Konferencja w sprawie przyszłości Europy a reformy ustrojowe Unii Europejskiejprof. dr hab. Jan Barcz
Autor jest kierownikiem Katedry Prawa Międzynarodowego i Prawa Unii Europejskiej w Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie (ORCID: 0000-0002-2826-1945).
Konferencja w sprawie przyszłości Europy a reformy ustrojowe Unii Europejskiej
Konferencja w sprawie przyszłości Europy zajmuje się przede wszystkim sprecyzowaniem priorytetów działalności UE. Musi zająć się jednak również reformą instytucji UE, ponieważ warunkują one możliwość realizacji tych priorytetów. Nie ma obecnie warunków politycznych dla przyjęcia traktatu rewizyjnego, choć nie można wykluczyć traktatu rewizyjnego dotyczącego ściśle sprecyzowanych kwestii. Podczas Konferencji szczególną uwagę należy poświęcić umocnieniu zasady praworządności oraz finalizacji reformy strefy euro, która jest podstawą reformy całej UE.
Słowa kluczowe: Konferencja w sprawie przyszłości Europy, reformy instytucjonalne UE, instytucje UE, strefa euro, Unia Europejska, Unia Gospodarcza i Walutowa, praworządność, wspólne wartości UE
Pobierz treść artykułu
prof. dr hab. Jan Barcz
The author is the Head of the Department of International Law and European Union Law, Kozminski University, Warsaw, Poland (ORCID: 0000-0002-2826-1945).
Conference on the Future of Europe and the Institutional Reforms of the European Union
The Conference on the Future of Europe deals primarily with the clarifying the priorities of EU's activities. However, it must also address the reform of EU institutions, as they are a precondition for implementation of these priorities. There are currently no political conditions for the adoption of a revision treaty, although a revision treaty dealing with very specific issues cannot be ruled out. During the Conference, particular attention should be paid to strengthening the rule of law and finalizing the reform of the euro area, which is the basis for the reform of the entire EU.
Keywords: Conference on the Future of Europe, institutional reforms of the EU, EU institutions, euro area, European Union, Economic and Monetary Union, rule of law, common values of the EU
Bibliografia / References
Ananicz S., Buras P., Smoleńska A., Nowy rozdział. Transformacja Unii Europejskiej a Polska, Warszawa 2021.
Baneth A., Just cancel the Future of Europe Conference, euobserver.com/opinion/151540?utm_source=euobs&utm_medium=email (dostęp: 9.08.2021 r.).
Barcz J., Od lizbońskiej do postlizbońskiej Unii Europejskiej. Główne kierunki reformy ustrojowej procesu integracji europejskiej, Warszawa 2020.
Barcz J., Przewodnik po Traktacie konstytucyjnym, Warszawa 2005.
Barcz J. [w:] J. Barcz, M. Górka, A. Wyrozumska, Instytucje i prawo Unii Europejskiej. Podręcznik dla kierunków prawa, zarządzania i administracji, Warszawa 2020.
Barcz J. (wstęp, wybór i opracowanie), Reforma strefy euro Unii Europejskiej. Na drodze do sanacji i konsolidacji. Wybór dokumentów, Warszawa 2013.
Barcz J., Czachór Z. (red.), Priorytety nowej Komisji Europejskiej a interesy Polski. Oceny i wnioski Team Europe, Warszawa 2019.
Barcz J., Grzelak A., Szyndlauer R. (wstęp, wybór i opracowanie), Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” 2015–2017, Warszawa 2020.
Barcz J., Grzelak A., Szyndlauer R. (wstęp, wybór i redakcja), Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020), Warszawa 2021.
Bielecki T., Holandia proponuje Orbánowi wyjście z Unii, „Gazeta Wyborcza” z 26–27.06.2021 r.
Bunde T. i in., Munich Security Report 2020, Munich 2020.
Calliess Ch., Towards a newworkingmethodforthe EU: More efficiently, morecitizen-friendly and more flexible, Berlin 2019.
Fabrini F., Economic Governance in Europe. Comparative Paradoxes and Constitutional Challenges, Oxford 2016.
Juncker J.-C., Orędzie o stanie Unii 2017 r., Luxemburg 2017.
Menghi M., What Political and Institutional Evolutions for the EU and the EMU?, Paris 2014.
Puetter U., New Intergovernmentalism: The European Council and its President [w:] What Form of Government for the European Union and the Eurozone?, red. F. Fabbrini, E.H. Ballin, H. Somsen, Oxford–Portland 2015.
Seminarium „Europejskiego Przeglądu Sądowego”: Fundusz Odbudowy UE – ratyfikacja decyzji Rady (UE, Euratom) 2020/2053 z 14.12.2020 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/5.
