Funkcje i wysokość zadośćuczynienia pieniężnego w przypadku tzw. kalkulowanego deliktu prasowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 lutego 2020 r., I CSK 565/18Marek Kowalski
adwokat, Polska
Funkcje i wysokość zadośćuczynienia pieniężnego w przypadku tzw. kalkulowanego deliktu prasowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 lutego 2020 r., I CSK 565/18
Glosa stanowi krytyczny komentarz zarówno co do tezy, jak i uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego, dopuszczającego zastosowanie instytucji zadośćuczynienia pieniężnego jako środka penalizacji sprawcy naruszenia dóbr osobistych i rewindykacji korzyści majątkowych osiągniętych przez niego wskutek tego naruszenia. Zdaniem autora glosy, polskie prawo cywilne nie przewiduje innej funkcji zadośćuczynienia poza kompensatą szkody (krzywdy). Dlatego przy ustalaniu wysokości odpowiedniego zadośćuczynienia nie należy pod żadnym pozorem nawiązywać do środków represji właściwych dla prawa karnego. Natomiast rozliczenie ewentualnych korzyści osiągniętych przez sprawcę lub osobę trzecią wskutek naruszenia dóbr osobistych powinno być realizowane w reżimie odszkodowania lub bezpodstawnego wzbogacenia.
Słowa kluczowe: zadośćuczynienie, kompensata majątkowa uszczerbku niemajątkowego, naruszenie dóbr osobistych, funkcja represyjna zadośćuczynienia, funkcja prewencyjna zadośćuczynienia, prawo prasowe
Marek Kowalski
advocate, Poland
Functions and Amount of Financial Redress in the So-Called Calculated Media Torts. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 21 February 2020, II CSK 565/18
This commentary criticises both the operative part and justification of the judgment in which the Supreme Court accepted the possibility of applying financial redress as a means of penalizing the perpetrator of infringement of personal interests and recovering financial gains obtained by the perpetrator as a result of the infringement. According to the commentator, Polish civil law does not provide for any other function of redress than compensation for the loss (harm suffered). Therefore, when the amount of adequate redress is determined, no reference whatsoever should be made to the means of repression typical of criminal law. Any settlement of the possible gains obtained by the perpetrator or a third party as a result of an infringement of personal interests should take place in the regime of compensation or unjust enrichment.
Keywords: redress, financial compensation for non-financial damage, infringement of personal interests, repressive function of redress, preventive function of redress, press law
Bibliografia / References
Andrych-Brzezinska I., Odszkodowanie karne – sposób na efektywniejsze prawo czy efektowny amerykański partykularyzm prawny?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. XXXIX.
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Safjan M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 1997.
Szpunar A., Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1990.
Agnieszka Polus
doktorantka w Katedra Prawa i Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
ORCID: 0000-0002-9164-9694
Odpowiedzialność odszkodowawcza organu drugiej instancji w związku z utrzymaniem w mocy przez organ nadzoru bezprawnej decyzji administracyjnej. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 lipca 2019 r., I ACa 1662/17
W glosie poruszono kwestię odpowiedzialności odszkodowawczej za szkodę wyrządzoną bezprawną decyzją administracyjną, utrzymaną następnie w mocy przez organ administracyjny drugiej instancji, za który odpowiada Skarb Państwa. W dotychczasowej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego przyjmowano, że za legalność decyzji administracyjnej odpowiada organ drugiej instancji utrzymujący w mocy niezgodną w prawem decyzję. W glosowanym orzeczeniu przyjęto, że utrzymanie w mocy przez organ drugiej instancji bezprawnej decyzji administracyjnej organu pierwszej instancji nie uwalnia od odpowiedzialności organu pierwszej instancji za własne bezprawie, lecz powoduje powstanie odpowiedzialności obu organów – każdego z nich za własną decyzję ostateczną, gdyż w takim przypadku szkoda wynika z obu decyzji. Glosatorka, opowiadając się za stanowiskiem zaprezentowanym w omawianym wyroku, przedstawia dodatkowe argumenty na jego poparcie.
Słowa kluczowe: decyzja administracyjna, odpowiedzialność solidarna, delikt, szkoda, odszkodowanie
Agnieszka Polus
PhD student at the Department of Civil Law and Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland
ORCID: 0000-0002-9164-9694
Liability in Damages Borne by Second-Instance Authority When the Supervisory Authority Maintained in Force an Unlawful Administrative Decision. Commentary on Judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 17 July 2019, I ACa 1662/17
The commentary discusses the issue of liability in damages for damage caused by an unlawful administrative decision which was then upheld by a second-instance administrative authority for which the State Treasury is responsible. In the existing line of case law of the Supreme Court it was assumed that the entity responsible for the lawfulness of an administrative decision was the second-instance authority upholding the illegal decision. The commented judgment assumes that if an unlawful administrative decision of the first-instance authority is upheld by the second--instance authority, this does not release the first-instance authority from liability for its own unlawfulness, but gives rise to joint and several liability of both authorities, each of them for their own final decision, because in such a case the damage results from both decisions. The commentator, who accepts the position presented in the commented judgment, presents additional arguments to support it.
