Tyrania wartości? Problemy i drogi europejskiej ochrony praworządności krajowej
Armin von Bogdandy
Autor jest dyrektorem Max Planck Institut für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht, profesorem prawa publicznego na Uniwersytecie we Frankfurcie nad Menem.
Tyrania wartości? Problemy i drogi europejskiej ochrony praworządności krajowej
Trybunały konstytucyjne państw członkowskich są powołane do obrony wartości europejskich przed autorytarnymi tendencjami w innych państwach członkowskich, niezależnie od szeregu różnych kruczków prawnych. Mają one jednak obowiązek zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym również w przypadku orzekania na podstawie tożsamości narodowej. Europejskie wartości należy przy tym interpretować w sposób minimalistyczny, nie jako nakazy optymalizacji, lecz jako „czerwone linie”. Powinny one być powszechnie stosowane przez różnego rodzaju instytucje w ramach europejskiej sieci niezależnych instytucji. Jest to niezbędne dla odparcia zarzutu tyranii wartości.
Słowa kluczowe: europejskie wartości, zasada praworządności, zasada bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego, demokracja nieliberalna, trybunały konstytucyjne, europejska przestrzeń prawna
Armin von Bogdandy
The author is the director of the Max Planck Institut für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht, Professor for Public Law at the University in Frankfurt/Main
Tyranny of Values? Problems and Paths of European Defence of National Rule of Law
The article examines the necessity, requirements and pitfalls of national constitutional courts defending European values against authoritarian tendencies. National courts cannot and should not avoid this challenge, but must involve the Court of the European Union, even in case they decide on grounds of national identity. Any interpretation of the European values should be minimalistic: aiming only at red lines safeguarding essentials of liberal constitutionalism, but not at guiding principles for a pan-European constitutional law. The application should be a common exercise by various institutions within a European Einschätzungsverbund. All this is needed to avoid a Schmittian “tyranny of values”.
Keywords: European values, rule of law, direct effect, illiberal democracies, constitutional courts, European legal space
Bibliografia:
Ackerman B., We the People: Foundations, Cambridge 1991.
Alber S. [w:] Europäische Grundrechte-Charta: Kommentar, red. K. Stern, M. Sachs, München 2016.
Bachmann K., Zur Entwicklung der polnischen Demokratie, „Aus Politik und Zeitgeschichte” 2018/10–11.
Bäcker M., Das Grundgesetz als Implementationsgarant der Unionsgrundrechte, „Europarecht” 2015/4.
Böckenförde E.-W., Grundrechte als Grundsatznormen: Zur gegenwärtigen Lage der Grundrechtsdogmatik, „Der Staat” 1990/1.
Bogdandy A. von, Bogdanowicz P., Canor I., Taborowski M., Schmidt M., A potential constitutional moment for the European rule of law – The importance of red lines, „Common Market Law Review” 2018/4.
Bogdandy A. von, Prinzipien von Staat, supranationalen und internationalen Organisationen [w:] Handbuch des Staatsrechts, t. 11, Internationale Bezüge, red. J. Isensee, P. Kirchhof, Heidelberg 2013.
Bogdandy A. von, Venzke I., In wessen Namen? Internationale Gerichte in Zeiten globalen Regierens, Berlin 2014.
Burchardt D., Die Ausübung der Identitätskontrolle durch das Bundesverfassungsgericht, „Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht” 2016.
Cassese S., The „Constitutional Traditions Common to the Member States” of the European Union, „Rivista Trimestrale di Diritto Pubblico” 2017/4.
Classen C.D., Zu wenig, zu fundamentalistisch – zur grundrechtlichen Kontrolle „unionsrechtlich determinierter” nationaler Hoheitsakte, „Europarecht” 2016/3.
Frankenberg G., Angst im Rechtsstaat, „Kritische Justiz” 1977/4.
Franzius C., Der Kampf um Demokratie in Polen und Ungarn – Wie kann und soll die Europäische Union reagieren?, „Die Öffentliches Verwaltung” 2018/10.
Gersdorf M., Stanowisko w sprawie Białej Księgi dotyczącej reform wymiaru sprawiedliwości, https://archiwumosiatynskiego.pl/images/2018/03/stanowisko-Pierwszego-Prezesa-Sądu-Najwyższego-w-sprawie-Białej-Księgi.pdf (dostęp: 12.03.2019 r.).
Giegerich T., Verfassungshomogenität, Verfassungsautonomie und Verfassungsaufsicht in der EU: Zum „neuen Rechtsstaatsmechanismus” der Europäischen Kommission [w:] Herausforderungen an Staat und Verfassung: Liber Amicorum für Torsten Stein zum 70. Geburtstag, red. C. Calliess, Baden-Baden 2015.
Grabenwarter Ch., Konventionswidrigkeit der Auslieferung bei drohender Todesstrafe – Fall Soering, „Neue Juristische Wochenschrift” 2017/42.
Graziadei M., Caria R. de, The „Constitutional Traditions Common to the Member States” in the Case-Law of the European Court of Justice. Judicial Dialogue at its Finest, „Rivista Trimestrale di Diritto Pubblico” 2017/4.
Griebel J., Europäische Grundrechte als Prüfungsmaßstab der Verfassungsbeschwerde, „Das Deutsche Verwaltungsblatt” 2014/4.
Habermas J., Discourse Theory and International Law: An Interview with Jürgen Habermas, https://verfassungsblog.de/discourse-theory-and-international-law-an-interview-with-jurgen-habermas/ (dostęp: 12.03.2019 r.).
