Wybór sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Uchwała nr 03/2021 Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk z dnia 22 września 2021 r.
Resolution No. 03/2021 of the Committee of Law Studies, Polish Academy of Sciences of 22 September 2021
Andrzej Drzemczewski
Autor jest byłym szefem Wydziału Spraw Prawnych i Praw Człowieka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (2005–2016), visiting professor Middlesex University School of Law w Londynie.
Wybór sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Procedura wyboru sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (art. 22 EKPC) jest łatwa do zrozumienia, jednak jej modus operandi jest stosunkowo skomplikowany, sam wybór zaś trwa około 12 miesięcy. Przy sporządzaniu krótkiej listy (shortlist) trzech kandydatów państwa muszą zapewnić, aby ich krajowa procedura wyboru była rzetelna i przejrzysta, oraz by wszyscy kandydaci umieszczeni na liście spełniali kryteria sprawowania urzędu (art. 21 EKPC) i wymogi określone przez Zgromadzenie. Na liście powinny znaleźć się osoby obojga płci, posiadające czynną znajomość jednego i co najmniej bierną znajomość drugiego języka urzędowego Rady Europy. Specjalnie powołana Komisja Zgromadzenia ds. wyboru sędziów weryfikuje adekwatność krajowych procedur selekcyjnych i jest upoważniona przez Zgromadzenie do przeprowadzania rozmów z kandydatami, analizowania ich życiorysów i przedstawiania zaleceń Zgromadzeniu Parlamentarnemu, które następnie wybiera sędziego z ramienia danego państwa (chyba że podjęta zostanie decyzja o odrzuceniu listy). Jakość i spójność orzecznictwa Trybunału w Strasburgu zależy od profesjonalizmu i poziomu jego sędziów, a te są uzależnione od systemu doboru kandydatów przez władze krajowe, a następnie od wyboru przez Zgromadzenie Parlamentarne osób posiadających odpowiednio wysokie kwalifikacje.
Słowa kluczowe: krajowa selekcja kandydatów do ETPC, Komisja Wyboru Sędziów ETPCz (AS/Cdh, ZPRE), Panel Doradczy (Komitetu Ministrów)
Andrzej Drzemczewski
The author is the former Head of the Legal Affairs and Human Rights Department of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe (2005-2016), Visiting Professor at Middlesex University School of Law, London.
Election of Judges of the European Court of Human Rights
The procedure whereby judges are elected to the European Court of Human Rights by the Parliamentary Assembly of the Council of Europe (Article 22 ECHR) is simple to understand, yet its modus operandi is relatively complex and an election takes about 12 months to complete. When shortlisting their three candidates, States must ensure that their national selection procedure is fair and transparent, and that all candidates shortlisted comply with the criteria for office (Article 21 ECHR) and requirements specified by the Assembly. The list should include persons of both sexes; candidates must possess an active knowledge of one official language of the Council of Europe and at least a passive knowledge of the other one. A specially constituted Committee on the election of judges of the Assembly verifies the appropriateness of national selection procedures and is mandated by the Assembly to interview the candidates, scrutinize their CVs and make recommendations to the plenary Assembly, which then elects a judge for the State concerned (unless the decision to reject a list is taken). The quality and coherence of the Strasbourg Court’s case law depends on the stature of its judges, which in turn depends on the selection by the national authorities, and subsequent election by the Parliamentary Assembly, of appropriately highly qualified persons.
Keywords: national procedure of selection of candidates to the ECtHR, Committee on the Election of Judges to the ECtHR (AS/Cdh, PACE), Advisory Panel (of the Committee of Ministers)
Bibliografia / References
Bailliet C.M., Launch of GQUAL! – A Global Campaign for Gender Parity in International Tribunals and Monitoring Bodies, EJIL:Talk! 8.10.2015 r. (Blogpost).
Drzemczewski A., Accession of European Union to European Convention on Human Rights: a key role (to be) played by the Parliamentary Assembly of the Council of Europe, „Revista do Instituto Brasileiro de Direitos Humanos” 2017–2018/17–18.
Drzemczewski A., Election of Judges: European Court of Human Rights (ECtHR) [w:] Max Planck Encyclopedia of International Procedural Law, red. H. Ruiz Fabri, Luxembourg 2019.
Garlicki L., Jak powinien wyglądać nowy sędzia ETPCz z Polski?, wywiad przeprowadzony przez A. Wójcik, OKO.press 2.12.2020 r.
Keller H., Heri C., Christ M., Fifty Years of Women at the European Court of Human Rights: Successes and Failures of the Council of Europe’s Gender Agenda [w:] Who is the Judge? Identity and Diversity on the International Bench, red. F. Baetens, Oxford 2021.
