Prywatnoprawny stan faktyczny zamknięty jako kwestia wstępna dla sprawy podatkowej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu administracyjnego z dnia 6 lutego 2020 r., II FSK 697/18 prof. dr hab. Maksymilian Pazdan
Katedra Prawa Cywilnego, Kolegium Prawa, Akademia Leona Koźmińskiego.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6799-7392
Prywatnoprawny stan faktyczny zamknięty jako kwestia wstępna dla sprawy podatkowej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu administracyjnego z dnia 6 lutego 2020 r., II FSK 697/18
W rozstrzygniętej przez Naczelny Sąd Administracyjny sprawie chodziło o obowiązek podatkowy ustalony przez właściwy polski organ finansowy od nabycia korzyści ze spadku przez obywatelkę polską mieszkającą w Polsce. Spadkodawca w chwili śmierci miał miejsce zamieszkania w Australii (w stanie Australii Południowej), tam pozostawił spadek, tam też odbyło się postępowanie spadkowe w ramach przyjętego w Australii systemu administracji spadku. Administrator spadku przekazał spadkobierczyni spadkowej czek, która go w Polsce zrealizowała.
Przepis art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 28.07.1983 r. o podatku od spadku i darowizn wiąże obowiązek podatkowy z „przyjęciem spadku”.
Zdaniem NSA na tle rozpatrywanego stanu faktycznego datę „przyjęcia spadku” w kontekście obowiązku podatkowego stanowi chwila realizacji przez spadkobierczynię czeku otrzymanego od administratora spadku. Według autora glosy powinna to być chwila otrzymania przez spadkobierczynię czeku.
W rozpatrywanym przypadku sprawa spadkowa stanowiła kwestię wstępną względem sprawy podatkowej. Jednocześnie miała charakter stanu faktycznego „zamkniętego”.
Prawo właściwe do oceny stanu faktycznego „zamkniętego” należy ustalać stosując normy kolizyjne obowiązujące w państwie, z którym ów stan faktyczny jest najściślej związany. W rozpatrywanym przypadku były to normy kolizyjne obowiązujące w odpowiednim stanie Australii.
Sama administracja spadku podlega legi fori.
Słowa kluczowe: kwestia wstępna, prawo właściwe, stan faktyczny „zamknięty”, statut spadkowy
prof. dr hab. Maksymilian Pazdan
Department of Civil Law, Law College, Kozminski University. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6799-7392
‘Closed’ Private-Law Facts of a Case as a Preliminary Issue in a Tax Case. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 6 February 2020, II FSK 697/18
The case resolved by the Supreme Administrative Court concerned the tax liability assessed by the relevant Polish financial authority on the benefit acquired from the inheritance by a Polish national domiciled in Poland. At the time of death, the deceased was domiciled in Australia (state of South Australia), where he left an estate and where the probate proceedings were conducted under the estate administration system that exists in Australia. The administrator of the estate provided the heiress with a cheque, which she cashed in Poland.
Article 6(1)(1) of the Act of 28 July 1983 on Inheritance and Gifts Tax links the tax liability with ‘accepting the inheritance’.
According to the Court, in the examined facts, the date of ‘acceptance of the inheritance’ in the context of the tax liability is the moment when the heiress cashed the cheque she received from the administrator of the estate. According to this commentator, it should be the moment when the heiress received the cheque.
In the case at hand, the probate case was a preliminary issue for the tax case. At the same time, its facts were ‘closed’.
The law governing the assessment of the ‘closed’ facts of a case should be determined by applying the conflict of laws rules of the state with which these facts are linked most closely. In the case discussed here these were the conflict of laws rules applicable in the relevant state of Australia.
The administration of estate as such is governed by lex fori.
Keywords: preliminary issue, governing law, ‘closed’ facts of a case, inheritance statute
Bibliografia / References
Breslauer W., The Private International Law of Succession in England. America and Germany, London 1937.
Davies M., Bell A., Le Gay Brereton P., Nygh`s Conflict of Laws in Australia, Australia 2014.
Dörner H. [w:] J. von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gestzbuch mit Einführsungsgesetz und Nebengesetzen, red. J. Kropholler, Berlin 2000.
Graveson R.W., The Conflict of Laws, London 1965.
Gottheiner H., Anpassungs- und Umdeutungsprobleme bei deutsch-englischen Erbrechtsfällen, Tübingen 1955.
de Groot J., McQueency K., Australia [w:] International Succession, red. L. Garb, J. Wood, Oxford 2010.
