Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej
Paweł Chmielnicki
profesor zwyczajny doktor habilitowany, Dyrektor Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego. ORCID: 0000-0002-3161-9397
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Michał Stachura
doktor matematyki, adiunkt w Katedrze Ekonomii i Finansów Wydziału Prawa i Nauk Społecznych Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. ORCID: 0000-0002-0115-3522
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Metoda badań nad długookresowymi tendencjami w polityce legislacyjnej
Artykuł traktuje o nowym założeniu badawczym mającym na celu istotne rozszerzenie typowego, powszechnego paradygmatu nauk prawnych. Założenie badawcze, na którym oparto metodę, jest całkowicie oryginalne. Chociaż ma ono pewien metodologiczny związek z niektórymi wcześniejszymi propozycjami badawczymi przedstawionymi w naukach prawnych, nie jest to powtórzenie ani proste rozszerzenie. Propozycja ta oparta jest na całościowym badaniu charakteru relacji (powiązań) między wszystkimi normami prawnymi i innymi, które składają się na porządek społeczno-gospodarczy współczesnego społeczeństwa (np. sformalizowane reguły wymiany towarowo-pieniężnej). Wyniki badań dotyczą zarówno źródeł pochodzenia prawa, jak i jego społeczno-ekonomicznej efektywności.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: proces legislacyjny, materialne źródła prawa, paradygmat nauk prawnych
prof. dr hab. Paweł Chmielnicki
Director of the Legislative Process Research Centre at the Faculty of Law and Administration of the Lazarski University. ORCID: 0000-0002-3161-9397
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Michał Stachura
Assistant Professor at the Department of Economics and Finance of the Faculty of Law and Social Sciences of the Jan Kochanowski University in Kielce. ORCID: 0000-0002-0115-3522
Contribution to the authorship of the text – 50%
Research method on long-term trends in legislative policy
The article deals with a new research assumption aimed at a significant expansion of the typical, universal paradigm of legal sciences. The research assumption on which the method is based is completely original. While it has some methodological connection with some of the earlier research proposals presented in legal science, it is not a repetition or a simple expansion. This proposal is based on a comprehensive study of the nature of the relationships (links) between all legal and other norms that make up the socio-economic order of contemporary society (e.g. the formalised rules of commodity-money exchange). The research findings for this purpose concern both the sources of law and its socio-economic effectiveness.
Keywords: legislative process, material sources of law, paradigm of legal sciences
Bibliografia:
Chmielnicki P. (red.), A. Dybała, M. Stachura, Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2010.
Likert R., A Technique for the Measurement of Attitudes, „Archives of Psychology” 1932/140.
Bartosz Kotowicz
asystent w Katedrze Prawa Gospodarczego Publicznego na Wydziale Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego, doktorant Uczelni Łazarskiego w Warszawie, aplikant adwokacki Izby Adwokackiej w Warszawie, członek Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Uczelni Łazarskiego. ORCID: 0000-0003-1560-9938
Realizacja funkcji redystrybucyjnej państwa w latach 1990–2020
W niniejszym artykule dokonano analizy wysiłku legislacyjnego podejmowanego przez polskiego ustawodawcę w latach 1990–2020 opartej na nowatorskiej metodzie badawczej, biorąc pod uwagę liczbę i doniosłość aktów rangi ustawowej realizujących funkcję redystrybucyjną państwa. Szczególną uwagę poświęcono badaniu ustawodawstwa w okresie drugiej kadencji rządów koalicji Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego (2012–2015) oraz Prawa i Sprawiedliwości (2015–2020). Proces ewaluowania dotyczył odpowiedzi na pytanie, czy powodem uchwalenia ustawy była potrzeba redystrybucji dóbr na zasadzie gratyfikacji za przynależność do jakieś zbiorowości, a nie na zasadzie bezpośredniego ekwiwalentu za wykonaną pracę. Pytania badawcze dotyczyły zatem celu tworzenia ustawy, a nie jej faktycznych skutków.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: polityka socjalna, transfery społeczne, redystrybucja dóbr, państwo opiekuńcze, proces legislacyjny
Bartosz Kotowicz
Assistant at the Department of Public Economic Law at the Faculty of Law and Administration of the Lazarski University, PhD student at the Lazarski University in Warsaw, trainee attorney at the Bar Association in Warsaw, member of the Legislative Process Research Centre of the Lazarski University. ORCID: 0000-0003-1560-9938
The implementation of the redistributive function of the state over the period 1990-2020
This article analyses the legislative effort undertaken by the Polish legislator in the years 1990–2020, based on an innovative research method, taking into account the number and importance of statutory acts implementing the redistributive function of the state. Particular attention was paid to the study of legislation during the second term of office of the coalition of the Civic Platform and the Polish People's Party (2012–2015), and the Law and Justice Party (2015–2020). The evaluation process concerned the answer to the question whether the reason for the adoption of the act was the need to redistribute goods on the basis of gratification for belonging to a community, and not on the basis of a direct equivalent for the work performed. The research questions were therefore concerned with the purpose of creating the act, rather than its actual effects.
Keywords: social policy, social transfers, redistribution of goods, welfare state, legislative process
Bibliografia:
Bakalarczyk R., Czas niezrównoważonego rozwoju polityki społecznej [w:] Polityka społeczna rządu Prawa i Sprawiedliwości, Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA), 2017.
Barr N., Economics of the Welfare State, Oxford 2004.
