Podstawa normatywna, obowiązywanie i skuteczność prawna aktów administracyjnych transterytorialnychProf. dr hab. Marcin Kamiński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Podstawa normatywna, obowiązywanie i skuteczność prawna aktów administracyjnych transterytorialnych
Przedmiotem rozważań są zagadnienia podstawy normatywnej, obowiązywania oraz skuteczności prawnej aktów administracyjnych transterytorialnych. Celem analizy jest przedstawienie zarysu koncepcji rodzajów skutków prawnych aktów transterytorialnych na tle problematyki ich złożonej podstawy normatywnej oraz mocy obowiązującej. W części pierwszej zdefiniowano pojęcie aktu transterytorialnego oraz przedstawiono jego relację do konstrukcji pokrewnych (aktu eksterytorialnego, aktu obowiązującego na obcym terytorium, aktu transgranicznego, aktu transnarodowego, aktu ponadnarodowego). Akt transterytorialny został uznany za kategorię pojęciową pośrednią między aktem transgranicznym i aktem transnarodowym. W drugiej części rozważań omówiono problematykę złożoności i wielopłaszczyznowości podstawy normatywnej aktu transterytorialnego prawa międzynarodowego i prawa ponadnarodowego. Trzecia cześć analizy została poświęcona zagadnieniu mocy obowiązującej, skuteczności prawnej i wykonalności aktów transterytorialnych. Zagadnienie to uznano przede wszystkim za pochodną metod transformacji powyższych aktów i ich skutków prawnych do krajowego porządku prawnego. Wyróżniono trzy kategorie i poziomy skutków aktu transterytorialnego.
Słowa kluczowe: akty administracyjne transterytorialne, akty transgraniczne, akty transnarodowe, akty ponadnarodowe prawa UE, obowiązywanie, skutki prawne i wykonalność aktu transterytorialnego
Normative Basis, Binding Force, and Effectiveness of Transterritorial Administrative Acts
The article deals with the questions of normative basis, binding force and legal effectiveness of transterritorial administrative acts. The aim of the analysis is to provide an outline of the concept of types of legal effects of transterritorial acts from a perspective of their complex normative basis and binding force. The first part defines the concept of transterritorial act and presents its relation to similar constructs (extraterritorial act, act binding in a foreign territory, cross-border act, transnational act, supranational act). Transterritorial acts are qualified as an intermediate category between cross-border acts and transnational acts. The second part of the considerations discusses the complexity and multidimensionality of the normative basis of transterritorial acts of international and supranational law. The third part of the analysis is devoted to the issues of binding force, legal effectiveness, and enforceability of transterritorial acts. This issue is considered mainly as a derivative of the methods of transposition of the aforementioned acts and their legal effects into the national legal order. Three categories and levels of the legal effects of transterritorial acts are distinguished.
Keywords: transterritorial administrative acts; extraterritorial acts, cross-border acts,transnational acts, supranational acts of EU law, validity, legal effects and enforceability of transterritorial acts
Bibliografia
Bast J., Transnationale Verwaltung des europäischen Migrationsraums. Zur horizontalen Öffnung der EU-Mitgliedstaaten, Der Staat 2007, vol. 46
Becker J., Der transnationale Verwaltungsakt: übergreifendes europäisches Rechtsinstitut oder Anstoß zur Entwicklung mitgliedstaatlicher Verwaltungskooperationsgesetze?, Deutsches Verwaltungsblatt 2001, t. 116
Biscottini G., L’efficacité des actes administratifs étrangers, Recueil des cours de l’Académie de droit international de La Haye 1961, vol. 104
Bocanegra Sierra R., García Luengo J., Los actos administrativos transnacionales, Revista de Administración Pública 2008, t. 177
Buchholtz G., Entterritorialisierung des Öffentlichen Rechts, Neue Zeitschrift für Verwaltungsrecht 2016, nr 19
Caspar J., Zur Vergemeinschaftung von Verwaltungsverfahren am Beispiel von Gentechnik- und reformiertem Lebensmittelrecht, Deutsches Verwaltungsblatt 2002, t. 117
Cananea G. della, The European Union’s mixed administrative proceedings, Law and Contemporary Problems 2004, vol. 68
Danninger Ch., Transnationale Verwaltungsakte, Wien 2019
De Lucia L., Autorizzazioni transnazionali e cooperazione amministrativa nell’ordinamento, Rivista di diritto pubblico comunitario 2010, vol. 3/4
De Lucia L., Administrative Pluralism, Horizontal Cooperation and Transnational Administrative Acts, Review of European Administrative Law 2012, vol. 5, nr 2
Fastenrath U., Die veränderte Stellung der Verwaltung und ihr Verhältnis zum Bürger unter dem Einfluß des europäischen Gemeinschaftsrechts, Die Verwaltung 1998, t. 31
Gautier M., Acte administratif transnational et droit communautaire, [w:] Droit Administratif Européen, red. J.-B. Auby, J. Dutheil de la Rochère, Bruxelles 2007
Gerontas A.S., Deterritorialization in Administrative Law. Exploring Transnational Administrative Decisions, Columbia Journal of European Law 2013, vol. 19, nr 3
Glaser A., Die Entwicklung des Europäischen Verwaltungsrechts aus der Perspektive der Handlungsformenlehre, Tübingen 2013
Harings L., Grenzüberschreitende Zusammenarbeit der Polizei- und Zollverwaltungen und Rechtsschutz in Deutschland, Berlin 1998
Hatje A., Die gemeinschaftsrechtliche Steuerung der Wirtschaftsverwaltung. Grundlagen, Erscheinungsformen, verfassungsrechtliche Grenzen am Beispiel der Bundesrepublik Deutschland, Baden-Baden 1997
Hofmann H., Rowe G.C., Türk A., Administrative law and policy of the European Union, Oxford–New York 2011
Kamiński M., Prawo administracyjne intertemporalne, Warszawa 2011
Kamiński M., Obowiązywanie prawa administracyjnego procesowego, [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, t. I, Zagadnienia ogólne, red. G. Łaszczyca, A. Matan, Warszawa 2017
Keessen A.M., European administrative decisions. How the EU regulates products on the internal market, Groningen 2009
Kment M., Grenzüberschreitendes Verwaltungshandeln. Transnationale Elemente deutschen Verwaltungsrechts, Tübingen 2010
Kmieciak Z., Florjanowicz-Błachut P., Siuciński R., Notion and Recognition of Foreign Administrative Acts in Poland, [w:] Recognition of Foreign Administrative Acts, red. J. Rodríguez-Arana Muñoz, Cham–Heidelberg–New York–Dordrecht–London 2016
König K., Die Anerkennung ausländischer Verwaltungsakte, Köln–Berlin–Bonn–München 1965
Kruś M., Akt transnarodowy w systemie europejskich aktów administracyjnych, Poznań 2021
Linke Ch.E., Europäisches internationales Verwaltungsrecht, Frankfurt am Main–Berlin–Bern– Bruxelles–New York–Oxford–Wien 2001
Neßler V., Europäisches Richtlinienrecht wandelt deutsches Verwaltungsrecht: ein Beitrag zur Europäisierung des deutschen Rechts, Berlin 1994
Neßler V., Der transnationale Verwaltungsakt – Zur Dogmatik eines neuen Rechtsinstituts, Neue Zeitschrift für Verwaltungsrecht 1995, nr 9
Neumeyer K., Internationales Verwaltungsrecht. Vierter Band. Allgemeiner Teil, Zürich–Leipzig 1936
Raschauer B., Transnationale Verwaltungsakte, [w:] Demokratie und sozialer Rechtsstaat in Europa. Festschrift für Theo Öhlinger, red. M. Stelzer, B. Weichselbaum, Wien 2004
Reinacher K., Die Vergemeinschaftung von Verwaltungsverfahren am Beispiel der Freisetzungsrichtlinie, Berlin 2005
Reitz J.C., Recognition of Foreign Administrative Acts, The American Journal of Comparative Law 2014, vol. 62
Ruffert M., Der transnationale Verwaltungsakt, Die Verwaltung 2001, t. 34
Schlochauer H.-J., Die extraterritoriale Wirkung von Hoheitsakten nach dem öffentlichen Recht der Bundesrepublik Deutschland und nach internationalem Recht, Frankfurt am Main 1966
Schmidt-Aßmann E., Deutsches und Europäisches Verwaltungsrecht. Wechselseitige Einwirkungen, Deutsches Verwaltungsblatt 1993, t. 108
Schmidt-Aßmann E., Verwaltungskooperation und Verwaltungskooperationsrecht in der Europäischen Gemeinschaft, Europarecht 1996, t. 31
Schwetz F., Grenzüberschreitende Verwaltungsakte. Transnationalität, gegenseitige Anerkennung und Verwaltungsentscheidungen im Mehrebenensystem, Tübingen 2021
Siegel Th., Entscheidungsfindung im Verwaltungsverbund. Horizontale Entscheidungsvernetzung und vertikale Entscheidungsstufung im nationalen und europäischen Verwaltungsverbund, Tübingen 2009
Siegrist D., Hoheitsakte auf fremdem Staatsgebiet, Zürich 1987
Starski P., Der interföderale Verwaltungsakt. Eine rechtsvergleichende Studie, Tübingen 2014
Sydow G., Verwaltungskooperation in der Europäischen Union. Zur horizontalen und vertikalen Zusammenarbeit der europäischen Verwaltungen am Beispiel des Produktzulassungsrechts, Tübingen 2004
Weiß K., Die Anerkennung ausländischer Verwaltungsakte, Seesen am Harz 1932
Wolff H.J., Bachof O., Stober R., Verwaltungsrecht, t. II, München 1994
Prof. dr hab. Marek Sobczyk
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Condictio ob rem w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego
Artykuł odnosi się do ostatnich orzeczeń Sądu Najwyższego, które dotyczą do kondykcji „zamierzonego celu świadczenia, który nie został osiągnięty” w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. Autor zestawia opisane w nich elementy konstrukcyjne condictio ob rem, po czym każdy z nich poddaję analizie, z uwzględnieniem argumentów historycznych odnoszących się do rozwoju tego roszczenia, począwszy od prawa rzymskiego. W najważniejszych aspektach autor czyni podstawowe porównania z doktryną niemiecką. Autor dochodzi do wniosku, że teoretyczna koncepcja tej kondykcji mimo jej złożoności i poziomu trudności jest stabilna, choć nie każda z jej przesłanek ujętych w orzecznictwie jest rzeczywiście konieczna. Zbędna jest zwłaszcza koncepcja błędu w przewidywaniu przyszłego zachowania accipiensa. Pożądane jest natomiast szerokie ujęcie pojęcia celu świadczenia jako każdego przyszłego, zgodnego z prawem stanu rzeczy. Niestety kondykcja ta jest często nieprawidłowo stosowania w praktyce, czego dowodem są przykłady prób jej użycia na gruncie umów.
