Wizerunek modela w stosunkach kontraktowychBeata Giesen, Krzysztof Kurosz
Wizerunek modela w stosunkach kontraktowych
Artykuł analizuje stosunki kontraktowe związane z eksploatacją wizerunku modeli i innych osób korzystających z renomy i siły handlowej swojej osobowości. Niezależnie od tego, jak została ukształtowana umowa o korzystanie z cudzego wizerunku, przedmiotem świadczenia jest zawsze konkretna postać wizerunku (nawet jeśli jest on skonkretyzowany dopiero na etapie wykonywania zobowiązania), a nie wizerunek pojmowany jako element tożsamości człowieka. Autorzy stawiają tezę, że pomimo pewnej odrębności utrwalonej postaci wizerunku, z punktu widzenia konstrukcyjnego można jednak mówić wyłącznie o jednym dobru, o jednym wizerunku, nie zaś o dwóch odrębnych dobrach: wizerunku „niemajątkowym” i „majątkowym”. Skonkretyzowany wizerunek jest w pewnym sensie swojego rodzaju pożytkiem wywodzącym się z wizerunku sensu stricto – pożytkiem, który choć zachowuje pewną samodzielność, to jednak nie na tyle, aby mówić o jego odrębności. Takie ujęcie nie wyklucza jednak przyjęcia tezy o mieszanym (osobisto-majątkowym) charakterze prawa do wizerunku. Wprawdzie interesy te są ze sobą ściśle powiązane, ale nie w takim stopniu, aby nie było możliwe ich wyodrębnienie. Fakt ten ma zasadnicze znaczenie dla sfery stosunków kontraktowych. Z prawa osobistego do wizerunku pojmowanego jako element tożsamości człowieka wypływają prawa podmiotowe bezwzględne do konkretnych ucieleśnień własnego obrazu (prawa podmiotowe drugiego stopnia). Mogą być one przedmiotem obrotu. Dysponując nimi, uprawniony nie traci prawa do wizerunku (prawa do wizerunku sensu stricto), które jest prawem niezbywalnym. Artykuł omawia również problematykę zgody uprawnionego na dysponowanie wizerunkiem. Instrument ten pojmowany jako okoliczność wyłączająca bezprawność spełnia swoją rolę tylko wówczas, gdy strony nie zawarły umowy. Wizerunek jako dobro osobiste nie ma żadnych cech, które ograniczałyby autonomię uprawnionego i pozbawiały go możliwości związania się swoim oświadczeniem woli w odniesieniu do skonkretyzowanych postaci wizerunku. Zgoda – jeśli nadano jej postać oświadczenia woli, z którego wynika uprawnienie kontrahenta do eksploatacji wizerunku – nie może być odwołana, i to niezależnie od tego, na jakim etapie znajduje się eksploatacja wizerunku. Ochrona interesów osobistych, np. przed wykorzystaniem wizerunku w nieprzewidzianych dotychczas kontekstach lub ze względu na istotną zmianę sytuacji osobistej modela odbywa się za pomocą instrumentów właściwych prawu umów, takich jak np. prawo odstąpienia od umowy. Możliwość odstąpienia od umowy w wyjątkowych sytuacjach wynika z istoty prawa do wizerunku oraz z natury stosunku prawnego powołanego do życia.
Słowa kluczowe: dysponowanie prawem do wizerunku, komercjalizacja prawa do wizerunku, zgoda na dysponowanie wizerunkiem, prawa osobiste, prawa osobisto- majątkowe
dr hab. Beata Giesen
The author is employed as an associate professor at the Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3962-9482
dr Krzysztof Kurosz
Faculty of Law and Administration, University of Lodz (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0605-3392
The Model’s Image in Contractual Relationships
The paper analyses contractual relationships connected with exploiting the images of models and other persons who use their renown and commercial strength of their personality. Regardless of how the contract relating to using another person’s image has been formulated, the object of the performance is always a specific form of image (even it is it only concretized at the obligation performance stage) and not image understood as an element of a person’s identity. The authors put forward the proposition that despite a certain distinctness of the fixed form of image, from the constructional point of view one can only speak of a single interest, a single image, rather than two separate interests: the ‘non-property’ image and the ‘property’ image. A concretized image is in a sense a sui generis benefit derived from the image in the strict sense; a benefit which, although it retains a certain dose of autonomy, is not autonomous enough to be considered distinct. But this approach does not prevent one from assuming a mixed (personal-and-property) character of image right. Even though these interests are closely related, this is not to a degree where a distinction cannot be made between them. This fact is of crucial importance for the sphere of contractual relationships. What stems from the personal image right understood as an element of human identity is absolute legal rights to specific embodiments of one’s own image (second-degree personal rights). They can be the object of trade. By disposing of these rights, the rightholder does not lose his/her image right (in the strict sense), which is an inalienable right. The paper also discusses the issue of rightholder’s consent for disposing of his/her image. This instrument, understood as a circumstance which excludes unlawfulness, only plays its role when the parties have not entered into a contract. Image as a personality right displays no features that would limit the rightholder’s autonomy and deprive him/her of the ability to become bound by his/her own declaration of intent with regard to concretized forms of image. Consent – if given the form of a declaration of intent from which the counterparty’s right to exploit the image results – cannot be revoked, regardless of the stage of image exploitation. Protection of personality rights, e.g. against use of the image in contexts that were not previously anticipated or due to a material change in the model’s personal situation, is attained with the help of instruments typical of contract law, such as the right to withdraw from the contract. The possibility of withdrawal from the contract in exceptional situations results from the essence of image right and from the character of the formed legal relationship.
Keywords: disposing the image right, commercialization of image right, consent for disposing of the image right, personal rights, personal-and-property rights
Bibliografia / References
Banaszczyk Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007
Barta J., Markiewicz R., Wokół prawa do wizerunku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 2002/80
Balcarczyk J., Prawo do wizerunku i jego komercjalizacja, Warszawa 2009
Büchler A., Die Kommerzialisierung von Persönlichkeitsgütern. Zur Dialektik von Ich und Mein, „Archiv für civilistische Praxis” 2006/206(2–3)
Farish K., Beauty and the brand: Drafting contracts for the commercial use of someone’s likeness, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2020/15(12)
Ferenc-Szydełko E. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021
Giesen B., O naturze prawa do wizerunku – uwagi na tle rozważań historycznych oraz prawnoporównawczych [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, P. Wasilewski, Warszawa 2018
Giesen B., Umowa licencyjna w prawie autorskim. Struktura i charakter prawny, Warszawa 2013
Giesen B. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Grzeszak T., Prawo do wizerunku i prawo adresata korespondencji [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Grzeszak T., Reklama a ochrona dóbr osobistych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/2
Grzeszak T. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1957
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, t. I, Część ogólna, red. S. Grzybowski, Ossolineum, 1974
Kruczalak K., Skutki niemożliwości świadczenia według prawa cywilnego, Warszawa 1983
Kurosz K., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2000 r. I ACa 1455/99, „Rejent” 2002/1
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Niemożliwość świadczenia następcza, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1970/4
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Wady oświadczenia woli w polskim prawie cywilnym, Warszawa 1973
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. E. Łętowska, Warszawa 2006
Machnikowski P. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2019
Matlak A., Cywilnoprawna ochrona wizerunku, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004/2
Ohly A., »Volenti non fit iniuria« – Die Einwilligung im Privatrecht, Tybinga 2002
Olejniczak A., Transakcje kompensacyjne w handlu międzynarodowym. Studium cywilnoprawne, Poznań 1994
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Pązik A., Prawo do wizerunku w obliczu zmian, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2010/1
Pązik A. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Pyziak-Szafnicka M. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak, Warszawa 2014
Radwański Z., Koncepcja praw podmiotowych osobistych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1988/2
Radwański Z., Teoria umów, Warszawa 1977
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2017
Ratajkowski E., Buying Myself Back. When does a model own her own image?, The Cut, 15.09.2020, https://www.thecut.com/article/emily-ratajkowski-owning-my-image-essay.html (dostęp: 1.09.2021 r.)
