Skarga na czynność komornika jest środkiem zaskarżenia przysługującym zarówno na czynności, jak i zaniechanie dokonania czynności komornika jako organu egzekucyjnego. Skargą objęte są wszystkie czynności i zaniechania komornika za wyjątkiem czynności i zaniechań wskazanych w konkretnych przepisach.
Zgodnie z komentarzami do kroków zamieszczonymi w procedurze Wniesienie skargi na czynności komornika, autorstwa P. Wiśniewskiego, LEX/el. 2018, skarga służy na czynności o charakterze orzeczniczym (np. postanowienie o ustalenie kosztów postępowania egzekucyjnego, postanowienie o zawieszeniu postępowania) oraz czynności o charakterze wykonawczym (np. zajęcie ruchomości).
Do czynności, które nie podlegają zaskarżeniu skargą, należą:
– wymienione wprost w art. 767 § 1(1) k.p.c.: zarządzenie o wezwaniu do usunięcia braków pisma, zawiadomienie o terminie czynności oraz uiszczenie przez komornika podatku od towarów i usług,
– czynności zaskarżalne innym środkiem prawnym, np. plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji podlegający zaskarżeniu zarzutami (art. 1027 § 2 k.p.c.),
– czynności, których zaskarżenie zostało wyłączone z mocy prawa, np. oszacowanie ruchomości przez komornika (art. 853 § 2 k.p.c.), udzielenie przybicia ruchomości ulegających zepsuciu (art. 870 § 1 k.p.c.),
– czynności, których zaskarżenie nie zapewni skarżącemu ochrony prawnej; przykładami takich czynności są:
1. przeszukanie odzieży dłużnika wbrew warunkom z art. 814 § 4 k.p.c.,
2. wezwanie do wydalenia z miejsca czynności na podstawie art. 764 k.p.c.,
3. informacja o wysokości opłaty stosunkowej w zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji, gdyż nie wywołuje ona żadnych skutków prawnych; koszty egzekucji ustalane są bowiem postanowieniem komornika sądowego wydawanym po zakończeniu postępowania i dopiero zaskarżenie tej czynności może zapewnić realną ochronę prawną,
4. czynności faktyczne, które nie oddziałują na sferę prawną stron, uczestników i osób trzecich biorących udział w postępowaniu egzekucyjnym, np. czynności o charakterze techniczno-organizacyjnym oraz czynności biurowe podejmowane w związku z prowadzoną egzekucją.
zaniechanie czynności
P. Wiśniewski wskazuje, że przykładami zaniechań komornika, które mogą być przedmiotem skargi są:
– zaniechanie zawiadomienia dłużnika o wszczęciu egzekucji, w tym zaniechanie doręczenia dłużnikowi sporządzonego przez komornika odpisu tytułu wykonawczego albo zweryfikowanego dokumentu, o którym mowa w art. 797 § 3 (art. 805 § 1 k.p.c.),
– zaniechanie wydania postanowienia o stwierdzeniu umorzenia postępowania z mocy prawa (art. 823 k.p.c.),
– zaniechanie wydania z urzędu postanowienia o umorzeniu postępowania (art. 824 k.p.c.),
– niepowołanie biegłego po wniesieniu skargi na oszacowanie ruchomości (art. 853 § 2 k.p.c.),
– zaniechanie oddania zajętych ruchomości pod dozór innej osoby niż dłużnik, jeżeli przemawiają za tym ważne przyczyny (art. 855 § 1 k.p.c.),
– nieprzekazanie uprawnionemu wyegzekwowanych należności (art. 22 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji).
Skarga nie przysługuje na bezczynność komornika. Właściwym środkiem zwalczania bezczynności komornika jest skarga administracyjna do prezesa sądu, przy którym działa komornik (art. 3 ust. 2 pkt 2 oraz ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji) lub do organów samorządu komorniczego (art. 6 oraz 65 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji).
Na przewlekłość postępowania powodowaną bezczynnością komornika służy natomiast skarga przewidziana w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.
złożenie skargi
Skarga powinna być wniesiona na piśmie. Możliwość wniesienia skargi ustnie do protokołu przewidziana jest jedynie wyjątkowo, np. w art. 870 § 1, art. 986 k.p.c.
Podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł (art. 25 ust. 1 pkt 1 u.k.s.c.).
