Studia nad europejskim prawem procesowym cywilnymProfesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny EPS
Studia nad europejskim prawem procesowym cywilnym
Europejskie prawo procesowe cywilne stanowi ważną, fascynującą i wymagającą dziedzinę prawa Unii Europejskiej. Ważną – ze względu na fundamentalne znaczenie zapewnienia dostępu do sądu w sprawach transgranicznych, efektywnej współpracy sądowej oraz swobodnego przepływu orzeczeń, ugód i innych aktów w sprawach cywilnych i handlowych dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz wzmacniania przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, jaką ma być UE.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Studies in European Civil Procedural Law
European civil procedural law is an important, fascinating and challenging area of European Union law. It is important because of the fundamental importance of ensuring access to courts in cross-border cases, effective judicial cooperation, and the free movement of judgments, settlements and other acts in civil and commercial matters for the proper functioning of the internal market and the strengthening of the area of freedom, security and justice that the EU is supposed to be.
Piotr Fik
Autor jest adwokatem, mediatorem, Wicedziekanem Okręgowej Rady Adwokackiej w Częstochowie, członkiem Rady Konsultacyjnej Centrum Mediacji przy Naczelnej Radzie Adwokackiej (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2588-1070).
dr Piotr Staszczyk
Autor jest adwokatem, referendarzem w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-3998).
Udział w autorstwie tekstu:
Piotr Fik – 50%
Piotr Staszczyk – 50%
Sztuczna inteligencja w unijnej koncepcji e-sprawiedliwości – teoria i możliwy wpływ na praktykę
Od paru lat coraz bardziej zauważalne jest wykorzystywanie nowych technologii w wymiarze sprawiedliwości. Przełomem w tym zakresie niewątpliwie była pandemia COVID-19, która wymusiła szerokie wykorzystywanie metod komunikacji na odległość w obszarach, gdzie proces informatyzacji był do tej pory bardzo powolny. Tymczasem informatyzacja wymiaru sprawiedliwości i elektronizacja pism procesowych, pojawienie się nowych sposobów komunikacji, możliwości przechowywania danych na dyskach wirtualnych, jak też systemy sztucznej inteligencji w nieuchronny sposób zmieniają sposób rozumienia zawodu prawnika i jego wykonywanie. W dalszym ciągu wydaje się jednak, że pojęcie „e-sprawiedliwość” czy też konkretne możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w sądownictwie w powszechnej świadomości prawniczej są zagadnieniami dość enigmatycznymi. Niniejszy artykuł ma na celu pewne ustrukturyzowanie tych kwestii ogólnych poprzez przybliżenie unijnej koncepcji e-sprawiedliwości z punktu widzenia jej podstaw aksjologicznych i możliwości wykorzystania w jej ramach sztucznej inteligencji oraz próbę ekstrapolacji tych koncepcji ogólnych na współpracę sądową w sprawach cywilnych.
Słowa kluczowe: e-sprawiedliwość, sztuczna inteligencja, informatyzacja wymiaru sprawiedliwości, elektronizacja pism procesowych, współpraca sądowa w sprawach cywilnych
Piotr Fik
The author is an advocate, a mediator, the Deputy Dean of the District Bar Council in Czestochowa, a member of the Consultative Council of the Mediation Centre at the Polish Bar Council, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2588-1070).
dr Piotr Staszczyk
The author is an advocate in Poland and a référendaire (legal secretary) at the Court of Justice of the European Union (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-3998).
Authors’ contributions:
Piotr Fik – 50%
Piotr Staszczyk – 50%
Artificial Intelligence in the EU e-Justice Concept: Theory and Possible Impact on Practice
For several years now, the use of new technologies in the administration of justice has been more and more noticeable. The breakthrough in this regard was undoubtedly the COVID-19 pandemic, which resulted in extensive use of the methods of remote communication in areas where the computerization process had been very slow before. Meanwhile, the computerization of justice and the dematerialization of procedural documents, the introduction of new means of communication, the opportunities for virtual storage or artificial intelligence software are inevitably transforming the way in which the legal profession and its practice are conceived. However, it still seems that the notion of e-justice or the specific possibilities of using artificial intelligence in the judiciary are quite enigmatic issues in the general legal consciousness. This article aims to organize these general issues to some extent by, on the one hand, introducing the EU e-justice concept from the point of view of its axiological foundations and the possibility of using artificial intelligence within it, and, on the other hand, an attempt to extrapolate these general concepts to judicial cooperation in civil matters.
Keywords: e-justice, artificial intelligence, computerization of justice, dematerialization of procedural documents, judicial cooperation in civil matters
Bibliografia / References
Brennan T., Dieterich W., Ehret B., Evaluating the predictive validity of the COMPAS Risk and Needs Assessment System, „Criminal Justice and Behavior” 2009/1.
Covelo de Abreu J., The Role of Artificial Intelligence in the European e-Justice Paradigm – Suiting Effective Judicial Protection Demands, „Progress in Artificial Intelligence” 2019/8.
Cyrny W., Sztuczna inteligencja kopiuje od nas złe nawyki, https://holistic.news/sztuczna-inteligencja-kopiuje-od-nas-zle--nawyki/ (dostęp: 13.06.2022 r.).
Dubois Ch., Mansvelt V., Delvenne P., Entre nécessité et opportunités: la digitalisation de la justice belge par l’ordre des avocats, „Droit et Société” 2019/3.
Dymitruk M., Sztuczna inteligencja w wymiarze sprawiedliwości? [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczyński, Warszawa 2020.
Fink M., The EU Artificial Intelligence Act and Access to Justice, https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/access/ite-m%3A3180728/view (dostęp: 3.06.2022 r.).
Gołaczyński J., e-Sąd przyszłości, „Monitor Prawniczy” 2019/2.
Harast A., Elektroniczne postępowanie upominawcze (sądowe) w wybranych państwach Unii Europejskiej, „Monitor Prawniczy” 2009/20.