Polakowski M., Szelewa D., Polityka społeczna koalicji PO–PSL, Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA), 2015.
Ewelina Gee Milan
Katedra Prawa i Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego. ORCID: 0000-0002-5052-6161
Tworzenie państwa opiekuńczego w Polsce czy kreowanie postrzegania o jego powstaniu. Jakościowa i ilościowa analiza przepisów
W artykule przedstawiono przede wszystkim ilościową i jakościową analizę polskiego ustawodawstwa w latach 2014–2020 pod kątem specjalizacji zaspokajania potrzeb obywateli. Ustawodawstwo to jest powszechnie postrzegane jako pozornie wprowadzające istotne zmiany, które stworzyły państwo opiekuńcze. Istotnie, kluczowy wynik oceny wprowadzonych zmian oraz analiza ilościowa wskazują, że w ciągu ostatnich sześciu lat w Polsce nie nastąpiły istotne zmiany w badanych obszarze. Różnica między postrzeganiem badanego problemu a danymi przedstawionymi w tym artykule może wynikać z faktu, że zmiany prawa wiążą się z dużymi wydatkami rządowymi, a więc mogą wpłynąć na postrzeganie władzy w oczach przyszłych wyborców.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: ustawodawstwo, analiza ustawodawstwa, potrzeby społeczno-gospodarcze, państwo opiekuńcze, odpowiedź na potrzeby obywateli
Ewelina Gee Milan
Department of Civil Law and Procedure, Faculty of Law and Administration, Lazarski University. ORCID: 0000-0002-5052-6161
Creating a welfare state in Poland, or creating a perception of its creation. A qualitative and quantitative analysis of the legislation
The article presents primarily a quantitative and qualitative analysis of Polish legislation in the years 2014–2020 in terms of its specialisation in meeting the needs of citizens. This legislation is commonly perceived as seemingly introducing significant changes that have created a welfare state. Indeed, the key finding of the assessment of the introduced changes as well as the quantitative analysis indicate that in the last six years in Poland no significant changes have been introduced by the examined legislation. The difference between the perception of the problem under study and the data presented in this article may be related to the fact that changes to the law are associated with large government expenditure, and therefore may affect the perception of government authority in the eyes of future voters.
Keywords: legislation, analysis of legislation, socio-economic needs, welfare state, response to citizen needs
Bibliografia:
Daszykowska J., Jakość życia w perspektywie pedagogicznej, Kraków 2010.
Levinţa S., Constantinov V., Pikuła N., Bartoszewski J., Evoluţia mentalităţii tinere-tului în contextul integrării Molovei în UE, Chişinău 2015.
Michał Masior
Wydział Prawa i Administracji, Centrum Badań Procesu Legislacyjnego, Uczelnia Łazarskiego. ORCID 0000-0002-4303-2737
Nierównowaga siły w stosunkach społecznych i ochrona podmiotów o mniejszym potencjale w kontekście zmian w prawie w latach 1990–2020 w Polsce
Prawo obecnie traktowane jest coraz częściej jako narzędzie zmiany społecznej. Znajdując się w dużej mierze pod kontrolą rządzących, może być wykorzystywane jako instrument polityk. Ta konstruktywistyczna perspektywa charakterystyczna jest dla doktryny socjalistycznej, której naczelną zasadą jest równość. W jej imię dążyć więc można za pomocą regulacji prawnych do wyrównywania faktycznych dysproporcji w relacjach społecznych. W niniejszym artykule podjęto próbę zbadania, w jakim stopniu polski ustawodawca wpływał w ostatnich 30 latach (1990–2020) za pomocą prawa na sytuację podmiotów, które z różnych przyczyn można określić jako słabsze – czy to pod względem prawnym, politycznym, ekonomicznym czy jakimkolwiek innym (jak obywatele względem państwa czy konsumenci względem przedsiębiorców). Jego wyniki oparte o ilościową i jakościową analizę wszystkich uchwalonych w tym czasie ustaw wskazują, że z biegiem czasu zwiększyła się w Polsce zarówno liczba ustaw oddziałujących na relacje o charakterze asymetrycznym, jak i intensywność ich wpływu. Poza tym więcej było ustaw chroniących słabsze podmioty niż dodatkowo pogłębiających nierównowagę sił. W sumie więc, jak można twierdzić, dokonane zmiany w prawie przyczyniły się do większej równowagi w relacjach społecznych.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: równość szans, ochrona słabszych, zmiana społeczna, instrumentalna rola prawa
Michał Masior
Faculty of Law and Administration, Legislative Process Research Centre, Lazarski University. ORCID 0000-0002-4303-2737
The imbalance of power in social relations and the protection of more vulnerable parties in the context of changes in the law in 1990-2020 in Poland
Nowadays, the law is increasingly treated as a tool of social change. Being largely under the control of the government, it can be used as an instrument of politics. This constructivist perspective is characteristic of the socialist doctrine, the guiding principle of which is equality. In its name the government can strive, by means of legal regulations, to equalise the actual disproportions in social relations. This article attempts to examine the extent to which the Polish legislator has influenced in the last 30 years (1990–2020) the legal position of those persons who, for various reasons, can be described as more vulnerable – whether in legal, political, economic or any other terms (e.g. citizens vs. state, consumers vs. firms). Its findings, based on the quantitative and qualitative analysis of all laws adopted at that time, indicate that over time, both the number of laws affecting such asymmetric relations and the intensity of their impact have increased in Poland. In addition, the laws protecting the more vulnerable parties outnumbered those that further aggravated the imbalance of power. All in all, it can be argued that the changes made in the law contributed to a greater balance in social relations.
