Ochrona interesu publicznego i ochrona sygnalistów w dyrektywie 2019/1937Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Import ukraińskiego zboża a prawo unijne
Problem importu zboża z Ukrainy ma wiele aspektów, m.in. polityczny (w różnych wymiarach), gospodarczy, społeczny, humanitarny czy propagandowy. Jest to także poważne zagadnienie prawa unijnego. W tym miejscu możliwe jest jedynie poczynienie kilku uwag porządkujących. W końcu maja 2022 r. zostało wydane rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/870 wprowadzające środki tymczasowej liberalizacji handlu między Unią a Ukrainą. Środki te polegały m.in. na zniesieniu ceł i ograniczeń ilościowych dla produktów rolnych importowanych z Ukrainy. W preambule zwrócono uwagę na konieczność przyspieszenia rozwoju bliższych stosunków gospodarczych między Unią a Ukrainą, aby złagodzić negatywne skutki agresji Rosji. Rozporządzenie miało obowiązywać jeden rok, ale następnie jego moc obowiązująca była przedłużana. Nie wynikało z niego, że przywóz ukraińskich produktów rolnych do państw członkowskich miałby być dopuszczalny jedynie w celu tranzytu do państw trzecich. Należy przypomnieć, że wspólna polityka handlowa jest wyłączną kompetencją Unii (art. 3 ust. 1 lit. e TFUE), co wyłącza kompetencje państw członkowskich.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Import of Ukrainian Grain in the Context EU Law
The problem of grain imports from Ukraine has many aspects, including political (in various dimensions), economic, social, humanitarian, or propaganda aspects. This is also a major issue of EU law. For the time being, it is only possible to make a few tidy-up remarks. At the end of May 2022, Regulation (EU) 2022/870 of the European Parliament and of the Council introducing temporary trade-liberalization measures between the Union and Ukraine was issued. These measures included elimination of customs duties and quantitative restrictions on agricultural products imported from Ukraine. The recitals point to the need to accelerate the development of closer economic relations between the Union and Ukraine in order to mitigate the negative effects of Russia’s aggression. The regulation was intended to be in force for one year, but its application was subsequently extended. It did not provide that imports of Ukrainian agricultural products into Member States would only be allowed for transit to third countries. It should be recalled that the common commercial policy is an exclusive competence of the Union (Article 3(1)(e) TFEU), which excludes the competence of the Member States.
prof. dr hab. Zbigniew Hajn
Autor jest kierownikiem Katedry Europejskiego, Międzynarodowego i Zbiorowego Prawa Pracy na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7755-6187).
Ochrona interesu publicznego i ochrona sygnalistów w dyrektywie 2019/1937
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii zgodnie z jej tytułem dotyczy ochrony sygnalistów. Ochrona ta ma jednak charakter służebny wobec celu, którym jest ochrona interesu publicznego w drodze poprawy egzekwowania prawa i polityk Unii we wskazanych w tym akcie dziedzinach. Autor rozważa przyjęte w dyrektywie rozwiązania prawne służące powiązaniu ochrony interesu publicznego i ochrony sygnalistów, a także sposoby zapewnienia im wolności wypowiedzi w konfrontacji z prawem osób, których dotyczą zgłoszenia, do obrony swoich interesów, w tym reputacji. W artykule ukazano również główne różnice między tymi rozwiązaniami a stanowiskiem przyjętym w odniesieniu do ochrony interesu publicznego i ochrony sygnalistów w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Końcowe uwagi dotyczą transpozycji dyrektywy 2019/1937 do prawa krajowego, m.in. uwzględnienia w tym procesie faktu związania państw członkowskich Unii europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Słowa kluczowe: interes publiczny, ochrona sygnalistów, ochrona interesu pracodawcy, transpozycja dyrektywy
prof. dr hab. Zbigniew Hajn
The author is head of the Department of European, International and Collective Labour Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7755-6187).
Protection of the Public Interest and Protection of Whistleblowers in Directive (EU) 2019/1937
EU Directive 2019/1937, as its title suggests, concerns the protection of persons who report breaches of Union law (whistleblowers). However, this protection is ancillary vis-à-vis the objective of protecting the public interest by improving the enforcement of Union law and policies in the areas specified in the Directive. The author discusses the legal solutions adopted in the Directive to link the protection of the public interest and the protection of whistleblowers, and how their freedom of expression can be ensured when confronted with the right of those affected by reporting to defend their interests, including their reputation. The main differences between these solutions and the position adopted regarding the protection of the public interest and the protection of whistleblowers in the case law of the European Court of Human Rights are also shown. The final comments concern the transposition of the Directive into national law, including, inter alia, the fact that Member States of the Union are bound by the European Convention on Human Rights in this process.
Keywords: public interest, protection of whistleblowers, protection of employer’s interest, transposition of a directive
Bibliografia /References
Abazi V., Trade secrets and whistleblower protection in the European Union, „European Papers” 2016/3.