Keywords: administrative decision, joint and several liability, tort, damage, damages
Bibiografia / References:
Adamiak B., Prawo procesowe administracyjne. System Prawa Administracyjnego, t. 9, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2020.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2012.
Bartosiewicz A., Pojęcie ostateczności decyzji administracyjnej w świetle zastosowania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, „Krytyka Prawa”, tom 6.
Golęba A. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2019.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Matan A., Rażące naruszenie prawa jako przesłanka odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego, Warszawa 2014.
Ochendowski E., Postępowanie administracyjne ogólne, egzekucyjne i sądowoadministracyjne, Toruń 2005.
Olczyk M., Ostateczność i prawomocność decyzji administracyjnych „Civitas et Lex” 2018/1 (17).
Zimmermann J., Glosa do wyroku NSA z 2.2.1996 r., IV SA 846/95, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1997/4, poz. 83.
dr hab. Mateusz Błachucki, profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
Polska. ORCID: 0000-0001-5805-048X
udział autorski w przygotowaniu tekstu – 70%
Paulina Dytkiewicz
adwokat, Polska
udział autorski w przygotowaniu tekstu – 30%
Dopuszczalność zaskarżenia postanowienia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w przedmiocie rozpoznania zażalenia na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego. Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 sierpnia 2018 r., VII AGz 667/18
Glosa dotyczy problemu dopuszczalności zaskarżenia postanowienia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK ) w przedmiocie rozpoznania zażalenia na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie ograniczenia prawa wglądu do materiału dowodowego. Analizowane orzeczenie zapoczątkowało nową linię orzeczniczą dopuszczającą zaskarżanie takich postanowień SOKiK do sądu apelacyjnego. Wydaje się jednak, że pogląd ten nie ma oparcia w obowiązującym prawie i bazuje raczej na chęci sądu wzmocnienia pozycji procesowej strony. Jednakże przepisy Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie pozostawiają wątpliwości, że zagadnienie dostępu do akt ma charakter sprawy wpadkowej i procedura kontroli sądowej powinna odpowiadać temu charakterowi sprawy. Powoduje to, że komentowane orzeczenie nie zasługuje na aprobatę.
Słowa kluczowe: postępowanie antymonopolowe, ograniczenie prawa wglądu do akt, właściwość SOKiK, postanowienie kończące postępowanie, postanowienie wpadkowe, zażalenie
dr hab. Mateusz Błachucki, professor of the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences
Poland. ORCID: 0000-0001-5805-048X
Author’s contribution: 70%
Paulina Dytkiewicz
advocate, Poland
Author’s contribution: 30%
Admissibility of Challenging a Decision of the Court for Competition and Consumer Protection Concerning an Appeal Against a Decision of the President of the Office for Competition and Consumer Protection Restricting Access to Evidence. Commentary on Decision of the Court of Appeal in Warsaw of 1 August 2018, VII AGz 667/18
The commentary addresses the issue of admissibility of challenging a decision of the Court for Competition and Consumer Protection regarding examination of an appeal against a decision of the President of the Office for Competition and Consumer Protection restricting access to evidence. The analysed ruling initiated a new line of case law allowing for challenging such decisions of the Court for Competition and Consumer Protection before courts of appeal. It seems, however, that this view is not supported by applicable law and is based rather on the court's desire to strengthen the party's procedural position. Moreover, the provisions of the Code of Civil Procedure and the Act on Competition and Consumer Protection leave no doubt that the issue of access to the case files is an incidental issue and the judicial review procedure should correspond to this nature of the issue. As a result, the commented judgment does not merit approval.
Keywords: antimonopoly proceedings, restriction of access to case files, jurisdiction of the Court for Competition and Consumer Protection, court decision concluding main proceedings, court decision on an incidental issue, appeal on incidental/procedural issues
Bibliografia / References
Błachucki M., Rola i właściwość sądów powszechnych i administracyjnych w sprawach antymonopolowych w świetle najnowszego orzecznictwa i zmian normatywnych, „Studia Prawnicze” 2017/3.
Błachucki M., Sądownictwo antymonopolowe w Polsce – historia i ustrój, Warszawa 2011.
Błachucki M., System postępowania antymonopolowego w sprawach kontroli koncentracji przedsiębiorców, Warszawa 2012.
Ereciński T. [w:] P. Grzegorczyk, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, K. Weitz, T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2012.
Flejszar R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I B. Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Korycińska-Rządca P., Ochrona tajemnic strony postępowania antymonopolowego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, Legalis 2020.
Krüger J. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. A. Stawicki, E. Stawicki, Warszawa 2016.
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz do art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Łochowski M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–50539, t. I, red. T. Szanciło (red.), Legalis 2019.