Robinson T., Metzler M., 2012 Video Game Industry Litigation Review, „Science and Technology Law Review” 2013/16(1), https://core.ac.uk/download/pdf/216907155.pdf (dostęp: 19.08.2021 r.)
Sieńczyło-Chlabicz J., Naruszenie prywatności osób publicznych przez prasę. Analiza cywilnoprawna, Kraków 2006
Sieńczyło-Chlabicz J., Prawo do wizerunku a komercjalizacja dóbr osobistych, „Państwo i Prawo” 2007/6
Sieńczyło-Chlabicz J., Przedmiot, podmiot i charakter prawa do wizerunku, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2003/8
Sieńczyło-Chlabicz J., Banasiuk J., Cywilnoprawna ochrona wizerunku osób powszechnie znanych w dobie komercjalizacji dóbr osobistych, Warszawa 2014
Sośniak M., Znaczenie zgody uprawnionego w zakresie cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Prawnicze” 1959/6
Stec M., Włodyka S., Prawo umów handlowych. System Prawa Handlowego. Tom 5A, red. M. Stec, Warszawa 2020
Steinhauer F., Das eigene Bild. Verfassungen der Bildrechtsdiskurse um 1900, Berlin 2013
Stefaniuk K., Naruszenie prawa do wizerunku przez rozpowszechnianie podobizny, „Państwo i Prawo” 1970/1
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979
Szpunar A., Zgoda uprawnionego w zakresie ochrony dóbr osobistych, „Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny” 1990/1
Ślęzak P., Komercyjne wykorzystanie wizerunku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Ochrony Własności Intelektualnej” 2019/1
Ślęzak P. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017
Traple E., Dobra osobiste i prawa własności intelektualnej w reklamie [w:] Prawo reklamy i promocji, red. E. Traple, Warszawa 2007
Traple E. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2013
Wojnicka E., Prawo do wizerunku w ustawodawstwie polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1990/56
Zagórski W., Wkład twórczy oraz jego wpływ na zakres ochrony w poszczególnych gatunkach fotografii w branży modowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2021/3
Zoll F., Polska ustawa o prawie autorskim i Konwencja Berneńska, Warszawa–Kraków–Lwów–Poznań 1926
Zoll F., Prawo cywilne w zarysie, Kraków 1948
Michał Wojewoda, Filip Nowak
O poszukiwaniach prawa właściwego dla ochrony wizerunku
Coraz częściej dochodzi do wykorzystywania cudzego wizerunku bez zgody zainteresowanego lub z przekroczeniem wyznaczonych przez niego granic. Przypadki takie są również powszechne obrocie międzynarodowym. Rodzi to pytanie o prawo właściwe dla ochrony wizerunku. Identyfikacja odpowiedniego statutu ochronnego nie jest oczywista, co wynika z braku w prawie polskim przepisów kolizyjnych, które byłyby wprost poświęcone komentowanemu zagadnieniu. Poszukując podstawy normatywnej wyznaczenia prawa właściwego dla ochrony wizerunku, autorzy dokonują jego kolizyjnoprawnej kwalifikacji. Rozważając konkurujące w tym zakresie normy rozporządzenia Rzym II (dotyczące deliktów i praw własności intelektualnej) oraz przepisy polskiej ustawy Prawo prywatne międzynarodowe, przyporządkowują oni wizerunek do kolizyjnego pojęcia dobra osobistego (art. 16 p.p.m.).
Słowa kluczowe: wizerunek, prawo prywatne międzynarodowe, kwalifikacja, dobra osobiste i ich ochrona, prawo właściwe dla wizerunku
dr hab. Michał Wojewoda, professor of the University of Lodz
University of Lodz (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5997-8148
dr Filip Nowak
University of Lodz (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7773-1165
On the Search for Law Applicable to Image Protection
The cases in which one’s image is used without appropriate authorization or outside its limits are becoming increasingly frequent. Such cases are also common in cross-border relations. This raises the question of the law applicable to the protection of the image. Identifying the relevant lex protectionis is not obvious, which results from there being in Poland no conflict of laws provisions that would be expressly devoted to the issue in point. Searching for a normative basis for determining the law applicable to image protection, the authors try to properly characterize the notion of image. Considering the competing norms of the Rome II Regulation (on delicts and intellectual property rights) and the Polish Act – Private International Law [PIL], the authors opt for applying to the image the conflict rules applicable to protection of personal interests (Article 16 of the PIL Act).
Keywords: image, private international law, characterization, personal interests and their protection, law applicable to image
Bibliografia / References
Balcarczyk J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014
Balcarczyk J., Prawo do wizerunku i jego komercjalizacja, Warszawa 2009
Balcarczyk J., Prawo właściwe dla dobrego imienia osoby fizycznej i jego ochrony , Warszawa 2014
Barta J., Markiewicz R. [w:] Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, LEX/el. 2011
Dickinson A., The Rome II Regulation: The Law Applicable to Non-Contractual Obligations, Oxford University Press, 2008
Figurska-Góralczyk E., Mostowik P. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
Giesen B., O naturze prawa do wizerunku – uwagi na tle rozważań historycznych oraz prawnoporównawczych [w:] Qui bene dubitat, bene sciet. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Ewie Nowińskiej, red. J. Barta, J. Chwalba, R. Markiewicz, P. Wasilewski, Warszawa 2018
Giesen B., Umowa licencyjna w prawie autorskim. Struktura i charakter prawny, Warszawa 2013
Grzeszak T. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2017
Grzybczyk K., Prawo właściwe dla autorskoprawnej umowy licencyjnej, LEX/el. 2009
Grzybczyk K. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
Jagielska M. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
Kurosz K., Samorealizacja osoby ludzkiej jako element definicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego (uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Maslowa), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3
Kurowski W. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
LaFrance M., Choice of law and the right of publicity: Rethinking the domicile rule, „Cardozo Arts & Entertainment Law Journal” 2019/37(1), https://www.cardozoaelj.com/wp-content/uploads/2011/02/LAFRANCE_ARTICLE.pdf (dostęp: 18.02.2021 r.)