Taborowski M., Mechanizm ochrony praworządności w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019.
dr Alicja Sikora
Uniwersytet Jagielloński, Katedra Prawa Europejskiego, UCLouvain, Université Saint Louis, CEDRE (Centre d’étude du droit de l’environnement); Rada Unii Europejskiej, Służba Prawna (ORCID: 0000-0002-6655-1679).
Kto się boi zmian traktatów? Państwa członkowskie a wizja przyszłości Unii Europejskiej
Konferencja w sprawie przyszłości Europy jest ważnym punktem zwrotnym w procesie ewolucji Unii, pomyślanym jako forma zaangażowania obywateli Unii w dyskusję o zarysie ich wspólnej przyszłości. Założeniem Konferencji w sprawie przyszłości Europy jest zatem szeroko zarysowana debata demokratyczna na temat zarówno najbardziej aktualnych kwestii, którym Unia musi stawić czoło w najbliższym czasie, jak i z perspektywy wyzwań długoterminowych. Istotnym elementem tej debaty jest refleksja nad reformą ustrojową. Jednak, aby treść postulatów sformułowanych w ramach debat konferencyjnych nie pozostała kwestią czysto teoretyczną, niezbędne jest zrozumienie i zaangażowanie państw członkowskich Unii, które współtworzą wspólnotę konstytucyjną opartą na traktatach międzynarodowych zawartych pomiędzy państwami. Wkład państw członkowskich, zarówno indywidualny, jak i zbiorowy, jest niezbędnym komponentem ewolucji unijnego porządku prawnego, w tym z perspektywy kształtu i ekspansji kompetencji Unii. W świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej to właśnie charakterystyczne cechy prawa Unii doprowadziły do powstania ustrukturyzowanej sieci zasad, przepisów i wzajemnie zależnych od siebie stosunków prawnych wiążących wzajemnie samą Unię i jej państwa członkowskie, jak również te państwa między sobą.
Słowa kluczowe: Konferencja w sprawie przyszłości Europy, e-demokracja, państwa członkowskie, rewizja traktatowa
Pobierz treść artykułu
dr Alicja Sikora
Jagiellonian University in Kraków (Poland), Chair of EU Law; UCLouvain, Université Saint Louis, Brussels, CEDRE (Centre d’étude du droit de l’environnement); Council of the European Union and European Council, Legal Service (ORCID: 0000-0002-6655-1679).
Who Is Afraid of Treaty Amendments? Member States and the Vision of Future of the European Union
The Conference on the Future of Europe is an event designed to engage the citizens of the Union in a discussion on their common future. The Conference on the Future of Europe is therefore intended as an intense, democratic debate on both the most pressing issues faced by the Union today and the longer-term challenges ahead, which includes reflection on its constitutional architecture. However, in order for the content of the postulates formulated within the framework of the unique civic debates not to remain a purely theoretical matter, it is necessary to understand and involve Member States of the Union, which form this constitutional order of States. The contribution of all Member States, both individually and collectively, form a central component of the evolution of the EU legal order, including from the perspective of the shape and expansion of Union competences. Ultimately, as recalled in the case-law of the Court of Justice of the European Union, the characteristics of the EU legal order have given rise to a structured network of principles, rules and mutually interdependent legal relations binding the European Union and its Member States reciprocally and binding its Member States to each other.
Keywords: Conference on the Future of Europe, e-democracy, Member States, treaty revision
Bibliografia / References
Adler-Nissen R., Opting Out of the European Union, Diplomacy, Sovereignty and European Integration, Cambridge 2014.
Ǻlander M., Ondarza N. von, Germany: onboard, but lacking vision [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Ǻlander M., Ondarza N. von, Russack S., Introduction [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Barcz J., Inicjatywa obywatelska – aspekty prawne i instytucjonalne, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011/10.
Barcz J., Konferencja w sprawie przyszłości Europy a reformy ustrojowe UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/9.
Colli F., Bodson B., Belgium: clearly pro CoFoE, but unclear on details [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Craig P., Constitutions, Constitutionalism and European Union, „European Law Journal” 2011/2.
Dougan M., The Treaty of Lisbon 2007 – winning minds not hearts, „Common Market Law Review” 2008/3.
Dougan M., The UK’s Withdrawal from the EU. A Legal Analysis, Oxford 2021.
Gregorio Merino A. de, The Recovery Plan: Solidarity and the Living Constitution [w:] EU Law in Times of Pandemic, red. D. Utrilla, A. Shabbir, Madrid 2021.
Grzelak A., Praworządność tematem wiodącym Konferencji w sprawie przyszłości Europy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/9.