Macierzyńska-Franaszczyk E., Prawo właściwe dla odpowiedzialności za długi spadkowe według rozporządzenia spadkowego [w:] Nowe europejskie prawo spadkowe, red. M. Pazdan, J. Górecki, Warszawa 2015.
Nita A., Moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn w przypadku nabycia spadku w Australii. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 lutego 2020 r., II FSK 697/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2021/4.
Pazdan J., Umowy dotyczące spadku w rozporządzeniu spadkowym Unii Europejskiej, Warszawa 2018.
Pazdan M., Aspekty kolizyjnoprawne odpowiedzialności za długi spadkowe, „Rejent” 2017/8.
Pazdan M., Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2017.
Pazdan M. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, Warszawa 2018.
Pazdan M. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 20A, B i C, Warszawa 2014 (A), 2015 (B i C).
Pazdan M., Stosowanie obcych norm kolizyjnych, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2016, t. 18.
Poczobut J. (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, Warszawa 2017.
Rabel E., The Conflict of Laws. Comparative Study, vol. 4, Ann Arbor 1958.
Rodziewicz P., Stwierdzenie treści oraz zastosowanie prawa obcego w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2015.
Sawyer C., Spero M., Succession, Wills and Probate, London-New Jork 2015.
Wood J., Smith H., England and Wales [w:] International Succession, red. L. Garb, J. Wood, Oxford 2010.
dr Marlena Kruszyńska-Kośmicka
adiunkt, Zakład Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9176-3238
Problematyka sukcesji odpowiedzialności za delikt administracyjny w procesie łączenia spółek. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 19 września 2019 r., I NSK 78/18
Wyrok Sądu Najwyższego stanowi kolejną odsłonę dyskutowanej od lat problematyki sukcesji uprawnień i obowiązków administracyjnoprawnych wskutek czynności podejmowanych na gruncie prawa prywatnego. Przez lata obowiązywania przedmiotowej regulacji rozważania zarówno doktryny, jak i judykatury koncentrowały się głównie na problematyce zakresu sukcesji uprawnień i obowiązków publicznoprawnych. Przewidziana w przepisach Kodeksu spółek handlowych sukcesja uniwersalna utożsamiana była wyłącznie z przejściem określonych praw i obowiązków wynikających z aktów administracyjnych z mocy samego prawa w następstwie dokonania czynności prawnych przez podmioty prawa prywatnego. W glosowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy odnosi się do nowego obszaru rozważań, tj. możliwości objęcia zakresem sukcesji uniwersalnej w procesie łączenia się spółek odpowiedzialności za delikt administracyjny popełniony przez spółkę przejmowaną. Rozważania dotyczą sytuacji, gdy przed połączeniem spółek w stosunku do spółki przejętej organ administracyjny nie wszczął postępowania i nie wymierzył tej spółce kary.
Słowa kluczowe: łączenie spółek, sukcesja uniwersalna, odpowiedzialność, delikt administracyjny
dr Marlena Kruszyńska-Kośmicka
assistant professor, Administrative Law and Administrative Studies Unit, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9176-3238
Succession of Responsibility for Administrative Delict in the Process of Merger of Companies. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Extraordinary Review and Public Affairs Chamber of 19 September 2019, I NSK 78/18
The Supreme Court's judgment is another part of the issue of succession of administrative rights and obligations, which has been discussed for years as a result of acts undertaken under private law. Over the years when this regulation was in place, considerations of both legal scholars and case law have focused mainly on the issue of the scope of succession of public rights and obligations. Universal succession, which is provided for in the Code Commercial Partnerships and Companies, was equated only with the legal succession of specific rights and obligations arising from administrative acts by virtue of the law as a result of acts undertaken by private law entities. In this judgment the Supreme Court refers to a new area of consideration: the possibility of extending the scope of universal succession in the process of merging companies to include responsibility for the administrative delict committed by the acquired company. The considerations relate to a situation where prior to the merger of companies the administrative authority has not initiate proceedings or imposed a penalty on the acquired company.
Keywords: mergers, universal succession, responsibility, administrative delict
Bibliografia / References
Boć J., Prawo administracyjne, Wrocław 2010.
