„Wierzycielska” kara umowna. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 grudnia 2021 r., III CZP 26/21dr hab. Andrzej Szlęzak, profesor Uniwersytetu SWPS w Warszawie
kierownik Katedry Prawa Prywatnego, Instytut Prawa, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Warszawie; Of Counsel w kancelarii „Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak”, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966
„Wierzycielska” kara umowna. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 grudnia 2021 r., III CZP 26/21
Autor nie podziela stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w glosowanej uchwale, że brak współdziałania wierzyciela z dłużnikiem (art. 354 § 2 w zw. z art. 486 Kodeksu cywilnego) może być sankcjonowany karą umowną. Może natomiast być w ten sposób sankcjonowane niewykonanie (nienależyte wykonanie) przez wierzyciela powinności, które ustawa bądź umowa stron uznaje za jego zobowiązania, chociażby nawet zobowiązania takie miały polegać na działaniach/zaniechaniach wierzyciela nominalnie należących do sfery jego współdziałania z dłużnikiem.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, kara umowna, obowiązek współdziałania wierzyciela z dłużnikiem, zwłoka dłużnika
dr hab. Andrzej Szlęzak, professor of the SWPS University of Social Sciences and Humanities
head of the Chair of Private Law, Institute of Law, SWPS University of Social Sciences and Humanities in Warsaw, Poland; Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966
The ‘Creditor’s’ Contractual Penalty. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 9 December 2021, III CZP 26/21
The author does not share the Supreme Court’s view, expressed in its resolution of 9 December 2021 (III CZP 26/21), that a lack of the creditor’s cooperation with the debtor (Article 354(2) in conjunction with Article 486 of the Polish Civil Code) could be sanctioned by a contractual penalty [liquidated damages]. It is, however, possible to so sanction the creditor’s non-performance (improper performance) of its duties which the statutory law or the parties’ agreement consider to be the creditor’s obligations, even where such obligations would consist in the creditor’s acts/omissions nominally belonging to the sphere of its cooperation with the debtor.
Keywords: civil law, obligations, contractual penalty [liquidated damages], creditor’s duty of cooperation with debtor, creditor’s (culpable) delay
Bibliografia / References
Karasek-Wojciechowicz I. [w:] Zobowiązania. Tom I. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2020.
Szlęzak A., Czy umowy gwarancyjne są potrzebne i dlaczego są – polemicznie o relacji pomiędzy zastrzeżeniem kary umownej a umową gwarancyjną, „Państwo i Prawo” (w druku).
Szlęzak A., Klauzula zastrzegająca karę umowną a klauzula (umowa) gwarancyjna, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/2.
Szlęzak A., Polemicznie o maksymalnej wysokości kary umownej jako przesłance ważności jej zastrzeżenia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/1.
Węgrzynowski Ł., Wierzycielska kara umowna, „Przegląd Sądowy” 2022/6.
Wiśniewski T., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2017.
Zagrobelny K., O wierzycielskiej karze umownej [w:] Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, red. A. Dańko-Roesler, M. Leśniak, M. Skory, B. Sołtys, Warszawa 2018.
Zoll F. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
dr Joanna Szachta
prawnik w kancelarii komorniczej, Rumia, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8042-8212
Wniosek o wszczęcie egzekucji złożony po ogłoszeniu upadłości a opłata stosunkowa określona w art. 30 ustawy o kosztach komorniczych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 28.01.2022 r., III CZP 21/22
Glosowana uchwała dotyka ważnej kwestii ustalania opłaty egzekucyjnej w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku ze złożeniem przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że art. 30 ustawy o kosztach komorniczych nie jest podstawą do ustalenia opłaty stosunkowej w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Autorka glosy nie podziela oceny dokonanej przez Sąd Najwyższy, jednocześnie wskazuje argumenty, wyrażające konieczność ustalenia opłaty egzekucyjnej na podstawie art. 30 ustawy o kosztach komorniczych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku ze złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Należy mieć na względzie również powszechny dostęp do informacji o ogłoszonych upadłościach, bowiem te informacje umieszczane są w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”.
Słowa kluczowe: wszczęcie postępowania egzekucyjnego, opłata stosunkowa, opłata egzekucyjna, upadłość
dr Joanna Szachta
lawyer in a bailiff's office, Rumia, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8042-8212
An Application for Initiation of Execution Filed After Declaration of Bankruptcy in the Context of the Pro Rata Fee Set out in Article 30 of the Act on Bailiffs' Costs. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 28 January 2022, III CZP 21/22
The commented resolution touches on the important issue of determining the execution fee in the event that execution proceedings are discontinued due to the creditor filing a motion to initiate execution after the debtor has been declared bankrupt. The Supreme Court took the view that Article 30 of the Act on Bailiffs' Costs is not the basis for determining the pro rata fee in connection with discontinuing execution proceedings pursuant to Article 824(1)(2) of the Code of Civil Procedure. The commentator does not share the assessment made by the Supreme Court, while at the same time she points to arguments expressing the need to determine an execution fee on the basis of Article 30 of the Act on Bailiffs' Costs if execution proceedings are discontinued due to the application for the initiation of execution being filed after the debtor has been declared bankrupt. It should also be borne in mind that information on entities declared bankrupt is widely available, as it is published in Monitor Sądowy i Gospodarczy gazette.
Keywords: commencement of execution proceedings, pro rata fee, execution fee, bankruptcy
Bibliografia / References
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Olaś A., Umorzenie postępowania egzekucyjnego po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych [w:] Sądowe postępowanie egzekucyjne. Nowe rozwiązania prawne, red. R. Flejszar, Sopot 2020.
Szachta J., Zasada dyspozycyjności stron postępowania egzekucyjnego, Sopot 2022.
Zedler F., Wybrane zagadnienia reformy postępowania egzekucyjnego w sprawach cywilnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989/1.
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M., profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
kierownik Katedry Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0270-4178
Wykładnia testamentu ze zdjęciem. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 lutego 2021 r., III CZP 24/20
Uchwała Sądu Najwyższego, a w szczególności jej teza, dotyczy prima facie wykładni testamentu. Sąd przesądził, że przy wykładni możliwe jest odwołanie się do okoliczności sporządzenia testamentu, a te mogą być ustalane z wykorzystaniem wszelkich środków dowodowych. Teza uchwały, sformułowana bardzo ogólnie, nie budzi zasadniczych zastrzeżeń i może zostać zaakceptowana. Lektura uzasadnienia przekonuje jednak, że w istocie nie chodziło wcale o wykładnię, lecz o uzupełnienie testamentu i to uzupełnienie naruszające przepisy o formie testamentu. Rzecz dotyczyła przecież możliwości potraktowania zdjęcia jako nośnika istotnej treści testamentu, czyli uznania fotografii za część testamentu. Tego nie sposób zaaprobować. Prawodawca polski – z różnych powodów – narzucił testatorowi m.in. ściśle określoną formę ostatniej woli. W efekcie wola spadkodawcy (nawet powszechnie znana) nie może zostać uwzględniona, jeśli nie została wyrażona w prawem przewidzianej formie. Bezwzględnie nieważne jest przecież oświadczenie formie nieodpowiadające. Dopuszczając de facto potraktowanie zdjęcia jako części testamentu, Sąd Najwyższy zdecydowanie przekroczył granice prawidłowej wykładni testamentu, zupełnie pominął przepisy o formie testamentu i posunął się do prawotwórstwa (uznał przecież „formę fotograficzną”, od której niedaleko już do „audio-” oraz „videotestamentu”). Tymczasem wykładnia testamentu musi kończyć się tam, gdzie pojawiają się wyraźne nakazy i zakazy ustawowe. Nie można ich obchodzić w drodze mniej lub bardziej wyszukanej interpretacji i poszukiwania domniemanej woli zmarłego.
Słowa kluczowe: prawo spadkowe, testament własnoręczny (holograficzny), wykładnia testamentu
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M., professor of the Nicolaus Copernicus University in Torun
head of the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0270-4178
Interpretation of a Will with a Photograph. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 February 2021, III CZP 24/20
The Supreme Court's resolution, and in particular its operative part, appears to concern the interpretation of a will. The Court held that in interpreting it is possible to refer to the circumstances in which the will was made, and these can be established by any means of evidence. The operative part of the resolution, formulated in very general terms, does not give rise to any major objections and can be accepted. However, upon reading the statement of reasons, one is convinced that what was actually at issue was not interpretation at all, but rather supplementing the will, and - at that - one that violated the provisions on the form of the will. The issue was, after all, the possibility of treating a photograph as a carrier of essential contents of the will, i.e., recognizing the photograph as part of the will, which is unacceptable. The Polish legislator - for various reasons - imposed on the testator, inter alia, a strictly defined form of the last will. As a result, the will of the testator (even one that is generally known) cannot be taken into account if it has not been expressed in the form prescribed by law. After all, a declaration that does not meet the requirements as to form is absolutely invalid. By allowing the actual treatment of a photograph as part of the will, the Supreme Court has clearly overstepped the limits of proper interpretation of wills, completely disregarded the provisions on the form of a will, and gone as far as law-making (after all, it has recognized the ‘photographic form’, from which it is not far off to an ‘audio-’ or ‘video-will). Meanwhile, the interpretation of a will must end where explicit statutory orders and prohibitions appear. They cannot be circumvented by more or less sophisticated interpretations and by seeking the presumed will of the deceased.
Keywords: inheritance law, handwritten (holographic) will, interpretation of wills
Bibliografia / References
Frank R., Erbrecht, München 2003.
Justyński T., Tak wyrażonej ostatniej woli jeszcze nie było, „Rzeczpospolita”, dodatek „Prawo co dnia” z 8.09.2022 r.
Litzenburger W. [w:] Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, red. H.G. Bamberger, H. Roth, München 2003.
