orzeczeń sądów międzynarodowych [w:] Uzasadnienia decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Zawadzki S., Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskim, t. 2, Warszawa 1861.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Ziembiński Z., Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988.
Zirk-Sadowski M., Wykładnia i rozumienie prawa w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej. Materiały konferencyjne (Gniezno, 26–28 września 2004 r.), red. S. Wronkowska, Kraków 2005.
Józef Jagieła
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, Wydział Prawa i Administracji. ORCID: 0000-0001-9103-5185
Organizacja postępowania w postępowaniu nieprocesowym
Przedmiotem opracowania jest organizacja postępowania w postępowaniu nieprocesowym. Przedstawione zostały instytucje odpowiedzi na wniosek wszczynający postępowanie i innych pism przygotowawczych oraz wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego w kontekście charakteru postępowania nieprocesowego i dominujących w tym postępowaniu zasad (zasady prawdy rzeczywistej, śledczości). Analizie została zatem poddana zasadność zarządzenia przez przewodniczącego wniesienia odpowiedzi na wniosek, możliwość wniesienia odpowiedzi na wniosek bez zarządzenia przewodniczącego oraz termin i skutki wniesienia odpowiedzi z uchybieniem terminu. W przypadku wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego rozważania zostały skoncentrowane na możliwości wyznaczenia posiedzenia, jeżeli sprawa podlega rozpoznaniu na posiedzeniu nie będącym rozprawą oraz przytaczania twierdzeń i dowodów na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia twierdzeń i wniosków innego uczestnika po zatwierdzeniu planu rozprawy bez zarządzenia przewodniczącego.
Słowa kluczowe: organizacja postępowania, odpowiedź na wniosek wszczynający postępowanie nieprocesowe, zwrot odpowiedzi na wniosek wszczynający postępowanie nieprocesowe, posiedzenie przygotowawcze
dr hab. Józef Jagieła
Professor at the University of Łódź, Faculty of Law and Administration. ORCID: 0000-0001-9103-5185
The organization of proceedings in non-contentious proceedings
The subject matter of the study is the organization of proceedings in non-contentious proceedings. It presents the institutions of answering to a petition to initiate proceedings and other pre-trial briefs, and of scheduling a pre-trial hearing in the context of the nature of non-contentious proceedings and the principles prevailing in such proceedings (principle of the real truth, principle of inquisitorialness). Therefore, the analysis was applied to the validity of the presiding judge’s order to answer to a petition and motions, possibility to answer to them without the presiding judge’s order, and the time limit for and the effects of submitting an answer with the time limit not observed. As regards the scheduling of a pre-trial hearing, reflections focus on the possibility to schedule a hearing if a case is subject to a hearing that is not a trial and to provide arguments and evidence in support of one’s own petition and motions or to challenge the arguments and motions of another party upon approval of a trial plan without the presiding judge’s order.
Keywords: organization of proceedings, an answer to a petition to initiate non-contentious proceedings, return of a response to a motion to initiate non-contentious proceedings, pre-trial hearing
Bibliografia:
Broniewicz W., Marciniak W., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Państwo i Prawo” 1997/11–12.
Dolecki H., Postępowanie cywilne, Warszawa 2006.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, LEX 2016.
Gapska E., Studzińska J., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2017.
Jagieła J., Posiedzenia sądu w postępowaniu nieprocesowym [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Jakubecki A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2017.
Jakubecki A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, LEX 2019.
Jakubecki A., Kontradyktoryjność a poznanie prawdy w procesie cywilnym w świetle zmian kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 1998/10.
Jankowski J., Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego. Cz. I. Postępowanie rozpoznawcze, „Monitor Prawniczy” 2004/19.
Jaworski S., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian, Legalis 2019.
Jodłowski J., Resich Z., Lapierre J., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2006.
Kallaus A., Konsekwencje prawne zmiany przepisu art. 3 k.p.c. w postępowaniu procesowym, „Monitor Prawniczy” 1997/4.
Knoppek K., Zmierzch zasady prawdy obiektywnej w procesie cywilnym, „Palestra” 2005/1–2.
Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2004.
Manowska M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, LEX/el. 2020.
Manowska M., Zasada prawdy materialnej w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, „Prawo Spółek” 1999/12.
Marciniak A. (red), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 2019.
Marciniak A. (red), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Warszawa 2019.
Marciniak A. (red), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 3, Warszawa 2020.
Mądrzak H., Prawo do sądu jako gwarancja ochrony praw człowieka (studium na tle polskiego prawa konstytucyjnego, prawa cywilnego materialnego i procesowego) [w:] Podstawa prawa jednostki i ochrona sądowa, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
Miączyński A., Ochrona praw jednostki w postępowaniu nieprocesowym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1979/86.
Piaskowska O. (red.), Komentarz do niektórych zmian Kodeksu postępowania cywilnego, LEX 2019.
Pogonowski P., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Siedlecki W., Zasady wymiaru sprawiedliwości i naczelne zasady procesowe w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1978/10.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2001.
Szanciło T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Legalis 2019.
Zembrzuski T. (red), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Warszawa 2020.
Andrzej Jakubecki
profesor nauk prawnych, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. ORCID: 0000-0001-9073-4371
Wezwanie do udzielenia informacji w postępowaniu odrębnym w sprawach własności intelektualnej
W dniu 1.07.2020 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ustanawiająca nowe postępowanie odrębne pomyślane dla rozpoznawania spraw z zakresu prawa własności intelektualnej. Ustanowienie postępowania odrębnego w sprawach własności intelektualnej jest podyktowane daleko idącą specyfiką spraw z zakresu własności intelektualnej i rosnącą ich liczbą. Wśród różnych instytucji postępowania pojawia się tzw. wezwanie do udzielenia informacji. Dotąd kwestia uzyskania informacji niezbędnych do sformułowania powództwa była regulowana w ustawach z zakresu prawa własności intelektualnej. Instytucję tę określano w doktrynie mianem roszczenia informacyjnego lub prawa do informacji. Nowe unormowanie Kodeksu postępowania cywilnego przesądza dotychczasowy spór, że żądanie udzielenia informacji nie ma charakteru zabezpieczenia roszczenia. Artykuł przedstawia naturę prawną oraz ogólną charakterystykę nowej regulacji.
Słowa kluczowe: własność intelektualna, postępowanie cywilne, postępowanie odrębne, wezwanie do udzielenia informacji, prawo do informacji
prof. dr hab. Andrzej Jakubecki
Legal Sciences Institute, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. ORCID: 0000-0001-9073-4371
A request to provide information in the proceedings in intellectual property cases
On July 1, 2020 the amendment to the Polish Code of Civil Procedure entered into force, establishing a new specific type of proceedings intended for hearing intellectual property law cases. The establishment of specific proceedings in intellectual property cases is dictated by the far-reaching specifics of these cases and their increasing number. Among the various institutions of the new proceedings there appears the so-called request for information. Until now, the issue of obtaining information necessary to formulate an action in the intellectual property case was regulated separately in each of the intellectual property acts. In the doctrine it was referred to as a claim for information or a right of information. The new regulation located in the Polish Code of Civil Procedure has been decisive in the dispute so far that the request for information cannot be considered as a preliminary injunction any more. The article presents the legal nature and general characteristics of the new regulation.
