O niekonstytucyjności art. 258 § 2 k.p.k.
Prof. dr hab. Jerzy Skorupka
Uniwersytet Wrocławski
Celem opracowania jest wykazanie, że przepis art. 258§2 KPK rozumiany zgodnie z uchwałą SN (7) z 19.01.2012 r., I KZP 18/11, jest niezgodny z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji RP. Art. 258§2 KPK zezwala na stosowanie tymczasowego aresztowania jedynie z powodu grożącej lub wymierzonej oskarżonemu kary, co powoduje, że wymieniony środek stosowany jest nie dla ochrony procesu karnego, ale ze względów ogólnoprewencyjnych, a zatem, dla spełnienia funkcji nieprocesowych. W takim wypadku, tymczasowe aresztowanie stanowi antycypację grożącej oskarżonemu kary pozbawienia wolności, spełniając funkcję represyjną. Przepis art. 258§2 KPK zwalnia sąd od wykazywania uzasadnionej obawy ucieczki, ukrycia się i mataczenia przez oskarżonego, co sprowadza tymczasowe aresztowanie do represji karnej stosowanej wobec osoby objętej domniemaniem niewinności. Wymieniony przepis pozwala na stosowanie tymczasowego aresztowania bez konieczności wykazywania rzeczywistej potrzeby zabezpieczenia prawidłowego biegu postępowania karnego
Słowa kluczowe: tymczasowe aresztowanie, funkcje, przesłanki, Konstytucja
On the unconstitutionality of Art. 258(2) of the Code of Criminal Procedure
The purpose of this study is to demonstrate that Art. 258(2) of the Code of Criminal Procedure, when understood in accordance with the resolution of seven Supreme Court judges dated 19 January 2012, case I KZP 18/11, is incompatible with Art. 41(1) in conjunction with Art. 31(3) and Art. 2 of the Polish Constitution. Art. 258(2) CCP permits the application of pre-trial detention only when there is a threat of a penalty or a penalty has been imposed on the accused, which means that the aforementioned measure is applied not for the protection of the criminal trial, but as a general preventive measure, therefore, in order to achieve non-procedural goals. In that case pre-trial detention constitutes an anticipation of the potential imprisonment the accused, having a repressive function. Art. 258(2) CCP releases a court from the need to show justified danger of the accused absconding, hiding or obstructing the case, thus reducing pre-trial detention to a criminal sanction applied in relation to a person who must be presumed innocent. The aforementioned article allows applying pre-trial detention without the need to demonstrate the real need to secure the proper conduct of criminal trial.
Keywords: pre-trial detention, functions, criteria, Constitution
Dr hab. Anna Kalisz
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
Mediacja administracyjna i sądowoadministracyjna
Artykuł stanowi próbę przeanalizowania, zestawienia oraz oceny nowej regulacji dotyczącej mediacji administracyjnej i sądowoadministracyjnej. Obowiązujące przepisy poprzestają na określeniu wymogów, jakie musi spełniać mediator, sposobach inicjowania mediacji oraz jej skutkach prawnych, milcząc w kwestii przebiegu, a warsztat mediatora pozostawiając jako soft skills. Opisywane mediacje opiera się na uniwersalnych zasadach i paradygmacie i są wyraźnie wzorowane na procedurze cywilnej. Wprowadzenie mediacji jako novum do k.p.a. stwarza możliwość skorzystania z niej już na etapie postępowania administracyjnego i ma zapobiec wszczynaniu postępowań sądowoadministracyjnych, co ma istotne znaczenie dla ekonomiki procesowej i funkcjonowania tego sektora wymiaru sprawiedliwości. Mediacja sądowoadmistracyjna, zmieniona na klasyczny model mediacji, może prowadzić do korekty decyzji „od wewnątrz” przez autoweryfikację. Uczestnicy mediacji nie ryzykują swojej pozycji w postępowaniu głównym, a mogą zyskać korzyści związane z wykorzystaniem tej formy ADR. Z uwagi na wyjątkowo szeroki zakres przedmiotowy prawa administracyjnego mediacja może mieć zastosowanie w bardzo różnorodnych sprawach.
