Retoryczny wymiar uzasadnienia orzeczenia sądowegodr hab. Sławomir Lewandowski, prof. UW
Katedra Logiki i Argumentacji Prawniczej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3744-8063
Retoryczny wymiar uzasadnienia orzeczenia sądowego
Dzisiejsza retoryka bazuje na dorobku klasycznej retoryki starożytnej, wzbogacając go o współczesne osiągnięcia. Prawidłowo definiując retorykę, należy określić ją jako sztukę przekonywania, gdzie pierwszoplanową rolę odgrywa treść wypowiedzi, jedynie wspomagana przez formę. Tak rozumiana retoryka odznacza się interdyscyplinarną przydatnością, niezmiennie rozciągającą się także na obszar prawa. W szczególności ten korzystny wpływ retoryki można dostrzec w uzasadnieniach orzeczeń sądowych. Retoryka sądowego uzasadnienia, będąc jego mocą przekonywania i siłą perswazji z niego płynącą, nie sprowadza się jedynie do kwestii stylu, lecz powinna być rozumiana znacznie szerzej. Wyraża się ona w dążeniu do tego, by maksymalnie szeroki krąg zainteresowanych danym orzeczeniem uznał je za słuszne. Retoryka uzasadnienia przejawia się w jego strukturze, stylu, w wygłoszeniu (jeśli jest to uzasadnienie ustne), ale przede wszystkim w treści.
Słowa kluczowe: uzasadnienie sądowe, retoryka, argumentacja prawnicza, perswazja, komunikatywność, stosowanie prawa
Dr Hab. Sławomir Lewandowski, professor of the University of Warsaw
Department of Logic and Legal Arguments, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3744-8063
Rhetorical dimension of the justification of a court judgment
Today’s rhetoric is based on the classical ancient rhetoric acquis, enriching it with contemporary achievements. Rhetoric should be correctly defined as the art of persuasion, where the key role is played by content of the statement, supported only by its form. Rhetoric understood in this way is characterized by interdisciplinary suitability, invariably also extending to the field of law. In particular, this beneficial influence of rhetoric can be seen in the justifications of court judgments. The rhetoric of judicial justification, being its power of conviction and the persuasive force emanating from it, does not boil down to a question of style, but should be understood much more broadly. It is expressed in the attempt to ensure that the judgment is acknowledged as being valid by the widest possible audience. The rhetoric of justification manifests itself in its structure, style, delivery (if it is oral), but primarily in its content.
Keywords: judicial justification, rhetoric, legal argumentation, persuasion, communicativeness, application of the law
Bibliografia / References
Achtenberg N., Argumentationsmängel als Fehlerquellen bei der Rechtsfindung, „Rechtstheorie” 1979, zeszyt specjalny nr 1.
Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa 1975.
Arystoteles, Retoryka [w:] Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, Warszawa 2009.
Bator A., Gromski W., Kaźmierczyk S., Kozak A., Pulka Z., Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, Warszawa 2016,
Budzyńska-Daca A., Pronuntiatio, czyli sztuka wygłaszania mowy [w:] Retoryka, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek, Warszawa 2008.
Feteris E.T., Fundamentals of legal Argumentation. A Survey of Theories on the Justification of Judicial Decisions, Dordrecht–Boston–London 1999.
Góra-Błaszczykowska A., Pozaprocesowe znaczenie uzasadnień orzeczeń sądowych [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Gudowski J., Uzasadnienie orzeczeń Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych [w:] Uzasadnienie decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Hofmański P., Zabłocki S., Standaryzacja uzasadnień wyroków sądów pierwszej instancji [w:] Artes serviunt vitae sapientia imperat. Proces karny sensu largo. Rzeczywistość i wyzwania. Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Grzegorczyka z okazji 70. urodzin, red. R. Olszewski i in., Warszawa–Łódź 2019.
Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.
Kucz A., Retoryka i oratorstwo w starożytności [w:] Retoryka, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek, Warszawa 2008.
Leksykon retoryki prawniczej. 100 podstawowych pojęć, red. P. Rybiński, K. Zeidler, Warszawa 2018,
Leszczyński L., Uzasadnienie sądowe decyzji stosowania prawa a walidacyjno-derywacyjne ujęcie wykładni operatywnej [w:] Uzasadnienie decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Lewandowski S., Retoryczne i logiczne podstawy argumentacji prawniczej, Warszawa 2015.
E. Łętowska, Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego, „Państwo i Prawo” 1997/5.
Łętowska E., Między istnieniem i znaczeniem (trzy uwagi w dyskusji o uzasadnieniach sądowych) [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Łyczywek R., Missuna O., Sztuka wymowy sądowej, Sopot 2017.
Malinowski A., Polski język prawny. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2006.
Malinowski A., Pytania i odpowiedzi. Teoria i zastosowanie w postępowaniu karnym oraz cywilnym, Warszawa 2012.
Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984.
Rzucidło-Grochowska I., „Uzasadnienie elektroniczne” orzeczenia sądowego. Perspektywa teoretycznoprawna [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Schwöbbermeyer F.-W., Rezeption der Rhetorik, „Zeitschrift für Rechtsphilosophie” 2004/2.
Viehweg T., Topik und Jurisprudenz, München 1963.
Walton D., Methods of Argumentation, Cambridge 2013.
Wronkowska S., Zieliński M., Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych, Warszawa 1993.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Zieliński M., Ziembiński Z., Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988.
Ziomek J., Retoryka opisowa, Warszawa 2000.
Wojciech Hermeliński
sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, Warszawa
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr. hab. Barbara Nita-Światłowska, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2815-4119
udział w autorstwie tekstu – 50%
Prawo pokrzywdzonego do uzyskania statusu oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego
Ustawą z 19.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw zmieniono m.in. art. 55 § 1 oraz art. 330 § 2 Kodeksu postępowania karnego określające warunki uzyskania przez pokrzywdzonego przestępstwem statusu oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego. Przyjmując rolę procesową oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego, pokrzywdzony może wszcząć postępowanie sądowe w sprawie ściganej z oskarżenia publicznego wnosząc do sądu własny akt oskarżenia. Możliwość działania w tym charakterze ma stanowić sposób realizacji konstytucyjnych gwarancji praw pokrzywdzonego, tj. zapewnienia, że naruszenia praw lub wolności, które na płaszczyźnie ustawowej zostały uznane za takie, które wymagają aż karnoprawnej ochrony, będą pociągały za sobą odpowiednią reakcję na płaszczyźnie karnoprocesowej. Gwarancja określona w art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wymaga zaś, aby w takiej sytuacji istniała droga sądowa do dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Dostęp do subsydiarnego aktu oskarżenia jest objęty także gwarancjami wynikającymi z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w aspekcie wymogu sprawiedliwości proceduralnej; gwarancje te dotyczą także etapu wszczynania postępowania przed sądem w sprawie karnej. Zdaniem autorów art. 55 § 1 oraz art. 330 § 2 Kodeksu postępowania karnego w aktualnym brzmieniu koliduje ze wskazanymi gwarancjami konstytucyjnymi.
Słowa kluczowe: pokrzywdzony przestępstwem, postępowanie karne, prawo do sądu
Wojciech Hermeliński
retired judge of the Constitutional Tribunal, Poland
commitment to the preparation of the article – 50%
Dr Hab. Barbara Nita-Światłowska, professor of the Kraków University of Economics, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2815-4119
commitment to the preparation of the article – 50%
The right of a victim to become an auxiliary prosecutor
The Act of 19 July 2019 amending the Criminal Procedures Code and certain other Acts amended, among others, Article 55 § 1 and Article 330 § 2 of the Criminal Procedures Code specifying the conditions by which the victim can obtain the status of auxiliary prosecutor. Accepting the procedural role of an auxiliary prosecutor, the victim can initiate legal proceedings in a public prosecution case by filing his own indictment with the court. The ability to act in this capacity is intended to be a means of implementing the constitutional guarantees regarding the victim’s rights, i.e. ensuring that breaches of rights or freedoms, which have been acknowledged at statutory level as requiring legal protection, result in an appropriate response at the level of criminal law. The guarantee referred to in Article 77, para. 2 of the Polish Constitution requires that, in such a situation, there is a judicial process for seeking a remedy for breached freedoms or rights. Access to a subsidiary indictment is also covered by the guarantees under Article 2 and Article 45, para. 1 of the Polish Constitution in the context of the requirement for procedural justice; these guarantees also apply to the stage of bringing criminal proceedings before a court. According to the authors, Article 55, para. 1 and Article 330 § 2 of the Criminal Procedures Code in its current wording is in conflict with the said constitutional guarantees.
Keywords: victim of a crime, criminal procedure, right to a trial
Bibliografia / References
Bieńkowska E., Mazowiecka L., Uprawnienia pokrzywdzonego przestępstwem, Warszawa 2014.
Garlicki L., Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, t. 1, Komentarz do artykułów 1–18, Warszawa 2010.
Grzeszczyk W., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2008 r., sygn. I KZP 39/07 (dot. ponownego postanowienia prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego), „Prokuratura i Prawo” 2008/7–8.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego – komentarz, Warszawa 2007.
Malinowska-Krutul K., Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym, „Prokuratura i Prawo” 2008/10.
Mężykowska A., Ochrona pokrzywdzonych przestępstwem w świetle Europejskiej konwencji praw człowieka, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2010/3.
Nowicki M.A., Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa 1998.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji europejskiej, Warszawa 2006.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2005.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Zagrodnik J., Kwestia uprawnień pokrzywdzonego w sytuacji ponownego zaniechania ścigania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2009/7–8.
dr hab. Maciej Siwicki, LL.M., profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3120-0211
Anonimizacja jako narzędzie służące ochronie danych osobowych
Anonimizacja postrzegana jest jako podstawowa technologia służąca ochronie danych osobowych. Z punktu widzenia stosowanej w tym procesie technologii informacyjnej kwalifikuje się ją jako formę przetwarzania danych Z prawnego punktu widzenia jej kwalifikacja nie jest już tak oczywista. Anonimizacja nie została bowiem expressis verbis wymieniona w art. 4 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (RODO), który definiuje pojęcie przetwarzania danych. Na tym tle pojawia się pytanie, czy anonimizacja podlega takim samym obostrzeniom i ograniczeniom przewidzianym w RODO jak inne metody przetwarzania danych osobowych? Odpowiedź na powyższe pytanie jest o tyle istotna, że pozwala ustalić, czy i ewentualnie po spełnieniu jakich warunków działania polegające na usunięciu danych umożliwiających identyfikację są legalne.