Keywords: intellectual property, civil proceedings, specific type of proceedings, request to provide information, right of information
Bibliografia:
Antoniuk J.R., Postępowanie o udzielenie informacji w związku z naruszeniem własności intelektualnej jako rodzaj postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014/11–12.
Błeszyński J. [w:] System prawa prywatnego, t. 13, Prawo autorskie i prawa pokrewne, red. J. Barta, Warszawa 2013.
Demendecki T. [w:] T. Demendecki i in., Prawo własności przemysłowej. Komentarz, Warszawa 2015.
Fik P., Laskowska E., Charakter prawny roszczenia informacyjnego, „Monitor Prawniczy” 2012/24.
Górnicki L., Nieuczciwa konkurencja, w szczególności przez wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, i środki ochrony w prawie polskim, Wrocław 1997.
Jakubecki A., Roszczenie o udzielenie informacji w prawie polskim [w:] Znaki towarowe i ich ochrona, red. R. Skubisz, Warszawa 2019.
Jakubecki A. [w:] System prawa procesowego cywilnego, t. 5, Postępowanie zabezpieczające, red. A. Jakubecki, Warszawa 2016.
Jakubecki A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14c, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017.
Jankowska M. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017.
Jasińska K. [w:] Ustawa o ochronie prawnej odmian roślin. Komentarz, red. K. Felchner, Warszawa 2016.
Kołodziej A., Roszczenie informacyjne w prawie własności intelektualnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2004/88.
Kubiak M. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2016.
Magnuski P., Tomaszek A., O potrzebie roszczenia o informację w sprawach dotyczących ochrony własności przemysłowej i czynów nieuczciwej konkurencji, „Monitor Prawniczy” 2001/19.
Marek T., Konstrukcja prawna roszczenia informacyjnego, „Polski Proces Cywilny” 2015/2.
Nowak-Gruca A., Roszczenie informacyjne w ustawie – Prawo własności przemysłowej w świetle ekonomicznej analizy prawa, „Monitor Prawniczy” 2008/15.
Nowińska E. [w:] System prawa handlowego, t. 3, Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2015.
Podrecki P., Środki ochrony praw własności intelektualnej, Warszawa 2010.
Podrecki P. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. J. Sieńczyło-Chlabicz, Warszawa 2020.
Rząsa G. [w:] Prawo autorskie. Komentarz do wybranych przepisów, red. R.M. Sarbiński, M. Siciarek, LEX/el. 2014.
Rząsa G. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, LEX 2019.
Skubisz R., Roszczenie o udzielenie informacji na podstawie art. 80 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ocena w świetle art. 80 Konstytucji i art. 47 Karty prawa podstawowych [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019.
Skubisz R., Roszczenie o udzielenie informacji w prawie własności przemysłowej (w świetle dyrektywy nr 2004 i prawa polskiego [w:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 2, red. J. Gudowski, T. Weitz, Warszawa 2011.
Targosz T., O zasadności dotychczasowej krytyki roszczenia informacyjnego w prawie własności przemysłowej i o propozycji jego zmian [w:] 100 lat ochrony własności przemysłowej w Polsce. Księga jubileuszowa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, red. A. Adamczyk Warszawa 2018.
Targosz T., Tischner A., Prawo autorskie i pokrewne. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw, LEX/el. 2008.
Targosz T., Zabezpieczenie roszczeń w prawie własności intelektualnej – przesłanki udzielenia i specyfika postępowania, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2019/1.
Tischner A., Odpowiedzialność majątkowa za naruszenie prawa do znaku towarowego, Warszawa 2008.
Tischner A., Harmonizacja prawa polskiego z wymogami dyrektywy w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (cz. I), „Monitor Prawniczy” 2005/13.
Tischner A., Targosz T., Dostosowanie polskiego prawa własności intelektualnej do wymogów prawa wspólnotowego. Uwagi na tle projektu z dnia 24 maja 2006 r. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz o zmianie innych ustaw, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2007/1.
Tomczyk R. [w:] System prawa handlowego, t. 3, Prawo własności przemysłowej, red. E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2017.
Traple E. [w:] System prawa prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2013.
Wysocka M., Wybrane kwestie procesowe występujące w sprawach z dziedziny prawa własności intelektualnej [w:] Aurea praxis, aurea theoria, Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Żelechowski Ł. [w:] P. Kostański, Ł. Żelechowski, Prawo własności przemysłowej, Warszawa 2014.
Andrzej Olaś
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński. ORCID: 0000-0002-2295-8645
Kolegialność a jednoosobowość – skład sądu I instancji w procesie cywilnym: doświadczenia i perspektywy
Artykuł omawia problematykę składu sądu I instancji w procesie cywilnym w ujęciu historycznym. Rozważania autora koncentrują się wobec problemu dylematu pomiędzy kolegialnością (wieloosobowością) a monokratycznością (jednoosobowością) składu sądu. Analizując historyczny rozwój obowiązujących w tym zakresie regulacji od momentu unifikacji systemu sądowniczego oraz prawa procesowego cywilnego w Polsce po odzyskaniu przez nią niepodległości oraz wypowiedzi przedstawicieli nauki, autor poszukuje odpowiedzi na pytanie o właściwe usytuowanie przepisów regulujących skład sądu oraz ich pożądaną treść w kontekście wskazanego na wstępie dylematu pomiędzy orzekaniem kolegialnym i jednoosobowym.
Słowa kluczowe: skład sądu, kolegialność, jednoosobowość
dr Andrzej Olaś
Assistant Professor, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University. ORCID: 0000-0002-2295-8645
Collegiality versus individuality – composition of courts of first instance in civil proceedings in contentious matters: experiences and future prospects
The article discusses the issue of the composition of the court of first instance in civil proceedings in the context of its historical development. The author’s investigations focus on the dilemma between collegiality (multi-person panels of judges) and monocratic (courts consisting of a sole judge) composition of the court. Through analysing the historical development of regulations in force in this area since the unification of the judicial system in the Polish state and civil procedure after regaining independence as well as examining scholarly work in this field, the author seeks the answer to the question concerning the proper location of the provisions governing the composition of the court and their desirable content in the context of the above-mentioned dilemma between the resolution of civil disputes by multi-person panel of judges or courts composed of a sole judge.
Keywords: composition of a court, collegiality, individuality
Bibliografia:
Artymiak G. [w:] System prawa procesowego karnego. Tom III, część 2. Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Artymiak G. [w:] System prawa karnego procesowego. Tom V. Sądy i inne organy postępowania karnego, red. P. Hofmański, Z. Kwiatkowski, Warszawa 2015.
Bidziński Z., Serda J., Wyniki narady sędziów w Krakowie z 7 kwietnia 1965 r., „Nowe Prawo” 1966/1.