Hennen L., Korthagen I., Keulen I. van, Aichholzer G., Lindner R., Nielsen R.Ø., Introduction [w:] European E-democracy in Practice, red. L. Hennen, I. Korthagen, I. van Keulen, G. Aichholzer, R. Lindner, R.Ø. Nielsen, Cham 2020.
Jokela J., Finland: gearing up for active engagement and citizen participation [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Kaleda S., Sikora A., Procedury zmian traktatów założycielskich [w:] Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Konstadinides T., The Competences of the Union [w:] Oxford Principles of European Union Law, red. R. Schütze, T. Tridimas, Oxford 2018.
Leino-Sanberg P., Between European Commitment and ‚Taking the Law Seriously’: The EU Own Resources Decision in Finland, VerfBlog z 29.04.2021 r., https://verfassungsblog.de/between-european-commitment-and-taking-the-law-seriously/ (dostęp: 7.09.2021 r.).
Lewander J., Sweden: it’s the conversation, Europe! [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
MacCormick N., Democracy at Many Levels: European Constitutional Reform, CONV 298/02, http://european-convention.europa.eu/pdf/reg/en/02/cv00/cv00298.en02.pdf (dostęp: 6.09.2021 r.).
Ondarza N. von, Ålander M., The Conference on the Future of Europe. Obstacles and Opportunities to a European Reform Initiative That Goes beyond Crisis Management, https://www.swp-berlin.org/publications/products/comments/2021C19_Conference_Future_of_Europe.pdf (dostęp: 7.09.2021 r.).
Palkova A., Latvia: hoping to boost citizen engagement [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Poli E., Italy: a premise for a more integrated and democratic EU [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Primatarova A., Bulgaria: the Conference should be about policies not institutional issues [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Schout A., The Netherlands: broad support for the EU – avoid inward-looking debates [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Szczepanik M., Poland: clear priorities and moderate expectations [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Toygür I., Sánchez Margalef H., Spain: ready to turn results into action [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Tybjærg Schacke-Barfoed I., Denmark: don’t rock the boat, do focus on tangible results for citizens [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Vilpisauskas R., Lithuania; Focus on participation and policy results, support for institutional status quo [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
Weiler J.H.H., Constitution of Europe. ‘Do the New Clothes Have an Emperor?’ and Other Essays on European Integration, Cambridge 1999.
Wright G., France: young people should be at the heart of the Conference [w:] Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, red. M. Ǻlander, N. von Ondarza, S. Russack, „SWP Working Papers” 2021/3.
dr hab. Agnieszka Grzelak
Autorka jest doktorem habilitowanym nauk prawnych, profesorem w Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie (ORCID: 0000-0002-5867-8135).
Praworządność tematem wiodącym Konferencji w sprawie przyszłości Europy?
Wymóg przestrzegania zasady rządów prawa (praworządność) jest nie tylko warunkiem wstępnym uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej przez państwa starające się o dołączenie do tej organizacji międzynarodowej, lecz również podstawą jej funkcjonowania i fundamentem, na którym opiera się Unia. W ostatnich latach okazało się, że niektóre z państw członkowskich wprowadzają rozwiązania prawne i tak kształtują swoją sytuację wewnętrzną, że zasada ta jest wyraźnie przez nie naruszana. Potwierdzają to raporty organów międzynarodowych czy orzeczenia sądów międzynarodowych. Jednocześnie okazuje się, że dotychczasowe instrumenty wypracowane na forum UE, które miały służyć zapobieganiu takiej sytuacji, są nieefektywne. Czy w ramach debaty o przyszłości Europy problem praworządności jest lub czy powinien być podejmowany?
Słowa kluczowe: Konferencja w sprawie przyszłości Europy, reformy instytucjonalne Unii Europejskiej, praworządność, państwo prawa
dr hab. Agnieszka Grzelak
The author is a habilitated doctor of laws, a professor of the Kozminski University in Warsaw, Poland (ORCID: 0000-0002-5867-8135).
Is Rule of Law the Leading Theme of the Conference on the Future of Europe?
The requirement to respect the rule of law is not only a prerequisite for membership in the European Union of countries applying to join this international organization, but also the basis for its functioning and the foundation of the EU. In recent years, it has turned out that some of the Member States introduced legal solutions and shaped their internal situation in a way that clearly violated this principle. This is confirmed by reports from international bodies and judgments of international courts. At the same time, it turns out that the existing instruments developed within the EU, which were to serve to prevent such a situation, are ineffective. Is - or should - the problem of the rule of law be addressed in the debate on the future of Europe? The author argues that the problem of the rule of law is one of the most important challenges faced by the entire European Union, which must be dealt with urgently in order to maintain its cohesion.