Słowa kluczowe: anonimizacja, deanonimizacja, RODO, dane osobowe, przetwarzanie, dane osobowe wrażliwe
Dr Hab. Maciej Siwicki, LL.M. professor of the Nicholaus Copernicus University in Toruń
Faculty of Political and Security Studies, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3120-0211
Anonymization as a tool for protecting personal data
Anonymization is seen as the main technology for protecting personal data. From the point of view of the information technology used in this process, it qualifies as a form of data processing. From the legal point of view, its classification is not so obvious. Anonymization was not expressly mentioned in Article 4(2) of Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data (GDPR), which defines the notion of data processing. In this light, the question arises as to whether anonymization is subject to the same restrictions and limitations provided for in the GDPR as other methods of personal data processing. The answer to this question is important because it enables the establishment of whether and after satisfying which conditions it is legal to remove data enabling identification.
Keywords: anonymization, deanonymization, GDPR, personal data, processing, sensitive personal data
Bibliografia / References
Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Kraków 2004, 2007, 2011.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Nowikowska M. (red.), Bezpieczeństwo, tożsamość, prywatność – aspekty prawne, Warszawa 2020.
Ciechomska M., Prawne aspekty profilowania oraz podejmowania zautomatyzowanych decyzji w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/5.
Eyupoglu C., Aydin M. A., Zaim A. H., Sertbas A., An Efficient Big Data Anonymization Algorithm Based on Chaos and Perturbation Techniques, „Entropy” 2018/20.
Fajgielski P., Ochrona danych osobowych w telekomunikacji – aspekty prawne, Lublin 2003.
Fujiwara S., Geminn C., Roßnagel A., Angemessenes Datenschutzniveau in Japan. Der Angemessenheitsbeschluss der Kommission und seine Folgen, „Zeitschrift für Datenschutz” 2019/204.
Grzelak A., Główne cele ogólnego rozporządzenia o ochronie danych [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Wybrane zagadnienia, red. M. Kawecki, T. Osiej, Warszawa 2017.
Hornung G., Wagner B., Anonymisierung als datenschutzrelevante Verarbeitung? Rechtliche Anforderungen und Grenzen für die Anonymisierung personenbezogener Daten, „Zeitschrift für Datenschutz” 2020/5.
Hornung G., Wagner B., Der schleichende Personenbezug, Die Zwickmühle der Re-Identifizierbarkeit in Zeiten von Big Data und Ubiquitous Computing, „Computer und Recht” 2019/9.
Krzysztofek M., Ochrona danych osobowych w Unii Europejskiej po reformie. Komentarz do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679, Warszawa 2016.
Litwiński P. (red.), Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, Warszawa 2018.
Mednis A., Cechy zgody na przetwarzanie danych osobowych w opinii Grupy Roboczej Art. 29 dyrektywy 95/46 Nr 15/2011 (WP 187), „Monitor Prawniczy” 2012/7.
Mednis A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2001.
E. Milczarek, Prywatność wirtualna. Unijne standardy ochrony prawa do prywatności w internecie, Warszawa 2020.
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. M. Sakowska-Baryła, Warszawa 2018.
Ohm P., Broken Promises of Privacy: Responding to the Surprising Failure of Anonymization, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1450006 (dostęp: 13.01.2022 r.).
Piątek S., Piątek P., Anonimizacja danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014/8, https://ikar.wz.uw.edu.pl/images/numery/22/pdf/45.pdf (dostęp: 13.01.2022 r.).
Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, red. P. Litwiński, Warszawa 2018.
Sweeney L., Only You, Your Doctor, and Many Others May Know, https://techscience.org/a/2015092903/ (dostęp: 13.01.2022 r.).
Gołaczyński J. (red.), Postępowania sądowe, t. 8 [w:] Jawność i jej ograniczenia, red. G. Szpor, Warszawa 2016.
Tene O., Polonetsky, J., Big Data for all: privacy and user control in the age of analytics, https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1191&context=njtip/ (dostęp: 13.01.2022 r.).
Vokinger K.N., Muehlematter U.J., Re-Identifikation von Gerichtsurteilen durch «Linkage» von Daten (banken) Eine empirische Analyse anhand von Bundesgerichtsbeschwerden gegen (Preisfestsetzungs) Verfügungen von Arzneimitteln, https://www.researchgate.net/publication/335543645_Re-Identifikation_von_Gerichtsurteilen_durch_Linkage_von_Datenbanken_Eine_empirische_Analyse_anhand_von_Bundesgerichtsbeschwerden_gegen_Preisfestsetzungs-Verfugungen_von_Arzneimitteln (dostęp: 13.01.2022 r.).
Wiewiórowski W.R., Ochrona danych osobowych w świecie Internetu przedmiotów, „Monitor Prawniczy” 2014/9, dodatek.
Wiewiórowski W.R., Wolska H., Rok RODO, Warszawa 2019.
dr Mateusz Tomczyk
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Szczeciński. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6053-478X
Aspekty karnej odpowiedzialności za powodowanie Płodowego Zespołu Alkoholowego
Praktyka orzecznicza dostarcza przykładów, że nie podlegają odpowiedzialności karnej kobiety, które spożywaniem alkoholu w trakcie ciąży powodują u dzieci trwałe kalectwo albo doprowadzają je do śmierci. Organy wymiaru sprawiedliwości powołują się wówczas na interpretację takich przepisów jak art. 155, art. 156 § 2, czy też art. 160 § 3 Kodeksu karnego, wedle której w trakcie działania matki w ciąży, brak jest podmiotu czynności wykonawczej, czyli brak jest człowieka, a mamy zaś dziecko poczęte. Niemniej, nie próbując zmienić interpretacji znamienia „człowiek”, można wyprowadzić taką wykładnię znamion tych typów czynów zabronionych, iż będzie możliwe stosowanie ich w prezentowanych stanach faktycznych. To zagadnienie zwiąże się z kwestią skutkowości czynów zabronionych. Nie jest aż na tyle istotny czas popełnienia, na ile ważki jest moment nastąpienia skutku, który może zaistnieć w czasie, gdy już jest podmiot czynności wykonawczej, co też determinuje dokonanie czynu zabronionego.
Słowa kluczowe: człowiek, dziecko poczęte, ciąża, alkohol, odpowiedzialność karna
Dr Mateusz Tomczyk
Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6053-478X
Aspects of criminal liability for causing Foetal Alcohol Syndrome
Judicial experience provides examples where women who cause permanent disability in or the death of their children are not subject to criminal liability. In such situations, the judicial authorities refer to the interpretation of such provisions as Article 155, Article 156 § 2 and Article 160 § 3 of the Penal Code, according to which there is no object of an executive action during a pregnant mother’s conduct, i.e. there is no human being, although there is a conceived child. Nevertheless, without trying to change the interpretation of the term ‘human being’, an interpretation of the features of such types of prohibited acts can be developed so that it will be possible to apply them in the factual circumstances presented. This issue is related to the matter of the effects of prohibited acts. The time of their commitment is not as important as the moment that the effect appears, which may take place when the object of the executive action is already present, which is another matter that determines that a prohibited act has been committed.
Keywords: human being, conceived child, pregnancy, alcohol, criminal liability
Bibliografia / References
Banach M., Matejek J., „W trosce o zdrowie dziecka i twoje”. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) – kompendium wiedzy, Kraków 2016.
Barczak-Oplustil A., Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 20 stycznia 2015 r., sygn. VI Ka 624/14, „Prokuratura i Prawo” 2016/6.
Barczak-Oplustil A., Kilka uwag na temat konieczności istnienia przedmiotu czynności wykonawczej w czasie czynu [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Bernfeld B., Mazurkiewicz J., „Za młody, by pić”. Naruszenie prawa do życia lub zdrowia dziecka przez pijące alkohol kobiety ciężarne, Wrocław 2016.
Bojke J., Wantoła M., Wyłączenie odpowiedzialności karnej kobiety ciężarnej za aborcję. Wybrane zagadnienia, „e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, 2015/5.
Derek M., Nieumyślne spowodowanie śmierci płodu ludzkiego w świetle etyki i polskiego prawa karnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016/6.
Hryniewicz E., Przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego zagrożenia dóbr prawnych, Warszawa 2012.
Hryniewicz E., Skutek w prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2013/7–8.
Kajak J., Olejniczak D., Świadomość młodzieży szkół średnich na temat ryzyka wystąpienia płodowego zespołu alkoholowego, jako konsekwencji spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży, „Nowa Pediatria” 2013/1.
Klimczak J., Fetal Alcohol Syndrom – czyli skutki oddziaływania alkoholu na płód [w:] Alkoholowy Zespół Płodu. Teoria, Diagnostyka, Praktyka, red. M. Banach, Kraków, 2011.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2015.
Kulik M., Przedawnienie karalności i przedawnienie wykonania kary w polskim prawie karnym, Warszawa 2014.
Lautenach D., Kaźmierczak A., Olszewska W., Protasiewicz Z., Warzecha A., Malczewska B., Preis K., Ocena świadomości położnic na temat wewnątrzmacicznej szkodliwości alkoholu [w:] Medyczny Wymiary Dobrostanu, red. K. Turowski, Lublin 2018.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932.
Nawrot O., Antropologia rozdziału XIX Kodeksu karnego, „Prawo i Medycyna” 2009/4.
Nykiel M., Nieumyślne przestępstwa aborcyjne – uwagi de lege ferenda na marginesie wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z 27 września 2010 r. (V KK 34/10), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012/2.
Olszewski A.T., Glosa do uchwały z 26 X 2006, I KZP 18/06, „Państwo i Prawo” 2007/5.
Papierkowski Z., Dzieciobójstwo w świetle prawa karnego, Lublin 1947.
Piórkowska-Flieger J., Skutek czynu zabronionego w polskim prawie karnym, Lublin 2019.
Potulski J., Definicja pojęcia „człowiek” w rozumieniu prawa karnego materialnego, Glosa do uchwały SN z dnia 26 października 2006 r., I KZP 18/06, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2007/3.
Tarapata Sz., Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym, Kraków 2019.
Wróbel W., Konstytucyjne gwarancje ochrony życia a przesłanki dopuszczalności aborcji [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia. Seminarium Biura Analiz Sejmowych, Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007.
Wróbel W., Opinia o projekcie zmiany (art. 38) Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 993) [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia. Seminarium Biura Analiz Sejmowych, Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.
