Przegląd Prawa Publicznego 12/2023

Królestwo urzeczywistnionej wolności. Duch obiektywny i jego wytwory w filozofii prawa Georga Wilhelma Friedricha Hegladr Łukasz J. Pikuła 
Zakład Historii, Filozofii i Teorii Prawa, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9297-9070

Centralną kategorią w filozofii prawa G.W.F. Hegla jest kategoria wolności. Punktem wyjścia jest wprawdzie wolna wola, ale cały system należy rozumieć jako urzeczywistnianie tej wolności. Jest to myśl zasadnicza Heglowskiej filozofii prawa prowadzącej do stwierdzenia, że fenomen prawa to w zasadzie królestwo wolności, która się urzeczywistniła. W tym sensie należy też interpretować słowa filozofa, że wspólnota prawa jest zasadniczą substancją jednostki, która, żyjąc w państwie, urzeczywistnia swoją historyczną egzystencję.

Słowa kluczowe: prawo, duch, wolność, idea, umowa, bezprawie, państwo, moralność

dr Łukasz J. Pikuła
Department of History, Philosophy and Theory of Law, Institute of Legal Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9297-9070

The central category in G.W.F. Hegel's philosophy of law is the category of freedom. Although the starting point is free will, the whole system is to be understood as the realisation of this freedom. This is the core idea of Hegel's philosophy of law leading to the statement that the phenomenon of law is essentially the realm of freedom made actual. The philosopher's words that the community of law is the essential substance of the individual who, living in a state, realises his or her historical existence, should also be interpreted in this sense.

Keywords: law, spirit, freedom, idea, contract, lawlessness, state, morality

Bibliografia / References
Bakardze K., Filozofia Hegla. System i metoda, Warszawa 1965.
Guczalska K., Państwo jako dzieło sztuki. Piękno i wolność w filozofii Hegla, Kraków 2010.
Hegel G.W.F., Vorlesungen über die Geschichte der Philosophie, Stuttgart 1940.
Hegel G.W.F., Werke, Bd. 7, Grundlinien der Philosophie des Rechts, Auf der Grundlage der Werke von 1832–1845 neu edierte Ausgabe, red. E. Moldenhauer, K.M. Michel, Frankfurt a. M. 1979.
Hegel G.W.F., Werke, Bd. 8, Die Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse, Auf der Grundlage der Werke von 1832–1845 neu edierte Ausgabe, red. E. Moldenhauer, K.M. Michel, Frankfurt a. M. 1979 (Theorie-Werkausgabe).
Hüning D., Die „Härte des abstracten Rechts“. Person und Eigentum in Hegels Rechtsphilosophie [w:] Societas rationis. Festschrift für Burkhard Tuschling zum 65. Geburtstag, red. D. Hüning, G. Stiening, U. Vogel, Philosophische Schriften, Bd. 50, Berlin 2002.
Kant I., Gesammelte Schriften, Bd. IV, Berlin 1903.
Kość A., Podstawy filozofii prawa, Lublin 2005.
Pikuła Ł.J., Prawo jako byt ducha obiektywnego w filozofii prawa G.W.F. Hegla, Lublin 2005 (maszynopis pracy magisterskiej).
Schnädelbach H., Hegel. Wprowadzenie, tł. A.J. Noras, Warszawa 2006.
Zippelius R., Geschichte der Staatsideen, München 1980.
Zippelius R., Rechtsphilosophie, München 1982.
Żelazny M., Heglowska filozofia ducha, Warszawa 2000.

dr Jan Kluza 
asesor sądowy w Sądzie Rejonowym w Kielcach, zastępca przewodniczącego II Wydziału Karnego
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093

Autor analizuje problematykę dotyczącą kwestii wpływu faktu, że czyn zabroniony realizuje więcej niż jedno przestępstwo, a więc zachodzi co do niego właściwy zbieg przepisów uzasadniający zastosowanie kumulatywnej kwalifikacji (art. 11 § 2 k.k.), na możliwość przyjęcia działania w ramach recydywy. Mimo że instytucja recydywy wielokrotnie była przedmiotem zainteresowania doktryny, kwestia ta nie została szerzej poruszona. Tymczasem jej znaczenie w praktyce stosowania prawa jest zasadnicze, gdyż przyjęcie działania w recydywie w sposób oczywisty ma znaczenie dla wymiaru kary.

Słowa kluczowe: recydywa, ponowność, kumulatywna kwalifikacja

dr Jan Kluza 
court assessor at the District Court in Kielce, deputy presiding judge at the II Criminal Division, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093

The impact of cumulative qualification (Article 11 § 2 of the Polish Penal Code) on the possibility of acting in the context of recidivism

The author analyses the issue of the impact of the fact that a criminal act implements more than one offence, i.e. there is a relevant concurrence of provisions justifying the application of a cumulative qualification (Article 11 § 2 of the Polish Penal Code), on the possibility of acting in the context of recidivism. Despite the fact that the institution of recidivism has repeatedly been the subject of doctrinal interest, this issue has not been addressed more extensively. Meanwhile, its importance in the practice of applying the law is fundamental, as the possibility of acting in the context of recidivism is clearly relevant in the determination of the sentence.