Manowska M. [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–47716, Warszawa 2021.
Materna G., Ograniczenie prawa wglądu do materiału dowodowego w postępowaniach przed Prezesem UOKiK, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/4.
Ochońska Z., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu gospodarczym i postępowaniu w sprawach własności intelektualnej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/3.
Róziewicz-Ładoń K., Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, Warszawa 2011.
Sieradzka M., Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa w postępowaniu przed Prezesem UOKiK – zagadnienia wybrane, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/7–8.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Art. 478–1217, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
dr hab. Paweł Daniluk, profesor Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
Polska. ORCID: 0000-0002-4825-956X
Pojęcie przestępstwa z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 k.k. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 31 marca 2021 r., I KZP 7/20
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy stwierdził, że przestępstwem z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 Kodeksu karnego (k.k.) jest każde przestępstwo, które faktycznie popełnione zostało z użyciem przemocy. Jednocześnie Sąd Najwyższy ustalił, że użyte w art. 41a § 1 k.k. słowo „przemoc” obejmuje zarówno przemoc fizyczną, jak i psychiczną. Niniejsza glosa stanowi krytyczny komentarz odnoszący się do uzasadnienia trafnego poglądu, zgodnie z którym w art. 41a § 1 k.k. chodzi o przestępstwo faktycznie popełnione z użyciem przemocy. Ponadto krytyką objęto stanowisko, iż przemoc w rozumieniu art. 41a § 1 k.k. obejmuje także przemoc psychiczną.
Słowa kluczowe: prawo karne, przestępstwo z użyciem przemocy, przemoc
dr hab. Paweł Daniluk, professor of the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences
Poland. ORCID: 0000-0002-4825-956X
The Concept of a Violent Crime Within the Meaning of Article 41a(1) of the Polish Criminal Code. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Criminal Chamber of 31 March 2021, I KZP 7/20
In the commented resolution, the Supreme Court stated that a violent crime within the meaning of Article 41a(1) of the Polish Criminal Code is any crime that has actually been committed with the use of violence. At the same time, the Supreme Court found that the word ‘violence’, used in Article 41a(1) of the Polish Criminal Code, includes both physical and psychological violence. This is a critical commentary on the justification of the correct view, according to which Article 41a(1) of the Polish Criminal Code concerns a crime that was actually committed with the use of violence. Moreover, criticism is expressed of the position that violence within the meaning of Article 41a(1) of the Polish Criminal Code includes psychological violence too.
Keywords: criminal law, a violent crime, violence
Bibliografia / References
Daniluk P., Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym [w:] Środki karne, przepadek i środki kompensacyjne w znowelizowanym Kodeksie karnym, red. P. Daniluk, Warszawa 2017.
Daniluk P., Przestępstwa podobne w polskim prawie karnym, Warszawa 2013.
Kozioł T., Przestępstwo z użyciem przemocy jako przesłanka orzeczenia środka karnego z art. 41a § 1 Kodeksu karnego, „Przegląd Sądowy” 2013/11–12.
Leciak M., Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym [w:] Leksykon prawa karnego – część ogólna. 100 podstawowych pojęć, red. P. Daniluk, Warszawa 2018.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2010.
Melezini M., Sakowicz A., Środek karny w postaci obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu (art. 39 pkt 2b k.k.), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008/2.
Sakowicz A. [w:] System prawa karnego, t. 6, Kary i inne środki reakcji prawnokarnej, red. M. Melezini, Warszawa 2016.
Szeleszczuk D. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2019.
Szewczyk M. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, red. A. Zoll, Warszawa 2012.
Zalewski W. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. II, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2015.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2006.
dr Zuzanna Barbara Gądzik
adiunkt, Katedra Prawa Karnego, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
ORCID: 0000-0002-9121-4658
Przestępstwo z użyciem przemocy w rozumieniu art. 41a § 1 k.k. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 31 marca 2021 r., I KZP 7/20
W glosowanej uchwale odniesiono się do budzącej spory wykładnicze kwestii interpretacji, zawartego w art. 41a § 1 Kodeksu karnego zwrotu „przestępstwo z użyciem przemocy”. Uchwała zapadła w związku z zadaniem Sądowi Najwyższemu pytania o możliwości orzeczenia środków karnych w postaci zakazu przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, jak również nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, w przypadku skazania za przestępstwo znęcania psychicznego.
Glosa ma charakter aprobujący. Wskazano w niej argumenty przemawiające za słusznością przyjęcia, że przemocą jest nie tylko przemoc fizyczna, lecz także psychiczna, oraz że norma zawarta w przepisie art. 41a § 1 Kodeksu karnego nie ma zastosowania wyłącznie w przypadku skazania za te z przestępstw, które w swoich znamionach zawierają odniesienie do posłużenia się przemocą, lecz do tych, w których sprawca realnie się nią posługuje. Taka interpretacja pozwoli na efektywne orzekanie środków karnych, a tym samym na przestrzeganie zasad prawa karnego i realizacji przypisywanych mu funkcji.