Keywords: equal opportunities, protection of the more vulnerable, social change, the instrumental role of law
Bibliografia:
Arystoteles, Etyka nikomachejska, Warszawa 1982.
Chmielnicki P., Minich D., Gorzki smak kiełbasy wyborczej. Obietnice wyborcze i ich realizacja ustawami w latach 2015–2016, Warszawa 2019.
Eurostat, Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey. Last update: 09-09-2020, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?lang=en&dataset=ilc_di12.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2008.
Hausner J., Zarządzanie publiczne, Warszawa 2008.
Izdebski H., Doktryny polityczno-prawne. Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2012.
Safjan M., Bosek L. (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Warszawa 2016.
Szydło M., Opinia prawna Biura Analiz Sejmowych z 17.02.2019 r. na temat projektu ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp?nr=3198.
Dobrochna Minich
doktor nauk prawnych, Katedra Teorii Prawa i Materialnych Źródeł Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego. ORCID: 0000-0002-9987-7835
Poszerzanie kompetencji organów władzy publicznej
Władza państwowa przenika życie społeczne niemal we wszystkich obszarach i jest mocno zakorzeniona w społeczeństwie. Jest nierozerwalnym i podstawowym aspektem funkcjonowania państwa. Struktura władzy w państwie jest zbliżona do piramidy. Dzierżyciele władzy wydają decyzje, które wpływają i obowiązują wszystkich poniżej. Ta asymetryczność stanowi źródło konfliktów pomiędzy rządzącymi i rządzonymi. Przedmiotem badań niniejszego artykułu jest problem wzmocnienia oraz osłabienia potencjału władzy publicznej. Wnikliwej analizie poddano akty legislacyjne z lat 2014–2020. Można zauważyć bardzo mocną tendencję, która wskazuje na realizację przez rządzących negatywnych wartości. Zmierzają one do rekonstrukcji systemu podziału władzy sprzecznej z ideami konstytucyjnego i demokratycznego państwa prawa.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: władza publiczna, podział władzy, wzmocnienie potencjału władzy publicznej, osłabienie potencjału władzy publicznej, kryzys konstytucyjny
dr Dobrochna Minich
Department of Theory of Law and Material Sources of Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University. ORCID: 0000-0002-9987-7835
Extending the power of public authorities
State power permeates social life in almost all areas and is firmly rooted in society. It is an inseparable and fundamental aspect of the functioning of the state. The power structure in the state is similar to a pyramid. The holders of power issue decisions that affect and apply to everyone below. This asymmetry is a source of conflict between the rulers and the ruled. The subject of research in this article is the issue of strengthening and weakening the potential of public authority. The legislative acts of 2014–2020 have been thoroughly analysed. There is a very strong tendency that indicates the implementation of negative values by those in power. They are aimed at the reconstruction of the system of separation of powers that is contrary to the ideas of a constitutional and democratic state of law.
Keywords: public authority, separation of powers, strengthening the potential of public authority, weakening the potential of public authority, constitutional crisis
Bibliografia:
Atienza M., Konstytucjonalizm, globalizacja i prawo, Warszawa 2009.
Bix B.H., A Dictionary of Legal Theory, Oxford 2004.
Bond I., Gostyńska-Jakubowska A., Democracy and the rule of law: Failing partnership, Center For European Reform 2020, https://www.cer.eu/sites/default/files/pbrief_ruleoflaw_17.1.20.pdf.
Bosiacki A. (red.), Polityka prawa cywilnego i ekonomia polityczna, Warszawa 2017.
Buksiński T., Współczesne filozofie polityki, Poznań 2006.
Duszka-Jakimko H., Haczkowska M., Niezależność władzy sądowniczej – realna czy iluzoryczna? Rozważania teoretyczno-prawne [w:] Idea wolności i niezależności w państwie demokratycznym – perspektywa praw jednostki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Halinie Ziębie-Załuckiej w czterdziestą rocznicę pracy naukowej, red. M. Grzesik-Kulesza, G. Pastuszko, Rzeszów 2017.
Filar D., Na błędnym kursie. Polityka i gospodarka Polski w latach 2015–2020, Gdańsk 2020.
Foucault M., Podmiot i władza, „Lewą nogą” 1998/9.
Foucault M., Trzy typy władzy [w:] Współczesne Teorie Socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa 2006.
Gersdorf M., Polskie państwo prawne: stracone szanse?, wystąpienie okolicznościowe na konferencji zorganizowanej przez niemiecki Trybunał Federalny (Bundesgerichtshof), Karlsruhe, 19–20.07.2018 r.
Heywood A., Politologia, Warszawa 2006.
Krygier M., Cztery zagadki o rządach prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi? Część II, „Archiwum Filozofii prawa i Filozofii Społecznej” 2012/2.
Krygier M., The Challenge of Institutionalisation: Post-Communist ‘Transitions’, Populism, and the Rule of Law, „European Constitutional Law Review” 2019/15.
Lipiec J., Władza. Źródła, cele, żądze, Kraków 2019.
