Analiza bieżącego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego spółek handlowych dr Paweł Popardowski
Autor jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych PAN w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7133-5391).
Analiza bieżącego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego spółek handlowych
Niniejszy przegląd orzecznictwa poświęcony został trzem orzeczeniom Sądu Najwyższego z roku 2023, w których podjęto się analizy zagadnień problemowych dotyczących spółek handlowych. Prezentowane w przeglądzie orzeczenia odnoszą się do kwestii reprezentacji spółki kapitałowej polegającej na współdziałaniu członka zarządu i prokurenta (art. 205 § 1 i art. 373 § 1 k.s.h.), prawnoprocesowych skutków przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową (art. 5841–58413 k.s.h.) oraz przeprowadzania obrad walnego zgromadzenia akcjonariuszy.
Słowa kluczowe: orzecznictwo Sądu Najwyższego, prokura, spółki kapitałowe, reprezentacja spółki kapitałowej, walne zgromadzenia akcjonariuszy spółki kapitałowej
dr Paweł Popardowski
The author is an assistant professor at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7133-5391).
Analysis of the Current Case Law of the Supreme Court on Companies
This review of case law discusses three judgments of the Supreme Court from 2023, which analyse problematic issues relating to companies. The judgments presented in the review refer to the following issues: representation of a company consisting in joint action of a member of the management board and an authorized signatory (Article 205(1) and Article 373(1) of the Code of Commercial Partnerships and Companies), legal and procedural effects of transformation of an entrepreneur into a company (Articles 5841–58413 of the Code), and conducting a general meeting.
Keywords: Supreme Court case law, power to act and sign on behalf of an entity [prokura], companies, representation of a company, general meeting of company shareholders
Bibliografia / References
Antoszek P., Prokura łączna niewłaściwa oraz reprezentacja mieszana w spółce kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2010/5.
Buchenfeld A., „Prokura łączna nieprawidłowa”. Wybrane zagadnienia, „Palestra” 2003/5–6.
Chomiuk M., Zakres prawa reprezentacji członka zarządu spółki z o.o. działającego łącznie z prokurentem, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/12.
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2019.
Glicz M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022.
Herbet A., Mieszana reprezentacja łączna w spółce kapitałowej a zakres umocowania prokurenta, „Nowy Przegląd Notarialny” 2004/2.
Kidyba A., Jeszcze o reprezentacji łącznej [w:] Prawo handlowe XXI wieku. Czas stabilizacji, ewolucji czy rewolucji. Księga jubileuszowa Profesora Józefa Okolskiego, red. M. Modrzejewska, Warszawa 2010.
Kidyba A., Sukcesja, kontynuacja a może coś innego, „Monitor Prawa Handlowego” 2011/1.
Kidyba A. [w:] A. Kidyba, M. Dumkiewicz, Komentarz aktualizowany do art. 1–300 Kodeksu spółek handlowych, LEX 2023.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Komentarz do art. 491–633, red. A. Kidyba, Warszawa 2018.
Kozłowska-Chyla B., Reprezentacja łączna mieszana w spółce kapitałowej a problem prokury łącznej mieszanej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/5.
Kuniewicz Z., Współdziałanie prokurenta z członkiem zarządu spółki kapitałowej, „Przegląd Sądowy” 1998/6.
Kupryjańczyk D. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Kwaśnicka L., Prokura – reprezentacja spółek handlowych przed notariuszem, „Krakowski Przegląd Notarialny” 2021/2.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, t. 2, Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, Warszawa 2011.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 1, Komentarz. Art. 151–226 k.s.h., Warszawa 2018.
Olszak K. [w:] Kodeks spółek handlowych. Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Komentarz, red. M. Michalski, M. Kożuchowski, Warszawa 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2A, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz do art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3A, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Pabis R. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022.
Pabis R. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3B, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Pazdan M., O rolach, w jakich może występować prokurent przy dokonywaniu czynności prawnych, „Rejent” 2003/12.
Pinior P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Pinior P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Warszawa 2013.
Popardowski P., Łączenie, podział i przekształcenie spółek handlowych w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Glosa” 2015/3.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. W. Pyzioł, Warszawa 2008.
Poroś K., Reprezentowanie przedsiębiorcy w sposób łączny – prokura łączna a reprezentacja łączna mieszana (wybrane zagadnienia) [w:] Przedsiębiorca w społecznej gospodarce rynkowej, red. T. Kocowski, J. Gola, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2014/372.
Rodzynkiewicz M. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcenie spółek. Przepisy karne. Komentarz. Artykuły 491–633, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Szczurowski T., Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową, „Monitor Prawa Handlowego” 2012/2.
Szczurowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2022.
Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 4, Łączenie, podział i przekształcanie spółek. Przepisy karne. Komentarz do artykułów 491–633, Warszawa 2012.
Tofel M. [w:] J. Bieniak i in., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2022.
Wosiak K., Tożsamość podmiotowa na gruncie art. 5841 i 5842 k.s.h. oraz jej konsekwencje, „Przegląd Sądowy” 2021/7–8.
Zdyb M., Sieradzka M., Przekształcenie przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w spółkę kapitałową – aspekty prawnicze, „Monitor Prawniczy” 2012/11.
dr hab. Andrzej Szlęzak
Autor jest profesorem Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz Of Counsel w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
Odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki komandytowej – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.08.2022 r., II CSKP 733/22
Zgodnie z dominującym poglądem orzecznictwa komplementariusz (a także wspólnik spółki jawnej) – solidarnie i subsydiarnie odpowiedzialny za zobowiązania spółki względem jej wierzyciela (art. 103 § 1 w zw. z art. 22 § 2 k.s.h.) – jest w gorszej sytuacji, niż byłby pod rządami Kodeksu handlowego, gdy zamierzenia projektodawców Kodeksu spółek handlowych były zgoła odmienne. Nie może bowiem wspólnik taki powołać się na własny zarzut przedawnienia, wbrew temu, co wynika z art. 372 k.c. A nawet gdyby zarzut taki mu przysługiwał, to – wedle alternatywnej koncepcji orzeczniczej – termin przedawnienia roszczenia wierzyciela skierowanego przeciwko komplementariuszowi w związku z jego odpowiedzialnością za zobowiązania spółki biegnie dopiero od chwili, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 121 k.c. per analogiam w zw. z art. 31 § 1 k.s.h.). Obie te koncepcje uważam za nietrafne; żadne względy – czy to systemowe, czy aksjologiczne – nie uzasadniają przyznania wierzycielowi spółki ochrony, gdy sam nie zadbał o swe interesy, tj. zaniechał pozwania wspólnika w czasie, gdy (wedle zasad ogólnych) roszczenie przeciwko niemu nie było jeszcze przedawnione, a zarazem pozwanie go było w pełni dopuszczalne także przed wystąpieniem stanu bezskuteczności egzekucji z majątku spółki (art. 31 § 2 k.s.h.).