Keywords: Conference on the Future of Europe, EU institutional reforms, rule of law, rule-of-law state
Bibliografia / References
Barcz J., Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego, „Państwo i Prawo” 2019/1.
Barcz J., Grzelak A., Szyndlauer R. (red.), Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020), Warszawa 2021.
Bogdandy A. von, Canor I., Bogdanowicz P., Taborowski M., Schmidt M., A Constitutional Moment for the European Rule of Law – Upcoming Landmark Decisions Concerning the Polish Judiciary, „Common Market Law Review” 2018/4.
Böse M., The European Arrest Warrant and the Independence of Public Prosecutors: OG and PI, PF, HR and YC, „Common Market Law Review” 2020.
Closa C., Kochenov D., Weiler J.H., Reinforcing the Rule of Law Oversight in the European Union, „EUI RSCAS Research Paper” 2014/25.
Drinóczi T., How we can detect illiberal constitutional courts and why we should be alarmed – Hungarian and Polish examples http://www.iconnectblog.com/2021/07/how-we-can-detect-illiberal-constitutional-courts-and-why-we-should-be-alarmed-hungarian-and-polish-examples/?fbclid=IwAR3BKEsXB0NZIXbNYaEylpLfrb3-UEaN6MUUipE5Q-1bdU2lBVm0BU1k3eI (dostęp: 11.08.2021 r.).
Drinóczi T., Bień-Kacała A., Illiberal Constitutionalism in Poland and Hungary. The Deterioration of Democracy, Misuse of Human Rights and Abuse of the Rule of Law, (w druku) Routledge 2022.
Grzeszczak R., Skuteczność unijnych procedur ochrony praworządności w stosunku do państw członkowskich, „Państwo i Prawo” 2019/6.
Kawczyńska M., Środki tymczasowe stosowane w postępowaniach przed Trybunałem Sprawiedliwości ze szczególnym uwzględnieniem środków podjętych w sprawach dotyczących Polski [w:] Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020), red. J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2021.
Klamert M., Kochenov D. [w:] The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights. A Commentary, M. Kellerbauer, M. Klamert, J. Tomkin, Oxford 2019.
Kochenov D., De facto power grab in context: upgrading rule of law in Europe in populist times, „XL Polish Yearbook of International Law” 2021/5.
Kochenov D., Grabowska-Moroz B., Constitutional Populism versus EU Law: A Much More Complex Story than You Imagined, „Reconnect Working Paper” 2021/16.
Lindeboom J., Is the Primacy of EU Law Based on the Equality of the Member States? A Comment on the CJEU’s Press Release Following the PSPP Judgment, „German Law Journal” 2020/5.
Pech L., „A Union founded on the rule of law”: meaning and reality of the rule of law as a constitutional principle of EU law, „European Constitutional Law Review” 2010/3.
Pech L., Wachowiec P., Mazur D., Poland’s Rule of Law Breakdown: A Five Year Assessment of EU’s (In)Action, „Hague Journal on the Rule of Law” 2021/13.
Safjan M., Rządy prawa a przyszłość Europy [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Przyszłość Europy opartej na rządach prawa, t. 8, Warszawa 2019.
Scheppele K.L., Kochenov D.V., Grabowska-Moroz B., EU Values are Law, after All: Enforcing EU Values through Systemic Infringement Actions by the European Commission and the Member States of the European Union, „Yearbook of European Law” 2020/39.
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019.
Turmo A., A Dialogue of Unequals – the European Court of Justice Reasserts National Courts’ Obligations under Article 267(3) TFEU, „European Constitutional Law Review” 2019/15.
Würtemberg T., Tkaczyński J.W., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umacniania praworządności (analiza krytyczna), „Państwo i Prawo” 2017/9.
Wyrozumska A., Czy porozumienie w sprawie rozporządzenia "pieniądze za praworządność" będzie skuteczne?, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/1.
prof. dr hab. Artur Nowak-Far
Autor jest profesorem zwyczajnym nauk prawnych i doktorem ekonomii; pracuje w Kolegium Ekonomiczno-Społecznym Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (ORCID: 0000-0001-9321-4611).
Unia Gospodarcza i Walutowa w debacie o przyszłości Unii Europejskiej
Od samego początku Unia Gospodarcza i Walutowa była jednym z najważniejszych projektów politycznych i gospodarczych Unii Europejskiej. Jest ona obszarem, w którym państwa członkowskie osiągnęły znaczny stopień integracji znajdującej wyraz w ich realnym działaniu, a także namacalną obecność – w postaci banknotów i monet euro – w portfelach większości obywateli UE. Państw strefy euro jest 19 i reprezentują one większość gospodarek i populacji Unii. Unia Gospodarcza i Walutowa to również obszar działania Unii Europejskiej, w którym obserwuje się poważne efekty determinacji dalszych działań pogłębiających integrację, których nie da się wyjaśnić inaczej jak tym, że państwa członkowskie starają się chronić albo wręcz maksymalizować realne korzyści, które mają z istnienia UGiW.