Knoppek K., Postępowanie upominawcze de lege ferenda [w:] Aurea praxis, aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, t. 1, red. J. Gudowski, K. Weitz, Warszawa 2011.
Knoppek K., Teoretyczne założenia postępowania upominawczego [w:] Wokół problematyki cywilnoprocesowej. Studium teoretycznoprawne. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej Profesora Kazimierza Korzana, red. A. Nowak, Katowice 2001.
Kostro P., AI zmienia chińskie sądy, https://mitsmr.pl/serie/czy-wiesz-ze/ai-zmienia-chinskie-sady/ (dostęp: 13.06.2022 r.).
Niiler E., Can AI Be a Fair Judge in Court? Estonia Thinks So, https://www.wired.com/story/can-ai-be-fair-judge-court-esto-nia-thinks-so/ (dostęp: 3.06.2022 r.).
Sourdin T., Judges, Technology and Artificial Intelligence. The Artficial Judge, Cheltenham 2021.
Walmsley J., Artificial Intelligence and the Value of Tranparency, „AI & Society” 2021/36.
Zalewski T., Definicja sztucznej inteligencji [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczyński, Warszawa 2020.
Załucki M., Wykorzystanie sztucznej inteligencji do rozstrzygania spraw spadkowych [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczyński, Warszawa 2020.
dr Bartosz Trocha
Autor jest radcą prawnym (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9548-871X).
Problematyka zawisłości sprawy w rozporządzeniu 2019/1111 (Bruksela II ter)
Europejskie prawo procesowe cywilne podlega ciągłej ewolucji i systematycznemu rozrostowi. Ustawodawca unijny dokłada starań, aby akty prawne z tej dziedziny odpowiadały potrzebom wynikającym ze skali mobilności społecznej ponad granicami państw. Dotyczy to w szczególności proceduralnych aspektów prawa rodzinnego. Niedawna reforma w tym obszarze objęła m.in. sferę rozwiązań odnoszących się do zjawiska postępowań równoległych. Zaktualizowana odnośna regulacja zawiera kilka interesujących nowości, zasługujących na odnotowanie w kontekście jej nadchodzącego wejścia w życie.
Słowa kluczowe: postępowania równoległe, zawisłość sprawy, lis pendens, rozporządzenie 2019/1111, europejskie prawo procesowe cywilne, międzynarodowe postępowanie cywilne, jurysdykcja
dr Bartosz Trocha
The author is an attorney at law in Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9548-871X).
The Issues of Lis Pendens in Regulation No. 2019/1111 (Brussels II ter)
The European civil procedural law is constantly evolving and gradually growing. The EU legislator strives to ensure that legal acts from that field meet the needs resulting from the scale of cross-border social mobility. It concerns especially the procedural aspects of the family law. A recent reform in that field covered, inter alia, the sphere of solutions referring to the phenomenon of parallel proceedings. The updated relevant regulation includes a few interesting innovations, worth noting in the context of its upcoming entry into force.
Keywords: parallel proceedings, pending lawsuit, lis pendens, Regulation No. 2019/1111, Brussels II ter, European civil procedural law, international civil procedure, jurisdiction
Bibliografia / References
Bagan-Kurluta K., Dobro dziecka w sprawach o uprowadzenie dziecka za granicę. Zmiany w prawie i ich spodziewane skutki, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2019/2.
Biagioni G., Carpaneto L., Children under Brussels II ter Regulation, „Yearbook of Private International Law” 2021.
Bobrzyńska O., Brussels II ter Regulation and the 1996 Hague Convention on Child Protection – the interplay of the European and Hague regimes in the matters of parental responsibility, „Polski Proces Cywilny” 2021/4.
Bobrzyńska O., Nowa unijna regulacja spraw małżeńskich i rodzinnych – rozporządzenie Rady (UE) 2019/1111, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2020/3.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2014.
Ciszewski J., Europejskie prawo małżeńskie i dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej. Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń. Komentarz, Warszawa 2004.
Corneloup S., Kruger T., Le règlement 2019/1111, Bruxelles II: la protection des enfants gagne du ter(rain), „Revue Critique de Droit International Privé” 2020/2.
Dominowska J., Jurysdykcja w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej i obowiązku alimentacyjnego a jurysdykcja w postępowaniu rozwodowym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/1.
Frąckowiak-Adamska A., Współpraca sądowa w sprawach cywilnych w Unii Europejskiej [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 8, Współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych i współpraca policyjna, red. J. Barcz, Warszawa 2021.
Gołaczyński J., Jurysdykcja w sprawach małżeńskich i odpowiedzialności rodzicielskiej według rozporządzenia Rady (WE) Nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej uchylającego rozporządzenie (WE) Nr 1347/2000, „Rodzina i Prawo” 2006/3.
Gołaczyński J., Uznanie i wykonalność orzeczeń dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej według rozporządzenia Bruksela II bis [w:] Kolizyjnoprawne i procesowe aspekty prawa rodzinnego, red. J. Gołaczyński, W. Popiołek, Warszawa 2019.
Gołaczyński J. (red.), Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę. Komentarz do Rozporządzenia Rady UE 2019/1111, Warszawa 2022.
González Beilfuss C., What’s New in Regulation (EU) No. 2019/1111?, „Yearbook of Private International Law” 2021.
Grzegorczyk P., Rylski P., Weitz K., Przegląd orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego (2009–2010), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2011/3.
Knade-Plaskacz A., Uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej w świetle orzecznictwa TS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/4.
Kowalczuk-Kędzierska M., Uznawanie i stwierdzanie wykonalności orzeczeń sądów państw obcych w zakresie odpowiedzialności rodzicielskiej [w:] Strona obcej narodowości przed sądami krajowymi. Wybrane zagadnienia, red. E. Macierzyńska-Franaszczyk, F. Zoll, Warszawa 2017.
