Finansowanie przez jednostki samorządu terytorialnego zadań w zakresie pomocy uchodźcom z Ukrainy na przykładzie wybranych miast dr hab. Iwona Kowalska, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Instytut Ekonomii i Finansów, Katedra Finansów, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2757-7163
Finansowanie przez jednostki samorządu terytorialnego zadań w zakresie pomocy uchodźcom z Ukrainy na przykładzie wybranych miast
Konflikt zbrojny na terytorium Ukrainy stał się przyczyną napływu do Polski dużej liczby uchodźców z tego kraju. W działania pomocowe sąsiadowi od samego początku zaangażowane były jednostki samorządu terytorialnego (JST). Pomoc ta ma istotny wymiar finansowy. Celem artykułu jest identyfikacja głównych problemów z systemem finansowania przez JST pomocy dla uchodźców z Ukrainy, a także określenie wysokości wydatków JST oraz ich przeznaczenia w obszarze tej pomocy w okresie od 24 lutego do 30 czerwca 2022 r. na przykładzie trzech miast na prawach powiatu: Warszawy, Krakowa oraz Przemyśla. Realizacji założonego celu służyła metoda krytycznej analizy dokumentów o charakterze normatywnym oraz danych budżetowych wspomnianych miast (na podstawie informacji o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2022 r. oraz materiałów własnych przekazanych przez samorządy miast). Z przeprowadzonej analizy wynika, że w systemie finansowania przez JST pomocy dla uchodźców występują problemy związane ze źródłami jej finansowania oraz realizacją wydatków na tę pomoc, a także z brakiem opracowania założeń długofalowej polityki migracyjnej wobec uchodźców w Polsce. W strukturze finansowania przez JST tego rodzaju działań dominującą pozycję stanowią środki z Funduszu Pomocy, natomiast samorządy ze swojej inicjatywy wyasygnowały także środki własne. Istniejący program finansowania pomocy dla uchodźców z Ukrainy wymaga systemowych zmian w ramach długofalowej polityki migracyjnej w celu wsparcia JST w zakresie wzrostu wydatków wynikającego nie tylko ze zwiększonej skali realizacji zadań publicznych (dotyczy to w szczególności największych miast w Polsce), lecz także wzrostu kosztu usług publicznych (m.in. spowodowanych wysoką inflacją).
Słowa kluczowe: finanse, samorząd, pomoc, uchodźca, Ukraina
Pobierz treść artykułu
Dr Hab. Iwona Kowalska, Professor of the Warsaw University of Life Sciences
Institute of Economics and Finance, Department of Finance, Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2757-7163
Financing of local authority tasks in the area of assistance to refugees from Ukraine using the example of selected cities
The armed conflict in Ukraine has given rise to an influx of a large number of refugees from Ukraine into Poland. Local authority units (LAUs) have been involved in providing assistance to Poland’s neighbour from the very beginning. This assistance has a significant financial dimension. The objective of the article is to identify the main problems with the system of financing assistance for refugees from Ukraine by LAUs, as well as to establish the amount of LAU spending and its allocation to this assistance from 24 February to 30 June 2022 using the example of three cities with the rights of counties, namely Warsaw, Kraków and Przemyśl. The method of critical analysis of normative documents and the budget data of these cities (based on information on progress in implementing the budget for the first half of 2022 and materials provided by the local authorities of the cities) was used to achieve this objective. It arises from the analysis that there are problems with the system of financing assistance for refugees by LAUs related to the sources of financing and the spending on this assistance, as well as a lack of preparation of assumptions to the long-term migration policy with regard to refugees in Poland. The main item in the structure of financing of these activities by the LAUs arises from the funds from the Assistance Fund, although local authorities have also allocated their own funds on their own initiative. The current programme of financing assistance for refugees from Ukraine requires systemic changes within the framework of the long-term migration policy in order to support LAUs with their increase in spending arising not only from the larger scale of implementation of public tasks (this applies, in particular, to Poland’s largest cities), but also from the increase in the costs of public services (including those arising from high inflation).