Słowa kluczowe: Unia Gospodarcza i Walutowa, integracja walutowa, zarządzanie gospodarcze, euro, strefa euro, Eurosystem, Europejski Bank Centralny, koordynacja polityki gospodarczej
prof. dr hab. Artur Nowak-Far
The author is a full professor of laws and a doctor of economics; he works at the Collegium of Socio-Economics, Warsaw School of Economics, Poland (ORCID: 0000-0001-9321-4611).
The Economic and Monetary Union in the Debate on the Future of Europe
The EMU represents a ‘heavyweight’ specific topic within the realm of all the integration initiatives which are being implemented within the EU. The EMU reform agenda attracts initiatives from all the major protagonists of European integration. The EMU reform discourse of the recent years has produced major findings which showed that maintaining the existing EMU as a multiple-speed integration process was increasingly irritating for the Eurozone countries as it impairs the EU’s potential to realize its global ambitions; thus, non-Eurozone Member States would be incentivized to speed up their efforts to join the ‘euro club’; alternatively, the Member States which would permanently be unable to adopt the euro and to join the EU (EBC) single monetary policy would be structurally isolated. It is likely that the EMU-concerned regulation would further be intensified, especially by increasing regulatory focus on EU convergence; thus, convergence assessment would shift from focusing on the TFEU nominal convergence criteria to a more economically reasonable and significantly extended set of criteria which would offer a better understanding of whether convergence of any EU Member State is sustainable. The EU institutional setting would have to be adjusted accordingly to the new extended powers, thus providing for a renewed foundation for the emergence of a European polity.
Keywords: Economic and Monetary Union (EMU), monetary integration, economic governance, the euro, Eurozone, Eurosystem, European Centran Bank, coordination of economic policies
Bibliografia / References
Kaarlejärvi J., Fiscal Policy Without a State in EMU? Germany, the Stability and Growth Pact and Policy Coordination, Basingstoke 2007.
Ljungberg J. (red.), The Price of the Euro, Basingstoke 2004.
Nowak-Far A., Economic and Monetary Union: A Legal Perspective on the European Economic Governance Model Development, Rome 2021
Nowak-Far A., External Representation of the Eurozone: Implications for the European Union, „Polish Quarterly of International Affairs” 2013/3.
Smaghi L.B., Gros D., Open Issues in European Central Banking, Basingstoke 2000.
Jan Truszczyński
Ambasador, w drugiej połowie lat 90. był szefem St. Przedstawicielstwa RP przy UE, a także głównym negocjatorem ws. akcesji Polski do UE, następnie sekretarzem stanu w MSZ. W latach 2010–2014 kierował Dyrekcją Generalną ds. Edukacji i Kultury w Komisji Europejskiej. Członek Konferencji Ambasadorów RP i Team Europe.
Okiem praktyka – jakie mogą być praktyczne efekty dyskusji w ramach Konferencji dla reformy ustrojowej Unii Europejskiej?
Konferencja w sprawie przyszłości Europy jest bezprecedensowym w historii Unii Europejskiej instrumentem demokracji deliberatywnej, obliczonym na poszerzenie obywatelom możliwości udziału w procesie kształtowania decyzji na szczeblu UE oraz w budowie prawa europejskiego. W intencji jej inicjatorów ma być czymś więcej niż stosowanymi dotąd narzędziami zaangażowania obywateli, takimi jak petycje, konsultacje publiczne, funkcjonująca od 2011 r. europejska inicjatywa obywatelska czy zorganizowane w 2018 r. w każdym państwie Unii europejskie konsultacje obywatelskie. Próba prognozy wpływu wyników konferencji na przebieg ewentualnej reformy ustrojowej UE musi uwzględniać kierunek i siłę oddziaływania szeregu czynników, współokreślających perspektywy i szanse takiej reformy. Do czynników tych należy zaliczyć: 1) dominujące obecnie w państwach UE preferencje i oczekiwania społeczne pod adresem Unii; 2) postawy instytucji UE oraz elit politycznych państw UE wobec reformy ustrojowej Unii, ukształtowane na podstawie doświadczeń z reformowaniem UE między końcem lat 80. XX wieku a wejściem w życie w 2009 r. Traktatu z Lizbony; 3) sposób organizacji prac konferencji i miejsce społeczeństwa obywatelskiego w generowaniu jej efektów.