Abazi V., Kusari F., Comparing the proposed EU directive on protection of whistleblowers with the principles of the European Court of Human Rights, https://strasbourgobservers.com/2018/10/22/comparing-the-proposed-eu-directive-on-protection-of-whistleblowers-with-the-principles-of-the-european-court-of-human-rights/ (dostęp: 26.06.2023 r.).
Bouhnouni J., Uzasadniona podstawa prawdziwości twierdzeń a objęcie ochroną sygnalisty – uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 16.02.2021 r., 23922/19, Gawlik przeciwko Lichtenstein, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023/2.
Devine T., Assessment of European Union Whistleblower Directive, 17.04.2019 r., https://whistleblower.org/blog/assessment-of-european-union-whistleblower-directive/ (dostęp: 26.06.2023 r.).
Górski M., Interactions between the Interpretation of Article 10 ECHR and the EU Directive on the Protection od Whistleblowers [w:] Towards a Better Protection of Workplace Whistleblowers in the Visegrad Countries, France and Slovenia, red. D. Skupień, Łódź–Warszawa 2021.
Hajn Z., Pojęcie podmiotu prawnego w dyrektywie 2019/1937 Unii Europejskiej o ochronie sygnalistów, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2022/10.
Kafteranis D., Reporting to the Boss or the Authorities: the Ongoing Dilemma of the Whistle-Blower, https://ssrn.com/abstract=3798824 (dostęp: 26.06.2023 r.).
Kafteranis D., Brockhaus R., Time to reconsider Strasbourg’s whistleblower case law, 21.09.2020 r., https://europeanlawblog.eu/2020/09/21/time-to-reconsider-strasbourgs-whistleblower-case-law/ (dostęp: 26.06.2023 r.).
Kain F., Whistleblowing and labour law: The Whistleblower Directive – development, content and obstacles, „Italian Labour Law e-Journal” 2020/2.
Lewis D., The EU Directive on the Protection of Whistleblowers: A Missed Opportunity to Establish International Best Practices? „E-Journal of International and Comparative Labour Studies” 2020/1.
Savage A., Whistleblowers for Change: The Social and Economic Costs and Benefits of Leaking and Whistleblowing, https://www.opensocietyfoundations.org/publications/whistleblowers-change-social-and-economic-costs-and-benefits-leaking-and-whistleblowing (dostęp: 26.06.2023 r.).
Skupień D. [w:] Z. Hajn, D. Skupień, Ochrona sygnalistów w miejscu pracy w państwach Grupy Wyszehradzkiej, Francji i Słowenii – propozycje zmian, Łódź–Kraków 2021.
Stephenson P., Levi M., The protection of whistleblowers. A study on the feasibility of a legal instrument on the protection of employees who make disclosures in the public interest, https://rm.coe.int/1680700282 (dostęp: 26.06.2023 r.).
Surma G., Istota interesu publicznego (dobra wspólnego?) [w:] Dobro i interes w prawie, red. A. Sobczyk, Kraków 2023.
Vandekerckhove W., Is It Freedom? The Coming About of the EU Directive on Whistleblower Protection, „Journal of Business Ethics” 2021.
Vandekerckhove W., Whistleblowing and organizational social responsibility: A global assessment, Aldershot 2006.
dr Marcin Michalak
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego i Komparatystyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6971-1992).
Trzeci etap implementacji Europejskiej Unii Zdrowotnej: nowe prawo unijne o transgranicznych zagrożeniach dla zdrowia
Pandemia COVID-19 stała się asumptem do przyjęcia nowych regulacji dotyczących transgranicznych zagrożeń dla zdrowia w prawie UE. Pakiet trzech rozporządzeń dotyczących zdrowia publicznego poszerzył mandat Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, uregulował transgraniczne zagrożenia dla zdrowia i wprowadził nowe rozwiązania w zakresie zaopatrzenia w środki medyczne na wypadek wystąpienia stanu zagrożenia zdrowia publicznego na poziomie Unii. Przyjmując te regulacje, organy legislacyjne Unii Europejskiej musiały jednak uwzględnić określone w traktatach ograniczenia wynikające z zakresu swoich kompetencji w obszarze zdrowia publicznego. Wprowadzone zmiany legislacyjne są krokiem we właściwym kierunku, jednakże pożądana harmonizacja przepisów państw członkowskich w tej materii jest niemożliwa ze względu na kompetencyjne ograniczenia traktatowe. W artykule przedstawiono zasadnicze elementy nowo przyjętych rozwiązań w obszarze przeciwdziałania transgranicznym zagrożeniom dla zdrowia na poziomie UE. Dodatkowo dokonano analizy zakresu kompetencji UE w tej dziedzinie w świetle postanowień traktatowych.
Słowa kluczowe: prawo ochrony zdrowia w UE, choroby zakaźne, transgraniczne zagrożenia dla zdrowia, rozporządzenie 2022/2370, rozporządzenie 2022/2371
dr Marcin Michalak
The author is an assistant professor at the Department of European Law and Comparative Legal Studies, Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6971-1992).