Keywords: finance, local authority, aid, refugee, Ukraine
Bibliografia / References
Jacobs J., The death and life of great American cities, New York 1961.
Jałowiecki B., Współczesne przekształcenia struktury osadniczej i przestrzeni miejskiej [w:] Cywilizacja informacyjna a przekształcenia przestrzeni. Zmiany strukturalne metropolii polskich, red. J. Kołodziejski, T. Parteka, „Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN” 1999/186.
Komunikat KR RIO o ujmowaniu w budżecie środków z Funduszu Pomocowego na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, https://rio.gov.pl/139/komunikat-kr-rio-o-ujmowaniu-w-budzecie-srodkow-z-funduszu-pomocowego-na-podstawie-ustawy-z-dnia-12-marca-2022-r-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-w-zwiazku-z-konfliktem-zbrojnym-na-terytorium-tego-panstwa.html (dostęp: 26.08.2022 r.).
Markowski T., Marszał T., Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, Warszawa 2006.
Owsiak S., Finanse, Warszawa 2015.
Wojdat M., Cywiński P., Miejska gościnność: Wielki wzrost, wyzwania i szanse. Raport o uchodźcach z Ukrainy w największych polskich miastach, Centrum Analiz i Badań Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza, kwiecień 2022.
dr Paweł Galiński
adiunkt, Katedra Bankowości i Finansów, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9407-4515
Płynność finansowa powiatów w ujęciu przestrzennym
W artykule zbadano znaczenie przestrzennych związków pomiędzy powiatami w kontekście kształtowania się ich poziomu płynności finansowej. Wynika to, jak przedstawiono w artykule, z powiązania określonych jednostek w danym układzie terytorialnym. Scharakteryzowano istotę, płaszczyzny oraz uwarunkowania płynności finansowej jednostek samorządu terytorialnego oraz mierniki jej oceny. Jest bowiem ona determinowana przez zespół czynników o charakterze endogenicznym oraz egzogenicznym i może być w różny sposób analizowana. Opisano występujące w tej grupie jednostek zróżnicowanie wskaźnika płynności gotówkowej i zakres jednostek nietypowych. Ponadto oszacowano globalne i lokalne miary autokorelacji przestrzennej w ramach analizowanej problematyki w latach 2018–2020. Pozwoliło to na określenie kierunku, siły i typów tych powiązań. Badania ukazały zatem skalę występowania przestrzennych klastrów oraz obserwacji nietypowych przestrzennie z uwagi na poziom płynności finansowej.
Słowa kluczowe: płynność finansowa, samorząd terytorialny, autokorelacja przestrzenna
Dr Paweł Galiński
Assistant Professor, Department of Banking and Finance, Faculty of Management, University of Gdańsk, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9407-4515
Liquidity of counties in spatial terms
The article contains an analysis of the importance of spatial relationships between counties in the context of the formation of the level of their liquidity. The article states that this arises from the ties between specified units in a given territorial system. It characterizes the essence, planes and conditions of liquidity of local authority units and the measures of its assessment. This is because it is determined by a set of endogenous and exogenous factors and can be analysed in various ways. It describes the variation in the cash liquidity ratio in this group of units and the scope of atypical units. Furthermore, it presents an estimate of the global and local measures of spatial autocorrelation in the issue under review in the period 2018–2020. This enabled the determination of the direction, strength and types of these relationships. Therefore, the research showed the scale of spatial clustering and spatially atypical observations by liquidity level.
Keywords: liquidity, local authority, spatial autocorrelation
Literatura / Bibliografia
Anselin L., Kim Y. W., Syabri I., Web-based Analytical Tools for the Exploration of Spatial Data [w:] Handbook of Applied Spatial Analysis: Software Tools, Methods and Applications, red. M.M. Fischer, A. Getis, Berlin Heidelberg 2010.
Babczuk A., Zioło M., Niewypłacalność jednostek samorządu terytorialnego. Diagnostyka i możliwości przeciwdziałania zjawisku, „Finanse Komunalne” 2014/9.