Zielińska E., Opinia o projekcie zmiany (art. 38) Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 993) [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia. Seminarium Biura Analiz Sejmowych, Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007.
Żuralska R., Kuzepska M., Mziary M., Postrożny D., Muczyn A., Studzińska B., Książek J., Alkohol i ciąża. Wstępne badanie opinii kobiet na temat spożywania alkoholu w okresie ciąży. Alcohol and pregnancy. Preliminary reasearch of women’s opinion about alcohol use during prenancy, „Problemy Pielęgniarstwa” 2011/4, t. 19.
Karolina Kiejnich-Kruk
doktorantka, Zakład Postępowania Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; aplikantka aplikacji sędziowskiej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1551-5448
Obrońca na żądanie w polskim procesie karnym – kierunki koniecznych zmian
Obecnie w polskim postępowaniu karnym udział obrońcy wciąż jawi się jako wyjątek, nie zaś zasada. Uwzględniając tendencję rozwoju gwarancji procesowych uczestników postępowania, w tym postanowienia dyrektyw UE zobowiązujące państwa członkowskie do ustanawiania wspólnych standardów w tym zakresie, rozważyć należy, czy relacja zasady do wyjątku nie powinna być odwrotna, a co najmniej – czy legislacja nie powinna zmierzać w tym kierunku. W artykule autorka analizuje instytucję obrońcy na żądanie obowiązującą w polskim procesie karnym między lipcem 2015 r. a kwietniem 2016 r. bada standard unijny w zakresie prawa do obrońcy na gruncie dyrektyw 2013/48 oraz 2016/1919 oraz przedstawia propozycję wprowadzenia instytucji obrońcy na żądanie w pełnym zakresie, tj. zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i jurysdykcyjnego. Artykuł podejmuje również zagadnienia ściśle związane z problematyką obrońcy na żądanie, jak koszty postępowania czy dopuszczalność zażalenia na decyzje w tym przedmiocie.
Słowa kluczowe: prawo do obrony, obrońca z urzędu, obrońca na żądanie, dyrektywy UE, gwarancje procesowe
Karolina Kiejnich-Kruk
PhD student, Criminal Procedures Department, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań; trainee judge at the National School of Judiciary and Public Prosecution, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1551-5448
On-demand defence attorney in Polish criminal proceedings – directions of necessary changes
The involvement of a defence attorney in Polish criminal proceedings still appears to be the exception and not the rule. Taking into account the trend in the development of procedural guarantees of the participants of the proceedings, including the provisions of EU directives obliging Member States to establish common standards in this respect, consideration should be given to whether the relationship between the principle and the exception should be the opposite, or at least whether legislation should move in that direction. In this article, the author analyses the institution of a defence attorney on demand in Polish criminal proceedings between July 2015 and April 2016, examines the EU standard regarding the right to a defence attorney under Directives 2013/48 and 2016/1919 and presents a proposal to introduce the institution of a defence attorney on demand to the full extent, i.e. both at the pre-trial and jurisdictional stage. The article also deals with issues closely related to the issue of a defence attorney on demand, such as the costs of the proceedings or the admissibility of appeals against decisions on this.
Keywords: the right to a defence, court-appointed defence attorney, defence attorney on demand, EU directives, procedural guarantees
Bibliografia / References
Dąbkiewicz K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2015, Warszawa 2015.
Grzegorczyk T., Obrońca i pełnomocnik z urzędu w postępowaniu karnym od 1 lipca 2015 r. [w:] Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015 r., red. P. Wiliński, Warszawa 2015.
Grzegorczyk T., Obrońca w postępowaniu przygotowawczym, Łódź 1988.
Jasiński W., Prawo do obrony w znowelizowanym postępowaniu przygotowawczym [w:] T. Gardocka, P. Hofmański, W. Jasiński, M. Kolendowska-Matejczuk, I. Lipowicz, S. Ładoś, M. Mistygacz, S. Pawelec, M. Pietrzak, R.A. Stefański, M. Warchoł, A. Zieliński, Prawo do obrony w postępowaniu penalnym. Wybrane aspekty, Warszawa 2014.
Kardas P., Projektowany model obrony z urzędu, a zasada prawdy materialnej, „Palestra” 2013/5–6.
Kulesza C., Od obrony formalnej do obrony realnej? Nowa rola obrońcy w procesie reformy procedury karnej [w:] Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, red. A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, H. Kuczyńska, Warszawa 2013.
Małolepszy A., Wybrane zagadnienia z zakresu pomocy prawnej z urzędu w świetle nowelizacji przepisów kodeksu postępowania karnego [w:] Proces karny we współczesnym społeczeństwie, red. A. Światłowski, Kraków 2014.
Nowotny A., Prawo do pomocy prawnej z urzędu [w:] Dostęp do obrońcy w postępowaniu karnym. Standardy krajowe i europejskie, red. M. Kusak, Poznań 2020.
Orfin A., Sprawność postępowania karnego a jego koszty, Warszawa 2002.
Sakowicz A. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015.
Smarzewski M., Granice efektywności prawa do korzystania z pomocy obrońcy w kontekście ostatnich nowelizacji KPK, „Monitor Prawniczy” 2016/21.
Steinborn S. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, LEX 2016.
Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2016, Warszawa 2016.
Verhoeven W.J., Perspectives on Changes in the Right to Legal Assistance Prior to and During Police Interrogation, „Erasmus Law Review” 2014/4.
Wąsek-Wiaderek M., Dostęp do adwokata na wczesnym etapie postępowania karnego w prawie Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/1.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. P. Hofmański, t. 3, Zasady procesu karnego, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Zagrodnik J., Model interakcji postępowania przygotowawczego oraz postępowania głównego w procesie karnym, Warszawa 2013.
Zgryzek K., Głos w dyskusji [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
dr Konrad Lipiński
adiunkt, Katedra Prawa Karnego Materialnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; adwokat, Izba Adwokacka we Wrocławiu. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5342-4905
Konsekwencje obniżenia wymiaru grzywny w wyroku łącznym. Uwagi na marginesie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.08.2018 r., II AKzw 1763/18
Aktualne ukształtowanie kary łącznej dopuszcza możliwość ukształtowania kary grzywny w wyroku łącznym w wysokości niższej niż kwota, którą skazany zdążył zapłacić przed zapadnięciem wyroku łącznego. Powstaje wówczas problem zwrotu nadpłaty, który potencjalnie można rozwiązać na trzy sposoby: poprzez przyjęcie, że nie podlega ona zwrotowi skazanemu, poprzez jej zaliczenie na poczet innej kary, a w końcu poprzez zwrot nadpłaconej kwoty skazanemu. Autor poddaje krytycznej analizie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.08.2018 r. (II AKzw 1763/18), opowiadające się za pierwszą z wymienionych możliwości, argumentując za koniecznością zwrotu tak powstałej „nadwyżki” skazanemu.
Słowa kluczowe: kara łączna, grzywna, wyrok łączny
Dr. Konrad Lipiński
assistant professor, Chair of Criminal Substantive Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław; attorney-at-law, Bar Council in Wrocław, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5342-4905
Consequences of a reduction in the fine in an aggregated sentence. Comments on the order of the Supreme Court of 7 August 2018, II AKzw 1763/18
The current form of an aggregated penalty allows for the possibility of setting a fine in an aggregated sentence at an amount that is lower than the amount that the convict already managed to pay before the aggregated sentence is passed. The problem therefore arises of returning such overpayment, which can potentially be resolved in one of three ways: by accepting that it is not refundable to the convict, by treating it as payment towards another penalty, or by returning the overpaid amount to the convict. The author critically analyses the order of the Court of Appeal in Gdańsk of 7 August 2018 (II AKzw 1763/18), supporting the first of the said possibilities, arguing for the need to return the ‘overpayment’ that arose in this way to the convict.
Keywords: aggregated penalty, fine, combined judgment
Bibliografia / References
Budyn-Kulik M., Kulik M., Wybrane aspekty funkcjonowania konstytucyjnej zasady ochrony zaufania na gruncie prawa karnego w perspektywie internalizacji norm prawnych jako warunku jej efektywności, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/1.
Giezek J., Dyrektywy wymiaru kary łącznej [w:] Dyrektywy sądowego wymiaru kary, red. J. Majewski, Warszawa 2014.
Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2021.
Kardas P., Kardas A., Zasada równości w prawie karnym (zarys problematyki), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/1.
Paprzycki L.K. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2013.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Tuleja P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2019.
Tyszkiewicz L., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 9 czerwca 2006 r., I KZP 11/06, „Palestra” 2007/9–10.
Wysocki D., Glosa do uchwały SN z dnia 9 czerwca 2006 r., I KZP 11/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2007/7–8.
Zoll A., Nowa kodyfikacja karna w świetle konstytucji, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997/2.
dr Marcin Cichoński
sędzia w Sądzie Rejonowym dla Krakowa-Podgórza w Krakowie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7200-6570
Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17. Uwagi polemiczne do artykułu SSA dr hab. B. Nity-Światłowskiej
Artykuł omawia praktyczne konsekwencje wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17, w zakresie orzekania kary łącznej w wyroku łącznym, proponując odmienne rozwiązania niż zostało to zaprezentowane w artykule B. Nity-Światłowskiej Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17, opublikowanym na łamach „Przeglądu Sądowego” 2020/2. W niniejszym artykule przedstawiono argumentację na rzecz poglądu, że orzekając karę łączną na podstawie przepisów Kodeksu karnego obowiązujących do 24.06.2020 r., sądy powszechne w wyroku łącznym w dalszym ciągu powinny łączyć kary łączne, a nie jednostkowe kary objęte uprzednio karą łączną. Ponadto wyrażono zapatrywanie, że brak uwzględnienia w procesie orzekania wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie daje samodzielnie podstawy do zmiany lub uchylenia wyroku ani do wznowienia postępowania, gdyż takie rozstrzygnięcia powinny być uzależnione od warunków konkretnej sprawy, a w szczególności od tego, czy orzeczona wyrokiem łącznym kara jest rażąco niewspółmierna.