Małajny R.M., Podział władzy – kontrowersje metodologiczne [w:] Interpretacje i reinterpretacje podziału władzy, red. B. Szmulik, J. Szymanek, Warszawa 2020.
Minich D., Veto players jako koncepcja rywalizacji o władzę pomiędzy organami władzy państwowej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2018/7–8.
Minich D., Moskwa A., Dlaczego władza sądownicza Trybunału Konstytucyjnego okazała się najsłabszym elementem polskiego systemu politycznego? [w:] Dwie dekady Konstytucji RP – doświadczenia i wyzwania, red. M. Haczkowska, H. Duszko-Jakimko, Opole 2018.
Nowak L., Podział władzy w historii myśli politycznej – wybrane problemy [w:] Interpretacje i reinterpretacje podziału władzy, red. B. Szmulik, J. Szymanek, Warszawa 2020.
Pałecki K., Prawo – Polityka – Władza, Warszawa 1988.
Pałecki K., Teoria władzy, wersja elektroniczna – w przygotowaniu do druku.
Petrażycki L., Wstęp do nauki polityki prawa, Warszawa 1968.
Seidler G.L., W poszukiwaniu idei ustrojowej, Lublin 2000.
Sunstein C.R., Konstytucje i demokracje [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, t 2, red. J. Szczupaczyński, Warszawa 1998.
Szuleka M., Wolny M., Kalisz M., Rządy prawem zamiast rządów prawa. Zagrożenie dla ochrony praw człowieka w Polsce w latach 2015–2019, Warszawa 2019.
Tsebelis G., Decision Making in Political System: Veto Players in Presidentialism, Parliamentarism, Multicameralism and Multipartyism, „British Journal of Political Science” 1996/3(25).
Tsebelis G., Veto Players and Institutional Analisis, „Governance” 2000/3(4).
Tsebelis G., Veto Players: How Political Institution Work, Princeton 2002.
Węgrzecki A., Ontologiczne i aksjologiczne aspekty bezpieczeństwa [w:] Bezpieczeństwo jako wartość, praca zbiorowa, Kraków 2010.
Dawid Van Kędzierski
doktor nauk prawnych, Katedra Teorii Prawa i Materialnych Źródeł Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego, radca prawny. ORCID: 0000-0003-3892-7277
Koszty i bariery obciążające procesy gospodarowania
W artykule przedstawiono wyniki badania dotyczącego tendencji legislacyjnych w obszarze kosztów i barier w prowadzeniu działalności gospodarczej. Zagadnienie obejmowało zmianę poziomu obciążeń regulacyjnych spoczywających na przedsiębiorcach, takich jak podatki i daniny publiczne, wymogi compliance czy obowiązki sprawozdawcze, a także prawne bariery wejścia na rynek. W okresie 1990–2020 stwierdzono występowanie tendencji sinusoidalnej celów legislacyjnych. Tendencja ta wynikała z nieuniknionego konfliktu pomiędzy różnymi celami polityki państwa, ponieważ zmiana poziomu regulacyjnych obciążeń przedsiębiorczości jest instrumentem pozwalającym oddziaływać na wiele obszarów życia społecznego. Najbardziej jaskrawego przykładu tej tezy dostarcza pierwsze półroczne 2020 r., gdy ustawodawca podejmował nadzwyczajne interwencje nakierowane na ochronę miejsc pracy, czyli przedsiębiorstw.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: koszty transakcyjne, działalność gospodarcza, bariery wejścia
dr Dawid Van Kędzierski
Department of Theory of Law and Material Sources of Law, Faculty of Law and Administration, Lazarski University, legal counsel. ORCID: 0000-0003-3892-7277
Costs and barriers to economic activity
The article presents the results of a study on legislative tendencies in the area of costs and barriers to running a business. The research problem concerned changes in the level of regulatory burdens on entrepreneurs, such as taxes and other public levies, compliance requirements or reporting obligations, as well as legal barriers to entry. It was found that legislative intents were sinusoidal in the period of 1990–2020. This tendency resulted from the inevitable conflict between various goals of state policy: changing the level of regulatory burdens on entrepreneurship allows influencing many areas of social life. The most vivid example of this thesis is provided in the first six months of 2020, when the legislator undertook extraordinary interventions aimed at protecting jobs, i.e. businesses.
Keywords: transaction costs, economic activity, barriers to entry
Bibliografia:
Djankov S., Ganser T., McLiesh C., Ramalho R., Shleifer A., The Effect of Corporate Taxes on Investment and Entrepreneurship, „American Economic Journal: Macroeconomics” 2010/2(3).
Djankov S., La Porta R., Lopez-de-Silanes F., Shleifer A., Courts, „The Quarterly Journal of Economics” 2003/118(2).
Djankov S., La Porta R., Lopez-de-Silanes F., Shleifer A., The Regulation of Entry, „The Quarterly Journal of Economics” 2002/107(1).
Orłowski W.M., Konkurencyjność gospodarcza krajów. Propozycja alternatywnego pomiaru w kontekście dyskusji o konkurencyjności polskiej gospodarki, „Studia BAS” 2018/3.
Smith A., An Inquiry into the Nature and Causes of The Wealth of Nations, Petersfield 2007.
World Bank Group, Doing Business 2020: Comparing Business Regulation in 190 Economies, Washington DC 2020.
