Choć przełom roku przyniósł wiele ważnych z punktu widzenia placówek medycznych zmian, to prawdziwe wyzwania dopiero przed nimi. Poniżej opisujemy najciekawsze zmiany, jakie weszły lub wejdą w życie w pierwszej połowie roku, oraz sygnalizujemy, co czeka nas w drugiej połowie 2023 r.
W pierwszym kwartale ma zostać przyjęta zapowiadana ustawa o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Uzyskanie autoryzacji, prowadzenie wewnętrznego systemu zarządzania jakością czy monitorowanie zdarzeń niepożądanych – to tylko niektóre wyzwania, jakie stawia przed placówkami medycznymi procedowana w Sejmie ustawa (szerzej temat omawiamy w artykule Ustawa o jakości a nowe obowiązki podmiotów prowadzących działalność leczniczą.)
Co jeszcze zmieni się w prawie ochrony zdrowia? Jakie modyfikacje czekają placówki w najbliższym czasie?
Krajowa Sieć Onkologiczna
Pierwszy kwartał to prawdopodobnie moment, gdy ogłoszona zostanie ustawa o Krajowej Sieci Onkologicznej. Projekt ustawy przewiduje, że podmioty lecznicze spełniające kryteria kwalifikacyjne określone w ustawie, utworzą Krajową Sieć Onkologiczną (KSO). Sieć ma zapewnić kompleksową opiekę onkologiczną w całym kraju, a poszczególne etapy leczenia będą przebiegały według ściśle określonych standardów, przy współpracy specjalistów różnych dziedzin.
Priorytetem jest zapewnienie każdemu dorosłemu pacjentowi, niezależnie od miejsca zamieszkania, opieki onkologicznej opartej na jednakowych standardach diagnostyczno-terapeutycznych. KSO będą tworzyć szpitale i placówki ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, które zawrą z Narodowym Funduszem Zdrowia odpowiednią umowę w zakresie diagnostyki i leczenia onkologicznego.
Strukturę KSO będą tworzyły specjalistyczne ośrodki leczenia onkologicznego III, II i I poziomu referencyjnego (SOLO III poziomu, SOLO II poziomu, SOLO I poziomu) wraz z centrami kompetencji i ośrodkami satelitarnymi, jak również ośrodki kooperacyjne. Tylko podmioty lecznicze wchodzące w skład KSO będą uprawnione do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie opieki onkologicznej, finansowanych ze środków publicznych. Przyjęta przez Sejm data graniczna stworzenia specjalistycznych ośrodków leczenia onkologicznego (I, II i III stopnia), w ramach KSO, to 1 kwietnia 2024 r.
Badania kliniczne produktów leczniczych
W pierwszym kwartale 2023 r. prawdopodobnie zostanie ogłoszona ustawa o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi. Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu do ustawy, jej celem jest „zwiększenie konkurencyjności Rzeczypospolitej Polskiej jako miejsca prowadzenia badań klinicznych przez wdrożenie przejrzystych regulacji prawnych umożliwiających stosowanie europejskich standardów określonych w rozporządzeniu 536/2014 oraz wprowadzenie dodatkowych ułatwień i mechanizmów zachęcających do prowadzenia badań klinicznych”.
Wspomniany akt określa m.in. tryb postępowania w przedmiocie wydania pozwolenia na badanie kliniczne produktu leczniczego stosowanego u ludzi (również istotną zmianę badania klinicznego), zasady i tryb przeprowadzania oceny etycznej badania klinicznego czy obowiązki sponsora (np. podmiot wykonujący działalność leczniczą) i badacza (np. lekarza/pielęgniarki) oraz zasady ich odpowiedzialności cywilnej i karnej. Ponadto reguluje zasady organizacji i funkcjonowania Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych, wysokość i sposób uiszczania opłat związanych z badaniem klinicznym czy zasady finansowania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z badaniem klinicznym oraz zasady i tryb przeprowadzania inspekcji badania klinicznego.
Przeniesienie kosztów niektórych świadczeń z budżetu państwa do NFZ
1 stycznia 2023 r. weszła w życie ustawa z 16.11.2022 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw, która zakłada m.in. przeniesienie kosztów m.in. świadczeń wysokospecjalistycznych, ratownictwa medycznego, darmowych leków dla osób w wieku 75+ oraz dla kobiet w ciąży, czy opłacania za wybrane grupy społeczne składek na ubezpieczenie zdrowotne z budżetu państwa do NFZ.
Wprowadza również inne ważne z punktu widzenia placówek medycznych zmiany, m.in. modyfikuje przepisy dot. wykonywania zawodu przez lekarzy czy wprowadzenie przepisu incydentalnego umożliwiającego ministrowi zdrowia w 2023 r. wsparcia finansowego inwestycji realizowanych w określonych podmiotach leczniczych, dla których podmiotem tworzącym są samorządy.