Bukowski T., Uwagi do art. XIV § 2 przep. wprow. k.p.c., „Nowe Prawo” 1959/1, s. 75.
Defecińska K., Skład sądu w cywilnym postępowaniu rozpoznawczym, „Przegląd Sądowy” 1993/6.
Dolecki H., Z problematyki składu sądu opiekuńczego, „Nowe Prawo” 1975/5.
Gapska E., Studzińska J., Postępowanie nieprocesowe, Warszawa 2017.
Gołąb S., Organizacja sądów powszechnych, Kraków 1938.
Gołąb S., Projekty polskiej procedury cywilnej: powstanie, uzasadnienie, zdania odrębne, Kraków 1930.
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. T. IA. Komentarz do art. 1– 424(12), red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2019.
Gudowski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Harla A.G., Precedensowy charakter sprawy cywilnej w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2001/4.
Jędrejek G., Skład sądu w sprawie o zmianę zawartego w wyroku rozwodowym orzeczenia o władzy rodzicielskiej (art. 509 K.p.c.), „Studia Prawnicze KUL” 2009/4.
Jodłowski J., Z zagadnień polskiego procesu cywilnego, Warszawa 1961.
Kielin J., Konstytucyjna zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości [w:] Transformacje systemów wymiaru sprawiedliwości. Pozycja ustrojowa władzy sądowniczej i uwarunkowania transformacji. Tom I. Pozycja ustrojowa władzy sądowniczej i uwarunkowania transformacji, red. J. Jaskiernia, Toruń 2011.
Kłos M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Knoppek K., Udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w postępowaniu cywilnym, „Ius Novum” 2014/1.
Korzan K., Podmioty postępowania nieprocesowego, „Rejent” 2005/2.
Korzonek J., Przyczynki do polskiego procesu cywilnego, Kraków 1931.
Krzemiński Z., Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, „Monitor Prawniczy” 1996/6.
Kulesza C., Udział czynnika społecznego w orzekaniu w perspektywie historyczno-prawnoporównawczej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016/21.
Kulski R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Lubiński K., Istota i charakter prawny działalności sądu w postępowaniu nieprocesowym, Toruń 1985.
Łazarska A., Szanciło T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217. Tom II, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Łazarska A., Niezawisłość sędziowska i jej gwarancje w procesie cywilnym, Warszawa 2018.
Markiewicz K., Właściwość sądu, skład sądu i wyłączenie sędziego w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, „Polski Proces Cywilny” 2015/2.
Marszałkowska-Krześ E., Postępowanie nieprocesowe w sprawach osobowych oraz rodzinnych, Wrocław 2012.
May J., Skład sądu w postępowaniu cywilnym [w:] Studia z prawa publicznego, red. K. Lubiński, Toruń 2001.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część pierwsza, Warszawa – Łódź 1946.
Orecki M., Instytucja ławnika sądowego w postępowaniu cywilnym. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2012/7–8.
Pastuszko A., Prawo procesu cywilnego według wykładów Prof. A. Pastuszki, Lublin 1937.
Piekarski M., O udziale ławników w składzie orzekającym sądu opiekuńczego, „Nowe Prawo” 1966/7–8, s. 979.
Redzik A., Eugeniusz Waśkowski (1866–1942). W siedemdziesięciolecie śmierci wybitnego uczonego i adwokata, „Palestra” 2012/9–10.
Rogalski M., Niezawisłość sędziowska w postępowaniu karnym, Lublin 2000.
Rudnicki S., Nowy urząd referendarza sądowego – głos w dyskusji, „Monitor Prawniczy” 1996/11.
Rybicki M., Ławnicy ludowi w sądach PRL, Warszawa 1968.
Rygiel P., Losowy przydział spraw cywilnych w sądzie drugiej instancji, „Przegląd Sądowy” 2019/2.
Rylski P., Wpływ idei naukowych Eugeniusza Waśkowskiego na współczesną polską doktrynę prawa postępowania cywilnego, „Studia Iuridica” 2017/70.
Sanetra W., Sąd właściwy w rozumieniu Konstytucji RP, „Przegląd Sądowy” 2011/9.
Serafin K., O ławnikach krytycznie, „Nowe Prawo” 1957/7–8.
Siedlecki W., Nieważność procesu cywilnego, Warszawa 1965.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Art. 1–505, red. M. Manowska, Warszawa 2015.
Turek J., Ławnik – sędzia – przysięgły, „Monitor Prawniczy” 2009/24.
Walasik M., Konstytucyjna koncepcja sądowego wymiaru sprawiedliwości [w:] Honeste Procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2018.
Waligórski M., Organizacja wymiaru sprawiedliwości, Kraków 1952.
Waligórski M., Proces cywilny – funkcja i struktura, Warszawa 1947.
Waligórski M., Zarys polskiego procesu cywilnego, Kraków 1952.
Waśkowski E., Kolegialność czy jednoosobowość, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1924/36.
Waśkowski E., Podręcznik procesu cywilnego, Wilno 1932.
Waśkowski E., Sąd przysięgłych w procesie cywilnym, „Ruch Prawny Ekonomiczny i Socjologiczny” 1930/1.
Waśkowski E., System procesu cywilnego. T. 1. Wstęp teoretyczny: zasady racjonalnego ustroju sądów i procesu cywilnego, Wilno 1932.
Wengerek E., Demokratyzacja procesu cywilnego w Polsce Ludowej, „Ruch Prawny, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1975/1.
Wengerek E., Koncentracja materiału procesowego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1958.
Wengerek E., Zasada kolegialności w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 1959/3.
Wiliński P., Karlik P. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Włodyka S., Ustrój organów ochrony prawnej, Warszawa 1968.
Zembrzuski T., Nieważność postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom 1. Artykuły 1–366, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Henryk Pietrzkowski
sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku
Zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości zajętych przez komornika (art. 853 k.p.c. po nowelizacji)
W ustawie z 22.03.2018 r. o komornikach sądowych, która weszła w życie 1.01.2019 r., ustawodawca, nowelizując także w szerokim zakresie przepisy o postępowaniu egzekucyjnym, chciał usprawnić to postępowanie przez wyeliminowanie zbędnych procedur hamujących między innymi egzekucję z ruchomości. Nowe rozwiązania zawarte w art. 853 k.p.c., polegające na zastąpieniu skargi na oszacowanie ruchomości instytucją nazwaną „zastrzeżeniami do oszacowania”, budzą wiele wątpliwości. Najistotniejsza z nich dotyczy kwestii, czy po oszacowaniu dokonanym w następstwie zastrzeżeń wniesionych do protokołu zajęcia dopuszczalne jest kolejne wniesienie zastrzeżeń do oszacowania przeprowadzonego z obligatoryjnym udziałem biegłego. W artykule przyjęto, że zastrzeżenia do oszacowania zajętych ruchomości są szczególnym środkiem prawnym, nie zaś środkiem zaskarżenia. Kwestionowanie dokonanego przez komornika oszacowania wartości zajętych ruchomości następuje przez wniesienie do protokołu zastrzeżeń do oszacowania, bez możliwości zaskarżenia skargą na czynności komornika ponownego oszacowania dokonanego tym razem z obligatoryjnym udziałem biegłego. Taka wykładnia art. 853 k.p.c., eliminująca skargę na czynności komornika w procesie oszacowania wartości zajętych ruchomości, nie koliduje z jej uniwersalnym charakterem przejawiającym się w tym, że skarga przewidziana w art. 767 k.p.c. przysługuje w zasadzie na każdą czynność komornika. Pamiętać bowiem należy, że przepis szczególny może wyłączyć jej stosowanie albo przewidywać inny środek zaskarżenia. Należało uznać, że ustawodawca, nowelizując art. 853 k.p.c., skorzystał z takiego rozwiązania.