Słowa kluczowe: bezpodstawne wzbogacenie, nienależyte wykonanie, zamierzony cel świadczenia, condictio ob rem, condictio (warunek)
Condictio ob Rem in Latest Case Law of the Supreme Court
In this paper I deal with the latest judgments of Polish Supreme Court which relate to the condictio of ‘performance rendered for an intended purpose that has not been achieved’, within the meaning of Article 410(2) of the Polish Civil Code. I describe the constructive elements of condictio ob rem and analyse each of them, taking into account also historical arguments which refer to the development of that claim, from Roman law to the present day. Moreover, in essential points I make basic comparisons with German legal scholarship. My conclusion is that the theoretical concept of condictio ob rem is, in spite of its complexity and difficulty, relatively stable. However, not every particular aspect of that condictio indicated in case law is indispensable. In particular, the concept of mistake as to the future recipient’s behaviour is redundant, while the notion of ’purpose of performance’ should by understood extensively as any licit future state of affairs. Unfortunately, the condictio is often misapplied in practice, which is illustrated by attempts at its application in the field of contracts.
Keywords: unjustified enrichment, undue performance, intended purpose of performance, condictio ob rem, condictio (condiction)
Bibliografia
Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, [w:] Festschrift für E. Rabel, bd. I, Rechtsvergleichung und Internationales Privatrecht, red. H. Dölle, M. Rheinstein, K. Zweigert, Tübingen 1954
Dannemann G., The German Law of Unjustified Enrichment and Restitution. A Comparative Introduction, Oxford 2009
Dubis W., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2021.
Golecki M., Synallagma. Filozoficzne podstawy odpowiedzialności kontraktowej w klasycznym prawie rzymskim, Toruń 2008
Gramm H., [w:] Beck’sche Kurzkommentare, Band 7, Palandt, Bürgerliches Gesetzbuch, München 2004
Karaszewski G., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2019
Księżak P., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020
Lachner C.M., Die condictio ob rem. Ein Beitrag zu Grundlagen und Anwendungsbereich des § 812 I 2 2Alt. BGB, Würzburg 1996
Larenz K., Canaris C.W., Lehrbuch des Schuldrechts, München 1994
Lieb M., [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 5, Schuldrecht. Besonderer Teil III, München 2007
Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000
Mostowik P., Bezpodstawne wzbogacenie, Studia Prawa Prywatnego 2007, nr 2
Mostowik P., Bezpodstawne wzbogacenie, [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009
Mugdan B., Die gesammten Materialien zum Bürgerlichen Gesetzbuch für das Deutsche Reich, II Band, Recht der Schuldverhältnisse, Berlin 1899
Mularski K., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Gutowski, Warszawa 2019
Mühl O., Hadding W., [w:] Soergel Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 5/1, Schuldrecht IV/1, Stuttgart 2007
Ohanowicz A., Niesłuszne wzbogacenie, [w:] A. Ohanowicz, Wybór prac, red. A. Gulczyński, Warszawa 2007
Ohanowicz A., Bezpodstawne wzbogacenie, [w:] A. Ohanowicz, Wybór prac, red. A. Gulczyński, Warszawa 2007
Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983
Röthel A., Die Kondiktion wegen Zweckverfehlung, Juristische Ausbildung 2013, nr 12
Rzetecka-Gil A., Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania – część ogólna, LEX 2011
Serda W., Nienależne świadczenie, Warszawa 1988
Sobczyk M., Świadczenie w zamierzonym celu, który nie został osiągnięty. Studium z prawa rzymskiego, Toruń 2012
Sobczyk M., Condictio causa data causa non secuta and development of the contractual system, Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2018, nr 2
Sobczyk M., Problem wykładni „celu świadczenia” w rozumieniu art. 410 § 2 polskiego kodeksu cywilnego: argumenty historyka prawa rzymskiego, Miscellanea Historico-Iuridica 2018
Sorge C., Verpflichtungsfreier Vertrag als schuldrechtlicher Rechtsgrund. Das Rechtsgeschäft der condictio ob rem gemäß § 812 Abs. 1 S. 1 Alt. 2 BGB jenseits von Erfüllungszwang und Markttausch, Göttingen 2017
Szymańska A., Actio civilis in factum – actio praescriptis verbis w responsach Labeona, Studia Iuridica 2003, nr 41
Trzaskowski R., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Gudowski, Warszawa 2013
Weber M., Bereicherungsansprüche wegen enttäuschter Erwartung?, Juristenzeitung 1989 Welker G., Bereicherungsausgleich wegen Zweckverfehlung? Kritisches zu § 812 Abs. 1 S. 2 2.Alt. BGB. Zugleich ein Beitrag zur Struktur der Leistungskondiktion, Berlin 1974
Wieling H.J., Bereicherungsrecht, Berlin 2013
Prof. dr hab. Przemysław Drapała
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Kara umowna na wypadek odstąpienia od umowy (w ujęciu dogmatycznym)
Celem artykułu jest analiza przesłanek zastrzeżenia kary umownej za odstąpienie od umowy, jej specyfiki prawnej oraz zakresu interesów wierzyciela chronionych taką karą, a także ocena skuteczności kary w zależności od rzeczywistych przyczyn odstąpienia od umowy (z uwzględnieniem znaczenia tych przyczyn). Autor omawia również kwestię ochrony niematerialnych interesów wierzyciela przez karę umowną oraz klauzule gwarancyjne działające podobnie do kary umownej, a także przedstawia odpowiednie kryteria sądowego łagodzenia tego rodzaju kary umownej.
Słowa kluczowe: kara umowna, odstąpienie od umowy, miarkowanie kar umownych, klauzule gwarancyjne
Liquidated Damages for Cancelling a Contract (Dogmatic View)
This paper seeks to analyse the prerequisites for stipulating a contractual penalty for cancelling a contract, its specific legal nature as well as the scope of creditor’s interests protected by such penalty, and to assess the effectiveness of the penalty depending on the actual reasons for contract cancellation (taking into account the significance of such reasons). The author also discusses the issue of protecting creditor’s interests by means of a contractual penalty for cancelling a contract, and guarantee clauses operating similarly to a contractual penalty, as well as presents adequate criteria for a judicial mitigation of this type of contractual penalty.