Słowa kluczowe: prawo cywilne, prawo handlowe, spółka jawna, spółka komandytowa, odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki komandytowej, odpowiedzialność solidarna, odpowiedzialność subsydiarna
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor of the SWPS University in Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966).
General Partner’s Liability for the Debts of the Limited Partnership. Commentary to the Supreme Court’s Decision of 11 August 2022, II CSKP 733/22
The commentary critically discusses the decision of the Supreme Court (compliant with the prevailing line of jurisprudence), wherein two alternative views were supported, i.e. (1) that a general partner (a joint and several debtor, together with the limited partnership, towards the limited partnership’s creditor) cannot raise its own defence based on the lapse of the statute of limitations of a claim directed against such partner by the limited partnership’s creditor (where it was only the partnership that was sued), and (2) that the limitation period does not start (or does not run) until the enforcement against the limited partnership’s property proved ineffective (Article 121 of the Civil Code, applied mutatis mutandis). The author considers both those views to be incorrect; no reasons, no matter whether systemic or axiological, justify granting protection to the creditor who neglected to take care of its own interests, i.e. where it failed to sue a general partner when the creditor’s claim towards such partner was not yet barred by the statute of limitations, while it was fully admissible to sue such partner also before the enforcement against the limited partnership’s property proved ineffective.
Keywords: civil law, commercial law, general partnership, limited partnership, general partner’s liability for the debts of the limited partnership, joint and several liability, subsidiary liability
Bibliografia / References
Herbet A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–543), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, t. 1, Komentarz do art. 1–300134, Warszawa 2022.
Naworski J.P. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł I. Przepisy ogólne. Tytuł II. Spółki osobowe, t. 1, red. T. Siemiątkowski, R. Potrzeszcz, Warszawa 2011.
Pyrzyńska A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Raczyński A. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Sołtysiński S. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 1, Przepisy ogólne. Spółki osobowe. Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2012.
Sychowicz M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Szlęzak A., Ponownie o odpowiedzialności solidarnej wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki – w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2012/10.
Szlęzak A., Solidarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki – uwagi na tle orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Przegląd Sądowy” 2011/3.
Zawada K. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Monika Michałowska
Autorka jest współpracowniczką jednej z warszawskich kancelarii prawnych oraz doktorantką Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, w dziedzinie nauk prawnych (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5735-1990).
Zastosowanie art. 108 k.c. do działań piastunów organów reprezentacji osób prawnych – glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 12.01.2022 r., III CZP 24/22
Kwestia stosowania art. 108 k.c. do czynności członków organów spółek kapitałowych jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień związanych z reprezentacją osób prawnych. Autorka nie popiera poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uchwale z 12.01.2022 r., III CZP 24/22, zgodnie z którym zakaz określony w art. 108 k.c. ma zastosowanie do czynności członków organów spółek, w tym m.in. do sytuacji, gdy ta sama osoba występuje jako członek organu spółki jednej strony czynności prawnej i jednocześnie jako pełnomocnik (lub członek organu) drugiej strony takiej czynności prawnej. Pogląd zaprezentowany przez Sąd Najwyższy jest sprzeczny z teorią organów wyrażoną w art. 38 k.c. Ponadto omawiane zagadnienie ma istotny wpływ na praktyczne aspekty funkcjonowania osób prawnych. Standardem rynkowym, zwłaszcza w przypadku przedsięwzięć typu joint venture lub różnych grup kapitałowych, jest to, że te same osoby pełnią funkcje reprezentantów różnych spółek. W konsekwencji przy zawieraniu stosunków umownych podmioty te są często reprezentowane przez te same osoby fizyczne, działające w imieniu i na rzecz takich różnych spółek. Z uwagi na powyższe, w ocenie autorki glosy, zasadne jest bardziej szczegółowe przedstawienie podejścia przyjętego przez Sąd Najwyższy w omawianym orzeczeniu oraz szersze omówienie jego implikacji dla praktyki prawa.
Słowa kluczowe: dokonywanie czynności „z samym sobą”, czynności członków organów spółek kapitałowych, art. 108 k.c.
Monika Michałowska
The author is a lawyer working for a law firm in Warsaw and a PhD student in the field of legal sciences at the Doctoral School of Social Sciences, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5735-1990).
Application of Article 108 of the Polish Civil Code to Actions of Members of Corporate Representative Bodies. Commentary on Resolution of the Supreme Court of 12 January 2022, III CZP 24/22
The issue of applicability of Article 108 of the Polish Civil Code to actions of members of corporate governing bodies is one of the most controversial issues related to the representation of legal entities. The author does not support the view expressed by the Supreme Court in the Resolution of 12 January 2022, according to which the prohibition set out in Article 108 of the Polish Civil Code applies to actions of members of corporate governing bodies (including the situation when the same person acts as a member of the corporate governing body of one party to a legal transaction and at the same time as an attorney or a member of a governing body of the other party to such a legal transaction). The view expounded by the Supreme Court is contrary to the theory of corporate governing bodies [Polish: teoria organów] expressed in Article 38 of the Polish Civil Code. In addition, the issue in question has significant impact on the practical functioning of legal persons. It is a market standard, especially in case of joint ventures and/or various capital groups, that the same individuals serve as representatives of different companies. As a consequence, when entering into contractual relationships, these entities are often represented by the same individuals acting for and on behalf of such different companies. In view of the above, in the author’s opinion, it is appropriate to present in more detail the approach adopted by the Supreme Court in its recent ruling and elaborate on its implications for legal practice.