Habermas J., Faktizität und Geltung. Beiträge zur Diskurstheorie des Rechts und des demokratischen Rechtsstaats, Frankfurt am Main 1992.
Halmai G., Illiberal Constitutionalism? The Hungarian Constitution in a European Perspective [w:] Verfassungskrisen in der Europäischen Union, red. S. Kadelbach, Frankfurt am Main 2018.
Hartmann N., Ethik, Berlin–Leipzig 1926.
Hillgruber Ch., Verfassungsrecht zwischen normativem Anspruch und politischer Wirklichkeit, „Veröffentlichungen der Vereinigung der Deutschen Staatsrechtslehrer” 2008/67.
Huber P.M., Europäische Verfassungs- und Rechtsstaatlichkeit in Bedrängnis, „Der Staat” 2017/3.
Jarass H.D. [w:] Charta der Grundrechte der Europäischen Union: Kommentar, red. H.D. Jarass, München 2016.
Jestaedt M., Phänomen Bundesverfassungsgericht. Was das Gericht zu dem macht, was es ist [w:] M. Jestaedt, O. Lepsius, C. Möllers, C. Schönberger, Das entgrenzte Gericht. Eine kritische Bilanz nach sechzig Jahren Bundesverfassungsgericht, Berlin 2011.
Joas H., Die Entstehung der Werte, Frankfurt am Main 1997.
Kailitz S., Köllner P., Zur Autokratieforschung der Gegenwart: Klassifikatorische Vorschläge, theoretische Ansätze und analytische Dimensionen, „Politische Vierteljahresschrift” 2013/47.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Biała księga w sprawie reform polskiego wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2018, https://www.premier.gov.pl/files/files/biala_ksiega_pl_full.pdf (dostęp: 12.03.2019 r.).
Kochenov D., On Policing Article 2 TEU Compliance – Reverse Solange and Systemic Infringements Analyzed, „Polish Yearbook of International Law” 2013.
Komárek J., Why National Constitutional Courts Should not Embrace EU Fundamental Rights [w:] The EU Charter of Fundamental Rights as Binding Instruments, red. S. de Vries, U. Bernitz, S. Weatherill, Oxford 2015.
Komisja Wenecka, Opinia w sprawie nowelizacji ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym Rzeczypospolitej Polskiej, nr 833/2015, CDL-AD(2016)001, http://joannasw.pl/data/uploads/aktualnosci/opinia_europejskiej_komisji_weneckiej..pdf (dostęp: 12.03.2019 r.).
Kommentar zum Grundgesetz, red. H. von Mangoldt, F. Klein, Ch. Starck, München 2018.
Lacchi C., Review by Constitutional Courts of the Obligation of National Courts of Last Instance to Refer a Preliminary Question to the Court of Justice of the EU, „German Law Journal” 2015/6.
Lauth H.-J., Sehring J., Putting Deficient Rechtsstaat on the Research Agenda: Reflections on Diminished Subtypes, „Comparative Sociology” 2009/8.
Lepsius O., Die maßstabsetzende Gewalt [w:] M. Jestaedt, O. Lepsius, C. Möllers, C. Schönberger, Das entgrenzte Gericht. Eine kritische Bilanz nach sechzig Jahren Bundesverfassungsgericht, Berlin 2011.
Luhmann N., Legitimation durch Verfahren, Darmstadt 1975.
Mandry C., Europa als Wertegemeinschaft. Eine theologisch-ethische Studie zum politischen Selbstverständnis der Europäischen Union, Baden-Baden 2009.
Mendelski M., Das europäische Evaluierungsdefizit der Rechtsstaatlichkeit, „Leviathan” 2016/3.
Mengozzi P., A European Partnership of Courts: Judicial Dialogue between the EU Court of Justice and National Constitutional Courts, „Il Diritto dell’Unione Europea” 2015/3
Merkel W., Vergleich politischer Systeme: Demokratien und Autokratien [w:] Studienbuch Politikwissenschaft, red. M.G. Schmidt, F. Wolf, S. Wurster, Wiesbaden 2013.
Möllers Ch., Schneider L., Demokratiesicherung in der Europäischen Union, Tübingen 2018
Nettesheim M., Anmerkung, „Juristenzeitung” 2016/8.
Nettesheim M., Ein Individualrecht auf Staatlichkeit? Die Lissabon-Entscheidung des BVerfG, „Neue Juristische Wochenschrift” 2009/39.
Nowag J., EU law, constitutional identity, and human dignity: A toxic mix? Bundesverfassungsgericht: Mr R, „Common Market Law Review” 2016/5.
Nowak C., Europäisches Verwaltungsrecht und Grundrechte [w:] Verwaltungsrecht der Europäischen Union, red. J.P. Terhechte, Baden-Baden 2011.
Palermo F., Kössler K., Comparative Federalism. Constitutional Arrangements and Case Law, Oxford–Portland 2017.
Paris D., Constitutional courts as European Union courts: The current and potential use of EU law as a yardstick for constitutional review, „Maastricht Journal of European and Comparative Law” 2017/6.
Reimer F., Verfassungsprinzipien. Ein Normtyp im Grundgesetz, Berlin 2001.
Rugge G., Bundesverfassungsgericht e Corte di Giustizia dell’UE: quale futuro per il dialogo sul rispetto dell’identità nazionale?, „Il diritto dell’Unione Europea” 2016/4.