Łaszczyca G., Matan A., Następstwo w prawie administracyjnym [w:] Koncepcja systemu prawa administracyjnego. Zjazd Katedr Prawa Administracyjnego i Postępowania Administracyjnego, Zakopane 24–27 września 2006 r., red. J. Zimmermann, Warszawa 2007.
Łaszczyca G., Sasiak R., Łączenie spółek kapitałowych a sukcesja praw i obowiązków ze sfery publicznoprawnej (wybrane zagadnienia), „Prawo Spółek” 1999/4.
Piotrowska A., Sukcesja praw i obowiązków publicznoprawnych – rozważania na tle art. 494 § 2 i 5 k.s.h., „Przegląd Prawa Handlowego” 2003/9.
Szczygłowska E., Sukcesja uprawnień i obowiązków administracyjnych, Warszawa 2009.
dr Jan Ciechorski
wykładowca Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu, członek Komisji Ekspertów ds. Zdrowia Psychicznego przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6659-6212
Umieszczenie pacjenta bez zgody w szpitalu psychiatrycznym na podstawie postanowienia sądu opiekuńczego. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 24 listopada 2016 r., III CSK 35/16
Umieszczenie pacjenta bez jego zgody w szpitalu psychiatrycznym stanowi bardzo istotną ingerencję w podstawowe prawa człowieka (prawo do wolności osobistej oraz nietykalności – art. 41 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej), tym samym wszelkie przepisy uprawniające do takich działań muszą być interpretowane w sposób ścisły. Sąd opiekuńczy ma obowiązek dopuszczenia wszelkich dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, również oferowanych przez uczestnika postępowania, mogących służyć ocenie wiarygodności już przeprowadzonych dowodów. Opinia psychiatryczna w tych postępowaniach ma kluczowe znaczenie, powoduje to konieczność szczególnie wnikliwej jej oceny przez sąd orzekający.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, dowód z opinii biegłego, przyjęcie osoby chorej do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody
dr Jan Ciechorski
lecturer of the Humanitas University in Sosnowiec, a member of the Expert Committee on Mental Health at the Office of the Commissioner for Human Rights. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6659-6212
Placing a Patient in a Psychiatric Hospital Without His/Her Consent on the Basis of a Guardianship Court Order. Commentary on Decision of the Supreme Court – Civil Chamber of 24 November 2016, III CSK 35/16
Placing a patient in a psychiatric hospital without his/her consent is a very significant interference with fundamental human rights (right to personal freedom and inviolability - Article 41(1) of the Constitution of the Republic of Poland), therefore any provisions authorizing such measures must be interpreted in a strict manner. A guardianship court has a duty to admit any evidence that is important for resolution of the case, also those provided by a participant of the proceedings, which might serve to evaluate the reliability of evidence which has been already adduced. An opinion of a psychiatrist is of key importance in these proceedings, which means that the adjudicating court needs to evaluate it particularly rigorously.
Keywords: civil procedure, expert evidence, admission of a sick person to a psychiatric hospital without the person’s consent
Bibliografia / References
Balicki M., Przymus w psychiatrii – regulacje i praktyka, „Prawo i Medycyna” 1999/1.
Ciechorski J., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2014 r., V CSK 145/14, „Glosa” 2016/2.
Ciechorski J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 31 stycznia 2013 r., I ACa 766/12, „Palestra” 2014/10.
Ciechorski J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 czerwca 2013 r., I ACa 361/13, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2015/4.
dr hab. Jacek Potulski, profesor UG
kierownik Zakładu Kryminologii, Katedra Prawa Karnego Materialnego i Kryminologii, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Gdański
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0796-0093
Zakres odpowiedzialności karnej na podstawie art. 233 § 1a k.k. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 10 grudnia 2020 r., I KK 58/19
W glosie omówiono bardzo ważny problem odpowiedzialności za fałszywe zeznania w nowym „kontekście” prawnym – dodanego art. 233 § 1a k.k. Komentowane postanowienie w sposób niezwykle ciekawy i twórczy określa zasady prawa do obrony oraz proponuje ogólny – konstytucyjny zakres tego prawa. W komentowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy w sposób czytelny odchodzi od intencji ustawodawcy, za pomocą wykładni zawężającej zasadniczo ogranicza ustawową treść zakazu karnego, opierając się o wartości konstytucyjne i odwołania do kontekstu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Z pewnością jest to rozstrzygnięcie odważne. Glosa ma co do zasady charakter aprobujący, podkreślone zostały jednak tematy kontrowersyjne i będące w opozycji do poglądów doktryny ukształtowanych po wejściu w życie wspomnianego przepisu.