Nowakowski T., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2021 r., III CZP 24/20, „Rejent” 2022/1.
Osajda K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
dr hab. Anna Wilk
Katedra Prawa i Administracji, Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej, radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9073-9153
Skutki nowelizacji art. 240 k.k. dla odpowiedzialności karnej za niezawiadomienie o przestępstwach seksualnych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 1 lipca 2022r., I KZP 5/22
Glosowana uchwała dotyczy skutków nowelizacji art. 240 Kodeksu karnego, która weszła w życie 13.07.2017 r. i rozszerzyła karalność niezawiadomienia o przestępstwie o niektóre przestępstwa seksualne. Powstała bowiem wątpliwość, czy można mówić o naruszeniu obowiązku denuncjacji w odniesieniu do przestępstw seksualnych popełnionych przez 13.07.2017 r., o których zobowiązany do denuncjacji dowiedział się przed tym dniem i o nich nie zawiadomił, jednakże po tym dniu, wiedząc o nich nadal, również nie zgłosił ich organom ścigania. Sąd Najwyższy uznał, że użyty w art. 240 Kodeksu karnego termin „niezwłocznie” odnosi się nie do czasu powzięcia informacji o czynie zabronionym, lecz do momentu, w którym zaktualizował się obowiązek denuncjacji, co nastąpiło 13.07.2017 r.
Słowa kluczowe: przestępstwa seksualne, sprawca, denuncjacja, zapomnienie, obowiązek zawiadomienia o przestępstwie
dr hab. Anna Wilk
Department of Law and Administration, WSB University in Dąbrowa Górnicza; attorney at law, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9073-9153
The Effects of Amendment to Article 240 of the Criminal Code on Criminal Liability for Failure to Report Sexual Offences. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 1 July 2022, I KZP 5/22
The commented resolution concerns the effects of the amendment to Article 240 of the Criminal Code which entered into force on 13 July 2017 and extended the criminalization of failure to report certain sexual offences. A doubt has arisen as to whether it is possible to speak of a breach of the obligation to report in relation to sexual offences committed before 13 July 2017, about which the person obliged to denounce knew before that date and did not report them, and, after that date, still knowing about them, also failed to report them to the law enforcement bodies. The Supreme Court found that the expression ‘without delay’, used in Article 240 of the Criminal Code, refers not to the time when the person obtained information about a criminal act, but to the time when the obligation to denounce materialized, which was 13 July 2017.
Keywords: sexual offences, perpetrator, denunciation, erasure, obligation to report an offence
Bibliografia / References
Chmiel A., Kilka uwag o tzw. przestępstwach z zapomnienia, „Palestra” 1991/3–4.
Dębski R. (red.), System prawa karnego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, Warszawa 2013.
Dukiet-Nagórska T., Sitarz O. (red.), Prawo karne. Wykład akademicki, Warszawa 2021.
Grześkowiak A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
Hryniewicz-Lach E., Przestępstwa z niewiedzy lub zapomnienia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/4.
Kowalewska M., Przestępstwa z zapomnienia, „Prokuratura i Prawo” 2015/3.
Król-Bogomilska M., Odpowiedzialność karna za przestępstwa popełnione wskutek zapomnienia, „Zeszyty Naukowe IBPS” 1979/1.
Król-Bogomilska M., Psychologiczne przesłanki odpowiedzialności karnej za przestępstwa z zapomnienia, „Państwo i Prawo” 1976/12.
Królikowski M., Problemy z nowym zakresem obowiązku zawiadomienia o przestępstwie, „Forum Prawnicze” 2021/4.
Wilk A., Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu szkód wyrządzonych przez cudze czyny zabronione o charakterze seksualnym, Warszawa 2021.
Wilk A., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ukrywanie cudzych przestępstw seksualnych na podstawie art. 415 i 416 KC, „Monitor Prawniczy” 2021/11.
Wilk A., Prawne i kryminologiczne aspekty przestępczości seksualnej duchownych, „Problemy Prawa Karnego” 2022/1.
Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973.
Wolter W., Oceny prawnokarne zapomnienia, „Państwo i Prawo” 1985/5.
Zawłocki R. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
Żylińska J., Prawny obowiązek zawiadomienia o niektórych przestępstwach (art. 240 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2015/10.
dr Marek Smarzewski
adiunkt, Katedra Postępowania Karnego, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; adwokat w Izbie Adwokackiej w Lublinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Rozumienie przesłanki konieczności przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości w kontekście stwierdzenia naruszenia prawa do obrony. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 23 lutego 2022 r., III KS 8/22
Sąd Najwyższy słusznie stwierdził brak podstaw do wydania wyroku kasatoryjnego i uchylił tenże, przekazując sprawę oskarżonego do ponownego rozpoznania. Takie rozstrzygnięcie znajdowało swoje uzasadnienie w tym, że zidentyfikowane przez Sąd Okręgowy uchybienie mogło zostać konwalidowane w postępowaniu apelacyjnym poprzez uzupełnienie zaistniałych braków dowodowych i w konsekwencji przeprowadzenie czynności przesłuchania świadków. Należy zauważyć, że z apelacji i skargi do SN, wniesionych przez obrońcę oskarżonego, wynikało, że świadomie i celowo nie podnosił on naruszenia prawa do obrony w związku z brakiem przesłuchania części spośród wskazanych w akcie oskarżenia świadków. Stwierdzone uchybienie prawu do obrony nie skutkowało zatem nierzetelnością procesu i nie rzutowało na konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.
Słowa kluczowe: skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego, przesłanki wyroku kasatoryjnego, konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, prawo do obrony
dr Marek Smarzewski
assistant professor, Department of Criminal Procedure, Institute of Legal Sciences, Faculty of Law, Canon Law and Administration, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland; advocate at the District Bar Association in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Understanding the Need to Conduct Entire Trial de Novo in the Context of Finding a Violation of the Right to Defence. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 23 February 2022, III KS 8/22
The Supreme Court rightly held that there were no grounds for issuing a reverse and remand judgment and reversed said judgment, referring the defendant's case to the court of first instance for re-examination. Such a decision was justified by the fact that the violation identified by the Regional Court could be convalidated in the appeal proceedings by supplementing the evidence deficiencies and, consequently, examining witnesses. It should be noted that both in the appeal against the original judgment and in the appeal to the Supreme Court against the reverse and remand judgment of the appellate court the defendant's defence counsel knowingly and purposefully did not submit there had been a violation of the right to defence resulting from failure to examine some of the witnesses named in the bill of indictment. Thus, the identified violation of the right to defence did not result in the trial being unfair and thus in the need to conduct the entire trial de novo.
Keywords: appeal against a reverse and remand judgment of an appellate court, grounds for issue of a reverse and remand judgment, need to conduct the entire trial de novo, right to defence
Bibliografia / References
Dzierżanowska J., Smarzewski M., Powody wydawania wyroków kasatoryjnych w praktyce orzeczniczej sądów odwoławczych apelacji lubelskiej i ich ocena z perspektywy orzecznictwa Sądu Najwyższego [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2022.
Markiewicz T., Skarga na wyrok sądu odwoławczego w świetle zasady rzetelnego procesu z art. 6 EKPC, „Roczniki Nauk Prawnych KUL” 2021/4, t. LXXXI.
Sakowicz A., Zakres kontroli dokonywanej przez Sąd Najwyższy przy rozpoznaniu skargi na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego, „Białostockie Studia Prawnicze” 2018/1, vol. 23.
Smarzewski M., Przesłanki wniesienia skargi na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
Stefański R.A., Zabłocki S. (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom IV. Komentarz do art. 425–467, Warszawa 2021.
Wąsek-Wiaderek M., A New Model of Appeal Proceedings in Criminal Cases: Acceleration v. Fairness? A Few Remarks from the Perspective of the Standards of Protecting Human Rights, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021/4, vol. XXX.
Wąsek-Wiaderek M., Skuteczność skargi i powody uwzględniania oraz oddalania skarg w praktyce orzeczniczej Sądu Najwyższego w latach 2016-2019 [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
dr Marek Skwarcow
sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku, wykładowca współpracujący z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0626-2661
Prawo do odmowy zeznań a możliwość wykorzystania jako dowód informacji uzyskanych w ramach policyjnego rozpytania. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 kwietnia 2022 r., II KK 52/22
W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy trafnie orzekł, że na podstawie art. 186 § 1 Kodeksu postępowania karnego nie jest możliwe nie tylko wykorzystanie jako dowód i odtworzenie protokołu przesłuchania w charakterze świadka osoby, która następnie skorzystała z prawa do odmowy zeznań, lecz dodatkowo komentowany przepis obejmuje zakaz odtwarzania takich zeznań, które nie były nawet w sposób formalny protokołowane. Określenie „zeznania” trzeba bowiem rozumieć szerzej, w sensie materialnym – jako przekazanie przez świadka informacji podmiotowi wykonującemu czynności procesowe w ramach szeroko rozumianego postępowania karnego, w tym także w ramach procedury tzw. „Niebieskiej Karty”. Wówczas nie są to oświadczenia spontaniczne osoby, której przysługuje następnie prawo do odmowy zeznań i zakaz wyrażony w art. 186 § 1 Kodeksu postępowania karnego obejmuje również i te depozycje.