Lee Y.H., Putting a face to the game: The intellectual property implications of using celebrity likenesses in videogames, „GRUR International” 2017/11
Logeais E., Schroeder J.-B., The French right of image: An ambiguous concept protecting the human persona, „Loyola of Los Angeles Entertainment Law Review” 1998/3, ttp://digitalcommons.lmu.edu/elr/vol18/iss3/5 (dostęp: 18.02.2021 r.)
Moskalenko K., The right of publicity in the USA, the EU, and Ukraine, „International Comparative Jurisprudence” 2015/1, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2351667415000104?via%3Dihub (dostęp: 18.02.2021 r.)
Mostowik P., Figura-Góralczyk E. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
Nowicka A. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, LEX/el. 2017
Pavis M., Commercial use of image rights: Paris Tribunal boosts models and performers protection, https://ipkitten.blogspot.com/2018/12/commercial-use-of-image-rights-paris.html (dostęp: 18.02.2021 r.)
Pazdan M., Kolizyjnoprawny wybór prawa a inne przejawy autonomii woli w prawie prywatnym międzynarodowym [w:] Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, Warszawa 2013
Pazdan M., Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2016
Pazdan M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 20A, Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014
Pązik A., Prawo do wizerunku w obliczu zmian, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2010/1
Pilich M. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, LEX/el. 2017
Pilich M., Prawo właściwe dla dóbr osobistych i ich ochrony, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2012/3
Pilich M., Weitz K., Przegląd orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z zakresu europejskiego prawa procesowego cywilnego (2013–2014) – rozporządzenie nr 44/2001, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2015/3
Ryćko N., Prawo właściwe dla ochrony dóbr osobistych w wiążących Polskę dwustronnych umowach międzynarodowych, „Zeszyty Prawnicze” 2018/4
Savare M., Image is everything, „Intellectual Property Magazine”, March 2013, http://www.lowenstein.com/files/publication/82dfd7a2–5eec-41a0–8412-bd65931a19af/prese ntation/publicationattachment/f915b2ea-515e-472f-b2e0-be8e7ce33451/publicity%20rights.pdf (dostęp: 18.02.2021 r.)
Sieńczyło-Chlabicz J., Prawo do wizerunku a komercjalizacja dóbr osobistych, „Państwo i Prawo” 2007/6
Sikorski R., O prawie właściwym dla licencji praw autorskich, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2009/4
Sikorski R., Prawo właściwe dla umów licencyjnych o korzystanie z praw własności intelektualnej w świetle rozporządzenia Rzym I [w:] Europejskie prawo procesowe cywilne i kolizyjne, red. P. Grzegorczyk, K. Weitz, LEX/el. 2012
Sołtysiński S., Prawo właściwe dla licencji patentowych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1987/2
Ślęzak P., Komercyjne wykorzystanie wizerunku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2019/4
Świerczyński M., Naruszenie prawa własności intelektualnej w prawie prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2013
Wałachowska M., Kolizyjnoprawne aspekty naruszenia dóbr osobistych [w:] Dobra osobiste w XXI wieku. Nowe wartości, zasady, technologie, red. J. Balcarczyk, Warszawa 2012
Wojnicka E., Prawo do wizerunku w ustawodawstwie polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej” 1990/56
Zachariasiewicz M.A. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018
Daria Różycka
Opłaty reprograficzne – relikt minionej epoki czy szansa na godziwe wynagrodzenie dla twórców?
Instytucja opłat reprograficznych funkcjonuje w prawie autorskim od lat 60. XX w. Celem jej wprowadzenia było przywrócenie równowagi, która została zachwiana wskutek wzrostu możliwości wytwarzania kopii utworów na użytek prywatny. Tak jak w przeszłości magnetofony, obecnie smartfony, tablety oraz nowe usługi (np. chmura obliczeniowa) oferują ich posiadaczom możliwość łatwego, taniego i szybkiego zwielokrotnienia utworów. W ocenie uprawnionych rodzi to konieczność rewizji dotychczasowych stawek oraz wykazu urządzeń i nośników objętych opłatami. Niniejszy artykuł zawiera ocenę aktualnej propozycji legislacyjnej w tym zakresie, a także stanowi głos w obecnie toczącej się w Polsce dyskusji dotyczącej opłat. Celem autorki jest krytyczna analiza formułowanych w ramach tej dyskusji postulatów uprawnionych w zestawieniu z założeniami konstrukcyjnych opłat reprograficznych, a także próba weryfikacji, czy zapewnią one równowagę między interesami uprawnionych, użytkowników oraz importerów i producentów sprzętu elektronicznego i nośników.
Słowa kluczowe: opłaty reprograficzne, godziwa rekompensata
dr Daria Różycka
Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Torun (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0497-9765
Blank Media Levies: A Relic of a Bygone Era or a Chance for Fair Remuneration for Authors?
Blank media levies have existed in copyright law since the 1960s. The purpose of their introduction was to restore the balance that had been disturbed by the increase in private copying of works. Just as tape recorders in the past, today’s smartphones, tablets and new services (e.g. cloud computing) offer their owners the possibility to easily, cheaply and quickly reproduce copyrighted materials. According to the rightholders, this makes it necessary to revise the existing rates and the list of devices and carriers covered by the levies. This publication contains an assessment of the current legislative proposal in this respect and also constitutes a voice in the discussion on levies currently taking place in Poland. The author’s aim is a critical analysis of the demands of rightholders formulated in the debate, which demands are juxtaposed with structural assumptions of blank media levies and an attempt to verify whether they ensure a balance between the interests of rightholders, users and importers and producers of electronic equipment and media.
Keywords: blank media levies, fair compensation
Bibliografia / References
Błeszyńska-Wysocka J., Glosa do wyroku SN z 19 czerwca 2008 roku, sygn. akt V CSK 22/08, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2010/3
Błeszyńska-Wysocka J., Pojęcie importera w świetle art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2013/9
Chaciński B., W strumieniach muzyki, czyli jak zatopiono przemysł nagraniowy, „Kultura Współczesna” 2013/1 („Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru”), w.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/2._bartek_chacinski_-_w_strumieniach_muzyki_czyli_jak_zatopiono_przemysl_nagraniowy.pdf (dostęp: 19.08.2021 r.)