Słowa kluczowe: prawo do obrony, odpowiedzialność za fałszywe zeznania, pro-konstytucyjna wykładnia prawa karnego
dr hab. Jacek Potulski, professor of the University of Gdansk
head of the Division of Criminology, Department of Substantive Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Administration, University of Gdansk. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0796-0093
Scope of Criminal Liability under Article 233(1a) of the Penal Code. Commentary on Decision of the Supreme Court – Criminal Chamber of 10 December 2020, I KK 58/19
In the commentary on the discussed judgment the author describes a very important problem of liability for false testimony in the new legal ‘context’ – of the new Article 233(1a) of the Penal Code. The commented decision defines, in an extremely interesting and creative way, the principles of the right to defence and proposes a general – constitutional – scope of this right. In the commented decision, the Supreme Court clearly departs from the intentions which underpinned the passing of the amendment, by means of a restrictive interpretation it essentially limits the statutory content of the criminal prohibition based on constitutional values and references to the context of the European Convention on Human Rights. This is certainly a courageous decision. As a matter of principle, the opinion is approving; however, it emphasizes controversial issues which are in opposition to the views of the doctrine formed after the entry into force of the said provision.
Keywords: right to defence, liability for false testimony, pro-constitutional interpretation of criminal law
Bibliografia / References
Czabański J., Warchoł M., Prawo do milczenia czy prawo do kłamstwa, „Prokuratura i Prawo” 2007/12.
Czabański J., Warchoł M., Prawo do milczenia czy prawo do kłamstwa, „Rzeczpospolita” z 29.02.2008 r.
Filar M., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2007 r., I KZP 26/07, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2008/4.
Mozgawa M. [w:] M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2021.
Rusinek M., O „prawie do kłamstwa” (artykuł polemiczny), „Prokuratura i Prawo” 2008/4.
Szewczyk M., Wojtaszczyk A., Zontek W. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Część II. Komentarz do art. art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.
Warchoł M., Czy świadkowie mają prawo kłamać, „Rzeczpospolita” z dnia 25.08.2007 r.
Warchoł M., Glosa do uchwały SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., I KZP 4/07, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2007/3.
Zgoliński I. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
dr Bolesław Kurzępa
adiunkt, Wydział Zarządzania, Politechnika Rzeszowska; adwokat. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5130-1001
Odpowiedzialność karna za odmowę podania danych osobowych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 31 marca 2021 r., II KK 422/20
W glosie omówiono obowiązki organu państwowego w przypadku przystąpienia do czynności służbowej legitymowania, w szczególności gdy legitymowana osoba bierze udział w legalnym zgromadzeniu i nie popełniła w związku z tym żadnego czynu stanowiącego wykroczenie lub przestępstwo. Omówiono też znamiona wykroczenia z art. 65 § 2 Kodeksu wykroczeń.
Słowa kluczowe: wykroczenia, legitymowanie osoby, zgromadzenie publiczne, bezpieczeństwo wewnętrzne, granice prawa do odmowy podania danych osobowych
dr Bolesław Kurzępa
assistant professor, Faculty of Management, Rzeszow University of Technology; advocate. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5130-1001
Criminal Liability for Refusal to Provide Personal Particulars. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 31 March 2021, II KK 422/20
The commentary discusses the duties of a state authority in case of starting an official act of checking ID documents, in particular when the person whose ID is being checked is taking part in a lawful assembly and consequently has not committed any act classified as a misdemeanour or an offence. The features of the misdemeanour defined in Article 65(2) of the Code of Misdemeanours are also discussed.
Keywords: misdemeanours, checking a person’s ID, public assembly, internal security, limits of the right to refuse to provide personal particulars
Bibliografia / References
Puławska K., Komosiński M., Zasadność legitymowania osób, Legionowo 2019.