Słowa kluczowe: postępowanie dowodowe, prawdo do odmowy zeznań, policyjne rozpytanie, zakazy dowodowe, ustalenia faktyczne
dr Marek Skwarcow
a judge of the Regional Court in Gdansk, a lecturer cooperating with the Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0626-2661
The Right to Refuse to Testify and the Possibility to Use the Information Obtained During Informal Police Questioning as Evidence. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 6 April 2022, II KK 52/22
In the commented judgment, the Supreme Court correctly held that pursuant to Article 186(1) of the Code of Criminal Procedure, it is not possible to use as evidence, or to reproduce, a report of witness interview if the witness subsequently exercised the right to refuse to testify. Additionally, the commented provision includes a prohibition of reproducing such testimony that was not even formally recorded. The term ‘testimony’ should be understood more broadly, in a substantive sense, as the provision of information by a witness to an authority performing procedural acts within the framework of broadly understood criminal proceedings, including the so-called ‘Blue Card’ [domestic violence intervention] procedure. Then, these are not spontaneous statements of a person who has the right to subsequently refuse to testify and the prohibition set out in Article 186(1) of the Code of Criminal Procedure also applies to these depositions.
Keywords: evidence taking, right to refuse to testify, informal police questioning, prohibitions to take evidence, findings of fact
Bibliografia / References
Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie postępowania karnego za rok 1973, „Palestra” 1974/12.
Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa w zakresie postępowania karnego (I półrocze 1977), „Palestra” 1978/1.
Cieślak M., Dzieła wybrane, t.1, Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, red. S. Waltoś, Kraków 2011.
Cieślak M., Polska procedura karna, Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1984.
Czerniak D., Zakazy dowodowe z art. 174 i 186 § 1 k.p.k. a procedura Niebieskiej Karty. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 kwietnia 2022 r., II KK 52/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/10.
Daszkiewicz W., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego (Prawo karne procesowe – I półrocze 1977), „Państwo i Prawo” 1979/4.
Doda Z., Gaberle A., Dowody w procesie karnym, Warszawa 1997.
Grzegorczyk T [w:] T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Warszawa 2011.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego, Tom I, Komentarz do art. 1–296, red. P. Hofmański, Warszawa 2011.
Kafarski A., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu postępowania karnego (za I półrocze 1977 r.), „Nowe Prawo” 1978/9.
Kalinowski S. [w:] Kodeks postępowania karnego – Komentarz, red. M. Mazur, Warszawa 1976.
Kmiecik R. [w:] Prawo dowodowe, Zarys wykładu, red. R. Kmiecik, Kraków 2005.
Kosińska J., Wartość dowodowa Niebieskiej Karty w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2008/5.
Kwiatkowski Z., Zakazy dowodowe w procesie karnym, Katowice 2001.
Marszał K. [w:] K. Marszał, S. Stachowiak, K. Zgryzek, Proces karny, Katowice 2003.
Nelken J., Glosa do wyroku SN z 10.03.1971 r., IV KR 16/71, „Nowe Prawo” 1972/10.
Stefański R.A [w:] Kodeks postępowania karnego, Komentarz, Tom I, red. Z. Gostyński, Warszawa 2003.
Strzelecki D., Dopuszczalność przeprowadzenia i wykorzystania w postępowaniu karnym dowodu na okoliczność informacji od osoby rozpytanej lub wypytanej, „Prokuratura i Prawo” 2018/7–8.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny, Zarys systemu, Warszawa 2018.
Michał Tutaj
doktorant, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4904-7876
Sposób utworzenia pracodawcy wewnętrznego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 2 września 2020 r., I PK 39/19
Koncepcja pracodawcy wewnętrznego istniejącego w przedsiębiorstwie wielozakładowym jest specyficzną instytucją prawa pracy. Dzięki niej w prawie pracy nie jest wyjątkiem sytuacja, gdy w danym podmiocie (np. spółce kapitałowej) istnieje kilku pracodawców i kilka grup pracowników, których warunki pracy i płacy istotnie się różnią (np. z uwagi na odmienne układy zbiorowe pracy u różnych pracodawców wewnętrznych). Z tego powodu kwestia tworzenia i likwidowania pracodawców wewnętrznych ma istotne znaczenie praktyczne. Dlatego też na uwagę zasługują próby doprecyzowania przesłanek powstania pracodawcy wewnętrznego w drodze orzecznictwa. W glosowanym wyroku podjęto taką próbę i skupiono się m.in. na kwestii formy, w jakiej musi dojść do wykreowania pracodawcy wewnętrznego w postaci oddziału. Zdaniem Sądu Najwyższego powyższe musi się odbyć w drodze wpisania poszczególnych oddziałów do statutu, gdyż forma uchwały zarządu jest niewystarczająca. W opinii glosatora jest to jednak pogląd błędny. Stoi on w sprzeczności z ograniczeniami wynikającymi z prawa handlowego, gdyż zdaniem autora glosy nie jest możliwe wpisywanie konkretnych oddziałów do statutu. Poza tym taka teza orzecznicza jest mocno niepraktyczna i może ograniczać prawo spółek zagranicznych do tworzenia pracodawców wewnętrznych. Co więcej pogląd Sądu Najwyższego opiera się na błędnym przekonaniu, że jedynie wpisanie oddziału do statutu daje pracownikom poczucie stabilizacji ich warunków zatrudnienia. Zdaniem autora motyw ten pomija fakt, że przepisy prawa w inny sposób – m.in. przepisami dotyczącymi przejścia zakładu pracy – tworzą gwarancje praw pracowników. Tym samym omawiany wyrok, stosując szereg uogólnień, stanowi w opinii autora zagrożenie dla obrotu, gdyż w praktyce większość pracodawców jest tworzona w drodze uchwał zarządu (a nie wpisu do statutu).
Słowa kluczowe: pracodawca, pracodawca wewnętrzny, oddział przedsiębiorcy, statut, uchwała zarządu
Michał Tutaj
PhD student, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4904-7876
Procedure for Setting up an Internal Employer. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 2 September 2020, I PK 39/19
The concept of internal employer existing in a multi-undertaking entity is a legal institution typical of labour law. For this reason, in labour law, it is common that in a given entity (e.g., a company), there are multiple employers and multiple groups of employees whose terms and conditions of work and pay differ materially (e.g., due to different collective bargaining agreements). Thus, the issue of setting up and closing internal employers is of high practical importance. Therefore, each court judgment is worth attention if it attempts to indicate conditions for the creation of internal employer within the branch. The commented judgment makes such an attempt and focuses on the issue of form required to create an internal employer in the form of a branch. According to the Supreme Court, creating such an employer is possible only if a given branch is directly mentioned in the articles of association, a resolution of the management board being insufficient for this purpose. In the author’s view, the Court’s approach is wrong. It is inconsistent with the limitations resulting from Polish commercial law, as – according to the author – articles of association cannot mention individual branches. Moreover, the approach is very impractical and can restrict foreign entities’ right to set up internal employers. In addition, the Court’s view stems from a wrong assumption that only a mention of a branch in the articles of association can provide staff with proper level of stability as to the terms of their employment. The author believes that the Court’s view does not take into account the fact that statutory law provides sufficient guarantees for staff otherwise, e.g., on the basis of laws on transfer of undertakings. Hence, the commented judgment – by making some far-reaching generalization – constitutes a threat to the safety of legal transactions, because in practice most internal employers are created by resolutions of management boards (instead of direct mentions in the articles of association).
Keywords: employer, internal employer, branch of an enterprise, articles of association, resolution of management board
Bibliografia / References
Bieniak J., Bieniak M., Nita-Jagielski G., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2022.
Frąckowiak J., Kidyba A., Kidyba S., Popiołek W., Spyra M., Spółka Akcyjna [w:] A. Szumański (red.), Prawo spółek handlowych. Tom 2B. System Prawa Handlowego, Warszawa 2019.
Gasiński Ł, Granice swobody kształtowania treści statutu spółki akcyjnej, Warszawa 2014.
Gasiński Ł., Modrzejewski J., Okolski J., Natura stosunku korporacyjnego spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000/8.
Giaro T., Krótka historia osoby prawnej [w:] Consul est iuris et patriae defensor. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Kremerowi, red. F. Longchamps de Berier, R. Sarkowicz, M. Szpunar, Warszawa 2012.
Hajn Z., Pojęcie pracodawcy po nowelizacji Kodeksu pracy, cz. 1, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1997/5.
Kidyba A. (red.), Spółka akcyjna, Warszawa 2014.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2019.
Pisarczyk Ł, Pracodawca wewnętrzny, „Monitor Prawa Pracy” 2004/12.
Trzaskowski R., Właściwość (natura) zobowiązaniowego stosunku prawnego jako ograniczenie zasady swobody kształtowania treści umów, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2000/2.
Wąż P., Koncepcja pracodawcy rzeczywistego w świetle art. 3 k.p., „Monitor Prawa Pracy” 2007/3.
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8942-0543
Przesłanki klasyfikacji postanowień do postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty. Dopuszczalność drogi sądowoadministracyjnej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 października 2021 r., II OSK 3330/18
Wyznaczone granice właściwości sądów administracyjnych do rozpoznawania skarg na postanowienia rozstrzygających sprawę co do istoty, obwarowane sankcją nieważności postępowania sądowoadministracyjnego, wymagają wyprowadzenia przesłanek kwalifikacji do tego rodzaju postanowień. Podstawą do wyprowadzenia tych przesłanek jest obowiązujący system przepisów prawa regulujących działanie organów administracji publicznej w formie postanowień. Na system ten składa się nie tylko regulacja prawna w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, lecz także regulacja przyjęta w przepisach materialnego prawa administracyjnego. Skutek materialnoprawny postanowienia wydanego na podstawie przepisów prawa materialnego powinien stanowić jedyne kryterium klasyfikacji do postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty. Glosowany wyrok w pełni trafnie wyprowadza tę przesłankę przy ustaleniu dopuszczalności drogi sądowoadministracyjnej.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty, skarga do sądu administracyjnego
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8942-0543
Rationale for the Classification of Rulings as Rulings Deciding Cases on the Merits. Permissibility of the Administrative Court Path. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 27 October 2021, II OSK 3330/18
The delimitation of the jurisdiction of administrative courts to hear appeals against rulings deciding the case on the merits, threatened by the sanction of invalidity of the administrative court proceedings, requires that grounds for classifying rulings as such rulings be deduced. The basis for deducing these grounds is the applicable system of laws regulating the actions of public administrative bodies in the form of issuing rulings. This system comprises not only of the legal regulation contained in the provisions of the Code of Administrative Procedure, but also the regulation adopted in the provisions of substantive administrative law. The substantive law effect of a ruling made on the basis of substantive law should be the only criterion for classification rulings as one which decide the case on the merits. The commented judgment deduces these grounds entirely correctly in the context of determining the permissibility of the administrative court path.