Lasser M. S.-O.-L’E de, Judicial Dis-Appointments. Judicial Appointments Reform and Rise of European Judicial Independence, Oxford 2020.
dr Justyna Goździewicz-Biechońska
Autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Rolnego, Żywnościowego i Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (ORCID: 0000-0001-5046-037X).
Prawne instrumenty redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze non-ETS
Polityka mitygacyjna Unii Europejskiej kształtuje się w nurtach zdeterminowanych typami źródeł emisji gazów cieplarnianych, czego rezultatem jest wyodrębnienie tzw. sektorów emisji. Przyjmując kryterium odrębnej podstawy prawnej obowiązków redukcyjnych odnoszących się do określonego typu źródeł emisji, wyróżnić można sektor ETS (objęty unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji), sektor non-ETS (obejmujący źródła emisji nienależące do systemu EU ETS, czyli rolnictwo, transport, odpady, emisje przemysłowe poza ETS, sektor komunalno-bytowy z budynkami, małymi źródłami, gospodarstwami domowymi, usługami itp.) oraz sektor LULUCF (Land Use, Land Use Change and Forestry), czyli sektor użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa obejmujący rolnictwo, leśnictwo i użytkowanie gruntów (upraw, hodowli zwierząt, leśnictwa, rybołówstwa i akwakultury). Sektory te objęte są odrębną regulacją i tworzą trzy zasadnicze nurty regulacji prawnej dotyczącej redukcji emisji gazów cieplarnianych. Udział sektora non-ETS w emisjach całkowitych jest znaczący (55% w UE, w Polsce odpowiada emisji z sektora ETS). Sektor ten wykazuje też swoistość na tle pozostałych, która wpływa na szczególne ukształtowanie instrumentów prawnych redukcji emisji gazów cieplarnianych z niego pochodzących. Przyjęta w tym zakresie koncepcja regulacyjna jest też zasadniczo odmienna od funkcjonującej w sektorze ETS. Zważywszy na znaczenie tego sektora w osiąganiu celów polityki klimatycznej, warto poświęcić uwagę ukształtowaniu prawnych instrumentów redukcji emisji w sektorze non-ETS oraz ich miejscu w prawie i polityce klimatycznej, co stanowi przedmiot niniejszych rozważań.
Słowa kluczowe: redukcja emisji gazów cieplarnianych, sektor non-ETS, prawo ochrony klimatu, mitygacja klimatyczna, dekarbonizacja, rozporządzenie w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego
dr Justyna Goździewicz-Biechońska
The author is an assistant professor at the Department of Agricultural, Food and Environmental Protection Law, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan, Poland (ORCID: 0000-0001-5046-037X).
Legal Instruments for Reducing Greenhouse Gas Emissions in the Non-ETS sector
The subject of the article is decarbonization in the non-ETS sectors (not covered by the EU Emissions Trading System). It focuses on the reduction of greenhouse gas emissions under EU Regulation 2018/842. The aim of the article is to characterize the system of legal norms for reducing emissions in the non-ETS sector and then to identify the legal instruments set by these norms. The most important instrument in this respect is ‘effort sharing’, meaning that EU Member States have binding national reduction targets and annual emission limits with the discretion to select means of achieving targets. The regulatory concept aimed at reducing emissions in the non-ETS sector is currently undergoing transformation in view of the European Green Deal goals. The author suggests that the radical changes to the regulatory concept regarding the non-ETS sector (especially regarding its complete abolition) proposed by the Commission are too far-reaching. It is also difficult to indicate significant arguments in favour of abandoning the sectoral concept of emissions reduction policy and expanding the ETS sector. Continuing ‘effort sharing’ approach in the non-ETS sector is also supported by the importance of the national level of reduction policy emphasized in the Paris Agreement framework.
Keywords: greenhouse gas emission (GHG) reduction, non-ETS sector, climate law, climate mitigation, decarbonization, Effort Sharing Regulation
Bibliografia / References
Biernat T., Polityka prawa a model edukacji prawniczej, Kraków 2007.
Blumberga A., Timma L., Lauka D., Dace E., Achieving sustainability in non-ETS sectors using system dynamics modelling practice, „Chem E. ical Engineering Transactions” 2015/45.
Bodansky D., The Legal Character of the Paris Agreement, „Review of European, Comparative and International Environmental Law” 2016/2.
Ciechanowicz-McLean J., Implementacja porozumienia paryskiego w sprawie ochrony klimatu, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/38.
Ciechanowicz-McLean J., Prawo ochrony klimatu, Warszawa 2016.
Ciechanowicz-McLean J., Węzłowe problemy prawa ochrony klimatu, „Studia Prawnoustrojowe” 2017/37.
Czaplicki A., Ewolucja unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS), „Polityka Energetyczna” 2017/20.