Christie A.F., Private copying licence and levy schemes: resolving the paradox of civilian and common law approaches [w:] Intellectual Property in the New Millenium. Essays in Honour of William R. Cornish, red. D. Vaver, L. Bently, Cambridge 2004
Hugenholtz B., The Story of the Tape Recorder and the History of Copyright Levies [w:] Copyright and the Challenge of the New, red. B. Sherman, L. Wiseman, Alphen aan den Rijn 2012
Sadowski P., Opłaty od czystych nośników AV – najważniejsze problemy praktyki, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/12
Sikorski R., Opłaty od urządzeń kopiujących i czystych nośników w prawie autorskim, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2015/2
Sokołowska D., Opłaty reprograficzne. Artykuł 20 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Warszawa 2014
Sokołowska D., Zwrot opłaty reprograficznej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2015/4
Śledziewska K., Włoch R., Gospodarka cyfrowa. Jak nowe technologie zmieniają świat, Warszawa 2020, https://www.delab.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2020/04/Katarzyna-%C5%9Aledziewska-Renata-W%C5%82och-Gospodarka-cyfrowa.pdf (dostęp: 19.08.2021 r.)
Traple E. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Kraków 2011
WIPO, International Survey on Private Copying: Law & Practice 2012, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, 2012
Nicholas Ghazal
Cyfryzacja i udostępnianie zbiorów przez instytucje dziedzictwa kulturowego w świetle przepisów dyrektywy o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym
Prawodawca unijny uznał, że instytucje dziedzictwa kulturowego są tymi podmiotami, które powinny mieć szeroką możliwość korzystania z określonych kategorii utworów. Wyjątki i ograniczenia z dyrektywy o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym, dotyczące prawa zwielokrotniania oraz prawa publicznego udostępniania, zostały ocenione jako niewystarczające do realizacji takich wartości, jakimi są ochrona i rozpowszechnianie dziedzictwa kulturowego. Obowiązujące dotychczas uregulowania prawa unijnego w istotnym stopniu ograniczały lub mogły ograniczać funkcjonowanie instytucji dziedzictwa kulturowego w zakresie zabezpieczania (zachowywania) i udostępniania dóbr kultury w środowisku cyfrowym. Remedium na tę sytuację jest dyrektywa o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym. Unormowania dyrektywy 2019/790 (dyrektywy DSM) – mające ułatwić digitalizację i rozpowszechnianie kopii utworów online – odnoszą się do tych dóbr niematerialnych, których egzemplarze pozostają w dyspozycji danej instytucji dziedzictwa kulturowego. Przepisy tego aktu prawnego ustanawiają na rzecz m.in. bibliotek, muzeów, archiwów: instytucję licencji ustawowej z art. 6 dyrektywy DSM (wyjątek od praw autorskich), szczególną postać systemu rozszerzonego zarządu zbiorowego z art. 8 ust. 1 dyrektywy DSM, szczególną postać licencji ustawowej z art. 8 ust. 2 dyrektywy DSM (wyjątek od praw autorskich lub ograniczenie praw autorskich), która ma subsydiarny charakter wobec mechanizmu licencyjnego z art. 8 ust. 1 dyrektywy DSM. Powołane uregulowania, choć wprowadzają odmienne konstrukcje prawne, stanowią kolejny wyłom od zasady, że korzystanie z utworu wymaga uprzedniej zgody uprawnionego.
Słowa kluczowe: instytucje dziedzictwa kulturowego, licencje zbiorowe z rozszerzonym skutkiem, utwory niedostępne w obrocie handlowym, wyjątki i ograniczenia
Artykuł został opracowany w ramach projektu badawczego kierowanego przez prof. dr. hab. Ryszarda Markiewicza pt. Naukowy model reformy prawa autorskiego na jednolitym rynku cyfrowym według Dyrektyw UE (finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, nr projektu badawczego: 2019/35/B/HS5/03671, konkurs Opus 18).
dr Nicholas Ghazal
Intellectual Property Law Chair, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9216-1009
Cultural Heritage Institutions Digitalizing and Making Available Their Collections in the Light of Directive on Copyright in the Digital Single Market
The EU legislator has decided that cultural heritage institutions are those institutions that should have broad opportunities to use certain categories of works. The exceptions and limitations provided for by the Directive on copyright in the information society, which concern the right of reproduction and the right of communication to the public were assessed as insufficient for giving effect to such values as protection and dissemination of the cultural heritage. The EU provisions that were previously in force limited or could limit to a considerable degree the operation of cultural heritage institutions in the field of securing (preserving) and making available cultural goods in the digital environment. The Directive on copyright in the Digital Single Market provides a remedy to the problem. The norms established by Directive 2019/790 (DSM Directive) – aimed at facilitating the digitalization and online dissemination of copies of works – concern those intangible goods whose copies remain at the disposal of a given cultural heritage institution. The provisions of this legal act establish for the benefit of institutions such as libraries, museums or archives the following: a statutory licence referred to in Article 6 of the DSM Directive (copyright exception); a special form of the system of extended collective management referred to in Article 8(1) of the DSM Directive; a special form of the statutory licence referred to in Article 8(2) of the DSM Directive (copyright exception or limitation), which is subsidiary in nature to the licence mechanism referred to in Article 8(1) of the DSM Directive. Even though the cited provisions introduce diverse legal constructions, they are yet another departure from the rule that using a work requires prior consent of the rightholder.
Keywords: cultural heritage institutions, collective licenses with an extended effect, out-of-commerce works, copyright exceptions and limitations
This paper was prepared as part of a research project headed by prof. dr hab. Ryszard Markiewicz, entitled „Academic model of reform of copyright law in the Digital Single Market according to EU Directives” (funded by the Polish National Science Centre, research project No. 019/35/B/HS5/03671, Opus 18 competition).
Bibliografia / References
Axhamn J., The Consistency of the Nordic Extended Collective Licencing Model with International Copyright Conventions and EU Copyright Norms, s. 571. Referat wygłoszony na The 16th Nordic Copyright Symposium, Helsinki, Finland, 2017, https://portal.research.lu.se/portal/files/77224573/Axhamn_ECL_NIR_2019_6.pdf (dostęp: 23.11.2021 r.)
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie i prawa pokrewne, Warszawa 2019
Czajkowska-Dąbrowska M., Negotiorum gestio w zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi lub pokrewnymi, „Przegląd Sądowy” 2014/2
Czajkowska-Dąbrowska M., Rozszerzony zbiorowy zarząd – prawo polskie na tle prawa Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2020/3
Czajkowska-Dąbrowska M. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Ginsburg J.C., Extended Collective Licenses in International Treaty Perspective: Issues and Statutory Implementation, „Columbia Public Law Research Paper” 2017/14–564, https://ssrn.com/abstract=3068997 (dostęp: 23.11.2021 r.)
Hilty R.M., Moscon V., Li Tao, Preservation of Cultural Heritage (Article 5 COM(2016) 593 final) [w:] Modernisation of the EU Copyright Rules: Position Statement of the Max Planck Institute for Innovation and Competition, red. R.M. Hilty, V. Moscon, „Max Planck Institute for Innovation and Competition Research Paper” 2017/17–12, s. 49, https://ssrn.com/abstract=3036787 (dostęp: 23.11.2021 r.)