Keywords: recidivism, recurrence, cumulative qualification

Bibliografia / References
Bernacka-Siemion M., Przedawnienie karalności w przypadku przestępstw kwalifikowanych kumulatywnie (na marginesie uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 20.09.2018 r., I KZP 7/18), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/1.
Byczyk M., O niekonstytucyjności tzw. recydywy w prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2016/11.
Garwol M., Tożsamość czynu w prawie karnym materialnym i procesowym (na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12.11.2009 r., II AKa 277/09), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018/3.
Gądzik Z. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2021.
Kardas P., „Idealny zbieg przestępstw” jako problem teoretyczny, dogmatyczny i kryminalnopolityczny, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014/3.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. I, cz. II, Komentarz do art. 53–116, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Mozgawa M. [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna, red. M. Mozgawa, Warszawa 2020.
Sakowicz A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do artykułów 1–116, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2017.
Słownik poprawnej polszczyzny PWN, oprac. L. Drabik, E. Sobol, Warszawa 2014.
Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
Słownik wyrazów bliskoznacznych PWN, oprac. L. Wiśniakowska, Warszawa 2006.
Szkotnicki W., Nowa regulacja recydywy specjalnej w kodeksie karnym z 1997 r., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1998/1–2.
Tkacz S., Zasada nullum crimen sine lege jako źródło poszukiwania językowej granicy wykładni prawa karnego?, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2020/2.
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2020.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Zalewski W., Węzłowe problemy recydywy w polskim prawie karnym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2008/1.
Zalewski W. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2020.
Zoll A., Konstytucyjne aspekty prawa karnego [w:] System Prawa Karnego, t. 2, Źródła prawa karnego, red. T. Bojarski, Warszawa 2011.

dr Janusz Karp 
Katedra Prawa Ustrojowego Porównawczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6752-4314

Rola zasady dobra wspólnego w okresie pandemii

Przedmiotem artykułu jest refleksja nad zaistniałym stanem epidemii (nazywanym potocznie pandemią) oraz ograniczeniami wolności i praw człowieka. Sytuacja ta była podyktowana okolicznościami niezależnymi od działalności człowieka czy prawodawcy. Stan epidemii nie został unormowany w przepisach Konstytucji RP oraz w ustawach o stanach nadzwyczajnych. Artykuł stanowi próbę wypośrodkowania poglądów w zakresie wprowadzonych ograniczeń dla społeczeństwa oraz funkcjonowania przedsiębiorców. Zasada ustrojowa „otwierająca” Konstytucję RP – dobro wspólne – ma szczególne znaczenie w zakresie interpretacji norm dotyczących człowieka w sytuacjach nieprzewidzianych explicite przez prawodawcę.

Słowa kluczowe: zasada dobra wspólnego, pandemia, prawa człowieka, sytuacja społeczno-gospodarcza

dr Janusz Karp 
Department of Comparative Systemic Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6752-4314

The role of the common good principle during a pandemic

The subject of this article is a reflection on the existing state of the epidemic (commonly referred to as pandemic) and the limitations on human freedoms and rights. This situation was dictated by circumstances beyond the control of human activity or the legislator. The epidemic state has not been regulated in the provisions of the Constitution of the Republic of Poland or in the laws on states of emergency. This article is an attempt to balance views on the restrictions introduced for the public and the functioning of entrepreneurs. The constitutional principle of common good is of particular importance in the interpretation of norms relating to people in situations not explicitly provided for by the legislator.

Keywords: principle of common good, pandemic, human rights, socio-economic situation

Bibliografia / References
Atienza M., Ani pozytywizm prawniczy, ani neokonstytucjonalizm: w obronie postpozytywistycznego konstytucjonalizmu (2017) [w:] Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm, seria „Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa”, red. serii T. Gizbert-Studnicki, P. Tuleja, Kraków 2017.
Bosek L. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Brzozowski W., Konstytucyjna zasada dobra wspólnego, „Państwo i Prawo” 2006/11.
Complak K. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Czarny P., Ograniczenia praw i wolności w okresie pandemii COVID-19 w Republice Austrii [w:] Ograniczenia praw i wolności obywatelskich w okresie pandemii COVID-19 na tle porównawczym. Pierwsze doświadczenia, red. K. Dobrzeniecki, B. Przywora, Warszawa 2021.
Fel S., Dobro wspólne jako wartość i zasada etyczno-społeczna. Perspektywa katolickiej nauki społecznej, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 2021/1–2.
Florczak-Wątor M., Niekonstytucyjność ograniczeń praw i wolności jednostki wprowadzonych w związku z epidemią COVID-19 jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej państwa, „Państwo i Prawo” 2020/12.
Izdebski H., Legislacja dotycząca COVID-19 i ustawowy nihilizm prawny [w:] Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021.
Młynarska-Sobaczewska A., Dobro wspólne jako kategoria normatywna, „Acta Universitatis Lodziensis” 2009/69.
Mojski W., Podstawowe problemy konstytucyjne ochrony wolności i praw gospodarczych w Polsce w czasie pandemii COVID-19 [w:] System ochrony praw człowieka w Polsce w czasie wyzwań pandemicznych, t. 3, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2022.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999.
Paśnik J., Pozakonstytucyjne ustawodawstwo stanów nadzwyczajnych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/4.
Piechowiak M., Filozoficzne podstawy rozumienia dobra wspólnego, „Kwartalnik Filozoficzny” 2003/2.
Piechowiak M., Prawnonaturalny charakter klauzuli dobra wspólnego [w:] W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego, red. A. Choduń, S. Czepita, Szczecin 2010.
Praca zdalna w polskim systemie prawnym, red. M. Mędrala, Warszawa 2021.
Radajewski M., Prawa i wolności człowieka i obywatela w dobie pandemii [w:] Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2021.
Radziewicz P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Reich R.B., The Common Good, New York 2018.
Rosanvallon P., Dobre rządy, Warszawa 2018.
Ruczkowski P., Stan klęski żywiołowej. Komentarz, LEX 2002.
Spryszak K., Znaczenie zaufania obywateli do rządu w kontekście walki z pandemią COVID-19 [w:] System ochrony praw człowieka w Polsce w czasie wyzwań pandemicznych, t. 3, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2022.
Tarcza antykryzysowa 1.0–3.0. Szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. K.W. Baran, LEX 2020.
Trzciński J., Rzeczpospolita Polska dobrem wszystkich obywateli, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018/1.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Wsparcie udzielane przedsiębiorcom w związku z pandemią COVID-19. Rozliczenia i kontrola, red. M. Militz, Warszawa 2021.
Zamelski P., Równowaga praw i obowiązków implikacją dobra wspólnego, Lublin 2014.

dr Agata Niżnik-Mucha 
adiunkt, Katedra Prawa Konstytucyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9333-3311

W artykule został przedstawiony problem dopuszczalności przerywania ciąży z perspektywy konstytucyjnej. Autorka analizuje różne aspekty konstytucyjnego ujęcia ochrony życia nasciturusa i rekonstruuje granice swobody ustawodawcy zwykłego w zakresie kształtowania prawa aborcyjnego. Istotną część artykułu stanowią krytyczne uwagi do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 20.10.2020 r., K 1/20, który uznał tzw. przesłankę embriopatologiczną przerywania ciąży za niezgodną z Konstytucją RP.