Sauer H., „Solange” geht in Altersteilzeit – Der unbedingte Vorrang der Menschenwürde vor dem Unionsrecht, „Neue Juristische Wochenschrift” 2016/16.
Scheppele K., Enforcing the Basic Principles of EU Law through Systemic Infringement Actions [w:] Reinforcing the Rule of Law Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Schmitt C., Die Lage der europäischen Rechtswissenschaft, Tübingen 1950.
Schmitt C., Die Tyrannei der Werte, Berlin 2011.
Schönberger C., Anmerkung, „Juristenzeitung” 2016/8.
Schorkopf F., Wertesicherung in der Europäischen Union. Prävention, Quarantäne und Aufsicht als Bausteine eines Rechts der Verfassungskrise?, „Europarecht” 2016/2.
Schulze-Fielitz H. [w:] Grundgesetz. Kommentar, t. 2, red. H. Dreier, Tübingen 2015.
Schuppert G.F., Bumke C., Die Konstitutionalisierung der Rechtsordnung, Baden-Baden 2000.
Spieker L.D., From Moral Values to Legal Obligations – On How to Activate the Union’s Common Values in the EU Rule of Law Crisis, „Max Planck Institute for Comparative Public Law & International Law. Research Paper” 2018/24.
Stein T., Die rechtlichen Reaktionsmöglichkeiten der Europäischen Union bei schwerwiegender und anhaltender Verletzung der demokratischen und rechtsstaatlichen Grundsätze in einem Mitgliedstaat [w:] Liber amicorum Günther Jaenicke, red. V. Goetz, P. Selmer, R. Wolfrum, Berlin 1998.
Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia, Odpowiedź na kompendium Białej księgi w sprawie reform polskiego wymiaru sprawiedliwości, przedstawione przez rząd Rzeczypospolitej Polskiej Komisji Europejskiej, 17 March 2018, https://www.iustitia.pl/images/pliki/kompedium_pl.pdf (dostęp: 12.03.2019 r.).
Thym D., Vereinigt die Grundrechte!, „Juristenzeitung” 2015/2.
Volkmann U., Wertedämmerung, „Merkur” 2018/11.
Voßkuhle A., Die Idee der Europäischen Wertegemeinschaft, Köln 2018.
Voßkuhle A., Multilevel cooperation of the European Constitutional Courts: Der Europäische Verfassungsgerichtsverbund, „European Constitutional Law Review” 2010/2.
Weber M., Wissenschaft als Beruf, München–Leipzig 1919.
Weiler J.H.H., Epilogue: living in a glass house: Europe, democracy and the rule of law [w:] Reinforcing the Rule of Law Oversight in the European Union, red. C. Closa, D. Kochenov, Cambridge 2016.
Wohlfahrt C., Die Vermutung unmittelbarer Wirkung des Unionsrechts, Heidelberg 2015.
dr Jacek Błachut
Autor jest adwokatem w kancelarii T. Studniki, K. Płeszka, Z. Ćwiąkalski, J. Górski sp.k. w Krakowie.
prof. dr hab. Sławomir Dudzik
Autor jest kierownikiem Katedry Prawa Europejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ochrona danych osobowych w działalności profesjonalnych uczestników rynku funduszy inwestycyjnych
Tematem artykułu jest problematyka adresatów obowiązków w zakresie przetwarzania danych osobowych w związku z szeroko rozumianą działalnością funduszy inwestycyjnych. Autorzy analizują kwestię umiejscowienia uczestników tego obrotu w siatce pojęciowej stworzonej przez RODO. Przedmiotem uwag są fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, depozytariusze, agenci transferowi, dystrybutorzy oraz podmioty zarządzające sekurytyzowanymi wierzytelnościami. W artykule dokonuje się kwalifikacji tych podmiotów w odniesieniu do zdefiniowanych w RODO pojęć administratora i podmiotu przetwarzającego. W publikacji zawarto także postulaty de lege ferenda, w tym w szczególności co do przyznania towarzystwu statusu administratora danych przetwarzanych w związku z działalnością funduszu. Przedmiotem wywodów jest również kwestia odpowiedzialności za delikty w zakresie ochrony danych osobowych i odpowiedzialności administracyjnoprawnej na gruncie RODO w przypadku dopuszczenia się naruszenia ze strony funduszu inwestycyjnego. W tym zakresie autorzy formułują tezę o konieczności zmiany przepisów na poziomie unijnym.
Słowa kluczowe: RODO, ochrona danych osobowych; administrator, podmiot przetwarzający, fundusz inwestycyjny, towarzystwo funduszy inwestycyjnych, depozytariusz, agent transferowy, dystrybutor, podmioty zarządzające sekurytyzowanymi wierzytelnościami
dr Jacek Błachut
The author is an advocate at law firm T. Studnicki, K. Płeszka, Z. Ćwiąkalski J. Górski sp.k. in Krakow.
prof. dr hab. Sławomir Dudzik
The author is the head of the European Law Chair of the Jagiellonian University in Krakow.