Szawelski M., Thiel A., Legitymowanie, Słupsk 2016.
dr hab. Grzegorz Materna, profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9558-1140
Zakaz porozumień polegających na ustalaniu minimalnych cen odsprzedaży. Glosa do wyroku Sądy Najwyższego – Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 5 grudnia 2019 r., I NSK 1/19
Komentowany wyrok jest istotnym przykładem aktualnego podejścia Sądu Najwyżsego do zasad antymonopolowej oceny porozumień wertykalnych polegających na ustalaniu minimalnych cen odsprzedaży (RPM, resale price maintenance). Wyrok potwierdza linię orzeczniczą, w świetle której porozumienia te ograniczają konkurencję zawsze, co czyni bezzasadnym badanie przez organ ochrony konkurencji kontekstu rynkowego, w jakim są zawarte, w tym skutków. Autor wskazuje, że takie stanowisko stoi wbrew dominującym trendom w prawie unijnym, jak również wcześniejszej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego.
Słowa kluczowe: prawo konkurencji, porozumienia ograniczające konkurencję, wertykalne porozumienia cenowe, ograniczenia konkurencji ze względu na cel
dr hab. Grzegorz Materna, professor of the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9558-1140
Prohibition of Agreements Setting the Minimum Retail Resale Prices for Products. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Extraordinary Review and Public Affairs Chamber of 5 November 2019, I NSK 78/18
The commented judgment is an important example of the current approach of the Supreme Court to the principles of antitrust assessment of vertical agreements consisting in setting minimum resale prices (resale price maintenance, RPM). The judgment confirms the line of case law that recognizes all such agreements as ones that restrict competition, which makes it unnecessary for the competition protection authority to examine the market context in which they are made, including their market effects. The author points out that such a position is against the dominant trends in EU law, as well as against earlier case law of the Supreme Court.
Keywords: competition law, agreements restricting competition, resale price maintenance agreements, restrictions by-object
Bibliografia / References
Banasiński C., Piontek E., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, LEX 2009.
Bolecki A., Porozumienia zakazane ze względu na cel lub skutek – aktualne tendencje orzecznicze w Unii Europejskiej, internetowy „Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2012/3.
Fornalczyk A., Skoczny T. (red.), Economics of Competition Protection. Vertical Restraints, Warszawa 2016.
Grzejdziak Ł., Ustalanie cen odsprzedaży towarów w prawie europejskim i amerykańskim. Studium prawnoporównawcze, Łódź 2020.
Jurkowska-Gomułka A., Piszcz A. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, Legalis 2014.
Kohutek K. [w:] K. Kohutek, M. Sieradzka, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, LEX 2014.
Kohutek K., Ujednolicanie cen w ramach franczyzy jako porozumienie mające antykonkurencyjny cel – uwagi krytyczne do wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10.01.2018 r., VII AGa 828/18 i Sądu Najwyższego z 9.10.2019 r., I NSK 89/18, „Glosa” 2020/3.
Kolasiński M., Czy istnieją ‘jednostronne porozumienia’ ograniczające konkurencję?, Warszawa 2017.
Materna G., Klauzule o zakazie konkurencji jako bariera rozwoju alternatywnych kanałów rezerwacji taksówek w świetle decyzji Autorità Garante della Concorrenza e del Mercato z 27.06.2018 r. (sprawa I801B, Taxi – Milano), internetowy „Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2018/8.
Materna G., Modele antymonopolowej oceny ograniczeń „ze względu na cel” – wciąż na rozdrożu między formalnym a ekonomicznym podejściem, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/1.
Materna G., Prowadzenie postępowań antymonopolowych w sprawach antykonkurencyjnych porozumień dystrybucyjnych przeciwko ich organizatorom, „Przegląd Prawa Handlowego” 2012/5.
Materna G., Wertykalne porozumienia cenowe – ewolucja orzecznictwa sądowego i praktyki decyzyjnej Prezesa UOKiK, „Glosa” 2017/2.
Peeperkorn L., Defining „by object” restrictions, „Concurrences” 2015/3.
Zawłocka-Turno A., Turno B., Ustalanie sztywnych lub minimalnych cen odsprzedaży jako porozumienie ograniczające konkurencję ze względu na cel (przedmiot) w prawie unijnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011/4.