Słowa kluczowe: aborcja, ochrona życia ludzkiego, zasada godności

dr Agata Niżnik-Mucha
Assistant Professor, Department of Constitutional Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9333-3311

The article presents the problem of the permissibility of abortion from a constitutional perspective. The author analyses various aspects of the constitutional approach to the protection of the life of the nasciturus and reconstructs the limits of the ordinary legislator's freedom in shaping the abortion law. An important part of the article consists of critical comments on the judgment of the Constitutional Tribunal of October 20, 2020, K 1/20, which found the so-called embryopathological premise of abortion to be incompatible with the Constitution of the Republic of Poland.

Keywords: abortion, protection of human life, principle of dignity

Bibliografia / References
Bieńkowska D., Kozłowski R., Dyskurs dotyczący praw reprodukcyjnych w pryzmacie praw człowieka. Zarys problematyki [w:] System ochrony praw człowieka drugiej generacji wobec nowych wyzwań cywilizacyjnych, t. 2, red. J. Jaskiernia, K. Spryszak, Toruń 2023.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Formulating strategies of health for all by the year 2000, Document of the Executive board of the World Health Organisation, WHO, Geneve 1979.
Galewicz W., Etyczne dyskusje wokół prokreacji [w:] Początki życia ludzkiego. Antologia bioetyki, t. 2, red. W. Galewicz, Kraków 2010.
Garlicki L. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Grabowski R., Prawo do ochrony życia w polskim prawie konstytucyjnym, Rzeszów 2006.
MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, tł. A. Chmielewski, Warszawa 1996.
Niżnik-Mucha A., Diagnostyka preimplantacyjna zarodków ludzkich in vitro a ochrona godności człowieka, „Przegląd Prawa Publicznego” 2021/10.
Niżnik-Mucha A., Prawna regulacja medycznie wspomaganej prokreacji w Polsce i wybranych państwach europejskich, Kraków 2016.
Safjan M., Refleksje wokół konstytucyjnych uwarunkowań rozwoju ochrony dóbr osobistych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2002/1.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. II, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Sroka T. [w:] Konstytucja RP, t. I, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2003.
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Wróbel W., Opinia prawna odnosząca się do pytań dotyczących poselskiego projektu ustawy o zmianie Konstytucji RP [w:] Przed pierwszym czytaniem. Konstytucyjna formuła ochrony życia, druk sejmowy 993, Biuro Analiz Sejmowych, Kancelaria Sejmu, marzec 2007, nr 3
Wróbel W., Opinia prawna o poselskim projekcie zmiany (art. 38) Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Przed pierwszym czytaniem. Konstytucyjna formuła ochrony życia, druk sejmowy 993, Biuro Analiz Sejmowych, Kancelaria Sejmu, marzec 2007, nr 3
Zielińska E., Przerywanie ciąży. Warunki legalności w Polsce i na świecie, Warszawa 1990.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część szczególna, t. II, cz. I, Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2017.

dr hab. Andrzej Adamczyk 
profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6080-4516
udział w autorstwie tekstu: 50%
dr Monika Adamczyk
Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2192-2912
udział w autorstwie tekstu: 50%

Pojęcie własności użyte w artykule 1 Protokołu nr 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka jest rozumiane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w szerokim znaczeniu, by strzec praw człowieka. Trybunał uważa, że Konwencja nie gwarantuje prawa do nabycia własności, lecz chroni istniejącą własność. Dlatego kwestią fundamentalną jest wykazanie przez skarżącego, że ma tytuł prawny do rzeczy lub prawa majątkowego. Sposób rozumienia pojęcia własności przez Europejski Trybunał Praw Człowieka został w artykule odniesiony do głośnej sprawy Molla Sali przeciwko Grecji (wyrok z 19.12.2018 r.).

Słowa kluczowe: własność, Europejska Konwencja Praw Człowieka, artykuł 1 Protokołu nr 1, uzasadnione oczekiwanie, szariat w Europie

dr hab. Andrzej Adamczyk
Professor at the Jan Kochanowski University in Kielce, Institute of Legal Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6080-4516
Contribution to the authorship of the text: 50%
dr Monika Adamczyk
Institute of Legal Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2192-2912
Contribution to the authorship of the text: 50%

The concept of property as used in Article 1 of Protocol No. 1 to the European Convention on Human Rights is understood by the European Court of Human Rights in a broad sense with the aim of protecting human rights. The Court considers that the Convention does not guarantee the right to acquire property, but protects existing property. It is therefore of fundamental importance that the applicant demonstrates that he or she has a legal title to material objects or a property right. In this article, the European Court of Human Rights' understanding of the concept of property is discussed with reference to the high-profile case of Molla Sali v. Greece (Judgment of 19 December 2018).