Kruger T., Samyn L., Brussels II bis: successes and suggested improvements, „Journal of Private International Law” 2016/1.
Laskowska-Hulisz A. [w:] System Prawa Procesowego Cywilnego, t. 4, Postępowanie nieprocesowe, cz. 1, vol. 2, red. T. Ereciński, K. Lubiński, Warszawa 2021.
Limante A., Prorogation of jurisdiction and choice of law in EU family law: navigating through the labyrinth of rules, „Journal of Private International Law” 2021/2.
Lupoi M.A., Between parties’ consent and judicial discretion: joinder of claims and transfer of cases in Regulation (EU) 2019/1111, „Polski Proces Cywilny” 2021/4.
Maciejowska J., Ustanie małżeństwa w stosunkach transgranicznych – jurysdykcja sądu i uznawanie orzeczeń zagranicznych [w:] Rozwód i separacja. Komentarz, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2012.
Mikołajczuk K., Jurysdykcja międzynarodowa w sprawach małżeńskich, „Roczniki Nauk Prawnych” 2012/2.
Miszczuk A., Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach małżeńskich i odpowiedzialności rodzicielskiej w Unii Europejskiej, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2010/5.
Mostowik P., Władza rodzicielska i opieka nad dzieckiem w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 2014.
Mucha J., Zawisłość sprawy w procesie cywilnym, Warszawa 2014.
Pacholska A., Jurysdykcja krajowa w sprawach o rozwód z elementem międzynarodowym [w:] Sądowe stosowanie prawa, red. B. Dolnicki, Katowice 2014.
Pawliczak J., Zmiana unijnych przepisów o uprowadzeniu dziecka za granicę, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/2.
Piasecki K., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, Warszawa 2013.
Pilich M., Forum shopping a reforma rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003, „Rodzina i Prawo” 2017/38–39.
Pilich M., Rylski P., Weitz K., Przegląd orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego (2015–2016) – rozporządzenia nr 2201/2003, nr 4/2009, nr 805/2004, nr 1346/2000 i nr 1397/2007, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2017/4.
Pretelli I., Provisional Measures in Family Law and the Brussels II ter Regulation, „Yearbook of Private International Law” 2019.
Puchała J., Zawisłość spraw wszczętych przed sądami różnych państw członkowskich w świetle rozporządzenia nr 1215/2012, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/11.
Radwan M., Wybrane zagadnienia postępowania wywołanego przez bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie dziecka w innym państwie członkowskim, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/2.
Shúilleabháin M.N., An Overview of the Principal Reforms in Regulation (EU) 2019/1111, „Yearbook of Private International Law” 2021.
Sokołowski M., Pojęcie „zawisłości sprawy” w świetle rozporządzenia Nr 2201/2003, „Monitor Prawniczy” 2012/24.
Sokołowski M., Stosowanie środków tymczasowych na podstawie rozporządzenia 2201/2003 jako podstawa uzyskania jurysdykcji sądowej, „Monitor Prawniczy” 2012/19.
Trocha B., Problematyka zawisłości sprawy w rozporządzeniu nr 1215/2012 (Bruksela I bis), „Monitor Prawniczy” 2013/20.
Trocha B., Zawisłość sprawy przed sądem zagranicznym w postępowaniu cywilnym, Poznań 2018.
Trocha B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 2, Komentarz. Art. 730–1217, red. J. Jankowski, Warszawa 2019.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej w prawie wspólnotowym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2007/1.
Weitz K., Między forum prorogatum a forum non prorogatum – wzmocnienie skuteczności umów jurysdykcyjnych w świetle rozporządzenia Bruksela IA, „Palestra” 2014/9.
Weitz K., Projektowane zmiany rozporządzenia nr 44/2001 [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2012.
Weitz K., Skutki zawisłości sprawy przed sądem państwa trzeciego w świetle rozporządzenia Bruksela Ia [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Pazdan, M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017.
Weitz K., Uznawanie orzeczeń zagranicznych w sprawach małżeńskich w prawie wspólnotowym [w:] Prawo rodzinne w Polsce i w Europie – zagadnienia wybrane, red. P. Kasprzyk, Lublin 2005.
Weitz K., W kwestii zaskarżalności postanowień sądu dotyczących przekazania sprawy z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej sądowi innego państwa członkowskiego, „Palestra” 2011/9–10.
Weitz K., Zawisłość spraw przed sądami państw członkowskich w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej w prawie wspólnotowym [w:] Z zagadnień prawa rodzinnego i rejestracji stanu cywilnego, red. H. Cioch, P. Kasprzyk, Lublin 2007.
Weitz K., Znaczenie woli stron dla ustanowienia jurysdykcji krajowej w sprawach z zakresu odpowiedzialności rodzicielskiej w świetle prawa unijnego, „Polski Proces Cywilny” 2017/4.
Wierciński J., Cywilne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę w Unii Europejskiej, „Zeszyty Prawnicze” 2021/3.
Wojewoda M., Kostwiński M., Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności rodzicielskiej w razie transgranicznej zmiany miejsca zwykłego pobytu dziecka, którego rodzice żyją w rozłączeniu, „Forum Prawnicze” 2020/2.
Zatorska J., Komentarz do rozporządzenia nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, LEX 2010.
Zegadło R., Postulaty zmian w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2201/2003 dotyczącym jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Jan Ciaptacz
Autor jest doktorantem w Katedrze Postępowania Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8535-0904).
