Jeżeli pracownik wykonuje pracę ponad obowiązujące go normy czasu pracy lub ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego systemu i rozkładu czasu pracy, świadczy pracę w godzinach nadliczbowych 1 2.
Sposób rekompensowania godzin nadliczbowych jest zróżnicowany w zależności od ich rodzaju – czy są to tzw. nadgodziny dobowe, wynikające z pracy w nocy, w niedzielę lub święto, czy też nadgodziny średniotygodniowe, powstałe w wyniku przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w okresie rozliczeniowym 2.
Powstałe nadgodziny należy zrekompensować w jeden z dwóch sposobów:
- udzielając czasu wolnego od pracy – na wniosek pracownika w wymiarze 1:1, a z inicjatywy pracodawcy w wymiarze 1:1,5 1,
- wypłacając dodatek do wynagrodzenia – w wysokości: -100% za pracę w nocy, niedziele i święta niebędące dniami pracy, a także w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto, -50% za pracę w nadgodzinach w pozostałe dni 1.
Rozliczenie godzin nadliczbowych i ich rekompensata bardzo często rodzi pytania praktyczne, na które Kodeks pracy nie odpowiada wprost. Wątpliwości mogą dotyczyć m.in. sposobu ustalania rodzaju nadgodzin, momentu ich rozliczenia czy zasad udzielania czasu wolnego.
W niniejszym opracowaniu przedstawiamy najważniejsze zasady rekompensaty za nadgodziny oraz odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania.
Celem ebooka jest przedstawienie zasad rozliczania godzin nadliczbowych na praktycznych przykładach.
Nie zwlekaj! Zamów bezpłatny e-book pt. „Rozliczanie godzin nadliczbowych w pytaniach i odpowiedziach”.
Zawartość e-booka: „Rozliczanie godzin nadliczbowych w pytaniach i odpowiedziach”.
Z e-booka dowiesz się m.in.:
- Jaka jest relacja oraz różnice między dobowymi i średniotygodniowymi godzinami nadliczbowymi? Jak je prawidłowo diagnozować w procesie rozliczania czasu pracy?
- Czy w przypadku kierowników, głównych księgowych lub pracowników pracujących w zadaniowym czasie pracy mogą wystąpić nadgodziny, które trzeba zrekompensować?
- Co to jest rozpoczynanie pracy w tej samej dobie oraz ruchomy czas pracy? Jakie są ich skutki?
- Kiedy występują nadgodziny w równoważnym czasie pracy?
- Czym jest praca ponadwymiarowa i w jakich przypadkach występuje?
- Jak rozliczać czas pracy niepełnoetatowców?
- Czy odpracowanie wyjścia prywatnego generuje nadgodziny?
Dowiedz się więcej na temat: „Rozliczanie godzin nadliczbowych w pytaniach i odpowiedziach”.
Fragment e-booka: „Rozliczanie godzin nadliczbowych w pytaniach i odpowiedziach”.
2. Czy polecenie godzin nadliczbowych musi mieć formę pisemną?
Polecenie pracy w godzinach nadliczbowych nie musi być dokonane w żadnej
formie szczególnej: może być dokonane pisemnie, elektronicznie, ustnie, a nawet
w sposób dorozumiały, jeżeli z poleceń pracodawcy wynika, że aby wykonać
pracę, pracownik musi pracować ponad zakreślony rozkładem wymiar czasu
pracy.
3. Czy dostarczenie usługi do klienta jest szczególną potrzebą?
O tym czy mamy do czynienia ze szczególną potrzebą zależy od rodzaju pracy i
wykonywanych obowiązków. Jeżeli dostarczenie usługi dla klienta jest normalnym
elementem obowiązków, które pracownik po prostu wykonuje świadcząc pracę, to
nie można tutaj mówić o szczególnej potrzebie. Szczególna potrzeba zachodzi
wówczas, kiedy mówimy o sytuacji wyjątkowej, nadzwyczajnej. Jeżeli więc w tym
przypadku dostarczenie takiej usługi wynikło np. z powodu braku załogi
pracowniczej spowodowanej licznymi absencjami chorobowymi, nagłą
koniecznością dostarczenia usługi, której brak mógłby skutkować stratą lub
szkodą dla pracodawcy, sytuacja jest nagła i nie dało się jej przewidzieć, wówczas
dostarczenie takiej usługi wpisuje się w przesłankę szczególnych potrzeb
pracodawcy.
(...)
29. Czy w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym dobowe nadgodziny
mogą być rozliczane w okresie rozliczeniowym, czy co miesiąc?
Wszystko zależy od momentu złożenia wniosku. Jeżeli pracownik złoży wniosek o
odebranie czasu wolnego (powinien być złożony przed wypłatą wynagrodzenia),
może on być odebrany w następnym miesiącu, a nawet w innym okresie
rozliczeniowym. Jeśli chodzi o inicjatywę pracodawcy, musi ona nastąpić przed
wypłatą wynagrodzenia za dany miesiąc, kiedy godziny nadliczbowe dobowe
wystąpiły. Jednakże pracodawca nie może wyznaczyć terminu po zakończeniu
danego okresu rozliczeniowego.
Jeżeli przed wypłatą wynagrodzenia za miesiąc, w którym godziny nadliczbowe
wystąpiły, brak jest wniosków o odebranie czasu wolnego, dodatek należy
wypłacić wraz z wynagrodzeniem miesięcznym, a nie na koniec okresu
rozliczeniowego. Jest to podstawowa różnica między nadgodzinami dobowymi a
średniotygodniowymi.
(...)
44. Pracownik ma zaplanowaną pracę od 22:00 do 6:00, od poniedziałku do czwartku, we wtorek został wezwany do pracy na 18:00 i został do 6:00. Jakie to będą nadgodziny – 50% czy 100%?
Tutaj w mojej ocenie doszło do powierzenia pracy w tej samej dobie (doba jest u
Państwa od 22:00 do 22:00). Jeżeli pracownik przyszedł o 18:00, to pracuje drugi
raz w tej samej dobie. Takie rozwiązanie nie jest dopuszczalne, natomiast stanowi
nadliczbowe godziny dobowe w poniedziałek. Będą płatne 50% (chyba że pora
nocna jest u Państwa ustalona od 21:00, to wówczas jedna godzina będzie płatna
100%). Natomiast taka rekompensata nie zmienia faktu, że działanie nie jest
prawidłowe i może być wskazane podczas ewentualnej kontroli.
Dowiedz się więcej na temat: „Rozliczanie godzin nadliczbowych w pytaniach i odpowiedziach”.
Materiał skierowany jest w szczególności do:
pracodawców, pracowników działów kadr oraz działów hr zajmujących się rozliczaniem czasu pracy.