Bivand R.S., Pebesma E., Gómez-Rubio V., Applied Spatial Data Analysis with R., New York 2013.
Burt J.E., Barber G.M., Rigby D.L., Elementary Statistics for Geographers, New York 2009.
Chen G., Assessing the Financial Impact of Natural Disasters on Local Governments, „Public Budgeting & Finance” 2020/1, vol. 40.
Dąbrowska A., Błajet P., Charkiewicz J., Ostrowska A., Pawluczuk M., Nowicka P., Łukomska J., Kępczyńska A., Krawczyszyn O., Dziamianowicz W., Subregionalne bieguny wzrostu w świetle studiów przypadku [w:] Subregionalne bieguny wzrostu, red. W. Dziemianowicz, J. Szlachta, K. Szmigiel-Rawska, Warszawa 2011.
Dylewski M., Filipiak B., Gorzałczyńska-Koczkodaj M., Metody analityczne w działalności jednostek podsektora samorządowego, Warszawa 2010.
Dylewski M., Płynność finansowa jako wyznacznik decyzji dotyczących zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego w warunkach przewidywanej zmienności otoczenia [w:] Szacowanie poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w warunkach zwiększonego ryzyka utraty płynności finansowej, red. E. Denek, M. Dylewski, Warszawa 2013.
Filipiak B.Z., Płynność finansowa jednostek samorządu terytorialnego wobec znaczącego obciążenia długiem publicznym – wyniki badań empirycznych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2014/65.
Filipiak B., Utrzymanie płynności finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego w warunkach kryzysu – zarys problemu pomiaru, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu” 2010/17.
Filipiak B.Z., Tarczyńska-Łuniewska M., Potencjał jednostki samorządu terytorialnego – próba systematyzacji pojęciowej i metodycznej, „Finanse Komunalne” 2016/1–2.
Freisthler B., Kepple N.J., Using GIS and spatial analysis to better integrate context into our understanding of addictive behaviors [w:] The Routledge Handbook of Social Work and Addictive Behaviors, red. A.L. Begun, M.M. Murray, New York 2020.
Chi G., Zhu J., Spatial Regression Models for the Social Sciences, Thousand Oaks 2020.
Gałecka A., Cyburt A., Financial liquidity management in local government units of the Eastern Poland microregion, „Annals of The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists” 2019/4, vol. XXI.
Hoque M.N., Bhuiyan B.U., Nomura T., Zijl T. van, Determinants of cash holdings – evidence from New Zealand local councils, „Public Money & Management” 2020.
Huang Z., The Spatial Spillover Effect of Input and Output of Scientific Progress on Regional Economic Growth: The Case of Guangdong Province, „Open Journal of Statistics” 2020, vol. 10.
Iacuzzi S., An appraisal of financial indicators for local government: a structured literature review, „Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management” 2022/6, vol. 34.
Jastrzębska M., Finanse samorządu terytorialnego, Warszawa 2012.
Kamiński A., Finansowanie dłużne w jednostkach samorządu terytorialnego, Warszawa 2012.
Kańduła S., Mechanizmy wyrównywania fiskalnego. Studium empiryczne gmin w Polsce w latach 2004–2014, Poznań 2017.
Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Warszawa 2003.
Keynes J.M., The General Theory of Employment, Interest, and Money, Cham 2018.
Kooij J., Groot T., Towards a comprehensive assessment system of local government fiscal health, „Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie” 2021/95 (7/8).
Kopczewska K., Ekonometria i statystyka przestrzenna z wykorzystaniem programu R Cran, Warszawa 2011.
Kreczmańska-Gigol K., Istota płynności finansowej [w:] Analiza płynności finansowej przedsiębiorstwa. Płynność strukturalna, płynność potencjalna, zdolność płatnicza, red. K. Kreczmańska-Gigol, Warszawa 2020.