The Third Stage of Implementing the European Health Union: the New EU Law on Cross-border Health Threats
The COVID-19 pandemic prompted the adoption in EU law of new regulations related to cross-border health threats. A package of three public health regulations expanded the mandate of the European Centre for Disease Prevention and Control, addressed cross-border health threats, and introduced new provisions for medical supplies in the event of a public health emergency at the Union level. In adopting these regulations, the legislative bodies of the European Union had to consider the limitations specified in the treaties regarding their competencies in the field of public health. The introduced legislative changes are a step in the right direction, but the desired harmonization of Member State regulations in this matter seems unattainable due to treaty-based competency constraints. The article presents the fundamental elements of the newly adopted solutions in the field of combating cross-border health threats at the EU level. Additionally, an analysis is conducted on the scope of the EU’s competencies in this domain in the light of treaty provisions.
Keywords: EU health law, communicable diseases, cross-border health threats, Regulation (EU) 2022/2370, Regulation (EU) 2022/2371
Bibliografia / References
Aavitsland P. i in., Functioning of the International Health Regulations during the COVID-19 pandemic, „Lancet” 2021/398.
Abu El Kheir-Mataria W., El-Fawal H., Chun S., Global health governance performance during Covid-19, what needs to be changed? a delphi survey study, „Global Health” 2023/1.
Brooks E., de Ruijter A., Greer S.L., Rozenblum S., EU health policy in the aftermath of COVID-19: neofunctionalism and crisis driven integration, „Journal of European Public Policy” 2022/29.
Deruelle T., Engeli I., The COVID-19 crisis and the rise of the European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), „West European Politics” 2021/44.
Gallina S., Preparing Europe for future health threats and crises: the European Health Union, „Euro Surveillance” 2023/5.
Garben S. [w:] The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights: a commentary, red. M. Kellerbauer, M. Klamert, J. Tomkin, Oxford 2019.
Gostin L.O., Habibi R., Meier B.M., Has Global Health Law Risen to Meet the COVID-19 Challenge? Revisiting the International Health Regulations to Prepare for Future Threats, „The Journal of Law, Medicine & Ethics” 2020/2.
Hervey T., Telling stories about European Union Health Law: The emergence of a new field of law, „Comparative European Politics” 2017/3.
Hervey T.K., McHale J.V., European Union Health Law. Themes and Implications, Cambridge 2015.
Järviniemi J., Scholz R., Hoffmeister K., From COVID-19 towards a European Health Union: Proposals for Treaty reform on health, 2022, https://jef.eu/wp-content/uploads/2022/06/From-COVID-19-towards-a-European-Health-Union-Proposals-for-Treaty-reform-on-health.pdf (dostęp: 29.08.2023 r.).
Liverani M., Coker R., Protecting Europe from diseases: from the international sanitary conferences to the ECDC, „Journal of Health Politics, Policy and Law” 2012/6.
Purnhagen K., de Ruijter A., Flear M.L., Hervey T., Herwig A., More Competences than You Knew? The Web of Health Competence for European Union Action in Response to the COVID-19 Outbreak, „European Journal of Risk Regulation” 2020/2.
de Ruijter A., EU Health law & Policy: The Expansion of EU Power in Public Health and Health Care, Oxford 2019.
Välikangas L., Luistro-Jonsson M., Jarvenpaa S.L., Health crisis and the EU’s HERA: amplifying partial organizing with resourcing for stability, agility, and evolvability, „Journal of Organization Design” 2022/11.
Franciszek Skawiński
Autor jest studentem prawa na Uniwersytecie Warszawskim, zwycięzcą V Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy o Postępowaniu Cywilnym, prezesem zarządu Fundacji „Indicium” (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4935-1656).
Prawidłowe doręczenie korespondencji sądowej jako przesłanka nadania zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego
Prawidłowe doręczenie korespondencji sądowej jest istotną przesłanką warunkującą uznanie orzeczenia za bezsporne w rozumieniu rozporządzenia w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego, jeżeli dłużnik wyraźnie nie uznał roszczenia w toku postępowania sądowego. W ramach artykułu metody doręczenia wskazane w tym rozporządzeniu porównywane są, z uwzględnieniem poglądów doktryny oraz orzecznictwa, z krajowymi przepisami regulującymi doręczenia w postępowaniu cywilnym. Na tej podstawie sformułowano wniosek, że w większości przypadków doręczenie według przepisów krajowych będzie również skuteczne na gruncie rozporządzenia, wyszczególniono jednak także sytuacje, w których niezbędne jest przeanalizowanie dodatkowych czynników.
Słowa kluczowe: Europejski Tytuł Egzekucyjny, rozporządzenie nr 805/2004, doręczenia w postępowaniu cywilnym, roszczenia bezsporne
Franciszek Skawiński
The author is a law student at the University of Warsaw, Poland, the winner of the 5th National Civil Procedure Knowledge Competition, president of the board of ‘Indicium’ Foundation (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4935-1656).