Fleig A., Schmidt N.M., Tosun J., Legislative dynamics of mitigation and adaptation framework policies in the EU, „European Policy Analysis” 2017/1.
Goździewicz-Biechońska J., Redukcja emisji gazów cieplarnianych pochodzenia rolniczego w świetle międzynarodowego i unijnego prawa ochrony klimatu, „Przegląd Prawa Rolnego” 2020/2.
Henstra D., The tools of climate adaptation policy: analysing instruments and instrument selection, „Climate Policy” 2016/16.
Kettner C., Kletzan-Slamanig D., Carbon taxation in EU Member States: evidence from the transport sector [w:] The Green Market Transition. Carbon Taxes, Energy Subsidies and Smart Instrument Mixes, red. S.E. Weishaar i in., Cheltenham 2017.
Levin K., Cashore B., Bernstein S., Auld G., Overcoming the Tragedy of Super Wicked Problems: Constraining Our Future Selves to Ameliorate Global Climate Change, „Policy Sciences” 2012/45.
Peeters M., Athanasiadou N., The continued effort sharing approach in EU climate law: Binding targets, challenging enforcement?, „Review of European, Comparative & International Environmental Law” 2020/2.
Rotko J., Instrumenty prawne ochrony przyrody [w:] Teoretyczne podstawy prawa ochrony przyrody, red. W. Radecki, Wrocław 2006.
Savaresi A., Perugini L., The Land Sector in the 2030 EU Climate Change Policy Framework: A Look at the Future, „Journal for European Environmental & Planning Law” 2019/16.
Sobieraj K., Wpływ Porozumienia paryskiego na zmianę polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej i unijnych regulacji prawnych w tym zakresie, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017/4.
Vielle M., Navigating various flexibility mechanisms under European burden-sharing, „Environmental Economics and Policy Studies” 2020/22.
Ziemele J. i in., Impact of economical mechanisms on CO2 emissions from non-ETS district heating in Latvia using system dynamic approach, „International Journal of Energy and Environmental Engineering” 2018/9.
Karol Rębisz
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz aplikantem adwokackim (ORCID: 0000-0003-3060-2566).
Wybrane zagadnienia prawa cywilnego w propozycjach regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji w Unii Europejskiej
Celem artykułu jest omówienie i ocena wybranych zagadnień prawa cywilnego zawartych w zaproponowanych przez organy Unii Europejskiej propozycjach regulacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji. Unormowanie sztucznej inteligencji w prawie Unii Europejskiej jest bez wątpienia postulatem dobrym, ale zaprezentowane ramy regulacyjne wydają się być niekompletne. Inicjatywy prawne w tym zakresie dotyczą przede wszystkim ram etycznych oraz odpowiedzialności cywilnej za sztuczną inteligencję, pomijają zaś inne istotne kwestie, jak np. status czynności prawnych dokonywanych przy zastosowaniu sztucznej inteligencji. Pominięcie tej kwestii może doprowadzić do sytuacji, w której sztuczny agent podejmie decyzję sprzeczną z wolą osoby, której zostałoby przypisane oświadczenie woli. W nowych propozycjach regulacyjnych zawartych w rezolucjach Parlamentu Europejskiego z zaleceniami dla Komisji Europejskiej w sprawie sztucznej inteligencji europejski prawodawca odrzucił także koncepcję nadania sztucznej inteligencji podmiotowości prawnej, co zdaniem autora należy ocenić krytycznie.
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, Unia Europejska, prawo cywilne, Parlament Europejski, Biała księga w sprawie sztucznej inteligencji, czynności prawne sztucznej inteligencji, odpowiedzialność cywilna za sztuczną inteligencję
Karol Rębisz
The author is PhD student at the Doctoral School, Univeristy of Rzeszów (Poland) and a trainee advocate (ORCID: 0000-0003-3060-2566).
Selected Issues of Civil Law in Regulatory Proposals Concerning Artificial Intelligence in the European Union
The aim of the article is to describe and assess selected issues of civil law contained in the regulatory proposals regarding artificial intelligence made by the European Union institutions. Regulating artificial intelligence in the European Union law is undoubtedly a good postulate, but the presented regulatory framework seems to be incomplete. Legal initiatives in this regard concern mainly the ethical framework and civil liability for artificial intelligence, while ignoring other important issues, such as the status of juridical acts performed with the use of artificial intelligence. Omitting this issue may lead to a situation in which the artificial agent makes a decision contrary to the will of the person to whom the declaration of will would be ascribed. In the new regulatory proposals contained in the resolutions of the European Parliament with recommendations to the European Commission on artificial intelligence, the European legislature also rejected the concept of granting legal personality to artificial intelligence, which, according to the author, should be criticized.