Słowa kluczowe: prawo karne, środki karne, przestępstwo z użyciem przemocy, przemoc fizyczna, przemoc psychiczna
dr Zuzanna Barbara Gądzik
assistant professor, Criminal Law Department, Institute of Legal Sciences, Faculty of Law, Canon Law and Administration, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland
ORCID: 0000-0002-9121-4658
A Violent Crime Within the Meaning of Article 41a(1) of the Polish Criminal Code. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Criminal Chamber of 31 March 2021, I KZP 7/20
The commentary assesses the resolution of the Supreme Court of 31 March 2021, I KZP 7/20. It refers to the controversial issue of interpretation of the expression ‘violent crime’, contained in Article 41a(1) of the Criminal Code. The resolution was adopted after the Supreme Court received a question about the possibility of imposing penal measures in the form of a ban on staying in certain environments or places, contacting specific people, approaching specific people or leaving a certain place of stay without the court's consent, as well as the order to temporarily leave the premises shared with the victim in the event of a conviction for the offence of psychological abuse.
The commentary is an approving one. It provides arguments in favour of the assumption that violence incudes not only physical, but also psychological violence, and that the norm contained in Article 41a(1) of the Criminal Code does not apply only to convictions for offences whose features include references to the use of violence, but to those in which the perpetrator actually uses it. Such an interpretation will enable effective adjudication of penal measures, and thus compliance with the principles of criminal law and the implementation of the functions assigned to it.
Keywords: criminal law, penal measures, violent crime, physical violence, psychological violence
Bibliografia / References
Błachnio A., Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego oraz zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym jako środki reakcji karnej na przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece. Zagadnienia węzłowe [w:] D. Jaroszewska-Choraś, A. Kilińska-Pękacz, A. Wedeł-Domaradzka (red.), Rodzina i prawo, Bydgoszcz 2017.
Bojkowska A., Wybrane przestępstwa związane z problematyką przemocy w rodzinie [w:] E. Kowalewska-Borys, Problematyka przemocy w rodzinie, Warszawa 2012.
Cieślak W., Glosa do wyroku SA w Lublinie z dnia 16 czerwca 1999 r., II AKa 89/99, „Prokuratura i Prawo” 2001/2.
Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/przemoc;5484301.html.
Gąsowski M., Cyberprzemoc wśród młodzieży szkolnej – analiza kryminologiczna na podstawie badań ankietowych [w:] E. Pływaczewski, D. Dajnowicz-Piesiecka, E. Jurgielewicz-Delegacz, Przestępczość XXI wieku. Szanse i wyzwania dla kryminologii, Warszawa 2020.
Gruszczyńska B., Przemoc wobec kobiet w Polsce. Aspekty prawnokryminologiczne, Warszawa 2007.
Grześkowiak A., Wiak K. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
Grześkowiak A., Wiak K. (red.), Prawo karne, Warszawa 2020.
Kluza J., Przestępstwo przemocy ekonomicznej, „Prokuratura i Prawo” 2019/9.
Kośla J., Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu [w:] Środki karne po nowelizacji w 2015 roku, red. R.A. Stefański, Warszawa 2016.
Kozioł T., Przestępstwo z użyciem przemocy jako przesłanka orzeczenia środka karnego z art. 41a § 1 Kodeksu karnego, „Przegląd Sądowy” 2013/11–12.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2015.
Kuć M., Kryminologia, Warszawa 2010.
Kulik M., Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu [w:] Środki karne, przepadek i środki kompensacyjne w znowelizowanym Kodeksie karnym, red. P. Daniluk, Warszawa 2017.
Łopatkowa M., Nie ma obdukcji duszy. Przemoc psychiczna wobec dzieci pozostaje w większości bezkarna, „Rzeczpospolita” 2001/291.
Melezini M. (red.), Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie. System Prawa Karnego, t. 6, Warszawa 2010.
Pikulski S., Romańczuk-Grącka M., Zakaz przebywania w określonych środowiskach i miejscach [w:] M. Bojarski, J. Brzezińska, K. Łucarz, Problemy współczesnego prawa karnego i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Sienkiewicz, Wrocław 2015.
Polanowski J., Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Prawo i praktyka, Warszawa 2012.
Romańczuk-Grącka M., Pojęcie i funkcje przymusu psychicznego w prawie karnym, Warszawa 2020.
Rudniański J., Klasyfikacja, źródła i oceny przemocy w stosunkach międzyludzkich. Zarys ogólny [w:] B. Hołyst, Przemoc w życiu codziennym, Warszawa 1997.
Siemaszko A., Faktyczna karalność za przestępstwa z użyciem przemocy [w:] Bezpieczne państwo. Nowe trendy w polityce kryminalnej, red. J. Czabański, Kraków 2005.