Keywords: self-contracting, companies, actions of members of corporate governing bodies, Article 108 of the Polish Civil Code
Bibliografia / References
Berak Ł., Moskała P., Fudalej A., Stosowanie art. 108 KC w sytuacji tożsamości prokurenta jednej strony i osoby umocowującej pełnomocnika drugiej strony, Legalis 2022.
Glicz M. [w:] M. Balwicka-Szczyrba, M. Glicz, A. Sylwestrzak, Pełnomocnictwo. Komentarz, Warszawa 2020.
Grykiel J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Komentarz do art. 1–44911, red. M. Gutowski, Warszawa 2016.
Kidyba A., Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych. Komentarz [w:] Prawo handlowe, LexisNexis 2001, LEX.
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012.
Opalski A., Wiśniewski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3A, Spółka akcyjna. Komentarz do art. 301–392, red. A. Opalski, Warszawa 2016.
Pazdan M. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020.
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Pinior P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Popardowski P., Zakaz dokonywania czynności „z samym sobą” (art. 108 k.c.) przy reprezentacji osób prawnych (ze szczególnym uwzględnieniem spółek kapitałowych) – przegląd orzecznictwa, „Glosa” 2022/2.
Popardowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, Legalis 2022.
Skorek B., Prokura jako szczególny rodzaj pełnomocnictwa, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/6.
Skowrońska E., Ważność umowy spółki kapitałowej zawartej przez przedsiębiorstwo państwowe oraz dyrektora lub pełnomocnika tego przedsiębiorstwa. Glosa do uchwały SN z 30.05.1990 r., III CZP 8/90, „Państwo i Prawo” 1991/4.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, Legalis 2022.
Strugała R. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021.
Szwaja J., Mika I. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. 5, Pozakodeksowe prawo handlowe. Komentarz, Warszawa 2015.
Kamil Jurkowski
Autor jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6204-7619).
Uchylenie uchwały o nałożeniu dopłat – glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 29.09.2022 r., I AGa 177/22
Glosowany wyrok dotyka dwóch istotnych kwestii związanych ze stosowaniem klauzuli dobrych obyczajów jako okoliczności uzasadniającej uchylenie uchwały. Pierwsza z nich dotyczy dopuszczalności kwalifikowania jako naruszenia dobrych obyczajów sytuacji niezawiadomienia wspólnika o zwołaniu zgromadzenia wspólników w przypadku braku obowiązku prawnego dokonania takiego zawiadomienia. Druga kwestia natomiast odnosi się do oceny uchwały o nałożeniu dopłat z punktu widzenia dobrych obyczajów i pokrzywdzenia wspólnika. Glosowany wyrok dotyczy również fundamentalnego zagadnienia, jakim jest dopuszczalność zaskarżenia uchwały przez wspólnika, którego prawo głosu oraz prawo uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników zostało zawieszone.
Słowa kluczowe: spółki kapitałowe, spółka z o.o., obowiązek dopłat, prawo do zaskarżenia uchwały, zawieszenie praw udziałowych
Kamil Jurkowski
The author is an attorney at law in Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6204-7619).
Setting Aside a Resolution Imposing an Obligation to Make Additional Contributions. Commentary on Judgment of the Court of Appeal in Poznan of 29 September 2022, I AGa 177/22
In the commented judgment, the Court of Appeal in Poznan touched upon several important issues. First of all, the court correctly considered as contrary to good practices and detrimental to the shareholder the resolution imposing on him the obligation to make additional contributions when the company’s financial situation did not require such steps to be taken. Undoubtedly, what also deserves approval is the fact that the court did not dismiss the claim due to lack of formal locus standi on the part of the claimant whose right to vote and to participate in the general meeting had been suspended. Depriving a shareholder of the right to bring an action challenging resolutions seems to be contrary to the shareholder’s right to a fair trial, which may ultimately result in depriving them of due protection of their rights. However, the Court of Appeal in Poznan seems to have incorrectly considered as a violation of good practices the fact that the claimant had not been notified about the convening of the general meeting and its agenda, in the situation where – in connection with the proceedings to expel him from the limited liability company – that shareholder’s right to participate in the general meeting and to vote had been suspended. In this regard, it should be borne in mind that the suspension of a shareholder’s rights to vote and to participate in the general meetings is in principle a consequence of disloyal conduct of the shareholder. The suspension of share rights is also intended to guarantee normal functioning of the company when proceedings for the expulsion of the shareholder from the company are pending. Finally, the Court of Appeal in Poznan incorrectly considered the resolution requiring additional contributions as contrary to good practices only because the obligation to make additional contributions was imposed during the time when proceedings to expel the claimant from the company were pending.
Keywords: companies, limited liability company, obligation to make additional contributions, right to challenge a resolution, suspension of shareholder rights
Bibliografia / References
Baszczyk M., Skutki zawieszenia wspólnika w wykonywaniu praw udziałowych – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23.05.2019 r., II CSK 307/18, „Glosa” 2021/1.
Bosek L., Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
Doliwa A., Funkcje zasad współżycia społecznego w prawie cywilnym, Warszawa 2020.
Dumkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2020.
Garlicki L., Wojtyczek K. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. M. Zubik, LEX 2016.
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
Jara Z. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Legalis 2022.
Nowacki A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, t. 2, Komentarz. Art. 227–300 k.s.h., Warszawa 2021.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 2B, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 227–300, red. A. Opalski, Legalis 2018.
Potrzeszcz R., Siemiątkowski T. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, LexisNexis 2011, LEX.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, LEX 2018.
Strzępka J.A., Zielińska E. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. J.A. Strzępka, Legalis 2015.
Wach-Pawliczak M., Wyłączenie wspólnika ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2016.
Wajda D., Obowiązek lojalności w spółkach kapitałowych, Warszawa 2014.
dr hab. Jarosław Grykiel, prof. UAM
Autor jest profesorem w Katedrze Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9548-7007).