Correct Service of Court Correspondence as a Prerequisite for Certification as a European Enforcement Order
Correct service of court correspondence is an important prerequisite for considering a judgment to concern an uncontested claim within the meaning of the Regulation creating a European Enforcement Order if the debtor has not expressly admitted the claim in the course of the court proceedings. Within the scope of the article, the methods of service indicated in this regulation are compared, taking into account the views of legal scholars and case law, with the national rules governing service in civil proceedings. This leads to the conclusion that in most cases service according to national rules will also be effective under the Regulation, but situations are also listed where additional factors need to be examined.
Keywords: European Enforcement Order, Regulation No. 805/2004, service in civil proceedings, uncontested claims
Bibliografia / References
Arciszewski M., Europejski Tytuł Egzekucyjny w teorii i praktyce, Warszawa 2007.
Demendecki T., Doręczenia transgraniczne w sprawach cywilnych (ze szczególnym uwzględnieniem spraw egzekucyjnych) na tle europejskiego prawa wspólnotowego [w:] Egzekucja sądowa w świetle przepisów z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego, red. A. Marciniak, Sopot 2016.
Demendecki T., Doręczenia w procesie cywilnym, Lublin 2015.
Fiorini A., Facilitating Cross-Border Debt Recovery: The European Payment Order and Small Claims Regulations, „The International and Comparative Law Quarterly” 2008/2.
Geimer R. [w:] R. Geimer, H.J. Heßler, R. Greger, C. Lückemann, K. Herget, K. Stöber, M. Vollkommer, C. Feskorn, A. Lorenz, Zöller Zivilprozessordnung. Kommentar, Köln 2016.
Gromska-Szuster I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Kościółek A., Obowiązki kuratora procesowego dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, „Państwo i Prawo” 2015/10.
Stürmer M. [w:] Gesamtes Recht der Zwangsvollstreckung, red. J. Kindl, C. Meller-Hannich, Baden-Baden 2021.
Weitz K., Czy „dorosły” domownik w rozumieniu art. 138 § 1 k.p.c. musi być osobą pełnoletnią?, „Polski Proces Cywilny” 2010/1.
Weitz K., Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych, Warszawa 2009.
Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 1, Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Wolwiak I., Czy można przyjąć skutek doręczenia względem pełnomocnika, który nie złożył wniosku o założenie konta w portalu informacyjnym dla zapoznania się z treścią pisma sądowego?, „Polski Proces Cywilny” 2022/1.
Wolwiak I., Doręczenia w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2015.
Zedler F., Z problematyki doręczeń w postępowaniu cywilnym, „Polski Proces Cywilny” 2014/1.
dr Agnieszka Kastelik-Smaza
Autorka jest adwokatem w Bielsku-Białej.
Refleksje na temat dopuszczalności pytań prejudycjalnych inspirowane wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z 22.03.2022 r., C-508/19, Prokurator Generalny
W wyroku z 22.03.2022 r., C-508/19, Prokurator Generalny, Trybunał Sprawiedliwości uznał pytania zadane przez sąd odsyłający za niedopuszczalne. Kilka miesięcy wcześniej Trybunał Sprawiedliwości odpowiedział z kolei na pytania prejudycjalne zadane w sprawie C-487/19, W.Ż. Wspomniane wyroki, jak również inne orzeczenia wydane przez Trybunał Sprawiedliwości w szeroko pojętym kontekście reformy sądownictwa w Polsce, stają się inspiracją do ponownego rozważenia elementarnego zagadnienia, jakim jest kwestia właściwości Trybunału Sprawiedliwości do orzekania w ramach procedury prejudycjalnej oraz dopuszczalności odesłania prejudycjalnego sądu krajowego.
Słowa kluczowe: pytania prejudycjalne, dopuszczalność odesłania prejudycjalnego, niezależność sądów, odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów, reforma sądownictwa w Polsce, zasada skutecznej ochrony sądowej, prawo do sądu
Pobierz treść artykułu
dr Agnieszka Kastelik-Smaza
The author is an advocate in Bielsko-Biała, Poland.
Reflections on the Admissibility of Preliminary References Inspired by Judgment of the Court of Justice of 22 March 2022 in Case C-508/19, Prokurator Generalny
In its judgment of 22 March 2022 in Case C-508/19, Prokurator Generalny, the Court of Justice declared the questions posed by the referring court inadmissible. A few months earlier, the CJEU had in turn answered the questions referred in Case C-487/19, W.Ż. These judgments, as well as other judgments handed down by the Court of Justice in the broader context of the judicial reform in Poland, have become an inspiration for reconsidering the basic issues of jurisdiction of the Court of Justice to adjudicate in the preliminary reference procedure as well as the admissibility of preliminary references.
Keywords: preliminary references, admissibility of preliminary references, independence of judges, disciplinary liability of judges, reform of the judiciary in Poland, principle of effective judicial protection, right to a fair trial
Bibliografia /References
Bańczyk P., Niezbędność decyzji Trybunału Sprawiedliwości do wydania wyroku przez sąd odsyłający, jako przesłanka dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, „Monitor Prawniczy” 2020/19.