Sobczak J., Kakareko K., Nękanie w Internecie [w:] Stalking, red. M. Mozgawa, Warszawa 2018.
Sosnowska D. J., Przestępstwo znęcania się, „Państwo i Prawo” 2008/3.
Stefański R.A., Środek karny nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, „Prokuratura i Prawo” 2011/2.
Szczechowicz K., Zakaz zbliżania się i nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, jako prawnokarne środki ochrony przed agresywnym współmałżonkiem [w:] Ochrona małżeństwa i rodziny w Polsce. Zagadnienia prawne, red. J. Krzynówek, J. Krzywkowska, Olsztyn 2015.
Trocha O., Przemoc psychiczna wobec dziecka – aspekty prawne, „Dziecko krzywdzone” 2011/4.
Marek Szymanowski
sędzia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, wykładowca Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie, Polska
ORCID: 0000-0001-8671-6314
Domownik – problem podlegania ubezpieczeniom społecznym z ustawy bez opłacania należnych składek. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 grudnia 2020 r., II UK 52/19
Glosowany wyrok dotyka ciekawego i ważkiego zagadnienia, jakim jest możliwość uwzględnienia do stażu ubezpieczeniowego okresu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez domownika rolnika, który nie został zgłoszony do ubezpieczenia i za którego nie odprowadzano należnych z tego tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników. W literaturze i orzecznictwie dotychczas dominował pogląd, że warunkiem zaliczania takiego okresu do stażu ubezpieczeniowego było uiszczenie stosownych składek. W glosowanym wyroku dopuszczono możliwość zaliczenia takiego okresu nawet bez wcześniejszego opłacania składek, co w glosie oceniono krytycznie. Pogląd Sądu Najwyższego zajęty w glosowanym wyroku był jednak przede wszystkim skutkiem związania tego Sądu na podstawie art. 39820 Kodeksu postępowania cywilnego wcześniejszym swoim wyrokiem wydanym w tej sprawie, co istotnie osłabia znaczenie prezentowanego poglądu.
Słowa kluczowe: domownik, podleganie ubezpieczeniom społecznym z mocy ustawy, składki na ubezpieczenie społeczne
Marek Szymanowski
judge of the Court of Appeal in Białystok, lecturer of the National School of the Judiciary and Public Prosecution in Krakow, Poland
ORCID: 0000-0001-8671-6314
A Household Member. Person Covered by Social Security by Virtue of Statutory Law Without Paying Contributions. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 8 December 2020, II UK 52/19
The commented judgment brings up an interesting and relevant question: the possibility of including in the period of insurance coverage the period when the person was covered by mandatory social security as a household member of a farmer, for which household member no application for social security was made and contributions were not paid for this period. So far in literature and case law the dominant view was that inclusion of such a period in the period of insurance coverage was conditional upon payment of the contributions due. In the commented judgment, the Supreme Court expresses its view that such a period can be included in the period of insurance coverage even without prior payment of the contributions. The position of the Supreme Court, which is criticized in the commentary, is mainly a result of its earlier judgment issued in the same case, by which the Supreme Court was bound according to Article 39820 of the Code of Civil Procedure, which considerably reduces the importance of the presented position.
Keywords: household member, being covered by social security by virtue of statutory law, social security contributions
Bibliografia / References
Adamczuk A., Manowska M., Pruś P., Radwan M., Sieńko M., Stefańska E., Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, t. I, red. M. Manowska, Warszawa 2015.
Antonów K., Prawo do renty rodzinnej po zmarłym, który w chwili śmierci nie spełniał jednego z warunków wymaganych do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 maja 2018 r., II UK 151/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/4.
Cholewa-Klimek M., Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, Warszawa 2006.
Dończyk D., Iwulski J., Jędrejek G., Koper I., Misiurek G., Orecki M, Pogonowski P., Sołtysik S., Zawistowski D., Zembrzuski T., Wiśniewski T., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, art. 367–50539, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Ereciński T., Gudowski J., Jędrzejewska M., Weitz K., Grzegorczyk P., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2012.
Flaga-Gieruszyńska K., Zieliński A., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2012.
Góra-Błaszczykowska A. (red.), Kodeks postepowania cywilnego, Komentarz, t. I, Warszawa 2013.
Gudowska B., Kiryło H., Spyt R., Strusińska-Żukowska J., Ślebzak K., Wrębiakowska-Marzec M., Lach Daniel E., Ostaszewski W., Prasołek Ł., Wajda D., Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe, red. B. Gudowska, K. Ślebzak, Warszawa 2013.
Gudowska B., Lach E.D., Prasołek Ł, Wajda D., Strusińska-Żukowska J., Wilczyński M., Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. B. Gudowska, J. Strusińska-Żukowska, Warszawa 2014.
Turczyn A., Komentarz aktualizowany do art. 39820 Kodeksu postępowania cywilnego, LEX 2020.