Maślanka T., Płynność finansowa determinantą zdolności kontynuacji działalności przedsiębiorstwa, Warszawa 2019.
Mitchell W., Spatial econometric modelling [w:] Handbook of Research Methods and Applications in Spatially Integrated Social Science, red. R. Stimson, Cheltenham Northampton 2014.
Otrusinova M., Kulleova A., Liquidity Values in Municipal Accounting in the Czech Republic, „Journal of Competitiveness” 2019/11 (1).
Owsiak S., Finanse, Warszawa 2015.
Siłka P., Potencjał innowacyjny wybranych miast Polski a ich rozwój gospodarczy, „Prace Geograficzne” 2012/236.
Smętkowski M., Konwergencja gospodarcza i formy dyfuzji rozwoju w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, „Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy” 2015/8.
Starleaf D.R., Reimer R., The Keynesian Demand Function for Money: Some Statistical Tests, „The Journal of Finance” 1967/1, vol. 22.
Suchecki B., Lewandowska-Gwarda K., Olejnik A., Wprowadzenie do przestrzennych analiz ekonomicznych [w:] Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych, red. B. Suchecki, Warszawa 2010.
Suchecki B., Olejnik A., Miary i testy statystyczne w eksploracyjnej analizie danych przestrzennych [w:] Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych, red. B. Suchecki, Warszawa 2010.
Szołno-Koguc J., Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – aspekty teoretyczne, „Studia BAS” 2021/1.
Turley G., Robbins G., McNena S., A Framework to Measure the Financial Performance of Local Governments, “Local Government Studies” 2015/3, vol. 41.
Yan H., Description Approaches and Automated Generalization Algorithms for Groups, Singapore 2019.
Zeug-Żebro K., Analiza przestrzenna procesu starzenia się polskiego społeczeństwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania” 2014/36, t. 2.
Małgorzata Łodzińska-Tchórznicka
absolwentka kierunku Prawo na Wydziale Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2130-8069
Konsekwencje wprowadzenia grup VAT dla jednostek samorządu terytorialnego
Artykuł dotyczy możliwości utworzenia grupy VAT, składającej się z jednostki samorządu terytorialnego i jej samorządowych instytucji kultury i/lub spółek komunalnych i ewentualnych pozytywnych skutków podatkowych z tym związanych (w podatku naliczonym). W szczególności badane jest spełnienie przesłanki występowania powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy ww. podmiotami. W drugim kroku praca ma na celu ustalenie, czy utworzenie grup VAT umożliwi efektywne zwiększenie odliczenia VAT od inwestycji w infrastrukturę, którą dotychczas JST udostępniają nieodpłatnie gminnym instytucjom kultury i spółkom komunalnym.
Słowa kluczowe: grupy VAT, jednostki samorządu terytorialnego, spółki komunalne, samorządowe instytucje kultury, JST, odliczenie VAT, podatek naliczony, infrastruktura
Małgorzata Łodzińska-Tchórznicka
graduate of law from the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2130-8069
Consequences of introducing VAT groups for local authority units
The article addresses the possibility of creating a VAT group consisting of a local authority unit and its local authority cultural institutions and/or municipal companies, and any positive related tax consequences (from input VAT). In particular, it examines the achievement of the premise of the existence of financial, economic and organizational connections between these entities. The objective of the article in the second stage is to establish whether the creation of VAT groups enables VAT deductions from infrastructure investments, which LAUs have been providing free of charge to date to municipal cultural institutions and municipal companies, to be effectively increased.
Keywords: VAT groups, local authority units, municipal companies, local authority cultural institutions, LAU, deduction of VAT, input VAT, infrastructure
Bibliografia / References
Kilijańska J., Transakcje, podmioty powiązane i odpowiednie oznaczenie – procedura „TP" w nowym pliku JPK, „Rzeczpospolita” z 18.11.2020 r.
Ruśkiewicz W., Rasz B., Istotne dla JST zmiany w podatku VAT na 2022 r., „VAT w Samorządzie” – newsletter 2021/21.