Keywords: liquidated damages, cancelling a contract, mitigation of contractual penalties, guarantee clauses
Bibliografia
Borysiak W., Zastrzeżenie kary umownej a kompensacja niemajątkowych uszczerbków wierzyciela, Palestra 2007, nr 5
Borysiak W., Miarkowanie kary umownej, [w:] Państwo i prawo. Księga jubileuszowa 200-lecia Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej, red. L. Bosek, Warszwa 2017
Borysiak W., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. K. Osajda, Warszawa 2018 Brzezińska M., Moc klauzuli zastrzegającej karę umowną na wypadek odstąpienia od umowy, Przegląd Sądowy 2008, nr 11–12
Chasapis Ch., Die Herabsetzung der unverhältnismäßig hohen Vertragsstrafe, Berlin 2014
Dąbrowa J., [w:] System Prawa Cywilnego. t. III, cz.1, Zobowiązania – część ogólna, red. Z.Radwański, Warszawa–Wrocław 1981
Drapała P., Kara umowna a odszkodowanie na zasadach ogólnych (art. 471 k.c.), PiP 2003, nr 6
Drapała P., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Zobowiązania – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020
Egglestone B., Liquidated damages and Extension of Time in Construction Contracts, Oxford 1997
Hermann H.-G., [w:] Historisch-kritischer Kommentar zum BGB, Schuldrecht – Allgemeiner Teil, t.. II, cz. 2, Tübingen 2007
Jastrzębski J., Kara umowna a ochrona interesów niemajątkowych w reżimie kontraktowym, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2006, nr 4
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006
Jastrzębski J., Kara umowna w umowie leasingu, Glosa 2006, nr 3
Jastrzębski J., Nietypowe kary umowne, Przegląd Prawa Handlowego 2014, nr 7
Jastrzębski J., O umownych modyfikacjach podstaw odpowiedzialności odszkodowawczej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2007, nr 3.
Jastrzębski J., Swoboda zawierania i kształtowania umów gwarancyjnych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), Glosa 2015, nr 2
Jastrzębski J., Ponownie o zapewnieniach jako źródle odpowiedzialności gwarancyjnej – polemika, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 3
Jastrzębski J., Pasko K., Odstąpienie od umowy a dochodzenie kar umownych, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 1
Klein A., Ustawowe prawo odstąpienia od umowy wzajemnej, Wrocław 1964
Krajewski M., Zakres swobody kształtowania umów gwarancyjnych, [w:] Prawo kontraktów, red. Z. Kuniewicz, D. Sokołowska, Warszawa 2017
Kryla-Cudna K., Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę niemajątkową powstałą wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, Warszawa 2018
Kunicki A., Umowne prawo odstąpienia, Lwów 1939
Księżak P., Duszyńska K., Glosa do uchwały SN z 18.7.2012 r., III CZP 39/12, Przegląd Sądowy 2014, nr 7–8
Lindacher W.F., Phänomenologie der Vertragsstrafe, Frankfurt am Main 1972
Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1938
Łętowska E., [w:] Umowy odnoszące się do osób trzecich, Warszawa 2006
Pajor T., Odstąpienie od umowy z powodu naruszenia zobowiązania, [w:] Europeizacja prawa prywatnego, t. II, Warszawa 2008
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982
Popiołek W., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018
Pyrzyńska A., Zobowiązanie ciągłe jako konstrukcja prawna, Poznań 2017
Rieble V., [w:] Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetzen und Nebengesetzen, Bd. 2 (§§328–345), Berlin 2015
Steltmann I., Die Vertragsstrafe in einem europäischen Privatrecht: Möglichkeiten einer Rechtsvereinheitlichung auf der Basis eines Rechtsvergleichs der Rechtsordnungen Deutschlands, Frankreichs, Englands und Schwedens, Berlin 2000
Strugała R., O kumulacji kary umownej na wypadek zwłoki lub opóźnienia z karą umowną zastrzeżoną na wypadek odstąpienia od umowy, Monitor Prawniczy 2019, nr 7
Stürner M., Der Grundsatz der Verhältnismäßigkeit im Schuldvertragsrecht, Tübingen 2010
Schmidt K., Selbständige und unselbständige Vertrags – strafeversprechen, [w:] Recht im Spannungsfeld von Theorie und Praxis. Festschrift für Helmut Heinrichs zum 70. Geburtstag, München 1998
Szlęzak A., Kilka uwag o umowach gwarancyjnych – na marginesie wyroku Sądu Najwyższego z 9.10.2014 r. (IV CSK 29/14), Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 7–8
Szwaja J., Kara umowna według kodeksu cywilnego, Warszawa 1967
Tracz G., Sposoby jednostronnej rezygnacji z zobowiązań umownych, Warszawa–Kraków 2007
Wilejczyk M., Miarkowanie kary umownej de lege ferenda, Transformacje Prawa Prywatnego 2020, nr 2
Wiśniewski T., [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Zobowiązania, ks. III, t. I, Warszawa 2017
Zagrobelny K., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017
Zimmermann R., Agreed Payment for non-Performance in European contract law, [w:] Studies in Canon Law and Common Law in Honor of R.H. Helmholz, red. T. Harris, Berkeley 2015
Zimmermann R., [w:] Commentaries on European Contract Law, red. N. Jansen, R. Zimmermann, Oxford 2018
Prof. dr hab. Anna Haładyj
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach a pozwolenie emisyjne (analiza wzajemnych zależności)
Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wydawana na wczesnym (początkowym) etapie procesu inwestycyjnego wiąże organy wydające decyzje wykonawcze („development consent”) jako prejudykat, co potwierdza doktryna i orzecznictwo. Trudniej określić jej zakres związania w relacji do pozwoleń emisyjnych (pozwoleń na korzystanie ze środowiska) stanowiących decyzje administracyjne wydawane po zakończeniu procesu stricte inwestycyjnego. W opracowaniu zaprezentowano argumenty o słabszym, niż w relacji do decyzji wykonawczych, zakresie tego związania, uwzgledniające specyfikę prawa emisyjnego.
Słowa kluczowe: decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, pozwolenie emisyjne (na korzystanie ze środowiska), etapy procesu inwestycyjnego, prejudykat
Decision on Environmental Conditions and Emission Permit (An Analysis of Interdependencies)
The decision on environmental conditions issued at the initial stage of the investment process is binding on the authorities that issue development consents as a precedent, which is confirmed by legal scholarship and case law. It is more difficult to determine the scope of its binding effect in relation to emission (environmental) permits: decisions issued after the investment process has been completed. The study presents arguments to support the statement that the scope of this binding effect is weaker than in relation to development consents, taking into account the particularities of emission law.
Keywords: decision on environmental conditions, development consent, emission (environmental) permit, stages of investment process, precedent
Bibliografia
Adamiak B., Prawo procesowe – ostatni element w systemie regulacji prawa administracyjnego, [w:] Racjonalny ustawodawca. Racjonalna administracja. Pamięci profesora Eugeniusza Smoktunowicza, red. D.R. Kijowski, A. Miruć, A. Budnik, Białystok 2016
Barczak A., Łazor M., Ogonowska A., Oceny oddziaływania na środowisko w prawie polskim ze wzorami dokumentów i schematami, Warszawa 2018
Behnke M., Karta informacyjna przedsięwzięcia i charakterystyka przedsięwzięcia, Problemy Ocen Środowiskowych 2009, nr 3
Dobrowolski G., Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, Toruń 2011
Dudkowiak I., Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko i wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, Wrocław 2017
Filipowicz T., Plucińska-Filipowicz A., Wierzbowski M., Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, Warszawa 2017
Górski M., Kształtowanie emisji ze źródeł punktowych z emitorów przemysłowych, Europejski Przegląd Sądowy 2017, nr 7
Górski M., [w:] M. Górski, M. Pchałek, W. Radecki, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019
Habuda A., Radecki W., Instytucje prawa ochrony przyrody, [w:] Instytucje prawa ochrony środowiska, red. W. Radecki, Warszawa 2010
Haładyj A., Ewolucja systemu ocen oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć w polskim systemie prawnym – aspekty proceduralne, [w:] Środowiskowe bariery i czynniki rozwoju gospodarczego Polski, red. L. Preisner, Kraków 2006
Jendrośka J., Oceny oddziaływania na środowisko jako instytucja prawna: charakter prawny i struktura realizacji, [w:] Prawo i polityka w ochronie środowiska. Studia z okazji 40-lecia pracy naukowej J. Sommera, red. H. Lisicka, Wrocław 2006
Koncewicz T., Pchałek M., Decyzja środowiskowa, czyli nieskuteczne panaceum, Problemy Ocen Środowiskowych 2007, nr 4
Kosieradzka-Federczyk A., Charakterystyka prawna wybranych aspektów decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, Samorząd Terytorialny 2013, nr 7–8,
Krzyczkowski B., Pozwolenia i zezwolenia z zakresu prawa ochrony środowiska – uwagi terminologiczne, Ochrona Środowiska. Prawo i Polityka 2008, nr 2
Otawski P., Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach – relacja do innych decyzji w toku realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia, [w:] Proces inwestycji budowlanych red. A. Plucińska-Filipowicz, M. Wierzbowski, LEX 2019.