Słowa kluczowe: środek prawny, środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym, egzekucja z ruchomości, oszacowanie zajętych ruchomości, zastrzeżenia do oszacowania ruchomości
Henryk Pietrzkowski
Supreme Court Judge (emeritus)
Objections to the appraisal of immovable property attached by the debt enforcement officer (art. 853 of the Polish Code of Civil Procedure as amended)
In the Act of 22 March of 2018 on court debt enforcement officers, which entered into force on 1 January 2019, the legislator, also extensively amending the provisions on enforcement proceedings, wanted to streamline this procedure by eliminating unnecessary procedures inhibiting, inter alia, enforcement from movable property. New solutions included in Art. 853 of the Polish Code of Civil Procedure, consisting in replacing a complaint against the appraisal of movable property with an institution called “objections to the appraisal” raise many doubts. The most important of them concerns the question of whether, after having the appraisal made as a result of objections to the attachment record, it is permissible to submit further objections to the appraisal carried out with the obligatory participation of a court expert. The author of the article assumes that objections to the appraisal of attached movable property are a special legal measure, not a means of appeal. Questioning the debt enforcement appraisal of the value of the attached movable property is made by submitting objections to the appraisal records, without the possibility of appealing against the debt enforcement officer’s actions for re-appraising this time with the obligatory participation of a court expert. Such an interpretation of Art. 853 of the Polish Code of Civil Procedure, eliminating the complaint against the actions of the debt enforcement officer in the process of estimating the value of attached movable property, does not interfere with its universal nature, which is manifested in the fact that the complaint provided for in Art. 767 of the Polish Code of Civil Procedure is permissible in principle, against every action of the debt enforcement officer. It should be remembered that a special provision may exclude its application or provide for another means of appeal. It has to be recognized that the legislator, by amending Art. 853 of the Polish Code of Civil Procedure, has resorted to such solution.
Keywords: legal remedy, legal remedies in enforcement proceedings, enforcement of movable property, appraisal of attached movable property, objections to the appraisal of movable property
Bibliografia:
Bladowski B., Dopuszczalność środków zaskarżenia w sprawach egzekucyjnych, „Palestra” 2014/5–6.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. J. Jankowski, Warszawa 2013.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. J. Jankowski, Warszawa 2015.
Cieślak S. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 730–1217, t. 2, red. J. Jankowski, Warszawa 2019.
Cudak A., Skarga na czynności komornika, Sopot 2015.
Dalka S., Postępowanie cywilne, Gdańsk 1993.
Derlatka J., Zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości przez komornika sądowego (art. 853 k.p.c.) [w:] Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych, red. A. Marciniak, Sopot 2018.
Ereciński T. [w:] System prawa procesowego cywilnego. Środki zaskarżenia, t. 3, cz. 1, red. nacz. T. Ereciński, red. nauk. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Legalis 2019.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2016.
Gil I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2017.
Hanausek S., System zaskarżania orzeczeń sądowych w nowym polskim postępowaniu cywilnym, „Studia Cywilistyczne” 1967/9.
Jankowski J., Nowelizacje KPC wprowadzone w 2005 r., Warszawa 2005.
Kot J., Środki prawne w sądowym postępowaniu egzekucyjnym, „Palestra” 1983/3–4.
Korzan K., Kilka uwag na temat szacowania ruchomości przez biegłego w trybie art. 853 § 1 k.p.c., „Palestra” 1966/7.
Kościółek A., Zmiany w przepisach o zajęciu ruchomości w egzekucji sądowej [w:] Analiza i ocena ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych, red. A. Marciniak, Sopot 2018.
Kunicki I., Oszacowanie wartości zajętej ruchomości. Komentarz do art.853 k.p.c. zmodyfikowanego ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2020/3.
Lipińska J., Biegły w postępowaniu egzekucyjnym (cześć druga). Zagadnienia szczegółowe, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2018/1.
Marć J., Biegli w postępowaniu egzekucyjnym, „Przegląd Sądowy” 1939/5.
Merchel Z. [w:] Egzekucja sądowa w prawie polskim, red. Z. Szczurek, Warszawa 2015.
Michalska-Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 730–1088, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2015.
Michalska-Marciniak M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Pietrzkowski H., Skarga na czynności komornika po zmianach przepisów kodeksu postępowania cywilnego dokonanych w latach 2004–2015, „Polski Proces Cywilny” 2016/3(24).
Pietrzkowski H. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz. Postępowanie egzekucyjne. Tom 5, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Pietrzkowski H., Skarga na czynności komornika przewidziana w przepisach szczególnych [w:] ARS IN VITA. ARS IN IURE. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Januszowi Jankowskiemu, red. A. Barańska, S. Cieślak, Warszawa 2018.
Pietrzkowski H. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom II, red. nauk. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Romańska M. [w:] Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2013.
Różalska A., Zarzuty, „Problemy Egzekucji Sądowej” 1996/20.
Siedlecki W. [w:] S. Hanausek, A. Miączyński, M. Sawczuk, W. Siedlecki, System prawa procesowego cywilnego. Tom III. Zaskarżanie orzeczeń sądowych, red. nacz. W. Berutowicz, red. W. Siedlecki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1986.
Sorysz M., Nowy system środków zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym w świetle nowelizacji KPC z 2.7.2004 r., „Monitor Prawniczy” 2005/2.
Szczurek Z. [w:] Egzekucja sądowa w prawie polskim, red. Z. Szczurek, Warszawa 2015.
Uliasz M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2012.
Wengerek E., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1978.
Zawistowski D. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego, red. nauk. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2014.
Zedler F., Dopuszczalność skargi na czynności komornika, „Palestra” 1987/12.
Zedler F., Treść i forma skargi na czynności komornika oraz termin i osoby uprawnione do jej wniesienia, „Palestra” 1998/3.