Słowa kluczowe: kara łączna, prawo karne, postępowanie karne, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Dr Marcin Cichoński
Judge of the District Court for Kraków-Podgórze in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7200-6570
Imposition of an aggregated penalty in an aggregated judgment following the normative changes caused by the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019, K 14/17. Critical comments on the article by Appeal Court Judge Dr Hab. B. Nita-Światłowska
The article discusses the practical consequences of the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019 K 17/14 regarding the imposition of an aggregated penalty in an aggregated judgment, proposing solutions that differ from those presented in B. Nita-Światłowska’s article Imposition of a joint penalty in a joint judgment following the normative changes caused by the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019, K 14/17, published in “Court Review” 2020/2. This article presents arguments supporting the view that, when adjudicating an aggregated sentence on the basis of the provisions of the Penal Code, which were in force until 24 June 2020, ordinary courts should continue to aggregate joint penalties in aggregated sentences, rather than imposing the individual penalties previously encompassed by the aggregated sentence. Furthermore, the view is presented that the failure to take into account the judgment of the Constitutional Tribunal in the adjudication process does not, on its own, provide grounds for changing or overturning a judgment or reopening proceedings, as such a decision should depend on the conditions of the particular case and, in particular, on whether the penalty imposed by the aggregated sentence is not grossly disproportionate.
Keywords: aggregated penalty, penal law, criminal proceedings, the Polish Constitution
Bibliografia / References
Bogucki O., Choduń A., Czepita S., Kanarek B., Municzewski A., Zieliński M., Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009/4.
Dziergawka A., Reguły intertemporalne związane z orzekaniem kary łącznej w warunkach art. 81 Tarczy 4.0., „Przegląd Sądowy” 2020/11–12.
Gizbert-Studnicki T., Płeszka K., Dwa ujęcia wykładni prawa. Próba konfrontacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1984/20.
Kardas P., Jeden czy dwa modele wymiaru kary łącznej? O paradoksach nowej regulacji kary łącznej, „Prokuratura i Prawo” 2015/11.
Kluza J., Zasady orzekania kary łącznej na skutek wyroków Trybunału Konstytucyjnego K 14/17 i P 20/17, „Prokuratura i Prawo” 2020/11–12.
Kozielewicz W. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz. Art. 425–682, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020.
Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001.
Mierzwińska-Lorencka J., Tarcza 4.0 a zmiany w regulacjach dotyczących kary łącznej, LEX 2020.
Nita-Światłowska B., Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2012.
Wiąsek-Wiaderk M. [w:] System prawa karnego procesowego. Zasady procesu karnego, t. 3, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Woś T., Wyroki interpretacyjne i zakresowe w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/3.
Wróbel W., Nowy model orzekania kary łącznej [w:] Zagadnienia teorii i nauczania prawa karnego. Kara łączna. Księga jubileuszowa Profesor Marii Szewczyk, red. W. Górowski, P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2013.
Zacharski M., Reguły intertemporalne a instytucja kary łącznej w tarczy 4.0, LEX 2020.
Zieliński M., Zirk-Sadowski M., Klaryfikacyjność i derywacyjność w integrowaniu polskich teorii wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011/2.
Zgryzek K. [w:] Proces karny, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2019.
dr hab. Maciej Rzewuski, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
pracownik naukowo-dydaktyczny w Katedrze Postępowania Cywilnego i Ochrony Prawnej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, sędzia Sądu Rejonowego w Szczytnie, delegowany do orzekania w Sądzie Okręgowym w Olsztynie. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5637-9257
Dobro dziecka pochodzącego ze sztucznego zapłodnienia od anonimowego dawcy nasienia a dopuszczalność ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 27.02.2020 r., III CZP 56/19
Przedmiotem glosy jest próba oceny poglądu Sądu Najwyższego na temat zasadności wytoczenia powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, wytoczonego przez prokuratora wobec dziecka pochodzącego ze sztucznego zapłodnienia od anonimowego dawcy nasienia. Zagadnienie poruszone w omawianej uchwale dotyka niezwykle istotnych sfer życia prywatnego człowieka, związanych z konstytucyjną zasadą dobra dziecka i prawem do ochrony życia rodzinnego z jednej strony oraz konsekwencjami sądowej zmiany oznaczenia płci osoby transseksualnej z drugiej. Rozważania przedstawione w glosie mogą stać się przyczynkiem do szerszej dyskusji naukowej w przedmiocie prawnych konsekwencji medycznie wspomaganej prokreacji człowieka.
Słowa kluczowe: dziecko, dobro dziecka, rodzina ojcostwo, ustalenie ojcostwa, wspomagana prokreacja, sztuczne zapłodnienie, prawo rodzinne
Dr hab. Maciej Rzewuski, Professor at the University of Warmia and Mazury
research and teaching fellow at the Civil Procedures and Legal Protection Department, Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, judge of the District Court in Szczytno, seconded to adjudicate in the Regional Court in Olsztyn, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5637-9257
The welfare of a child conceived through artificial insemination from an anonymous sperm donor and the admissibility of establishing that the acknowledgement of paternity is ineffective. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 27 February 2020, III CZP 56/19
The commentary constitutes an attempt to assess the Supreme Court’s view on the legitimacy of an action to establish that the acknowledgement of paternity brought by a public prosecutor with respect to a child conceived through artificial insemination from an anonymous sperm donor is ineffective. The issue raised in the resolution in question addresses extremely important spheres of a person’s private life related to the constitutional principle of the child’s welfare and the right to protection of family life on the one hand and the consequences of a judicial change in the designation of a transsexual person’s gender on the other. The considerations presented in the commentary may become a contribution to a broader academic discussion on the legal consequences of medically assisted human procreation.
Keywords: child, child welfare, family, paternity, establishment of paternity, assisted procreation, artificial insemination, family law
Bibliografia / References
Domański M., Rozdzielność płci nupturientów jako przesłanka istnienia małżeństwa (art. 1 k.r.o), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2013/4.
Ostojska J., Sądowa zmiana płci. Praca doktorska przygotowana pod kierunkiem Prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego w Instytucie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
Resich Z., Misiuk-Jodłowska T. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 2002.
Rzewuski M., Definicja dziecka w Polsce. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Rejent” 2007/4.
Rzewuski M. (red.), Postępowanie cywilne, red. M. Rzewuski, Warszawa 2020.
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
Udzielenie gwarancji de minimis w wyniku współpracy gwaranta (BGK) i beneficjenta gwarancji (banku kredytującego). Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 9.02.2021 r., I AGa 84/20
W glosie Autor analizuje zasadnicze modele sekwencji stosunków obligacyjnych poprzedzających udzielenie gwarancji bankowej, ukształtowanych już w polskiej praktyce gwarancyjnej. Poza tzw. modelem ogólnym i modelem publicznoprawnym kształtuje się jeszcze model udzielania gwarancji de minimis, w której nie występuje umowa udzielenia gwarancji (art. 734 Kodeksu cywilnego). Gwarancja jest wówczas udzielana przez Bank Gospodarstwa Krajowego beneficjentowi gwarancji (bankowi kredytującemu przedsiębiorcę w ramach pomocy de minimis) i poprzedza ją odpowiedni układ innych stosunków obligacyjnych, w tym tzw. umowa portfelowa. Autor glosy analizuje treść i funkcje tych stosunków i ich relacje prawne do stosunku gwarancyjnego. Według glosatora sam model powstawania stosunku gwarancyjnego nie przesądza o konstrukcyjnym modelu gwarancji bankowej.
Słowa kluczowe: gwarancja bankowa de minimis, zlecenie udzielenia gwarancji i jego funkcje, inne umowy poprzedzające udzielenie gwarancji i ich kwalifikacja prawna, treść i funkcja tzw. umowy portfelowej, BGK jako gwarant, cesja wierzytelności kompensacyjnej gwaranta na rzecz beneficjenta gwarancji
Professor Dr Hab. Mirosław Bączyk
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
Award of a de minimis guarantee as a result of cooperation between the guarantor (BGK) and the beneficiary of the guarantee (lending bank). Commentary on the judgment of the Court of Appeal in Szczecin of 9 February 2021, I AGa 84/20
In the commentary, the author analyses the basic models of a sequence of obligating relations preceding the award of a bank guarantee, which have already formed in Poland’s experience of guarantees. Other than the so-called general model and the public law model, there is also a model of awarding a de minimis guarantee, in which there is no agreement on the award of a guarantee (Article 734 of the Civil Code). The guarantee is then granted by Bank Gospodarstwa Krajowego to the beneficiary of the guarantee (the bank lending to the entrepreneur as part of the de minimis aid), and it is preceded by an appropriate arrangement of other obliging relations, including the so-called portfolio agreement. The author of the commentary analyses the content and functions of these relations and their legal relationships with the guarantee relationship. According to the commentator, the model of the emergence of the guarantee relationship itself does not determine the structural model of a bank guarantee.
Keywords: de minimis bank guarantee, order granting a guarantee and its functions, other agreements preceding the award of the guarantee and their legal qualification, content and function of the so-called portfolio agreement, BGK as the guarantor, assignment of the guarantor’s compensation claims to the favour of the beneficiary of the guarantee
Bibliografia / References
Bączyk M., Gwarancja de minimis. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 maja 2019 r., VII AGa 127/19, „Państwo i Prawo” 2021/5.
Cichulski P., Gwarancja bankowa na zlecenie beneficjenta gwarancji, https://pl.linkedin.com.
Kondek J.M. [w:] Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020.
Marchewka-Narkowiak K., Gwarancje i poręczenia jako źródło ryzyka finansowego, „Materiały i Studia NBP” 2006/214.
Rzetelska A. [w:] Skarb Państwa a działalność gospodarcza, red. A. Kidyba, LEX nr 2014.
Katedra Logiki i Argumentacji Prawniczej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3744-8063
Retoryczny wymiar uzasadnienia orzeczenia sądowego
Dzisiejsza retoryka bazuje na dorobku klasycznej retoryki starożytnej, wzbogacając go o współczesne osiągnięcia. Prawidłowo definiując retorykę, należy określić ją jako sztukę przekonywania, gdzie pierwszoplanową rolę odgrywa treść wypowiedzi, jedynie wspomagana przez formę. Tak rozumiana retoryka odznacza się interdyscyplinarną przydatnością, niezmiennie rozciągającą się także na obszar prawa. W szczególności ten korzystny wpływ retoryki można dostrzec w uzasadnieniach orzeczeń sądowych. Retoryka sądowego uzasadnienia, będąc jego mocą przekonywania i siłą perswazji z niego płynącą, nie sprowadza się jedynie do kwestii stylu, lecz powinna być rozumiana znacznie szerzej. Wyraża się ona w dążeniu do tego, by maksymalnie szeroki krąg zainteresowanych danym orzeczeniem uznał je za słuszne. Retoryka uzasadnienia przejawia się w jego strukturze, stylu, w wygłoszeniu (jeśli jest to uzasadnienie ustne), ale przede wszystkim w treści.