Keywords: administrative procedure, rulings deciding cases on the merits, appeal to an administrative court
dr hab. Joanna Jagoda, prof. Uniwersytetu Śląskiego
Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5740-1815
Podejmowanie uchwał przez radę gminy w trybie korespondencyjnym. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 grudnia 2021 r., III OSK 4189/21
W glosie pozytywnie odniesiono się do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym sąd stwierdził możliwość podejmowania uchwał przez radę gminy w trybie korespondencyjnym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Podejmowanie uchwał w trybie korespondencyjnym niewątpliwie stanowi naruszenie zasady jawności działania rady gminy. Jednak z uwagi na istnienie przepisu szczególnego, który wprost dopuszcza zdalny tryb obradowania rady gminy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, rada gminy może podejmować uchwały korespondencyjnie. Negowanie dopuszczalności tego trybu w podejmowaniu uchwał przez radę gminy stanowi wykładnię contra legem. Jednocześnie trzeba podkreślić, że wprowadzenie takiej możliwości w drodze przepisu szczególnego było zbyt pochopne z uwagi na brak regulacji dotyczących głosowania korespondencyjnego oraz związane z tym trybem głosowania ograniczenia jawności działania rady gminy. Niedopuszczalne są także próby rozszerzania możliwości głosowania korespondencyjnego w drodze regulacji statutowej, jako tryb podejmowania uchwał przez radę gminy w każdym czasie (po zniesieniu stanu epidemii albo stanu zagrożenia epidemicznego).
Słowa kluczowe: rada gminy, podejmowanie uchwał korespondencyjnie, jawność sesji rady gminy, stan epidemii
dr hab. Joanna Jagoda, professor of the University of Silesia in Katowice
Institute of Law, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5740-1815
Adoption of Municipal Council Resolutions by correspondence. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 21 December 2021, III OSK 4189/21
The commentary positively assesses the judgment of the Supreme Administrative Court in which the court held that a municipal council could adopt resolutions by correspondence during the period of an epidemic threat or an epidemic. Adopting resolutions by correspondence is undoubtedly a violation of the principle of openness of the municipal council's operation. However, due to the existence of a special provision which explicitly allows for remote deliberations of the municipal council during the period of a state of epidemic threat or epidemic, the council can adopt resolutions by correspondence. Denying the permissibility of this procedure of adopting resolutions by the municipal council constitutes a contra legem interpretation. Simultaneously, it should be emphasized that introduction of such a possibility by a special provision was too hasty as there were no regulations concerning correspondence voting and the related restrictions on the openness of the municipal council's operation. It is also unacceptable to attempt to extend through statutory provisions the possibility of voting by correspondence as a procedure whereby resolutions can be adopted by the municipal council at any time (after cancellation of the state of epidemic or epidemic threat).
Keywords: municipal council, adopting resolutions by correspondence, openness of municipal council sessions, state of epidemic
dr hab. Adrian Niewęgłowski, prof. UMCS
Katedra Prawa Unii Europejskiej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
Zakres wyłączenia majątkowych praw autorskich spod egzekucji administracyjnej. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 stycznia 2020 r., III SA/Wa 1242/19
Glosowany wyrok dotyczy bardzo interesującego zagadnienia prawnego. W przypadku wielu praw własności intelektualnej można dokonać zajęcia egzekucyjnego. Następnie można przeprowadzić egzekucję z praw własności intelektualnej. Prawa własności intelektualnej mają bowiem charakter majątkowy, są zbywalne. Są to typowe cechy praw, z których egzekucja może być prowadzona. W przypadku autorskich praw majątkowych jest nieco inaczej. Prawa te są wprawdzie zbywalne, jednak pozostają w ścisłym związku z prawami osobistymi autora. Dlatego w wielu państwach egzekucja z tych praw podlega pewnym ograniczeniom, np. w Czechach czy w Niemczech. Stosowne ograniczenia wprowadza również polski ustawodawca. Ich zakres jest czasami trudny do zinterpretowania, czego dowodem jest m.in. analizowane orzeczenie. Organy administracyjne niższej instancji niewłaściwie zastosowały przepisy zakazujące egzekucji z autorskich praw majątkowych. W Polsce z praw autorskich nie można prowadzić egzekucji, jeżeli należą one do twórcy. Autor jest wobec tego szczególnie chroniony przed skutkami egzekucji. Jeśli jednak prawa autorskie majątkowe zostałyby przez twórcę sprzedane, np. spółce handlowej, to egzekucja z tych praw staje się dopuszczalna. Członek zarządu może wobec tego wskazać takie prawa organowi egzekucyjnemu jako mienie nadające się do egzekucji. Analizowane orzeczenie zasługuje na pozytywną ocenę i może korzystnie wpłynąć na praktykę stosowania prawa.
Słowa kluczowe: autorskie prawa majątkowe, egzekucja administracyjna, utwór, twórca, zakaz egzekucji praw autorskich, odpowiedzialność członków zarządu
dr hab. Adrian Niewęgłowski, professor of the Maria Curie-Sklodowska University
Chair of European Union Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
The Scope of Exemption of Author’s Economic Rights from Administrative Execution. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw of 14 January 2020, III SA/Wa 1242/19
The author analyses a judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw. The judgment deals with a very interesting legal issue. In the case of many intellectual property rights, execution is possible. Simply put, intellectual property rights are economic in nature and are transferable. These are typical features of rights against which execution can be carried out. In the case of author's economic rights, the situation is somewhat different. While these rights are transferable, they remain closely associated with author's moral rights. Therefore, in many countries execution against these economic rights is restricted in certain ways. This is the case, for example, in the Czech Republic and Germany. Relevant restrictions were also introduced by the Polish legislator. Their scope is sometimes difficult to interpret, as evidenced, among other things, by the analysed judgment. The lower administrative authorities incorrectly applied the provisions prohibiting administrative execution against author's economic rights. In Poland, copyrights cannot be the object of execution if they are held by the author. The author therefore enjoys particular protection from the effects of execution. However, if the economic rights were sold by the author, for example, to a commercial company, execution against these rights becomes possible. A member of the board of directors may therefore designate such rights to the execution authority as property suitable for execution. The analysed judgment deserves a positive assessment. It may have beneficial influence on the practice of applying the law.
Keywords: author’s economic rights, administrative execution, work (protected by copyright), author, prohibition of execution against copyrights, liability of management board members
Bibliografia / References
Adamus R., Licencja na program komputerowy a upadłość albo restrukturyzacja licencjodawcy, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/1.
Adamus R., Wspólność autorskich praw majątkowych do programu komputerowego a upadłość współuprawnionego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/5.
Chajda M., Skwarzyński M., Upadłość konsumencka twórcy [w:] Własność intelektualna w prawie upadłościowym i naprawczym, red. M. Załucki, Warszawa 2012.
Empting T., Immaterialgüterrechte in der Insolvenz, Frankfurt am Main 2003.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. 1. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016.
Flisak D. (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2015.
Flisak D., Utwór multimedialny w prawie autorskim, Warszawa 2008.
Janda P., Sposoby zaspokajania roszczeń w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego, Warszawa 2007.
Kijowski D.R. (red. tomu), Łaszczyca G., Matan A. (red. naczelni), System prawa administracyjnego procesowego. Administracyjne postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, t. III, cz. 2, Zagadnienia szczegółowe, Warszawa 2020.
Koukal P., Pullmannova H., Security Rights in Intellectual Property in Czech Republic [w:] Security Rights in Intellectual Property, red. E.-M. Kieninger, Cham 2020.
Loewenheim U., Leistner M., Ohly A. (red.), Urheberreht. Kommentar, München 2017.
Niczyporuk J., Fundowicz S., Radwanowicz J. (red.), System egzekucji administracyjnej, Warszawa 2004.
Polčák R., Koukal P., Leška R. (i in.), Autorský zákon. Praktický komentář s judikaturou, Praha 2020.
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Warszawa 1937.
Skubisz R. (red.), System prawa prywatnego. Prawo własności przemysłowej, t. 14(A), Warszawa 2017.
Stec P., Dobra niematerialne w postępowaniu upadłościowym, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2005/1.
Stickelbrock B. Urheberrechtliche Nutzungsrechte in der Insolvenz – von der Vollstreckung nach §§ 112 ff. UrhG bis zum Kündigungsverbot des § 112 InsO, „Wertpapier-Mitteilungen. Zeitschrift für Wirtschafts- und Bankrecht“ 2004/12.
Telec I., Tůma P., Autorský zákon. Komentář, Praha 2019.
Wagner A.K., Immaterielle Vermögenswerte in der Insolvenz, Münster 2017.