Keywords: property, the European Convention on Human Rights, Article 1 of Protocol No. 1, legitimate expectation, Sharia law in Europe

References / Bibliografia 
Adamczyk A., Warunek istnienia własności jako przesłanka objęcia ochroną art. 1 Protokołu nr 1 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, “Przegląd Prawa Publicznego” 2015/6.
Brzozowski W., Szariat w Europie? Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 19.12.2018 r., “Państwo i Prawo” 2020/4.
Drooghenbroeck S., The concept of ‘possessions’ within the meaning of Article 1 of the First Protocol to the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, “The European Legal Forum. Forum iuris communis Europae” 2000/1.
Fiedorow D., Rola Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w kształtowaniu wspólnotowego standardu ochrony prawa własności jako prawa podstawowego, “Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004/4 (1).
Guide on Article 1 of Protocol No. 1 to the European Convention of Human Rights. Protection of Property, European Court of Human Rights, 2022.
Koumoutzis N., Papastylianos Ch., Human Rights Issues Arising from the Implementation of Sharia Law on the Minority of Western Thrace – ECHR Molla Sali v. Greece, Application No. 20452/14, 19 December 2018, “Religions” 2019/10.
Lopez-Escarcena S., Interference with Property Under Human Rights Law, “Florida Journal of International Law” 2012/24 (3).
Łętowska E., Wpływ Konstytucji na prawo cywilne [in:] Konstytucyjne podstawy systemu prawa, ed. M. Wyrzykowski, Warsaw 2001.
Podręcznik europejskiego prawa antydyskryminacyjnego, Luxemburg 2019.
Putkaradze T., Legitimate Expectations According to the European Convention on Human Rights, “Law and the World” 2019/13.
Strzyczkowski K., Konstytucyjna zasada społecznej gospodarki rynkowej jako podstawa tworzenia i stosowania prawa [in:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, ed. C. Kosikowski, Warsaw 2005.

Franciszek Skawiński
student prawa na Uniwersytecie Warszawskim, prezes zarządu Fundacji „Indicium”
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4935-1656

Autor artykułu skupia się na zagadnieniu zaskarżania odmowy udostępnienia informacji publicznej w Polsce i Wielkiej Brytanii, gdyż obowiązujące w tych państwach regulacje dotyczące tego procesu znacząco się różnią. Celem badawczym jest przede wszystkim określenie, czy i jakie rozwiązania brytyjskie funkcjonują lepiej od polskich, oraz sformułowanie na tej podstawie uwag de lege ferenda. Rozważania autora opierają się na dokonywanej egzegezie właściwych tekstów prawnych oraz porównaniu treści wynikających z nich norm, jak również ich interpretacji w orzecznictwie sądowym. Analiza została uzupełniona wybranymi informacjami o funkcjonowaniu obydwu opisywanych modeli w praktyce. Na tej podstawie autor stwierdza, że niektóre regulacje brytyjskie mogą zapewniać lepszą realizację prawa dostępu do informacji publicznej i formułuje m.in. postulat powołania centralnego organu rozpatrującego odwołania w opisywanych sprawach.

Słowa kluczowe: dostęp do informacji publicznej, odmowa udostępnienia informacji publicznej, ustawa o dostępie do informacji publicznej

Franciszek Skawiński 
Law student at the University of Warsaw, President of the Management Board of the "Indicium" Foundation, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4935-1656

The article focuses on the procedure of appealing the refusal to provide information requested from a public authority in Poland and the United Kingdom, as relevant regulations in both countries differ significantly. The aim of the study is to determine whether and which of the current British solutions function better than Polish ones and formulate de lege ferenda suggestions based on the results. The analysis is mainly conducted by exegesis of pertinent legal texts and comparing legal norms extracted from them, as well as their interpretation in case-law. This is supplemented by the inclusion of selected information regarding the functioning of both models in practice. As a result of the analysis, it was determined that some British regulations may ameliorate the access to information held by public authorities in Poland and, inter alia, a suggestion to create a central authority to consider all appeals in freedom of information cases.

Keywords: freedom of information, refusal to fulfil freedom of information request, freedom of information act

Bibliografia / References
Ackerman J.M., Sandoval-Ballesteros I.E., The global explosion of freedom of information laws, „Administrative Law Review” 2006/58 (1).
Bernarczyk M., Prawo do informacji publicznej w Polsce i na świecie, Warszawa 2014.
Birkinshaw P., Freedom of Information: The Law, the Practice and the Ideal, Cambridge 2010.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2021.
Freedom of Information statistics: annual 2022 bulletin, gov.uk, 16.05.2023 r., https://www.gov.uk/government/statistics/freedom-of-information-statistics-annual-2022/freedom-of-information-statistics-annual-2022-bulletin (dostęp: 24.05.2023 r.).
Information Comissioner’s Annual Report and Financial Statements 2021-22, July 2022, HC 392, ICO, https://ico.org.uk/media/about-the-ico/documents/4021039/ico-annual-report-2021-22.pdf (dostęp: 24.05.2023 r.).
Jaśkowska M., Dostęp do informacji publicznej w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002.
Kamińska I., Rozbicka-Ostrowska M., Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2016.
Knopkiewicz A., Tryby udostępniania informacji publicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004/4.
The Law of Freedom of Information, red. J. Macdonald, C. Jones, Oxford 2003.
Lebowa D., Fermus-Bobowiec A., Prawo do informacji publicznej a jego nadużycie – rozważania na gruncie orzecznictwa sądów administracyjnych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)” 2022/69 (2).
Opaliński B., Dostęp do informacji publicznej jako emanacja zasady jawności życia publicznego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2019/7–8.
Oxford Dictionary of English, red. A. Stevenson, Oxford 2010.
Sejm RP, IX kadencja, Brak odpowiedzi na interpelacje, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=BRAK_ODP_INT&NrKadencji=9&Typ=INT (dostęp: 17.07.2023 r.).
Szustakiewicz P. [w:] Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, red. M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz, Warszawa 2018.
Szustakiewicz P., Rażąca bezczynność i przewlekłość postępowania w sprawach z zakresu dostępu do informacji publicznej, „Samorząd Terytorialny” 2021/1–2.
Szwast M., Skuteczność skargi na przewlekłość postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (w świetle orzecznictwa), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2021/4.
Tarnacka K., Prawo do informacji w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2009.
Udostępnianie informacji publicznej przez jednostki administracji rządowej: informacja o wynikach kontroli, Najwyższa Izba Kontroli, https://www.nik.gov.pl/plik/id,27464,vp,30279.pdf (dostęp: 24.05.2023 r.).
Wilk B., Sześciło D., Nadużywanie prawa do informacji publicznej w orzecznictwie sądów administracyjnych, Warszawa 2022.