Biernat S., Kawczyńska M., Czy pytanie prejudycjalne Sądu Najwyższego jest (nie)dopuszczalne?, „Rzeczpospolita” z 4.09.2018 r.
Bogdanowicz P., Jak Trybunał Sprawiedliwości „aktywował” art. 19 ust. 1 TUE w kontekście praworządności: uwagi na tle sprawy C-64/16, Associação Sindical dos Juízes Portugueses [w:] Sądowe mechanizmy ochrony praworządności w Polsce w świetle najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. J. Barcz, A. Zawidzka-Łojek, Warszawa 2018.Bogdanowicz P., Taborowski M., Regulacje dotyczące stanu spoczynku jako narzędzie służące odsunięciu określonej grupy sędziów od pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego – uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.06.2019 r., C-619/18, Komisja przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/12.
Bogdanowicz P., Taborowski M., The independence criterion for national courts in the preliminary reference procedure after Banco de Santander: Still the joker in the deck?, „Common Market Law Review” 2023/60.
Borkowski G., Gajda-Roszczynialska K., Prawidłowość procesów nominacyjnych a prawo do sądu ustanowionego ustawą. Uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2020 r., Ástráðsson przeciwko Islandii, cz. 1, „Przegląd Sądowy” 2021/6.
Domagalski M., Gajos-Kaniewska D., TSUE: pytania prejudycjalne SN ws. sędzi Frąckowiak są niedopuszczalne, https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art35915161-tsue-pytania-prejudycjalne-sn-ws-sedzi-frackowiak-sa-niedopuszczalne (dostęp: 6.07.2023 r.).
Filipek P., Nieusuwalność sędziów i granice kompetencji państw członkowskich do regulowania krajowego wymiaru sprawiedliwości – uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 24.06.2019 r., C 619/18, Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/12.
Frąckowiak-Adamska A., Rola pytań prejudycjalnych w sporze o praworządność w Polsce [w:] Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020), red. J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2021.
Frąckowiak-Adamska A., Bańczyk P., Formułowanie pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Praktyczny przewodnik, Warszawa 2020.
Kastelik-Smaza A., Procedura prejudycjalna w kontekście prawa do sądu, „Rocznik Administracji Publicznej” 2021.
Kastelik-Smaza A., Pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej a ochrona praw jednostki, Warszawa 2010.
Kastelik-Smaza A., Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej wczoraj i dziś, „Rocznik Administracji Publicznej” 2022.
Kawczyńska M., Odesłanie prejudycjalne Sądu Najwyższego dotyczące wieku emerytalnego sędziów – ocena z perspektywy prawa Unii Europejskiej, „Przegląd Konstytucyjny” 2018/3.
Kornobis-Romanowska D., Odpowiedzialność demokratyczna jako konstytucyjny standard demokracji w Unii Europejskiej, „Rocznik Administracji Publicznej” 2022.
Łętowska E., Czego uczą odpowiedzi na pytania prejudycjalne dotyczące polskiego wymiaru sprawiedliwości, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/5–2020/artykul/czego-ucza-odpowiedzi-na-pytania-prejudycjalne-dotyczace-polskiego-wymiaru-sprawiedliwosci (dostęp: 6.07.2023 r.).
Markiewicz K., Jak rozumieć orzeczenia NSA w sprawie sędziów-kamikadze, https://www.kwartalnikiustitia.pl/jak-rozumiec-orzeczenia-nsa-w-sprawie-sedziow-kamikadze1,11340/4 (dostęp: 6.07.2023 r.).
Nowicka Z., Status sędziego powołanego z rażącym naruszeniem prawa –– glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 6.10.2021 r., C-487/19, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/3.
Safjan M., Prawo do skutecznej ochrony sądowej – refleksje dotyczące wyroku TSUE z 19.11.2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18, C-625/18, „Palestra” 2020/5.
Sikora A., Glosa do wyroku TSUE z 27.02.2018 r., C-64/16, Associação Sindicaldos Juízes Portugueses (art. 19 TUE jako autonomiczny i samodzielny wzorzec kontroli legalności), „Państwo i Prawo” 2018/11.
Szpyrka M., Niedopuszczalność pytania prejudycjalnego w sprawie dotyczącej praworządności w kontekście konstrukcji wymiaru sprawiedliwości – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 22 marca 2022 r. w sprawie C-508/19, M.F. przeciwko J.M., „Temidium” 2022/2.
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019.
dr Paweł Marcisz
Autor jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4736-2792).