dr Monika Smusz-Kulesza
adiunkt, Katedra Europejskiego, Międzynarodowego i Zbiorowego Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; sędzia Sądu Okręgowego w Łodzi
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7392-4464
Podleganie ubezpieczeniu chorobowemu po wznowieniu działalności pozarolniczej po ustaniu pobierania zasiłku macierzyńskiego – skutki braku prawidłowego pouczenia przez organ rentowy. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 stycznia 2020 r., I UK 311/18
Od kilku lat w judykaturze znaczne kontrowersje budziła problematyka zasad podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez osoby prowadzące działalność pozarolniczą, które zakończyły pobieranie zasiłku macierzyńskiego. W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy podtrzymał obraną w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 2019 r. koncepcję ustania ubezpieczenia chorobowego wraz z rozpoczęciem pobierania zasiłku macierzyńskiego i konieczności ponownego złożenia wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem po zakończeniu okresu pobierania tego zasiłku. Ponadto rozważania zawarte w uchwale uzupełnił w odniesieniu do skutków zaniechania złożenia wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym za okres przypadający bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego w braku stosownego pouczenia pochodzącego od organu rentowego. W glosie poddano analizie pogląd Sądu Najwyższego na tle wcześniejszych wypowiedzi judykatury, akcentując korzyści płynące z ujednolicenia linii orzeczniczej tego sądu oraz jasnego określenia obowiązków organu rentowego, które w ocenie autorki glosy przyczyniają się do „łagodzenia” skutków restrykcyjnej wykładni przepisów dokonanej w uchwale składu 7 sędziów SN i niwelowania najdalej idących negatywnych skutków dla przedsiębiorców.
Słowa kluczowe: zasiłek macierzyński, wniosek o objęcie ubezpieczeniem chorobowym, wznowienie działalności gospodarczej, zbieg tytułów ubezpieczenia, pouczenie o obowiązku złożenia wniosku
dr Monika Smusz-Kulesza
assistant professor, Department of European, International and Collective Labour Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz; judge of the Regional Court in Lodz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7392-4464
Sickness Insurance Coverage after Resumption of Non-Agricultural Activity by a Person Who Ceased to Collect Maternity Benefits: Consequences of Lack of Proper Information from the Insurance Institution. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 22 January 2020, I UK 311/18
The rules of voluntary insurance coverage after resumption of non-agricultural activity by a person who ceased to collect maternity benefits have been the subject of controversies in case law for a few years. In the commented judgement, the Supreme Court upheld the case-law line chosen in the resolution of a panel of seven SC judges adopted in 2019, pursuant to which the sickness insurance terminates upon commencement of the maternity benefit and a new application must be issued after the end of the maternity benefit period for a person to renew the insurance. Furthermore, the Supreme Court articulated the obligation of the insurance institution to provide proper information on the discussed issues to all persons who cease to collect maternity benefits and resume non-agricultural activity and clearly defined the consequences of failure to fulfil this obligation. The paper analyses the interpretation provided by the Supreme Court in the commented judgement in the light of earlier case law, highlighting the benefits of unifying the case-law line of the Supreme Court and articulating clearly the obligations of the insurance company, which – according to the commentator – contribute to mitigating the results of restrictive interpretation chosen in the resolution of seven judges and preventing its possible most negative consequences for the entrepreneurs.
Keywords: sickness insurance, application for sickness insurance coverage, resumption of business activity, overlapping reasons for insurance coverage, information about the obligation to file an application
Bibliografia / References
Borkowski J., Adamiak B., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2004.
Dudka K., Książek M., Zasada informowania w kodeksie postępowania administracyjnego a zasada informacji w procesie karnym, „Prawo Pracy” 2005/11.
Górzyńska T., Prawo do informacji i zasada jawności administracyjnej, Kraków 1999.
Janowicz Z., Komentarz do Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Warszawa 1996.
Koczur S., Granice swobody ZUS w wyrażeniu zgody na opłacenie składki po terminie w dobrowolnych ubezpieczeniach społecznych, „Palestra” 2013/11–12.
Krzykowski P. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz do art. 1–60, t. I, red. M. Karpiuk, P. Krzykowski, A. Skóra, Olsztyn 2020.
Litowski J., Ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej działalność gospodarczą w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Glosa do uchwały SN z dnia 11 lipca 2019 r., III UZP 2/19, „Glosa” 2020/3.
Sik M., Rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, „Doradca Podatkowy” 2019/7.
Wojciechowski M., Zaufanie instytucjonalne w kontekście ustawowej zasady zaufania jednostki do państwa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2012/2.
Wróbel A. [w:] Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, red. M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, LEX 2021.
Zajchowska M., Wyrażenie zgody przez organ rentowy na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2018/6.