dr Katarzyna Ciućkowska 
Katedra Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5034-6024
udział w autorstwie tekstu: 50%
dr Paweł Sosnowski
Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0419-2981
udział w autorstwie tekstu: 50%

Wyrok sądu administracyjnego jako prejudykat w rozumieniu art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego

Artykuł dotyczy problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej za niezgodne z prawem ostateczne decyzje administracyjne. Zgodnie z art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego naprawienia szkody wyrządzonej przez ostateczną decyzję można dochodzić dopiero po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu jej niezgodności z prawem (po uzyskaniu prejudykatu). W przypadku ostatecznych decyzji administracyjnych prejudykat można, co do zasady, uzyskać na podstawie regulacji zawartych w przepisach procedury administracyjnej normujących nadzwyczajne tryby postępowania. Niewykluczona jest także możliwość uznania za prejudykat orzeczenia sądu administracyjnego wydanego na skutek poddania decyzji kontroli sądowoadministracyjnej. W świetle spójności systemu prawnego wątpliwości budzi możliwość uznania za orzeczenie, o którym mowa w art. 4171 § 2 k.c., wyroku sądu administracyjnego uchylającego decyzję na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a (naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy) i lit. c (inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy) ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W artykule rozwinięto te kwestie.

Słowa kluczowe: administracyjne bezprawie judykacyjne, uchylone decyzje administracyjne, odpowiedzialność odszkodowawcza

dr Katarzyna Ciućkowska
Department of Civil Law and Private International Law, Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5034-6024
Contribution to the authorship of the text: 50%
dr Paweł Sosnowski 
General Prosecutor's Office of the Republic of Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0419-2981
Contribution to the authorship of the text: 50%

This article deals with the issue of liability for damages for unlawful final administrative decisions. Pursuant to Article 4171 § 2 of the Polish Civil Code compensation for damage caused by a final decision may be sought only after its unlawfulness has been established in the relevant proceedings (obtaining a preliminary ruling). In the case of final administrative decisions, the preliminary ruling may, as a rule, be obtained on the basis of the regulations contained in the provisions of the administrative procedure regulating extraordinary procedures. It is also possible to recognise as a preliminary ruling a judgement of the administrative court issued as a result of the decision being subjected to judicial-administrative review. In the light of the coherence of the legal system, it is doubtful that an administrative court judgement overturning a decision on the basis of Article 145 § 1(1)(a) (infringement of substantive law that affected the outcome of the case) and (c) (other infringement of the rules of procedure if it could have had a significant impact on the outcome of the case) of the Act – Law on proceedings before administrative courts, can be considered as a preliminary ruling as referred to in Article 4171 § 2 of the Polish Civil Code. The article elaborates on these points.

Keywords: administrative judicial lawlessness, revoked administrative decisions, liability for damages

Bibliografia / References
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2016.
Adamiak B. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 9, red. B. Adamiak i in., Prawo procesowe administracyjne, Warszawa 2010.
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Bagińska E. [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 12, E. Bagińska, J. Parchomiuk, Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, Warszawa 2016.
Banaszczyk Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2015.
Chróścielewski W., Tarno J.P., Postępowanie administracyjne. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 2002.
Dzienis P., Odpowiedzialność cywilna władzy publicznej, Warszawa 2006.
Ereciński T., Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, Poznań 2005.
Hauser R., Drachal J., Mzyk E., Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne, Warszawa–Zielona Góra 2003.
Kamiński M., Nieważność decyzji administracyjnej. Studium teoretyczne, Kraków 2006.
Karasek I., Komentarz do ustawy z dnia 17.06.2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.04.162.1692), LEX 2004.
Kędziora R., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2005.
Kmiecik Z.R., Wszczęcie ogólnego postępowania administracyjnego, Warszawa 2014.
Parchomiuk J., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone orzeczeniami i decyzjami podlegającymi weryfikacji w toku instancji [w:] Standardy wykonywania władzy publicznej, red. K. Miaskowska-Daszkiewicz, R.M. Pal, Stalowa Wola–Lublin 2008.
Przybysz P., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2004.
Safjan M., Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej po 1.09.2004 roku, Warszawa 2004.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, red. K. Osajda, Warszawa 2013.
Staniszewska L., Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną decyzją administracyjną oraz prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego, „Studia Prawa Publicznego” 2013/2.
Trzaskowski R., Odpowiedzialność odszkodowawcza za nieostateczną decyzję podatkową, „Palestra” 2007/5–6.
Woś T. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, Warszawa 2005.
Zieliński A. [w:] J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliński, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. J. Borkowski, Warszawa 1989.
Żukowski L., Glosa do wyroku NSA z 7.01.1999 r., II SA/Gd 1353/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/5.

ks. dr hab. Jarosław Czerkawski
 Katedra Katechetyki Szczegółowej i Współczesnych Form Przekazu Wiary, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3594-9385
udział w autorstwie tekstu: 50%
dr Anna Szyszka 
Zakład Prawa Administracyjnego i Nauk o Administracji, Wydział Prawa i Nauk Społecznych, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0333-786X
udział w autorstwie tekstu: 50%

Tajemnica spowiedzi stanowi bezwzględny zakaz dowodowy wprowadzony do postępowania administracyjnego, obejmujący duchownych wszystkich wyznań uznanych przez prawo polskie. Wewnętrzne przepisy kościołów praktykujących spowiedź indywidualną rozszerzają tajemnicę spowiedzi na wszystkie osoby, które uzyskały jakąkolwiek wiedzę na temat przebiegu spowiedzi. Zakres przedmiotowy tajemnicy spowiedzi w prawie krajowym i w prawie kościelnym obejmuje te same informacje o przebiegu spowiedzi.