Markiewicz M. [w:] Prawo autorskie. Komentarz do wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, red. E. Laskowska-Litak, R. Markiewicz, Warszawa 2019
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790, Warszawa 2021
Nowicka A. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Panezi A., Europeʼs New Renaissance: New Policies and Rules for Digital Preservation and Access To European Cultural Heritage, „Columbia Journal of European Law” 2018/24(3), s. 13–14, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3338179 (dostęp: 23.11.2021 r.)
Pinkalski Z., Digitalizacja i udostępnianie zbiorów bibliotecznych w ramach dozwolonego użytku publicznego – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 11.09.2014 r. w sprawie C-117/13 Technische Universität Darmstadt przeciwko Eugen Ulmer KG, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/6
Riis T., Rognstad O.-A., Comment of the European Copyright Society on the Implementation of the Extended Collective Licensing Rules (Arts. 8 and 12) of the Directive (EU) 2019/790 on Copyright in the Digital Single Market, European Copyright Society, 11.06.2020, s. 3, https://europeancopyrightsociety-dotorg.files.wordpress.com/2020/06/ecs-comment-ecl_art_8–12_20200613.pdf (dostęp: 23.11.2021 r.)
Riis T., Schovsbo J., Extended collective licenses and the Nordic Experience – It’s a Hybrid but is it a VOLVO or a Lemon?, „Columbia Journal of Law and the Arts” 2010/33(IV), http://ssrn.com/abstract=1535230 (dostęp: 23.11.2021 r.)
Sieńczyło-Chlabicz J. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Stanisławska-Kloc S. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. M. Bukowski, D. Flisak, Warszawa 2015
Synodinou T., The New Copyright Directive: Out of commerce works (Articles 8 to 11): is it possible to untie the Gordian knot of mass digitisation and copyright law without cutting it off? – Part I, 29.07.2019, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2019/07/29/the-new-copyright-directive-out-of-commerce-works-articles-8-to-11-is-it-possible-to-untie-the-gordian-knot-of-mass-digitisation-and-copyright-law-without-cutting-it-off-part-i (dostęp: 23.11.2021 r.)
Synodinou T., The New Copyright Directive: Out of commerce works (Articles 8 to 11): is it possible to untie the Gordian knot of mass digitisation and copyright law without cutting it off? – Part II, 5.08.2019, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2019/08/05/the-new-copyright-directive-out-of-commerce-works-articles-8-to-11-is-it-possible-to-untie-the-gordian-knot-of-mass-digitisation-and-copyright-law-without-cutting-it-off-part-ii/ (dostęp: 23.11.2021 r.)
Jan Klonowski
Wpływ praw podstawowych na określenie przedmiotu i zakresu prawa wyłącznego do fonogramu oraz wykładnię wyjątków i ograniczeń monopolu prawnoautorskiego w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Pelham
Celem artykułu jest omówienie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości z 29.07.2019 r. i opinii Rzecznika Generalnego w sprawie Pelham w zakresie wpływu praw i wolności podstawowych na określenie przedmiotu oraz zakresu prawa wyłącznego do fonogramu, a także wykładni przyjętych w prawie unijnym postaci dozwolonego użytku. Na zakończenie przedstawię własne propozycje zmian legislacyjnych dotyczących odmiennego określenia przedmiotu i zakresu prawa wyłącznego producenta fonogramu.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, fonogram, prawa podstawowe, Pelham, dozwolony użytek
Jan Klonowski
The author is a graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in Krakow (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0417-4820
The Impact of Fundamental Rights on Determination of the Subject-Matter and Scope of the Exclusive Right to a Phonogram and Interpretation of Exceptions to and Limitations of the Copyright Monopoly in the Light of Court of Justice Judgment in the Pelham Case
The purpose of this article is to discuss the judgment of the Court of Justice of the European Union of 29 July 2019 and the opinion of the Advocate General in the Pelham case in terms of the impact of fundamental rights and freedoms on the definition of the subject-matter and scope of the exclusive right to a phonogram, as well as interpretation of the forms of permitted use adopted in EU law. Finally, I will present my own suggestions of legislative amendments regarding a different definition of the subject-matter and scope of the exclusive right held by the phonogram producer.
Keywords: copyright, phonogram, fundamental rights, Pelham, permitted use
Bibliografia / References
Borghi M., Exceptions as users’ rights in EU copyright law, „CIPPM / Jean Monnet Working Papers” 2020/06, https://microsites.bournemouth.ac.uk/cippm/files/2020/10/06–2020 -MBorghi_Copyright--exceptions-as-users-rights.pdf (dostęp: 5.03.2021 r.)
Czarny P., Kulig A., Naleziński B., Sarnecki P., Tuleja P., Wojtyczek K., Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014
Geiger Ch., Izyumenko E., Freedom of Expression as an External Limitation to Copyright Law in EU: The Advocate General of CJEU Shows the Way, „European Intellectual Property Review” 2019/41(3), https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3293735 (dostęp: 5.12.2020 r.)
Geiger Ch., Izyumenko E., The Constitutionalization of Intellectual Property Law in EU and the Funke Medien, Pelham and Spiegel Online Decision of the CJEU: Progress But Still Some Way to Go!, „International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2020/282, https://ssrn.com/abstract=3472852 (dostęp: 20.11.2020 r.)
Jütte B.J., Forcing Flexibility with Fundamental Rights: Questioning the dominance of exclusive rights [w:] EU Internet Law in the Digital Era, red. T.-E. Synodinou, P. Jougleux, Ch. Markou, T. Prastitou, Springer, 2019
Jütte B.J., Quintais J.P., Sample, sample in my song, can they tell me where you are from? The Pelham judgement – Part I, Kluwer Copyright Blog, 6.11.2019, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2019/11/06/sample-sample-in-my-song-can-they-tell-where-you are-from-the-pelham-judgment-part-i/ (dostęp: 15.11.2020 r.)
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Piractwo medialne, https://pl.wikipedia.org/wiki/Piractwo_medialne (dostęp: 25.11.2020 r.)
Quintais J.P., Jütte B.J., Thou shalt not sample... without permission!, Kluwer Copyright Blog, 2.01.2019, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2019/01/02/thou-shalt-not-sample-without-permission/ (dostęp: 26.11.2020 r.)
Sieńczyło-Chlabicz J., Rutkowska-Sowa M., Zawadzka Z., Nowikowska M., Prawo własności intelektualnej, Warszawa 2018
Sikorski R., Ochrona sui generis baz danych w prawie polskim, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004/1
Synodinou T., Reflection on the CJUE’s judgment in Spiegel online: Is there a golden intersection between freedom of expression and EU copyright law?, http://copyrightblog.kluweriplaw.com/2019/11/06/sample-sample-in-my-song-can-they-tell-where-youare-from-the-pelham-judgment-part-i/ (dostęp 19.10.2020 r.)