Pchałek M., Behnke M., Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w prawie polskim i UE, Warszawa 2009
Rakoczy B., Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, LEX 2018
Rakoczy B., Wprowadzenie do prawnej problematyki oceny oddziaływania na środowisko, [w:] Oceny oddziaływania na środowisko w praktyce, red. B. Rakoczy, Warszawa 2017
Robaszewska R., Rozstrzygnięcia kończące postępowanie środowiskowe, [w:] D. Kałuża, M. Płoszka, R. Robaszewska, P. Wach, Decyzje środowiskowe, Warszawa 2015
Rzeszot U., Oceny oddziaływania na środowisko – (bardzo) ogólne zasady. Fakty i mity procesu oceny oddziaływania na środowisko w projektach drogowych. Analiza wybranych zagadnień prowadzących do wypracowania dobrych praktyk, Warszawa 2009
Sommer J., Efektywność prawa ochrony środowiska i jej uwarunkowania – problemy udatności jego struktury, Wrocław 2005
Sommer J., Regulacja prawna ekspertyz ekologicznych, [w:] Skuteczność prawa ochrony środowiska w warunkach reformy gospodarczej, red. J. Sommer, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990
Sommer J., Wybrane problemy prawne związane z decyzjami o środowiskowych uwarunkowaniach oraz z ocenami oddziaływania przedsięwzięć na środowisko, Ochrona Środowiska. Prawo i Polityka 2006, nr 4
Trzcińska D., Charakter prawny decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, Studia Prawno-Ustrojowe 2017, nr 37
Mgr Marcin Burdzik
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Dr Agnieszka Nowak
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Prof. dr hab. Mariusz Fras
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Efekt regresji w pracy biegłego lekarza a (nie)funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości
W ostatnich 5. latach istotnie zmniejszyła się liczba biegłych sądowych z zakresu nauk medycznych. Wstępne badania obejmujące 20 okręgów sądowych, wykazały spadek ich liczby o 39,59 % względem roku 2015. W ocenie autorów, jedną z przyczyn takiego stanu jest obserwowana tendencja do progresywnej eskalacji odpowiedzialności prawnej biegłego za wydaną opinię. Owa tendencja realizowana jest obecnie na dwóch płaszczyznach – legislacyjnej i orzeczniczej. Pierwsza związana jest z nowelizacją art. 233KK, przeprowadzoną ustawą z 11.03.2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 437). Wprowadzone zmiany istotnie zaostrzyły sankcje karne za przedstawienie fałszywej opinii mającej służyć za dowód w sprawie oraz rozszerzyły stronę podmiotową przestępstwa, umożliwiając pociągnięcie biegłego do odpowiedzialności za wydanie opinii fałszywie nieumyślnej (art. 233 § 4a KK). Drugi aspekt wiąże się z prezentowanymi w orzecznictwie stanowiskami, które są wyrazem marginalizacji roli sądu w procesie oceny dowodu z opinii biegłego i stanowią próbę całkowitego transferu odpowiedzialności za procesowe i pozaprocesowe skutki tej oceny, właśnie na osobę biegłego. Działania te nasilają tytułowy „efekt regresji” w sferze działalności biegłych, prowadząc do sukcesywnego zmniejszania się – i tak już niedostatecznej – liczby osób uczestniczących w procesach sądowych w tym charakterze. Omawiane zjawiska pozostają więc w wyraźnym związku czasowym ze spadkiem liczby biegłych. Celem opracowania jest analiza dostrzeżonej zależności, tj. ocena relacji pomiędzy tendencją do zwiększania odpowiedzialności prawnej biegłego, a efektem regresji zachodzącym na przestrzeni lat 2015-2021 oraz jego dalszymi następstwami w postaci degradacji wartości dowodowej opinii biegłego. Skutki tych zjawisk zostały ocenione w kontekście ich możliwego wpływu na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości.
Słowa kluczowe: efekt regresji, biegły, biegły lekarz, odpowiedzialność karna biegłego, odpowiedzialność cywilna biegłego, opiniowanie sądowo-lekarskie
Regression Effect in the Work of a Medical Expert in the Context of (Non-)Functioning of the Administration of Justice
In the last five years, the number of court experts in medical sciences has significantly decreased. Preliminary studies covering 20 judicial regions showed a decrease in the number of such experts by 39.59% compared to 2015. In the authors' opinion, one of the reasons for this is the trend of progressive escalation of the expert's legal responsibility for the issued opinions. This trend is currently reinforced on two planes: in legislation and case law. The first one is related to amendment to Article 233 of the Criminal Code. The introduced changes significantly tightened the penal sanctions for presenting a false opinion intended to serve as evidence in a case and extended the mens rea of that crime. As a consequence, it is possible to hold an expert accountable for inadvertently issuing a false opinion. The second aspect is related to the standpoints presented in case law, which marginalize the court's role in the process of assessing evidence from an expert opinion. It is an attempt to completely transfer the responsibility for this assessment's procedural and non-procedural effects to the expert. The study aims to analyse the perceived dependence, i.e. to assess the relationship between the trend towards tightening the legal responsibility of an expert and the regression effect occurring over the years 2015-2021 and its further consequences in the form of degradation of the evidentiary value of expert opinions. The effects of the above phenomena were assessed in terms their possible impact on the functioning of the administration of justice.
Keywords: regression effect, expert, medical expert, expert's criminal liability, expert's civil liability, medico-legal opinions
Bibliografia
Arimany-Manso J., Vizcaino M., Gómez-Duran EL., Clinical judical syndrome: The impact of judical proceedings on physician, MedicinaClinica 2018, nr 4
Bojarski M., Problemy odpowiedzialności karnej i dyscyplinarnej biegłego, Jurysprudencja 2000, t. 18, nr 10
Budyn-Kulik M., Kilka uwag o przestępstwie z art. 233 k.k. (składanie fałszywych zeznań) po nowelizacji z 11 marca 2016 r., Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio G 2016, t. LXII, nr 1
Burdzik M., Nowak A., Klauzula sumienia a zakres odpowiedzialności zawodowej i pracowniczej lekarza, [w:] Hipokrates przed sądem. Odpowiedzialność cywilna, karna i dyscyplinarna osób wykonujących zawody medyczne, t. I, red. K. Klimas, Wrocław 2018
Dzida J., Granice kompetencji medyka sądowego przy współopiniowaniu z lekarzami innych specjalności, Archiwum Medycyny Sadowej i Kryminologii 1996, nr 3
Ereciński T., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. I, Postępowanie rozpoznawcze, red. P. Grzegorczyk, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, K. Weitz, T. Ereciński, Warszawa 2012
Fras M., Odpowiedzialność deliktowa biegłego za szkodę spowodowaną wydaniem nieprawdziwej opinii w postępowaniu sądowym, Gdańskie Studia Prawnicze 2021, nr 1
Jaegermann K., Kłys S., Rola biegłego w sądowym stosowania prawa, Nowe Prawo 1980, nr 11–12
Klimczak J., System biegłych sądowych w ocenie sędziów, Prawo w Działaniu. Sprawy Cywilne 2017, nr 31
Koss-Goryszewska M., Opinie biegłych z zakresu medycyny w wybranych sprawach karnych – raport z badania, Warszawa 2018
Marszałkowska-Krześ E. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2020
Nowak M., Wątpliwości związane z odpowiedzialnością prawną biegłego sądowego w świetle znowelizowanego art. 233 § 4A K.K., Zeszyty Prawnicze 2017, nr 17
Rybarczyk M., Biegły w postępowaniu cywilnym. Opinia, odpowiedzialność, wynagrodzenie, Warszawa 2001
Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2020
Szymczak M., Słownik języka polskiego, Warszawa 1981
Teresiński G., Mądro R., Rola dokumentacji medycznej w opiniowaniu sądowo-lekarskim, Prokuratura i Prawo 2002, nr 11
Turek J., Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, [w:] Rola biegłego we współczesnym procesie, red. J. Turek, Warszawa 2002
Widła T., Odpowiedzialność biegłego za wydanie nieprawidłowej opinii – glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29.11.2019 r., V ACa 266/18, Glosa 2020 nr 2
Widła T., Odpowiedzialność karna za wydanie fałszywej opinii, Palestra 2018 nr 10
Wierciński J., Brak świadomości albo swobody przy sporządzaniu testamentu, Warszawa 2013
Winczura M., Zgoda poszkodowanego w sporcie – charakter i zakres, Transformacje Prawa Prywatnego 2018, nr 3
Witkowska K., Biegły w postępowaniu karnym, Prokuratura i Prawo 2013, nr 1
Włodarczyk-Madejska J., Klimczak J., Ostaszewski P., Koszty opinii biegłych z zakresu medycyny (raport z zbadania sondażowego), Warszawa 2019
Włodyka S., Zagadnienie dowodowe w nowym Kodeksie postępowania cywilnego, Nowe Prawo 1966, nr 1
Zieliński A., Flaga-Gieruszyńska K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2019
Dr Robert Sosik
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Prowokacja z udziałem łowcy pedofilów a odpowiedzialność karna
Celem artykułu jest analiza problematyki prowokacji z udziałem prowokatora obywatelskiego, tzw. „łowcy pedofili”. Zjawisko działalności tego typu prowokatorów jest coraz bardziej powszechne na całym świecie, stanowiąc często przedmiot ożywionej dyskusji zarówno w mediach jak i w doktrynie prawa karnego. Pomimo znaczących różnic w praktyce orzeczniczej działalność ta nie doczekała się jednak szerszego omówienia w polskim piśmiennictwie. Autor koncentrując się wokół dwóch głównych zagadnień – odpowiedzialności karnej potencjalnego pedofila ujętego w wyniku takiej prowokacji oraz odpowiedzialności karnej prowokatora, w świetle art. 24 k.k. – podaje w wątpliwość zasadność przypisywania odpowiedzialności karnej osobom sprowokowanym, a także wskazuje na możliwość przypisania takiej odpowiedzialności dorosłym prowokatorom.