Słowa kluczowe: spowiednik, tajemnica spowiedzi, świadek, postępowanie dowodowe

ks. dr hab. Jarosław Czerkawski 
Department of Detailed Catechetics and Contemporary Forms of the Transmission of the Faith, The John Paul II Catholic University of Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3594-9385
Contribution to the authorship of the text: 50%
dr Anna Szyszka 
Department of Administrative Law and Administrative Sciences, Faculty of Law and Social Sciences, Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0333-786X
Contribution to the authorship of the text: 50%

Confessional secrecy is an absolute evidentiary prohibition introduced into administrative proceedings, covering clergy of all denominations recognised by Polish law. The internal regulations of churches practising individual confession extend the secrecy of confession to all persons who have obtained any knowledge of the course of the confession. The material scope of the seal of confession covers the same information in national law and in church law.

Keywords: confessor, secrecy of confession, witness, evidence proceedings

Bibliografia / References
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2017.
Adamiak B. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2021.
Adamowicz L., Wprowadzenie do prawa o sakramentach świętych według Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich, Lublin 1999.
Adamowicz L., Zakres uprawnień spowiednika według prawa powszechnego Kościoła łacińskiego i prawa wspólnego katolickich Kościołów wschodnich, Lublin 2001.
Bondaruk K., Nauka o nabożeństwach prawosławnych, Białystok 1987.
Bondaruk K., Tajemnica spowiedzi, „Przegląd Prawosławny” 2022/4, https://przegladprawoslawny.pl/2022/03/25/tajemnica-spowiedzi/ (dostęp: 27.03.2023 r.).
Cieślak M., Dowody w postępowaniu sądowym, arbitrażowym i administracyjnym, Warszawa 1968.
Derdziuk A., Tajemnica spowiedzi świętej, „Teologia i Moralność” 2016/11/1 (19).
Drożdż A., Sakrament pojednania z Bogiem i z Kościołem. Teologia moralna szczegółowa, Tarnów 1994.
Evdokimov P., Prawosławie, Warszawa 1986.
Gerosa L., Prawo Kościoła, Poznań 1999.
Gregorczyk D., Czynności przeprowadzania dowodu z zeznań świadka [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, red. nacz. G. Łaszczyca, A. Matan, t. II, cz. 4, Dynamika postępowania administracyjnego ogólnego, red. C. Martysz, Warszawa 2021.
Jan Paweł II, Tajemnica spowiedzi świętej. Przemówienie do członków Penitencjarii Apostolskiej, „L’ Osservatore Romano”, pol. 15, 1994/1 (163).
Jurowiec R., Ewolucja opodatkowania dochodów osób duchownych, „ELPIS. Czasopismo Teologiczne Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku” 2014/16.
Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
Knoppek K., Pojęcie świadka w znaczeniu procesowym, „Palestra” 1982/4–5.
Knysiak-Molczyk H., Uprawnienia strony w postępowaniu administracyjnym, Kraków 2004.
Kodeks Kanoniczny Kościołów Wschodnich, Lublin 2002.
Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 2022.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–424, red. D. Świecki, LEX 2019.
Martysz C. [w:] G. Łaszczyca, C. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. I, Komentarz do art. 1–103, Kraków 2005.
Napiórkowski S.C., Pokuta w ujęciu protestanckim, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1981/28, z. 2.
Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 2002.
Paprzycki L.K. [w:] J. Grajewski, L.K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Komentarz do art. 1–424 k.p.k., red. J. Grajewski, Warszawa 2013.
Pastuszko M., Sakrament pokuty i pojednania, Kielce 1999.
Pieróg M., Tajemnica spowiedzi świętej w prawie kanonicznym, polskim procesie cywilnym i karnym, „Studia Paradyskie” 2015/25.
Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, http://www.chorzow.luteranie.pl/wp-content/uploads/2014/10/Pragmatyka-sluzbowa.pdf (dostęp: 21.03.2023 r.).
Rakoczy B., Tajemnica spowiedzi w polskim postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym, „Przegląd Sądowy” 2003/11–12.
Rogoziński P., Dopuszczalność i zakres badania przez organ procesowy istnienia przesłanek warunkujących uchylanie się świadka od zeznawania, „Ius Novum” 2014/1.
Słownik języka polskiego, hasło: świadek, www.sjp.pwn.pl (dostęp: 21.05.2023 r.).
Sowiński P.K., Zachowanie tajemnicy spowiedzi w sprawach karnych, cywilnych i administracyjnych jako warunek realizacji konstytucyjnego prawa do wolności sumienia i religii, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022/4.
Stefański R.A., Wykorzystanie dokumentów zawierających tajemnicę państwową, służbową lub zawodową w nowym Kodeksie postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 1998/5.
Stefański R.A., Zabłocki S. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. II, Komentarz do art. 167–296, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, LEX 2019.
Stefański R.A., Zabłocki S. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. II, Komentarz do art. 167–296, Warszawa 2019.
Szopieraj-Kowalska A., Dowody i postępowanie dowodowe według Kodeksu postępowania administracyjnego i ordynacji podatkowej, „Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea” 2012/2.
Tomkiewicz M., „Tajemnica spowiedzi” i „tajemnica duszpasterska” w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2012/2.
Trebnik, t. 1 i 2, Warszawa 2010.
Ware K., Kościół prawosławny, Białystok 2002.
Wielec M., Naruszenie zakazu dowodowego tajemnicy spowiedzi w prawie karnym (materialnym i proceduralnym), „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012/4.
Wielka encyklopedia prawa, red. E. Smoktunowicz, Warszawa 2000.

dr Magdalena Strożek-Kucharska
adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2223-6922
udział w autorstwie tekstu: 50%
dr Michał Mółka 
prodziekan ds. kierunku prawo, adiunkt, Wydział Nauk Społecznych i Informatyki, Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University z siedzibą w Nowym Sączu
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1543-3354
udział w autorstwie tekstu: 50%

W dniu 22.05.2023 r. weszła w życie długo oczekiwana przez środowisko firm rodzinnych ustawa z 26.01.2023 r. o fundacji rodzinnej. Fundacje rodzinne, zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, mają stanowić swoisty skarbiec rodzinny, który zapewnia środki finansowe, a przy tym realizuje wizję fundatora i dba o wartości przyjęte przez niego w biznesie. Fundacje rodzinne mają zatem stanowić istotny element w procesie sukcesji międzypokoleniowej, która w najbliższych latach będzie stanowić jedno z największych wyzwań w polskiej gospodarce po 1989 r. Niezależnie od tego zasadne są pytania, czy ze względu na charakter prawny fundacje rodzinne można zaliczyć ustrojowo jako element składowy prawa prywatnego czy prawa publicznego, oraz czy fundacje rodzinne można zaliczyć do trzeciego sektora, czyli sektora organizacji pozarządowych. Celem artykułu jest próba scharakteryzowania pozycji ustrojowej fundacji rodzinnych w polskim porządku prawnym na tle innych fundacji, ze szczególnym uwzględnieniem regulacji prawa administracyjnego oraz prawa organizacji pozarządowych. Dokonana analiza pozwoliła również na wyprowadzenie wniosków ogólnych.