Andrzej Torbus
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Śląskiego, Wydział Prawa i Administracji. ORCID: 0000-0003-3930-2658
Kilka uwag o naturze prawnej zarzutu potrącenia w rozwoju historycznym
De lege lata zgodnie z art. 2031 k.p.c. zarówno oświadczenie woli, jak i żądanie oddalenia powództwa w następstwie potrącenia współtworzą jedną czynność procesową, w której zespolone są elementy procesowe oraz materialne (procesowy zarzut potrącenia). Brak niezbędnego wymogu procesowego powoduje, że oświadczenie woli o potrąceniu będzie bezskuteczne Więź elementu procesowego i materialnoprawnego powoduje, że tylko spełnienie wymogów z obu dziedzin prawa przesłankuje skuteczność potrącenia oraz oddalenie powództwa. Jeżeli wystąpią przesłanki dopuszczalności procesowego zarzutu potrącenia, a pozwany zaniechał złożenia oświadczenia woli o potrąceniu w formie czynności procesowej, wówczas uprawnienie do potrącenia wygasa. Powyższa koncepcja nawiązuje do stanowiska polskich autorów, którzy swoje poglądy oparli głownie na doktrynie i orzecznictwie niemieckim. Ich poglądy nie zyskały aprobaty w polskiej literaturze i judykaturze. Wobec zmian legislacyjnych zostały wyeliminowane podstawy dla dotychczasowej dominującej linii orzeczniczej i doktrynalnej. Obecnie staje się aktualne uzasadnienie dla koncepcji procesowego zarzutu potrącenia wypracowane w doktrynie niemieckiej, a w ślad za nią przez niektórych autorów w literaturze rodzimej.
Słowa kluczowe: zarzut potrącenia, powództwo wzajemne, prekluzja, obrona pozwanego, polskie i niemieckie prawo procesowe
dr hab. Andrzej Torbus
Professor at the University of Silesia, Faculty of Law and Administration. ORCID: 0000-0003-3930-2658
A few remarks on the legal nature of the set-off in a historical perspective
At present, both the declaration of intent and the motion for dismissing an action because of a set-off form a single procedural act in which the procedural and material elements are combined. The absence of the necessary procedural requirement renders the declaration of intent to set-off ineffective. The bond between the procedural and substantive law results in the effectiveness of set-off and consequently results in the dismissal of the claim only if the requirements in both areas of law are met. If the prerequisites for the set-off exist and the defendant has failed to make a declaration of intent to set-off by way of a procedural act, then the right of set-off shall expire. The above concept refers to the view of Polish authors, who base their opinions mainly on German doctrine and case-law.
Keywords: sett- off, counterclaim, defendant’s defense, limitation of procedural act, German procedural law, Polish procedural law
Bibliografia:
Blomeyer A., Zivilprozessrecht. Vollstreckungsverfahren, Berlin, Hedielber, New York 1975.
Błaszczak Ł., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym (art. 2031 KPC), Warszawa 2020.
Bucher E., Kompensation im Prozess: Zurück zum materielen Recht [w:] Einheit und Vielfalt des Rechts, Festschrift für Reinhold Geimer zum 65. Geburtstag, red. R.A. Schütze, München 2002
Bydlinski P., Die Aufrechnung mit verjährten Forderungen: Wirklich kein Änderungsbedarf?, „Rabels Zeitschrift für ausländisches und internationales Privatrecht” 1996/2.
Chrapoński D., Uwagi o potrąceniu w postępowaniu uproszczonym, „Monitor Prawniczy” 2018/12.
Delsol J.J., Zasady kodeksu Napoleona, Warszawa 1874.
Dietrich P., Die Aufrechnungslage, „Archiv für die civilistische Praxis” 1970/6.
Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część Ogólna, Warszawa, 1936.
Fasching H.W., Lehrbuch des österreichischen Zivilprozeßrechts, Wien 1990.
Foerste U., Wiederaufnahme des Zivilprozesses bei naturwissenschaftlichem Erkenntnisfortschritt, „Neue Juristische Wochenschrift” 1996/6.
Grzegorczyk P., Co oznacza obowiązek powołania wszystkich zarzutów w pozwie opozycyjnym i jakie są konsekwencje jego naruszenia (art. 843 § 3 k.p.c.)?, „Polski Proces Cywilny” 2013/2.
Grzegorczyk P., Zarzut spełnienia świadczenia jako podstawa powództwa opozycyjnego (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.), „Polski Proces Cywilny” 2011/4.
Gschnitzer F., Kommentar zum Allegemeinen Bürgerlichen Gesetzbuch, t. 6, red. H. Klang, Wien 1950.
Hahn Z., Co oznacza użyte w art. 568 § 1 Kpc. wyrażenie: „wszystkie zarzuty”?, „Nowy Proces Cywilny” 1933/14.
Hahn Z., Powództwo o umorzenie egzekucji i o zwolnienie od egzekucji, „Polski Proces Cywilny” 1934/1.
Hoffman U., Prozessuale Präklusion und § 242 BGB hinsichtlich treuwidrig erklärter Prozeßaufrechnung, „Juristische Rundschau” 1994/7.
Jörs P., Kunkel W., Wenige L., Römisches Recht, Berlin – Heidelberg – New York 1978.
Kaduk H., Staudingers Kommentar zum BGB, t. 2, Berlin 1994.
Kaser K., Das römische Privatrecht, München 1971.
Kłosiewicz K., Powództwo wzajemne w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1982/1–2.
Kolańczyk K., Prawo rzymskie, Warszawa 1973.
Korzan K., Glosa do uchwały składu 7 sędziów z 5 V 1988, III PZP 11/88, „Państwo i Prawo” 1989/12.
Korzan K., Kilka uwag na temat powództw przeciwegzekucyjnych, „Nowe Prawo” 1966/9.
Korzan K., Sądowe postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, Warszawa 1986.
Korzonek J., Postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, Kraków 1934.
Kozak J., Rola potrącenia w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1983/11–12.
Larombière M.L., Code Napoléon. Livre III. – Titre III. Des contrats. Théorie et pratique des obligations ou commentaire, t. 5, Paris 1885.
Lewitter J., Ochrona dłużnika w nowym procesie egzekucyjnym, „Palestra” 1933/1–2.
Lisiewski M., Glosa do Orzeczenia SN z dnia 19 sierpnia 1958 (4 CR 894/57), „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1960/6.
Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1995.
Longschamps de Berier R. (red.), Uzasadnienie projektu kodeksu zobowiązań, Warszawa 1936.
Mańkowski W., Projekt działu polskiej procedury cywilnej o wyrzeczeniach [w:] Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Polska Procedura Cywilna. Projektu referentów wraz z uzasadnieniem, t. 1, z. 1–2, Warszawa 1928.
Mohrbutter J.H., Handbuch der Konkurs- und Vergleichsverwaltung, Köln 1982.
Osuchowski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1981.
Petzold, Ermächtigt die Prozeßvollmacht zur Aufrechnung, „Beiträge zur Erläuterung des deutschen Rechts” Jg. 44, 1900.
Preuß D., Beck Online Kommentar ZPO, red. V. Vorwerk, C. Wolf, München 2020.
Quoos M.A., Ograniczenia dotyczące powoływania twierdzeń, zarzutów i dowodów na gruncie systemu prekluzji w procesie cywilnym (cz. 1), „Palestra” 2006/11.
Siedlecki W., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, red. Z. Resich, W. Siedlecki, Warszawa 1975.
