Uczestnicy postępowania egzekucyjnego wyposażeni są w instrumenty, za pomocą których mogą wpływać na przebieg postępowania. Na szczególną uwagę zasługuje skarga na czynność komornika. Nowa ustawa o komornikach również zawiera regulacje, o których warto w tym kontekście wiedzieć.
Skarga na czynność komornika ma szczególny charakter, bowiem można nią zwalczać zarówno działania jak i zaniechania komornika występującego w roli organu egzekucyjnego.
Zaskarżeniu skargą podlegają czynności (zaniechania) komornika, które zostały podjęte (zaniechane) z naruszeniem przepisów postępowania. Co istotne, skarga nie służy do uchylenia bądź zmiany czynności (zaniechań) komornika naruszających prawo materialne.
przykłady czynności komornika
J. Wiśniewski w procedurze "Wniesienie skargi na czynności komornika" wskazuje, że skarga służy na czynności o charakterze orzeczniczym (np. postanowienie o ustalenie kosztów postępowania egzekucyjnego, postanowienie o zawieszeniu postępowania) oraz czynności o charakterze wykonawczym (np. zajęcie ruchomości).
We wspomnianej procedurze znajdziemy również katalog czynności, które nie podlegają zaskarżeniu skargą:
- wymienione wprost w art. 767 § 1(1) k.p.c.: zarządzenie o wezwaniu do usunięcia braków pisma, zawiadomienie o terminie czynności oraz uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług,
- czynności zaskarżalne innym środkiem prawnym, np. plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji podlegający zaskarżeniu zarzutami (art. 1027 § 2 k.p.c.),
- czynności, których zaskarżenie zostało wyłączone z mocy prawa, np. oszacowanie ruchomości przez komornika (art. 853 § 2 k.p.c.), udzielenie przybicia ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu (art. 870 § 1 k.p.c.),
- czynności, których zaskarżenie nie zapewni skarżącemu ochrony prawnej; przykładami takich czynności są:
-- przeszukanie odzieży dłużnika wbrew warunkom z art. 814 § 4 k.p.c.,
-- wezwanie do wydalenia z miejsca czynności na podstawie art. 764 k.p.c.,
-- informacja o wysokości opłaty stosunkowej w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji, gdyż nie wywołuje ona żadnych skutków prawnych; koszty egzekucji ustalane są bowiem postanowieniem komornika sądowego wydawanym po zakończeniu postępowania i dopiero zaskarżenie tej czynności może zapewnić realną ochronę prawną,
-- czynności faktyczne, które nie oddziałują na sferę prawną stron, uczestników i osób trzecich biorących udział w postępowaniu egzekucyjnym, np. czynności o charakterze techniczno-organizacyjnym oraz czynności biurowe podejmowane w związku z prowadzoną egzekucją.
Do sądu rejonowego przysługuje również skarga na pewne inne zadania powierzone komornikowi, a nie związane z czynnościami w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, tj. na doręczenia pism sądowych oraz sporządzenie protokołu stanu faktycznego (art. 3 ust. 4-5 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z dnia 25 kwietnia 2018 r., poz. 771)).
przykłady zaniechań komornika
Z kolei przykładami zaniechań komornika, które mogą być przedmiotem skargi są:
- zaniechanie zawiadomienia dłużnika o wszczęciu egzekucji, w tym zaniechanie doręczenia dłużnikowi sporządzonego przez komornika odpisu tytułu wykonawczego albo zweryfikowanego dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 3 (art. 805 § 1 k.p.c.),
- zaniechanie wydania z urzędu postanowienia o umorzeniu postępowania (art. 824 k.p.c.),
- niepowołanie biegłego w razie zastrzeżenia do oszacowania wartości ruchomości dokonanego przez komornika (art. 853 § 2 k.p.c.),
- zaniechanie oddania zajętych ruchomości pod dozór innej osoby niż dłużnik, jeżeli przemawiają za tym ważne przyczyny (art. 855 § 1 k.p.c.),
- nieprzekazanie uprawnionemu wyegzekwowanych należności (art. 31 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 771)).
Skarga nie przysługuje na bezczynność komornika. Właściwym środkiem zwalczania bezczynności komornika jest skarga administracyjna do prezesa sądu, przy którym działa komornik (art. 175 ust. 2 pkt 7 i art. 179 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 771)) lub do organów samorządu komorniczego (art. 188 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 771)).
Na przewlekłość postępowania powodowaną bezczynnością komornika służy natomiast skarga przewidziana w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
Więcej informacji, a także schematy przedstawiające krok po kroku zagadnienia związane z wniesieniem skargi, jej rozpoznaniem, czy odrzuceniem znajdziemy w procedurach im poświęconych.
Zachęcamy do lektury!
Wojciech Kowalski
LEX Navigator Prawo Cywilne i Handlowe