Protection of Personal Data in the Activity of Professional Investment Fund Market Participants
The subject of the article is the issue of entities that have obligations in the field of personal data processing in relation to investment funds’ activity, in the broad sense. The authors analyse the problem of placing the participants of this market within the network of definitions introduced by the GDPR. The comments concern investment funds, investment fund companies, depositaries, transfer agents, distributors, and entities managing securitised debt. In the article, these entities are categorised with reference to the terms ‘controller’ and ‘processor’ defined in the GDPR. The publication also proposes legislative amendments, including in particular those regarding granting an investment fund company the status of controller of the data processed in connection with the fund’s activity. Issues of liability for torts in the area of personal data protection and liability under administrative law on the grounds of the GDPR, in the event of a breach by an investment fund, are also discussed. In this respect, the authors formulate a thesis about the need to change regulations at EU level.
Keywords: GDPR; personal data protection; controller; processor; investment fund; investment fund company; depositary; transfer agent; distributor; entities managing securitised debt
Bibliografia:
Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Kraków 2007.
Bielak-Jomaa E., Lubasz D. (red.), RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, reWarszawa 2018.
Blume P., An alternative model for data protection law: changing the roles of controller and processor, „International Data Privacy Law” 2015/4.
Blume P., Controller and processor: is there a risk of confusion?, „International Data Privacy Law” 2013/2.
Czerniawski M., Odpowiedzialność administratora fanpage’a na Facebooku za przetwarzanie danych osobowych – glosa do wyroku TS z 5.06.2018 r., C-210/16, LEX 2018.
Fajgielski P., Kontrola przetwarzania i ochrony danych osobowych. Studium teoretyczno-prawne, Lublin 2008.
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2018.
GIODO, Sprawozdanie z działalności Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w roku 2007, http://www.giodo.gov.pl/data/filemanager_pl/1218.pdf (dostęp: 9.02.2019 r.).
Górecki P., Konstrukcja prawna i działalność funduszy sekurytyzacyjnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/2.
Górecki P., Przetwarzanie danych osobowych przez fundusz sekurytyzacyjny, „Przegląd Prawa Handlowego” 2016/12.
Grupa Robocza Art. 29, Opinia 1/2010 w sprawie pojęć „administrator danych” i „przetwarzający”, przyjęta w dniu 16 lutego 2010 r., WP 169, http://giodo.gov.pl/pl/file/1939 (dostęp: 10.02.2019 r.).
Jakie są zasadnicze podstawy prawne przetwarzania danych osobowych przez zakład ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych (agentów i brokerów)?, http://www.giodo.gov.pl/362/id_art/995/j/pl (dostęp: 9.02.2019 r.).
Kidyba A. (red.), Ustawa o funduszach inwestycyjnych. Komentarz, t. 1, Art. 1–157, Warszawa 2018.
Kropiwnicki J., Fundusze inwestycyjne. Prawna ochrona interesu uczestników, Warszawa 2009
Kropiwnicki J., Ustawa o funduszach inwestycyjnych. Komentarz, LEX 2013.
Litwiński P. (red.), Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych, Warszawa 2017.
Mroczkowski R., Nadzór nad funduszami inwestycyjnymi, Warszawa 2011.
Mroczkowski R. (red.), Ustawa o funduszach inwestycyjnych. Komentarz, Warszawa 2014.
Radwański Z. (red.), System Prawa Prywatnego, t. 2. Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2002.
Romanowski B., Kiedy agent ubezpieczeniowy może przetwarzać dane osobowe, „Rzeczpospolita” z 8.11.2012 r.
Sakowska-Baryła M. (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Voigt P., Bussche A. von dem, The EU General Data Protection Regulation (GDPR). A Practical Guide, Cham 2017.
prof. dr hab. Jacek Gołaczyński
Autor jest sędzią Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu.
dr Marek Zalisko
Autor jest radcą prawnym, w latach 2013–2015 wykładowca w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury.
Jurysdykcja krajowa szczególna w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego w rozporządzeniu nr 1215/2012
Artykuł dotyczy jurysdykcji krajowej szczególnej w prawie UE w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego na gruncie rozporządzenia nr 1215/2012. Jurysdykcja krajowa wynikająca z art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 ma zastosowanie we wszystkich sprawach wynikających z tytułu odpowiedzialności za szkodę, która powstała w wyniku zobowiązania pozaumownego w znaczeniu wynikającym z art. 7 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012. Łączniki jurysdykcyjne przewidziane w art. 7 rozporządzenia nr 1215/2012 w zakresie jurysdykcji krajowej szczególnej mają charakter uzupełniający wobec łącznika jurysdykcyjnego opartego na domicylu pozwanego wynikającym z jurysdykcji krajowej ogólnej z art. 4 rozporządzenia nr 1215/2012. Uzasadnieniem dla obowiązywania jurysdykcji krajowej szczególnej opartej na łączniku miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę, jest istnienie ścisłego związku pomiędzy powstałym roszczeniem a sądem krajowym jako najbardziej właściwym do prowadzenia sporu pomiędzy stronami. W postępowaniach transgranicznych w sprawach cywilnych i handlowych decyzja powoda o skorzystaniu z tej podstawy jurysdykcji szczególnej wyznacza sąd, przed którym powództwo zostanie wytoczone, a pozwany jest zobowiązany do podporządkowania się decyzji powoda w zakresie wyboru właściwości międzynarodowej sądu.
Słowa kluczowe: jurysdykcja krajowa szczególna, czyn niedozwolony, czyn podobny do czynu niedozwolonego, rozporządzenie nr 1215/2012
prof. dr hab. Jacek Gołaczyński
The author is a judge of the Court of Appeal in Wrocław.
dr Marek Zalisko
The author is an attorney at law; in 2013-2015 he was a lecturer at the National School of the Judiciary and Public Prosecution.