Keywords: artificial intelligence, European Union, civil law, European Parliament, White Paper on Artificial Intelligence, juridical acts of artificial intelligence, civil liability for artificial intelligence
Bibliografia / References
Bosek L., Perspektywy rozwoju odpowiedzialności cywilnej za inteligentne roboty, „Forum Prawnicze” 2019.
Gołaczyński J., Oświadczenia woli składane przez sztuczną inteligencję [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczyński, Warszawa 2020.
Jagielska M., Odpowiedzialność za sztuczną inteligencję [w:] Prawo sztucznej inteligencji, red. L. Lai, M. Świerczyński, Warszawa 2020.
Krasuski A., Status prawny sztucznego agenta. Podstawy prawne zastosowania sztucznej inteligencji, Warszawa 2020.
Mazur J., Unia Europejska wobec rozwoju sztucznej inteligencji: proponowane strategie regulacyjne a budowanie jednolitego rynku cyfrowego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/9.
Orlicki M., Ubezpieczenia obowiązkowe, Warszawa 2011.
Pichai S., Why Google thinks we need to regulate AI, „Financial Times” z 20.01.2020 r.
Rębisz K., Glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2019 roku (III CzP 99/18), „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2020/2.
Rojszczak M., Prawne aspekty systemów sztucznej inteligencji- zarys problemu [w:] Sztuczna Inteligencja, Blockchain, Cyberbezpieczeństwo oraz Dane Osobowe Zagadnienia wybrane, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
Uliasz M., Sztuczna inteligencja jako sztuczna osoba prawna [w:] Sztuczna Inteligencja, Blockchain, Cyberbezpieczeństwo oraz Dane Osobowe Zagadnienia wybrane, red. K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński, D. Szostek, Warszawa 2019.
dr hab. Monika Adamczak-Retecka, prof. UG
Autorka jest profesorem w Katedrze Prawa Europejskiego i Komparatystyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego (ORCID: 0000-0002-2076-4310).
Przekraczanie przez państwo członkowskie norm dla pyłów PM10 w otaczającym powietrzu jako naruszenie prawa unijnego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 10.11.2020 r., C‑644/18, Komisja Europejska przeciwko Republice Włoskiej
Przedmiotem glosowanego wyroku jest skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wniesiona na podstawie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W skardze Komisja wniosła do Trybunału o stwierdzenie, że Republika Włoska uchybia zobowiązaniom spoczywającym na niej na mocy art. 13 dyrektywy 2008/50/WE w związku z jej załącznikiem XI oraz art. 23 ust. 1 dyrektywy 2008/50/WE, samym w sobie i w związku z pkt A załącznika XV do dyrektywy 2008/50/WE, a w szczególności zobowiązaniu do zapewnienia, aby okres naruszenia był jak najkrótszy. Jest to kolejny wyrok wydany przez Trybunał w związku z przekraczaniem norm dla pyłów PM10 przez państwo członkowskie Unii Europejskiej. W kwietniu 2017 r., w analogicznej sprawie, winną naruszeń dyrektywy 2008/50/WE została uznana Bułgaria, dnia 22.02.2018 r. Trybunał wydał wyrok C-336/16, Komisja przeciwko Polsce, a 30.04.2020 r., C-638/18, Komisja przeciwko Rumunii.
Słowa kluczowe: uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego, środowisko naturalne, dyrektywa 2008/50/WE, jakość otaczającego powietrza, systematyczne i trwałe przekraczanie wartości dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego PM10, plany jakości powietrza
dr hab. Monika Adamczak-Retecka, prof. UG
The author is a professor at the Department of European and Comparative Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland (ORCID: 0000-0002-2076-4310).
Exceedances of Microparticles PM10 Limit Values in Ambient Air as a Member State’s Failure to Fulfil Obligations. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 10 November 2020, C‑644/18, European Commission v. Italian Republic
The subject of the commented judgment is an action for failure to fulfil obligations under Article 258 TFEU. By its application, the European Commission asked the Court to declare that the Italian Republic had failed to fulfil its obligations under, respectively, Article 13(1) in conjunction with Annex XI and Article 23(1), in conjunction with Annex XI of Directive 2008/50/EC of the European Parliament and of the Council of 21 May 2008 on ambient air quality and cleaner air for Europe. It is yet another judgement given by the Court of Justice in the matter of exceedance of the daily limit values for particulate matter PM10 by a Member State. In April 2017, in a similar case, Bulgaria was declared to have failed to fulfil its obligations under Directive 2008/50/EC, in February 2018 the Court of Justice issued a judgment in case C-336/16, Commission v. Poland, and in April 2020 – in case C-628/18, Commission v. Romania.