Słowa kluczowe: fundacja rodzinna, trzeci sektor, sukcesja międzypokoleniowa, prawo organizacji pozarządowych, przedsiębiorstwo rodzinne, fundacje prywatne, fundacje publiczne

dr Magdalena Strożek-Kucharska
Assistant Professor, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2223-6922
Contribution to the authorship of the text: 50%
dr Michał Mółka 
Associate Dean for Law at the Faculty of Social Sciences and Computer Science, WSB-NLU in Nowy Sącz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1543-3354
Contribution to the authorship of the text: 50%

On 22 May 2023, the long-awaited by the family business community Act on Family Foundations of 26 January 2023 came into force. Family foundations, as intended by the legislator, are to be a kind of family treasury that provides financial resources while at the same time realising the founder's vision and nurturing the values adopted by the founder in business. Family foundations are therefore to constitute an important element in the process of intergenerational succession, which in the coming years will constitute one of the greatest challenges in the Polish economy after 1989. Regardless of this, the questions whether, due to their legal nature, family foundations can be classified as a component of private law or public law, and whether family foundations can be classified as part of the third sector, i.e. the non-governmental organisations sector, are legitimate. The aim of the article is an attempt to characterise the systemic position of family foundations in the Polish legal order against the background of other foundations, with particular emphasis on the regulations of administrative law and the law of non-governmental organisations. The analysis also allowed for general conclusions to be drawn.

Keywords: family foundation, third sector, intergenerational succession, NGO law, family business, private foundations, public foundations