Sarnowski J., Selera P., Grupy VAT – tło europejskie a propozycje w ramach Polskiego Ładu, „Doradztwo Podatkowe– Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2021/9.
Mateusz Winiarz
Katedra Prawa Publicznego Gospodarczego i Polityki Gospodarczej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1896-0347
Zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego spowodowana nadzwyczajnym wzrostem cen a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Nadzwyczajne okoliczności i zdarzenia, których zaistnienie oraz rozmiar czy nasilenie były niemożliwe do przewidzenia – takie jak pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie, katastrofy klimatyczne i ekologiczne – skutkują trudnościami w realizacji zawartych umów w sprawach zamówień publicznych. Zarówno zamawiający, jak i wykonawcy są zainteresowani zrealizowaniem udzielonego zamówienia, jednak często nie jest to możliwe na warunkach zawartych w umowie ze względu na znaczący wzrost kosztów. Przepisy Prawa zamówień publicznych zawierają instrumenty umożliwiające zamawiającemu dokonanie zmian umowy przy spełnieniu odpowiednich przesłanek, jednak w przypadku jednostek sektora finansów publicznych konieczne jest uwzględnienie upoważnienia do zaciągania zobowiązań określonego odpowiednio w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej lub planie finansowym jednostki.
Słowa kluczowe: zamówienia publiczne, zmiana umowy, dyscyplina finansów publicznych, waloryzacja wynagrodzenia w umowie w sprawie zamówienia publicznego, jednostki sektora finansów publicznych
Mateusz Winiarz
Department of Public Economic Law and Economic Policy, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1896-0347
Amendment of a public contract as a result of an extraordinary increase in prices and liability for a breach of public finance discipline
Extraordinary circumstances and events, the appearance and extent or intensity of which were unforeseeable, such as the Covid-19 pandemic, the war in Ukraine, climatic and environmental disasters, cause difficulties with the fulfilment of concluded public contracts. Both contracting authorities and contractors are interested in the fulfilment of the awarded contract, but this is frequently impossible on the terms of the contract because of a significant increase in costs. The provisions of the Public Procurement Law contain instruments enabling the contracting authority to amend the contract if the appropriate premises are satisfied, although, in the case of public finance sector entities, account needs to be taken of the authorization to incur the liabilities specified in the Budget Act, the budget resolution or the entity’s financial plan, respectively.
Keywords: public procurement, contract amendment, public finance discipline, adjustment of the fee in a public contract, public finance sector units
Bibliografia / References
Bańko M. (red.), Inny słownik języka polskiego, t. I, Warszawa 2000.
Nowak H., Winiarz M. (red.), Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa 2021.
Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2005.
Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, Zmiana umowy z uwagi na nadzwyczajny wzrost cen (waloryzacja wynagrodzenia) – podstawowe zagadnienia, opracowanie z lipca 2022 r., https://www.gov.pl/web/prokuratoria/zmiana-umowy-z-uwagi-na-nadzwyczajny-wzrost-cen-waloryzacja-wynagrodzenia---rekomendacje (dostęp 19.10.2022 r.).
Robaczyński T. [w:] T. Robaczyński, P. Gryska, Dyscyplina finansów publicznych, Warszawa 2006.
Szmaj K.M. [w:] Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz, red. A. Kościńska-Paszkowska, Warszawa 2021.
Urząd Zamówień Publicznych, Dopuszczalność zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 1 i 4 oraz art. 455 ust. 2 ustawy Pzp, opinia z 24.03.2022 r., https://www.gov.pl/web/uzp/opinie (dostęp 19.10.2022 r.).