Jurysdykcja krajowa w sprawach wynikających z recepti arbitrii na gruncie rozporządzenia Bruksela I bis
Artykuł dotyczy jurysdykcji krajowej sądów państwowych w sporach pomiędzy stronami postępowania arbitrażowego a arbitrem, których przedmiotem są roszczenia z tytułu wzajemnych praw i obowiązków tych podmiotów. W artykule omówione zostały trzy zasadnicze zagadnienia. Po pierwsze, analizie został poddany charakter prawny oraz źródło stosunku prawnego łączącego strony postępowania i arbitra. Po drugie, artykuł odpowiada na pytanie, czy rozporządzenie Bruksela I bis obejmuje swoim zakresem przedmiotowym spory wynikające z takich stosunków prawnych, czy też spory takie są wyłączone z unijnego prawa jurysdykcyjnego z uwagi na ich związek z arbitrażem. Po trzecie, autor przedstawia możliwy sposób zastosowania przepisów rozporządzenia Bruksela I bis regulujących jurysdykcję w sprawach dotyczących umowy do sporów wynikających z recepti arbitrii, z uwzględnieniem specyfiki tych sporów w międzynarodowym arbitrażu handlowym.
Słowa kluczowe: sąd polubowny, arbitraż, status arbitra, umowa o pełnienie funkcji arbitra, rozporządzenie nr 1215/2012, jurysdykcja przemienna w sprawach dotyczących umowy, miejsce świadczenia usług
Jan Ciaptacz
The author is a PhD student at the Department of Civil Procedure at the University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8535-0904).
Jurisdiction in Disputes Arising out of Receptum Arbitrii under the Brussels I Bis Regulation
This article discusses the jurisdiction of state courts in disputes between the parties to arbitral proceedings and the arbitrator with regards to their mutual rights and obligations. It deals with three main issues. Firstly, it analyses the legal nature of and rationale for the relationship between the parties and the arbitrator. Secondly, the article answers the question as to whether disputes arising out of that relationship are covered by the Brussels I bis Regulation or excluded from EU jurisdictional law because of the connection of that relationship with arbitration. Thirdly, the author presents a proposal as to how the provisions of the Brussels I bis Regulation on jurisdiction in matters relating to a contract can be applied to disputes arising out of receptum arbitrii with particular focus on the features of this legal relationship in international commercial arbitration.
Keywords: arbitral tribunal, arbitration, status of arbitrator, arbitrator’s contract, Regulation No. 1215/2012, special jurisdiction in matters relating to a contract, place of performance, contract for provision of services
Bibliografia / References
Asłanowicz M., Pozycja prawna arbitra w arbitrażu handlowym, Warszawa 2019.
Beraudo J.-P., The Arbitration Exception of the Brussels and Lugano Conventions: Jurisdiction, Recognition and Enforcement of Judgments, „Journal of International Arbitration” 2001/18.
Blackaby N. i in., Redfern and Hunter on International Arbitration, Oxford 2015.
Born G.B., International Commercial Arbitration, Alphen aan den Rijn 2014.
Ciaptacz J., Actio pauliana under the Brussels Ia Regulation – a challenge for principles, objectives and policies of EU private international law, „Journal of Private International Law” 2021/17.
De Ly F., The Interface Between Arbitration and The Brussels Regulation, „American University Business Law Review” 2015/5.
Ereciński T., Weitz K., Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008.
Giuliano M., Lagarde P., Report on the Convention on the law applicable to contractual obligations (Dz.Urz. WE C 282 z 1980 r., s. 1).
Grušić U., Jurisdiction in Complex Contracts under the Brussels I Regulation, „Journal of Private International Law” 2011/7.
Hartley T., Arbitration and the Brussels I Regulation – Before and After Brexit, „Journal of Private International Law” 2021/17.
Hauberg Wilhelmsen L., International Commercial Arbitration and the Brussels I Regulation, Cheltenham 2018.
Jenard P., Report on the Convention on jurisdiction and the enforcement of judgments in civil and commercial matters signed at Brussels, 27 September 1968 (Dz.Urz. WE C 59 z 1979 r., s. 66).
Kröll S., Lew J., Mistelis L., Comparative International Commercial Arbitration, Alphen aan den Rijn 2003.
Poon A., Determining the Place of Performance under Article 7(1) of the Brussels I Recast, „International and Comparative Law Quarterly” 2021/70.
Poudret J.-F., Besson S., Comparative Law of International Arbitration, London 2007.
Rogerson P., Private International Law – Jurisdiction, „Cambridge Law Journal” 2010/69.
Szumański A., Arbitrzy i zespół orzekający [w:] System Prawa Handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
van Calster G., European Private International Law, Oxford 2016.
van Haersolte-van Hof J., The Arbitration Exception in the Brussels Convention: Further Comment, „Journal of International Arbitration” 2001/18.
Waincymer J., Procedure and Evidence in International Arbitration, Alphen aan den Rijn 2012.
Wiśniewski T., Hauser-Morel M., Postępowanie arbitrażowe [w:] System Prawa Handlowego, t. 8, Arbitraż handlowy, red. A. Szumański, Warszawa 2015.
Zawiślak K., Receptum arbitrii – uwagi o materialno-prawnym charakterze umowy pomiędzy stronami sporu a arbitrem, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2014/3.
Zawiślak K., Receptum arbitrii, Warszawa 2012.
dr Marcin Kostwiński
Autor jest adwokatem, adiunktem w Katedrze Postępowania Cywilnego I Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707).
Stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty wydanego w Polsce
Europejski nakaz zapłaty jest orzeczeniem wydawanym przez sądy powszechne (względnie referendarzy sądowych) w ramach postępowania odrębnego regulowanego przepisami rozporządzenia nr 1896/2006 oraz art. 50515 i n. Kodeksu postępowania cywilnego. Europejski nakaz zapłaty po uprawomocnieniu się staje się wykonalny, zaś po dokonaniu dalszych niezbędnych czynności przez organy sądowe uprawnia do przeprowadzenia postępowania wykonawczego w celu przymusowej realizacji obowiązku stwierdzonego w tym orzeczeniu. W artykule przeprowadzono analizę przepisów rozporządzenia nr 1896/2006 i Kodeksu postępowania cywilnego w kierunku ustalenia, czy stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty wydanego w Polsce wymaga wcześniejszego opatrzenia orzeczenia klauzulą wykonalności oraz czy nadanie klauzuli wykonalności takiemu orzeczeniu jest wymagane na potrzeby przeprowadzenia egzekucji w kraju. Autor stawia tezę, że co do zasady w żadnym z powyższych wypadków europejski nakaz zapłaty wydany w Polsce nie musi być opatrywany klauzulą wykonalności. Do takich wniosków prowadzą wyniki wykładni systemowej, funkcjonalnej i celowościowej.