Katarzyna Kurzępa-Dedo
doktor nauk prawnych, Katedra Nauk o Polityce i Administracji, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
ORCID: 0000-0002-4823-1217
Redukcja ryzyka przedsiębiorcy
Przedmiotem artykułu jest prezentacja wyników badań ustaw uchwalonych w latach 1990–2020 w zakresie redukcji ryzyka przedsiębiorcy. Przeprowadzone badania miały dać odpowiedź na pytanie, czy regulacje te ułatwiają ocenę szans na osiągnięcie zakładanego celu gospodarczego, służą wzmacnianiu pewności obrotu gospodarczego i czy zmniejszają ryzyko niepowodzenia w działalności gospodarczej. W artykule przedstawiono zarówno przykłady regulacji, które są zgodne z tezą zawartą w zagadnieniu badawczym, czyli redukują ryzyko przedsiębiorcy, jak i przykłady regulacji, które tego celu nie realizują.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: ryzyko przedsiębiorcy, regulacje ryzyka, redukcja ryzyka
dr Katarzyna Kurzępa-Dedo
Department of Political Sciences and Administration, University of Information Technology and Management in Rzeszow.
ORCID: 0000-0002-4823-1217
Reduction of entrepreneurial risk
The subject of the article is to present the results of research on the acts adopted in the years 1990–2020 in the field of entrepreneurial risk reduction. The conducted research aimed at answering the question whether these acts facilitate the assessment of the chances of achieving the assumed economic goal, strengthen the certainty of economic turnover and whether they reduce the risk of failure in economic activity. The article presents both examples of regulations that are consistent with the thesis contained in the research question, i.e. the reduction of entrepreneurial risk, and examples of regulations that do not achieve this goal.
Keywords: entrepreneurial risk, risk regulation, risk reduction
Bibliografia:
Adamska A., Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa – podstawowe zagadnienia [w:] Ryzyko w działalności przedsiębiorstw. Wybrane aspekty, red. A. Fierla, Warszawa 2009.
Baker T., On the Genealogy of Moral Hazard, „Texas Law Review” 1996/75(2).
Bernstein P.L., Przeciw bogom. Niezwykłe dzieje ryzyka, Warszawa 1997.
Fisher E., Risk Regulation and Administrative Constitutionalism, Oxford – Portland 2007.
Fisher E., Framing Risk Regulation: A Critical Reflection, „European Journal of Risk Regulation” 2013/4(2).
Jajuga K. (red.), Zarządzanie ryzykiem, Warszawa 2007.
Jajuga K., Współczesne trendy i wyzwania w zarządzaniu ryzykiem finansowym – wprowadzenie [w:] Ryzyko instytucji finansowych. Współczesne trendy i wyzywania, red. T. Czerwińska, K. Jajuga, Warszawa 2016.
Jurkowska-Gomułka A., Regulacja ryzyka – próba charakterystyki [w:] Administracja publiczna i prawo administracyjne wobec współczesnych ryzyk, red. K. Kurczewska, K. Kurzępa-Dedo, Warszawa 2018.
Kaczmarek T., Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie eksportującym, Gdańsk 2001.
Osiatyński L., Ryzyko w transakcjach handlu zagranicznego, Warszawa 1973.
Sopoćko A., Ryzyko – problem nie całkiem obiektywny, „Rynek Terminowy” 2001/1(1).
Karol Strzała
asystent, Katedra Finansów i Bankowości, Wydział Ekonomii i Zarządzania, Uczelnia Łazarskiego. ORCID: 0000-0002-7883-0771
Generowanie wydatków na cele publiczne – tendencje polityki legislacyjnej ustawodawcy polskiego w latach 1990–2020
Celem artykułu jest ukazanie tendencji polityki legislacyjnej ustawodawcy polskiego w aspekcie generowania aktów prawnych zwiększających bądź zmniejszających szeroko pojęte koszty funkcjonowania państwa. Analizie poddano wszystkie ustawy uchwalone przez ustawodawcę w okresie od 1990 r. do połowy 2020 r. Dokładniejszej analizie poddano lata 2014–2020. W artykule ukazano, jak kształtowały się trendy legislacji polskiej obciążającej budżet finansów publicznych w poszczególnych latach oraz znaczenie sytuacji społeczno-polityczno-gospodarczej na działania legislacyjne podejmowane przez poszczególne ekipy rządzące na przełomie analizowanego okresu.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: wydatki publiczne, budżet, polityka fiskalna, legislacja, deficyt
Karol Strzała
assistant, Department of Finance and Banking, Faculty of Economics and Management, Lazarski University. ORCID: 0000-0002-7883-0771
Generating public expenditure – Polish legislative policy trends in 1990-2020
The aim of this article is to analyse Polish legislative policy trends in the aspect of generating legal acts that increase or decrease public expenditure. All legal acts passed from 1990 to 2020 were analysed. The years 2014–2020 were covered in more detail. The article shows the trends in Polish legislation burdening the budget of public finances in the analysed period and presents the impact of the socio-political and economic situation on legislative activities undertaken by individual governing bodies at the turn of the analysed period.
Keywords: public expenditure, budget, fiscal policy, legislation, deficit
Bibliografia:
Borodo A., Finanse publiczne. Zagadnienia ustrojowe i prawne, Warszawa 2019.
Kornobis-Romanowska D. (red.), Prawo rynku wewnętrznego. System Prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2020.
Ostaszewski J. (red.), Finanse, Warszawa 2010.
Pustoła M., Instrumenty zarządzania finansami publicznymi, Warszawa 2015.