dr Joanna Przybylska
Katedra Finansów Publicznych, Instytut Finansów, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2514-1518
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr hab. Sławomira Kańduła, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Katedra Finansów Publicznych, Instytut Finansów, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1419-5844
udział w autorstwie tekstu – 50%
Gminy wobec dyrektywy o sygnalistach
W dniu 17.12.2021 r. w Polsce, tak jak we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, powinna była wejść w życie dyrektywa unijna dotycząca sygnalistów. Polska jest zobowiązana do implementacji wytycznych dyrektywy do przepisów krajowych. Pierwszy projekt ustawy o ochronie sygnalistów przedstawiono w październiku 2021 r., ale nadal ten akt prawny nie został uchwalony. Określone w dyrektywie unijnej podmioty, w tym z sektora finansów publicznych, są zobowiązane do opracowania i wdrożenia zasad zgłaszania nieprawidłowości w organizacji i odpowiedniej ochrony sygnalistów. Przeprowadzone wśród jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego badania wykazały, że w roku poprzedzającym wdrożenie dyrektywy niemal połowa gmin nie miała wiedzy na temat unijnej dyrektywy o sygnalistach (dowiedziała się o niej z przeprowadzonego badania). Jedynie co czwarta gmina rozpoczęła wdrażanie systemu dla sygnalistów lub jego elementów. Jednocześnie główną przesłanką wdrożenia systemu dla sygnalistów jest lub będzie w przyszłości obowiązek prawny nałożony na gminy do jego wprowadzenia, a nie przekonanie, że system ten stanowi skuteczne narzędzie zapobiegania występowaniu nieprawidłowości. Gotowość urzędów gmin do stosowania dyrektywy o sygnalistach różni się. Wdrażanie i przestrzeganie tej dyrektywy powiązane są z typem i wielkością gminy oraz z dochodami per capita i liczbą pracowników urzędu gminy. Miasta na prawach powiatu i gminy miejskie częściej stosowały elementy systemu dla sygnalistów. Gminy z większymi dochodami i zatrudniające w urzędzie gminy więcej osób częściej wdrażały elementy systemu dla sygnalistów.
Słowa kluczowe: finanse publiczne, whistleblowing, system zgłaszania naruszeń, sygnaliści, samorząd gminny, kontrola zarządcza
Dr Joanna Przybylska
Department of Public Finance, Institute of Finance, Poznań University of Economics and Business, Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2514-1518
commitment to the preparation of the article – 50%
Dr Hab. Sławomira Kańduła, professor of the Poznań University of Economics and Business
Faculty of Public Finance, Institute of Finance, Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1419-5844
commitment to the preparation of the article – 50%
Municipalities in the face of the Whistleblower Directive
The EU Whistleblower Directive should have entered into force in Poland on 17 December 2021, as in all EU Member States. Poland is obliged to implement the guidelines of the Directive into its national legislation. The first draft of the Act on the Protection of Whistleblowers was presented in October 2021, but this legal act has still not been enacted. The entities specified in the Directive, including those from the public finance sector, are obliged to prepare and implement whistleblowing rules for their organizations and appropriate protection of whistleblowers. Surveys held among local authority units at municipal level have shown that, in the year preceding the implementation of the directive, almost half the municipalities had no knowledge of the EU Whistleblower Directive (they found out about it during the survey). Only one in four municipalities had started implementing a whistleblower system or elements of one. Simultaneously, the main rationale for implementing a whistleblower system is, or will be in the future, the legal obligation imposed on municipalities to introduce it, and not the conviction that this system is an effective tool for preventing the appearance of irregularities. The willingness of municipalities to apply the Whistleblower Directive varies. The implementation of and compliance with this Directive are related to the type and size of the municipality, as well as the per capita income and the number of employees of the municipal office. Cities with the rights of counties and urban municipalities were more frequently applying elements of a whistleblower system. Municipalities with higher incomes and employing more people in the municipal office were more frequently implementing elements of a whistleblower system.
Keywords: public finance, whistleblowing, whistleblowing system, whistleblowers, municipal authority, management control
Bibliografia / References
Chordiya R., Sabharwal M., Relly J.E., Berman E.M., Organizational protection for whistleblowers: a cross-national study, “Public Management Review” 2020/22.