Słowa kluczowe: europejski nakaz zapłaty, klauzula wykonalności, stwierdzenie wykonalności, exequatur, rozporządzenie nr 1896/2006
dr Marcin Kostwiński
The author is an advocate, an assistant professor at the Department of Civil Proceedings 1, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0979-9707).
Declaration of Enforceability of a European Order for Payment Issued in Poland
In this article, the provisions of Regulation No. 1896/2006 and the Code of Civil Procedure are analysed in order to determine whether a declaration of enforceability of a European order for payment issued in Poland should be accompanied by an enforcement clause and whether an enforcement clause is required for enforcement in Poland. The author puts forward the thesis that principally in none of the above cases is an enforcement clause needed. The results of systemic, functional, and teleological interpretation lead to such conclusions.
Keywords: European order for payment, enforcement clause, declaration of enforceability, exequatur, Regulation No. 1896/2006
Bibliografia / References
Arciszewski M., Europejski Nakaz Zapłaty, „Monitor Prawniczy” 2008/1.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Burgstaller A., Neumayr M., Der Europäische Vollstreckungstitel für unbestrittene Forderungen, „Die Österreichische Juristen-Zeitung” 2006.
Correa Delcasso J.P., La propositions de règlement instituant une procedure européenne d’injonction de payer, „Revue internationale de droit comparé” 2005/1.
Fabian A., Die Europäische Mahnverfahnresverodnung im Kontext der Europäisierung des Prozessrechts, Jena 2010.
Ferrand F., Mahnverfahren Allemande, Injonction de payer Française et projets Communautaires: Remarques Comparatives [w:] Verfahrensrecht und zur Schiedsgerichtsbarkeit. Festschrift Fur Peter Schlosser Zum 70. Geburtstag, red. B. Bachmann, S. Breidenbach, D. Coester-Waltjen, B. Hess, Tübingen 2005.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, F. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2022.
Geimer R. [w:] Zivilprozessordnung. Kommentar, red. R. Zöller, München 2018.
Gierl W. [w:] Zivilprozessordnung. Handkommentar, red. I. Saenger, Baden-Baden 2011.
Gil I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2021.
Gołaczyński J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, red. J. Gołaczyński, LEX 2012.
Góra-Błaszczykowska A., Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych – zagadnienia wybrane, „Monitor Prawniczy” 2010/3.
Guinchard E., L’Europe, la procédure civile et le créancier: l’injonction de payer européenne et la procédure européenne de règlement des petits litiges, „Revue trimestrielle de droit commercial” 2008.
Harast A., Europejski Nakaz Zapłaty – cz. 1, „Monitor Prawniczy” 2008/16.
Harast A., Europejski Nakaz Zapłaty – cz. 2, „Monitor Prawniczy” 2008/17.
Harast A., Postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, Warszawa 2013.
Hess B., Bittmann D., Die Verordnungen zur Einführung eines Europäischen Mahnverfahrens und eines Europäischen Verfahrens für geringfügige Forderungen – ein substantieller Integrationsschritt im Europäischen Zivilprozessrecht, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2008/4.
Hüßtege R. [w:] Zivilprozessordnung. Kommentar, red. H. Thomas, H. Putzo, München 2016.
Jagieła J., Tymczasowa ochrona prawna w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2007.
Kloiber B., Das Europäische Mahnverfahren, „Zeitschrift für Europarecht, Int. Privatrecht und Rechtsvergleichung” 2009/12.
Kormann J., Das neue Europäische Mahnverfahren im Vergleich zu den Mahnverfahren in Deutschland und Österreich, Jena 2007.
Kostwiński M., Merytoryczne rozpoznanie sprawy w procesie cywilnym w ramach konstrukcji odwrócenia sporu, Warszawa 2019.
Kreße B., Das Europäische Mahnverfahren, „Europäisches Wirtschafts- und Steuerrecht” 2008/12.
Kropholler J., von Hein J., Europäisches Zivilprozessrecht. Kommentar zur EuGVO, Lugano-Übereinkommen 2007,
EuVTVO, EuMVVO und EuGFVO, Frankfurt 2011.
Kunicki I., Związanie sądu wydanym orzeczeniem w procesie cywilnym, Warszawa 2010.
Manowska M., Postępowania odrębne w procesie cywilnym, Warszawa 2010.
Marciniak A., Sądowe postępowanie egzekucyjne w sprawach cywilnych, Warszawa 2019.
Mayr P., Das europäische Mahnverfahren und Österreich, „Juristischen Blätter” 2008.
Mądrzak H., Natychmiastowa wykonalność wyroków w procesie cywilnym PRL, Wrocław 1965.
Miączyński A., Skuteczność orzeczeń w postępowaniu cywilnym, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1974/67.
Michalska-Marciniak A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Marciniak, t. 4, Warszawa 2020.
Muliński M., Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności Europejskiemu Tytułowi Egzekucyjnemu, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2014/5–6.
Muliński M., Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności krajowemu tytułowi egzekucyjnemu, Warszawa 2005.
Muliński M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. J. Jankowski, t. 2, Warszawa 2019.
Olczak-Dąbrowska D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Szanciło, t. 2, Warszawa 2019.
Pernfuß A., Die Effizienz des Europäischen Mahnverfahrens. Eine kritische Untersuchung wesentlicher Vefahrensmerkmale, Augsburg 2008.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2021.
Pietrzkowski H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, t. 5, Warszawa 2016.