Tobiasz Nowakowski
doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych, Uniwersytet Łódzki
ORCID: 0000-0002-0821-6901
Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia pracownika o naprawienie szkody z tytułu wypadku przy pracy. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 września 2019 r., III PK 110/18, Polska
W komentowanym rozstrzygnięciu Sąd Najwyższy przyjął, że roszczenie o naprawienie szkody z tytułu wypadku przy pracy przedawnia się zgodnie z regułami określonymi w art. 4421 § 3 Kodeksu cywilnego. Skład orzekający uznał również, że termin przedawnienia zaczyna biec od momentu podpisania przez pracownika protokołu powypadkowego. Autor popiera główną tezę orzeczenia dotyczącą zastosowania art. 4421 § 3 Kodeksu cywilnego i obliczenia na podstawie tej normy terminu przedawnienia roszczeń. Niemniej polemizuje z poglądem, jakoby podpisanie przez pracownika protokołu powypadkowego mogło wyznaczać początek biegu terminu przedawnienia.
Słowa kluczowe: wypadek przy pracy, przedawnienie roszczeń, roszczenia uzupełniające, szkoda, odpowiedzialność odszkodowawcza, zadośćuczynienie
Tobiasz Nowakowski
PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland
ORCID: 0000-0002-0821-6901
Start of the Limitation Period for an Employee’s Claim for Redressing Damage Caused by an Accident at Work. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 17 September 2019, III PK 110/18
In the commented judgment, the Supreme Court assumed that a claim for redressing damage caused by an accident at work becoming limited in accordance with the rules set out in Article 4421(3) of the Civil Code. The adjudicating panel also decided that the limitation period starts to run from the moment the employee signs the accident report. The author supports the main thesis of the judgment concerning the application of Article 4421(3) of the Civil Code and calculating the limitation period for claims. Nevertheless, he argues with the view that signature of the accident report by an employee could mark the beginning of the limitation period.
Keywords: accident at work, limitation of claims, supplementary claims, damage, liability in damages, redress
Bibliografia / References
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Kuźmicka-Sulikowska J., Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim, Warszawa 2011.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Śmieja A. [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Katedra Prawa Finansów Publicznych, Wydział Prawa i Administracji, Polska
ORCID: 0000-0002-8380-8392
Walor prawny klasyfikacji statystycznej w postępowaniach zmierzających do wydania indywidualnych interpretacji prawa podatkowego. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 marca 2021 r., I FSK 134/19
Glosowany wyrok porusza zagadnienie stosowania przez ustawodawcę w przepisach podatkowych odniesienia do klasyfikacji statystycznych, co prowadzi do problemów w postępowaniach zmierzających do wydania indywidualnych interpretacji prawa podatkowego. Organy interpretacyjne uzależniają wydanie interpretacji od podania kodu klasyfikacji statystycznej. Argumentują, że kod ten stanowi element stanu faktycznego, który powinien być opisany przez wnioskodawcę. Naczelny Sąd Administracyjny słusznie zakwestionował to stanowisko i postawił tamę niestety mocno ugruntowanej, a jednoznacznie negatywnej, praktyce organów podatkowych, która skutkuje pozbawieniem podatników ochrony wynikającej z instytucji, której celem jest właśnie zapewnienie ochrony, tj. interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego. Pomimo zmian w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług problemy takie, jak ten będący przedmiotem glosowanego wyroku, jeszcze przez kilka lat będą trafiać na wokandy.
Słowa kluczowe: podatkowe prawo, klasyfikacja statystyczna, interpretacja indywidualna, stan faktyczny
dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, professor of the Nicolaus Copernicus University in Torun
Department of Public Finance Law, Faculty of Law and Administration, Poland
ORCID: 0000-0002-8380-8392
Legal Value of Statistical Classification in Proceedings Aimed at Issuing Individual Tax Rulings. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 12 March 2021, I FSK 134/19
The commented judgment deals with references to statistical classifications contained in tax provisions. The practice of making such references leads to problems in proceedings aimed at issuing individual tax rulings. Authorities competent in this field make issuance of a ruling dependent on providing them with a statistical classification code. They argue that this code constitutes an element of the facts of a case. The Supreme Administrative Court was correct to question this position. The Court questioned a well-established, but clearly negative, practice of tax authorities, which results in depriving taxpayers of protection resulting from a mechanism whose purpose is to provide protection, i.e. individual tax rulings. Despite the changes in the provisions on value added tax, problems such as the one that is the subject of the commented judgment will continue to appear in courts for several years to come.
Keywords: tax law, statistical classification, tax ruling, facts of a case
Bibliografia / References:
Babiarz S., Dauter B., Hauser R., Niezgódka-Medek M., Rudowski J., Kabat A., Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX 2019.
Brolik J., Dowgier R., Etel L., Pietrasz P., Popławski M., Presnarowicz S., Stachurski W., Kosikowski C., Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX 2013.