Słowa kluczowe: uzasadnienie sądowe, retoryka, argumentacja prawnicza, perswazja, komunikatywność, stosowanie prawa
Dr Hab. Sławomir Lewandowski, professor of the University of Warsaw
Department of Logic and Legal Arguments, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3744-8063
Rhetorical dimension of the justification of a court judgment
Today’s rhetoric is based on the classical ancient rhetoric acquis, enriching it with contemporary achievements. Rhetoric should be correctly defined as the art of persuasion, where the key role is played by content of the statement, supported only by its form. Rhetoric understood in this way is characterized by interdisciplinary suitability, invariably also extending to the field of law. In particular, this beneficial influence of rhetoric can be seen in the justifications of court judgments. The rhetoric of judicial justification, being its power of conviction and the persuasive force emanating from it, does not boil down to a question of style, but should be understood much more broadly. It is expressed in the attempt to ensure that the judgment is acknowledged as being valid by the widest possible audience. The rhetoric of justification manifests itself in its structure, style, delivery (if it is oral), but primarily in its content.
Keywords: judicial justification, rhetoric, legal argumentation, persuasion, communicativeness, application of the law
Bibliografia / References
Achtenberg N., Argumentationsmängel als Fehlerquellen bei der Rechtsfindung, „Rechtstheorie” 1979, zeszyt specjalny nr 1.
Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa 1975.
Arystoteles, Retoryka [w:] Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, Warszawa 2009.
Bator A., Gromski W., Kaźmierczyk S., Kozak A., Pulka Z., Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny, Warszawa 2016,
Budzyńska-Daca A., Pronuntiatio, czyli sztuka wygłaszania mowy [w:] Retoryka, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek, Warszawa 2008.
Feteris E.T., Fundamentals of legal Argumentation. A Survey of Theories on the Justification of Judicial Decisions, Dordrecht–Boston–London 1999.
Góra-Błaszczykowska A., Pozaprocesowe znaczenie uzasadnień orzeczeń sądowych [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Gudowski J., Uzasadnienie orzeczeń Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych [w:] Uzasadnienie decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Hofmański P., Zabłocki S., Standaryzacja uzasadnień wyroków sądów pierwszej instancji [w:] Artes serviunt vitae sapientia imperat. Proces karny sensu largo. Rzeczywistość i wyzwania. Księga jubileuszowa Profesora Tomasza Grzegorczyka z okazji 70. urodzin, red. R. Olszewski i in., Warszawa–Łódź 2019.
Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990.
Kucz A., Retoryka i oratorstwo w starożytności [w:] Retoryka, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek, Warszawa 2008.
Leksykon retoryki prawniczej. 100 podstawowych pojęć, red. P. Rybiński, K. Zeidler, Warszawa 2018,
Leszczyński L., Uzasadnienie sądowe decyzji stosowania prawa a walidacyjno-derywacyjne ujęcie wykładni operatywnej [w:] Uzasadnienie decyzji stosowania prawa, red. I. Rzucidło-Grochowska, M. Grochowski, Warszawa 2015.
Lewandowski S., Retoryczne i logiczne podstawy argumentacji prawniczej, Warszawa 2015.
E. Łętowska, Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sądowego, „Państwo i Prawo” 1997/5.
Łętowska E., Między istnieniem i znaczeniem (trzy uwagi w dyskusji o uzasadnieniach sądowych) [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Łyczywek R., Missuna O., Sztuka wymowy sądowej, Sopot 2017.
Malinowski A., Polski język prawny. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2006.
Malinowski A., Pytania i odpowiedzi. Teoria i zastosowanie w postępowaniu karnym oraz cywilnym, Warszawa 2012.
Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984.
Rzucidło-Grochowska I., „Uzasadnienie elektroniczne” orzeczenia sądowego. Perspektywa teoretycznoprawna [w:] Sine ira et studio. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu, red. T. Ereciński, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Warszawa 2016.
Schwöbbermeyer F.-W., Rezeption der Rhetorik, „Zeitschrift für Rechtsphilosophie” 2004/2.
Viehweg T., Topik und Jurisprudenz, München 1963.
Walton D., Methods of Argumentation, Cambridge 2013.
Wronkowska S., Zieliński M., Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych, Warszawa 1993.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Zieliński M., Ziembiński Z., Uzasadnianie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988.
Ziomek J., Retoryka opisowa, Warszawa 2000.
Wojciech Hermeliński
sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, Warszawa
udział w autorstwie tekstu – 50%
dr. hab. Barbara Nita-Światłowska, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2815-4119
udział w autorstwie tekstu – 50%
Prawo pokrzywdzonego do uzyskania statusu oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego
Ustawą z 19.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw zmieniono m.in. art. 55 § 1 oraz art. 330 § 2 Kodeksu postępowania karnego określające warunki uzyskania przez pokrzywdzonego przestępstwem statusu oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego. Przyjmując rolę procesową oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego, pokrzywdzony może wszcząć postępowanie sądowe w sprawie ściganej z oskarżenia publicznego wnosząc do sądu własny akt oskarżenia. Możliwość działania w tym charakterze ma stanowić sposób realizacji konstytucyjnych gwarancji praw pokrzywdzonego, tj. zapewnienia, że naruszenia praw lub wolności, które na płaszczyźnie ustawowej zostały uznane za takie, które wymagają aż karnoprawnej ochrony, będą pociągały za sobą odpowiednią reakcję na płaszczyźnie karnoprocesowej. Gwarancja określona w art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wymaga zaś, aby w takiej sytuacji istniała droga sądowa do dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Dostęp do subsydiarnego aktu oskarżenia jest objęty także gwarancjami wynikającymi z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w aspekcie wymogu sprawiedliwości proceduralnej; gwarancje te dotyczą także etapu wszczynania postępowania przed sądem w sprawie karnej. Zdaniem autorów art. 55 § 1 oraz art. 330 § 2 Kodeksu postępowania karnego w aktualnym brzmieniu koliduje ze wskazanymi gwarancjami konstytucyjnymi.
Słowa kluczowe: pokrzywdzony przestępstwem, postępowanie karne, prawo do sądu
Wojciech Hermeliński
retired judge of the Constitutional Tribunal, Poland
commitment to the preparation of the article – 50%
Dr Hab. Barbara Nita-Światłowska, professor of the Kraków University of Economics, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2815-4119
commitment to the preparation of the article – 50%
The right of a victim to become an auxiliary prosecutor
The Act of 19 July 2019 amending the Criminal Procedures Code and certain other Acts amended, among others, Article 55 § 1 and Article 330 § 2 of the Criminal Procedures Code specifying the conditions by which the victim can obtain the status of auxiliary prosecutor. Accepting the procedural role of an auxiliary prosecutor, the victim can initiate legal proceedings in a public prosecution case by filing his own indictment with the court. The ability to act in this capacity is intended to be a means of implementing the constitutional guarantees regarding the victim’s rights, i.e. ensuring that breaches of rights or freedoms, which have been acknowledged at statutory level as requiring legal protection, result in an appropriate response at the level of criminal law. The guarantee referred to in Article 77, para. 2 of the Polish Constitution requires that, in such a situation, there is a judicial process for seeking a remedy for breached freedoms or rights. Access to a subsidiary indictment is also covered by the guarantees under Article 2 and Article 45, para. 1 of the Polish Constitution in the context of the requirement for procedural justice; these guarantees also apply to the stage of bringing criminal proceedings before a court. According to the authors, Article 55, para. 1 and Article 330 § 2 of the Criminal Procedures Code in its current wording is in conflict with the said constitutional guarantees.
Keywords: victim of a crime, criminal procedure, right to a trial
Bibliografia / References
Bieńkowska E., Mazowiecka L., Uprawnienia pokrzywdzonego przestępstwem, Warszawa 2014.
Garlicki L., Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, t. 1, Komentarz do artykułów 1–18, Warszawa 2010.
Grzeszczyk W., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2008 r., sygn. I KZP 39/07 (dot. ponownego postanowienia prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego), „Prokuratura i Prawo” 2008/7–8.
Hofmański P., Sadzik E., Zgryzek K., Kodeks postępowania karnego – komentarz, Warszawa 2007.
Malinowska-Krutul K., Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym, „Prokuratura i Prawo” 2008/10.
Mężykowska A., Ochrona pokrzywdzonych przestępstwem w świetle Europejskiej konwencji praw człowieka, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2010/3.
Nowicki M.A., Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa 1998.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji europejskiej, Warszawa 2006.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2005.
Wiliński P., Proces karny w świetle Konstytucji, Warszawa 2011.
Zagrodnik J., Kwestia uprawnień pokrzywdzonego w sytuacji ponownego zaniechania ścigania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2009/7–8.
dr hab. Maciej Siwicki, LL.M., profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3120-0211
Anonimizacja jako narzędzie służące ochronie danych osobowych
Anonimizacja postrzegana jest jako podstawowa technologia służąca ochronie danych osobowych. Z punktu widzenia stosowanej w tym procesie technologii informacyjnej kwalifikuje się ją jako formę przetwarzania danych Z prawnego punktu widzenia jej kwalifikacja nie jest już tak oczywista. Anonimizacja nie została bowiem expressis verbis wymieniona w art. 4 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (RODO), który definiuje pojęcie przetwarzania danych. Na tym tle pojawia się pytanie, czy anonimizacja podlega takim samym obostrzeniom i ograniczeniom przewidzianym w RODO jak inne metody przetwarzania danych osobowych? Odpowiedź na powyższe pytanie jest o tyle istotna, że pozwala ustalić, czy i ewentualnie po spełnieniu jakich warunków działania polegające na usunięciu danych umożliwiających identyfikację są legalne.
Słowa kluczowe: anonimizacja, deanonimizacja, RODO, dane osobowe, przetwarzanie, dane osobowe wrażliwe
Dr Hab. Maciej Siwicki, LL.M. professor of the Nicholaus Copernicus University in Toruń
Faculty of Political and Security Studies, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3120-0211
Anonymization as a tool for protecting personal data
Anonymization is seen as the main technology for protecting personal data. From the point of view of the information technology used in this process, it qualifies as a form of data processing. From the legal point of view, its classification is not so obvious. Anonymization was not expressly mentioned in Article 4(2) of Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data (GDPR), which defines the notion of data processing. In this light, the question arises as to whether anonymization is subject to the same restrictions and limitations provided for in the GDPR as other methods of personal data processing. The answer to this question is important because it enables the establishment of whether and after satisfying which conditions it is legal to remove data enabling identification.