Siedlecki W., Potrącenie w procesie cywilnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1968/3.
Sohm R., Institutionen Geschichte und des römischen Privatrecht, München – Leipzig 1924.
Stępniak L., Potrącenie w systemie polskiego prawa cywilnego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1975.
Szanciło T., Prekluzja w postępowaniu gospodarczym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/7.
Torbus A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T I. Art. 1–366, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Torbus A., Procesowy zarzut potrącenia [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017.
Torbus A., Roszczenie nadające się do potrącenia jako warunek dopuszczalności powództwa wzajemnego [w:] Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierz Korzana, red. A. Nowak, Katowice 2001.
Torbus A., Wpływ umowy jurysdykcyjnej na dopuszczalność zarzutu potrącenia, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/4.
Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950.
Ulrici B., Eingeschränkte Aufrechenbarkeit gegen eine durch Urteil titulierte Forderung, „Neue Juristische Wochenschrift” 2019/46.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Weber A., Nowe fakty i dowody w postępowaniu apelacyjnym, „Polski Proces Cywilny” 1935/13–14.
Wengerek E., Glosa do orzeczenia S.N. z dn. 12.IV.1962 r 2 CR 549/61, „Nowe Prawo” 1964/3.
Wengerek E., Powództwa przeciwegzekucyjne dłużnika, Warszawa 1967.
Wołodkiewicz W., Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 1986.
Wróblewski S., Powszechny austriacki kodeks cywilny, Kraków 1918.
Marcin Walasik
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: 0000-0001-9750-2936
Szlakiem erozji systemu eliminowania konkurencji praw
Artykuł przedstawia ewolucję regulacji określających zasady podziału środków uzyskanych od dłużnika w celu zaspokojenia konkurujących wierzycieli. System wprowadzony w Polsce w latach 30. XX w. odznaczał się znaczną jednolitością zasad, które obowiązywały w tym zakresie w postępowaniu egzekucyjnym i w postępowaniu upadłościowym. W okresie ponad 80-letniej ewolucji system ten uległ erozji. Obecnie podział środków uzyskanych od dłużnika odbywa się według innych reguł w postępowaniu egzekucyjnym oraz według innych reguł w postępowaniu upadłościowym. W artykule postawiono tezę, że brak jest aksjologicznych podstaw do istnienia takiego zróżnicowania. Stan ten narusza konstytucyjny standard równej dla wszystkich ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji). W związku z tym został wysunięty postulat przywrócenia możliwe najdalej posuniętej unifikacji reguł eliminowania konkurencji praw.
Słowa kluczowe: kolizja praw podmiotowych, podział sumy uzyskanej z egzekucji, podział funduszów masy upadłości
prof. UAM, dr hab. Marcin Walasik
Adam Mickiewicz University in Poznań. ORCID: 0000-0001-9750-2936
Following the path of the erosion of the system of elimination of rights’ competition
The article presents the evolution of regulations defining the rules for the distribution of funds obtained from the debtor in order to satisfy competing creditors. The system introduced in Poland in the 1930s was characterized by considerable uniformity of the rules that applied in this respect in debt enforcement and insolvency proceedings. This system has eroded over the course of over 80 years of its evolution. Currently, the distribution of funds obtained from the debtor takes place according to different rules in enforcement proceedings and according to other rules in insolvency proceedings. The article puts forward the thesis that there are no axiological foundations for the existence of such differentiation. This state of affairs violates the constitutional standard of equal protection of property rights for all (Article 64 (2) of the Constitution of the Republic of Poland). Therefore, a postulate has been put forward to restore the most advanced unification of the rules for eliminating the competition of rights.
Keywords: collision of rights, distribution of funds obtained in debt enforcement, distribution of insolvency estate funds
Bibliografia:
Adamus R., Czynsz dzierżawny przedsiębiorstwa a zakres zabezpieczenia hipotecznego w upadłości de lege lata i de lege ante [w:] Prawo handlowe. Między teorią, praktyką a orzecznictwem. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi A. Strzępce, red. P. Pinior, P. Relidzyński, W. Wyrzykowski, E. Zielińska, M. Żaba, Warszawa 2019.
Bartz A.W., Podział sumy uzyskanej przez egzekucję, „Przegląd Prawa i Administracji” 1934/4.
Buber O., Polskie prawo upadłościowe, Warszawa 1936.
Cieślak S., Podział funduszów masy upadłości, Warszawa 2000.
Czech T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Własność i inne prawa rzeczowe. Ustawa o księgach wieczystych i hipotece (art. 2–22, 65–1111). Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, red. K. Osajda, Legalis 2019.
Fruchs H., Pierwszeństwo zaspokojenia, „Głos Prawa” 1933/7–8.
Grzybowski S., System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, Wrocław 1974.
Gwiazdomorski J., Zarys prawa spadkowego, Warszawa 1963.
Jakubecki A., Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2003.
Jakubecki A., Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz, Warszawa 2010.
Janda P., Możliwość przeznaczenia czynszu najmu i dzierżawy nieruchomości obciążonej hipoteką na spłatę długu, „Monitor Prawniczy” 2015/10.
Julke G., Podział sumy uzyskanej z egzekucji, Sopot 2007.
Korzonek J., Prawo upadłościowe i prawo o postepowaniu układowem, Wrocław 1992 (reprint).
Kunicki I., Podział sumy uzyskanej z egzekucji, Sopot 1999.
Lachowski J., Skorupka J. [w:] System prawa handlowego, t. 10, Prawo karne gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2018.
Lauter G., Prawo upadłościowe i prawo o postępowaniu układowem. Komentarz, Warszawa 1935.
Lutwak A., Pierwszeństwo zaspokojenia a odpowiedzialność rzeczowa, „Głos Prawa” 1935/9–10.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część druga, Łódź 1948.
Przyborowski Ł., Uprawnienia wierzyciela hipotecznego w odniesieniu do czynszu najmu i dzierżawy w upadłości właściciela nieruchomości obciążonej hipoteką. Ogłoszenie upadłości (likwidacyjnej) jako zdarzenie odpowiadające zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym, „Polski Proces Cywilny” 2015/2.
Radwański Z., Prawo cywilne – cześć ogólna, Warszawa 2003.
Siedlecki W., Przemiany polskiego prawa egzekucyjnego, „Nowe Prawo” 1954/12.
Szpunar A., O kolizji praw podmiotowych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1996/4.
Uzasadnienie ogólne projektu ustawy o sądowem postępowaniu egzekucyjnem, Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej. Sekcja Postępowania Cywilnego, t. 1, z. 11, Warszawa 1933.
Uzasadnienie projektu prawa upadłościowego (w oprac. Podkomisji Postępowania Upadłościowego na podst. ref. M. Allerhanda), Komisja Kodyfikacyjna. Podkomisja Postępowania Upadłościowego, z. 3, Warszawa 1935.
Waligórski M. , Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Wengerek E., Postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 1961.
Woźniak Z., Realizacja zabezpieczeń rzeczowych w prawie polskim, Sopot 2008.