Pisuliński J., Europejski nakaz zapłaty, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008/4.
Radwan M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. M. Manowska, t. 2, Warszawa 2021.
Romańska M., Badanie okoliczności materialnoprawnych w postępowaniu klauzulowym i egzekucyjnym [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Rylski P., Europejski nakaz zapłaty w praktyce sądowej, „Prawo w Działaniu. Sprawy cywilne” 2012/12.
Schimrick M., Das Europäische Mahnverfahren, „Neue Justiz” 2008/11.
Schlosser P., EU-Zivilprozessrecht. Kommentar, München 2009.
Storskrubb E., Civil Procedure and EU Law. A Policy Area Uncovered, Oxford 2008.
Sujecki B., Europäisches Mahnverfahren – Geänderter Verordnungsvorschlag, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2006/11.
Sujecki B., Europäisches Mahnverfahren nach dem Verordnungsvorschlag der Europäischen Kommission, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2005/2.
Sujecki B., Europäisches Mahnverfahren, „Zeitschrift für Europäisches Privatrecht” 2006.
Telenga P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Tschütscher B., Weber M., Die Verordnung zur Einführung eines Europäischen Mahnverfahrens, „Die Österreichische Juristen-Zeitung” 2007/27.
Vollkommer G., Huner S., Neues Europäisches Zivilverfahrensrecht in Deutschland, „Neue Juristische Wochenschrift” 2009/16.
Weitz K., Europejski tytuł egzekucyjny dla roszczeń bezspornych, Warszawa 2009.
Woźniak Z., Stwierdzenie wykonalności europejskiego nakazu zapłaty [w:] System Postępowania Cywilnego, red. A. Góra-Błaszczykowska, t. 8, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2021.
Zawistowski D. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Wiśniewski, t. 4, Warszawa 2021.
dr Łukasz Dyrda
Autor jest asystentem w Centrum Prawa Prywatnego Międzynarodowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6855-4454).
Dotychczasowa praktyka i orzecznictwo dotyczące jurysdykcji krajowej w sprawach o ochronę dóbr osobistych a wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 17.06.2021 r., C-800/19, Mittelbayerischer Verlag KG przeciwko SM
W wyroku z 17.06.2021 r. w sprawie C-800/19, Mittelbayerischer Verlag, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej sformułował warunki, od których spełnienia jest uzależniona nieograniczona terytorialnie jurysdykcja sądu miejsca, w którym znajduje się centrum interesów życiowych poszkodowanego. W ocenie Trybunału sąd ten ma jurysdykcję do rozpoznania – w odniesieniu do całości doznanych krzywd i poniesionych szkód – powództwa odszkodowawczego wniesionego przez poszkodowanego tylko wtedy, gdy treści opublikowane na stronie internetowej zawierają obiektywne i możliwe do zweryfikowania elementy, pozwalające na bezpośrednie lub pośrednie jego zidentyfikowanie. Wyrok Trybunału został poddany krytycznej analizie zarówno z perspektywy jego spójności z dotychczasowym dorobkiem orzecznictwa, jak i w kontekście skutków, jakie niesie on dla jurysdykcji krajowej w sprawach dotyczących naruszeń dóbr osobistych. Uzależniając przyznanie nieograniczonej terytorialnie jurysdykcji sądowi miejsca, w którym znajduje się centrum interesów życiowych poszkodowanego, od spełnienia pewnych warunków, Trybunał w istocie wprowadził klauzulę przewidywalności. Nie ma ona jednak ogólnego waloru, lecz jest miarodajna wyłącznie w odniesieniu do centrum interesów życiowych poszkodowanego. Okoliczność, że z powodu braku przewidywalności sąd miejsca, w którym znajduje się centrum interesów życiowych poszkodowanego, nie może wykonywać nieograniczonej terytorialnie jurysdykcji, nie oznacza, że sąd ten nie ma jurysdykcji do orzekania o tej części szkody, która powstała w tym państwie.
Słowa kluczowe: jurysdykcja szczególna, czyny niedozwolone, czyny podobne do czynów niedozwolonych, miejsce zdarzenia wywołującego szkodę, naruszenie dóbr osobistych, miejsce powstania szkody, centrum interesów życiowych poszkodowanego, publikacja internetowa, polskie obozy zagłady
Pobierz treść artykułu
dr Łukasz Dyrda
The author is an assistant at the Centre for Private International Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6855-4454).
Hitherto Practice and Case Law Regarding Jurisdiction in Matters Relating to Infringement of Personality Rights and CJEU Judgment of 17 June 2021, C-800/19, Mittelbayerischer Verlag KG v. SM
In its judgment of 17 June 2021 in case C-800/19, Mittelbayerischer Verlag, the Court of Justice of the European Union set out the conditions for establishing the unlimited-as-to-territory jurisdiction of the court of the place where the centre of interests of the injured person is located. According to the Court, that court has jurisdiction to hear an action for damages brought by that person in respect of the entirety of the harm and damage only if the content published on the website contains objective and verifiable elements which make it possible to identify, directly or indirectly, that person. The article analyses the judgment both from the perspective of its conformity with the existing body of case law and in the context of its implications for jurisdiction in cases involving infringements of personality rights. By making the unlimited-as-to-territory jurisdiction of the court of the place where the injured party’s centre of interests is located subject to certain conditions, the Court has in effect introduced a foreseeability clause. It is not, however, of general application but is relevant only in relation to the centre of interests of the injured party. The fact that the court of the place where the centre of interests of the injured party is located cannot exercise unlimited-as-to-territory jurisdiction does not entail that that court lacks jurisdiction to decide on that part of the damage which arose in that state.