Kwalifikacja prawna roszczenia odszkodowawczego wynikającego z niewykonania umowy – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 25.03.2022 r., II CSKP 671/22
Glosa dotyczy kwalifikacji roszczenia odszkodowawczego wynikającego z niewykonania umowy – jako roszczenia w ramach damnum emergens bądź roszczenia w ramach lucrum cessans. O kwalifikacji prawnej roszczenia odszkodowawczego wynikającego z niewykonania umowy – jako mieszczącego się w granicach damnum emergens albo lucrum cessans – decyduje m.in. stosunek wartości świadczeń stron. W zależności od tego, jak kształtuje się różnica pomiędzy tymi wartościami, roszczenie odszkodowawcze wierzyciela w ramach odpowiedzialności kontraktowej może albo w ogóle nie powstać, albo może mieć różny status – roszczenia w ramach damnum emergens bądź roszczenia w ramach lucrum cessans.
Słowa kluczowe: odszkodowanie, damnum emergens, lucrum cessans
dr hab. Jarosław Grykiel, professor of the Adam Mickiewicz University
The author is a professor at the Chair of Civil, Commercial and Insurance Law, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9548-7007).
Legal Qualification of a Claim for Damages Arising from Non-performance of a Contract. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 25 March 2022, II CSKP 671/22
The commentary discusses the qualification of a claim for damages arising from non-performance of a contract – either as a claim for damnum emergens (actual loss) or a claim for lucrum cessans (lost profits). The legal classification of a claim for damages arising from the non-performance of a contract – as falling within the scope of either damnum emergens or lucrum cessans – is determined, inter alia, by the ratio values of parties’ counter performances. Depending on the difference between these values, the creditor’s claim for damages under contractual liability may either not arise at all or may have different statuses – a claim for damnum emergens or a claim for lucrum cessans.
Keywords: damages, damnum emergens, lucrum cessans
Bibliografia / References
Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2003.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Lemkowski M., Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych, Warszawa 2012.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Radwański Z., Olejniczak A., Grykiel J., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2022.
Szpunar A., Odszkodowanie za szkodę majątkową. Szkoda na mieniu i osobie, Bydgoszcz 1999.
Zoll F. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Beata Stryjewska
Autorka jest radcą prawnym (b. sędzią sądu okręgowego), uczestnikiem seminarium doktorskiego realizowanego przez Instytut Prawa SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3035-9781).
Kara umowna z tytułu naruszenia zobowiązania nieczynienia (zaniechania) – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 18.08.2022 r., II CSKP 390/22
Glosowane orzeczenie dotyczy dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej z tytułu niewykonania zobowiązania nieczynienia (zaniechania) polegającego na niewypowiadaniu umowy najmu przez oznaczony czas. Sąd Najwyższy uznał, że zastosowana przez strony konstrukcja prawna nie jest karą umowną, tylko postanowieniem umownym o charakterze gwarancyjnym, gdyż zobowiązanie do niewypowiadania umowy nie odpowiada cechom konstrukcyjnym stosunku zobowiązaniowego, przypomina natomiast konstrukcję zastrzeżenia odstępnego. Stwierdził, że jeżeli charakter zobowiązania nie pozwala na dochodzenie jego wykonania in natura na drodze sądowej, to takie zobowiązanie nie może być powiązane z karą umowną. Stanowisko to budzi wątpliwości w kontekście dopuszczalności powiązania kary umownej (art. 483 k.c.) z każdą postacią zobowiązania o charakterze niepieniężnym (dare, facere, non facere, pati), bez względu na sposób przymusowej realizacji świadczenia będącego przedmiotem tego zobowiązania. Budzi również wątpliwości w kontekście różnic konstrukcyjnych pomiędzy karą umowną a instytucją odstępnego. Wreszcie wątpliwości budzi też wskazana przez Sąd Najwyższy w glosowanym orzeczeniu dopuszczalność zastosowania instytucji miarkowania na zasadzie analogii, w niektórych przypadkach, do zastrzeżeń umownych niebędących karą umowną sensu stricto.
Słowa kluczowe: kara umowna, zobowiązanie nieczynienia, egzekucja świadczeń niepieniężnych, odstępne, miarkowanie
Beata Stryjewska
The author is an attorney at law (fmr. regional court judge), a participant in the doctoral seminar conducted by the Institute of Law, SWPS University Social Sciences and Humanities in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3035-9781).
Contractual Penalty for Breach of an Obligation Not to Act (to Refrain from Acting). Commentary on Judgment of the Supreme Court of 18 August 2022, II CSKP 390/22
The commented judgment concerns the permissibility of stipulating a contractual penalty [liquidated damages] for failure to perform an obligation not to act (to refrain from acting), consisting in not terminating a lease for a specified period of time. The Supreme Court considered that the legal construction used by the parties was not a contractual penalty, but a contractual provision of a guarantee nature, since the obligation not to terminate the contract does not correspond to the structural features of the contractual obligations, but instead resembles the construction of compensation for loss of contract. The Supreme Court stated that if the nature of the obligation does not allow its performance to be sought in natura using the judicial path, then such an obligation cannot be linked to a contractual penalty. This position raises doubts in the context of the permissibility of linking the contractual penalty (Article 483 of the Civil Code) to any form of non-monetary obligations (dare, facere, non facere, pati), regardless of the manner of enforcement of the performance that is the subject of this obligation. It also raises doubts in the context of the structural differences between a contractual penalty and the institution of compensation for loss of contract. Finally, the Supreme Court indicated in the commented judgment that, in some cases, it is permissible to apply the institution of mitigation by analogy to contractual stipulations that are not contractual penalties in the strict sense, which is also questionable.
Keywords: contractual penalty [liquidated damages], obligation not to act, enforcement of non-monetary performances, compensation for loss of contract, mitigation
Bibliografia / References
Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna, t. 1, Warszawa 1936.
Drapała P., Kara umowna na wypadek odstąpienia od umowy (w ujęciu dogmatycznym), „Państwo i Prawo” 2022/7.
Drapała P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Dybowski T., Pyrzyńska A. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Warszawa 2006.
Jastrzębski J., Kara umowna a ochrona interesów niemajątkowych w reżimie kontraktowym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006/4.
Jastrzębski J., Kara umowna, Warszawa 2006.