Keywords: failure of a Member State to fulfill obligations, environment, Directive 2008/50/EC, ambient air quality, systematic and persistent exceedance of limit values for microparticles PM10, air quality plans
Bibliografia / References
Adamczak-Retecka M., Przekraczanie przez państwo członkowskie norm dla pyłów PM10 w otaczającym powietrzu jako naruszenie prawa unijnego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 22.02.2018 r., C-336/16 Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2018/7.
Baran M., Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz jej implementacja w prawie polskim, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/7.
Iwańska B., Koncepcja „skargi zbiorowej” w prawie ochrony środowiska, Warszawa 2013.
Iwańska B., Ochrona powietrza w systemie prawa ochrony środowiska, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/7.
Jans J.H., Vedder H.B., European Environmental Law. After Lisbon, Groningen 2012.
Missonne D., The emergance of a right to clean air: Transforming European Union law through litigation and citizen science, „Review of European, Comparative & International Environmental Law” 2020/1.
dr hab. Krystyna Nizioł, prof. US
Autorka jest pracownikiem badawczo-naukowym Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, ekonomistką, radcą prawnym (ORCID: 0000-0002-3930-8577).
Usługa zero-ratingu a wolny dostęp do internetu – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 15.09.2020 r., sprawy połączone C 807/18 i C 39/19, Telenor Magyarország Zrt. przeciwko Nemzeti Média- és Hírközlési Hatóság Elnöke
Głównym celem artykułu jest analiza konsekwencji wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 15.09.2020 r. w sprawach połączonych C-807/18 i C-39/19, Telenor Magyarország Zrt. przeciwko Nemzeti Média- és Hírközlési Hatóság Elnöke. Najważniejszym skutkiem tego wyroku jest wyraźne uznanie, że usługa zero-ratingu narusza prawa użytkowników końcowych do swobodnego dostępu do internetu.
Słowa kluczowe: zero-rating, wolny dostęp do internetu, konkurencja, rynek dostawców internetu
dr hab. Krystyna Nizioł, prof. US
The author is researcher at the Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland, an economist, and an attorney at law (ORCID: 0000-0002-3930-8577).
Zero-Rating Service in the Context of Open Internet Access. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 15 September 2020 in Joined Cases C-807/18 and C-39/19, Telenor Magyarország Zrt. v. Nemzeti Média- és Hírközlési Hatóság Elnöke
The main aim of the paper is to analyse the consequences the judgment of the Court of Justice of the European Union of 15 September 2020 in Joined Cases C-807/18 and C-39/19, Telenor Magyarország Zrt. v. Nemzeti Média- és Hírközlési Hatóság Elnöke, where the Court held that zero-rating service violates free access to the Internet. The main consequence of this judgment is that it has been clearly recognized that zero-rating violates the rights of end users to open access to the Internet.
Keywords: zero-rating, open internet access, competition, internet provider market
Bibliografia / References
Abarca M., Ofertas Zero-Rating, competencia y neutralidad de red, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3299462 (dostęp: 18.05.2021 r.).
Araczewska K., Prawo do informacji a usługi dostępu do Internetu w UE [w:] Prawa konsumenta w teorii i praktyce, red. M. Fras, M. Jagielska, K. Podgórski, E. Suchocka-Krupa, Legalis 2018.
Araczewska K., Wroński Ł., Rozporządzenie o otwartym Internecie z perspektywy ochrony konsumentów – główne postanowienia i wybrane problemy, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2017/2.
Banis D., How ‘Zero-Rating’ Offers Threaten Net-Neutrality In The Developing World, https://www.forbes.com/sites/davidebanis/2019/02/18/how-zero-rating-offers-threaten-net-neutrality-in-the-developing-world/?sh=110c11003b41 (dostęp: 18.05.2021 r.).
Björksten G., Jit Singh R., Massé E., Zero Rating: a Global Threat to the Open Internet [w:] Net Neutrality Reloaded: Zero Rating, Specialised Service, Ad Blocking and Traffic Management. Annual Report of the UN IGF Dynamic Coalition on Net Neutrality, red. L. Belli, Rio de Janeiro 2016.
Carrillo A.J., Zero Rating and the Holy Grail: Universal Standards for Net Neutrality [w:] Net Neutrality Reloaded: Zero Rating, Specialised Service, Ad Blocking and Traffic Management. Annual Report of the UN IGF Dynamic Coalition on Net Neutrality, red. L. Belli, Rio de Janeiro 2016.
Correa Pérez M., Zero-rating y la neutralidad de la red en Chile, „Revista Chilena de Derecho y Tecnología” 2018/1.
Eisenach J., The Economics of Zero Rating [w:] Net Neutrality Reloaded: Zero Rating, Specialised Service, Ad Blocking and Traffic Management. Annual Report of the UN IGF Dynamic Coalition on Net Neutrality, red. L. Belli, Rio de Janeiro 2016.