Słowa kluczowe: demokracja bezpośrednia, demokracja w Unii Europejskiej, reformy Unii Europejskiej, przyszłość Unii Europejskiej
Jan Truszczyński
Ambassador, in the second half of the 1990s he was the head of the Permanent Representation of the Republic of Poland to the EU, as well as the chief negotiator of Poland’s accession to the EU, then a secretary of state at the Foreign Ministry. In 2010-2014 he was the Director-General for Education and Culture of the European Commission. Member of the Conference of Ambassadors of the Republic of Poland and Team Europe.
A Practitioner’s Perspective: How Much Real Impact Can the Conference Debates on EU Institutional Reform Have?
The Conference on the Future of Europe is an unprecedented exercise in deliberative democracy intended to give citizens a bigger say on where and how to reform the EU. To forecast the Conference’s likely impact, the magnitude and direction of three key factors must be assessed. These factors include: the currently dominant preferences and expectations of the general public in EU Member States, the attitudes to EU reform in EU institutions and among the politicians of the EU Member States, the modalities of the Conference and the role assigned to the civil society with regard to the Conference’s output.
Keywords: direct democracy; democracy in the EU; EU reform; future of the EU
Bibliografia / References
Ålander M., Ondarza N. von, Russack S. (red.), Managed Expectations: EU Member States’ Views on the Conference on the Future of Europe, https://www.ceps.eu/wp-content/uploads/2021/06/EPIN-Report_EU-Member-States-Views-on-CoFoE.pdf (dostęp: 10.08.2021 r.).
dr hab. Jerzy Kranz, prof. Akademii Leona Koźmińskiego
Katedra Prawa Międzynarodowego i Prawa Unii Europejskiej (ORCID: 0000-0001-5182-4104).
Polska pod rządami hybrydowej praworządności
Polityka polska boryka się w stosunkach zewnętrznych z narastającymi kłopotami. W ocenie rządzącego obozu mamy do czynienia z wojną hybrydową lub agresją prawną nie tylko ze strony Białorusi, lecz również Unii Europejskiej. Sytuacja ta godzić ma w demokratyczne wybory Polek i Polaków, których nikt nie ma prawa pouczać, czym jest demokracja i praworządność.
Pojawiające się na tym tle kontrowersje wiążą się m.in. z przestrzeganiem prawa międzynarodowego, a w szczególności z relacją między tym prawem a prawem krajowym oraz pojmowaniem zasady praworządności.
Z tego też względu celowe wydaje się przedstawienie i ocena pojawiających się w tym kontekście argumentów dotyczących problematyki pierwszeństwa stosowania norm prawa krajowego i prawa międzynarodowego, konfliktu normy międzynarodowej z krajową konstytucją, nadrzędności Konstytucji RP, granic przekazywanych kompetencji, a także roli sądownictwa międzynarodowego. Czy powoływanie się na suwerenność lub nadrzędność konstytucji jest środkiem wystarczającym do rozwiązywania sytuacji konfliktowych?
Słowa kluczowe: praworządność, pierwszeństwo i nadrzędność, kompetencje powierzone, ultra vires, Trybunał Konstytucyjny, konstytucja
dr hab. Jerzy Kranz, professor of the Kozminski University in Warsaw (Poland)
Chair of International and EU Law (ORCID: 0000-0001-5182-4104).
Poland under a Hybrid Rule of Law
In external relations, Polish politics is grappling with mounting trouble. According to the governing camp, we are dealing with a hybrid war or legal aggression not only from Belarus, but also from the European Union. This situation allegedly interferes with the democratic choices of Poles, whom nobody has a right to lecture what democracy and rule of law is.
The controversies that arise against this background concern, among others, adherence to international law, and in particular the relationship between international law and national law as well as the understanding of the rule of law principle.
For this reason, it also seems reasonable to present and assess in this context the arguments about the primacy of applying the norms of national and international law, conflicts of international norms with the national constitution, supremacy of the Polish Constitution, the limits of conferred powers, as well as the role of international courts. Is invoking sovereignty or supremacy of the constitution is a sufficient measure for resolving conflict situations?
Keywords: rule of law, primacy and supremacy, conferred powers, ultra vires, Constitutional Tribunal, constitution
Bibliografia / References
Barcz J., Kranz J., Niedobry wyrok w niefortunnym czasie (uwagi na tle wyroku FTK z 5.05.2020 r.), „Państwo i Prawo” 2020/9.
Biernat S., How Far Is It from Warsaw to Luxembourg and Karlsruhe: The Impact of the PSPP Judgment on Poland, „German Law Journal” 2020/21.