Mariusz Zelek
Żądanie zapłaty zryczałtowanego odszkodowania a wykazanie szkody spowodowanej naruszeniem autorskich praw majątkowych
Artykuł opisuje zagadnienie przesłanek roszczenia o zapłatę zryczałtowanego odszkodowania – sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Autor dochodzi do wniosku, że możliwość taka nie jest uzależniona od wykazania poniesienia szkody ani co do zasady, ani co do wysokości, o ile szkodę rozumieć dokładnie w taki sposób, jak ma to miejsce na gruncie Kodeksu cywilnego. Tezę o konieczności wystąpienia szkody przy domaganiu się zryczałtowanego odszkodowania wspiera brzmienie art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b wspomnianej ustawy, gdzie wprost wskazano, że poprzez zapłatę dwukrotności stosowanego wynagrodzenia ma dojść do naprawienia wyrządzonej szkody, jednak nie jest to argument wystarczający dla przyjęcia wymogu wykazywania szkody. Nie jest trafne często wyrażane stanowisko, w myśl którego przewidzenie przez ustawodawcę zryczałtowanego odszkodowania ma swoje uzasadnienie w szczególnych trudnościach dowodowych, które występują przy wykazywaniu wysokości szkody, a nie udowadnianiu wystąpienia szkody, co do zasady. Przy prawidłowym rozumieniu pojęcia szkody, bez jego modyfikowania w stosunku do znaczenia wynikającego ogólnych reguł prawa odszkodowawczego, okazuje się, że trudności dowodowe występują tu z niemniejszym natężeniem przy wykazywaniu zaistnienia szkody niż w razie przeprowadzania dowodu tylko do jej wysokości. Nie można też utożsamiać naruszenia autorskich praw majątkowych ze szkodą ani przyjmować, że szkoda występuje w każdym przypadku takiego naruszenia. Wykazywanie poniesienia szkody w sprawie o zryczałtowane odszkodowanie nie ma żadnych uzasadnionych racji zwłaszcza w sytuacji, gdy wysokość zryczałtowanego odszkodowania jest zupełnie oderwana od wysokości szkody. Wiązanie możliwości domagania się odszkodowania zryczałtowanego z wykazaniem poniesienia szkody, co do zasady, mogłoby istotnie osłabić efektywność przyjętego przez polskiego prawodawcę rozwiązania w kontekście celu stawianego przez dyrektywę 2004/28/WE.
Słowa kluczowe: szkoda, odszkodowanie, naruszenie praw autorskich, odpowiedzialność odszkodowawcza, zryczałtowane odszkodowanie
dr Mariusz Zelek
Assistant professor at the Chair of Civil, Commercial and Insurance Law, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznan (Poland), attorney-at-law, member of District Bar Council in Poznan (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2518-9925
Claim for Payment of Lump-Sum Damages in the Context of Loss Caused by Infringement of Author’s Economic Rights
The paper describes the grounds for a claim for payment of lump-sum damages - a sum of money corresponding to twice the amount of adequate remuneration which, at the time when the claim is pursued, would be due for the consent granted by the rightholder for use of the work, as referred to in Article 79(1)(3)(b) of the Act on Copyright and Related Rights. The author reaches the conclusion that such possibility does not depend on proving the incurred loss either in principle or as to the amount of loss - if loss is understood exactly as under the Civil Code. The statement that there must have occurred a loss when the rightholder claims the lump-sum damages is supported by the wording of Article 79(1)(3)(b) of the aforementioned Act, which provides expressly that the payment of twice the amount of adequate remuneration should compensate for the incurred loss, but this is not a sufficient argument for adopting the requirement that loss be proven. The frequently expressed standpoint according to which the lump-sum damages provided for in the Act are justified by exceptional evidential difficulties that accompany demonstrating the amount of loss, rather than the occurrence of loss in principle, is incorrect. If the notion of loss is understood correctly and its meaning is not modified compared to the meaning resulting from the general rules of law relating to damages, it turns out that the intensity of evidential difficulties is not less when the very existence of loss is demonstrated than when attempts are made to prove its amount alone. Likewise, one cannot identify an infringement of author’s economic rights with loss or assume that loss is caused by every such infringement. There is no reasonable justification for proving, in an action for lump-sum damages, the fact that loss has been incurred, especially when the amount of lump-sum damages does not depend in any way on the amount of loss. Linking the possibility of claiming lump-sum damages with providing proof of the incurred loss in principle might considerably weaken the effectiveness of the solution adopted in Polish law in the context of the objective set by Directive 2004/28/EC.
Keywords: loss, damages, copyright infringement, liability in damages, lump-sum damages
Bibliografia / References
Adamska A., Barańska A., Analiza roszczenia o zapłatę zryczałtowanego odszkodowania w prawie autorskim, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017/3
Balwicka-Szczyrba M., Krótka refleksja nad konstrukcją zryczałtowanego odszkodowania , „Studia Iuridica” 2016/LXIV
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. I, Komentarz do art. 1–449 10 , red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016
Błeszyński J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie i prawa pokrewne, red. J. Barta, Warszawa 2017
Bogdalski P., Środki ochrony autorskich praw majątkowych oraz ich dochodzenie w świetle prawa polskiego, Warszawa 2003
Czajkowska-Dąbrowska M., Odszkodowanie z tytułu naruszenia autorskich praw autorskich – rozwój czy degeneracja?, „Studia Iuridica” 2016/LXIV
Drzewiecki A. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2021
Dybowski T. [w:] System prawa cywilnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. III, cz. 1, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2011
Kaliński M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018
Koch A., Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności, Warszawa 1975
Koch A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019
Krajewski M., Przesłanki roszczeń odszkodowawczych w prawie własności intelektualnej na tle zasad ogólnych [w:] Opus auctorem laudat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Monice Czajkowskiej-Dąbrowskiej, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, I. Matusiak, Ł. Żelechowski, Warszawa 2019
Kubiak M. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2019
Kućka M., Jeszcze o konstytucyjności art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Uwagi na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23.06.2015 r., „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2018/2
Machała W., Specyfika roszczenia odszkodowawczego z art. 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Studia Iuridica” 2007/XLVII
Machnikowski P., Funkcja prewencyjna roszczeń pieniężnych powstających w razie naruszenia praw własności intelektualnej [w:] Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, Warszawa 2013
Markiewicz R., Ilustrowane prawo autorskie, Warszawa 2018
Maryniak Ł., Ustalenie kwoty stosownego wynagrodzenia za naruszenie autorskich praw majątkowych, Warszawa 2020
Matlak A., Targosz T., Traple E. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. II, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Podrecki P., Środki ochrony praw własności intelektualnej, Warszawa 2010
Podrecki P. [w:] Prawo autorskie. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015
Piesiewicz P., Dochodzenie odszkodowania na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3a i 3b Prawa autorskiego ze szczególnym uwzględnieniem wykładni pojęcia „stosowne wynagrodzenie”, „Palestra” 2018/1–2
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania, Warszawa 2014
Rząsa G., Siciarek M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R. Sarbiński, Warszawa 2019
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020
Sołtysiński S., Nowicka A., Uwagi o projekcie ustawy wdrażającej dyrektywę 2004/48/WE w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2006/4
Strugała R., Dobra i interesy chronione w strukturze czynu niedozwolonego, Warszawa 2019
Szanciło T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019
Warkałło W., Odpowiedzialność odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje, granice, Warszawa 1972
Marta Szaroma
Naśladownictwo produktów w branży mody jako czyn nieuczciwej konkurencji
Specyfiką branży mody jest atrakcyjność oferowanych przez nią produktów mających dla klientów wartość nie tylko stricte handlową, użytkową, lecz często także symboliczną. Naśladownictwu produktów w tym sektorze sprzyja nie tylko rozwój technologii, globalizm outsourcingu wytwarzania, ale również swoiste środowiskowe przyzwolenie na kopiowanie. Jednym z instrumentów zwalczania naśladownictwa produktów jest ustawa z 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (u.z.n.k.). Zakaz nieuczciwego naśladownictwa z art. 13 u.z.n.k. nie powinien być rozpatrywany z pominięciem treści zakazów nieuczciwych praktyk rynkowych w rozumieniu dyrektywy 2005/29/WE wiążących się z naśladownictwem postaci produktu. Ochrona oparta na tym przepisie musi uwzględniać także pryncypia zasad ochrony postaci produktów w prawie własności intelektualnej, w szczególności związane ze wspólnotowym wzorem niezarejestrowanym – instrumentem z założenia przeznaczonym dla branż takich jak sektor mody (ze względu na krótki cykl życia produktów).