Jastrzębski J., Nietypowe kary umowne – swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/6.
Jastrzębski J., Umowa gwarancyjna, Warszawa 2021.
Karasek-Wojciechowicz I. [w:] Zobowiązania, t. 1, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022.
Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 2005.
Mazur P., Miarkowanie zryczałtowanego świadczenia gwarancyjnego – glosa – V CSK 295/20, „Monitor Prawniczy” 2022/6.
Ohanowicz A., Górski J., Zarys prawa zobowiązań, Warszawa 1970.
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Szanciło T., Kara umowna a zastrzeżenie gwarancyjne, „Studia Prawnicze Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 2020/3.
Szlęzak A., Czy umowy gwarancyjne są potrzebne i dlaczego są – polemicznie o relacji pomiędzy zastrzeżeniem kary umownej a umową gwarancyjną, „Państwo i Prawo” 2023/5–6.
Szlęzak A., „Wierzycielska” kara umowna. Glosa do uchwały SN z 9.12.2021 r., III CZP 26/21, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/1.
Tobiasz Nowakowski
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901).
Blokada rachunku bankowego a dopuszczalność naliczania odsetek za korzystanie z kapitału – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 21.01.2021 r., III CSKP 80/21
W glosowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy przyjął, że posiadaczowi lokaty terminowej nie przysługuje prawo do żądania odsetek kapitałowych w sytuacji, gdy bank przez blokadę rachunku dokonaną na mocy decyzji organów państwa nie mógł korzystać ze znajdujących się tam wolnych środków pieniężnych. Autor wspiera wywód składu orzekającego, odwołując się do argumentów natury funkcjonalnej i systemowej. W jego ocenie pojęcie czasowo wolnych środków pieniężnych (art. 726 k.c.) odnosi się wyłącznie do tych środków, które mogą być aktualnie przedmiotem obrotu prawnego.
Słowa kluczowe: lokata bankowa, rachunek bankowy, odsetki kapitałowe, blokada rachunku, pranie pieniędzy
Tobiasz Nowakowski
PhD student in Doctoral School of Social Sciences of University of Lodz, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0821-6901).
Bank Account Hold in the Context of Permissibility of Accrual of Interest for Use of Principal. Commentary on Supreme Court Judgment of 21 January 2021, III CSKP 80/21
In the commented judgment, the Supreme Court decided that the owner of a fixed term deposit cannot claim deposit interest from the bank when the fixed term deposit was blocked by the state authorities. In this situation, the bank was unable used these funds in banking transactions. The author supports the arguments of the adjudicating panel, adding his own functional and systemic arguments. In his interpretation, the notion of temporarily free funds, used in Article 726 of the Civil Code, refers only to those funds that may be the basis for legal transactions.
Keywords: fixed term deposit, bank account, deposit interest, account hold, money laundering
Bibliografia / References
Bączyk M. [w:] System Prawa Handlowego, t. 5C, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2020.
Damasiewicz A., Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Komentarz, LEX 2010.
Daszczuk P. [w:] Kodeksowe umowy handlowe, red. A. Kidyba, Warszawa 2018.
Janiak A. [w:] Kodeks cywilny, t. 3, Komentarz. Art. 627–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Kociucki L. [w:] B. Bajor, L. Kociucki, J.M. Kondek, K. Królikowska, Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020.
Kriskowska K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7669), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Pyzioł W. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 8, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011.
Smykla B. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, Warszawa 2022.
Sychowicz M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczegółowa, red. J. Gudowski, Warszawa 2017.
Weronika Herbet-Homenda
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Handlowego Uniwersytetu Warszawskiego oraz prawnikiem w kancelarii BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy sp. k. (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0255-9353).
Uchylenie decyzji Prezesa UOKiK ze względu na naruszenia proceduralne a dopuszczalność kontynuacji postępowania antymonopolowego – glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.10.2022 r., I NSKP 16/21
Komentowane orzeczenie dotyczy systemowo doniosłego zagadnienia skutków kasatoryjnego wyroku sądu ochrony konkurencji i konsumentów w kontekście dopuszczalności kontynuacji postępowania antymonopolowego zakończonego uprzednio uchyloną decyzją, konwalidacji stwierdzonych w toku postępowania sądowego uchybień proceduralnych oraz wydania w jego ramach nowej decyzji. Mimo istnienia w tym zakresie istotnych rozbieżności orzeczniczych problem ten nie był dotychczas przedmiotem pogłębionej analizy lub debaty w doktrynie. Pretekstu do podjęcia dyskusji na temat zarówno praktyki decyzyjnej polskiego organu antymonopolowego, jak i obecnego stanu prawnego w tym zakresie dostarcza glosowane orzeczenie.
Słowa kluczowe: postępowanie antymonopolowe, wyrok kasatoryjny, sąd ochrony konkurencji i konsumentów, uchylenie decyzji Prezesa UOKiK
Weronika Herbet-Homenda
The author is a PhD student at the Department of Commercial Law, University of Warsaw, Poland, and an associate at BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy sp.k. law firm (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0255-9353).
Reversal of a Decision of the Polish Competition Authority Due to Procedural Violations and the Admissibility of Continuing Antitrust Proceedings. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 11 October 2022, I NSKP 16/21
The commented judgment concerns the systemically relevant issue of the consequences of a reverse and remand judgment of the competition and consumer protection court in terms of the admissibility of continuing the antitrust proceedings previously concluded with the reversed decision, validating the procedural irregularities ascertained during judicial proceedings, and issuing a new decision during such proceedings. Despite major divergencies in case law, the problem has not yet been analysed in depth or debated in the literature. The judgment of the Supreme Court of 11 October 2022, I NSKP 16/21, provides an impulse for a discussion on both current decision practice of the Polish competition authority and the current state of the law in this regard.
Keywords: antitrust proceedings, reverse and remand judgment, competition and consumer protection court, reversal of a decision of the Polish competition authority
Bibliografia / References
Błachucki M., Charakter prawny postępowania antymonopolowego [w:] Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, red. J. Boć, A. Chajbowicz, Wrocław 2009.
Błaszczak Ł., Model sądowej kontroli decyzji administracyjnych (na przykładzie spraw z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz postępowań regulacyjnych). Postulaty de lege ferenda, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/5.