Keywords: anonymization, deanonymization, GDPR, personal data, processing, sensitive personal data
Bibliografia / References
Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Kraków 2004, 2007, 2011.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Nowikowska M. (red.), Bezpieczeństwo, tożsamość, prywatność – aspekty prawne, Warszawa 2020.
Ciechomska M., Prawne aspekty profilowania oraz podejmowania zautomatyzowanych decyzji w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017/5.
Eyupoglu C., Aydin M. A., Zaim A. H., Sertbas A., An Efficient Big Data Anonymization Algorithm Based on Chaos and Perturbation Techniques, „Entropy” 2018/20.
Fajgielski P., Ochrona danych osobowych w telekomunikacji – aspekty prawne, Lublin 2003.
Fujiwara S., Geminn C., Roßnagel A., Angemessenes Datenschutzniveau in Japan. Der Angemessenheitsbeschluss der Kommission und seine Folgen, „Zeitschrift für Datenschutz” 2019/204.
Grzelak A., Główne cele ogólnego rozporządzenia o ochronie danych [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Wybrane zagadnienia, red. M. Kawecki, T. Osiej, Warszawa 2017.
Hornung G., Wagner B., Anonymisierung als datenschutzrelevante Verarbeitung? Rechtliche Anforderungen und Grenzen für die Anonymisierung personenbezogener Daten, „Zeitschrift für Datenschutz” 2020/5.
Hornung G., Wagner B., Der schleichende Personenbezug, Die Zwickmühle der Re-Identifizierbarkeit in Zeiten von Big Data und Ubiquitous Computing, „Computer und Recht” 2019/9.
Krzysztofek M., Ochrona danych osobowych w Unii Europejskiej po reformie. Komentarz do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679, Warszawa 2016.
Litwiński P. (red.), Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, Warszawa 2018.
Mednis A., Cechy zgody na przetwarzanie danych osobowych w opinii Grupy Roboczej Art. 29 dyrektywy 95/46 Nr 15/2011 (WP 187), „Monitor Prawniczy” 2012/7.
Mednis A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2001.
E. Milczarek, Prywatność wirtualna. Unijne standardy ochrony prawa do prywatności w internecie, Warszawa 2020.
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. M. Sakowska-Baryła, Warszawa 2018.
Ohm P., Broken Promises of Privacy: Responding to the Surprising Failure of Anonymization, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1450006 (dostęp: 13.01.2022 r.).
Piątek S., Piątek P., Anonimizacja danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014/8, https://ikar.wz.uw.edu.pl/images/numery/22/pdf/45.pdf (dostęp: 13.01.2022 r.).
Rozporządzenie UE w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i swobodnym przepływem takich danych. Komentarz, red. P. Litwiński, Warszawa 2018.
Sweeney L., Only You, Your Doctor, and Many Others May Know, https://techscience.org/a/2015092903/ (dostęp: 13.01.2022 r.).
Gołaczyński J. (red.), Postępowania sądowe, t. 8 [w:] Jawność i jej ograniczenia, red. G. Szpor, Warszawa 2016.
Tene O., Polonetsky, J., Big Data for all: privacy and user control in the age of analytics, https://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1191&context=njtip/ (dostęp: 13.01.2022 r.).
Vokinger K.N., Muehlematter U.J., Re-Identifikation von Gerichtsurteilen durch «Linkage» von Daten (banken) Eine empirische Analyse anhand von Bundesgerichtsbeschwerden gegen (Preisfestsetzungs) Verfügungen von Arzneimitteln, https://www.researchgate.net/publication/335543645_Re-Identifikation_von_Gerichtsurteilen_durch_Linkage_von_Datenbanken_Eine_empirische_Analyse_anhand_von_Bundesgerichtsbeschwerden_gegen_Preisfestsetzungs-Verfugungen_von_Arzneimitteln (dostęp: 13.01.2022 r.).
Wiewiórowski W.R., Ochrona danych osobowych w świecie Internetu przedmiotów, „Monitor Prawniczy” 2014/9, dodatek.
Wiewiórowski W.R., Wolska H., Rok RODO, Warszawa 2019.
dr Mateusz Tomczyk
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Szczeciński. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6053-478X
Aspekty karnej odpowiedzialności za powodowanie Płodowego Zespołu Alkoholowego
Praktyka orzecznicza dostarcza przykładów, że nie podlegają odpowiedzialności karnej kobiety, które spożywaniem alkoholu w trakcie ciąży powodują u dzieci trwałe kalectwo albo doprowadzają je do śmierci. Organy wymiaru sprawiedliwości powołują się wówczas na interpretację takich przepisów jak art. 155, art. 156 § 2, czy też art. 160 § 3 Kodeksu karnego, wedle której w trakcie działania matki w ciąży, brak jest podmiotu czynności wykonawczej, czyli brak jest człowieka, a mamy zaś dziecko poczęte. Niemniej, nie próbując zmienić interpretacji znamienia „człowiek”, można wyprowadzić taką wykładnię znamion tych typów czynów zabronionych, iż będzie możliwe stosowanie ich w prezentowanych stanach faktycznych. To zagadnienie zwiąże się z kwestią skutkowości czynów zabronionych. Nie jest aż na tyle istotny czas popełnienia, na ile ważki jest moment nastąpienia skutku, który może zaistnieć w czasie, gdy już jest podmiot czynności wykonawczej, co też determinuje dokonanie czynu zabronionego.
Słowa kluczowe: człowiek, dziecko poczęte, ciąża, alkohol, odpowiedzialność karna
Dr Mateusz Tomczyk
Faculty of Law and Administration, University of Szczecin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6053-478X
Aspects of criminal liability for causing Foetal Alcohol Syndrome
Judicial experience provides examples where women who cause permanent disability in or the death of their children are not subject to criminal liability. In such situations, the judicial authorities refer to the interpretation of such provisions as Article 155, Article 156 § 2 and Article 160 § 3 of the Penal Code, according to which there is no object of an executive action during a pregnant mother’s conduct, i.e. there is no human being, although there is a conceived child. Nevertheless, without trying to change the interpretation of the term ‘human being’, an interpretation of the features of such types of prohibited acts can be developed so that it will be possible to apply them in the factual circumstances presented. This issue is related to the matter of the effects of prohibited acts. The time of their commitment is not as important as the moment that the effect appears, which may take place when the object of the executive action is already present, which is another matter that determines that a prohibited act has been committed.
Keywords: human being, conceived child, pregnancy, alcohol, criminal liability
Bibliografia / References
Banach M., Matejek J., „W trosce o zdrowie dziecka i twoje”. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) – kompendium wiedzy, Kraków 2016.
Barczak-Oplustil A., Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 20 stycznia 2015 r., sygn. VI Ka 624/14, „Prokuratura i Prawo” 2016/6.
Barczak-Oplustil A., Kilka uwag na temat konieczności istnienia przedmiotu czynności wykonawczej w czasie czynu [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012.
Bernfeld B., Mazurkiewicz J., „Za młody, by pić”. Naruszenie prawa do życia lub zdrowia dziecka przez pijące alkohol kobiety ciężarne, Wrocław 2016.
Bojke J., Wantoła M., Wyłączenie odpowiedzialności karnej kobiety ciężarnej za aborcję. Wybrane zagadnienia, „e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych”, 2015/5.
Derek M., Nieumyślne spowodowanie śmierci płodu ludzkiego w świetle etyki i polskiego prawa karnego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2016/6.
Hryniewicz E., Przestępstwa abstrakcyjnego i konkretnego zagrożenia dóbr prawnych, Warszawa 2012.
Hryniewicz E., Skutek w prawie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2013/7–8.
Kajak J., Olejniczak D., Świadomość młodzieży szkół średnich na temat ryzyka wystąpienia płodowego zespołu alkoholowego, jako konsekwencji spożywania alkoholu przez kobiety w ciąży, „Nowa Pediatria” 2013/1.
Klimczak J., Fetal Alcohol Syndrom – czyli skutki oddziaływania alkoholu na płód [w:] Alkoholowy Zespół Płodu. Teoria, Diagnostyka, Praktyka, red. M. Banach, Kraków, 2011.
Królikowski M., Zawłocki R., Prawo karne, Warszawa 2015.
Kulik M., Przedawnienie karalności i przedawnienie wykonania kary w polskim prawie karnym, Warszawa 2014.
Lautenach D., Kaźmierczak A., Olszewska W., Protasiewicz Z., Warzecha A., Malczewska B., Preis K., Ocena świadomości położnic na temat wewnątrzmacicznej szkodliwości alkoholu [w:] Medyczny Wymiary Dobrostanu, red. K. Turowski, Lublin 2018.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lwów 1932.
Nawrot O., Antropologia rozdziału XIX Kodeksu karnego, „Prawo i Medycyna” 2009/4.
Nykiel M., Nieumyślne przestępstwa aborcyjne – uwagi de lege ferenda na marginesie wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z 27 września 2010 r. (V KK 34/10), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012/2.
Olszewski A.T., Glosa do uchwały z 26 X 2006, I KZP 18/06, „Państwo i Prawo” 2007/5.
Papierkowski Z., Dzieciobójstwo w świetle prawa karnego, Lublin 1947.
Piórkowska-Flieger J., Skutek czynu zabronionego w polskim prawie karnym, Lublin 2019.
Potulski J., Definicja pojęcia „człowiek” w rozumieniu prawa karnego materialnego, Glosa do uchwały SN z dnia 26 października 2006 r., I KZP 18/06, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2007/3.
Tarapata Sz., Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym, Kraków 2019.
Wróbel W., Konstytucyjne gwarancje ochrony życia a przesłanki dopuszczalności aborcji [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia. Seminarium Biura Analiz Sejmowych, Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007.
Wróbel W., Opinia o projekcie zmiany (art. 38) Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 993) [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia. Seminarium Biura Analiz Sejmowych, Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2010.
Zielińska E., Opinia o projekcie zmiany (art. 38) Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 993) [w:] Konstytucyjna formuła ochrony życia. Seminarium Biura Analiz Sejmowych, Biuro Analiz Sejmowych Kancelaria Sejmu, Warszawa 2007.