Biernat S., Trybunał Konstytucyjny wypowiada posłuszeństwo prawu Unii Europejskiej [w:] Wokół kryzysu praworządności, demokracji i praw człowieka. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Wyrzykowskiego, red. A. Bodnar, A. Ploszka, Warszawa 2020.
Czaputowicz J., Suwerenność, Warszawa 2013.
Dunin-Wąsowicz M., Suwerenność i pieniądz w Europie 1870–2002, Warszawa 2009.
Kranz J., Entre l’influence et l'intervention. Certains aspects juridiques de l’assistance financière multilatérale, Frankfurt am Main 1994.
Kranz J., Ex oriente lex [w:] Unia Europejska w obliczu dobrej zmiany czyli krajobraz po bitwie, Warszawa 2021 (https://www.academia.edu/49084976/Unia_Europejska_w_obliczu_dobrej_zmiany, dostęp: 11.09.2021 r.).
Kranz J., Fundusz Odbudowy czyli próba odporności narodowej [w:] Unia Europejska w obliczu dobrej zmiany czyli krajobraz po bitwie, Warszawa 2021 (https://www.academia.edu/49084976/Unia_Europejska_w_obliczu_dobrej_zmiany, dostęp: 11.09.2021 r.).
Kranz J., Jak postrzegać Unię Europejską? Kilka podstawowych pojęć i problemów, Warszawa 2013.
Kranz J., Pojęcie suwerenności we współczesnym prawie międzynarodowym, Warszawa 2015.
Kranz J., Przekazanie kompetencji na rzecz organizacji międzynarodowej w świetle praktyki Polski, Niemiec i Francji, Łódź 2013, https://www.academia.edu/12980468/Przekazanie_kompetencji_na_rzecz_organizacji_mi%C4%99dzynarodowej_w_%C5%9Bwietle_praktyki_Polski_Niemiec_i_Francji (dostęp: 11.09.2021 r.).
Kranz J., Unia Europejska w obliczu dobrej zmiany czyli krajobraz przed bitwą, Warszawa 2021, https://www.academia.edu/49084976/Unia_Europejska_w_obliczu_dobrej_zmiany (dostęp: 11.09.2021 r.).
Kwiecień R., Suwerenność państwa. Rekonstrukcja i znaczenie idei w prawie międzynarodowym, Kraków 2004.
Lenaerts K., Żadne państwo członkowskie nie jest równiejsze od innych – zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej i zasada równości państw członkowskich wobec traktatów, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/1.
Popiuk-Rysińska I., Suwerenność w rozwoju stosunków międzynarodowych, Warszawa 1993.
Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” (2016–2017), wstęp, wybór i opracowanie: J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2020.
Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020), wstęp, wybór i redakcja: J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2021.
Sadurski W., Polski kryzys konstytucyjny, Łódź 2020.
Spano R., Zasada rządów prawa jako gwiazda przewodnia w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – trybunał strasburski a niezawisłość sądownictwa, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/5.
Wójcik A., Sędzia Biernat: Wniosek premiera do TK rysuje fałszywy konflikt między prawem UE a konstytucją, 12.07.2021 r., https://oko.press/sedzia-biernat-wniosek-premiera-do-tk-rysuje-falszywy-konflikt-miedzy-prawem-ue-a-konstytucja/ (dostęp: 11.09.2021 r.).
Wyrozumska A., Odwracanie kota ogonem bez żadnego trybu czyli o orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego w sprawach Kpt 1/20 i U 2/20 [w:] Problem praworządności w Polsce w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE (2018–2020), wstęp, wybór i redakcja: J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Warszawa 2021.
Wyrozumska A., Wyrok FTK z 5.05.2020 r. w świetle podobnych orzeczeń sądów innych państw członkowskich Unii Europejskiej, „Państwo i Prawo” 2020/9.
dr hab. Mateusz Pilich
Autor jest adiunktem w Katedrze Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Łącznik zwykłego pobytu dziecka w unijnym międzynarodowym prawie rodzinnym – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 28.06.2018 r., C-512/17, Postępowanie zainicjowane przez HR
Doniosłość wyroku TS z 28.06.2018 r., C-512/17, Postępowanie zainicjowane przez HR, wynika z bodaj najbardziej wyczerpującego w dotychczasowej judykaturze wyjaśnienia pojęcia zwykłego pobytu dziecka. W transgranicznych stosunkach między rodzicami a dziećmi pełni ono w szerokim zakresie funkcję łącznika norm jurysdykcyjnych (art. 8 ust. 1 rozporządzenia nr 2201/2003) oraz kolizyjnych, przy czym jedynie te pierwsze stanowią przedmiot regulacji omawianego rozporządzenia. Szeroko nawiązując do swojego wcześniejszego orzecznictwa, w omawianej sprawie Trybunał dokonał precyzyjnego rozgraniczenia okoliczności faktycznych dotyczących dziecka na istotne i nieistotne dla celów ustalenia, gdzie zlokalizować jego zwykły pobyt. Omawiane orzeczenie stanowi z tego punktu widzenia bardzo ważny głos w dyskusji na temat zobiektywizowania tego pojęcia, tzn. jego zasadniczego uniezależnienia z jednej strony od woli rodziców, z drugiej zaś – od względnie przemijających wyjazdów z dzieckiem do państwa członkowskiego pochodzenia tego rodzica, który bezpośrednio sprawuje nad nim pieczę.