Poważne zastrzeżenia budzi oparcie ochrony na ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji już po upływie trzyletniego okresu ochrony wspólnotowego wzoru niezarejestrowanego. Faktyczne przedłużanie ochrony na podstawie tej ustawy (której nie ograniczają limity czasowe) koliduje z ogólną zasadą prawa własności przemysłowej o wejściu przedmiotu praw wyłącznych do domeny publicznej po upływie jego okresu ochrony.
Słowa kluczowe: gotowy produkt, naśladownictwo, kopiowanie, zewnętrzna postać produktu, techniczne środki reprodukcji, błąd co do tożsamości producenta lub produktu, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, branża mody
Marta Szaroma
The author is a PhD student at the Department of Intellectual Property Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0688-9130
Product Imitation in the Fashion Industry as an Act of Unfair Competition
One of the particularities of the fashion industry is the attractiveness of the offered products, which present not only strictly commercial or utility value for customers, but often also symbolic value. The factors which encourage product imitation in this sector include not only the technological development and the globalism of manufacturing outsourcing, but also a sort of industry acquiescence to copying. One of the instruments of fight against product imitation is the Polish Act of 16 April 1993 on Combating Unfair Competition [ACUC]. The prohibition of unfair imitation provided for in Article 13 ACUC should not be seen in isolation from the contents of the prohibition of unfair market practices within the meaning of Directive 2005/29/EC involving imitation of the product form. Protection based on this provision must also take into account the principles of product protection under industrial property law, in particular ones relating to unregistered Community designs, which instrument was purposefully meant for industries such as the fashion sector (due to the short product life cycles). Serious objections arise as to protection being based on the Act on Combating Unfair Competition after the end of the three-year period of protection of an unregistered Community design. The actual extension of protection under the Act (which is not limited in time) is against the general principle of intellectual property law whereby the object of exclusive rights enters the public domain upon the lapse of the period of protection.
Keywords: existing product, imitation, copying, appearance of an existing product, technical means of reproduction, mistake as to the identity of manufacturer or product, Act on Combating Unfair Competition, fashion industry
Bibliografia / References
Poźniak-Niedzielska M., Niewęgłowski A. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Warszawa 2019
Raustiala K., Sprigman Ch.J., The piracy paradox: Innovation and intellectual property in fashion design, „Virginia Law Review” 2006/92(8)
Silverstein M., Fiske N., Trading Up: The New American Luxury, New York 2003
Sołtysiński S., Gogulski S. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. J. Szwaja, Warszawa 2019
Sroczyński J., Mioduszewski M. [w:] Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, red. M. Zdyb, M. Sieradzka, Warszawa 2016
Szczepanowska-Kozłowska K. [w:] E. Nowińska, K. Szczepanowska-Kozłowska, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, Warszawa 2018
Tischner A., The role of unregistered rights – a European perspective on design protection, „Journal of Intellectual Property Law & Practice” 2018/13(4)
Tischner A., W ekosystemie ochrony własności intelektualnej [w:] 100 lat ochrony własności przemysłowej w Polsce. Księga jubileuszowa Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, red. A. Adamczak, Warszawa 2018
Tischner A., Zakaz nieuczciwego naśladownictwa w art. 13 u.z.n.k. w kontekście rozbudowanej ochrony postaci produktu w prawie własności intelektualnej z uwzględnieniem prawa UE [w:] Prawo konkurencji. 25 lat, red. T. Skoczny, Warszawa 2016
Tischner A. [w:] A. Tischner, W. Jarosiński, B. Widła, Komentarz do rozporządzenia nr 6/2002 w sprawie wzorów wspólnotowych, LEX/el. 2012, komentarz do art. 96
Veblen T., Teoria klasy próżniaczej, Warszawa 1998
Żelechowski Ł., Glosa do wyroku SN z 14.11.2008 r., V CSK 162/08, „Państwo i Prawo” 2011/4
Dominik Gabor
Amerykańska ustawa pomocowa The Consolidated Appropriations Act, 2021 a ochrona własności intelektualnej
Artykuł dotyczy zagadnienia nowych regulacji prawnych, związanych z własnością intelektualną, które w ostatnim czasie zostały uchwalone w USA w ramach aktu prawnego mającego wspomóc rozruch gospodarki tego kraju, której efektywność została obniżona przez światową pandemię SARS-CoV-2. W opracowaniu dokonano analizy uchwalonych aktów prawnych oraz przekazu medialnego dotyczących podejmowanej tematyki, aby wskazać na założenia tych aktów oraz ich ocenę przez obywateli USA. Tekst zawiera odniesienia do obecnej sytuacji epidemiologicznej oraz amerykańskiego systemu ochrony własności intelektualnej. Artykuł poza częścią opisową zawiera również wnioski de lege ferenda dla polskiego ustawodawcy dotyczące działań, które w efekcie przysłużą się lepszemu zabezpieczeniu interesów podmiotów uprawnionych z tytułu własności intelektualnej, ale i osobom korzystającym z utworów, zwłaszcza w przestrzeni cyfrowej.