Bolecki A., Błędy proceduralne organu w postępowaniu antymonopolowym w sprawach praktyk ograniczających konkurencję a kompetencje Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2022/3.
Brol J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, red. K. Piasecki, Warszawa 2002.
Flejszar R. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1B, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Góra-Błaszczykowska, Legalis 2020.
Jędrejek G. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Artykuły 367–50537, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, LEX 2013.
Jędrejek G., Orecki M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Artykuły 367–50539, red. T. Wiśniewski, LEX 2021.
Kmieciak Z., Postępowanie w sprawach ochrony konkurencji a koncepcja procedury hybrydowej, „Państwo i Prawo” 2002/4.
Krawczyk A. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. W. Chróścielewski, Z. Kmieciak, LEX 2019.
Krüger J. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. A. Stawicki, E. Stawicki, LEX 2016.
Kunicki I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 3, Komentarz. Art. 425–729, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Kurzawa A., Sądowa kontrola działalności organów regulacyjnych, Warszawa 2021.
Miąsik D. [w:] Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, Legalis 2014.
Niziołek M., Famirska S., Procedura hybrydowa w sprawach ochrony konkurencji a ostateczność i wykonalność decyzji Prezesa UOKiK, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/4.
Piasecki K., Postępowanie sądowe i arbitrażowe w sprawach gospodarczych, Warszawa 2003.
Przybylska M., Sytuacja prawna przedsiębiorcy w sprawach regulacyjnych oraz antymonopolowych na etapie postępowania weryfikacyjnego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2013/5.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 2, Art. 478–1217, red. M. Manowska, LEX 2021.
Stefańska E. [w:] System Postępowania Cywilnego, t. 6, Postępowania odrębne, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Sylwestrzak D., Postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, LEX 2012.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Weitz K., Gajda-Roszczynialska K., Postępowanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, regulacji energetyki, regulacji telekomunikacji i poczty oraz regulacji transportu kolejowego [w:] System Prawa Handlowego, t. 7, Postępowanie sądowe w sprawach cywilnych z udziałem przedsiębiorców, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Wils W.P.J., Re-adoption by the European Commission of the Cartel Decisions Annulled on Procedural Grounds by the EU Courts, „Concurrences” 2021/3.
Tomasz Kolanowski
Autor jest sędzią Naczelnego Sądu Administracyjnego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0439-4241).
Zwrot podatku akcyzowego z tytułu wywozu samochodu osobowego z Polski – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.09.2023 r., I GSK 1660/19
Prezentowane orzeczenie odnosi się do wielokrotnie poruszanego w orzecznictwie zagadnienia opodatkowania podatkiem akcyzowym samochodów osobowych w kontekście przemieszczenia tego towaru poza dane państwo członkowskie. Tym razem Naczelny Sąd Administracyjny zajmował się wykładnią art. 107 ust. 1 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym. Przepis ten statuuje prawo jednostki do zwrotu podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, jeżeli dokonuje ona dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu tego samochodu i złoży stosowny wniosek właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie roku od dnia dokonania wspomnianej dostawy wewnątrzwspólnotowej bądź eksportu.
Słowa kluczowe: podatek akcyzowy, wywóz samochodu osobowego, zwrot podatku, wykładnia prawa unijnego, TSUE
Tomasz Kolanowski
The author is a judge of the Supreme Administrative Court of Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0439-4241).
Refund of Excise Tax on the Export of a Passenger Car from Poland. Judgment of the Supreme Administrative Court of 6 September 2023, I GSK 1660/19
The judgment presented here concerns the issue of excise tax on passenger cars, which has been addressed in case law on numerous occasions, in the context of the movement of these goods outside the Member State concerned. This time, the Supreme Administrative Court dealt with the interpretation of Article 107(1) of the Act of 6 December 2008 on Excise Tax. This provision establishes an individual’s right to refund of excise tax paid on a passenger car not previously registered in Poland in accordance with the provisions on road traffic, if said individual makes an intra-Community supply of or exports this car and submits an appropriate application to the relevant head of tax office within a year of that intra-Community supply or export.
Keywords: excise tax (excise duty), export of a passenger car, tax refund, interpretation of EU law, CJEU
prof. dr hab. Czesław Martysz
Autor jest profesorem na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8814-5954).
Charakter uprawnień nadzorczych Komisji Nadzoru Finansowego – glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21.04.2022 r., II GSK 1057/21
Glosa odnosi się do uprawnień nadzorczych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). W szczególności omawia ona podstawy prawne działania KNF, przesłanki ingerencji nadzorczych, zasady prowadzenia postępowania dowodowego oraz skutki prawne jej rozstrzygnięć. Szerzej glosa odnosi się do tych uprawnień nadzorczych KNF, które mają charakter sankcji administracyjnych, służących organom administracji publicznej do wymuszania wykonania obowiązków wynikających z norm prawnych lub aktów stosowania prawa. Sankcje te mają różny charakter. Zazwyczaj za główną uznaje się funkcję represyjną, jednak pełnią one też funkcje: prewencyjną, dyscyplinującą, wychowawczą, przymuszającą, odszkodowawczą, restytucyjną czy stabilizacyjną.
Słowa kluczowe: Komisja Nadzoru Finansowego, sankcje administracyjne, dowody w postępowaniu administracyjnym
prof. dr hab. Czesław Martysz
The author is professor at the University of Silesia in Katowice, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8814-5954).
Nature of the Supervisory Powers of the Polish Financial Supervision Authority. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 21 April 2022, II GSK 1057/21
The commentary relates to the supervisory powers of the Polish Financial Supervision Authority (FSA). In particular, it discusses the legal basis for the FSA’s activities, the conditions for supervisory interventions, the rules of evidentiary proceedings, and the legal consequences of the Authority’s determinations. More broadly, the commentary refers to those supervisory powers of the FSA which have the nature of administrative sanctions, serving public administration authorities to enforce the performance of obligations arising from legal norms or acts of applying the law. These sanctions vary in nature. Usually, the repressive function is considered the main one, but the sanctions also have the following functions: preventive, disciplinary, educational, coercive, compensatory, restitutionary, or stabilizing.