Raczkowski K., Bezpieczeństwo finansowe [w:] Ekonomika bezpieczeństwa państwa w zarysie, red. J. Płaczek, Warszawa 2014.
Russel P., Wydatki budżetowe w Polsce, „Studia BAS” 2010/3(23).
Bartłomiej Opaliński
doktor nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w Warszawie. ORCID: 0000-0002-6117-3971
Wspieranie podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym
W artykule dokonany weryfikacji tego, czy i w jakiej skali do obowiązujących rozwiązań prawnych określanych w ustawach wprowadzane są mechanizmy sprzyjające interesom podmiotów o dużym potencjale ekonomicznym. Celem analizowanego pytania badawczego było również ustalenie, czy regulacja ustawowa sprzyja wzrostowi zdolności takich podmiotów do wygrywania rywalizacji na rynku, czy sprzyja osiąganiu lepszego rezultatu ekonomicznego, a także czy chroni interesy dużych przedsiębiorców, w tym przedsiębiorstw państwowych. W celu udzielenia odpowiedzi na podjęte zagadnienie badawcze analizie poddano tendencje polityki legislacyjnej w latach 1990–2020. Na podstawie dokonanej analizy ustalono, że w zakresie wzmocnienia dominacji ekonomicznej długookresową tendencją polskiego ustawodawcy jest dążenie do zapewnienia konkurencyjności rynku.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: potencjał ekonomiczny, dominacja ekonomiczna, przewaga, przedsiębiorca, rynek
dr Bartłomiej Opaliński
Assistant Professor at the Faculty of Law and Administration of the Lazarski University in Warsaw. ORCID: 0000-0002-6117-3971
Supporting entities with high economic potential
The article verifies whether and on what scale mechanisms favouring the interests of entities with high economic potential are introduced to the applicable legal solutions specified in acts. The aim of the analysed research question was also to determine whether the statutory regulation fosters the growth of such entities' ability to win competition in the market, or fosters better economic results, and whether it protects the interests of large entrepreneurs, including state-owned enterprises. In order to answer the research question, the trends in the legislative policy in 1990–2020 were analysed. On the basis of the analysis, it was established that in terms of strengthening the economic dominance, the long-term tendency of the Polish legislator is to strive to ensure market competitiveness.
Keywords: economic potential, economic dominance, advantage, entrepreneur, market
Bibliografia:
Chotkowski J., Rynek jako podstawowa instytucja gospodarki – pojęcie, struktury, efektywność, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 2013/101
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989–2012, Kraków 2013.
Gardawski J., Gilejko L., Siewierski J., Towalski R., Socjologia gospodarki, Warszawa 2008.
Kleer J., Sektor publiczny jako główny składnik ciągłości gospodarczej suwerennego państwa [w:] Instytucje – fundament czy fasada polityki makroekonomicznej, materiały konferencyjne, Warszawa 2005.
Krzykała F., Wstęp do socjologii gospodarczej, Poznań 2007.
Moszyński M., Model Społecznej Gospodarki Rynkowej z perspektywy rynku pracy w Niemczech i w Polsce – elementy analizy komparatywnej [w:] Społeczna Gospodarka Rynkowa: Polska i integracja europejska, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Warszawa 2018.
Stankiewicz W., Ekonomika instytucjonalna. Narodziny i rozwój, Warszawa 2012.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, Warszawa 2002.
Paweł Chmielnicki
profesor zwyczajny doktor habilitowany, Dyrektor Centrum Badań Procesu Legislacyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego. ORCID: 0000-0002-3161-9397
Przeciwdziałanie nadużywaniu funkcji redystrybucyjnej państwa
W ekonomicznej teorii dóbr publicznych jest to zjawisko definiowane jako tzw. efekt wolnego jeźdźca, powiązane z pokrewnym zjawiskiem efektu Ringelmanna. W przypadku świadczeń publicznych oba efekty manifestują się w zachowaniu osób, które korzystają z tych świadczeń (w tym z usług medycznych), choć nie ma do tego uzasadnionej podstawy, a świadczenia te powinny trafić do innych członków społeczeństwa. Badania polskiego ustawodawstwa z lat 2014–2020 ujawniają, iż w tym okresie uchwalono również ustawy, których skutki odnosiły się do generowania efektu gapowicza, a nie do jego redukcji. Na podstawie badań procesu legislacyjnego można stwierdzić, że działania polskiego ustawodawcy w zakresie niwelowania efektu gapowicza w obszarze publicznych usług medycznych w latach 2014–2020 okazały się chaotyczne i niekonsekwentne.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: efekt gapowicza, efekt Ringelmanna, proces legislacyjny
prof. dr hab. Paweł Chmielnicki
Director of the Legislative Process Research Centre at the Faculty of Law and Administration of the Lazarski University.
ORCID: 0000-0002-3161-9397
Counteracting the abuse of the redistributive function of the state
In the economic theory of public goods the phenomenon is defined as that which is known as the “free-rider effect”, which is associated with the related phenomenon of the Ringelmann effect. Both effects manifest in public services through the behaviour of persons who use these benefits (including medical services) without having a justified basis for doing so, and while these benefits should reach other members of society. Studies on Polish legislation from 2014–2020 reveal that during that period statutes were enacted that generated the “free-rider effect” instead of reducing it. Based on the studies of the legislative process, it can be concluded that the activities of the Polish legislator in the field of reducing the “free-rider effect” in the area of public medical services in 2014–2020 turned out to be chaotic and inconsistent.