Glosa do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości odmawiających odpowiedzi na pytania prejudycjalne w sprawach polskich sędziów
Glosa rozważa zasadność orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości z punktu widzenia realizacji zasady skutecznej ochrony sądowej. W opracowaniu zostały wskazane niedostatki glosowanych orzeczeń w zakresie analizy charakteru powództw o ustalenie, a także w zakresie, w którym orzeczenia te zakładają możliwość zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w postępowaniach dyscyplinarnych. Rekonstruując, w jaki sposób Trybunał Sprawiedliwości zastosował przesłankę dopuszczalności pytania prejudycjalnego, wskazano na konserwatywne podejście w tym względzie i odmowę rozwoju prawa orzeczniczego. Wszystkie wymienione czynniki prowadzą do sytuacji, w której polscy sędziowie (będący stronami w sprawach przed sądami krajowymi, które zadały pytania prejudycjalne) zostają pozostawieni bez bezpośredniej pomocy prawa unijnego, co budzi poważne wątpliwości z punktu widzenia standardu ustanowionego w sprawie Unibet, zgodnie z którym doprowadzenie do kontroli zgodności środków krajowych z prawem unijnym nie może się wiązać z narażeniem na sankcję administracyjną czy karną.
Słowa kluczowe: Unibet, kryzys konstytucyjny, państwo prawa, praworządność, status sędziów, Izba Dyscyplinarna, niezależność, niezawisłość, powództwo o ustalenie
dr Paweł Marcisz
The author is an Assistant Professor in the Chair for European Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4736-2792).
Case Note on the Decisions by the Court of Justice Refusing to Answer Preliminary Questions Concerning Polish Judges
In this case note I consider whether the Court of Justice’s decisions were right under the principle of effective judicial protection. I indicated some flaws in the decisions, concerning the analysis of declaratory reliefs and their nature as well as the premise of the reasoning being that the effective judicial protection is achievable in disciplinary proceedings. While reconstructing the Court’s application of the admissibility condition, the case note takes notice of the Court’s conservative approach and its refusal to further develop its case-law. All these factors contribute to the situation when Polish judges (being parties to the domestic proceedings in which the preliminary references were made) are deprived of any immediate assistance from EU law. This seems controversial under the Unibet standard, according to which a judicial review of domestic measures with regard to their compliance with EU law cannot expose an individual to a threat of administrative or criminal penalty.
Keywords: Unibet, constitutional crisis, rule of law, status of judges, Disciplinary Chamber, judicial independence, declaratory relief
Bibliografia /References
Bańczyk P., Niezbędność decyzji Trybunału Sprawiedliwości do wydania wyroku przez sąd odsyłający, jako przesłanka dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, „Monitor Prawniczy” 2020/19.
Craig P., Búrca de G., EU Law: Text, Cases, and Materials, Oxford 2011.
Grzelak A., Sakowicz A., Wymóg niezależności sądu krajowego jako element skutecznej ochrony sądowej (uwagi na tle wyroku TS z 19.11.2019 r. dla polskiego wymiaru sprawiedliwości), „Państwo i Prawo” 2020/5.
Gudowski J., Iudex impurus. Wyłączenie z mocy samej ustawy sędziego objętego zarzutem wadliwego powołania lub przejścia na wyższe stanowisko sędziowskie, „Przegląd Sądowy” 2022/5.
Kastelik-Smaza A., Zasady dostępu jednostek do sądów krajowych w sprawach z elementem unijnym [w:] Pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej a ochrona praw jednostki, Warszawa 2010.
Miąsik D., System prawa Unii Europejskiej, t. 2, Zasady i prawa podstawowe, red. D. Miąsik, Warszawa 2022.
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010.
Prete L., Wahl N., The gatekeepers of Article 267 TFEU: On jurisdiction and admissibility of references for preliminary rulings, „Common Market Law Review” 2018/2.
Szpunar M. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 3, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.
Taborowski M., Case C-432/05 Unibet – Some Practical Remarks on Effective Judicial Protection, „Columbia Journal of European Law” 2008/3.
Aleksandra Kinga Węgrzynowicz
Autorka jest doktorantką w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4857-4113).
Polski system wobec wymogów równorzędności, równoczesności i braku hierarchiczności środków ochrony prawnej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 12.01.2023 r., C-132/21, BE przeciwko Nemzeti Adatvédelmi és Információszabadság Hatóság
W styczniu 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości wydał w trybie prejudycjalnym wyrok w sprawie C-132/21, BE przeciwko Nemzeti Adatvédelmi és Információszabadság Hatóság, w którym stwierdził, że wszystkie środki ochrony prawnej przewidziane w rozporządzeniu ogólnym są równorzędne i mogą być stosowane równocześnie. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla polskiego porządku prawnego, ponieważ niektóre przepisy ustawy z 10.05.2018 r. o ochronie danych osobowych, która miała być gwarantem odpowiedniego stosowania rozporządzenia ogólnego, mogą budzić wątpliwości. Sprawa uwidacznia lukę legislacyjną w przedmiocie braku normatywnego uregulowania relacji środków ochrony prawnej przewidzianych w rozporządzeniu ogólnym, co w konsekwencji może stanowić potencjalne ryzyko naruszenia zasad prawa wspólnotowego. W artykule poddano analizie znaczenie wyroku dla odpowiedniego stosowania rozporządzenia, w tym w szczególności w zakresie realizacji praw wynikających z art. 77–79 RODO w kontekście skuteczności zasady pewności prawa. W ocenie autorki wyrok nakazuje postawić zasadnicze pytanie o to, czy istnieje mechanizm, który jednocześnie pozwoli na realizację wszystkich trzech uprawnień wynikających ze wskazanych przepisów (tj. równoczesność, równorzędność, brak hierarchiczności środków ochrony prawnej), a przy tym zagwarantuje pewność prawa.
