W niniejszym artykule przedstawiam spojrzenie na egzekucję administracyjną obowiązku szkolnego z punktu widzenia dyrektora szkoły publicznej. Schemat czynności związanych z uruchomieniem tej procedury ukazuję jako tło do istotnych zmian w przepisach, które zaczną obowiązywać od 30.07.2020 r. oraz 20.02.2021 r. i będą miały wpływ na pozycję dyrektora w egzekucji administracyjnej.
Fragment artykułu z miesięcznika "Dyrektor Szkoły" 2020/8
Podstawy obowiązku szkolnego zostały głęboko osadzone w systemie prawnym. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa – stanowi art. 70 ust. 1 Konstytucji. Zasadom realizacji tego obowiązku poświęcone są art. 31–42 pr. ośw., natomiast procedurę egzekucyjną reguluje ustawa z 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Konstytucyjny obowiązek na poziomie Prawa oświatowego ulega „rozszczepieniu” na trzy obowiązki:
- rocznego przygotowania przedszkolnego,
- szkolny,
- nauki.
Kryterium podziału stanowi wiek ucznia, a co za tym idzie – rodzaj placówki, do jakiej powinien uczęszczać:
- obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego dotyczy dzieci w wieku sześciu lat i realizowany jest w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego (art. 31 ust. 4 i 5, art. 34 pr. ośw.);
- obowiązek szkolny dotyczy dzieci w wieku siedmiu lat i trwa do ukończenia szkoły podstawowej (art. 35 ust. 2 pr. ośw.);
- obowiązek nauki obejmuje młodzież, która ukończyła szkołę podstawową i nie przekroczyła 18. roku życia.
W odniesieniu do dwóch pierwszych obowiązków możliwe jest ich wcześniejsze rozpoczęcie, jak też odroczenie początku realizacji.
Czuwanie nad realizacją obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego i obowiązku szkolnego spoczywa na dyrektorze szkoły publicznej, w obwodzie której zamieszkują podlegające im dzieci, natomiast nad przestrzeganiem obowiązku nauki kontrolę sprawuje gmina, na której obszarze mieszka uczeń (art. 41 ust. 1 pr. ośw.). Zarówno dyrektor, jak i gmina powinni prowadzić ewidencję spełniania kontrolowanych przez nich obowiązków (art. 41 ust. 1 pkt 2 pr. ośw.). Chociaż obowiązki te dotyczą dziecka, odpowiedzialność za ich wykonanie spoczywa na rodzicach/opiekunach (art. 40 pr. ośw.). Na potrzeby administracyjnego postępowania egzekucyjnego traktowani są oni jako zobowiązani.