Wyrwiński M., Autorskie prawa osobiste w obrocie prawnym, Warszawa 2019.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2016.
kierownik Katedry Prawa Prywatnego, Instytut Prawa, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Warszawie; Of Counsel w kancelarii „Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak”, Warszawa, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966
„Wierzycielska” kara umowna. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 grudnia 2021 r., III CZP 26/21
Autor nie podziela stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w glosowanej uchwale, że brak współdziałania wierzyciela z dłużnikiem (art. 354 § 2 w zw. z art. 486 Kodeksu cywilnego) może być sankcjonowany karą umowną. Może natomiast być w ten sposób sankcjonowane niewykonanie (nienależyte wykonanie) przez wierzyciela powinności, które ustawa bądź umowa stron uznaje za jego zobowiązania, chociażby nawet zobowiązania takie miały polegać na działaniach/zaniechaniach wierzyciela nominalnie należących do sfery jego współdziałania z dłużnikiem.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, kara umowna, obowiązek współdziałania wierzyciela z dłużnikiem, zwłoka dłużnika
dr hab. Andrzej Szlęzak, professor of the SWPS University of Social Sciences and Humanities
head of the Chair of Private Law, Institute of Law, SWPS University of Social Sciences and Humanities in Warsaw, Poland; Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966
The ‘Creditor’s’ Contractual Penalty. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 9 December 2021, III CZP 26/21
The author does not share the Supreme Court’s view, expressed in its resolution of 9 December 2021 (III CZP 26/21), that a lack of the creditor’s cooperation with the debtor (Article 354(2) in conjunction with Article 486 of the Polish Civil Code) could be sanctioned by a contractual penalty [liquidated damages]. It is, however, possible to so sanction the creditor’s non-performance (improper performance) of its duties which the statutory law or the parties’ agreement consider to be the creditor’s obligations, even where such obligations would consist in the creditor’s acts/omissions nominally belonging to the sphere of its cooperation with the debtor.
Keywords: civil law, obligations, contractual penalty [liquidated damages], creditor’s duty of cooperation with debtor, creditor’s (culpable) delay
Bibliografia / References
Karasek-Wojciechowicz I. [w:] Zobowiązania. Tom I. Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2020.
Szlęzak A., Czy umowy gwarancyjne są potrzebne i dlaczego są – polemicznie o relacji pomiędzy zastrzeżeniem kary umownej a umową gwarancyjną, „Państwo i Prawo” (w druku).
Szlęzak A., Klauzula zastrzegająca karę umowną a klauzula (umowa) gwarancyjna, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/2.
Szlęzak A., Polemicznie o maksymalnej wysokości kary umownej jako przesłance ważności jej zastrzeżenia, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/1.
Węgrzynowski Ł., Wierzycielska kara umowna, „Przegląd Sądowy” 2022/6.
Wiśniewski T., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2017.
Zagrobelny K., O wierzycielskiej karze umownej [w:] Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Józefowi Frąckowiakowi, red. A. Dańko-Roesler, M. Leśniak, M. Skory, B. Sołtys, Warszawa 2018.
Zoll F. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
dr Joanna Szachta
prawnik w kancelarii komorniczej, Rumia, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8042-8212
Wniosek o wszczęcie egzekucji złożony po ogłoszeniu upadłości a opłata stosunkowa określona w art. 30 ustawy o kosztach komorniczych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 28.01.2022 r., III CZP 21/22
Glosowana uchwała dotyka ważnej kwestii ustalania opłaty egzekucyjnej w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku ze złożeniem przez wierzyciela wniosku o wszczęcie egzekucji po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że art. 30 ustawy o kosztach komorniczych nie jest podstawą do ustalenia opłaty stosunkowej w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Autorka glosy nie podziela oceny dokonanej przez Sąd Najwyższy, jednocześnie wskazuje argumenty, wyrażające konieczność ustalenia opłaty egzekucyjnej na podstawie art. 30 ustawy o kosztach komorniczych w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego w związku ze złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Należy mieć na względzie również powszechny dostęp do informacji o ogłoszonych upadłościach, bowiem te informacje umieszczane są w „Monitorze Sądowym i Gospodarczym”.
Słowa kluczowe: wszczęcie postępowania egzekucyjnego, opłata stosunkowa, opłata egzekucyjna, upadłość
dr Joanna Szachta
lawyer in a bailiff's office, Rumia, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8042-8212
An Application for Initiation of Execution Filed After Declaration of Bankruptcy in the Context of the Pro Rata Fee Set out in Article 30 of the Act on Bailiffs' Costs. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 28 January 2022, III CZP 21/22
The commented resolution touches on the important issue of determining the execution fee in the event that execution proceedings are discontinued due to the creditor filing a motion to initiate execution after the debtor has been declared bankrupt. The Supreme Court took the view that Article 30 of the Act on Bailiffs' Costs is not the basis for determining the pro rata fee in connection with discontinuing execution proceedings pursuant to Article 824(1)(2) of the Code of Civil Procedure. The commentator does not share the assessment made by the Supreme Court, while at the same time she points to arguments expressing the need to determine an execution fee on the basis of Article 30 of the Act on Bailiffs' Costs if execution proceedings are discontinued due to the application for the initiation of execution being filed after the debtor has been declared bankrupt. It should also be borne in mind that information on entities declared bankrupt is widely available, as it is published in Monitor Sądowy i Gospodarczy gazette.
Keywords: commencement of execution proceedings, pro rata fee, execution fee, bankruptcy
Bibliografia / References
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Olaś A., Umorzenie postępowania egzekucyjnego po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych [w:] Sądowe postępowanie egzekucyjne. Nowe rozwiązania prawne, red. R. Flejszar, Sopot 2020.
Szachta J., Zasada dyspozycyjności stron postępowania egzekucyjnego, Sopot 2022.
Zedler F., Wybrane zagadnienia reformy postępowania egzekucyjnego w sprawach cywilnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989/1.
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M., profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
kierownik Katedry Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0270-4178
Wykładnia testamentu ze zdjęciem. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 lutego 2021 r., III CZP 24/20
Uchwała Sądu Najwyższego, a w szczególności jej teza, dotyczy prima facie wykładni testamentu. Sąd przesądził, że przy wykładni możliwe jest odwołanie się do okoliczności sporządzenia testamentu, a te mogą być ustalane z wykorzystaniem wszelkich środków dowodowych. Teza uchwały, sformułowana bardzo ogólnie, nie budzi zasadniczych zastrzeżeń i może zostać zaakceptowana. Lektura uzasadnienia przekonuje jednak, że w istocie nie chodziło wcale o wykładnię, lecz o uzupełnienie testamentu i to uzupełnienie naruszające przepisy o formie testamentu. Rzecz dotyczyła przecież możliwości potraktowania zdjęcia jako nośnika istotnej treści testamentu, czyli uznania fotografii za część testamentu. Tego nie sposób zaaprobować. Prawodawca polski – z różnych powodów – narzucił testatorowi m.in. ściśle określoną formę ostatniej woli. W efekcie wola spadkodawcy (nawet powszechnie znana) nie może zostać uwzględniona, jeśli nie została wyrażona w prawem przewidzianej formie. Bezwzględnie nieważne jest przecież oświadczenie formie nieodpowiadające. Dopuszczając de facto potraktowanie zdjęcia jako części testamentu, Sąd Najwyższy zdecydowanie przekroczył granice prawidłowej wykładni testamentu, zupełnie pominął przepisy o formie testamentu i posunął się do prawotwórstwa (uznał przecież „formę fotograficzną”, od której niedaleko już do „audio-” oraz „videotestamentu”). Tymczasem wykładnia testamentu musi kończyć się tam, gdzie pojawiają się wyraźne nakazy i zakazy ustawowe. Nie można ich obchodzić w drodze mniej lub bardziej wyszukanej interpretacji i poszukiwania domniemanej woli zmarłego.
Słowa kluczowe: prawo spadkowe, testament własnoręczny (holograficzny), wykładnia testamentu
dr hab. Tomasz Justyński, LL.M., professor of the Nicolaus Copernicus University in Torun
head of the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0270-4178
Interpretation of a Will with a Photograph. Commentary on Resolution of the Supreme Court – Civil Chamber of 26 February 2021, III CZP 24/20
The Supreme Court's resolution, and in particular its operative part, appears to concern the interpretation of a will. The Court held that in interpreting it is possible to refer to the circumstances in which the will was made, and these can be established by any means of evidence. The operative part of the resolution, formulated in very general terms, does not give rise to any major objections and can be accepted. However, upon reading the statement of reasons, one is convinced that what was actually at issue was not interpretation at all, but rather supplementing the will, and - at that - one that violated the provisions on the form of the will. The issue was, after all, the possibility of treating a photograph as a carrier of essential contents of the will, i.e., recognizing the photograph as part of the will, which is unacceptable. The Polish legislator - for various reasons - imposed on the testator, inter alia, a strictly defined form of the last will. As a result, the will of the testator (even one that is generally known) cannot be taken into account if it has not been expressed in the form prescribed by law. After all, a declaration that does not meet the requirements as to form is absolutely invalid. By allowing the actual treatment of a photograph as part of the will, the Supreme Court has clearly overstepped the limits of proper interpretation of wills, completely disregarded the provisions on the form of a will, and gone as far as law-making (after all, it has recognized the ‘photographic form’, from which it is not far off to an ‘audio-’ or ‘video-will). Meanwhile, the interpretation of a will must end where explicit statutory orders and prohibitions appear. They cannot be circumvented by more or less sophisticated interpretations and by seeking the presumed will of the deceased.
Keywords: inheritance law, handwritten (holographic) will, interpretation of wills
Bibliografia / References
Frank R., Erbrecht, München 2003.
Justyński T., Tak wyrażonej ostatniej woli jeszcze nie było, „Rzeczpospolita”, dodatek „Prawo co dnia” z 8.09.2022 r.
Litzenburger W. [w:] Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, red. H.G. Bamberger, H. Roth, München 2003.
Nowakowski T., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2021 r., III CZP 24/20, „Rejent” 2022/1.