Słowa kluczowe: prowokacja, grooming, łowca pedofili, prowokacja obywatelska, pedofilia, prowokacja pedofilska
Sting Operation of a ‘Paedophile Hunter’ and Criminal Liability
The aim of this article is to present – as plainly as possible – the complex issue of a sting operation conducted by a civilian – a ‘paedophile hunter’. Such activities are becoming more and more popular all over the world, often being the subject of lively discussion both in the public media and among criminal law scholars. However, despite significant differences in court judgments this activity has not been widely discussed in Polish literature, and this article is aimed to fill this gap. The author focuses on two main issues: the criminal liability of a potential paedophile caught as a result of such a sting operation and the criminal liability of the ‘paedophile hunter’ themselves, in the light of Article 24 of the Polish Criminal Code. The author also questions the legitimacy of assigning criminal liability to provoked persons, and points to the possibility of assigning such liability to adult agent provocateurs instead.
Keywords: sting operation, grooming, paedophile hunters, civilian sting operation, paedophilia, paedophile sting
Bibliografia
Banasik K., Głos w dyskusji o art. 200a k.k. (przestępstwo groomingu), Palestra 2010, nr 3
Bielski M., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część I. Komentarz do art. 117-211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017
Buchała K., Zoll A., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1-116 kodeksu karnego, Kraków 1998
Burdziak K., Prowokacja. Analiza prawnokarna, Poznań 2018
Chaudhuri S., Entrapment: If Constitutional and Who Should Legislate, SSRN 2006
Filar M., Berent M., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016
Garlicki L., Aktualne orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka [w:] Orzecznictwo sądowe w sprawach karnych. Aspekty europejskie i unijne, red. L. Gardocki i in., Warszawa 2008
Garlicki L., Hofmański P., Wróbel A., Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Komentarz do artykułów 1–18. Tom I, Warszawa 2010
Garwol M., Prowokacja obywatelska podjęta w celu zapobieżenia popełnienia przestępstwa przez sprowokowanego - na przykładzie działalności „łowców pedofilów” [w:] Karnoprawne aspekty prowokacji, Kraków 2020 (niepublikowana praca doktorska)
Ginsberg L.A., Prowokacja: zmiana w amerykańskiej tradycji, Kwartalnik o prawach człowieka 2013, nr 4
Hay B., Sting Operations, Undercover Agents, and Entrapment, Missouri Law Review2005, vol. 70
Jagodzińska K., Jak nie chronić dzieci przed groomingiem? Analiza prawnokarna i kryminologiczna działań grup znanych jako „łowcy pedofilów”, [w:] Prawo karne i kryminologia wobec kryzysów XXI wieku, red. D. Dajnowicz-Piesiecka, E. Jurgielewicz-Delegacz, E.W. Pływaczewski, Warszawa 2022
Joh E.E., Joo T.W., Sting Victims: Third-Party Harms in Undercover Police Operations, Southern California Law Review, 2015 Forthcoming
Kettles B., The Entrapment Defence in Internet Child Luring Cases, Canadian Criminal Law Review 2011, vol. 16
Konarska-Wrzosek V., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2020
Kulik M., Budyn-Kulik M., [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. I, Komentarz do artykułów 117–221, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017
Kunze E., Przygotowanie przestępstwa w ujęciu polskiego prawa karnego, Poznań 1991
Lach A., Lachowski J., Oczkowski T., Zgoliński I., Ziółkowska A., Konarska-Wrzosek V., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018
Małecki M., Przygotowanie do przestępstwa. Analiza dogmatycznoprawna, Warszawa 2016
Małecki M., Fazy groomingu. Glosa do postanowienia SN z dnia 17 marca .2016 r., IV KK 380/15, Przegląd Sądowy 2018, nr 1
Małecki M., Granice usiłowania przestępstw pedofilskich w świetle art. 200a § 1 i § 2 k.k., Przegląd Sądowy 2011, nr 6
Małecki M., Grooming (karalne przygotowanie do przestępstwa pedofilskiego), PiP 2011, nr 7–8
Małecki M., Grooming. Glosa do postanowienia SN z dnia 1 września 2011 r., V KK 43/11, Przegląd Sądowy 2012, nr 11–12
Małecki M., Karalne czy niekaralne formy form stadialnych?, [w:] Granice kryminalizacji i penalizacji, red. S. Pikulski, M. Romańczuk-Grącka Olsztyn 2013
Małecki M., Nieudolny grooming. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 23 lipca 2020 r., III KK 281/19, Orzecznictwo Sądów Polskich 2022, nr 7–8
Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Kozłowska-Kalisz P., Kulik M., Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Gdańsk 2020
Purshouse J., Paedophile Hunters, Criminal Procedure, and Fundamental Human Rights, Journal of Law and Society 2020, vol. 47
Sosik R., Problematyka stosowania prowokacji w celu ujawnienia przestępstw o charakterze pedofilskim, Studia Iuridica Lublinensia, vol. XXVI, 4, 2017, s. 127–145
Sosik R., Odpowiedzialność karna za usiłowanie nieudolne groomingu a prowokacja obywatelska. Glosa do wyroku SN z dnia 23 lipca 2020 r., III KK 281/19, Przegląd Sądowy 2022, nr 3
Surkont M., Z zagadnień odpowiedzialności za łapownictwo w kodeksie karnym z 1997 r., Przegląd Sądowy 1998, nr 5
Warylewski J., [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2021
Wróbel W., Zoll A., Kodeks karny. Część szczególna, t. II, cz. I, Komentarz do art. 117–211a, Warszawa 2017
Dr Paweł Mazur
Uniwersytet Warszawski
Nowy paradygmat ładu korporacyjnego. Globalne tendencje w dyskusji o interesie spółki i ich możliwy wpływ na prawo polskie
W artykule najpierw podsumowano dyskusję na temat interesu spółki, toczoną w zagranicznej literaturze prawniczej. Autor wskazuje jak zainicjowana w środowisku akademickim debata dotycząca tego zagadnienia rezonuje w kręgach gospodarczych. Następnie skrótowo scharakteryzowany został stan rozważań na temat interesu spółki, prowadzonych w polskiej literaturze prawniczej oraz w orzecznictwie. Artykuł zamyka sugestia, że konieczne są dalsze badania na temat interesu spółki w prawie polskim, uwzględniające nie tylko aktualne tendencje, prezentowane w państwach rozwiniętych, lecz również specyfikę polskich spółek i polskiego rynku kapitałowego.