NFZ od lutego zapłaci więcej
Dotychczas do trzeciego dnia hospitalizacji, rozliczanej wybraną Jednorodną Grupą Pacjentów, szpital otrzymywał połowę stawki za hospitalizację. Pełna stawka była wypłacana od trzeciego dnia hospitalizacji. Od lutego 2023 r. NFZ zwiększył stawkę za pierwsze dni hospitalizacji. W rezultacie za przyjęcie i wypis pacjenta ze szpitala w tym samym dniu NFZ zapłaci ok. 50% pełnej stawki za hospitalizację. W kolejnych dniach hospitalizacji stawka będzie stopniowo rosnąć, co 17%, tak aby trzeciego dnia hospitalizacji osiągnąć 100%. Zmiany w rozliczaniu hospitalizacji weszły w życie od lutego.
Testy COMBO
Od 9 stycznia wprowadzona została możliwość wykonywania w placówkach POZ testów antygenowych w kierunku grypy/COVID-19/RSV (tzw. testy 3w1). Test jest obecnie świadczeniem gwarantowanym w POZ, ale nie jest wykonywany na żądanie pacjenta – o zleceniu bezpłatnego dla pacjenta testu decyduje lekarz POZ na podstawie badania oraz oceny stanu jego zdrowia.
Wykonanie testu antygenowego wskazane jest przede wszystkim u osób, u których występują objawy kliniczne infekcji dróg oddechowych i należą do grup ryzyka ciężkiego przebiegu tych chorób i/lub rozwoju powikłań. Przychodnie POZ mogą nabywać ww. testy od wszystkich producentów, importerów i dystrybutorów oferujących ten rodzaj testów na rynku polskim.
Ustawa o wykonywaniu zawodu ratownika medycznego
22 czerwca 2023 r. wchodzi w życie ustawa o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych, która reguluje m.in. zasady wykonywania zawodu, reguły odpowiedzialności zawodowej i ustanawia samorząd ratowników medycznych. W przypadku tej ostatniej zmiany samorząd ma być powołany analogicznie do innych zawodów medycznych, jak: lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki.
Zgodnie z ustawą, przynależność do samorządu będzie obowiązkowa, wykonywanie zawodu ratownika medycznego będzie możliwe po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu oraz uzyskaniu wpisu do rejestru. Ustawa przewiduje też możliwość prowadzenia studiów magisterskich. Zakłada bowiem możliwość kształcenia ratowników medycznych na studiach drugiego stopnia.
Co jeszcze się zmieni w prawie ochrony zdrowia w 2023 roku?
Poniżej prezentujemy listę najciekawszych zmian w prawie ochrony zdrowia, które prawdopodobnie zostaną ogłoszone jeszcze w bieżącym roku:
- Lipiec tradycyjnie już przyniesie wzrost minimalnych wynagrodzeń w ochronie zdrowia. Prezes GUS opublikował kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej, która w 2022 r. wyniosła 6346,15 zł (od tej wartości uzależniona jest wysokość minimalnej pensji w ochronie zdrowia). W związku z tym pensja minimalna w podziale na 10 grup zawodowych (współczynnik pracy) będzie wynosiła od lipca 2023 r. od 4125 zł brutto (pracownik działalności podstawowej, inny niż pracownik wykonujący zawód medyczny z wymaganym wykształceniem poniżej średniego) do 9201,92 zł brutto (lekarze ze specjalizacją).
- Ponadto od 1 lipca wchodzi w życie obowiązek funkcjonowania punktów nocnej i świątecznej opieka zdrowotna przy każdym SORZ-e. Szpitale będą musiały więc dostosować się do wspomnianych wymagań do 30 czerwca. Celem tego rozwiązania jest możliwość przekierowania do Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej (NiŚOZ) pacjentów niebędących w stanie nagłym.
- Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych reguluje zasady wykonywania 17 zawodów medycznych (nieobjętych dotychczas regulacjami ustawowymi), takich jak m.in. opiekuna medycznego, technik farmaceutyczny, dietetyk czy podiatra. Ustawa ma uregulować m.in. ich zadania zawodowe, wymagania kwalifikacyjne konieczne do wykonywania zawodu czy kwestię kodeksu etyki i deontologii medycznej.
- W zakresie kontrowersyjnej ustawy o modernizacji i poprawie efektywności szpitalnictwa wciąż czekamy na nową wersję projektu. Z zapowiedzi Ministra Zdrowia wiemy jednak, że będzie ona bardziej „zachętą" do restrukturyzacji aniżeli obowiązkiem. Zdecydowano się w niej także na powstanie funduszu restrukturyzacji jako narzędzia wspierającego placówki w najgorszej sytuacji finansowej. Takie wsparcie będzie jednak oznaczało konieczność przygotowania odpowiedniego planu restrukturyzacji oraz jego realizacją.
- Resort zdrowia zapowiada również zmiany w zasadach stwierdzania zgonu, wystawiania kart zgonu i powołania oraz pracy instytucji koronera. Wspomniane zmiany (w projekcie ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych) mają wejść w życie 1 czerwca 2023 r.
Norbert Bonin
Product manager LEX Ochrona Zdrowia oraz LEX Medica