Glass V., Tardiff T.J., A new direction for the net neutrality debate, „Telecommunications Policy” 2018/3.
Krivokapić D., Minović A., Regulatory Challenges of Zero-Rating, „University of Pittsburgh Law Review” 2019/80.
Marsden Ch.T., Better Regulation of Net Neutrality: A Critical Analysis of Zero Rating Implementation in India, the United States and the European Union [w:] Net Neutrality Reloaded: Zero Rating, Specialised Service, Ad Blocking and Traffic Management. Annual Report of the UN IGF Dynamic Coalition on Net Neutrality, red. L. Belli, Rio de Janeiro 2016.
Morales Espinosa P.F., Pérez González M.E., La neutralidad de la red y los fundamentos de su aplicación como principio general en el derecho, Santiago, Chile 2015.
Nałęcz A., Zarządzanie ruchem w Internecie w świetle rozporządzenia 2015/2120 ustanawiającego środki dotyczące dostępu do otwartego Internetu, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2017/7.
Nałęcz A., Zero-rating a usługa dostępu do Internetu i usługi specjalistyczne, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2016/6.
Piątek S., Certyfikowany mechanizm monitorowania jakości usługi dostępu do Internetu, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2017/7.
Piątek S., Nowe warunki prawne świadczenia usług dostępu do Internetu, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2016/6.
Piątek S., Rozporządzenie UE Nr 2015/2120 w zakresie dostępu do otwartego internetu. Komentarz, Legalis 2017.
Robles Carrillo M., El modelo de neutralidad de la red en la Unión Europea: Alcance y contenido, „Revista de Derecho Comunitario Europeo” 2019/63.
Rzucidło J., Prawo dostępu do Internetu jako podstawowe prawo człowieka, cz. 1, „Kwartalnik Naukowy Prawo Mediów Elektronicznych” 2010/2.
Weronika Wątor
Autorka jest doktorantką w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego i aplikantką radcowską (ORCID: 0000-0002-9218-3785).
Czy bloger odpowiada za komentarze usługobiorców? – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 4.06.2020 r., 31955/11, Jezior przeciwko Polsce
Glosowany wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczy problematyki odpowiedzialności blogera za treści opublikowane przez osoby trzecie na prowadzonym przez siebie blogu. Jest to kolejne orzeczenie trybunału strasburskiego (po wyrokach wydanych w sprawie 64569/09, Delfi przeciwko Estonii oraz 22947/13, MTE przeciwko Węgrom), w którym ETPC analizował kwestię wyłączenia odpowiedzialności host providera za komentarze, których autorami są usługobiorcy. Możliwość przypisania odpowiedzialności host providerom za treści publikowane przez osoby trzecie pozostaje niejasna, pomimo przyjętej w 2000 r. unijnej dyrektywy 2000/31/WE o handlu elektronicznym. Chociaż w glosowanym wyroku ETPC uznał, że obarczenie blogera odpowiedzialnością za obraźliwe komentarze publikowane przez usługobiorców stanowiło naruszenie swobody wypowiedzi, w wyroku zabrakło jednoznacznego komentarza dotyczącego obowiązków, jakie ciążą na podmiotach świadczących usługi hostingu.
Słowa kluczowe: ETPC, hosting, usługodawca, usługobiorca, host provider
Weronika Wątor
The author is a PhD student at the Department of Public International Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland, and an attorney at law trainee (ORCID: 0000-0002-9218-3785).
Is a Blogger Liable for the Comments of Service Recipients? Commentary on Judgment of the European Court of Human Rights of 4 June 2020, 31955/11, Jezior v. Poland
The article concerns the judgment of the European Court of Human Rights, in case Jezior v. Poland (application No. 31955/11). In the commented judgement, the ECHR examined – yet another time – the issue of excluding the liability of a host provider for comments whose authors are recipients of the service. The attribution of liability to host providers for content published by third parties remains unclear, despite the adoption in the EU of Directive 2000/31/EC on electronic commerce in 2000. Although in the commented judgment, the ECHR held that holding a blogger liable for offensive comments published by service recipients constituted an infringement of the freedom of expression, the judgment lacks an unambiguous commentary on the obligations of host providers.
Keywords: ECHR, hosting, service provider, recipient of a service, host provider
Bibliografia / References
Baistrocchi P., Liability of Intermediary Service Providers in the EU Directive on Electronic Commerce, „Santa Clara High Technology Law Journal” 2003/1.
Goździaszek Ł., Prawo blogosfery, Warszawa 2014.
Kamiński I.C., Ograniczenia swobody wypowiedzi dopuszczalne w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Analiza krytyczna, Warszawa 2010.