Słowa kluczowe: współpraca sądowa w sprawach cywilnych, rozporządzenie nr 2201/2003, jurysdykcja w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej (art. 8 ust. 1 rozporządzenia), miejsce zwykłego pobytu małego dziecka, okoliczności decydujące o miejscu zwykłego pobytu
dr hab. Mateusz Pilich
The author is an associate professor at the Department of International Private and Trade Law, University of Warsaw (Poland) (ORCID: 0000-0001-7934-1606).
Connecting Factor of the Child's Habitual Residence in EU International Family Law. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 28 June 2018, C-512/17, Proceedings Initiated by HR
The significance of the judgment of the Court of Justice of 28 June 2018, C 512/17, Proceedings initiated by HR, consists in the fact that it offers perhaps the most comprehensive explanation of the concept of habitual residence of the child in case law so far. In cross-border relations between parents and children, the child’s habitual residence largely serves as a connecting factor in the provisions on both jurisdiction (Article 8(1) of Regulation No. 2201/2003) and conflict of laws, even though the aforementioned EU Regulation applies only to the former. Referring widely to its existing case law, the Court precisely distinguished in the present case between the facts concerning the child that are relevant or irrelevant for the purpose of determining the location of her habitual residence. From this point of view, the commented judgment constitutes a very important voice in the discussion about objectifying this concept, that is, making it in principle independent of the will of the parents, on the one hand, and of occasional sojourns in the Member State of origin of the parent directly exercising care over the child, on the other hand.
Keywords: judicial cooperation in civil matters, Regulation (EC) No. 2201/2003, jurisdiction in matters of parental responsibility (Article 8(1) of the Regulation), habitual residence of a small child, circumstances determining the habitual residence
Bibliografia / References
Ancel B., Muir Watt H., L’intérêt supérieur de l’enfant dans le concert des juridictions: le Règlement Bruxelles II bis, „Revue critique de droit international privé” 2005/4.
Bobrzyńska O., Miejsce zwykłego pobytu dziecka — uwagi na tle wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 czerwca 2018 r. (C-512/17) oraz z dnia 17 października 2018 r. (C-393/18 PPU), „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2020, t. 27.
Bobrzyńska O., Zwykły pobyt w konwencjach Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/2.
Borrás A. [w:] European Commentaries on Private International Law, t. 4, Brussels IIbis Regulation. Commentary, red. U. Magnus, P. Mankowski, Köln 2017.
Gruber U.P., Der gewöhnliche Aufenthalt von Säuglingen und Kleinkindern, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2019/3.
Kubicka-Grupa Z., Miejsce zwykłego pobytu niemowlęcia i dziecka w wieku poniemowlęcym. Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28.06.2018 r., C-512/17, HR „Polski Proces Cywilny” 2021/1.
Pilich M., Jurysdykcja i prawo właściwe w sprawach spadkowych załatwianych przed notariuszem w państwie członkowskim Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/8.
Pilich M., Prawo prywatne międzynarodowe wobec wyzwań współczesności: migracje i multicentryczność, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2019/2.
Rauscher T. [w:] Europäisches Zivilprozess- und Kollisionsrecht, EuZPR/EuIPR. Kommentar, t. 4, Brüssel IIa-VO, EG-UntVO, HUntVerfÜbk 2007, EU-EheGüterVO-E, EU-LP-GüterVO-E, EU-SchutzMVO, red. T. Rauscher, Köln 2015.
Waszek J., Précisions sur la notion de résidence habituelle d’un nourrisson au sens du règlement (CE) no 2201/2003 dit Bruxelles II bis, „Gazette du Palais” 2017/33.
Weller M., Anknüpfungsprinzipien im Europäischen Kollisionsrecht: Abschied von der „klassischen” IPR-Dogmatik, „Praxis des Internationalen Privat- und Verfahrensrechts” 2011/5.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: 0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest starszym referendarzem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is a senior court referendary at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: 0000-0002-5281-2188)