Keywords: Financial Supervisory Commission, administrative sanctions, evidence in administrative proceedings
Bibliografia / References
Blicharz R., Nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad rynkiem kapitałowym w Polsce, Bydgoszcz–Katowice 2009.
Izdebski H., Zasada proporcjonalności a władza dyskrecjonalna administracji publicznej w świetle polskiego orzecznictwa sądowego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010/1.
Kaczocha M., Cofnięcie diagnoście uprawnień do wykonywania badań technicznych, jako typ sankcji administracyjnej, „Ius Novum” 2016/1.
Leoński Z., O istocie kar tzw. pieniężnych [w:] Jednostka w demokratycznym państwie prawa, red. J. Filipek, Bielsko-Biała 2003.
Martysz Cz. [w:] G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. 2, Warszawa 2010.
Michór A., Cofnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej, „Monitor Prawa Bankowego” 2020/7–8.
Pacak M. [w:] Usługi płatnicze. Komentarz, Warszawa 2014, LEX.
Stahl M., Sankcje administracyjne – problemy węzłowe [w:] Sankcje administracyjne, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011.
Starościak J., Prawo administracyjne, Warszawa 1977.
Stolarski K. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu J. Dybiński, Legalis 2022.
Wincenciak M., Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008.
Zalcewicz A. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. J. Byrski, LEX 2021.
Zimmermann J., Alfabet prawa administracyjnego, Warszawa 2022.
dr Justyna Przedańska
Autorka jest adiunktem w Zakładzie Ustroju Administracji Publicznej w Instytucie Nauk Administracyjnych na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3558-3969).
Odmowa wypłaty subwencji finansowej w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa 2.0 Polskiego Funduszu Rozwoju Małych i Średnich Firm” – glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.10.2022 r., I GSK 1521/22
Przedmiotem opracowania jest glosa krytyczna postanowienia, w którym NSA orzekł, że odmowa wypłaty subwencji finansowej w ramach rządowego programu „Tarcza Finansowa 2.0. Polskiego Funduszu Rozwoju Małych i Średnich Firm”, dokonywana przez Polski Fundusz Rozwoju, nie stanowiła aktu lub czynności podlegającej zaskarżeniu na drodze sądowoadministracyjnej. Zdaniem NSA, po pierwsze, ww. działanie, mimo niewątpliwie publicznego charakteru, następuje w sferze stosunków cywilnoprawnych, po drugie zaś, w związku z realizacją tychże działań PFR nie został wyposażony ani przez ustawę, ani też przez porozumienie wydane na jej podstawie do podejmowania czynności o władczym charakterze, w tym również do wydania decyzji administracyjnych. W glosie krytyce poddano stanowisko NSA, wskazując m.in., że budzące wątpliwości jest twierdzenie, iż realizacja zadań publicznych polegająca na wydatkowaniu środków publicznych przez powołane do tego podmioty działające w sferze stosunków prywatnoprawnych miałaby wywoływać skutek w postaci utraty waloru działania w formie władczej. W tym kontekście szczególną uwagę zwrócono na formę aktu – decyzji PFR, w drodze którego załatwiane są sprawy z omawianego zakresu, oraz na fakt, że rozstrzygnięcia te dotyczą środków publicznych, których wydatkowanie poddane jest reżimowi z ustawy o finansach publicznych. Na podstawie powyższego uwypuklono błędną interpretację przepisów ustawy o systemie instytucji rozwoju, wyjaśniając, że brak określenia w tejże ustawie formy odmowy przyznania subwencji finansowej prowadzi do wniosku, iż działanie to powinno następować w drodze decyzji administracyjnej. Ponadto wskazano, że tak formalistyczne podejście zaprezentowane w glosowanym orzeczeniu godzi w utrwalony porządek prawny i ukształtowany dotąd sposób orzekania sądów administracyjnych.
Słowa kluczowe: NSA, subwencja finansowa, zadania publiczne, akty lub czynności podlegające zaskarżeniu na drodze sądowoadministracyjnej, decyzja administracyjna
dr Justyna Przedańska
The author is an assistant professor at the Chair of Public Administration System, Institute of Administrative Sciences, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3558-3969).
Refusal to Pay a Financial Subsidy Under Governmental Programme ‘Financial Shield 2.0 of the Polish Development Fund for Small and Medium-Sized Enterprises’. Commentary on Decision of the Supreme Administrative Court of 14 October 2022, I GSK 1521/22
The subject of this article is a critical commentary on a decision in which the Supreme Administrative Court (SAC) ruled that the Polish Development Fund’s refusal to pay a financial subsidy under the government programme ‘Financial Shield 2.0 of the Polish Development Fund for Small and Medium-Sized Enterprises’ did not constitute an act or action which could be challenged before an administrative court. In the SAC’s view, firstly, the above-mentioned action, despite its undoubtedly public nature, belongs to the sphere of civil-law relations, and secondly, in connection with the implementation of these measures, the Fund was not equipped either by statutory law or by the agreement issued pursuant to it to take actions of an authoritative nature, including the issuance of administrative decisions. The commentary criticizes the view expressed by the SAC, indicating, inter alia, that it is doubtful whether performance of public tasks consisting in the disbursement of public funds by entities appointed for this purpose acting in the sphere of private-law relations would result in depriving them of the feature of acting in an authoritative manner. In this context, particular attention is paid to the form of the act – the Polish Development Fund’s decision by means of which matters in the scope in question are determined, and to the fact that these determinations concern public funds, the disbursement of which is governed by the Public Finance Act. On the basis of the above, a misinterpretation of provisions of the Act on the System of Development Institutions is highlighted. It is explained that failure to specify in that Act the form of refusal to grant a financial subsidy leads to the conclusion that such refusal should have the form of an administrative decision. Furthermore, it is pointed out that the formalistic approach presented in the commented judgment goes against the established legal order and the established line of case law of administrative courts.
Keywords: NSA, financial subsidy, public tasks, acts or actions which can be challenged before administrative courts, administrative decision
Bibliografia / References
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2017.
Banaszczyk Z., Stosunek cywilnoprawny [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Błaszko A., Jednostki sektora samorządowego. Organizacja, rachunkowość i sprawozdawczość, Warszawa 2023.