Keywords: special jurisdiction, tort, delicts or quasi-delicts, place where the harmful event occurred, infringement of personality rights, place where the damage occurred, centre of interests of the injured person, online publication, Polish death camps
Bibliografia / References
Figura-Góralczyk E., Mostowik P., Odmowa wykonania polskiego orzeczenia z powodu obcego ordre public. Glosa do wyroku niemieckiego Federalnego Sądu Najwyższego (Bundesgerichtshof) z 19 lipca 2018 r. (IX ZB 10/18), „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2019, t. 17.
Grzegorczyk P., Rylski P., Weitz K., Przegląd orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego (2011–2012), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2013/3.
Kręcisz M., Glosa do wyroku TS z dnia 25 października 2011 r., C-509/09 i C-161/10, LEX 2013.
Mostowik P., Figura-Góralczyk E., Jurisdiction and Costs in Recent Inter-EU Cases of Démenti and Apology for Falsifying History, „Law, Identity and Values” 2022/1.
Niezgódka P., Kontrowersyjny charakter łącznika centrum życiowych interesów domniemanej ofiary publikacji internetowej. Glosa do wyroku TS z dnia 25 października 2011 r., C-509/09 i C-161/10, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/4.
Orecki M., Pilich M., Jurysdykcja i prawo właściwe w sprawach o ochronę dóbr osobistych w Internecie. Glosa do wyroku TS z dnia 25 października 2011 r., C-509/09 i C-161/10, „Polski Proces Cywilny” 2015/1.
Pajor T., Comments on a preliminary draft proposal for a Council Regulation on the law applicable to non-contractual obligations, September 15, Łódź 2002.
Pilich M., Międzynarodowa ochrona dóbr osobistych (wybrane aspekty prawnoprocesowe) [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, LEX 2016.
Weitz K., Forum delicti commissi w spawach o naruszenie dóbr osobistych w Internecie w świetle art. 5 pkt 3 rozporządzenia nr 44/2001, „Polski Proces Cywilny” 2013/3.
Weitz K., Jurysdykcyjne aspekty umownych i deliktowych zobowiązań elektronicznych w świetle rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 – zagadnienia węzłowe [w:] Kolizyjne aspekty zobowiązań elektronicznych. Materiały z konferencji, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2008.
Żyrek S., Jurysdykcja krajowa w sprawach naruszeń dóbr osobistych w internecie – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 17.10.2017 r., C-194/16, Bolagsupplysningen OÜ i Ingrid Ilsjan przeciwko Svensk Handel AB, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/12.
dr hab. Andrzej Olaś
Autor jest adiunktem w Zakładzie Postępowania Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645).
Wykładnia i zakres umowy jurysdykcyjnej zawartej na podstawie art. 25 rozporządzenia nr 1215/2012 – glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 24.06.2021 r., V CSKP 37/21
Publikacja stanowi krytyczne omówienie postanowienia Sądu Najwyższego z 24.06.2021 r., V CSKP 37/21, w zakresie zawartych w uzasadnieniu tego orzeczenia wniosków co do zakresu przedmiotowego umowy jurysdykcyjnej podlegającej rozporządzeniu nr 1215/2012, opartych na wykładni tej umowy. W artykule zwrócono uwagę, że dokonując wykładni tej umowy, Sąd Najwyższy uchylił się od zajęcia stanowiska co do właściwych reguł interpretacyjnych (normy właściwego prawa krajowego ustalone na podstawie adekwatnej reguły kolizyjnej w stosunku do autonomicznych reguł wykładni wyinterpretowanych z art. 25 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości). Autor artykułu opowiada się za koncepcją autonomicznej wykładni tych umów jako optymalną z punktu widzenia funkcjonowania brukselskiego systemu jurysdykcyjnego, przedstawiając zwięźle dotychczasowy dorobek orzeczniczy w tym zakresie, z równoczesnym podkreśleniem potrzeby dalszego rozwoju przedmiotowych reguł w drodze orzecznictwa TS tworzonego w dialogu z sądami krajowymi w celu zapewnienia satysfakcjonującego poziomu pewności prawnej w badanym obszarze.
Słowa kluczowe: umowa jurysdykcyjna, klauzula prorogacyjna, wykładnia umów jurysdykcyjnych, rozporządzenie nr 1215/2012
Pobierz treść artykułu
dr hab. Andrzej Olaś
The author is an assistant professor at the Department of Civil Procedure, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2295-8645).
The Interpretation and Scope of Choice of Court Agreements Made Pursuant to Article 25 of Regulation No. 1215/2012. Commentary on Decision of the Supreme Court of 24 June 2021, V CSKP 37/21
The publication includes a critical discussion of the decision of the Polish Supreme Court of 24 June 2021, V CSKP 37/21, with respect to the conclusions, contained in the reasoning of this decision, regarding the subject-matter of the choice of court agreement governed by Regulation (EU) No. 1215/2012, based on its interpretation. The article points out that in its interpretation of this agreement, the Supreme Court refrained from taking a position on the relevant rules of interpretation (rules of applicable national law established on the basis of an adequate conflict of laws rule v. autonomous rules of interpretation derived from Article 25(1) of the Regulation in case law of the CJEU). The author of the article supports the concept of an autonomous interpretation of these agreements as optimal solution from the point of view of proper functioning of the Brussels jurisdictional regime. To support this view, he presents briefly the existing case law in this area, while emphasizing the need for further development of the rules in question through the case law of the CJEU, created in dialogue with courts of the Member States, in order to ensure a satisfactory level of legal certainty in the examined area.
Keywords: choice of court agreement, forum selection clause, interpretation of choice of court agreement, Regulation No. 1215/1212
Bibliografia / References
Grzegorczyk P., Nowy fundament europejskiego prawa procesowego cywilnego: jurysdykcja krajowa, zawisłość sprawy oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych według rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 1215/2012 (Bruksela Ia) (część II), „Przegląd Sądowy” 2014/7–8.
Grzegorczyk P., Umowy jurysdykcyjne w sprawach cywilnych i handlowych w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w latach 2013–2018, „Przegląd Sądowy” 2019/7–8.