Special National Jurisdiction in Matters Relating to Tort, Delict or Quasi-Delict in Regulation No. 1215/2012
This article concerns special national jurisdiction in EU law in matters relating to tort, delict or quasi-delict on the basis of Regulation No. 1215/2012. National jurisdiction resulting from Article 7(2) of Regulation No. 1215/2012 applies in all matters involving liability for loss caused by a non-contractual obligation in the meaning resulting from Article 7(1) of Regulation No. 1215/2012. The grounds of jurisdiction provided for in Article 7 of Regulation No. 1215/2012 in the field of special national jurisdiction are supplementary with respect to the defendant’s domicile, which results from general national jurisdiction under Article 4 of Regulation No. 1215/2012. The reason justifying special national jurisdiction on the grounds of place where the harmful event occurred or may occur is the existence of a close link between the claim and the national court as the best-positioned to adjudicate in the dispute between the parties. In cross-border proceedings in civil and commercial matters the claimant’s decision to use these grounds for special jurisdiction appoints the court before which the claim should be brought, while the defendant is obligated to accept the claimant’s decision to the extent of choice of the court’s international jurisdiction.
Keywords: special national jurisdiction, tort or delict, quasi-delict, Regulation No. 1215/2012
Bibliografia:
Ciszewski J., Konwencja z Lugano. Komentarz, Warszawa 2004.
Geimer R., Schütze R.A., Europäisches Zivilverfahrensrecht. Kommentar, München 2010.
Gołaczyński J., Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2008.
Gołaczyński J., Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Hartley T.C., Jurisdiction in tort claims for non-physical harm under Brussels 2012, Article 7(2), „International and Comparative Law Quarterly” 2018/4.
Junker A., Internationales Zivilprozessrecht, München 2016.
Kropholler J., Europäisches Zivilprozeßrecht. Kommentar zu EuGVO, Lugano-Übereinkommen und Europäischem Vollstreckungstitel, Frankfurt am Main 2005.
Musielak H.-J., Voit W., Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz, München 2017.
Rauscher T. (red.), Europäisches Zivilprozeßrecht. Kommentar, t. 2, München 2006.
Schlosser P.F., EU-Zivilprozessrecht: EuGVVO, AVAG, VTVO, MahnVO, BagatellVO, HZÜ, EuZVO, HBÜ, EuBVO, München 2009.
Świerczyński M. [w:] Jurysdykcja, uznawanie orzeczeń sądowych oraz ich wykonywanie w sprawach cywilnych i handlowych. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012. Komentarz, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2015.
Vollkommer M., Allgemeine Vorschriften (Buch 1.). Gerichtsstand (Titel 2.) [w:] R. Zöller, Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz und den Einführungsgesetzen, mit Internationalem Zivilprozessrecht, EG-Verordnungen, Kostenanmerkungen, Köln 2009.
Weitz K., Europejskie prawo procesowe cywilne [w:] Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Kraków 2005.
Weitz K., Jurysdykcja krajowa oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych w świetle prawa wspólnotowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004/1.
Weitz K., Jurysdykcyjne aspekty umownych i deliktowych zobowiązań elektronicznych w świetle rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 – zagadnienia węzłowe [w:] Kolizyjne aspekty zobowiązań elektronicznych, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2007.
Weitz K., Projektowane zmiany rozporządzenia nr 44/2001 [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2012.
Zalisko M., Instrumenty prawne w obszarze współpracy sądowej w sprawach cywilnych i handlowych w Unii Europejskiej, Wrocław 2011.
Zalisko M., Jurysdykcja w sprawach sporów z umów elektronicznych [w:] Sporządzanie umów elektronicznych. Komentarz praktyczny, wzory umów, orzecznictwo, red. J. Gołaczyński, Warszawa 2017.
Zalisko M., Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych [w:] Meritum. Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2017.
dr Monika Domańska
Autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
Przestrzeganie etyki opartej na religii lub przekonaniach jako przesłanka uzasadniająca odmienne traktowanie pracowników – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 11.09.2018 r., C-68/17, IR przeciwko JQ
Dyrektywa Rady 2000/78/WE z 27.11.2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy podejmuje kwestie związane ze zwalczaniem dyskryminacji m.in. ze względu na religię lub przekonania, co powoduje, że jest istotnym aktem regulującym wybrane zagadnienia związane ze statusem Kościołów i innych organizacji, których etyka opiera się na religii lub przekonaniach, działających jako pracodawcy. Z kolei komentowany wyrok C-68/17, IR, jest jedną z nielicznych wypowiedzi Trybunału Sprawiedliwości dążących do wyjaśnienia, jak należy wypełnić poszczególne warunki prowadzenia działalności zawodowej, aby odmienne traktowanie z uwagi na religię lub przekonania mogło zostać uznane za pozostające w granicach przewidzianego prawem odstępstwa od ogólnej zasady zakazu dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania.
Słowa kluczowe: równe traktowanie, wymagania zawodowe, etyka kościoła lub organizacji, zakaz dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania, art. 21 KPP
dr Monika Domańska
The author is an assistant professor at the Department of European Law of the Institute of Legal Studies of the Polish Academy of Sciences.