Słowa kluczowe: ochrona danych osobowych, środki ochrony prawnej, RODO, równorzędność i równoczesność środków ochrony prawnej
Aleksandra Kinga Węgrzynowicz
The author is a PhD student at the Kozminski University in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4857-4113).
The Polish System in the Face of the Requirements of Equivalence, Concurrence, and Lack of Hierarchy of Legal Remedies. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 12 January 2023, C-132/21, BE v. Nemzeti Adatvédelmi és Információszabadság Hatóság
In January 2023, the Court of Justice issued a preliminary ruling in Case C-132/21, BE v. Nemzeti Adatvédelmi és Információszabadság Hatóság, stating that all the remedies provided for in the General Regulation are equivalent and may be applied concurrently. This judgment is of significant importance for the Polish legal order, as some provisions of the Act of 10 May 2018 on the Protection of Personal Data, which was supposed to guarantee adequate application of the General Regulation, may raise doubts. The case highlights a legislative gap: lack of normative regulation of the relationship between the remedies provided for in the General Regulation, which, as a consequence, may constitute a potential risk of violating the principles of Community law. The article analyses the relevance of the judgment to the proper application of the regulation, including, in particular, the exercise of the rights provided for in Articles 77–79 of the GDPR in the context of the effectiveness of the principle of legal certainty. In the author’s opinion, the judgment begs the fundamental question of whether there is a mechanism that simultaneously allows for the exercise of all three rights under the indicated provisions (i.e., concurrence, equivalence, lack of hierarchy of remedies), and at the same time guarantees legal certainty.
Keywords: protection of personal data, legal remedies, GDPR, equivalence and concurrence of legal remedies
Bibliografia / References
Baran M., Stosowanie z urzędu prawa Unii Europejskiej przez sądy krajowe, Warszawa 2014.
Berta P., Kawecki M., Litwiński P. [w:] Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, red. P. Litwiński, Warszawa 2018.
Ćwik-Bury A., Terminy przedawnienia a neutralność systemu VAT w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE. Perspektywa pewności prawa, Warszawa 2020, LEX.
Dyrberg P., Kołyszko A., Zasada autonomii proceduralnej w prawie Unii Europejskiej i jej ograniczenia w praktyce, „Temidium” 2014/4.
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2021.
Kastelik-Smaza A., Pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej a ochrona praw jednostki, Warszawa 2010.
Kawecki M. [w:] Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. M. Czerniawski, M. Kawecki, Warszawa 2019.
Kloc K., Gawroński M. [w:] RODO. Przewodnik ze wzorami, red. M. Gawroński, Warszawa 2018.
Kmieciak Z., Zasada autonomii proceduralnej państw członkowskich UE i jej konsekwencje dla procesu orzekania przez sądy administracyjne i organy administracji publicznej, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2009/2.
Kornobis-Romanowska D., Pewność prawa w Unii Europejskiej. Pomiędzy autonomią jednostki a skutecznością prawa UE, Warszawa 2018.
Kowalik-Bańczyk K., Jednolite stosowanie unijnego prawa konkurencji jako ograniczenie dla autonomii proceduralnej krajowych organów ochrony konkurencji. Glosa do wyroku TS z dnia 3 maja 2011 r., C-375/09, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012/2.
Kurcz B., Wróbel A. [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 3, red. D. Kornobis-Romanowska, J. Łacny, Warszawa 2012.
Łuczak J. [w:] RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, red. E. Bielak-Jomaa, D. Lubasz, Warszawa 2018.
Piasecki K., Z zagadnień stosunku postępowania cywilnego do postępowania administracyjnego [w:] Proces i prawo. Księga pamiątkowa ku czci Profesora J. Jodłowskiego, red. E. Łętowska, Wrocław 1989.
Sołtys A., Wróbel A. (red.), Autonomia proceduralna i jej ograniczenia, LEX 2017.
Szwast M., Związanie sądu powszechnego decyzją Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, „Monitor Prawniczy” 2019/22.
Wróbel A., Autonomia proceduralna państw członkowskich. Zasada efektywności i zasada efektywnej ochrony sądowej w prawie Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/1.
Wróbel P., Prawo do zwrotu podatku pobranego niezgodnie z prawem unijnym, Warszawa 2021, LEX.
Wyszomirski Ł.M., Moc wiążąca decyzji administracyjnej w postępowaniu cywilnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2013/11.