Słowa kluczowe: prawo handlowe, korporacje, spółki, interes spółki, ład korporacyjny
A New Paradigm of Corporate Governance: Global Trends in the Debate on Company Interest and Their Possible Impact on Polish Law
The paper begins with a summary of the discussion about company interest in foreign legal literature. The author shows how the debate on this issue, initiated in academia, finds resonance with the business world. Next, the state of reflection on company interest, conducted in the Polish legal literature and in case law, is briefly characterized. The paper ends with the suggestion that further research is needed on the subject of company interest in Polish law and that it should take into account not only the current trends noticeable in developed countries, but also the particularities of Polish companies and the Polish capital market.
Keywords: commercial law, corporations, companies, company interest, corporate governance
Bibliografia
Armour J., Awrey D., Davies P., Enriques L., Gordon J., Mayer C., Payne J., Principles of Financial Regulation, Oxford 2016
Becht M., Bolton P., Roell A., Why bank governance is different, Oxford Review of Economic Policy 2018, nr 27
Bednarski M., Wilkin J. (red.), Ekonomia dla prawników i nie tylko, Warszawa 2005
Bower J., Pain L., The Error at the Heart of Corporate Leadership, Harvard Business Review 2017, nr 5–6
Emerling I., Struktura i prezentacja w bilansie aktywów dochodowych banku, Studia Ekonomiczne. Akademia Ekonomiczna w Katowicach 2005, t. 33
Fleckner A.M., Hopt K.J. (red.), A Comparative Corporate Governance. A Functional and International Analysis, Cambridge 2013
Friedman M., The Social Responsibility of Business is to Increase its Profits, The New York Times Magazine z 13.09.1970 r.
Gębusia I., Interes spółki w prawie polskim i europejskim, Warszawa 2017
Hajos-Iwańska A., Prager I., Ograniczenie swobody kształtowania zasad ładu korporacyjnego spółki akcyjnej przez zasadę ścisłości statutu w świetle ekonomicznej analizy prawa, Monitor Prawa Handlowego 2013, nr 3
Hannigan B., Company Law, Oxford 2016
Hansemann H., Kraakman R., The End of History of Corporate Law, The Georgetown Law Journal 2001, t. 89
Jaeger P.G., Denozza F., Toffoletto A., Appunti di diritto commerciale. Impresa e società, Milano 2006
Jara Z. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020
Jensen M.C., Meckling W.H., Theory of the Firm: Managerial Behavior, Agency Costs and Ownership Structure, Journal of Financial Economic 1976, nr 3
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Warszawa 2015
Lipton M., Takeover Bids in the Target’s Boardroom, The Business Lawyer 1979, t. 35
Opalski A., O pojęciu interesu spółki handlowej, Przegląd Prawa Handlowego 2008, nr 11
Oplustil K., Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej, Warszawa 2010
Regucki T., Mechanizmy zwiększające kontrolę (control enhancing mechanisms) w polskich spółkach akcyjnych. Analiza prawno-ekonomiczna, Warszawa 2018
Rogucki T., Czy sprzeczność ze statutem albo umową spółki może być samodzielną podstawą powództwa o uchylenie uchwały?, Przegląd Prawa Handlowego 2014, nr 10
Romanowski M., Czy spółka może być nadczłowiekiem lub przynajmniej dronem – czyli o skłonnościach do przypisywania interesowi spółki pozoru rzeczywistości, Monitor Prawa Handlowego 2014, nr 2
Romanowski M., Korporacje chcą odpowiadać tylko przed Bogiem i historią, Rzeczpospolita z 17.10.2019 r.
Ross S., Westerfield R.W., Jordan B.D., Fundamentals of Corporate Finance, New York 2018
Sołtysiński S. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 17A, Prawo spółek kapitałowych, Warszawa 2015
Stout L., The Shareholder Value Myth. How Putting Shareholders First Harm Investors, Corporations and the Public, San Francisco 2012
Strine L., Who Bleeds When the Wolves Bite?: A Flesh-and-Blood Perspective on Hedge Fund Activism and Our Strange Corporate Governance System, Yale Law Journal 2017, t. 126
Stypułkowski C., Nowy paradygmat ładu korporacyjnego, Rzeczpospolita z 17.02.2020 r.
Szajkowski A. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 16, Prawo spółek osobowych, Warszawa 2016
Urbanek P., Rynek kontroli nad korporacją w warunkach zamkniętego modelu kontroli (na przykładzie polskich spółek publicznych), Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego 2011, nr 9
Weidenbruch P., Shareholder Primacy’s Corporatist Origins: Adolf Berle and the Modern Corporation, Journal of Corporate Law 2008–2009, t. 34
Zawadzka P., Current Rules of the Deposit Guarantee System In Poland, Wroclaw Review of Law, Administration & Economics 2011, nr 1
Zięty J.J., Uprawnienia akcjonariuszy polskich spółek publicznych w świetle dyrektywy 2007/36/WE, Warszawa 2015
Prof. dr hab. Robert Stefanicki
Uniwersytet Wrocławski
Spory wokół instytucji przymusowego wykupu akcji
Zmierzanie do osiągania wspólnego celu, który zakreślany jest w umowie lub statucie, wymaga uwzględnienia w duchu kompromisu dążeń i postępowań wszystkich grup wspólników. W tym aspekcie interes spółki stanowi rodzaj ustępstwa, czyli wypadkowej pomiędzy często pozostającymi ze sobą w sprzeczności interesami udziałowców mniejszościowych i większościowych. W uzasadnionych przypadkach, w granicach ustrojowej regulacji spółek, przewidziane są mechanizmy ochrony udziałowców mniejszościowych. Należy jednocześnie dookreślić, o jakie interesy tu chodzi i w czym tkwi zasadniczy konflikt wartości.
Słowa kluczowe: przymusowy wykup, cena akcji, ochrona mniejszościowych akcjonariuszy, ład korporacyjny
Disputes about Squeeze-Outs
Pursuing a common long-term economic objective, which is outlined in the articles of association, requires taking into account, in a spirit of compromise, the aspirations and conduct of all groups of shareholders. In this aspect, the company's interest is a kind of concession, and hence the resultant between the oft-conflicting interests of minority and majority shareholders. In justified cases, mechanisms of protecting minority shareholders are provided for within the limits of the systemic regulation of companies. At the same time, it is necessary to specify what interests are involved and what the main conflict of values is.