Słowa kluczowe: prawo własności intelektualnej, prawo autorskie, streamowanie, znaki towarowe, Stany Zjednoczone Ameryki, COVID-19
Dominik Gabor
Ph.D. Candidate, Legal sciences. Doctoral School of the University of Silesia in Katowice (Poland). ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3405-4026
The US The Consolidated Appropriations Act, 2021 and the Protection of Intellectual Property
The article describes the new legal regulations related to intellectual property, which have recently been adopted in the USA as part of a law aimed at supporting the country’s economy, the effectiveness of which has been reduced by the global SARS-CoV-2 pandemic. The study analyss the adopted legal acts and media coverage on the subject matter, in order to indicate the assumptions of these acts and their assessment by US citizens. The text contains references to the current epidemiological situation and the US system of intellectual property protection. In addition to the descriptive part, the article also contains conclusions for the Polish legal system, which conclusions the legislature and persons who promote intellectual property law can use to enact an amendment and plan activities that will contribute to better protection of the interests of holders of intellectual property rights, but also to persons who use works, especially in the digital space.
Keywords: Intellectual Property Law, Copyright Law, streaming, trademarks, United States of America, COVID-19
Bibliografia / References
Alimohamadi Y., Taghdir M., Sepandi M., Estimate of the basic reproduction number for COVID-19: A systematic review and meta-analysis, „Journal of Preventive Medicine & Public Health” 2020/53(3)
Coronavirus in the U.S.: Latest Map and Case Count, The New York Times, 28.03.2021, https://www.nytimes.com/interactive/2020/us/coronavirus-us-cases.html (dostęp: 25.11.2021 r.)
COVID-19 Stimulus Bill Also Includes Little-known Provision Creating New Streamlined Tribunal for Copyright Infringement Claims, Weintraub Tobin, 8.01.2021, https://www.jdsupra.com/legalnews/covid-19-stimulus-bill-also-includes-4188908/ (dostęp: 25.11.2021 r.)
Elis N., Congress unveils $2.3 trillion government spending and virus relief package, The Hill, 21.12.2020, https://thehill.com/policy/finance/531164-congress-unveils-23-trillion-government-spending-and-virus-relief-package (dostęp: 25.11.2021 r.)
Gabor D., Inline linking i framing w świetle prawa autorskiego, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2020/9(2)
Grant D., US copyright law comes under scrutiny as new legislation makes its way before Congress, „The Art Newspaper” 2020/321
Grzybczyk K., Wyzwania dla prawa własności intelektualnej w dobie cyfryzacji, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020/3(55)
Jędrysiak P., Prawnoautorska ochrona transmisji wydarzeń e-sportowych oraz nagrań typu Let’s Play [w:] E-Sport. Prawne aspekty, red. K. Grzybczyk, Warszawa 2021
Klafkowska-Waśniowska K. [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Ochrona baz danych. Zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, t. I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Lemerle M., COVID-19: rok 2021 ze wzrostem upadłości firm o 35 procent?, aleBank.pl, 31.07.2020, https://alebank.pl/covid-19-rok-2021-ze-wzrostem-upadlosci-firm-o-35-procent/?id=336588&catid=25926 (dostęp: 25.11.2021 r.)
Makena K., New ‘felony streaming’ measure is aimed at piracy services, not Twitch streamers, The Verge, 22.12.2020, https://www.theverge.com/2020/12/22/22195658/felony-streaming-tillis-youtube-twitch-content-creator-copyright-dmca (dostęp: 25.11.2021 r.)
Najważniejsze zmiany, Serwis RP, https://www.gov.pl/web/tarczaantykryzysowa/najwazniejsze-zmiany (dostęp: 25.11.2021 r.)
National Football League, https://pl.wikipedia.org/wiki/National_Football_League (dostęp: 25.11.2021 r.)
Od 27 marca zmiany w zasadach bezpieczeństwa – zamknięte przedszkola i salony fryzjerskie oraz nowe limity osób w sklepach i kościołach, Serwis RP, 25.03.2021, https://www.gov.pl/web/koronawirus/od-27-marca-zmiany-w-zasadach-bezpieczenstwa (dostęp: 25.11.2021 r.)
Neuberger Weller S., Congress considers creation of a „Copyright Claims Board” as an alternative to handle small copyright claims, „National Law Review” 2020/X(8)
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), Pandemia zapoczątkowała w Polsce cyfrową rewolucję. Na niespotykaną dotąd skalę cyfryzują się zarówno mikrofirmy, jak i urzędy , Newseria, 6.11.2020, https://www.parp.gov.pl/component/content/article/65361:pandemia-zapoczatkowala-w-polsce-cyfrowa-rewolucje-na-niespotykana-dotad-skale-cyfryzuja-sie-zarowno-firmy-jak-i-urzedy (dostęp: 25.11.2021 r.)
Ribeiro da Cunha I., Randakevičiūtė-Alpman J., New types of marks available after the European Union Trade Mark Reform: An analysis in the light of the U.S. Trade Mark Law, „Journal of Intellectual Property, Information Technology and E-Commerce Law” 2019/10
Rojek-Socha P., Tam gdzie Trybunał nie może, tarcza pomoże... wprowadzając zaskarżone przepisy, Prawo.pl, 18.06.2020, https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/w-tarczy-antykryzysowej-4-przepis-z-noweli-kodeksu-karnego,501080.html (dostęp: 25.11.2021 r.)
Taylor A., $900B COVID relief bill passed by Congress, sent to Trump, AP News, 22.12.2020, https://apnews.com/article/congress-900-billion-coronavirus-bill-75389549d3eaf2f3828b16d45c9706e6 (dostęp: 25.11.2021 r.)
To amend title 17, United States Code, to establish an alternative dispute resolution program for copyright small claims, and for other purposes (H. R. 2426), 23.10.2019 – czwarta wersja tekstu, Congress.gov, 29.03.2020, https://www.congress.gov/bill/116th-congress/house-bill/2426/text (dostęp: 25.11.2021 r.)
Tokarczyk R.A., System prawa amerykańskiego: charakterystyka ogólna, „Palestra” 1996/40(5–6)
Wrzeszcz O., Trolling prawnoautorski (copyright trolling), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2016/4
United States Court of Appeals for the Federal Circuit, 31.03.2021, https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Court_of_Appeals_for_the_Federal_Circuit (dostęp: 25.11.2021 r.)
USPTO, About Us, 31.03.2021, https://www.uspto.gov/about-us (dostęp: 25.11.2021 r.)
USPTO, Protecting Lawful Streaming Act of 2020, 1.04.2021, https://www.uspto.gov/ip-policy/enforcement-policy/protecting-lawful-streaming-act-2020 (dostęp: 25.11.2021 r.)
USPTO, USPTO implements the Trademark Modernization ActTrademark, 1.04.2021, https://www.uspto.gov/trademarks/laws/2020-modernization-act (dostęp: 28.11.2021 r.)
USPTO, Trademark Trial and Appeal Board, 31.03.2021, https://www.uspto.gov/trademarks/ttab (dostęp: 25.11.2021 r.)
U.S. Copyright Office, Overview, 30.03.2021, https://copyright.gov/about/ (dostęp: 25.11.2021 r.)
UOKiK, Scam – kolejne działania Prezesa UOKiK wobec influencerów , 29.11.2021, https://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=18048 (dostęp: 30.11.2021 r.).
World Health Organization (WHO), Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it, 27.03.2021, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it (dostęp: 25.11.2021 r.)