Żuralska R., Kuzepska M., Mziary M., Postrożny D., Muczyn A., Studzińska B., Książek J., Alkohol i ciąża. Wstępne badanie opinii kobiet na temat spożywania alkoholu w okresie ciąży. Alcohol and pregnancy. Preliminary reasearch of women’s opinion about alcohol use during prenancy, „Problemy Pielęgniarstwa” 2011/4, t. 19.
Karolina Kiejnich-Kruk
doktorantka, Zakład Postępowania Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; aplikantka aplikacji sędziowskiej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1551-5448
Obrońca na żądanie w polskim procesie karnym – kierunki koniecznych zmian
Obecnie w polskim postępowaniu karnym udział obrońcy wciąż jawi się jako wyjątek, nie zaś zasada. Uwzględniając tendencję rozwoju gwarancji procesowych uczestników postępowania, w tym postanowienia dyrektyw UE zobowiązujące państwa członkowskie do ustanawiania wspólnych standardów w tym zakresie, rozważyć należy, czy relacja zasady do wyjątku nie powinna być odwrotna, a co najmniej – czy legislacja nie powinna zmierzać w tym kierunku. W artykule autorka analizuje instytucję obrońcy na żądanie obowiązującą w polskim procesie karnym między lipcem 2015 r. a kwietniem 2016 r. bada standard unijny w zakresie prawa do obrońcy na gruncie dyrektyw 2013/48 oraz 2016/1919 oraz przedstawia propozycję wprowadzenia instytucji obrońcy na żądanie w pełnym zakresie, tj. zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak i jurysdykcyjnego. Artykuł podejmuje również zagadnienia ściśle związane z problematyką obrońcy na żądanie, jak koszty postępowania czy dopuszczalność zażalenia na decyzje w tym przedmiocie.
Słowa kluczowe: prawo do obrony, obrońca z urzędu, obrońca na żądanie, dyrektywy UE, gwarancje procesowe
Karolina Kiejnich-Kruk
PhD student, Criminal Procedures Department, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań; trainee judge at the National School of Judiciary and Public Prosecution, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1551-5448
On-demand defence attorney in Polish criminal proceedings – directions of necessary changes
The involvement of a defence attorney in Polish criminal proceedings still appears to be the exception and not the rule. Taking into account the trend in the development of procedural guarantees of the participants of the proceedings, including the provisions of EU directives obliging Member States to establish common standards in this respect, consideration should be given to whether the relationship between the principle and the exception should be the opposite, or at least whether legislation should move in that direction. In this article, the author analyses the institution of a defence attorney on demand in Polish criminal proceedings between July 2015 and April 2016, examines the EU standard regarding the right to a defence attorney under Directives 2013/48 and 2016/1919 and presents a proposal to introduce the institution of a defence attorney on demand to the full extent, i.e. both at the pre-trial and jurisdictional stage. The article also deals with issues closely related to the issue of a defence attorney on demand, such as the costs of the proceedings or the admissibility of appeals against decisions on this.
Keywords: the right to a defence, court-appointed defence attorney, defence attorney on demand, EU directives, procedural guarantees
Bibliografia / References
Dąbkiewicz K., Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2015, Warszawa 2015.
Grzegorczyk T., Obrońca i pełnomocnik z urzędu w postępowaniu karnym od 1 lipca 2015 r. [w:] Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015 r., red. P. Wiliński, Warszawa 2015.
Grzegorczyk T., Obrońca w postępowaniu przygotowawczym, Łódź 1988.
Jasiński W., Prawo do obrony w znowelizowanym postępowaniu przygotowawczym [w:] T. Gardocka, P. Hofmański, W. Jasiński, M. Kolendowska-Matejczuk, I. Lipowicz, S. Ładoś, M. Mistygacz, S. Pawelec, M. Pietrzak, R.A. Stefański, M. Warchoł, A. Zieliński, Prawo do obrony w postępowaniu penalnym. Wybrane aspekty, Warszawa 2014.
Kardas P., Projektowany model obrony z urzędu, a zasada prawdy materialnej, „Palestra” 2013/5–6.
Kulesza C., Od obrony formalnej do obrony realnej? Nowa rola obrońcy w procesie reformy procedury karnej [w:] Problemy wymiaru sprawiedliwości karnej. Księga Jubileuszowa Profesora Jana Skupińskiego, red. A. Błachnio-Parzych, J. Jakubowska-Hara, J. Kosonoga, H. Kuczyńska, Warszawa 2013.
Małolepszy A., Wybrane zagadnienia z zakresu pomocy prawnej z urzędu w świetle nowelizacji przepisów kodeksu postępowania karnego [w:] Proces karny we współczesnym społeczeństwie, red. A. Światłowski, Kraków 2014.
Nowotny A., Prawo do pomocy prawnej z urzędu [w:] Dostęp do obrońcy w postępowaniu karnym. Standardy krajowe i europejskie, red. M. Kusak, Poznań 2020.
Orfin A., Sprawność postępowania karnego a jego koszty, Warszawa 2002.
Sakowicz A. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015.
Smarzewski M., Granice efektywności prawa do korzystania z pomocy obrońcy w kontekście ostatnich nowelizacji KPK, „Monitor Prawniczy” 2016/21.
Steinborn S. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz do wybranych przepisów, LEX 2016.
Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2016, Warszawa 2016.
Verhoeven W.J., Perspectives on Changes in the Right to Legal Assistance Prior to and During Police Interrogation, „Erasmus Law Review” 2014/4.
Wąsek-Wiaderek M., Dostęp do adwokata na wczesnym etapie postępowania karnego w prawie Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/1.
Wiliński P., Zasada prawa do obrony [w:] System Prawa Karnego Procesowego, red. P. Hofmański, t. 3, Zasady procesu karnego, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Zagrodnik J., Model interakcji postępowania przygotowawczego oraz postępowania głównego w procesie karnym, Warszawa 2013.
Zgryzek K., Głos w dyskusji [w:] Kontradyktoryjność w polskim procesie karnym, red. P. Wiliński, Warszawa 2013.
dr Konrad Lipiński
adiunkt, Katedra Prawa Karnego Materialnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; adwokat, Izba Adwokacka we Wrocławiu. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5342-4905
Konsekwencje obniżenia wymiaru grzywny w wyroku łącznym. Uwagi na marginesie postanowienia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.08.2018 r., II AKzw 1763/18
Aktualne ukształtowanie kary łącznej dopuszcza możliwość ukształtowania kary grzywny w wyroku łącznym w wysokości niższej niż kwota, którą skazany zdążył zapłacić przed zapadnięciem wyroku łącznego. Powstaje wówczas problem zwrotu nadpłaty, który potencjalnie można rozwiązać na trzy sposoby: poprzez przyjęcie, że nie podlega ona zwrotowi skazanemu, poprzez jej zaliczenie na poczet innej kary, a w końcu poprzez zwrot nadpłaconej kwoty skazanemu. Autor poddaje krytycznej analizie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.08.2018 r. (II AKzw 1763/18), opowiadające się za pierwszą z wymienionych możliwości, argumentując za koniecznością zwrotu tak powstałej „nadwyżki” skazanemu.
Słowa kluczowe: kara łączna, grzywna, wyrok łączny
Dr. Konrad Lipiński
assistant professor, Chair of Criminal Substantive Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław; attorney-at-law, Bar Council in Wrocław, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5342-4905
Consequences of a reduction in the fine in an aggregated sentence. Comments on the order of the Supreme Court of 7 August 2018, II AKzw 1763/18
The current form of an aggregated penalty allows for the possibility of setting a fine in an aggregated sentence at an amount that is lower than the amount that the convict already managed to pay before the aggregated sentence is passed. The problem therefore arises of returning such overpayment, which can potentially be resolved in one of three ways: by accepting that it is not refundable to the convict, by treating it as payment towards another penalty, or by returning the overpaid amount to the convict. The author critically analyses the order of the Court of Appeal in Gdańsk of 7 August 2018 (II AKzw 1763/18), supporting the first of the said possibilities, arguing for the need to return the ‘overpayment’ that arose in this way to the convict.
Keywords: aggregated penalty, fine, combined judgment
Bibliografia / References
Budyn-Kulik M., Kulik M., Wybrane aspekty funkcjonowania konstytucyjnej zasady ochrony zaufania na gruncie prawa karnego w perspektywie internalizacji norm prawnych jako warunku jej efektywności, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/1.
Giezek J., Dyrektywy wymiaru kary łącznej [w:] Dyrektywy sądowego wymiaru kary, red. J. Majewski, Warszawa 2014.
Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2021.
Kardas P., Kardas A., Zasada równości w prawie karnym (zarys problematyki), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/1.
Paprzycki L.K. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2013.
Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2020.
Tuleja P. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2019.
Tyszkiewicz L., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 9 czerwca 2006 r., I KZP 11/06, „Palestra” 2007/9–10.
Wysocki D., Glosa do uchwały SN z dnia 9 czerwca 2006 r., I KZP 11/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2007/7–8.
Zoll A., Nowa kodyfikacja karna w świetle konstytucji, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1997/2.
dr Marcin Cichoński
sędzia w Sądzie Rejonowym dla Krakowa-Podgórza w Krakowie. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7200-6570
Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17. Uwagi polemiczne do artykułu SSA dr hab. B. Nity-Światłowskiej
Artykuł omawia praktyczne konsekwencje wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17, w zakresie orzekania kary łącznej w wyroku łącznym, proponując odmienne rozwiązania niż zostało to zaprezentowane w artykule B. Nity-Światłowskiej Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17, opublikowanym na łamach „Przeglądu Sądowego” 2020/2. W niniejszym artykule przedstawiono argumentację na rzecz poglądu, że orzekając karę łączną na podstawie przepisów Kodeksu karnego obowiązujących do 24.06.2020 r., sądy powszechne w wyroku łącznym w dalszym ciągu powinny łączyć kary łączne, a nie jednostkowe kary objęte uprzednio karą łączną. Ponadto wyrażono zapatrywanie, że brak uwzględnienia w procesie orzekania wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie daje samodzielnie podstawy do zmiany lub uchylenia wyroku ani do wznowienia postępowania, gdyż takie rozstrzygnięcia powinny być uzależnione od warunków konkretnej sprawy, a w szczególności od tego, czy orzeczona wyrokiem łącznym kara jest rażąco niewspółmierna.