Adherence to Ethics Based on Religion or Belief as Grounds for Differential Treatment of Employees. Commentary on Court of Justice Judgment of 11 September 2018, C-68/17, IR v. JQ
Council Directive 2000/78/EC of 27 November 2000 establishing a general framework for equal treatment in employment and occupation discusses the issues relating to the fight against discrimination, including on grounds of religion or belief, with the consequence that it is an important instrument regulating selected issues relating to the status of churches and other organizations whose ethics is based on religion or belief in their capacity as employers. The commented judgment in case C-68/17, IR, is one of the few statements made by the Court of Justice in an attempt to explain how to satisfy the individual conditions of running professional activity in order for differential treatment on grounds of religion or belief to be recognized as falling within the lawful exception to the general prohibition of discrimination on grounds of religion or belief.
Keywords: equal treatment, occupational requirements, ethics of a church or organization, prohibition of discrimination on grounds of religion or belief, Article 21 CFR
Bibliografia:
Domańska M., Implementacja dyrektyw unijnych przez sądy krajowe, Warszawa 2014.
Ellis E., Gender Discrimination Law in the European Community [w:] Discrimination Law: Concepts, Limitations and Justifications, red. J. Dine, B. Watt, London 1996.
Haverkort-Speekenbrink S., European Non-Discrimination Law. A Comparison of EU Law and ECHR in the Field of Non-Discrimination and Freedom of Religion in Public Employment with an Emphasis on the Islamic Headscarf Issue, Cambridge 2012.
Kilpatrick C., Article 21: Non-Discrimination [w:] The EU Charter of Fundamental Rights: A Commentary, red. S. Peers, T. Hervey, J. Kenner, A. Ward, Oxford 2014
Maliszewska-Nienartowicz J., Dyskryminacja pośrednia w prawie Unii Europejskiej, Toruń 2012.
Maliszewska-Nienartowicz J., Obiektywne uzasadnienie jako istotny element dyskryminacji pośredniej – uwagi na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, „Studia Europejskie” 2017/1.
dr Ariel Mucha
Autor jest współpracownikiem Katedry Polityki Gospodarczej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jurysdykcja w sprawach ustalenia godziwej ceny akcji w ramach procedury przymusowego wykupu (squeeze-out) przez akcjonariusza będącego spółką zagraniczną – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 7.03.2018 r., C-560/16, E.ON Czech Holding AG
Trybunał Sprawiedliwości w wyroku C-560/16, E.ON Czech Holding, stwierdził, że powództwo o zbadanie godziwości ceny akcji, których własność uległa obowiązkowemu przeniesieniu na rzecz akcjonariusza większościowego spółki, należy do zakresu jurysdykcji sądów państwa członkowskiego – miejsca siedziby tej spółki. Jurysdykcja ta ma charakter wyłączny zgodnie z art. 22 pkt 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Orzeczenie to, chociaż odwołujące się do wąskiego problemu przymusowego wykupu akcji (tzw. wyciśnięcia, ang. squeeze out) drobnych akcjonariuszy, stanowi interesującą próbę określenia ogólnej jurysdykcji sądowej dla sporów korporacyjnych (forum societatis) w spółkach o międzynarodowym akcjonariacie. Niniejszy artykuł ma na celu dokonanie oceny zasadności argumentacji Trybunału Sprawiedliwości oraz określenie konsekwencji, jakie niesie ze sobą wyrok C-560/16, E.ON.
Artykuł został sporządzony w ramach grantów Fundacji Alexandra von Humboldta oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Słowa kluczowe: przymusowy wykup akcji (squeeze-out), jurysdykcja sądowa
dr Ariel Mucha
The author is a research worker at the Chair of Economic Policy of the Jagiellonian University in Krakow.
Jurisdiction in Matters of Fixing Fair Share Price as Part of Squeeze-out Procedure Carried out by Shareholder Being a Foreign Company. Commentary on Court of Justice Judgment of 7 March 2018, C-560/16, E.ON Czech Holding AG
The Court of Justice in judgment C-560/16, E.ON Czech Holding holds that an action for review of the reasonableness of the consideration for shares in the event of compulsory transfer of the shares to the company’s majority shareholder falls within the jurisdiction of the courts of the Member State where the company's registered seat is located. This jurisdiction is exclusive in accordance with Article 22(2) of Council Regulation (EC) No 44/2001 of 22 December 2000 on jurisdiction and the recognition and enforcement of judgments in civil and commercial matters. Although the decision concerns only the narrow issue of squeeze-out of minority shareholders, it is an interesting attempt at determining the general jurisdiction for corporate disputes (forum societatis). This article aims to assess the merits of the Court of Justice's arguments and to determine the practical consequences of judgment C-560/16, E.ON.
Keywords: squeeze-out, court jurisdiction
Bibliografia:
Cejmer M., Koncepcja przymusowego wykupu akcji drobnych akcjonariuszy (squeeze out) [w:] Europejskie prawo spółek, t. 1, Instytucje prawne dyrektywy kapitałowej, red. M. Cejmer, J. Napierała, T. Sójka, Kraków 2004.
Gerner-Beuerle C. i in., Study on the Law Applicable to Companies, Luxembourg 2016.
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2017.
Habersack M., Der Finanzplatz Deutschland und die Rechte der Aktionäre, „Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 2001.
Krebs Ch.A., Freeze-Out Transactions in Germany and the U.S.: A Comparative Analysis, „German Law Journal” 2012/8.
Oplustil K., Wykluczenie akcjonariusza mniejszościowego ze spółki (tzw. squeeze out) w prawie europejskim, niemieckim i polskim. Analiza prawno-porównawcza z uwzględnieniem aspektu konstytucyjnego, „Studia Prawnicze” 2003/1.