Brzeziński B., Kalinowski M., Olesińska A., Ordynacja podatkowa. Komentarz praktyczny, red. A. Olesińska, Gdańsk 2017.
Dzwonkowski H. (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Legalis 2020.
Etel L. (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, LEX 2017.
Mariański A. (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Legalis 2021.
dr Lucyna Staniszewska
adiunkt, Zakład Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, adwokat, Polska
ORCID: 0000-0003-3457-0901
Opinia samorządu aptekarskiego a akt zajęcia stanowiska w rozumieniu art. 106 k.p.a. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2019 r., II GSK 5178/16
W komentowanym wyroku Sąd wypowiedział się, że wyrażenie opinii przez organy samorządu aptekarskiego w sprawie cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nie następuje w trybie współdziałania organów administracji publicznej, o jakim mowa w art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego. Z takim stanowiskiem sądu należy się zgodzić. W przypadku współdziałania Inspektora Farmaceutycznego z samorządem zawodowym aptekarzy na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 7 ustawy o izbach aptekarskich nie dochodzi do formalnego współdziałania, ale współpracy zbliżonej do opiniowania przez organ pomocniczy, w sposób podobny do opinii biegłego. Orzeczenie to jest jednak przyczynkiem do naukowej dyskusji o rozwijających się w prawie polskim niesformalizowanych proceduralnie przykładach współpracy organów, które wymagałyby ogólnej regulacji z uwagi na konieczność ochrony praw stron postępowań, w ramach których takie współdziałanie ma miejsce.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, współdziałanie organów administracyjnych, współpraca organów administracyjnych, kompetencja organów administracji publicznej
dr Lucyna Staniszewska
assistant professor, Administrative Law and Administrative Studies Unit, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, an advocate, Poland
ORCID: 0000-0003-3457-0901
Opinion of the Pharmacy Professionals Self-Government and the Act of Assuming a Position Within the Meaning of Article 106 of the Code of Administrative Procedure. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 31 January 2019, II GSK 5178/16
In the commented judgment, the Court ruled that the expression by the pharmacy professionals self-government of an opinion on withdrawal of a permit to operate a generally accessible pharmacy does not take place as part of cooperation between public administration bodies, as referred to in Article 106 of the Code of Administrative Procedure. The Court's view should be accepted. Any cooperation between the Pharmaceutical Inspector and the self-government of pharmacy professionals pursuant to Article 7(2)(7) of the Pharmacy Chambers Act is not formal, but resembles a situation when an auxiliary body gives opinions, in a manner similar to an expert opinion. However, this judgment is a voice in the academic discussion about examples of cooperation – not procedurally formalized – between authorities, which appear in Polish law and which would require general regulation due to the need to protect the rights of parties to proceedings in which such cooperation takes place.
Keywords: administrative procedure, joint action of administrative authorities, cooperation between administrative authorities, competence of public administration authorities
Bibliografia / References
Błachucki M., Ponadnarodowe sieci organów administracji publicznej oraz ich wpływ na krajowy porządek prawny (na przykładzie ponadnarodowych sieci organów ochrony konkurencji), Warszawa 2019.
Biernat S., Działania wspólne w administracji państwowej, Ossolineum 1979.
Chlebny J., Rozwój podstaw prawnych współdziałania [w:] Zakres przedmiotowy i podmiotowy postępowania administracyjnego ogólnego, t. II, cz. 1, System Prawa Administracyjnego Procesowego, red. W. Chróścielewski, Warszawa 2018.
Chlebny J., Zagadnienia procesowe związane ze współdziałaniem organów w postępowaniu w sprawie o uznanie cudzoziemca za obywatela polskiego [w:] Prawo administracyjne wobec współczesnych wyzwań. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Markowi Wierzbowskiemu, red. M. Grzywacz, J. Jagielski, D. Kijowski, Warszawa 2018.
Człowiekowska J., Zasada współdziałania organów administracji publicznej jako nowa zasada ogólna Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Cywilizacja administracji publicznej. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin prof. nadzw. UWr dra hab. Jana Jeżewskiego, red. J. Korczak, Wrocław 2018.
Kmieciak Z., Glosa do uchwały z 22.09.2014 r., II GPS 1/14, „Państwo i Prawo” 2016/6.
Lang J., Współdziałanie administracji ze społeczeństwem, Warszawa 1985.
Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego. Zarys części ogólnej. Reprint, Kraków 2003.
Malanowski J. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2017.
Przybysz P., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Stahl M., Szczególne prawne formy działania administracji [w:] System prawa administracyjnego, t. V, Prawne formy działania administracji, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2013.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, LEX 2020.
Zdyb P., Współpraca Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z Agencją do spraw Współpracy Organów Regulacji Energetyki [w:] Dziesięć lat polskich doświadczeń w Unii Europejskiej, red. J. Sługocki, Wrocław 2014.