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Instytut Nauk Administracyjnych, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8942-0543
Brak zdolności prawnej jednostki jako przesłanka nieważności decyzji administracyjnej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lutego 2021 r., I OSK 3028/18
Wyznaczone w art. 28 Kodeksu postępowania administracyjnego przesłanki materialnoprawne przyznania jednostce statusu strony stanowią wyłącznie o aspekcie przedmiotowym. Aspekt przedmiotowy nie jest zamknięty, a wymaga połączenia z aspektem podmiotowym, który jest spełniony, jeżeli podmiot należący do tego kręgu podmiotowego ma zdolność prawną. Stanowi o tym expressis verbis art. 30 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Brak zdolności prawnej pozbawia jednostkę przymiotu strony w postępowaniu administracyjnym. Prowadzenie postępowania administracyjnego i zakończenie rozstrzygnięcia sprawy decyzją, która reguluje uprawnienia lub obowiązki jednostki niemającej zdolności prawnej, jest rażącym naruszeniem prawa będącym podstawą stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, decyzja administracyjna, wskazanie osoby zmarłej jako strony postępowania, rażące naruszenie prawa
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Institute of Administrative Sciences, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8942-0543
Lack of an Individual’s Legal Capacity as Grounds for Invalidity of an Administrative Decision. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 24 February 2021, I OSK 3028/18
As defined in Article 28 of the Code of Administrative Procedure, the substantive law grounds for granting an individual the status of a party determine only the scope of application aspect. The scope of application aspect is not a closed one and it has to be combined with the aspect of the group of entities enjoying the status, which is met if the entity from said group has legal capacity. This is explicitly stated in Article 30(1) of the Code of Administrative Procedure. Lack of legal capacity deprives an individual of the attribute of a party in administrative procedures. If administrative proceedings are conducted and the case resolution ends with a decision regulating the rights or obligations of an individual without legal capacity is a gross violation of law, one which gives grounds for pronouncing that administrative decision invalid.
Keywords: administrative proceedings, administrative decision, identification of a deceased person as a party to the proceedings, gross violation of law
Bibliografia / References
Gudowski J., Dziurda M., Janiszewska B., Łukańko B., Panfil K., Pawlak W., Plich M., Rycko N., Sadomski J., Trzaskowski R., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna. Część 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
prof. dr hab. Piotr Korzeniowski
Zakład Prawa Ochrony Środowiska, Katedra Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki; sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2138-8609
Stosowanie zasad ogólnych prawa ochrony środowiska w ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 września 2020 r., IV SA/Wa 2720/19
Glosowany wyrok zasługuje na uwagę z tego względu, że sąd dostrzegł w nim istotną funkcję zasad ogólnych prawa ochrony środowiska w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Wyrok dotyczy także bardzo ważnej praktycznej kwestii związanej z ochroną środowiska przed odorami w sytuacji braku kompleksowej regulacji prawnej dotyczącej tego rodzaju oddziaływań. Analizowane orzeczenie zawiera bardzo bogatą problematykę zarówno proceduralną, jak i materialnoprawną. Ma także zasadnicze znaczenie dla wykładni art. 62 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Wyrok jest słuszny i celowy.
Słowa kluczowe: zasady ogólne prawa ochrony środowiska, ocena oddziaływania na środowisko, zdrowie, odory
prof. dr hab. Piotr Korzeniowski
Institute of Environmental Protection Law, Department of Administrative Law and Administrative Science, Faculty of Law and Administration, University of Lodz; judge of the Provincial Administrative Court in Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2138-8609
Application of General Principles of Environmental Protection Law in the Assessment of Environmental Impact of Projects. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw of 9 September 2020, IV SA/Wa 2720/19
The commented judgment deserves attention, since in it the Court has identified an important function of general principles of environment protection law in the proceedings concerning environmental impact assessments. In addition, the judgment regards a significant practical issue related to protecting the environment from odours in the absence of a comprehensive legal regulation on such type of impact. The analysed ruling concerns a wide range of both procedural and substantive-law issues. The abovementioned judgement is also crucial for the interpretation of Article 62(1)(1)(a) of the Act of 3 October 2008 on the Disclosure of Information on the Environment and Its Protection, on Public Participation in Environmental Protection and on Environmental Impact Assessments. The judgment is fair and much-needed.
Keywords: general principles of environment protection law, environmental assessment, health, odours
Bibliografia / References
Bar M., Górski M., Jendrośka J., Jerzmański J., Pchałek M. [w:] Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2014.
Karpiuk M., Glosa do wyroku NSA z 12.02.2018 r., II OSK 2524/17, „Studia Iuridica Lublinensia” 2019/1, vol. XXVIII.