Osajda K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Spadki, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
dr hab. Anna Wilk
Katedra Prawa i Administracji, Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej, radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9073-9153
Skutki nowelizacji art. 240 k.k. dla odpowiedzialności karnej za niezawiadomienie o przestępstwach seksualnych. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 1 lipca 2022r., I KZP 5/22
Glosowana uchwała dotyczy skutków nowelizacji art. 240 Kodeksu karnego, która weszła w życie 13.07.2017 r. i rozszerzyła karalność niezawiadomienia o przestępstwie o niektóre przestępstwa seksualne. Powstała bowiem wątpliwość, czy można mówić o naruszeniu obowiązku denuncjacji w odniesieniu do przestępstw seksualnych popełnionych przez 13.07.2017 r., o których zobowiązany do denuncjacji dowiedział się przed tym dniem i o nich nie zawiadomił, jednakże po tym dniu, wiedząc o nich nadal, również nie zgłosił ich organom ścigania. Sąd Najwyższy uznał, że użyty w art. 240 Kodeksu karnego termin „niezwłocznie” odnosi się nie do czasu powzięcia informacji o czynie zabronionym, lecz do momentu, w którym zaktualizował się obowiązek denuncjacji, co nastąpiło 13.07.2017 r.
Słowa kluczowe: przestępstwa seksualne, sprawca, denuncjacja, zapomnienie, obowiązek zawiadomienia o przestępstwie
dr hab. Anna Wilk
Department of Law and Administration, WSB University in Dąbrowa Górnicza; attorney at law, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9073-9153
The Effects of Amendment to Article 240 of the Criminal Code on Criminal Liability for Failure to Report Sexual Offences. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 1 July 2022, I KZP 5/22
The commented resolution concerns the effects of the amendment to Article 240 of the Criminal Code which entered into force on 13 July 2017 and extended the criminalization of failure to report certain sexual offences. A doubt has arisen as to whether it is possible to speak of a breach of the obligation to report in relation to sexual offences committed before 13 July 2017, about which the person obliged to denounce knew before that date and did not report them, and, after that date, still knowing about them, also failed to report them to the law enforcement bodies. The Supreme Court found that the expression ‘without delay’, used in Article 240 of the Criminal Code, refers not to the time when the person obtained information about a criminal act, but to the time when the obligation to denounce materialized, which was 13 July 2017.
Keywords: sexual offences, perpetrator, denunciation, erasure, obligation to report an offence
Bibliografia / References
Chmiel A., Kilka uwag o tzw. przestępstwach z zapomnienia, „Palestra” 1991/3–4.
Dębski R. (red.), System prawa karnego. Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności, Warszawa 2013.
Dukiet-Nagórska T., Sitarz O. (red.), Prawo karne. Wykład akademicki, Warszawa 2021.
Grześkowiak A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
Hryniewicz-Lach E., Przestępstwa z niewiedzy lub zapomnienia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/4.
Kowalewska M., Przestępstwa z zapomnienia, „Prokuratura i Prawo” 2015/3.
Król-Bogomilska M., Odpowiedzialność karna za przestępstwa popełnione wskutek zapomnienia, „Zeszyty Naukowe IBPS” 1979/1.
Król-Bogomilska M., Psychologiczne przesłanki odpowiedzialności karnej za przestępstwa z zapomnienia, „Państwo i Prawo” 1976/12.
Królikowski M., Problemy z nowym zakresem obowiązku zawiadomienia o przestępstwie, „Forum Prawnicze” 2021/4.
Wilk A., Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu szkód wyrządzonych przez cudze czyny zabronione o charakterze seksualnym, Warszawa 2021.
Wilk A., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez ukrywanie cudzych przestępstw seksualnych na podstawie art. 415 i 416 KC, „Monitor Prawniczy” 2021/11.
Wilk A., Prawne i kryminologiczne aspekty przestępczości seksualnej duchownych, „Problemy Prawa Karnego” 2022/1.
Wolter W., Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973.
Wolter W., Oceny prawnokarne zapomnienia, „Państwo i Prawo” 1985/5.
Zawłocki R. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2021.
Żylińska J., Prawny obowiązek zawiadomienia o niektórych przestępstwach (art. 240 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 2015/10.
dr Marek Smarzewski
adiunkt, Katedra Postępowania Karnego, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; adwokat w Izbie Adwokackiej w Lublinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Rozumienie przesłanki konieczności przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości w kontekście stwierdzenia naruszenia prawa do obrony. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 23 lutego 2022 r., III KS 8/22
Sąd Najwyższy słusznie stwierdził brak podstaw do wydania wyroku kasatoryjnego i uchylił tenże, przekazując sprawę oskarżonego do ponownego rozpoznania. Takie rozstrzygnięcie znajdowało swoje uzasadnienie w tym, że zidentyfikowane przez Sąd Okręgowy uchybienie mogło zostać konwalidowane w postępowaniu apelacyjnym poprzez uzupełnienie zaistniałych braków dowodowych i w konsekwencji przeprowadzenie czynności przesłuchania świadków. Należy zauważyć, że z apelacji i skargi do SN, wniesionych przez obrońcę oskarżonego, wynikało, że świadomie i celowo nie podnosił on naruszenia prawa do obrony w związku z brakiem przesłuchania części spośród wskazanych w akcie oskarżenia świadków. Stwierdzone uchybienie prawu do obrony nie skutkowało zatem nierzetelnością procesu i nie rzutowało na konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego na nowo w całości.
Słowa kluczowe: skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego, przesłanki wyroku kasatoryjnego, konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, prawo do obrony
dr Marek Smarzewski
assistant professor, Department of Criminal Procedure, Institute of Legal Sciences, Faculty of Law, Canon Law and Administration, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland; advocate at the District Bar Association in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0910-9128
Understanding the Need to Conduct Entire Trial de Novo in the Context of Finding a Violation of the Right to Defence. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 23 February 2022, III KS 8/22
The Supreme Court rightly held that there were no grounds for issuing a reverse and remand judgment and reversed said judgment, referring the defendant's case to the court of first instance for re-examination. Such a decision was justified by the fact that the violation identified by the Regional Court could be convalidated in the appeal proceedings by supplementing the evidence deficiencies and, consequently, examining witnesses. It should be noted that both in the appeal against the original judgment and in the appeal to the Supreme Court against the reverse and remand judgment of the appellate court the defendant's defence counsel knowingly and purposefully did not submit there had been a violation of the right to defence resulting from failure to examine some of the witnesses named in the bill of indictment. Thus, the identified violation of the right to defence did not result in the trial being unfair and thus in the need to conduct the entire trial de novo.
Keywords: appeal against a reverse and remand judgment of an appellate court, grounds for issue of a reverse and remand judgment, need to conduct the entire trial de novo, right to defence
Bibliografia / References
Dzierżanowska J., Smarzewski M., Powody wydawania wyroków kasatoryjnych w praktyce orzeczniczej sądów odwoławczych apelacji lubelskiej i ich ocena z perspektywy orzecznictwa Sądu Najwyższego [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2022.
Markiewicz T., Skarga na wyrok sądu odwoławczego w świetle zasady rzetelnego procesu z art. 6 EKPC, „Roczniki Nauk Prawnych KUL” 2021/4, t. LXXXI.
Sakowicz A., Zakres kontroli dokonywanej przez Sąd Najwyższy przy rozpoznaniu skargi na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego, „Białostockie Studia Prawnicze” 2018/1, vol. 23.
Smarzewski M., Przesłanki wniesienia skargi na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
Stefański R.A., Zabłocki S. (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom IV. Komentarz do art. 425–467, Warszawa 2021.
Wąsek-Wiaderek M., A New Model of Appeal Proceedings in Criminal Cases: Acceleration v. Fairness? A Few Remarks from the Perspective of the Standards of Protecting Human Rights, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021/4, vol. XXX.
Wąsek-Wiaderek M., Skuteczność skargi i powody uwzględniania oraz oddalania skarg w praktyce orzeczniczej Sądu Najwyższego w latach 2016-2019 [w:] Skarga na wyrok kasatoryjny sądu odwoławczego w polskiej procedurze karnej – teoria i praktyka, red. M. Wąsek-Wiaderek, Warszawa 2021.
dr Marek Skwarcow
sędzia Sądu Okręgowego w Gdańsku, wykładowca współpracujący z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0626-2661
Prawo do odmowy zeznań a możliwość wykorzystania jako dowód informacji uzyskanych w ramach policyjnego rozpytania. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 kwietnia 2022 r., II KK 52/22
W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy trafnie orzekł, że na podstawie art. 186 § 1 Kodeksu postępowania karnego nie jest możliwe nie tylko wykorzystanie jako dowód i odtworzenie protokołu przesłuchania w charakterze świadka osoby, która następnie skorzystała z prawa do odmowy zeznań, lecz dodatkowo komentowany przepis obejmuje zakaz odtwarzania takich zeznań, które nie były nawet w sposób formalny protokołowane. Określenie „zeznania” trzeba bowiem rozumieć szerzej, w sensie materialnym – jako przekazanie przez świadka informacji podmiotowi wykonującemu czynności procesowe w ramach szeroko rozumianego postępowania karnego, w tym także w ramach procedury tzw. „Niebieskiej Karty”. Wówczas nie są to oświadczenia spontaniczne osoby, której przysługuje następnie prawo do odmowy zeznań i zakaz wyrażony w art. 186 § 1 Kodeksu postępowania karnego obejmuje również i te depozycje.
Słowa kluczowe: postępowanie dowodowe, prawdo do odmowy zeznań, policyjne rozpytanie, zakazy dowodowe, ustalenia faktyczne
dr Marek Skwarcow
a judge of the Regional Court in Gdansk, a lecturer cooperating with the Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0626-2661
The Right to Refuse to Testify and the Possibility to Use the Information Obtained During Informal Police Questioning as Evidence. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 6 April 2022, II KK 52/22
In the commented judgment, the Supreme Court correctly held that pursuant to Article 186(1) of the Code of Criminal Procedure, it is not possible to use as evidence, or to reproduce, a report of witness interview if the witness subsequently exercised the right to refuse to testify. Additionally, the commented provision includes a prohibition of reproducing such testimony that was not even formally recorded. The term ‘testimony’ should be understood more broadly, in a substantive sense, as the provision of information by a witness to an authority performing procedural acts within the framework of broadly understood criminal proceedings, including the so-called ‘Blue Card’ [domestic violence intervention] procedure. Then, these are not spontaneous statements of a person who has the right to subsequently refuse to testify and the prohibition set out in Article 186(1) of the Code of Criminal Procedure also applies to these depositions.