Keller H. [w:] H. Keller, M. Forowicz, L. Engi, Friendly Settlements before the European Court of Human Rights: Theory and Practice, Nowy Jork 2010.
Kuczerawy A., From ‘Notice and Take Down’ to ‘Notice and Stay Down’: Risks and Safeguards for Freedom of Expression [w:] The Oxford Handbook of Online Intermediary Liability, red. G. Frosio, Oxford 2020.
Kuczerawy A., Odpowiedzialność dostawcy usług internetowych, „Monitor Prawniczy” 2007/4.
Mizerski R., Test legalności w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2009.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2017.
Šidlauskienė J., Jurkevičius V., Website Operators’ Liability for Offensive Comments: A Comparative Analysis of Delfi as v. Estonia and MTE & Index v. Hungary, „Baltic Journal of Law & Politics” 2017/2.
dr hab. Mateusz Pilich
Autor jest adiunktem w Katedrze Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Uznawanie rozwodów prywatnych w unijnym prawie kolizyjnym objętym wzmocnioną współpracą państw członkowskich – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 20.12.2017 r., C-372/16, Soha Sahyouni przeciwko Raja Mamisch
Wyrok TS z 20.12.2017 r., C-372/16, Soha Sahyouni przeciwko Raji Mamischowi, dotyka problemu kwalifikacji spraw o praktycznie ogromnym znaczeniu dla państw członkowskich UE, które już są lub niemal na pewno wkrótce staną się celem imigracji, a mianowicie tzw. rozwodów prywatnych, rozumianych jako rozwiązanie małżeństwa bez konstytutywnego udziału organu władzy publicznej. Wypowiedź Trybunału, mimo pozornie „technicznej” materii, która dotyczy zakresu stosowania rozporządzenia Rady (UE) nr 1259/2010 z 20.12.2010 r. w sprawie wprowadzenia w życie wzmocnionej współpracy w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej, trafia aż do samego jądra problemu granic tolerancji dla transgranicznej skuteczności deklaratoryjnych orzeczeń sądów wyznaniowych, które stwierdzają rozwiązanie małżeństwa. Z jednej strony znany prawu islamskiemu rozwód przez talaq („odrzucenie” małżonki mocą jednostronnej czynności prawnej męża) opiera się na aksjologicznie nieakceptowalnym dla europejskiej kultury prawnej założeniu o nierównej pozycji stron w małżeństwie; z drugiej jednak strony trudno oprzeć się wrażeniu, że TS wybrał „drogę na skróty”: zamiast udzielenia sądom państw członkowskich wskazówek, czy i ewentualnie w jaki sposób zastosować szczegółową klauzulę porządku publicznego przewidzianą w art. 10 rozporządzenia nr 1259/2010, za najwłaściwsze uznał postawienie rozwodów deklarowanych przez sądy religijne całkowicie poza ramami wspólnego, unijnego międzynarodowego prawa rozwodowego. Niezależnie od założeń prawno-dogmatycznych, które mogłyby uzasadnić takie rozstrzygnięcie, godzi ono w efektywność przepisów prawnych ustanowionych w ramach wzmocnionej współpracy i tym samym nieodparcie prowokuje na nowo debatę na temat zasadności podejmowania wysiłków na rzecz stworzenia wspólnego prawa prywatnego międzynarodowego dla transgranicznych spraw rodzinnych. Władze uczestniczących państw członkowskich są w pewnym sensie bezradne wobec luki w unijnej regulacji prawnej, jakie stworzył omawiany wyrok. Reszta będzie zaś miała kolejny dobry powód do nieprzyjęcia rozporządzenia rzymskiego III.
