Liderzy, menedżerowie projektów i zespołów oraz dział HR mają przed sobą trudne wyzwanie. Podobnie jak wiele polskich spółek w ostatnim czasie zatrudniają lub planują zatrudniać utalentowanych i doświadczonych pracowników bez względu na kraj pochodzenia. Wiedzą, że muszą zrobić wszystko, by firma stworzyła warunki pozwalające utrzymać obcokrajowców i skorzystać na wielokulturowości zespołowej, która może okazać się istotną determinantą sukcesu firmy i przewag rynkowych. W przeciwnym razie obcokrajowcy zostaną niewykorzystanym źródłem innowacji, a włożone wysiłki i środki finansowe pójdą na marne. Przedstawiamy fragment artykułu autorstwa Natalii Półtorak z listopadowego „Personelu Plus”.
Liderzy chcą, żeby ich firma się rozwijała. W tym celu chętnie zatrudniają obcokrajowców, którzy mogą generować dużą wartość dla ich organizacji. Muszą jednak wiedzieć, na czym polega istota szoku kulturowego i przebieg adaptacji kulturowej, które bezpośrednio wpływają na osiągane przez pracownika wyniki, oraz umieć zastosować odpowiednie zabiegi łagodzące symptomy szoku.
Wielokulturowość
Wielokulturowość jest jednym z wyzwań, z którym firmy mierzą się dzisiaj i będą się mierzyć w przyszłości. Z raportu PwC wynika, że 89 proc. prezesów firm z Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej za największe zagrożenie dla rozwoju biznesu uważa trudności w rekrutowaniu pracowników. Kadrowe problemy, już teraz bardzo uciążliwe dla polskich przedsiębiorców, w kolejnych latach będą się jeszcze bardziej pogłębiać. Biorąc pod uwagę prognozowane tempo rozwoju polskiej gospodarki i rosnące potrzeby biznesu, konieczne będzie zatrudnienie dodatkowo ok. 1,5 mln osób w perspektywie najbliższych sześciu lat. Oznacza to konieczność zatrudniania dodatkowo każdego roku ponad 300 tys. pracowników1. Główny Urząd Statystyczny podaje, że stopa bezrobocia w maju 2019 r. wyniosła 5,4 proc., co jest odzwierciedleniem zmniejszenia się krajowych zasobów pracy2.
Chcąc minimalizować negatywne skutki braku pracowników, polskie firmy zatrudniają lub planują zatrudniać obcokrajowców. Z ankiet „Wyzwania związane z zatrudnianiem migrantów – perspektywa pracodawcy”, przeprowadzonych przez International Organization for Migration w Polsce (dalej – IOM) i partnerów3, wynika, że:
- 85 proc. ankietowanych firm decyduje się na zatrudnienie cudzoziemców z powodu braku pracowników o wymaganych kwalifikacjach;
- 29 proc. ankietowanych – z powodu znajomości rynku kraju, z którego pochodzi pracownik, oraz znajomości innych języków i kultur;
- 26 proc. ankietowanych – z uwagi na fakt, że różnorodność sprzyja rozwojowi biznesu.
Głównymi powodami zatrudniania obcokrajowców są brak polskich pracowników o odpowiednich kwalifikacjach oraz perspektywa skorzystania na różnorodności, która sprzyja rozwojowi biznesu. Takie oczekiwania pracodawców wiążą się z tym, że firmy muszą wprowadzić dodatkowe, wewnętrzne systemowe rozwiązania, które umożliwią rekrutację, rozwój, wsparcie obcokrajowców podczas adaptacji oraz szyte na miarę zarządzanie wielokulturowymi zespołami.
Trudności w zatrudnianiu obcokrajowców
Wyzwania związane z wielokulturowością i różnorodnością są ważne dla polskich firm. Zatrudnianie doświadczonych pracowników z zagranicy umożliwia firmie podejmowanie nowych wyzwań biznesowych, ale równocześnie niesie ryzyko nieporozumień, przyczyną których mogą być problemy o podłożu kulturowym, osobowościowym, psychologicznym i organizacyjnym. Jeśli jednak firma zdoła sprostać tym wyzwaniom i obrócić je na swoją korzyść, to będzie mogła wykorzystać ogromny potencjał, który kryje się w wielokulturowości: generowanie ciekawych pomysłów, przewagę konkurencyjną i tworzenie dodatkowej wartości dla firmy. Jak pokazują wyniki badań IOM, pracodawcy napotkali następujące problemy związane z zatrudnianiem migrantów:
- skomplikowane i niedostosowane do sytuacji na rynku pracy procedury zatrudniania cudzoziemców (83 proc. ankietowanych);
- długi czas oczekiwania na uzyskanie stosownych zezwoleń (81 proc.);
- firmie nie udało się zatrudnić praco=wnika na czas (77 proc.);
- brak znajomości języka polskiego (56 proc.);
- brak systemowych działań wspierających integrację cudzoziemców z polskim społeczeństwem (40 proc.);
- różnice kulturowe (30 proc.);
- problemy w adaptacji cudzoziemskich pracowników w miejscu pracy (18 proc.);
- nieznajomość kultury pracy w firmie (14 proc.).
Jak pokazuje praktyka, największymi problemami, z jakimi borykają się polskie spółki przy zatrudnianiu obcokrajowców – poza trudnościami związanymi z trudnymi procedurami zatrudniania – są wyzwania związane z integracją, różnicami kulturowymi, adaptacją i dopasowaniem do kultury pracy w firmie. I właśnie one skłoniły mnie do napisania o tym, jak uczynić z wielokulturowości szansę, zapewniając efektywną adaptację obcokrajowców.
Pamiętam swój proces adaptacji w nowym państwie i w polskiej firmie. Obydwa procesy są ze sobą mocno powiązane. Z perspektywy ośmiu lat mojego pobytu i zatrudnienia w Polsce mogę powiedzieć, że praca w innym państwie jest trudna, stanowi duże wyzwanie, zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy. Jeśli jednak podejdzie się do tego doświadczenia we właściwy sposób, stanie się ono źródłem satysfakcji i wartości dla obu stron.
***
Więcej o tym, co sprawia, że jedni z szoku kulturowego wychodzą z sukcesem, a inni z klęską, jakie to przynosi skutki, zarówno dla pracownika, jak i firmy, oraz jak dział HR, bezpośredni przełożony, zespół, a także transition coach mogą wspierać pracownika można przeczytać w tekście Natalii Półtorak w listopadowym wydaniu „Personelu Plus”.
1 Patrz: https://www.pwc.pl/pl/media/2019/2019-01-22-luka-rynek-pracy-2025-pwc.html (dostęp: 2.09.2019 r.).
2 Patrz: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/bezrobocie-rejestrowane/stopa-bezrobocia-rejestrowanego-w-latach-1990-2019,4,1.html (dostęp: 2.09.2019 r.).
3 Patrz: https://poland.iom.int/sites/default/files/Documents/wyniki%20ankiet%20-%20trudno%C5%9Bci%20i%20wyzwania%20-%20pracodawcy.pdf
(dostęp: 2.09.2019 r.).
Natalia Półtorak
jest menedżerem z wieloletnim doświadczeniem w zarządzaniu międzynarodowymi projektami i zespołami oraz business i transition coachem CoachWise, ACC ICF.