Keywords: free-rider effect, Ringelmann effect, legislative process
Bibliografia:
Olson M., The Logic of Collective Action, Cambridge 1965.
Hendriks C.M., When the Forum Meets Interest Politics: Strategic Uses of Public Deliberation, „Politics & Society” 2006/34(4).
Ringelmann M., Recherches sur les moteurs animés: Travail de l'homme, „Annales de l'Institut National Agronomique” 1913/12.
Magdalena Malinowska-Wójcicka
doktor nauk prawnych, kierownik studiów podyplomowych Legislacja w Praktyce – Centrum Kształcenia Podyplomowego, pracownik Centrum Badań Legislacji, Uczelnia Łazarskiego. ORCID 0000-0002-1757-3935
Pogłębianie komplikacji systemu
Artykuł poświęcony jest analizie pogłębienia komplikacji systemu prawa w Polsce. Od dłuższego czasu, nie tylko w Polsce, mamy do czynienia ze zjawiskiem „inflacji prawa”. W artykule przedstawiono na przykładzie Polski inicjatywy legislacyjne podejmowane w latach 2014–2020, których skutkiem było uproszczenie lub skomplikowanie systemu prawnego. Kluczowym elementem artykułu jest ocena tych inicjatyw i odwołanie się do metody badawczej opartej na analizie wpływu wprowadzonych regulacji mających element komplikacji systemu prawnego, a także analiza ilościowa działań ustawodawcy w tym zakresie.
Tekst powstał ze środków na badania statutowe Uczelni Łazarskiego w Warszawie.
Słowa kluczowe: komplikacja systemu prawnego, legislacja, ustawodawca, ustawa
dr Magdalena Malinowska-Wójcicka
Head of the postgraduate studies Legislation in Practice – Centre for Postgraduate Education, employee of the Legislative Process Research Centre, Lazarski University. ORCID 0000-0002-1757-3935
Deepening the complications of the system
The article is devoted to the analysis of the deepening complications of the legal system in Poland. For a long time, not only in Poland, we have been dealing with the phenomenon of “law inflation”. The article presents, based on the example of Poland, the legislative initiatives taken in the years 2014–2020, which resulted in either a simplification or complication of the legal system. The key element of the article is the assessment of these initiatives and reference to the research method based on the analysis of the impact of the introduced regulations having an element of complicating the legal system, as well as the quantitative analysis of the legislator's actions in this area.
Keywords: complication of the legal system, legislation, legislator, act
Bibliografia:
Biernat S., Stabilność prawa w kontekście wartości, instytucji i funkcjonowania systemu prawnego, Kraków 2016.
Chmielnicki P., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2015.
Piotrowski W., Organizacja jako maszyna [w:] Teoria organizacji. Nauka dla praktyki, red. D. Latusek-Jurczak, T. Olejniczak, W. Piotrowski, Warszawa 2018.
Wardyński T., Wojdyło K., Technologia jako źródło wyzwań, http://www.codozasady.pl/technologia-jako-zrodlo-wyzwan/.
Wojdyło K., Mazur K., Prawo nie nadąża za rzeczywistością, https://klubjagiellonski.pl/2017/03/26/prawo-nie-nadaza-za-rzeczywistoscia/.
Zubik R., Stanowienie prawa w Polsce. Reguły legislacyjne a jakość ustawodawstwa, Warszawa 2005.
Ilona Balcerczyk
doktor nauk prawnych, adiunkt, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Filia Piotrków Trybunalski. ORCID: 0000-0002-8758-826X
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Paweł Sydor
doktor nauk prawnych, Społeczna Akademia Nauk w Łodzi. ORCID: 0000-0001-8544-0416
Udział w autorstwie tekstu – 50%
Wizja społeczeństwa obywatelskiego XVII-wiecznej Rzeczypospolitej w ujęciu Kaspra Siemka
Rzeczpospolita szlachecka była niewątpliwie tworem wyjątkowym na mapie politycznej Europy XVII w. Ogromne państwo będące w swej istocie substancjalnej republiką z w pełni wyodrębnionymi organami władzy, której sprawowanie było postrzegane jako realizacja dobra wspólnego. Ten silny nurt republikański, niezależnie od faktu, że Rzeczpospolita była monarchią, w wymiarze ustrojowym (Sejm, Senat, władze lokalne – sejmiki) łączył się z określoną aksjologią – społeczeństwo szlacheckie miało być społeczeństwem dobrych obywateli. Celem artykułu jest przedstawienie postaci mniej znanej w polskiej historiografii, niemniej jednak niezwykle ciekawej z uwagi na prezentowanie rzec można nowatorskiego i radykalnego modelu społeczeństwa obywatelskiego. Tylko ten model budowy społeczeństwa był w ocenie Kaspra Siemka gwarancją zachowania republikańskiego charakteru ustroju politycznego.