Karpiuk M., Glosa do wyroku WSA w Warszawie z 19.04.2017 r., IV SA/Wa 312/17, „Studia Iuridica Lublienensia” 2018/4, vol. XXVII.
Kordela M., Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań 2012.
Korzeniowski P., Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawna ochrony środowiska, Łódź 2012.
Korzeniowski P., Pozwolenie emisyjne w prawie ochrony środowiska, Warszawa 2020.
Korzeniowski P., Zasady prawne ochrony środowiska, Łódź 2010.
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Wrocław–Warszawa 1958.
Mothes J., Sytuacje niepewne a podejmowanie decyzji w przemyśle, przeł. S. Budkowski, Warszawa 1972.
Pchałek M. [w:] Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Podgórecki A., Charakterystyka nauk praktycznych, Warszawa 1962.
Rząsa G., Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jako prawny środek ochrony przed uciążliwościami odorowymi – wybrane zagadnienia, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019/1.
Wielgosiński G., Zarzycki R., Technologie i procesy ochrony powietrza, Warszawa 2018.
Woźniak L., Regulacje prawne dotyczące przeciwdziałania uciążliwościom zapachowym (odorom) w wybranych krajach Unii Europejskiej wraz z komentarzem na temat konsekwencji społecznych i ekonomicznych (gospodarczych) ich wprowadzenia [w:] Regulacje prawne dotyczące przeciwdziałania uciążliwościom zapachowym (odorom) w wybranych krajach Unii Europejskiej, red. R. Sawicki, „Opinie i Ekspertyzy” OE-222, Biuro Analiz i Dokumentacji, Zespół Analiz i Opracowań Tematycznych, Kancelaria Senatu, listopad 2014, s. 4, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/2781/plik/oe_222_do_internetu.pdf (dostęp: 24.04.2021 r.).
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972.
Wróblewski J., Wartość a decyzja sądowa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973.
Wróblewski J., Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959.
Zarzycki R., Aerosfera – źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony [w:] Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy. Wybrane zagadnienia, red. A. Kurnatowska, Warszawa-Łódź 1999.
Piotr Polak
asystent, Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7900-524X
Wychowanie dziecka jako przesłanka przyznania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 grudnia 2020 r., I OSK 1207/20
W glosowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny dokonał oceny, czy przesłanka warunkująca przyznanie rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego w postaci wychowania co najmniej czworga dzieci jest spełniona, jeśli jedno z dzieci zmarło przed osiągnięciem pełnoletniości. Problem ten był już kilkukrotnie przedmiotem wypowiedzi Naczelnego Sądu Administracyjnego, który nie wypracował w tym zakresie jednolitego stanowiska. W omawianym orzeczeniu Sąd trafnie jednak przyjął, że przesłanka wychowania zachodzi, jeżeli dziecko było wychowywane w okresie, w którym proces wychowawczy mógł być realizowany. Śmierć dziecka przed osiągnięciem pełnoletniości nie stoi zatem na przeszkodzie do przyznania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, rodzicielskie świadczenie uzupełniające, proces wychowania, śmierć dziecka
Piotr Polak
assistant, Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7900-524X
Child-Raising as a Prerequisite for Granting the Supplementary Parental Benefit. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 18 December 2020, I OSK 1207/20
In the commented judgment the Supreme Administrative Court ruled on whether the prerequisite of raising at least four children, on which granting the supplementary parental benefit is conditional, is fulfilled when one of the children died before reaching the age of majority. This problem had already been the subject of multiple rulings of the Supreme Administrative Court, though the Court did not develop a coherent approach to the matter. In the commented judgment, however, the Court correctly decided that the prerequisite of child-raising is fulfilled, if the child was raised during the period when the child-raising process could take place. Therefore, the child dying before reaching the age of majority does not preclude granting the supplementary parental benefit.
Keywords: administrative proceedings, supplementary parental benefit, child-raising, death of a child
Bibliografia / References
Bień I., Ocena skutków regulacji zawartych w rządowym projekcie ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (nr druku 3157), https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3157
Kucharska M. [w:] Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Komentarz, red. J. Blicharz, J. Glumińska-Pawlic, L. Zacharko, LEX 2019.
Langner B., Opinia do ustawy o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (druk nr 1083), https://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/senatekspertyzy/5038/plik/1083o.pdf.