Słowa kluczowe: kara łączna, prawo karne, postępowanie karne, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Dr Marcin Cichoński
Judge of the District Court for Kraków-Podgórze in Kraków, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7200-6570
Imposition of an aggregated penalty in an aggregated judgment following the normative changes caused by the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019, K 14/17. Critical comments on the article by Appeal Court Judge Dr Hab. B. Nita-Światłowska
The article discusses the practical consequences of the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019 K 17/14 regarding the imposition of an aggregated penalty in an aggregated judgment, proposing solutions that differ from those presented in B. Nita-Światłowska’s article Imposition of a joint penalty in a joint judgment following the normative changes caused by the judgment of the Constitutional Tribunal of 18 April 2019, K 14/17, published in “Court Review” 2020/2. This article presents arguments supporting the view that, when adjudicating an aggregated sentence on the basis of the provisions of the Penal Code, which were in force until 24 June 2020, ordinary courts should continue to aggregate joint penalties in aggregated sentences, rather than imposing the individual penalties previously encompassed by the aggregated sentence. Furthermore, the view is presented that the failure to take into account the judgment of the Constitutional Tribunal in the adjudication process does not, on its own, provide grounds for changing or overturning a judgment or reopening proceedings, as such a decision should depend on the conditions of the particular case and, in particular, on whether the penalty imposed by the aggregated sentence is not grossly disproportionate.
Keywords: aggregated penalty, penal law, criminal proceedings, the Polish Constitution
Bibliografia / References
Bogucki O., Choduń A., Czepita S., Kanarek B., Municzewski A., Zieliński M., Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009/4.
Dziergawka A., Reguły intertemporalne związane z orzekaniem kary łącznej w warunkach art. 81 Tarczy 4.0., „Przegląd Sądowy” 2020/11–12.
Gizbert-Studnicki T., Płeszka K., Dwa ujęcia wykładni prawa. Próba konfrontacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1984/20.
Kardas P., Jeden czy dwa modele wymiaru kary łącznej? O paradoksach nowej regulacji kary łącznej, „Prokuratura i Prawo” 2015/11.
Kluza J., Zasady orzekania kary łącznej na skutek wyroków Trybunału Konstytucyjnego K 14/17 i P 20/17, „Prokuratura i Prawo” 2020/11–12.
Kozielewicz W. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 2, Komentarz. Art. 425–682, red. D. Drajewicz, Warszawa 2020.
Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Kraków 2001.
Mierzwińska-Lorencka J., Tarcza 4.0 a zmiany w regulacjach dotyczących kary łącznej, LEX 2020.
Nita-Światłowska B., Orzekanie kary łącznej w wyroku łącznym po zmianach normatywnych spowodowanych wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019 r., K 14/17, „Przegląd Sądowy” 2020/2.
Nowacki J., Tobor Z., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2012.
Wiąsek-Wiaderk M. [w:] System prawa karnego procesowego. Zasady procesu karnego, t. 3, cz. 2, red. P. Wiliński, Warszawa 2014.
Woś T., Wyroki interpretacyjne i zakresowe w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/3.
Wróbel W., Nowy model orzekania kary łącznej [w:] Zagadnienia teorii i nauczania prawa karnego. Kara łączna. Księga jubileuszowa Profesor Marii Szewczyk, red. W. Górowski, P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2013.
Zacharski M., Reguły intertemporalne a instytucja kary łącznej w tarczy 4.0, LEX 2020.
Zieliński M., Zirk-Sadowski M., Klaryfikacyjność i derywacyjność w integrowaniu polskich teorii wykładni prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011/2.
Zgryzek K. [w:] Proces karny, red. J. Zagrodnik, Warszawa 2019.
dr hab. Maciej Rzewuski, profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
pracownik naukowo-dydaktyczny w Katedrze Postępowania Cywilnego i Ochrony Prawnej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, sędzia Sądu Rejonowego w Szczytnie, delegowany do orzekania w Sądzie Okręgowym w Olsztynie. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5637-9257
Dobro dziecka pochodzącego ze sztucznego zapłodnienia od anonimowego dawcy nasienia a dopuszczalność ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 27.02.2020 r., III CZP 56/19
Przedmiotem glosy jest próba oceny poglądu Sądu Najwyższego na temat zasadności wytoczenia powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, wytoczonego przez prokuratora wobec dziecka pochodzącego ze sztucznego zapłodnienia od anonimowego dawcy nasienia. Zagadnienie poruszone w omawianej uchwale dotyka niezwykle istotnych sfer życia prywatnego człowieka, związanych z konstytucyjną zasadą dobra dziecka i prawem do ochrony życia rodzinnego z jednej strony oraz konsekwencjami sądowej zmiany oznaczenia płci osoby transseksualnej z drugiej. Rozważania przedstawione w glosie mogą stać się przyczynkiem do szerszej dyskusji naukowej w przedmiocie prawnych konsekwencji medycznie wspomaganej prokreacji człowieka.
Słowa kluczowe: dziecko, dobro dziecka, rodzina ojcostwo, ustalenie ojcostwa, wspomagana prokreacja, sztuczne zapłodnienie, prawo rodzinne
Dr hab. Maciej Rzewuski, Professor at the University of Warmia and Mazury
research and teaching fellow at the Civil Procedures and Legal Protection Department, Faculty of Law and Administration, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, judge of the District Court in Szczytno, seconded to adjudicate in the Regional Court in Olsztyn, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5637-9257
The welfare of a child conceived through artificial insemination from an anonymous sperm donor and the admissibility of establishing that the acknowledgement of paternity is ineffective. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 27 February 2020, III CZP 56/19
The commentary constitutes an attempt to assess the Supreme Court’s view on the legitimacy of an action to establish that the acknowledgement of paternity brought by a public prosecutor with respect to a child conceived through artificial insemination from an anonymous sperm donor is ineffective. The issue raised in the resolution in question addresses extremely important spheres of a person’s private life related to the constitutional principle of the child’s welfare and the right to protection of family life on the one hand and the consequences of a judicial change in the designation of a transsexual person’s gender on the other. The considerations presented in the commentary may become a contribution to a broader academic discussion on the legal consequences of medically assisted human procreation.
Keywords: child, child welfare, family, paternity, establishment of paternity, assisted procreation, artificial insemination, family law
Bibliografia / References
Domański M., Rozdzielność płci nupturientów jako przesłanka istnienia małżeństwa (art. 1 k.r.o), „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2013/4.
Ostojska J., Sądowa zmiana płci. Praca doktorska przygotowana pod kierunkiem Prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego w Instytucie Prawa Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
Resich Z., Misiuk-Jodłowska T. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk-Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 2002.
Rzewuski M., Definicja dziecka w Polsce. Uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Rejent” 2007/4.
Rzewuski M. (red.), Postępowanie cywilne, red. M. Rzewuski, Warszawa 2020.
prof. dr hab. Mirosław Bączyk
Katedra Prawa Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; sędzia Sądu Najwyższego w stanie spoczynku. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
Udzielenie gwarancji de minimis w wyniku współpracy gwaranta (BGK) i beneficjenta gwarancji (banku kredytującego). Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 9.02.2021 r., I AGa 84/20
W glosie Autor analizuje zasadnicze modele sekwencji stosunków obligacyjnych poprzedzających udzielenie gwarancji bankowej, ukształtowanych już w polskiej praktyce gwarancyjnej. Poza tzw. modelem ogólnym i modelem publicznoprawnym kształtuje się jeszcze model udzielania gwarancji de minimis, w której nie występuje umowa udzielenia gwarancji (art. 734 Kodeksu cywilnego). Gwarancja jest wówczas udzielana przez Bank Gospodarstwa Krajowego beneficjentowi gwarancji (bankowi kredytującemu przedsiębiorcę w ramach pomocy de minimis) i poprzedza ją odpowiedni układ innych stosunków obligacyjnych, w tym tzw. umowa portfelowa. Autor glosy analizuje treść i funkcje tych stosunków i ich relacje prawne do stosunku gwarancyjnego. Według glosatora sam model powstawania stosunku gwarancyjnego nie przesądza o konstrukcyjnym modelu gwarancji bankowej.
Słowa kluczowe: gwarancja bankowa de minimis, zlecenie udzielenia gwarancji i jego funkcje, inne umowy poprzedzające udzielenie gwarancji i ich kwalifikacja prawna, treść i funkcja tzw. umowy portfelowej, BGK jako gwarant, cesja wierzytelności kompensacyjnej gwaranta na rzecz beneficjenta gwarancji
Professor Dr Hab. Mirosław Bączyk
Department of Civil Law, Faculty of Law and Administration, Nicolaus Copernicus University in Toruń, retired Supreme Court judge, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5419-6916
Award of a de minimis guarantee as a result of cooperation between the guarantor (BGK) and the beneficiary of the guarantee (lending bank). Commentary on the judgment of the Court of Appeal in Szczecin of 9 February 2021, I AGa 84/20
In the commentary, the author analyses the basic models of a sequence of obligating relations preceding the award of a bank guarantee, which have already formed in Poland’s experience of guarantees. Other than the so-called general model and the public law model, there is also a model of awarding a de minimis guarantee, in which there is no agreement on the award of a guarantee (Article 734 of the Civil Code). The guarantee is then granted by Bank Gospodarstwa Krajowego to the beneficiary of the guarantee (the bank lending to the entrepreneur as part of the de minimis aid), and it is preceded by an appropriate arrangement of other obliging relations, including the so-called portfolio agreement. The author of the commentary analyses the content and functions of these relations and their legal relationships with the guarantee relationship. According to the commentator, the model of the emergence of the guarantee relationship itself does not determine the structural model of a bank guarantee.
Keywords: de minimis bank guarantee, order granting a guarantee and its functions, other agreements preceding the award of the guarantee and their legal qualification, content and function of the so-called portfolio agreement, BGK as the guarantor, assignment of the guarantor’s compensation claims to the favour of the beneficiary of the guarantee
Bibliografia / References
Bączyk M., Gwarancja de minimis. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 maja 2019 r., VII AGa 127/19, „Państwo i Prawo” 2021/5.
Cichulski P., Gwarancja bankowa na zlecenie beneficjenta gwarancji, https://pl.linkedin.com.
Kondek J.M. [w:] Prawo bankowe. Komentarz do przepisów cywilnoprawnych, Warszawa 2020.
Marchewka-Narkowiak K., Gwarancje i poręczenia jako źródło ryzyka finansowego, „Materiały i Studia NBP” 2006/214.
Rzetelska A. [w:] Skarb Państwa a działalność gospodarcza, red. A. Kidyba, LEX nr 2014.