Zawłocki R. [w:] System prawa karnego, t. 9, Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze, red. R. Zawłocki, Warszawa 2015.
Zedler F., Prawo upadłościowe i układowe, Toruń 1999.
Zedler F., Prawo upadłościowe i naprawcze. Wprowadzenie, Kraków 2003.
Zimmerman P., Objęcie hipoteką czynszu najmu i dzierżawy w razie upadłości, „Monitor Prawa Bankowego” 2014/11.
Zimmerman P., Sierakowski B., Orzecznictwo SN i jego błędne interpretacje prawa upadłościowego jako przyczyna zmian w prawie, „Doradca Restrukturyzacyjny” 2015/1.
Tadeusz Wiśniewski
profesor nauk prawnych, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie. ORCID: 0000-0002-8703-7476
Kilka refleksji na temat wzajemnych zależności między prawem cywilnym materialnym i procesowym
W artykule autor analizuje współzależności między prawem cywilnym materialnym i procesowym w postępowaniu cywilnym. Z analizy tej wynika, że środki prawne przewidziane w polskich kodeksach cywilnym i postępowania cywilnego wzajemnie na siebie oddziaływają, a wielu wypadkach wzajemnie też przenikają. Zjawisko to ma charakter wielowymiarowy i zostało rozważone przy założeniu, że współczesny proces cywilny cechuje się autonomicznością, a zatem nie pełni on wyłącznie roli służebnej względem prawa materialnego. Autor podkreśla, że prawo procesowe powinno być kompatybilne z prawem materialnym oraz sprzyjać jego efektywności. Należy oczekiwać, że ustawodawca powinien doprowadzić wręcz do symbiozy obszaru materialnoprawnego z procesowym. Do czasu zaś usunięcia przez ustawodawcę rozbieżności w tym zakresie należy wychodzić z założenia, że sytuację kolizyjną rozwiązujemy przez dokonywanie wykładni prawa procesowego w duchu przyjaznym dla prawa materialnego. Inaczej mówiąc, w razie ewentualnej kolizji i rozdźwięków to prawo procesowe należy dostosować do prawa materialnego, tak ażeby ostatecznie było z nim w zgodzie.
Słowa kluczowe: prawo cywilne materialne, prawo cywilne procesowe, skutki materialnoprawne czynności procesowych, skutki procesowe czynności materialnoprawnych
prof. dr hab. Tadeusz Wiśniewski
Kozminski University in Warsaw. ORCID: 0000-0002-8703-7476
Some reflections on the interaction between the procedural and substantive civil law
In the article, the author analyses the interaction between the substantive law and procedural law in civil procedure. The analysis shows that the legal measures provided for in the Polish Civil Code and Code of Civil Procedure interact with each other, and in many cases also permeate each other. It is a multidimensional phenomenon which has been examined on the assumption that the contemporary civil procedure is autonomous, and therefore not solely subordinate to the substantive law. The author emphasizes that procedural law should be compatible with substantive law and should support its effectiveness. It should be expected that the legislator would even seek to attain a symbiosis of the material and procedural law. Before the discrepancies in this respect are removed by the legislator, it should be assumed that conflict situations should be solved by interpreting the procedural law in a spirit favourable to substantive law. In other words, in the event of a possible conflict and discrepancy, the procedural law should be adjusted to the substantive law so that it is eventually in line with the substantive law.
Keywords: substantive civil law, civil procedure law, material and legal effects of procedural actions, procedural effects of actions under the substantive law
Bibliografia:
Adrych-Brzezińska I., Ciężar dowodu w prawie i procesie cywilnym, Warszawa 2015.
Bodio J., Cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia, „Przegląd Sądowy” 2019/3.
Błaszczak Ł., Charakter prawny zrzeczenia się roszczenia w procesie cywilnym, Warszawa 2017.
Błaszczak Ł., Charakter prawny zarzutu przedawnienia oraz zrzeczenia się zarzutu przedawnienia w procesie cywilnym [w:] Honeste procedure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz. J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Błaszczak Ł., Zarzut potrącenia w procesie cywilnym (art. 2031 k.p.c.), Warszawa 2019.
Broniewicz W., w opracowaniu A. Marciniaka, [w:] W. Broniewicz, A. Marciniak, I. Kunicki, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Dobrzański B. [w:] B. Dobrzański, M. Lisiewski, Z. Resich, W. Siedlecki, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Warszawa 1975.
Dolecki H., Ciężar dowodu w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1998.
Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2015.
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa, Warszawa 2019.
Ereciński T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze. Postępowanie zabezpieczające, t. 4, red. nauk. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Fenichel Z., Zrzeczenie się prawa według kodeksu zobowiązań, „Głos Adwokatów” 1937/7.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w postępowaniu nieprocesowym [w:] Honeste procedure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz. J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Flejszar R., Zasada dyspozycyjności w procesie cywilnym, Warszawa 2016.
Gapska E., Przeciwdziałanie nadużyciom prawa procesowego w znowelizowanym Kodeksie postępowania cywilnego, część I, II i III, „Monitor Prawniczy” 2019/15, 16, 17.
Gołąb A., Umorzenie postępowania w procesie cywilnym, Warszawa 2020.
Grzegorczyk P., Legitymacja procesowa – pojęcie, funkcja i reżim procesowy, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Grzybowski S., O potrzebie badań integracyjnych w dziedzinie prawa cywilnego materialnego i procesowego [w:] Materiały I Ogólnopolskiego Integracyjnego Zjazdu Cywilistów, red. M. Sawczuk, Rzeszów 1974.
Gudowski J., GUDI-LEX. Kodeks postępowania cywilnego. Orzecznictwo. Piśmiennictwo, t. 1, Warszawa 2020.
Gudowski J., Nadużycie prawa procesowego w postępowaniu rozpoznawczym (im ampliore contextu) [w:] Nadużycie prawa procesowego, red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler, Warszawa 2019.
Helios J., Prawo materialne a prawo procesowe w kontekście relacji między Unią Europejską a państwami członkowskimi, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy” 2009/5.
Helios J., Publicyzacja prawa prywatnego – prywatyzacja prawa publicznego w kontekście rozważań nad prawem europejskim, „Acta Universitatis Wratislaviensis, Przegląd Prawa i Administracji” 2013/92.
Hofmański P., Kardas P., O systemie prawa karnego procesowego [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Zagadnienia ogólne, t. 1, cz. 1, red. nacz. i nauk. P. Hofmański, Warszawa 2013.
Ignatowicz J., Ciężar dowodu [w:] Ochrona posiadania i inne wybrane prace Profesora Jerzego Ignatowicza, red. M. Nazaruk, K. Stefaniuk, Warszawa 2014.
Jagieła J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 730–1095, t. 4, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Jakubecki A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 730–1217, t. 2, red. A. Jakubecki, Warszawa 2017.
Jauernig O., Kilka uwag o celu procesu cywilnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1984/3.
Jędrejek G., Legitymacja procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2018.
Jodłowski J., aktualizacja K. Weitz, [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre. T. Misiuk-Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 2014.