Zawadzka N. [w:] Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. D. Lubasz, Warszawa 2019.
dr hab. Agnieszka Grzelak, prof. ALK
Autorka jest profesorką w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Czy karalność za przestępstwo może uzasadniać wydalenie z Unii Europejskiej obywatela państwa trzeciego? – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 13.09.2016 r., C-304/14, Secretary of State for Home Department przeciwko CS
W omawianej sprawie Trybunał Sprawiedliwości stanął przed koniecznością dokonania wykładni art. 20 TFUE, który dotyczy praw wynikających z obywatelstwa UE, w kontekście sytuacji, która wydawałaby się należeć do zakresu spraw krajowych, a zatem pozostawać poza zakresem prawa UE. W tym przypadku pojawiło się pytanie, czy karalność za przestępstwo może uzasadniać wydalenie obywatela państwa trzeciego w sytuacji, w której jest on członkiem rodziny i sprawuje opiekę nad małoletnim obywatelem UE. Zdaniem Trybunału art. 20 TFUE zasadniczo sprzeciwia się przepisom państwa członkowskiego, które nakładają na obywatela państwa trzeciego skazanego za przestępstwo wydalenie go z terytorium tego państwa członkowskiego do państwa trzeciego, niezależnie od faktu, że obywatel ten jest głównym opiekunem małoletniego dziecka będącego obywatelem tego państwa członkowskiego, w którym zamieszkuje ono od urodzenia, nie korzystając z prawa do swobodnego przemieszczania się, jeżeli wydalenie zainteresowanej osoby wymagałoby opuszczenia przez dziecko terytorium Unii Europejskiej, pozbawiając go w ten sposób rzeczywistego korzystania z istoty jego praw jako obywatela Unii. Jednakże w wyjątkowych okolicznościach państwo członkowskie może przyjąć środek w postaci wydalenia, pod warunkiem że opiera się on na indywidualnym zachowaniu tego obywatela państwa trzeciego, które musi stanowić rzeczywiste, aktualne i wystarczająco poważne zagrożenie naruszające jeden z podstawowych interesów społeczeństwa tego państwa członkowskiego i że opiera się na rozważeniu różnych wchodzących w grę interesów, których rozstrzygnięcie należy do sądu krajowego.
Słowa kluczowe: Karta praw podstawowych, obywatelstwo UE, obywatel państwa trzeciego, wydalenie, dyrektywa 2004/38
dr hab. Agnieszka Grzelak, professor of the Kozminski University
The author is an associate professor at the College of Law, Kozminski University in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5867-8135).
Can a Criminal Record Justify Expulsion of a Third-Country National from the EU? Introduction and Judgment of the Court of Justice of 13 September 2016, C-304/14, Secretary of State for Home Department v. CS
In the case at hand, the Court of Justice was faced with the need to interpret Article 20 TFEU, which deals with rights derived from EU citizenship, in the context of a situation that would appear to fall within the scope of national affairs and therefore outside the scope of EU law. In this case, the question arose as to whether a criminal record could justify the expulsion of a third-country national in a situation where he or she is a family member and has custody of a minor EU citizen. In the Court’s view, Article 20 TFEU generally precludes a Member State’s legislation that imposes on a third-country national convicted of a crime to expel him from the territory of that Member State to a third country, regardless of the fact that the national is the primary caretaker of a minor child who is a national of that Member State, where he/she has resided since birth, without exercising his right to freedom of movement, if the expulsion of the person concerned would require the child to leave the territory of the European Union, thus depriving him/her of the effective exercise of the essence of his rights as a citizen of the Union. However, in exceptional circumstances, a Member State may adopt a measure of expulsion, provided that it is based on the individual behavior of that third-country national, which must constitute a real, present and sufficiently serious threat affecting one of the fundamental interests of that Member State’s society, and that it is based on a consideration of the various interests at stake, the resolution of which is a matter for the national court.
Keywords: Charter of Fundamental Rights, EU citizenship, third-country national, expulsion, Directive 2004/38
Bibliografia / References
Anagnostaras G., Enhanced Protection of EU Nationals against Expulsion and the Concept of Internal Public Security: Comment on the P.I. Case, „European Law Review” 2012/5.
Frąckowiak-Adamska A., Obywatelstwo Unii – art. 20 TFUE – prawo pobytu małoletniego obywatela UE na terytorium państwa członkowskiego, którego to dziecko jest obywatelem – istota praw wynikających z obywatelstwa Unii – pochodne prawo pobytu dla wstępnego, będącego obywatelem państwa trzeciego, który sprawuje opiekę nad małoletnim dzieckiem – wprowadzenie i wyrok TS z 8 marca 2011 r. w sprawie C-34/09 Zambrano przeciwko Office national de l’emploi (ONEm), „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/10.
Kroeze H., Van Elsuwege P., Revisiting Ruiz Zambrano: A Never Ending Story?, „European Journal of Migration and Law” z 18.03.2021 r.
Nic Shuibhne N., C-304/14 CS. The Intersection of National Criminal Law and EU Citizenship Law: Reflections on the Judgment in CS [w:] The Court of Justice and European Criminal Law. Leading cases in a contextual Analysis, red. V. Mitsilegas, A. di Martino, L. Mancano, Oxford 2019.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Bibliografia / References
Skubisz R. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 14B, Prawo własności przemysłowej, red. R. Skubisz, Warszawa 2017.