Słowa kluczowe: współpraca sądowa w sprawach cywilnych, rozporządzenie (UE) nr 1259/2010, wzmocniona współpraca w dziedzinie prawa właściwego dla rozwodu i separacji prawnej, uznanie rozwodu prywatnego przed sądem wyznaniowym w państwie trzecim, zakres stosowania rozporządzenia
dr hab. Mateusz Pilich
The author is an associate professor at the Department of International Private and Commercial Law, University of Warsaw, Poland (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Recognition of Private Divorces under EU Conflict of Laws Rules Covered by the Enhanced Cooperation Between Member States. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 20 December 2017, C-372/16, Soha Sahyouni v. Raja Mamisch
The judgment of the Court of Justice of 20 December 2017, C-372/16, Soha Sahyouni v. Raji Mamisch, touches on the problem of characterization of matters of great practical importance for EU Member States, which already are, or almost certainly will soon become, a target of immigration, i.e. so-called private divorce, understood as dissolution of a wedlock without the constitutive participation of a public authority. The statement of the Court, in spite of the apparently ‘technical’ subject matter, which concerns only the scope of application of Council Regulation (EU) No. 1259/2010 of 20 December 2010 on the implementation of enhanced cooperation in the area of the law applicable to divorce and legal separation, goes to the very core of the problem of limits of tolerance for cross-border effectiveness of declaratory judgments of religious bodies pertaining to the dissolution of marriage. On the one hand, the ‘talaq’ divorce practiced in accordance with Islamic law (the repudiation of the wife by the husband’s unilateral act) is based on the assumption, axiologically unacceptable to the European legal culture, of the parties’ unequal position in marriage; on the other hand, however, it is hard to resist the impression that the Court of Justice chose a ‘shortcut’: instead of advising the Member States’ courts whether and, if so, how to apply the specific public policy exception provided for in Article 10 of the Rome III Regulation, it considered as the most appropriate to place private divorces declared by religious courts completely outside the framework of the common EU international divorce law. Regardless of the legal-dogmatic assumptions that may well justify such a solution, this decision undermines the effectiveness of the legal provisions established under the enhanced cooperation and thus irresistibly provokes a new debate on the legitimacy of efforts to create a common private international law for cross-border family matters. The authorities of the participating Member States are, in a sense, helpless in the face of the lacuna in the provisions of EU law that was created by this judgment. The other Member States will have just another good reason not to adopt the Rome III Regulation.
Keywords: judicial cooperation in civil matters, Regulation (EU) No. 1259/2010, enhanced cooperation in the area of the law applicable to divorce and legal separation, recognition of a private divorce before a religious court in a third country, scope of application of the Regulation
Bibliografia / References
Anderson J.N.D., The Syrian Law of Personal Status, „University of London Bulletin of the School of Oriental and African Studies” 1955/1.
Carlisle J., Muslim Divorce in the Middle East. Contesting Gender in the Contemporary Court, Cham 2019.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2011.
Coester-Waltjen D., Die verpasste Chance – Der EuGH und die Privatscheidung, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2018/3.
Corneloup S., Introduction [w:] The Rome III Regulation: A Commentary on the Law Applicable to Divorce and Legal Separation, red. S. Corneloup, Cheltenham 2020.
Dutta A., Private divorces outside Rome III and Brussels II bis? The Sahyouni gap, „Common Market Law Review” 2019/6.
Eijk E. van, Family law in Syria: a plurality of laws, norms, and legal practices, rozprawa dokt., Leiden 2013.
Gärtner V., Die Privatscheidung im deutschen und gemeinschaftsrechtlichen Privat- und Verfahrensrecht, Tübingen 2008.
Gössl S.L., Überlegungen zum deutschen Scheidungskollisionsrecht nach „Sahyouni“, „Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union” 2018/2.
Hammje P., La notion de divorce au sens du Règlement Rome III, „Revue critique de droit international privé” 2018/4.
Hammje P., Le divorce par consentement mutuel extrajudiciaire et le droit international privé. Les aléas d’un divorce sans for, „Revue critique de droit international privé” 2017/2.
Mączyński A., Rozwód w prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa 1983
Möller L.M., No Fear of Ṭalāq: A Reconsideration of Muslim Divorce Laws in Light of the Rome III Regulation, „Journal of Private International Law” 2014/3.
Mostowik P., Kwestia przystąpienia przez Polskę do rozporządzenia unijnego Rzym III, „Europejski Przegląd Sądowy” 2016/10.
Mostowik P., Prawo właściwe dla rozwodu i separacji w świetle rozporządzenia unijnego nr 1259/2010, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2011/2.
Nademleinsky M., Die Privatscheidung in der neuen Brüssel IIb-VO — eine erste Annäherung [w:] Liber Amicorum Edwin Gitschthaler, red. C. Fischer-Czermak, A. Tschugguel, Wien 2020.
Nademleinsky M., Privatscheidung unterfällt nicht Rom III-VO, „Zeitschrift für Ehe- und Familienrecht” 2018/2.
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014.
Pika M., Weller M.-P., Privatscheidungen zwischen Europäischem Kollisions- und Zivilprozessrecht, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2017/1.
Poczobut J. (tłum.), Kodyfikacje prawa prywatnego międzynarodowego, Warszawa 1991.
Raape L., Internationales Privatrecht, Frankfurt am Main 1954.
Sapota A., Rozwód i separacja w normach kolizyjnych prawa europejskiego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2010/1.
Sapota A., Wybór prawa w międzynarodowym prawie rodzinnym, Warszawa 2016.
Zachariasiewicz M., Odmowa uznania w Polsce rozwodu talaq na tle prawnoporównawczym, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2020, t. 27.
Zawada K., Uznanie zagranicznych rozwodów administracyjnych w świetle nowego prawa o aktach stanu cywilnego, „Nowe Prawo” 1988/7–8.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