Keywords: squeeze out, buy-back price, protection of minority shareholders, corporate governance
Bibliografia
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009
Berak Ł., Gil M., Niedopuszczenie akcjonariusza do udziału w obradach walnego zgromadzenia spółki jako przyczyna nieważności uchwały, ius.focus grudzień 2019
Błaszczyk P., Ochrona wspólnika mniejszościowego spółki zależnej, Warszawa 2013
Byczko S., Przymusowy wykup akcji akcjonariuszy mniejszościowych – uwagi w 10 lat po wyroku w sprawie P 25/02, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 9
Carone M., Nicola De A., Italian Company Law, Milano 2014
Chłopecki A., O prymacie kapitału nad własnością, [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Pazdan, M. Jagielska, M. Szpunar, E. Rott-Pietrzyk, Warszawa 2017
Cice G., Giurisprudenza, Rivista Di Diritto Amministrativo 2019, nr 1
Cozian M., Viandier A., Deboissy F., Droit des societes, Paris 2010
Delczyk D., Prawo wspólnika do informacji w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w společnosti s ručením omezeným, [w:] Problemy nauk prawnych, t. 10, red. K. Pujer, Wrocław 2019
Dollinger M., The fair squeeze-out compensation, Paderborn 2008
Gontarski, W., Przymusowy wykup akcji trochę mniej przymusowy. Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21.6.2005 r., P 25/05, Gazeta Sądowa 2007, nr 6
Grzegorczyk P., Weitz K., [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. 1, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Kappes A., Trudności w realizacji przymusowego odkupu akcji związane z przesłanką podmiotową tego uprawnienia, [w:] Kodeks spółek handlowych po 15 latach obowiązywania, red. J. Frąckowiak, Warszawa 2018
Kappes A., Uwolnienie „więźnia korporacyjnego” spółki z o.o. przez wypowiedzenie udziału w spółce, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 10
Karami B., Unternehmensbewertung in Spruchverfahren beim „Squeeze out", Wiesbaden 2014
Kidyba A., Komentarz aktualizowany do art. 30–633 ustawy z 15.09.2000 Kodeks spółek handlowych, Warszawa 2020
Kuźnicki P., Utrata statusu akcjonariusza mniejszościowego. Glosa do uchwały SN z 14.09.2016, III CZP 39/16, Glosa 2019, nr 4
Łuczejko K., Utrata statusu akcjonariusza mniejszościowego w procedurze przymusowego wykupu akcji, Monitor Prawa Handlowego 2017, nr 2
Oleszczuk K., Pozbawienie akcjonariusza prawa udziału w obradach jako przyczyna nieważności uchwały, Monitor Prawniczy 2019, nr 19, dodatek specjalny: Prawo spółek w Orzecznictwie Sądu Najwyższego (2016–2018) – okiem praktyków, red. R.L. Kwaśnicki, P. Letolca
Popardowski P., Bieżące orzecznictwo Sądu Najwyższego w obszarze spółek handlowych – przegląd orzecznictwa, Glosa 2019, nr 1
Radwan A., Gorywoda Ł., Zaskarżanie uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Reformy w Europie i wnioski dla polskiego ustawodawcy, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2009, nr 2
Radwan A., Przymusowy wykup akcji drobnych akcjonariuszy w świetle stanowiska Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Kodeks spółek handlowych po pięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2006
Sas-Madej M., Dopuszczalność przymusowego wykupu akcji w spółce niepublicznej należących do akcjonariuszy uprzywilejowanych osobiście, Przegląd Prawa Handlowego 2021, nr 6
Stefanicki R., Należyta staranność zawodowa członka zarządu spółki kapitałowej, Warszawa 2020
Stokłosa A., Utrata statusu akcjonariusza mniejszościowego a ustalenie ceny wykupu. Glosa do uchwały SN z 14.09.2016, III CZP 39/16, Glosa 2018, nr 2
Szajkowski A., O metodzie badania prawa handlowego, [w:] Kodeks spółek handlowych po 15 latach obowiązywania, red. J. Frąckowiak, Warszawa 2018
Szczęsny P., O wadliwości implementacji dyrektywy 2004/25/WE do mechanizmu ustalania ceny w procedurze przymusowego wykupu akcji spółki publicznej, Przegląd Prawa Handlowego 2022, nr 2
Szumański A., Pokrzywdzenie akcjonariusza oraz sprzeczność z dobrymi obyczajami jako przesłanki uchylenia uchwały walnego zgromadzenia spółki akcyjnej o przymusowym wykupie, Przegląd Prawa Handlowego 2006, nr 3
Śledzikowski M., Mechanizm ustalania ceny w ramach wykupu przymusowego w spółce publicznej – wywody krytyczne, Przegląd Prawa Handlowego 2020, nr 12
Wajda D., Jeszcze o uchybieniach formalnych przy podejmowaniu uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, [w:] Kodeks spółek handlowych po 15 latach obowiązywania, red. J. Frąckowiak, Warszawa 2018
Wajda D., Nieważność uchwały a niedopuszczenie akcjonariusza do udziału w walnym zgromadzeniu – glosa do wyroku SN z 6.06.2018, III CSK 403/16, Glosa 2020, nr 1
Warchol J., Squeeze-out in Deutschland, Polen und dem übrigen Europa, Heidelberg 2007
Weimann M., Spruchverfahren nach Squeeze-Out, De Gruyter 2020
Weitz K., Nadużycie „prawa” procesowego cywilnego, Polski Proces Cywilny 2020, nr 1
Żak M., O możliwych zastosowaniach idei good governance w naukach prawnych i praktyce prawniczej, PiP 2019, nr 9
Prof. dr hab. Andrzej Gorgol
Uniwersytet Zielonogórski
Dylematy koordynowania działań ombudsmanów właściwych w sprawach podatkowych i rozgraniczenia ich kompetencji
Artykuł ma na celu wykazanie tezy, że utworzenie rzecznika praw podatkowych powinno być środkiem prowadzącym do uszczelnienia i usprawnienia systemu ochrony praw, wolności człowieka i obywatela. Zwielokrotnienie liczby ombudsmanów właściwych w sprawach podatkowych nie jest wystarczające do osiągnięcia tego celu. Powinno być połączone z prawidłowym rozgraniczeniem ich kompetencji i uregulowaniem współdziałania w wykonywaniu zadań publicznych. Autor opisuje dwa modele kompetencyjne organów ochrony prawa. Dotychczasowe projekty ustaw o rzeczniku praw podatkowych odzwierciedlają koncepcję współdzielonych kompetencji. Zawierają one kontrowersyjne rozwiązania merytoryczne, które powinny być wyeliminowane przy podejmowaniu kolejnych inicjatyw ustawodawczych.
Słowa kluczowe: organ ochrony praw, rzecznik praw podatnika, kompetencja, współdziałanie ombudsmanów
Dilemmas Relating to Coordinating the Activities of Ombudsmen in Tax Matters and Demarcation of Their Powers
The article aims to demonstrate that the establishment of an office of taxpayers' ombudsman should be a means to removing gaps in the system of protection of rights and freedoms of persons and citizens and to improving this system. Increasing the number of ombudsmen relevant to tax matters is not sufficient to achieve this end. It should be combined with proper delimitation of their powers and regulation of their cooperation in the performance of public tasks. The author describes two models of powers of authorities for the defence of rights. The bills on the taxpayers' ombudsman prepared so far reflect the concept of shared powers. They contain controversial substantive solutions, which should be eliminated in future legislative initiatives.
Keywords: authority for defence of rights, taxpayers' ombudsman, power, cooperation of ombudsmen
Bibliografia
Banaszak N., Rzecznik Praw Obywatelskich wobec administracji samorządu terytorialnego, Wrocław 2013
Bartoszewicz M., Ustanowienie Rzecznika Praw Obywatelskich a problemy administracji państwowej w Polsce w końcu lat osiemdziesiątych XX wieku, Komunizm: system – ludzie – dokumentacja 2013, nr 2
Deryng A., Prawo do wystąpienia z wnioskiem do Rzecznika Praw Obywatelskich, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014
Dubowski R., Ocena skutków prawnych regulacji zawartej w rządowym projekcie ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika, Zeszyty Prawnicze BAS 2019, nr 4
Działocha K., Równość wobec prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, [w:] Zasada równości w orzecznictwie trybunałów konstytucyjnych, red. L. Garlicki, J. Trzciński, Wrocław 1990
Gebethner S., Przesłanki ustanowienia Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, [w:] Rzecznik Praw Obywatelskich, red. L. Garlicki, Warszawa 1989
Gorgol A., Unijny standard behawioralnego ujęcia prawa podatnika do dobrej administracji podatkowej, [w:] Nowe wyzwania i rozwiązania w europejskim systemie ochrony praw człowieka, t. 3, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2018
Góralczyk J., Zasada kompetencyjności w prawie administracyjnym, Warszawa 1986
Kulicki J., Ocena skutków regulacji zawartych w rządowym projekcie ustawy o Rzeczniku Praw Podatnika, Zeszyty Prawnicze BAS 2019, nr 4
Lissoń P., Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców: ombudsman czy organ administracji rządowej?, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2018, nr 4
Niczyporuk J., Kompetencja administracyjna, Annales UMCS 1999, nr 1
Olejniczak-Szałowska E., Zasada kompetencyjności, [w:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, red. M. Stahl, Warszawa 2013
Piszcz A., [w:] CEIDG. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Przedsiębiorcy zagraniczni w obrocie gospodarczym. Komentarz, red. G. Kozieł, Warszawa 2019
Poździoch S., Prawo do dobrej administracji – regulacje polskie i europejskie, Państwo i Społeczeństwo 2003, nr 9
Ruczkowski P., [w:] L. Bielecki, P. Ruczkowski, Komentarz do ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców, [w:] Konstytucja biznesu. Komentarz/el, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2019
Sadurski W., Równość wobec prawa, PiP 1978, nr 8–9
Tarasek S., Rzecznik Praw Podatnika – czy rozwiąże problemy polskiego podatnika?, Białostockie Studia Prawnicze 2013, nr 13
Zieliński A., Rzecznik Praw Obywatelskich – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, [w:] Obywatel – jego wolności i prawa. Zbiór studiów przygotowanych z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 1998
Zieliński T., Ombudsman – możliwości i granice skutecznego działania, [w:] Księga XX-lecia Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce, red. M. Zubik, Warszawa 2008
Zoll F., Czy wielość jest korzystna?, Rzeczpospolita z 9.10.2001 r.