Bibliografia / References
Arczewska M., Wprowadzenie do książki „Rola i modele fundacji w Polsce i w Europie” [w:] Rola i modele fundacji w Polsce i w Europie, red. M. Arczewska, Warszawa 2009.
Bieluk J., Możliwość zastosowania instytucji fundacji rodzinnej w rolnictwie, „Przegląd Prawa Rolnego” 2023/1.
Bieniak M., Fundacja rodzinna – organizacja i funkcjonowanie, „Palestra” 2023/3.
Blicharz J., Fundacje prawa prywatnego [w:] Administracja. Prawo administracyjne. Część ogólna, red. J. Blicharz, L. Zacharko, Katowice 2018.
Blicharz J., Fundacje. Wybrane zagadnienia, Wrocław 2016.
Brol J., Fundacje (po zmianach ustawodawczych), Bydgoszcz 1992.
Budziak T., Jak powstawała fundacja rodzinna?, Inicjatywa firm rodzinnych, 22.03.2023 r., https://firmyrodzinne.pl/jak-powstawala-fundacja-rodzinna/ (dostęp: 26.07.2023 r.).
Cioch H., Prawo fundacyjne, Warszawa 2011.
Co dalej z polskimi fundacjami rodzinnymi?, CEO.com.pl, 23.05.2022 r., https://ceo.com.pl/co-dalej-z-polskimi-fundacjami-rodzinnymi-74529 (dostęp: 26.07.2023 r.).
Długosz M., Czy będzie nowy rodzaj fundacji? Są wątpliwości natury konstytucyjnej, ngo.pl, 17.03.2020 r., https://publicystyka.ngo.pl/czy-bedzie-nowy-rodzaj-fundacji-sa-watpliwosci-natury-konstytucyjnej (dostęp: 31.07.2023 r.).
Dumkiewicz M. [w:] Ustawa o fundacjach. Komentarz, red. A. Kidyba, Warszawa 2023.
Dźwigoł-Barosz M., Specyfika przedsiębiorstw rodzinnych w Polsce, „Studia i Prace WNEiZ US” 2018/52 (1).
Figurski J. [w:] Fundacja rodzinna. Aspekty prawne i podatkowe. Komentarz, red. P. Tomczykowski, Warszawa 2023.
Firmy rodzinne generują 18 proc. PKB. Nowe przepisy mają ułatwić ich sukcesję, Bankier.pl, 9.04.2021 r., https://www.bankier.pl/wiadomosc/Firmy-rodzinne-generuja-18-proc-PKB-Nowe-przepisy-maja-ulatwic-ich-sukcesje-8089749.html (dostęp: 26.07.2023 r.).
Firmy rodzinne rosną szybciej niż śwatowa gospodarka, EY, 20.02.2023 r., https://www.ey.com/pl_pl/news/2023/02/indeks-firm-rodzinnych-2023 (dostęp: 26.07.2023 r.).
Fundacja rodzinna, Biznes.gov.pl, https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/004436 (dostęp: 26.07.2023 r.).
Fundacja rodzinna. Zielona Księga, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Warszawa, wrzesień 2019, https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/zielona-ksiega-o-fundacji-rodzinnej (dostęp: 31.07.2023 r.).
Kałuża H., Firmy rodzinne w XXI wieku – specyfika i sukcesja, „Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2009/75.
Koładkiewicz I., Wojtyra M., Sukcesja zewnętrzna w firmie rodzinnej. Ważne wyzwanie dla współczesnych gospodarek, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie 2015/16 (7).
Kowalski R., „Fundacje rodzinne”. Wspieramy rozwiązanie – jesteśmy krytyczni wobec nazwy, ngo.pl, 12.02.2020 r., https://publicystyka.ngo.pl/fundacje-rodzinne-wspieramy-rozwiazanie-jestesmy-krytyczni-wobec-nazwy (dostęp: 31.07.2023 r.).
Kowalski R., Weszła w życie ustawa o fundacji rodzinnej, ngo.pl, 30.05.2023 r., https://publicystyka.ngo.pl/weszla-w-zycie-ustawa-o-fundacji-rodzinnej (dostęp: 31.07.2023 r.).
Kulik-Bielińska E., Frączak P., Instytucja fundacji w Polsce [w:] Rola i modele fundacji w Polsce i w Europie, red. M. Arczewska, Warszawa 2009.
Kuta K., Matejun M., Miksa P., Długowieczność firm rodzinnych, „Przegląd Nauk Ekonomicznych” 2017/26.
Lada A., Wybrane organizacje III sektora jako przykład dobrych praktyk i pracy na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, „Roczniki Teologiczne” 2022/69 (10).
Lewandowska A., Kłosowiak M., Lipiec J., Fundacja rodzinna. Aspekty ekonomiczne i prawno-podatkowe, „Co do zasady. Studia i Analizy Prawne” 2021/1.
Makowski G., Rozwój sektora organizacji pozarządowych w Polsce po 1989 r., „Studia BAS” 2015/4.
Marjański A., Sukcesja jako wyróżnik przedsiębiorstwa rodzinnego, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2012/13 (7).
Mędrzycki R., Fundacje prawa publicznego w świetle dorobku naukowego Tadeusza Bigi, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 4058, Prawo 333, Wrocław 2021.
Ogonowski A., Gibalska A., Fundacje i stowarzyszenia. Funkcjonowanie i opodatkowanie 2014, Kraków 2014.
Pawlak A., Sukcesja w polskich przedsiębiorstwach rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2014/15 (7), cz. I.
Polska fundacja rodzinna 2020, [raport], PwC, https://www.pwc.pl/pl/pdf/PwC_Raport_FundRodzinne_2020.pdf (dostęp: 31.07.2023 r.).
Popczyk W., Przedsiębiorstwa rodzinne w otoczeniu globalnym. Analiza porównawcza ekspansji międzynarodowej firm rodzinnych i nierodzinnych z rynku NewConnect, Łódź 2013.
Racek E., Zywert A., Dewicka A., Planowanie sukcesji w firmach rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2017/18 (6).
Ranking najcenniejszych firm rodzinnych 2022 – województwo mazowieckie, Forbes, 30.08.2022 r., https://www.forbes.pl/forum-firm-rodzinnych/2022/artykuly/ranking-najcenniejszych-firm-rodzinnych-2022-wojewodztwo-mazowieckie/r9gvdd4 (dostęp: 26.07.2023 r.).
Nowy wymiar zaufania. Polska edycja globalnego Badania Firm Rodzinnych. Family Business Survey 2023, PwC, s. 9, https://www.pwc.pl/pl/pdf-nf/2023/Raport_z_badania_polskich_firm_rodzinnych_2023_PwC_Polska.pdf (dostęp: 26.07.2023 r.).
Sadło K., Czy będzie nowy rodzaj fundacji? Kolejna walka o zachowanie tożsamości, ngo.pl, 24.03.2020 r., https://publicystyka.ngo.pl/czy-bedzie-nowy-rodzaj-fundacji-kolejna-walka-o-zachowanie-tozsamosci (dostęp: 31.07.2023 r.).
Sasinowski H., Społeczeństwo obywatelskie i jego rola w budowie demokracji, „Ekonomia i Zarządzanie” 2012/4.
Schimanek T., Czy będzie nowy rodzaj fundacji? Intencja dobra, rozwiązanie złe, ngo.pl, 10.03.2020 r., https://publicystyka.ngo.pl/czy-bedzie-nowy-rodzaj-fundacji-intencja-dobra-rozwiazanie-zle (dostęp: 31.07.2023 r.).
Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1971.
Stahl M., Inne podmioty administrujące [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 6, Podmioty administrujące, Warszawa 2011.
Staśkiewicz U., Rola organizacji pozarządowych w Polsce w zaspokajaniu potrzeb społecznych, „Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej” 2017/3 (23).
Stawicka E., Firmy rodzinne jako przykład przedsiębiorstw zarządzanych przez wartości, ich sens i znaczenie, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego” 2010/2.
Sułkowski Ł., Definicje i typologie małych firm rodzinnych – wnioski z badań, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2011/6.
Szołajski M., Przykłady fundacji rodzinnych ze świata, czyli dlaczego to rozwiązanie się sprawdza, Szołajski Legal Group, https://szolajski.com/przyklady-fundacji-rodzinnych-ze-swiata-czyli-dlaczego-to-rozwiazanie-sie-sprawdza/ (dostęp 3.08.2023 r.).
Ura E., Prawo administracyjne, Warszawa 2010.
Wiórek P., „Ciemna strona” fundacji rodzinnej? Uwagi z perspektywy prawa niemieckiego, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2021/11.
Wracają „fundacje” rodzinne dla biznesu. Przypominamy obawy organizacji społecznych, ngo.pl, 25.10.2021 r., https://publicystyka.ngo.pl/wracaja-fundacje-rodzinne-dla-biznesu-przypominamy-obawy-organizacji-spolecznych (dostęp: 31.07.2023 r.).
Zalewski Ł., Pierwsza fundacja rodzinna zarejestrowana przez sąd. W kolejce czeka jeszcze pond 200 [tylko u nas], Business Insider, 31.07.2023 r., https://businessinsider.com.pl/prawo/sad-zarejestrowal-pierwsza-fundacje-rodzinna-w-kolejce-ponad-200-chetnych/21lrt9r (dostęp: 2.08.2023 r.).
Zdanowicz-Pastuszak P., Sposoby przeprowadzenia sukcesji przedsiębiorstw rodzinnych [w:] Administracyjno-finansowe konteksty zarządzania – wybrane zagadnienia, red. K. Iglicka-Okólska, M. Dobrzyński, Warszawa 2021.