Keywords: evidence taking, right to refuse to testify, informal police questioning, prohibitions to take evidence, findings of fact
Bibliografia / References
Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego w zakresie postępowania karnego za rok 1973, „Palestra” 1974/12.
Cieślak M., Doda Z., Przegląd orzecznictwa w zakresie postępowania karnego (I półrocze 1977), „Palestra” 1978/1.
Cieślak M., Dzieła wybrane, t.1, Zagadnienia dowodowe w procesie karnym, red. S. Waltoś, Kraków 2011.
Cieślak M., Polska procedura karna, Podstawowe założenia teoretyczne, Warszawa 1984.
Czerniak D., Zakazy dowodowe z art. 174 i 186 § 1 k.p.k. a procedura Niebieskiej Karty. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 6 kwietnia 2022 r., II KK 52/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/10.
Daszkiewicz W., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego (Prawo karne procesowe – I półrocze 1977), „Państwo i Prawo” 1979/4.
Doda Z., Gaberle A., Dowody w procesie karnym, Warszawa 1997.
Grzegorczyk T [w:] T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Warszawa 2011.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego oraz ustawa o świadku koronnym. Komentarz, Warszawa 2008.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego, Tom I, Komentarz do art. 1–296, red. P. Hofmański, Warszawa 2011.
Kafarski A., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu postępowania karnego (za I półrocze 1977 r.), „Nowe Prawo” 1978/9.
Kalinowski S. [w:] Kodeks postępowania karnego – Komentarz, red. M. Mazur, Warszawa 1976.
Kmiecik R. [w:] Prawo dowodowe, Zarys wykładu, red. R. Kmiecik, Kraków 2005.
Kosińska J., Wartość dowodowa Niebieskiej Karty w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2008/5.
Kwiatkowski Z., Zakazy dowodowe w procesie karnym, Katowice 2001.
Marszał K. [w:] K. Marszał, S. Stachowiak, K. Zgryzek, Proces karny, Katowice 2003.
Nelken J., Glosa do wyroku SN z 10.03.1971 r., IV KR 16/71, „Nowe Prawo” 1972/10.
Stefański R.A [w:] Kodeks postępowania karnego, Komentarz, Tom I, red. Z. Gostyński, Warszawa 2003.
Strzelecki D., Dopuszczalność przeprowadzenia i wykorzystania w postępowaniu karnym dowodu na okoliczność informacji od osoby rozpytanej lub wypytanej, „Prokuratura i Prawo” 2018/7–8.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny, Zarys systemu, Warszawa 2018.
Michał Tutaj
doktorant, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4904-7876
Sposób utworzenia pracodawcy wewnętrznego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 2 września 2020 r., I PK 39/19
Koncepcja pracodawcy wewnętrznego istniejącego w przedsiębiorstwie wielozakładowym jest specyficzną instytucją prawa pracy. Dzięki niej w prawie pracy nie jest wyjątkiem sytuacja, gdy w danym podmiocie (np. spółce kapitałowej) istnieje kilku pracodawców i kilka grup pracowników, których warunki pracy i płacy istotnie się różnią (np. z uwagi na odmienne układy zbiorowe pracy u różnych pracodawców wewnętrznych). Z tego powodu kwestia tworzenia i likwidowania pracodawców wewnętrznych ma istotne znaczenie praktyczne. Dlatego też na uwagę zasługują próby doprecyzowania przesłanek powstania pracodawcy wewnętrznego w drodze orzecznictwa. W glosowanym wyroku podjęto taką próbę i skupiono się m.in. na kwestii formy, w jakiej musi dojść do wykreowania pracodawcy wewnętrznego w postaci oddziału. Zdaniem Sądu Najwyższego powyższe musi się odbyć w drodze wpisania poszczególnych oddziałów do statutu, gdyż forma uchwały zarządu jest niewystarczająca. W opinii glosatora jest to jednak pogląd błędny. Stoi on w sprzeczności z ograniczeniami wynikającymi z prawa handlowego, gdyż zdaniem autora glosy nie jest możliwe wpisywanie konkretnych oddziałów do statutu. Poza tym taka teza orzecznicza jest mocno niepraktyczna i może ograniczać prawo spółek zagranicznych do tworzenia pracodawców wewnętrznych. Co więcej pogląd Sądu Najwyższego opiera się na błędnym przekonaniu, że jedynie wpisanie oddziału do statutu daje pracownikom poczucie stabilizacji ich warunków zatrudnienia. Zdaniem autora motyw ten pomija fakt, że przepisy prawa w inny sposób – m.in. przepisami dotyczącymi przejścia zakładu pracy – tworzą gwarancje praw pracowników. Tym samym omawiany wyrok, stosując szereg uogólnień, stanowi w opinii autora zagrożenie dla obrotu, gdyż w praktyce większość pracodawców jest tworzona w drodze uchwał zarządu (a nie wpisu do statutu).
Słowa kluczowe: pracodawca, pracodawca wewnętrzny, oddział przedsiębiorcy, statut, uchwała zarządu
Michał Tutaj
PhD student, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4904-7876
Procedure for Setting up an Internal Employer. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 2 September 2020, I PK 39/19
The concept of internal employer existing in a multi-undertaking entity is a legal institution typical of labour law. For this reason, in labour law, it is common that in a given entity (e.g., a company), there are multiple employers and multiple groups of employees whose terms and conditions of work and pay differ materially (e.g., due to different collective bargaining agreements). Thus, the issue of setting up and closing internal employers is of high practical importance. Therefore, each court judgment is worth attention if it attempts to indicate conditions for the creation of internal employer within the branch. The commented judgment makes such an attempt and focuses on the issue of form required to create an internal employer in the form of a branch. According to the Supreme Court, creating such an employer is possible only if a given branch is directly mentioned in the articles of association, a resolution of the management board being insufficient for this purpose. In the author’s view, the Court’s approach is wrong. It is inconsistent with the limitations resulting from Polish commercial law, as – according to the author – articles of association cannot mention individual branches. Moreover, the approach is very impractical and can restrict foreign entities’ right to set up internal employers. In addition, the Court’s view stems from a wrong assumption that only a mention of a branch in the articles of association can provide staff with proper level of stability as to the terms of their employment. The author believes that the Court’s view does not take into account the fact that statutory law provides sufficient guarantees for staff otherwise, e.g., on the basis of laws on transfer of undertakings. Hence, the commented judgment – by making some far-reaching generalization – constitutes a threat to the safety of legal transactions, because in practice most internal employers are created by resolutions of management boards (instead of direct mentions in the articles of association).
Keywords: employer, internal employer, branch of an enterprise, articles of association, resolution of management board
Bibliografia / References
Bieniak J., Bieniak M., Nita-Jagielski G., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2022.
Frąckowiak J., Kidyba A., Kidyba S., Popiołek W., Spyra M., Spółka Akcyjna [w:] A. Szumański (red.), Prawo spółek handlowych. Tom 2B. System Prawa Handlowego, Warszawa 2019.
Gasiński Ł, Granice swobody kształtowania treści statutu spółki akcyjnej, Warszawa 2014.
Gasiński Ł., Modrzejewski J., Okolski J., Natura stosunku korporacyjnego spółki akcyjnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000/8.
Giaro T., Krótka historia osoby prawnej [w:] Consul est iuris et patriae defensor. Księga pamiątkowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Kremerowi, red. F. Longchamps de Berier, R. Sarkowicz, M. Szpunar, Warszawa 2012.
Hajn Z., Pojęcie pracodawcy po nowelizacji Kodeksu pracy, cz. 1, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1997/5.
Kidyba A. (red.), Spółka akcyjna, Warszawa 2014.
Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Legalis 2019.
Pisarczyk Ł, Pracodawca wewnętrzny, „Monitor Prawa Pracy” 2004/12.
Trzaskowski R., Właściwość (natura) zobowiązaniowego stosunku prawnego jako ograniczenie zasady swobody kształtowania treści umów, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2000/2.
Wąż P., Koncepcja pracodawcy rzeczywistego w świetle art. 3 k.p., „Monitor Prawa Pracy” 2007/3.
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8942-0543
Przesłanki klasyfikacji postanowień do postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty. Dopuszczalność drogi sądowoadministracyjnej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 października 2021 r., II OSK 3330/18
Wyznaczone granice właściwości sądów administracyjnych do rozpoznawania skarg na postanowienia rozstrzygających sprawę co do istoty, obwarowane sankcją nieważności postępowania sądowoadministracyjnego, wymagają wyprowadzenia przesłanek kwalifikacji do tego rodzaju postanowień. Podstawą do wyprowadzenia tych przesłanek jest obowiązujący system przepisów prawa regulujących działanie organów administracji publicznej w formie postanowień. Na system ten składa się nie tylko regulacja prawna w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, lecz także regulacja przyjęta w przepisach materialnego prawa administracyjnego. Skutek materialnoprawny postanowienia wydanego na podstawie przepisów prawa materialnego powinien stanowić jedyne kryterium klasyfikacji do postanowień rozstrzygających sprawę co do istoty. Glosowany wyrok w pełni trafnie wyprowadza tę przesłankę przy ustaleniu dopuszczalności drogi sądowoadministracyjnej.