Gutowska M., Prawo właściwe dla umowy o arbitraż – zarys problematyki kolizyjnoprawnej, „ADR – Arbitraż i Mediacja” 2022/1.
Mankowski P. [w:] Europäisches Zivilprozess- und Kollisionsrecht. EuZPR/EuIPR. Kommentar, t. 1, Brüssel Ia-VO, red. T. Rauscher, Köln 2016.
Markiewicz K., Torbus A., O wykładni pisemnych oświadczeń stron w postępowaniu cywilnym rozpoznawczym, „Polski Proces Cywilny” 2013/1.
Nielsen P.A., The new Brussels I Regulation, „Common Market Law Review” 2013/2.
Puchała J., Zawisłość spraw wszczętych przed sądami różnych państw członkowskich w świetle rozporządzenia nr 1215/2012, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/11.
Szpyrka M., Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Postanowienie Sądu Najwyższego z 24.06.2021 r., V CSKP 37/21, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/2.
Torbus A., Umowa jurysdykcyjna w systemie międzynarodowego postępowania cywilnego, Toruń 2012.
Torbus A., Wykładnia umowy jurysdykcyjnej zawartej na podstawie art. 25 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2018 r., I CSK 611/17, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2019, t. 25.
Trocha B., Problematyka zawisłości sprawy w rozporządzeniu nr 1215/2012 (Bruksela I bis), „Monitor Prawniczy” 2013/20.
Wołodkiewicz B., Ustanowienie jurysdykcji krajowej przez wdanie się w spór na podstawie rozporządzenia Bruksela I bis, Warszawa 2020.
dr Agnieszka Jabłonowska
Autorka jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651).
Prawo konsumenckie Unii Europejskiej – nieuczciwe praktyki handlowe a kontrola uczciwości wzorców umownych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 15.03.2012 r., C-453/10, Jana Pereničová i Vladislav Perenič przeciwko SOS financ, spol. s r. o.
Wyrok C-453/10, Pereničová, jest kluczowy zarówno dla stosowania dyrektywy 2005/29/WE o nieuczciwych praktykach handlowych oraz dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, jak i dla oceny ich relacji. Po pierwsze, Trybunał rozwija w nim swoje orzecznictwo na temat ważności umów konsumenckich zawierających nieuczciwe postanowienia. Po drugie, wyrok odnosi się do wpływu dyrektywy 2005/29/WE na ustalenia dotyczące wzorców umownych. Trybunał podkreślił, że stwierdzenie nieuczciwego charakteru praktyki handlowej, stosowanej przykładowo przed zawarciem umowy lub w trakcie jej zawierania, stanowi jedną z okoliczności, na których właściwy sąd krajowy może oprzeć ocenę nieuczciwego charakteru warunków umowy. Uznanie danej praktyki handlowej za nieuczciwą nie ma jednak bezpośredniego wpływu na ocenę ważności umowy w kontekście art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG.
Słowa kluczowe: nieuczciwe praktyki handlowe, nieuczciwe postanowienia umowne, wzorce umowne, nieważność umowy
dr Agnieszka Jabłonowska
The author is an assistant professor at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651).
European Union Consumer Law – Unfair Commercial Practices and Fairness Control of Standard Terms: Introduction and Judgment of the Court of Justice of 15 March 2012, C-453/10, Jana Pereničová and Vladislav Perenič v. SOS financ spol. s r. o.
Judgment C-453/10, Pereničová, is crucial both for the application of Directives 2005/29/EC on unfair commercial practices and 93/13/EEC on unfair terms in consumer contracts, and for understanding the relationship between those legal acts. Firstly, it develops prior case law on the validity of consumer contracts containing unfair terms. Secondly, it defines the impact of Directive 2005/29/EC on the assessment of unfair contract terms. The Court points out that the finding of an unfair nature of a commercial practice, for example, carried out before or during the conclusion of a contract, is one factor among others on which the court having jurisdiction may base its assessment of the unfairness of contract terms under Directive 93/13/EEC. Nonetheless, the finding that a commercial practice is unfair has no direct effect on the assessment of the contract’s validity from the point of view of Directive 93/13/EEC.
Keywords: unfair commercial practices, unfair contract terms, standard terms, invalidity of contract
Bibliografia / References
Ciepła H., Dochodzenie roszczeń z umów kredytów frankowych. Praktyka, orzecznictwo, pytania i odpowiedzi, Warszawa 2020.
Durovic M., Private Law Consequences of Unfair Commercial Practices [w:] The Transformation of Economic Law: Essays in Honour of Hans-W. Micklitz, red. L. de Almeida, M. Cantero Gamito, M. Durovic, K.P. Purnhagen, Oxford 2021.
Mucha J., Wymóg zrozumiałości i przejrzystości w umowie kredytu hipotecznego oraz brak możliwości zmiany treści nieuczciwego warunku umownego przez sąd krajowy – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości C-212/20, M.P. i B.P. przeciwko „A.”, prowadzącemu działalność za pośrednictwem „A.” S.A., „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/6.
Mucha J., Zasada skuteczności oraz kryteria oceny nieuczciwych warunków umownych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 14.03.2013 r., C-415/11, Mohamed Aziz przeciwko Caixa d’Estalvis de Catalunya, Tarragona i Manresa (Catalunyacaixa), „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/5.
Sikorski G., Zejda M., Nieważność umowy kredytu denominowanego i indeksowanego – wnioski z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, „Przegląd Prawa Handlowego” 2021/7.
Wyżykowski B., Dalsze obowiązywanie umowy po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru jej postanowienia lub postanowień – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 3.10.2019 r., C-260/18, Kamil Dziubak i Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/3.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Bibliografia / References
Biernat S., Czego uczą pytania prejudycjalne sądów administracyjnych, „Rocznik Administracji Publicznej” 2021.
Hofmański P., Prawo do sądu w sprawach karnych jako gwarancja ochrony praw człowieka [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