Radwan A., Aktualna i przyszła regulacja przymusowego wykupu akcji drobnych akcjonariuszy w polskim i europejskim prawie spółek, „Przegląd Legislacyjny” 2003/6.
Rogerson P. [w:] Brussels I Regulation, red. U. Magnus, P. Mankowski, Munich 2007.
Rzeszotarski R., Przejęcie i wycofanie z obrotu (delisting) zagranicznej spółki publicznej, Poznań 2018.
Elst Ch. van der, Steen L. van den, Balancing the Interests of Minority and Majority Shareholders: A Comparative Analysis of Squeeze-out and Sell-out Rights, „European Company and Financial Law Review” 2009/4.
Łukasz Drożdżowski, LL.M.
Autor jest radcą prawnym.
Zaproszenie do wzięcia udziału w badaniu satysfakcji klienta jako forma niezamówionej informacji handlowej – glosa do wyroku Bundesgerichtshof z 10.07.2018 r., VI ZR 225/17
Przedmiotem opracowania jest ustalenie, czy i w jakich okolicznościach zaproszenie do wzięcia udziału w badaniu satysfakcji klienta może stanowić postać niezamówionej informacji handlowej na gruncie art. 10 ust. 1 ustawy z 18.07.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, który stanowi efekt transpozycji do polskiego porządku prawnego przepisu art. 13 ust. 1 dyrektywy 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12.07.2002 r. dotyczącej przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej). W trakcie omówienia odwołano się do wyroku niemieckiego Trybunału Federalnego (Bundesgerichtshof, BGH) z 10.07.2018 r., VI ZR 225/17, w którego uzasadnieniu przesądzono, że wysłanie ankiety dotyczącej badania satysfakcji klienta popularnej sprzedażowej platformy internetowej za pośrednictwem wiadomości e-mail wraz z rachunkiem dotyczącym zakończonej transakcji sprzedaży stanowi formę marketingu bezpośredniego w rozumieniu art. 13 ust. 1 dyrektywy 2002/58/WE.
Słowa kluczowe: niezamówiona informacja handlowa, marketing bezpośredni, badanie satysfakcji klienta, spamming
Łukasz Drożdżowski, LL.M.
The author is an attorney at law.
Invitation to Take Part in a Customer Satisfaction Survey as a Form of Unsolicited Commercial Communication: Commentary on Bundesgerichtshof Judgment of 10 July 2018, VI ZR 225/17
The main topic of this article is to determine the conditions under which an invitation to participate in a customer satisfaction survey may be considered unsolicited communication under Article 10(1) of Act on Rendering Electronic Services, which is an effect of transposition into the Polish legal system of solutions provided for by Article 13(1) of Directive 2002/58/EC of the European Parliament and of the Council of 12 July 2002 concerning the processing of personal data and the protection of privacy in the electronic communications sector (Directive on privacy and electronic communications). The background for this discussion is the judgment of the German Federal Court of Justice (Bundesgerichtshof) dated 10 July 2018, in which the Court recognizes that sending an invitation to take part in a customer satisfaction survey of a popular online sales platform via e-mail along with a bill regarding a completed sales transaction is a form of a direct marketing within the meaning of Article 13(1) of Directive 2002/58/EC.
Keywords: unsolicited commercial communication, direct marketing, customer satisfaction survey, spamming
Bibliografia:
Fezer K.-H., Büscher W., Obergfell E.I. (red.), Lauterkeitsrecht Kommentar zum Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (UWG), t. 2, München 2016.
Gołaczyński J. (red.), Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Komentarz, Warszawa 2009.
Köhler H., Bornkamm J., Feddersen J. (red.), Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb, München 2018.
Litwiński P., Artykuł 172 Prawa telekomunikacyjnego – próba wykładni, „Monitor Prawniczy” 2015/8.
Münchener Kommentar zum Lauterkeitsrecht (UWG), t. 2, red. P.W. Heermann, J. Schlingloff, München 2014.
Namysłowska M., Lubasz D. (red.), Świadczenie usług drogą elektroniczną oraz dostęp warunkowy. Komentarz do ustaw, Warszawa 2011.
Ohly A., Sosnitza O. (red.), Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb. Kommentar, München 2016.
Polański P., Europejskie prawo handlu elektronicznego. Mechanizmy regulacji usług społeczeństwa informacyjnego, Legalis 2014.
Szwaja J. (red.), Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2016.
dr Sylwia Żyrek
Autorka jest doktorem nauk prawnych, absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.
Tworzenie kopii utworów na użytek prywatny w chmurze obliczeniowej – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 29.11.2017 r., C-265/16, VCAST Limited przeciwko RTI SpA
Wyjątek od prawa do zwielokrotniania utworu, dotyczący sporządzania kopii na użytek prywatny, został wprowadzony w celu zapewnienia właściwej równowagi między prawami autorów, producentów oraz wykonawców a prawem jednostek do swobodnego i powszechnego dostępu do kultury, mając również na względzie konieczność poszanowania prawa do prywatności korzystających z utworów. Postęp techniczny, który przyniósł nowe narzędzia znacznie upraszczające proces sporządzania kopii oraz ich wymianę między jednostkami, nadał temu wyjątkowi charakter masowy i sprawił, że na gruncie wykładni przepisów regulujących wskazaną instytucję prawną wyrosło wiele kontrowersji. W wyroku z 29.11.2017 r., C-265/16, VCAST Limited przeciwko RTI SpA, Trybunał Sprawiedliwości odniósł się do kluczowych problemów związanych z wykonywaniem przy użyciu nowych technologii kopii na użytek prywatny, do których zalicza się zwłaszcza zagadnienie legalności źródła, z którego kopia jest wykonywana, jak też relacji między czynnością sporządzania kopii utworu a jego publicznym udostępnieniem.