Zubik M., Rzecznik Praw Obywatelskich (po 20 latach istnienia urzędu), PiP 2008, nr 11
Prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Naruszanie praworządności w państwie członkowskim a tendencje rozwojowe UE (artykuł recenzyjny)
Artykuł analizuje książkę prof. Jana Barcza (Od lizbońskiej do postlizbońskiej Unii Europejskiej. Główne kierunki reform strukturalnych procesu integracji europejskiej). Książka ta w szerokim ujęciu podejmuje złożone zagadnienie obecnego stanu demokracji konstytucyjnej w UE (w tym zabezpieczenia praworządności i poszanowania praw podstawowych) w teorii i praktyce, przede wszystkim na poziomie UE, ale także z uwzględnieniem zjawisk krajowych i globalnych. UE powinna poradzić sobie z takimi zjawiskami jak: kryzys finansowy, kryzys migracyjny, populizm, tendencje autorytarne i pandemia Covid-19. Jako podstawową wartość w systemie aksjologicznym UE wyeksponowano rządy prawa. UE nie powinna tolerować członków łamiących zasady prawa, nawet w formule "elastycznej integracji" rozwoju UE. W książce zaproponowano kompleksowy "system ochrony" UE. Istotne jest jednak, że ochrona praworządności nie powinna ograniczać się do instrumentów unijnych, ale należy uwzględnić także standardy Rady Europy, zwłaszcza te oferowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i Komisję Europejską "Demokracja przez prawo" (Komisja Wenecka). Obrona praworządności powinna być celem całej europejskiej opinii publicznej.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Traktat z Lizbony, reformy, ochrona praworządności
Rule of Law Violations in the Member States and the Emerging Trends in the EU (review article)
This article is a review of the book by professor Jan Barcz, which takes a wide-ranging approach to tackling the complex question of the current state of constitutional democracy in the EU in theory and practice, primarily at EU level but also with due attention to national and global developments.
Keywords: European Union, Treaty of Lisbon, reforms, protection of the rule of law
Bibliografia
Barcz J., Od lizbońskiej do postlizbońskiej Unii Europejskiej. Główne kierunki reformy ustrojowej procesu integracji europejskiej, Warszawa 2020
Barcz J., Przewodnik po Traktacie z Lizbony. Traktaty stanowiące Unię Europejską. Stan obecny oraz teksty skonsolidowane w brzmieniu Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008
Barcz J., Traktat z Lizbony. Wybrane aspekty działań implementacyjnych, Warszawa 2012
Barcz J., Traktat z Nicei. Zagadnienia prawne i instytucjonalne, Warszawa 2005
Barcz J. Przewodnik po Traktacie konstytucyjnym (wraz z teksem Traktatu), Warszawa 2005
Barcz J., Unia Europejska na rozstajach. Traktat z Lizbony. Dynamika i główne kierunki reformy ustrojowej, Warszawa 2011
Barcz J., Grzelak A., Szyndlauer R. (oprac.), Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” 2015–2017, Warszawa 2020
Bode-Kirchoff L., Why the road from Luxembourg to Strasbourg leads through Venice: the Venice Commission as a link between EU and the ECHR, [w:] Human Rights Law in Europe. The Influence, Overlaps and Contradictions of the EU and the ECHR, red. K. Dzehtsirou, T. Konstandinides, T. Lock, N. O’Meara, London–New York 2014
Dąbrowski M., Zasada suwerenności w warunkach integracji Polski z Unią Europejską, Lublin 2014
Garlicki L., Astrađsson a sprawa polska, [w:] Ustroje – prawa człowieka – bezpieczeństwo – integracja europejska. Księga jubileuszowa z okazji 70. urodzin Profesora Jerzego Jaskierni, red. R.M. Czarny, Ł. Baratyński, P. Ramiączek, K. Spryszak, Toruń 2020
Garlicki L., Standardy demokratyczne Rady Europy a Konstytucja RP (doświadczenia praktyki ustrojowej), [w:] Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2017
Greer S., Gerards J.H., Slowe R., Human rights in the Council of Europe and the European Union: achievements, trends and challenges, Cambridge 2018
Jaskiernia J., Funkcje Konstytucji RP w dobie integracji europejskiej i radykalnych przemian politycznych, Toruń 2020
Jaskiernia J., 70 lat Rady Europy. Nowe wyzwania w obszarze demokracji, praworządności i ochrony praw człowieka, PiP 2020, nr 3
Jaskiernia J., Uwarunkowania implementacji prawa do dobrej administracji jako standardu europejskiego, Kielce 2020
Kochenov D., Pech L., Better Late than Never? On the European Commission's Rule of Law Framework and its First Activation, Journal of Common Market Studies 2016, nr 5
Marcisz P., Taborowski M., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umocnienia praworządności. Krytyczna analiza analizy krytycznej (artykuł polemiczny), PiP 2017, nr 12
Spryszak K., Wpływ „miękkiego prawa” organizacji międzynarodowych na zmiany norm konstytucyjnych w wybranych państwach Europy, Toruń 2019
Suchocka H., Wokół standardów europejskich dotyczących powoływania sędziów sądów (z doświadczeń Komisji Weneckiej), [w:] Potentia non est nisi da bonum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zbigniewowi Witkowskiemu, red. M. Serowaniec, A. Bień-Kacała, A. Kustra-Rogatka, Toruń 2018
Taborowski M., Mechanizm ochrony praworządności w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019
Taborowski M., Naruszenie elementów zasady państwa prawa (art. 2 TUE) jako ograniczenie zasady wzajemnego zaufania w prawie Unii Europejskiej (w świetle wyroku LM Celmer), [w:] Sądowe mechanizmy w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2019
Tatham A.F., Judicial Independence as an Essential Component of the EU Accession Conditionality, [w:] Main Challenges for Democracy, the Rule of Law, and the Protection of Human Rights in the Modern World: Studies in Honour of Professor Jerzy Jaskiernia, red. M. Bator-Bryła, S.A. Paruch, K. Spryszak, Toruń 2022
Würtenberger T., Tkaczyński J.W., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umacniania praworządności (analiza krytyczna), PiP 2017, nr 9
Zawistowski D., Niezależność sądów i niezależność sędziów w perspektywy prawa Unii Europejskiej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2016, nr 2
Prof. dr hab. Teresa Gardocka
Uniwersytet SWPS w Warszawie
Prof. dr hab. Dariusz Jagiełło
Uniwersytet SWPS w Warszawie
Areszt ekstradycyjny. Glosa do uchwały SN z 25.02.2021, I KZP 5/20
Orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczy zagadnienia odszkodowania za tymczasowe aresztowanie obywatela polskiego zastosowane za granicą. Konkluzja, która aprobujemy, jest taka, że gdy aresztowanie za granica nastąpiło na wniosek organu polskiego (ekstradycyjny lub ENA) odszkodowanie przysługuje na analogicznych zasadach jak za niesłuszne tymczasowe aresztowanie w Polsce. Na marginesie orzeczenia rozważamy również wyłączność polskich władz do stosowania pozbawienia wolności na terytorium RP oraz pozbawienie wolności stosowane na pokładzie polskiego statku morskiego i powietrznego.
Słowa kluczowe: ekstradycja, odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, okoliczności egzoneracyjne
Extradition Detention. Commentary on Resolution of the Supreme Court of 25 February 2021, I KZP 5/20
The decision of the Supreme Court concerns the issue of compensation for pre-trial detention of a Polish citizen applied abroad. The conclusion, which we approve, is that when the person was detained abroad at the request of a Polish authority (extradition request or EAW), compensation is due on the same grounds as for wrongful pre-trial detention in Poland. As a side note, we also consider the exclusive jurisdiction of Polish authorities to impose the penalty of deprivation of liberty in the territory of Poland, and deprivation of liberty applied on board Polish ships or aircraft.
Keywords: compensation for wrongful pre-trial detention, European arrest warrant, extradition, strict liability, exonerating circumstances
Bibliografia
Bafia J., Bednarek J., Flemming M., Kalinowski S., Kempisty H., Siewierski M., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1971
Gardocka T., Jagiełło D., Karny proces poszlakowy, Warszawa 2020
Gardocka T., Jagiełło D., Oskarżony w polskim procesie karnym, jego status, prawa i obowiązki, [w:] Ewolucja polskiego wymiaru sprawiedliwości w latach 2013–2018 w świetle standardów rzetelnego procesu, red. C. Kulesza, A. Sakowicz, Białystok 2019
Gardocka T., Jagiełło D., Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 grudnia 2016 r., IV KK 192/16 – Glosa, OSP 2018, nr 6
Gardocka T., Odpowiedzialność państwa za niezasadne pozbawienie wolności, Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały 2009, nr 7
Jagiełło D., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 41 i 45, Warszawa 2020
Mogilnicki A., Rappaport E.S., Kodeks postępowania karnego. Motywy ustawodawcze, Warszawa 1929
Peiper L., Kodeks postępowania karnego, Kraków 1933
