Werkgevers zijn verplicht om voldoende voorzorgsmaatregelen te nemen om bedrijfsongevallen te voorkomen. Als zich toch een arbeidsongeval voordoet, moet de werkgever aantonen dat hij aan zijn zorgplicht voldaan heeft. Wanneer is dat het geval? De reikwijdte van de werknemersaansprakelijkheid is in de jurisprudentie verder uitgewerkt. Hoe vind je nu snel waar jouw zaak staat ten opzichte van vergelijkbare zaken? We zetten de 4 belangrijkste uitgangspunten voor je op een rij.
1. Is er wel sprake van werkgeversaansprakelijkheid?
De werkgeversaansprakelijkheid staat in de artikelen 7:658 BW en 7:611 BW. Daarnaast kunnen voorschriften uit de branche, adviezen en jurisprudentie bepalend zijn bij de vraag of er sprake is van werkgeversaansprakelijkheid. Het artikel 7:658 BW ziet toe op de aansprakelijkheid van de werkgever voor schade die de werknemer lijdt doordat hij tijdens de werkzaamheden een arbeidsongeval meemaakt of een beroepsziekte oploopt. Het is aan de werkgever om voldoende maatregelen te nemen om dergelijke situaties te vorkomen. Het artikel 7:611 BW ziet toe op het goed werkgeverschap en is een algemener artikel dan artikel 7:658 BW. Hierin is neergelegd dat de verhouding tussen werkgever en werknemer wordt beheerst door de eisen van redelijkheid en billijkheid en dit wordt ook wel de aansprakelijkheid op grond van goed werkgeverschap genoemd.
2. Kan de werkgever schade aantonen?
Als ee-n werknemer letselschade oploopt vanwege een arbeidsongeval, kan hij de werkgever aansprakelijk stellen voor de schade. De werknemer moet aantonen dat hij daadwerkelijk schade heeft opgelopen en dat deze schade het gevolg is van een arbeidsongeval. Bij een arbeidsongeval met een machine kan een werknemer over het algemeen gemakkelijk aantonen dat er sprake is van schade als gevolg van een bedrijfsongeval. Dat is anders bij beroepsziekten, waarbij de werknemer moet aantonen dat de beroepsziekte het gevolg is van de werkzaamheden die hij heeft uitgevoerd bij de werknemer. Dit komt onder andere naar voren in het arrest Weststrate/De Schelde.
3. Kan de werkgever aantonen dat er aan de zorgplicht is voldaan?
Er zijn enkele uitzonderingen op de aansprakelijkheid: als de werkgever kan aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan of hij kan bewijzen dat schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid aan de kant van de werknemer is hij niet aansprakelijk. Het is niet gemakkelijk om aan te tonen dat aan de zorgplicht is voldaan.
Uit vaste rechtspraak komt naar voren dat de specifieke instructies of maatregelen die van de werkgever verwacht kunnen worden, afhankelijk zijn van de omstandigheden van het ongeval. Hierbij wordt onder meer gekeken naar:
- De aard van de werkzaamheden.
- Hoe groot is het risico dat een ongeval zich zal voordoen?
- De ernst en de mogelijke gevolgen van een ongeval.
- Of de te nemen veiligheidsmaatregelen redelijkerwijs van een werkgever kunnen worden gevraagd.
Werkgevers zijn verplicht om de wettelijke normen over de inrichting van een werkplek te volgen. Daarnaast is er de verplichting om onderzoek te doen naar de risico’s die werknemers lopen en werkgevers zijn aansprakelijk voor risico’s die hij behoorde te kennen. Echter, ze hoeven geen maatregelen te nemen voor huis-, tuin- en keukenongevallen en voor gevaar dat voor de hand ligt.
4. Kelderluikfactoren helpen rechter bij afweging
Theoretisch gezien kan het nemen van voldoende maatregelen ter bescherming van de werknemers ertoe leiden dat de werkgever economische schade oploopt. Dat kan niet de bedoeling zijn van de zorgplicht. Daarom zijn de in het kelderluik arrest uit 1965 de zogenoemde kelderluikfactoren ontwikkeld. Deze factoren helpen de rechter bij het maken van de afweging tussen het risico en de zorgplicht en hierdoor kan de zorgplicht worden opgerekt of juist beperkt. Echter, in recente rechtspraak van de Hoge Raad komen uiteenlopende omschrijvingen van de kelderluikfactoren naar voren. Daarover lees je in dit artikel.