Słowa kluczowe: dozwolony użytek prywatny, prawo do zwielokrotniania utworu, internet, chmury obliczeniowe, piractwo komputerowe, publiczne udostępnienie
dr Sylwia Żyrek
The author is a doctor of laws, a graduate of the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw.
Fair Use Exception and Cloud Computing: Introduction and Judgment of the Court of Justice Dated 29 November 2017, C-265/16, VCAST Limited versus RTI SpA
Fair use exception to the reproduction right was introduced in order to ensure a proper balance between the rights of authors, producers, and contractors and the right of individuals to freely participate in the cultural life of the community, to enjoy the arts, and to have their share in scientific advancement and its benefits. Additionally, the aforementioned exception ensures right to privacy of a person using a work. However, technical development that brought new tools which simplified the process of reproduction and exchange of the works between individuals has also caused many axiological and practical problems with the interpretation of the provisions on the fair use exception. In the judgment dated 29 November 2017, C-265/16, VCAST Limited vs. RTI SpA, the Court of Justice addressed the key issues related to the fair use exception and new technologies, namely the problem of legality of the source from which a copy is made and the relationship between the act of making a copy of a work and its communication to the public.
Keywords: fair use, right to reproduction, cloud computing, Internet, piracy, communication to the public
Bibliografia:
Astier H., La copie privée. Deux ou trois choses que l’on sait d’elle, „Revue internationale du droit d’auteur” 1986/4.
Barta J., Ograniczenie wykonywania praw autorskich do utworu muzycznego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z wynalazczości i ochrony własności intelektualnej” 1980/23.
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Kraków 2005.
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2013.
Chwalba J., Korzystanie z programów peer-to-peer a dozwolony użytek prywatny w prawie autorskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z prawa własności intelektualnej” 2008/2.
Kohler J., Urheberrecht an schriftwerken und Verlagsrecht, Stuttgart 1907.
Kopff A., Dzieło i jego twórca [w:] Zagadnienia prawa autorskiego, red. S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serd, Warszawa 1973.
Gęsicka D.K., O paradygmacie dozwolonego użytku prywatnego oraz opłatach reprograficznych słów kilka, „Studia Iuridica Toruniensia” 2015/16.
Gołba Ł., Rodak W., Nowa przesłanka dozwolonego użytku prywatnego? Legalność kopii źródłowej w świetle art. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Transformacje Prawa Prywatnego” 2017/1.
Jütte B.J., Coexisting digital exploitation for creative content and the private use exception, „International Journal of Law and Information Technology” 2016/1.
Krasuski A., Chmura obliczeniowa. Prawne aspekty zastosowania, Warszawa 2018.
Kruszyński M., Dozwolony użytek osobisty utworów w świetle stosowania zabezpieczeń technicznych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z prawa własności intelektualnej” 2008/2.
Laskowska E., Kiedy użytek prywatny jest dozwolony? – wprowadzenie i wyrok TS z 10.04.2014 r., C-435/12, ACI Adam BV i inni przeciwko Stichting de Thuiskopie, Stichting Onderhandelingen Thuiskopie vergoeding, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/7.
Machała W., Dozwolony użytek prywatny w polskim prawie autorskim, Warszawa 2003.
Marcinkowska J., Dozwolony użytek w prawie autorskim. Podstawowe zagadnienia, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej” 2004/87.
Matczuk J., Prawo do kultury v. prawo autorskie – nieuchronny konflikt czy nadzieja na koncyliację?, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z prawa własności intelektualnej” 2015/1.
Millard C., Cloud Computing Law, Oxford 2013.
Malovic M., AG Szpunar says that private copying exception is applicable to cloud-based recording service if user could have lawful access to copyright content, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2018/2.
Markiewicz R., Zdezorientowany prawnik o publicznym udostępnianiu utworów, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z prawa własności intelektualnej” 2016/4.
Podolski M., Dozwolony użytek prywatny, Olsztyn 2008.
Quintais J.P., Rendas T., EU copyright law and the Cloud: VCAST and the intersection of private copying and communication to the public, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2018/9.
Ritterman S., Komentarz do ustawy o prawie autorskim, Kraków 1937.
Traple E. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Kraków 2005.
Wilkowska M., Wybrane zagadnienia związane z pobieraniem nielegalnych kopii utworów z internetu, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/12.
Żyrek S., Odpowiedzialność dostawców usług społeczeństwa informacyjnego za działania usługobiorców – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 15.09.2016 r., C-484/14, Tobias Mc Fadden przeciwko Sony Music Entertainment Germany GmbH, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/2.
Żyrek S., Zamieszczanie na stronach internetowych hiperłączy umożliwiających uzyskanie dostępu do utworów chronionych prawem autorskim – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 13.02.2014 r., C-466/12, Nils Svensson i in. przeciwko Retriever Sverige AB, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/3.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Michalina Szpyrka (autorka jest doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu)
EU-Related Case Law of Polish Courts
Case law of the Supreme Court – Michalina Szpyrka (the author is a doctoral student at the Faculty of Law and Administration of the University of Warsaw and a judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań)