Zimmermann J., Polska jurysdykcja administracyjna, Warszawa 1969.
Beata Włodarczyk
asystent, Zakład Prawa Rolnego i Żywnościowego, Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk, Polska
ORCID: 0000-0002-0864-6442
Posiadanie tytułu prawnego do działki rolnej będącej własnością Skarbu Państwa jako warunek przyznania płatności bezpośrednich. Glosa do wyroku NSA z dnia 7 lutego 2019 r., I GSK 3032/18
Glosowany wyrok dotyczy jednego z warunków przyznania płatności bezpośrednich dla rolników. W odniesieniu do m.in. działki rolnej będącej własnością Skarbu Państwa jest nim posiadanie przez rolnika tytułu prawnego do tej działki. W komentowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny dokonał wykładni pojęcia „tytuł prawny” użytego na gruncie art. 18 ust. 4 ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Autorka uważa, że komentowany wyrok zasługuje na aprobatę, a swoje rozważania opiera między innymi na przepisach unijnych aktów prawnych regulujących zasady przyznawania płatności bezpośrednich oraz ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej. Powołuje również orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczące oceny zgodności z prawem unijnym krajowych wymogów związanych z posiadaniem przez rolnika tytułu prawnego do gruntów deklarowanych do płatności.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, płatności bezpośrednie, działki rolne będące własnością Skarbu Państwa, tytuł prawny, posiadanie, ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej, sztuczne stworzenie warunków do uzyskania płatności bezpośrednich
Beata Włodarczyk
assistant at the Agricultural and Food Law Unit, Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences, Poland
ORCID: 0000-0002-0864-6442
Holding a Legal Title to Agricultural Land Owned by the State Treasury as a Condition for Being Granted Direct Payments. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 7 February 2019, I GSK 3032/18
The commented judgment concerns one of the conditions for granting direct payments to farmers. When it comes to agricultural land owned by the State Treasury, this condition requires a farmer applying for direct payments to hold a legal title to this land. In the commented judgment, the Supreme Administrative Court interpreted the notion of ‘legal title’ used in Article 18(4) of the Act on Payments under Direct Assistance Schemes. The commentator believes that the commented judgment merits approval. She analyses the provisions of EU regulations governing the granting of direct payments and the protection of the EU's financial interests. She also refers to case law of the Court of Justice of the European Union related to the compliance of such national conditions with EU law.
Keywords: administrative procedure, direct payments, agricultural land owned by the State Treasury, legal title, possession, protection of European Union’s financial interests, artificial creation of the conditions to benefit from direct payments
Bibliografia / References
Bieluk J., Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz, Warszawa 2019.
Czechowski P., Zasady prawa rolnego – stabilizacja czy ewolucja, „Studia Iuridica Agraria” 2011, t. IX.
Czerwińska-Koral K., Possessio nuda, czyli czy istnieje jeszcze funkcja prawno-korygująca posiadania nieruchomości rolnych?, „Studia Iuridica Agraria” 2018, tom XVI.
Jurcewicz A., Popardowski P., Własność w ujęciu prawa polskiego i prawa UE, „Studia Iuridica Agraria” 2011, t. IX.
Jurcewicz A., Włodarczyk B., Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej [w:] Prawo rolne, red. P. Czechowski, Warszawa 2019.
Korzycka-Iwanow M., Ochrona własności rolniczej w nawiązaniu do koncepcji własności rolniczej Profesora Andrzeja Stelmachowskiego, „Studia Iuridica Agraria” 2011, t. IX.
Korzycka M., Ustrój rolny państwa polskiego [w:] Instytucje prawa rolnego, red. M. Korzycka, Warszawa 2019.
Kurowska T., Renesans własności rolniczej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2014/2.
Litwiniuk P., Aktywny rolnik – nowy beneficjent wsparcia bezpośredniego w ramach WPR, „Przegląd Prawa Rolnego” 2015/1 (16).
Litwiniuk P., Ewolucja rozwiązań normatywnych w zakresie gospodarowania nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, „Studia Iuridica Agraria” 2017, t. XV.
Litwiniuk P., Umocowanie zasad prawa rolnego w Konstytucji RP, „Studia Iuridica Agraria” 2013, t. XI.
Litwiniuk P., Uproszczenia Wspólnej Polityki Rolnej – nośny slogan czy absolutna konieczność?, „Studia Iuridica Agraria” 2015, t. XIII.
Łobos-Kotowska D., Działalność rolnicza jako przesłanka uzyskania uprawnienia do płatności, „Studia Iuridica Agraria” 2013, t. XI.
Maliszewska-Nienartowicz J., Zasada proporcjonalności w prawie Wspólnot Europejskich, Toruń 2007.
Sanakiewicz Ł., Ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Komentarz, Warszawa 2014.
Suchoń A., Formy zagospodarowania mienia Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa po zmianie przepisów z 2016 roku, „Przegląd Prawa Rolnego” 2018/2 (23).