Makowski G., Waszak M. (red.), Sygnaliści w Polsce okiem pracodawców i związków zawodowych, Warszawa 2016, https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Odpowiedzialne%20Panstwo/Sygnalisci-w-Polsce-okiem-pracodawcow-i-zwiazkow-zawodowych.pdf (dostęp: 4.11.2022 r.)
Małecka-Łyszczek M., Whistleblowing w samorządzie terytorialnym z perspektywy wybranych standardów kontroli zarządczej, „Finanse Komunalne” 2021/1–2.
Przybylska J., Whistleblowing system as a tool increasing the security of public finance – diagnosis of the polish local government sector, “Torun Business Review” 2020/19 (2), https://tbr.wsb.torun.pl/index.php/journal/article/view/321/155 (dostęp: 15.09.2022 r.).
Sroka R., Zgłaszanie nadużyć w przedsiębiorstwach (whistleblowing) – aspekty etyczny, prawny i zarządczy, „Etyka” 2019/58 (2).
Tubek B., Przybylska J., System ochrony sygnalistów jako narzędzie kontroli zarządczej, „Finanse Komunalne” 2022/3.
Wojciechowska-Nowak A., Ochrona sygnalistów w Polsce. Stan obecny i rekomendacje zmian, Warszawa 2012.
Wojciechowska-Nowak A., Skuteczna ochrona prawna sygnalistów. Perspektywa pracodawców, związków zawodowych oraz przedstawicieli środowisk prawniczych, „Przegląd Antykorupcyjny” 2016/2 (7).
Worth M., Whistleblowing in Europe. Legal Protections for Whistlelbowers in the EU, Transparency International, 5.11.2013 r., https://www.transparency.org/en/publications/whistleblowing-in-europe-legal-protections-for-whistleblowers-in-the-eu (dostęp 4.11.2022 r.).
Barbara Sajnaj
skarbnik Miasta Poznania w latach 1999–2021, Polska
udział w autorstwie tekstu – 20%
Emilia Szelerska
doradca podatkowy, Project Manager, BT&A Group, Poznań, Polska
udział w autorstwie tekstu – 80%
Odliczanie podatku VAT od inwestycji
W obliczu aktualnych wyzwań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego wynikających z obniżenia dochodów oraz wzrostu wydatków warto zastanowić się nad możliwościami poprawy stanu finansów. Jednym ze sposobów jest zwiększenie kwoty odliczonego podatku VAT. W artykule podjęto próbę przybliżenia problematyki związanej z prawem do odliczenia podatku VAT dotyczącym inwestycji realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Słowa kluczowe: jednostki samorządu terytorialnego, gmina, inwestycja, podatek VAT, prawo do odliczenia podatku VAT, prewspółczynnik VAT
Barbara Sajnaj
treasurer of the City of Poznań in the years 1999–2021, Poznań, Poland
commitment to the preparation of the article – 20%
Emilia Szelerska
tax adviser, Project Manager, BT&A Group, Poznań, Poland
commitment to the preparation of the article – 80%
Deduction of VAT on investment projects
In the face of the current budgetary challenges of local authority units arising from reduced income and increased spending, it is worth considering ways to improve the state of finance. One way is to increase the amount of VAT deducted. The article attempts to present the issues related to the right to deduct VAT on investment projects conducted by local authority units.
Keywords: local authority units, municipality, investment project, VAT, right to deduct VAT, VAT pre-factor
Piotr Walczak
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, Naczelnik Wydziału Kontroli Gospodarki Finansowej Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi, Polska
Recenzja publikacji Lidii Więcław-Bator i Radosława Sekundy „Koszty robót budowlanych. Ustalanie wartości i rozliczanie zamówień publicznych”, Warszawa 2022
Piotr Walczak
graduate of the Faculty of Law and Administration of the University of Łódź, Head of the Department of Audit of Financial Management at the Regional Chamber of Audit in Łódź, Poland
Review of Lidia Więcław-Bator’s and Radosław Sekunda’s publication ‘Costs of construction works. Determining the value and settlement of public procurement’, Warsaw 2022