Jodłowski J., O potrzebie i kierunkach badań integracyjnych w dziedzinie prawa cywilnego materialnego i procesowego, „Państwo i Prawo” 1973/2.
Kaczmarek P., Zdolność sądowa jako problem teorii prawa, Kraków 2006.
Kardas P. [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Zasady ogólne, t. 1, cz. 1, red. nacz. i nauk. P. Hofmański, Warszawa 2013.
Kubas A., Nadużycie prawa procesowego – próba oceny ostatnich zmian legislacyjnych, „Palestra” 2019/11–12.
Kulski R., Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym, Kraków 2006.
Kuryłowicz M., Prawo rzymskie. Historia, tradycja, współczesność, Lublin 2003.
Longchamps F., O pojęciu stosunku procesowego między organem państwa a jednostką [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Kazimierza Przybyłowskiego, red. W. Osuchowski, M. Sośniak, B. Walaszek, Kraków–Warszawa 1964.
Łazarska A., Rzetelny proces cywilny, Warszawa 2012.
Łazarska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Machowska A., Ewolucja koncepcji odpowiedzialności kontraktowej jako „wtórnego” zobowiązania umownego. Zobowiązania rezultatu i starannego działania [w:] Czterdziestolecie kodeksu cywilnego. Materiały z ogólnopolskiego zjazdu cywilistów w Rzeszowie (8–10 października 2004 r.), red. M. Sawczuk, Kraków 2006.
Mendrek A., Dopuszczalność zasądzania ustawowych odsetek za opóźnienie w zwrocie kosztów procesu [w:] Honeste procedure. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, red. A. Laskowska-Hulisz, J. May, M. Mrówczyński, Warszawa 2017.
Misztal-Konecka J., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Misztal-Konecka J., Ugoda w postępowaniu cywilnym. Studium z zakresu prawa polskiego na tle prawa rzymskiego, Lublin 2019.
Nawojska-Fahrenholz A., Reprezentacja podmiotów niebędących osobami fizycznymi w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2020.
Osowy P., Powództwo o ukształtowanie stosunku prawnego, Warszawa 2015.
Osowy P., Prawo cywilne procesowe a prawo materialne [w:] Czterdziestolecie kodeksu cywilnego. Materiały z ogólnopolskiego zjazdu cywilistów w Rzeszowie (8–10 października 2004 r.), red. M. Sawczuk, Kraków 2006.
Piasecki K., Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, Kraków 2003.
Piątowski J.S., Kawałko A., Witczak A., Niegodność [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo spadkowe, t. 10. red. B. Kordasiewicz, Warszawa 2013.
Piekarski M., Czynności materialnoprawne a czynności procesowe (wybrane zagadnienia), „Studia Prawnicze” 1973/37.
Plebanek M., Nadużycie praw procesowych w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Pogonowski P., Prawo cywilne materialne i procesowe – dwa płuca jednego organizmu [w:] Współczesne przemiany postępowania cywilnego, red. P. Pogonowski, P. Cioch, E. Gapska, J. Nowińska, Warszawa 2010.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2009.
Rawczyński P., Zdolność procesowa w sądowym postępowaniu rozpoznawczym w sprawach cywilnych, Warszawa 2018.
Feliks Zedler
profesor nauk prawnych, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. ORCID: 0000-0001-6631-0122
Zmiana rozumienia terminu „zarządzenie” występującego w Kodeksie postępowania cywilnego
W artykule autor przedstawia, jak w ciągu ostatnich 90 lat, zarówno w nauce polskiej, jak i orzecznictwie sądowym, nastąpiła zmiana rozumienia zakresu znaczeniowego terminu „zarządzenie”, występującego w Kodeksie postępowania cywilnego, mimo iż regulacja prawna zarządzeń nie uległa zasadniczej zmianie.
Słowa kluczowe: zarządzenie, zarządzenie sądu , zarządzenie przewodniczącego
prof. dr hab. Feliks Zedler
SWPS University of Social Sciences and Humanities. ORCID: 0000-0001-6631-0122
The change of the comprehension of the term ‘order’ in the Polish Code of Civil Procedure
In the article, the author presents how in the last 90 years, both in Polish science and in judicial decisions, there has been a change in the understanding of the meaning of the term “order”, which appears in the Polish Code of Civil Procedure, despite the fact that the legal regulation of the orders has not changed significantly.
Keywords: order, court order, presiding judge’s order
Bibliografia:
Allerhand M., Kodeks postępowania cywilnego, Lwów 1932.
Bladowski B., Czynności sądu w sprawach cywilnych. Wzory i komentarz. Część I, Warszawa 1991.
Bladowski B., Czynności sądu w sprawach cywilnych, Kraków 1999.
Broniewicz W., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 10.11.1970 r. w sprawie II CZ 139/70, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1971, poz. 178.
Broniewicz W., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 19.03.1969 r. w sprawie I CZ 106/68, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1970, poz. 121.
Broniewicz W., W kwestii zarządzeń sądu w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1972/7–8.
Cieślak S., Formalizm postępowania cywilnego, Warszawa 2008.
Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2015.
Gapska E., Wady orzeczeń sądowych, Warszawa 2009.
Gołąb S., Wusatowski Z., Kodeks postepowania cywilnego, Kraków (bez daty wydania).
Góra-Błaszczykowska A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz art. 1–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2013.
Jakubecki A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Jodłowski J., Siedlecki W., Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa 1958.
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1–366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2016.
Litauer J.J., Forma i typy zarządzeń sądowych w K.P.C., „Przegląd Prawa i Administracji” 1931.
Litauer J.J., Komentarz do kodeksu postepowania cywilnego, Warszawa 1933.
Lizer S., W kwestii zarządzeń sądu w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1973/7–8.
Lizer S., Zarządzenia według kodeksu postępowania cywilnego, „Nowe Prawo” 1969/7.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część pierwsza, Warszawa 1946.
Peiper L., Komentarz do kodeksu postepowania cywilnego, Kraków 1934.
Piasecki K. [w:] System prawa procesowego cywilnego. Postępowanie rozpoznawcze przed sądem pierwszej instancji, red. Z. Resich, Wrocław1987.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2014.
Policzkiewicz J., Siedlecki W., Wengerek E., Czynności sądowe w sprawach cywilnych, Warszawa 1959.
Siedlecki W., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 10.XI.1970 r. w sprawie II CZ 139/70, „Państwo i Prawo” 1972/5.
Siedlecki W., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Państwo i Prawo” 1971/2.
Siedlecki W., Zarys postępowania cywilnego, Warszawa 1966.
Sobol E. (red.), Nowy słownik języka polskiego, Warszawa 2002.
Szulbaum K., O postanowieniach i zarządzeniach, „Glos Prawa” 1933/5.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, Warszawa 2010.
Waligórski M., Proces cywilny. Funkcja i struktura, t. 1, Warszawa 1947.
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002.
Zedler F., Z problematyki stosowania prawa w procesie cywilnym [w:] Sine ira et studio. Księga Jubileuszowa dedykowana sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