Słowa kluczowe: postępowanie administracyjne, postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty, skarga do sądu administracyjnego
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8942-0543
Rationale for the Classification of Rulings as Rulings Deciding Cases on the Merits. Permissibility of the Administrative Court Path. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 27 October 2021, II OSK 3330/18
The delimitation of the jurisdiction of administrative courts to hear appeals against rulings deciding the case on the merits, threatened by the sanction of invalidity of the administrative court proceedings, requires that grounds for classifying rulings as such rulings be deduced. The basis for deducing these grounds is the applicable system of laws regulating the actions of public administrative bodies in the form of issuing rulings. This system comprises not only of the legal regulation contained in the provisions of the Code of Administrative Procedure, but also the regulation adopted in the provisions of substantive administrative law. The substantive law effect of a ruling made on the basis of substantive law should be the only criterion for classification rulings as one which decide the case on the merits. The commented judgment deduces these grounds entirely correctly in the context of determining the permissibility of the administrative court path.
Keywords: administrative procedure, rulings deciding cases on the merits, appeal to an administrative court
dr hab. Joanna Jagoda, prof. Uniwersytetu Śląskiego
Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5740-1815
Podejmowanie uchwał przez radę gminy w trybie korespondencyjnym. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 grudnia 2021 r., III OSK 4189/21
W glosie pozytywnie odniesiono się do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym sąd stwierdził możliwość podejmowania uchwał przez radę gminy w trybie korespondencyjnym w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Podejmowanie uchwał w trybie korespondencyjnym niewątpliwie stanowi naruszenie zasady jawności działania rady gminy. Jednak z uwagi na istnienie przepisu szczególnego, który wprost dopuszcza zdalny tryb obradowania rady gminy w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, rada gminy może podejmować uchwały korespondencyjnie. Negowanie dopuszczalności tego trybu w podejmowaniu uchwał przez radę gminy stanowi wykładnię contra legem. Jednocześnie trzeba podkreślić, że wprowadzenie takiej możliwości w drodze przepisu szczególnego było zbyt pochopne z uwagi na brak regulacji dotyczących głosowania korespondencyjnego oraz związane z tym trybem głosowania ograniczenia jawności działania rady gminy. Niedopuszczalne są także próby rozszerzania możliwości głosowania korespondencyjnego w drodze regulacji statutowej, jako tryb podejmowania uchwał przez radę gminy w każdym czasie (po zniesieniu stanu epidemii albo stanu zagrożenia epidemicznego).
Słowa kluczowe: rada gminy, podejmowanie uchwał korespondencyjnie, jawność sesji rady gminy, stan epidemii
dr hab. Joanna Jagoda, professor of the University of Silesia in Katowice
Institute of Law, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5740-1815
Adoption of Municipal Council Resolutions by correspondence. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 21 December 2021, III OSK 4189/21
The commentary positively assesses the judgment of the Supreme Administrative Court in which the court held that a municipal council could adopt resolutions by correspondence during the period of an epidemic threat or an epidemic. Adopting resolutions by correspondence is undoubtedly a violation of the principle of openness of the municipal council's operation. However, due to the existence of a special provision which explicitly allows for remote deliberations of the municipal council during the period of a state of epidemic threat or epidemic, the council can adopt resolutions by correspondence. Denying the permissibility of this procedure of adopting resolutions by the municipal council constitutes a contra legem interpretation. Simultaneously, it should be emphasized that introduction of such a possibility by a special provision was too hasty as there were no regulations concerning correspondence voting and the related restrictions on the openness of the municipal council's operation. It is also unacceptable to attempt to extend through statutory provisions the possibility of voting by correspondence as a procedure whereby resolutions can be adopted by the municipal council at any time (after cancellation of the state of epidemic or epidemic threat).
Keywords: municipal council, adopting resolutions by correspondence, openness of municipal council sessions, state of epidemic
dr hab. Adrian Niewęgłowski, prof. UMCS
Katedra Prawa Unii Europejskiej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
Zakres wyłączenia majątkowych praw autorskich spod egzekucji administracyjnej. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 stycznia 2020 r., III SA/Wa 1242/19
Glosowany wyrok dotyczy bardzo interesującego zagadnienia prawnego. W przypadku wielu praw własności intelektualnej można dokonać zajęcia egzekucyjnego. Następnie można przeprowadzić egzekucję z praw własności intelektualnej. Prawa własności intelektualnej mają bowiem charakter majątkowy, są zbywalne. Są to typowe cechy praw, z których egzekucja może być prowadzona. W przypadku autorskich praw majątkowych jest nieco inaczej. Prawa te są wprawdzie zbywalne, jednak pozostają w ścisłym związku z prawami osobistymi autora. Dlatego w wielu państwach egzekucja z tych praw podlega pewnym ograniczeniom, np. w Czechach czy w Niemczech. Stosowne ograniczenia wprowadza również polski ustawodawca. Ich zakres jest czasami trudny do zinterpretowania, czego dowodem jest m.in. analizowane orzeczenie. Organy administracyjne niższej instancji niewłaściwie zastosowały przepisy zakazujące egzekucji z autorskich praw majątkowych. W Polsce z praw autorskich nie można prowadzić egzekucji, jeżeli należą one do twórcy. Autor jest wobec tego szczególnie chroniony przed skutkami egzekucji. Jeśli jednak prawa autorskie majątkowe zostałyby przez twórcę sprzedane, np. spółce handlowej, to egzekucja z tych praw staje się dopuszczalna. Członek zarządu może wobec tego wskazać takie prawa organowi egzekucyjnemu jako mienie nadające się do egzekucji. Analizowane orzeczenie zasługuje na pozytywną ocenę i może korzystnie wpłynąć na praktykę stosowania prawa.
Słowa kluczowe: autorskie prawa majątkowe, egzekucja administracyjna, utwór, twórca, zakaz egzekucji praw autorskich, odpowiedzialność członków zarządu
dr hab. Adrian Niewęgłowski, professor of the Maria Curie-Sklodowska University
Chair of European Union Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Sklodowska University in Lublin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0948-9813
The Scope of Exemption of Author’s Economic Rights from Administrative Execution. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw of 14 January 2020, III SA/Wa 1242/19
The author analyses a judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw. The judgment deals with a very interesting legal issue. In the case of many intellectual property rights, execution is possible. Simply put, intellectual property rights are economic in nature and are transferable. These are typical features of rights against which execution can be carried out. In the case of author's economic rights, the situation is somewhat different. While these rights are transferable, they remain closely associated with author's moral rights. Therefore, in many countries execution against these economic rights is restricted in certain ways. This is the case, for example, in the Czech Republic and Germany. Relevant restrictions were also introduced by the Polish legislator. Their scope is sometimes difficult to interpret, as evidenced, among other things, by the analysed judgment. The lower administrative authorities incorrectly applied the provisions prohibiting administrative execution against author's economic rights. In Poland, copyrights cannot be the object of execution if they are held by the author. The author therefore enjoys particular protection from the effects of execution. However, if the economic rights were sold by the author, for example, to a commercial company, execution against these rights becomes possible. A member of the board of directors may therefore designate such rights to the execution authority as property suitable for execution. The analysed judgment deserves a positive assessment. It may have beneficial influence on the practice of applying the law.
Keywords: author’s economic rights, administrative execution, work (protected by copyright), author, prohibition of execution against copyrights, liability of management board members
Bibliografia / References
Adamus R., Licencja na program komputerowy a upadłość albo restrukturyzacja licencjodawcy, „Monitor Prawa Handlowego” 2019/1.
Adamus R., Wspólność autorskich praw majątkowych do programu komputerowego a upadłość współuprawnionego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2020/5.
Chajda M., Skwarzyński M., Upadłość konsumencka twórcy [w:] Własność intelektualna w prawie upadłościowym i naprawczym, red. M. Załucki, Warszawa 2012.
Empting T., Immaterialgüterrechte in der Insolvenz, Frankfurt am Main 2003.
Ereciński T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. 1. Postępowanie rozpoznawcze, Warszawa 2016.
Flisak D. (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Warszawa 2015.
Flisak D., Utwór multimedialny w prawie autorskim, Warszawa 2008.
Janda P., Sposoby zaspokajania roszczeń w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego, Warszawa 2007.
Kijowski D.R. (red. tomu), Łaszczyca G., Matan A. (red. naczelni), System prawa administracyjnego procesowego. Administracyjne postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, t. III, cz. 2, Zagadnienia szczegółowe, Warszawa 2020.
Koukal P., Pullmannova H., Security Rights in Intellectual Property in Czech Republic [w:] Security Rights in Intellectual Property, red. E.-M. Kieninger, Cham 2020.
Loewenheim U., Leistner M., Ohly A. (red.), Urheberreht. Kommentar, München 2017.
Niczyporuk J., Fundowicz S., Radwanowicz J. (red.), System egzekucji administracyjnej, Warszawa 2004.
Polčák R., Koukal P., Leška R. (i in.), Autorský zákon. Praktický komentář s judikaturou, Praha 2020.
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Warszawa 1937.
Skubisz R. (red.), System prawa prywatnego. Prawo własności przemysłowej, t. 14(A), Warszawa 2017.
Stec P., Dobra niematerialne w postępowaniu upadłościowym, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2005/1.
Stickelbrock B. Urheberrechtliche Nutzungsrechte in der Insolvenz – von der Vollstreckung nach §§ 112 ff. UrhG bis zum Kündigungsverbot des § 112 InsO, „Wertpapier-Mitteilungen. Zeitschrift für Wirtschafts- und Bankrecht“ 2004/12.
Telec I., Tůma P., Autorský zákon. Komentář, Praha 2019.
Wagner A.K., Immaterielle Vermögenswerte in der Insolvenz, Münster 2017.
Wyrwiński M., Autorskie prawa osobiste w obrocie prawnym, Warszawa 2019.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz, Warszawa 2016.