Chróścielewski W., Imperium a gestia w działaniach administracji publicznej (w świetle doktryny i zmian ustawodawczych lat 90-tych), „Państwo i Prawo” 1995/6.
Gonet W., Przedańska J., Prawo do zaskarżenia aktu Prezesa Rady Ministrów dotyczącego zatwierdzenia ostatecznej listy zadań dofinansowanych z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Glosa do postanowienia NSA z dnia 14 lipca 2020 r., I GSK 486/20, „Samorząd Terytorialny” 2021/7–8.
Kamiński M., Mechanizm i granice weryfikacji sądowoadministracyjnej a normy prawa administracyjnego i ich konkretyzacja, Warszawa 2016.
Klonowski K., Kontrola sądowoadministracyjna „innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków, wynikających z przepisów prawa” z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., „Przegląd Prawa Publicznego” 2012/5.
Kmieciak Z., Glosa do postanowienia NSA z dnia 27 października 2005 r., II OSK 1133/05, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2006/7–8.
Kmieciak Z., Glosa do uchwały NSA z 4 lutego 2008 r., sygn. akt I OPS 3/07, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2008/5.
Łętowski J., „Niewładcze” działania administracji w sferze obrotu cywilnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo CLXVIII” 1990/1022.
Mrożek J., Charakter prawny uchwał w przedmiocie ustalenia sieci (planów sieci) publicznych przedszkoli, szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych podejmowanych na podstawie art. 32 ust. 1 oraz art. 39 ust. 5 i 7 ustawy – Prawo oświatowe, „Samorząd Terytorialny” 2022/1–2.
Nowacki J., Prawo publiczne – prawo prywatne, Katowice 1992.
Romańska M., Stosunki kształtowane porozumieniami z udziałem jednostek samorządu terytorialnego – problemy z kwalifikacją niektórych z nich jako stosunków cywilnoprawnych [w:] Podmiotowość samorządu terytorialnego – ustrojowe pytania i dylematy, red. K. Małysa-Sulińska, M. Stec, Warszawa 2020.
Safjan M., Prawo prywatne a prawo publiczne [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Szyrski M., W sprawie zjawiska przenikania się prawa administracyjnego i prawa cywilnego w nowoczesnym państwie prawa [w:] Wypieranie prawa administracyjnego przez prawo cywilne, Warszawa 2012.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2016.
Zachariasz I., Prawo w ujęciu strukturalnym. Studium o dychotomicznym podziale prawa na prawo publiczne i prawo prywatne, Warszawa 2016.
Zimmermann J., Prawo do sądu w prawie administracyjnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006/2.
Żurawik A., Problem publicyzacji prawa prywatnego w kontekście ustrojowym, „Państwo i Prawo” 2010/5.
dr hab. Anna Zawidzka-Łojek, prof. UW
Autorka jest profesorką Uniwersytetu Warszawskiego i kierowniczką Katedry Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji UW (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1958-649X).
Kompetencje państw członkowskich w zakresie monitorowania „pośrednich” bezpośrednich inwestycji zagranicznych w prawie Unii Europejskiej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 13.07.2023 r., C-106/22, Xella Magyarország Építőanyagipari Kft. przeciwko Innovációs és Technológiai Miniszter
W glosowanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości określił, że zakres zastosowania przyjętego w 2019 r. rozporządzenia ustanawiającego ramy monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii Europejskiej jest ograniczony do inwestycji w Unii dokonywanych przez przedsiębiorstwa ustanowione lub w inny sposób utworzone na mocy prawa państwa trzeciego. Nie obejmuje on więc przypadków takich jak w sprawie głównej, gdzie inwestycji miała dokonać spółka założona według prawa państwa członkowskiego i zarejestrowana w państwie członkowskim UE, jednak faktycznie kontrolowana przez podmioty z państwa trzeciego („pośrednia” bezpośrednia inwestycja zagraniczna). W takim przypadku wzorcem kontroli jest swobodny przepływ na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: bezpośrednie inwestycje zagraniczne, swoboda przedsiębiorczości, interes narodowy, porządek i bezpieczeństwo publiczne
dr hab. Anna Zawidzka-Łojek, professor of the University of Warsaw
The author is a professor of the University of Warsaw, Poland, and head of the Department of European Law at the University’s Faculty of Law and Administration (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1958-649X).
Competences of the Member States in the Field of Monitoring Foreign ‘Indirect’ Direct Investments in the Law of the European Union. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 13 July 2023, C-106/22, Xella Magyarország Építőanyagipari Kft. v. Innovációs és Technológiai Miniszter
In the commented judgment, the Court of Justice determined that the scope of application of the 2022 Regulation establishing a framework for the screening of foreign direct investments into the Union is limited to investments in the Union made by enterprises established or otherwise formed under the law of a third country. Therefore, it does not cover cases such as those in the main proceedings, where the investment was to be made by a company established under the law of a Member State and registered in an EU Member State, but actually controlled by entities from a third country (‘indirect’ foreign direct investment). In such a case, the point of reference is free movement in the internal market of the European Union.
Keywords: foreign direct investment, freedom of establishment, national interest, public order and public security
Bibliografia / References
Cremona M., Regulating FDI in the EU Legal Framework [w:] EU Framework for Foreign Direct Investment Control, red. J.H.J. Bourgeois, Alphen-sur-le-Rhin 2019.
Kolarz S., Niedostateczne monitorowanie zagranicznych inwestycji w UE, „Biuletyn PISM” 2023/43.
Velten J., Screening Foreign Direct Investment in the EU. Political Rationale, Legal Limitations, Legislative Options, „European Yearbook of International Economic Law” 2022, t. 26.
Zawidzka A., Bacia B., Swoboda przepływu kapitału i usługi finansowe w Unii Europejskiej, Warszawa 2011.
Zawidzka-Łojek A., Ochrona interesu ogólnego na rynku wewnętrznym – dopuszczalne wyjątki i ograniczenia swobód. Model ochrony [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 7, Prawo rynku wewnętrznego, red. D. Kornobis-Romanowska, Warszawa 2020.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