Słowa kluczowe: Siemek, Rzeczpospolita szlachecka, demokracja szlachecka, społeczeństwo, społeczeństwo obywatelskie
dr Ilona Balcerczyk
Assistant Professor, Jan Kochanowski University, Branch in Piotrkow Trybunalski. ORCID: 0000-0002-8758-826X
Contribution to the authorship of the text – 50%
dr Paweł Sydor
University of Social Sciences in Lodz. ORCID: 0000-0001-8544-0416
Contribution to the authorship of the text – 50%
Kasper Siemek's vision of the civil society of the 17th-century Commonwealth
The Commonwealth of nobility was undoubtedly a unique creation on the political map of Europe in the 17th century. A huge state that is essentially a republic with fully separated bodies of power, the exercise of which was perceived as the implementation of the common good. This strong republican trend, regardless of the fact that the Commonwealth was a monarchy, in the systemic dimension (the Sejm, Senate, local authorities) was associated with a specific axiology – the noble society was to be the society of good citizens. The aim of the article is to present a figure less known in Polish historiography, but nevertheless extremely interesting due to presenting an innovative and radical model of civil society. In the opinion of Kasper Siemek, only this model of building a society was a guarantee for preserving the republican nature of the political system.
Keywords: Siemek, Commonwealth of nobility, democracy of nobility, society, civil society
Bibliografia:
Antonów R., Anarchizm cafe racer, Wrocław 2017.
Arendt H., O rewolucji, Warszawa 2003.
Balcerczyk I., Civil society in the theory of Popper, „Rocznik Filozoficzno-Społeczny Civitas Hominibus” 2018/13.
Balcerczyk I., Civil society by Hegel [w:] History and Politics, „CGS Studies” 2018/6.
Balcerczyk I., John Rawls’ Theory of the Human being, „CGS Studies” 2017/5.
Balcerczyk I., Społeczeństwo obywatelskie w myśli społecznej Jana Pawła II i Václava Havla, Łódź 2016.
Balcerczyk I., The Process of Politicization: How Much Politics Does a Society Need?, Cambridge 2017.
Balcerczyk I., Zmiana paradygmatu, czyli Tocqueville’owskie spojrzenie na społeczeństwo amerykańskie, „Rocznik Filozoficzno-Społeczny Civitas Hominibus” 2014/1(9).
Bardach J., Leśnodorski B., Pietrzak M., Historia ustroju i państwa polskiego, wydanie drugie poprawione, Warszawa 1994.
Baszkiewicz J., Historia Francji, Warszawa 1978.
Besancon A., Anatomia Widma, Warszawa 1984.
Besancon A., Przekleństwo wieku, Warszawa 2000.
Chmieliński M., Atomizm a indywidualizm: Rozważania nad myślą prawną Wilhelma von Humboldta, Łódź 2004.
Chodynicki I., Dykcyonarz uczonych Polaków, zawierający krótkie rysy ich życia, szczególne wiadomości o pismach i krytyczny rozbiór ważniejszych dzieł niektórych. Porządkiem alfabetycznym ułożony, t. 3, Lwów 1833.
Chomsky N., Jakimi istotami jesteśmy?, Kraków 2017.
Delumeau J., Cywilizacja Odrodzenia, Warszawa 1987.
Dezerter, Być rządzonym [w:] Ile procent duszy? (płyta 1994).
Dubel L., Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warszawa 2012.
Gajek M., Ideologia i praktyka polityczna Solidarności a tradycja republikańska, „Wolność i Solidarność” 2016/9.
Górecki O. (red), Wolność człowieka i jej granice, t. 1, Łódź 2019.
Jasienica P., Polska anarchia, Poznań 2008.
Jasienica P., Polska Piastów, Warszawa 1986.
Jedynak S., Etyka w Polsce, Wrocław 1986.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. I, Powstanie, Poznań 2000.
Kowalska H., Polski słownik biograficzny, Warszawa 1995–1996.
Locke J., Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, Warszawa 1992.
Machiavelii N., Książe, Warszawa 2010.
Marks K., Engels F., Manifest Komunistyczny, Warszawa 2011.
Michalski J. (red.), Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1994.
Piekarski R., Koncepcja cnót politycznych Macchiavellego na tle elementów klasycznej etyki cnót, Gdańsk 2007.
Pietrzyk-Reeves D., Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Kraków 2012.
Popper K., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1–2, Warszawa 2007.
Ruchniewicz K., Powstanie ludowe w NRD w czerwcu 1953 roku, „Mówią Wieki” 2020/9.
Samsonowicz H., Wyczański A., Historia Polski do 1586 roku, Warszawa 2007.
Samsonowicz H., Złota jesień polskiego średniowiecza, Poznań 2001.
Siemek K., Dobry Obywatel, Warszawa 2018.
Sydor P., Między sein a sollen. Tryb określania dóbr chronionych prawem na przykładzie przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji [w:] Instrumenty polityki społecznej, red. G. Ignatowski, Ł. Sułkowski, Z. Dobrowolski, Warszawa 2016.
Sydor P., Operacyjność liberalnych instytucji doktrynalno-prawnych w ocenie patologii prawa przez Trybunał Konstytucyjny [w:] Oblicza patologii zawodowych i społecznych, red. G. Ignatowski, Ł. Sułkowski, Z. Dobrowolski, Warszawa 2015.
Sydor P., W służbie państwa prawa i sprawiedliwości społecznej. Etyczne ujęcie pracy urzędnika państwowego w świetle art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Homo laborans. Etyka i deontologia zawodowa, red. Ł. Sułkowski, G. Ignatowski, Łódź 2014.
Tobor Z., Nowacki J., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1993.
(de) Tocqueville A., O demokracji w Ameryce, Warszawa 2019.
Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 2002.