Tygodniowy termin do wniesienia skargi liczony jest:
– od dnia dokonania czynności, jeżeli skarżący był obecny przy czynności lub został o jej terminie powiadomiony,
– od dnia zawiadomienia o czynności, gdy skarżący nie był przy niej obecny ani nie był o niej wcześniej powiadomiony,
– od dnia dowiedzenia się o czynności, gdy skarżący nie był przy niej obecny ani nie był o niej wcześniej i później powiadomiony,
– od dnia, w którym zaniechana czynność powinna być dokonana,
– przedstawicielowi ustawowemu wierzyciela lub dłużnika, albo kuratorowi dłużnika, od daty otrzymania zawiadomienia o toczącym się postępowaniu, a jeżeli wcześniej zgłosił swoje uczestnictwo w postępowaniu - od daty tego zgłoszenia (art. 818 § 2 k.p.c.).
Na zaskarżenie opisu i oszacowania nieruchomości termin wyjątkowo wynosi dwa tygodnie od dnia ukończenia czynności, a jeżeli czynność nie została ukończona w terminie podanym w zawiadomieniu, od dnia doręczenia uczestnikowi zawiadomienia, o którym mowa w art. 945 § 4 k.p.c., albo od dnia obwieszczenia o ukończeniu dla uczestników, którym nie doręczono zawiadomienia (art. 950 k.p.c.).
Wyjątkowo, w przypadku udzielenia przybicia ruchomości (art. 870 § 1 k.p.c.) oraz czynności komornika w toku licytacji nieruchomości, skarga powinna być zgłoszona w dniu licytacji.
Termin do wniesienia skargi na czynność komornika, jako termin ustawowy, podlega przywróceniu.
uzasadnienie zaskarżonej czynności lub przyczyn zaniechania czynności
Termin trzech dni na sporządzenie uzasadnienia zaskarżonej czynności bądź przyczyn zaniechania czynności, jest terminem instrukcyjnym, a zatem jego zachowanie nie jest warunkiem skuteczności czynności komornika.
Sporządzone uzasadnienie komornik przesyła wraz z aktami egzekucyjnymi. Akta egzekucyjne powinny być kompletne, a w szczególności zawierać zwrotne potwierdzenia odbioru wysyłanych przez komornika pism mających związek ze złożoną skargą, co umożliwi sądowi zbadanie, czy skarga została wniesiona w terminie.
badanie czy skarga została wniesiona do właściwego sądu
Sąd, przy którym działa komornik jest zawsze właściwy do rozpoznania skargi w sprawach, w których toczy się egzekucja z nieruchomości, oraz w sprawach o egzekucję świadczeń alimentacyjnych.
W pozostałych sprawach właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, który byłby właściwy według ogólnych zasad, tzn. sąd właściwy według zamieszkania lub pobytu, albo siedziby dłużnika, bądź sąd miejsca położenia rzeczy.
Miejsce zamieszkania lub pobytu, albo siedziba dłużnika decyduje o właściwości miejscowej przy egzekucji:
– z wynagrodzenia za pracę (art. 880 k.p.c.),
– z wierzytelności z rachunku bankowego (art. 889 § 1 k.p.c.),
– z innych wierzytelności (art. 895 § 1 k.p.c.),
– z innych praw majątkowych (art. 895 § 1 w zw. z art. 909 k.p.c.).
Miejsce położenia rzeczy decyduje o właściwości miejscowej przy egzekucji:
– z ruchomości (art. 844 § 1 k.p.c.),
– ze statków morskich (art. 1015 k.p.c.),
– wydania rzeczy ruchomej (art. 1041 § 1 k.p.c.),
– wydania statku (art. 1046 § 1 k.p.c.).
W celu ustalenia sądu właściwego do rozpoznania skargi konieczne jest zatem ustalenie nie tylko miejsca zamieszkania lub pobytu albo siedziby dłużnika, ale także jakie świadczenia są przedmiotem egzekucji oraz jakie sposoby egzekucji zostały zastosowane.
Więcej na temat wniesienia oraz rozpoznania skargi na czynność komornika znajdziemy w procedurach P. Wiśniewskiego:
- Wniesienie skargi na czynności komornika
- Rozpoznanie skargi na czynności komornika
Wojciech Kowalski
LEX Navigator Postępowanie Cywilne