Słowa kluczowe: zasady i przebieg mediacji, administracja publiczna, postępowanie sądowoadmistracyjne, skutki prawne mediacji, nowelizacja
Mediation in public administration and administrative courts
The paper is an attempt to examine, compare, and evaluate the newly adopted regulations on mediation in public administration and administrative procedure. The applicable legal provisions fail to regulate the course of mediation, laying down solely the requirements pertaining to mediators; the methods of initiating and the legal results of mediation. The entire toolkit of a mediator is left as soft skills. Both types of mediation described are based on general principles and a paradigm and both are based on regulations adopted in the civil procedure.
Mediation, as a novelty in the public administration, provides an early dispute-resolution mechanism, preventing actions from being brought before administrative courts. The administrative court mediation, when replaced with the classic model of mediation, may result in a self-correcting decision, which matters for the length of the court proceedings. The parties to mediation do not endanger their position in the main proceedings, but they may benefit from this form of the ADR. Considering the scope of administrative law, mediation may be applied to a broad range of disputes.
Keywords: principles and process of mediation, public administration, proceedings before administrative courts, legal result of mediation, legislative amendment
Dr Przemysław Mikłaszewicz
Luksemburg
Niezależność sądów i niezawisłość sędziów w kontekście zasady rządów prawa – zasadniczy element funkcjonowania UE w świetle orzecznictwa TSUE
Zgodnie z art. 2 Traktatu o UE oraz z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE Unia jest oparta na zasadzie rządów prawa (państwa prawnego). Zasada ta implikuje skuteczną ochronę, zarówno przez Trybunał Sprawiedliwości UE, jak i przez sądy krajowe, praw podmiotowych jednostek przyznanych przez przepisy prawa UE. Zasadniczym aspektem tego wymogu skutecznej ochrony jest niezależność sądów i niezawisłość sędziów w państwach członkowskich UE. Owa niezależność i niezawisłość jest wymagana w świetle art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o UE (skuteczna ochrona sądowa), art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu UE (procedura pytań prejudycjalnych), jak również art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych UE (prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu). Niezależność sądów krajowych względem władzy ustawodawczej i wykonawczej ma ponadto fundamentalne znaczenie z puntu widzenia zasady wzajemnego zaufania i wzajemnego wykonywania orzeczeń, kluczowych zasad przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE.
Słowa kluczowe: zasada rządów prawa, niezależność sądów i niezawisłość sędziów, skuteczna ochrona sądowa praw podmiotowych, art. 2 i art. 19 ust. 1 TUE, art. 267 TFUE, art. 47 KPP, zasada wzajemnego zaufania i wzajemnego wykonywania orzeczeń w UE
Judicial independence in the context of the principle of the rule of law – an essential aspect of the functioning of the European Union in the light of case law of the Court of Justice of the European Union
Pursuant to Article 2 of the Treaty on EU and the case law of the Court of Justice of the EU the Union is founded on the principle of the rule of law. This principle implies an effective judicial protection, both by the Court of Justice of the EU and by national courts, of the rights of individuals provided for in the EU legislation. An essential aspect of this requirement is the independence of the judiciary in the Member States of the EU. This independence is required in the light of second paragraph of Article 19(1) of the Treaty on EU (effective judicial protection), of Article 267 of the Treaty on the Functioning of the EU (preliminary ruling procedure) as well as of second paragraph of Article 47 of the Charter of Fundamental Rights of the EU (right to an effective remedy and to a fair trial). The independence of national courts towards the legislative and executive powers is also of paramount importance for the principles of mutual trust and mutual recognition of judgements, which constitute core elements of the Area of Freedom, Security and Justice within the EU.
Keywords: rule of law, independence of the judiciary, effective judicial protection of the rights of individuals, Articles 2 and 19(1) of TEU, Article 267 of the TFEU, Article 47 of the Charter, principles of mutual trust and mutual recognition of judgements within the EU
Dr hab. Katarzyna Wlaźlak
Uniwersytet Łódzki
Odrębność regionalna Śląska – problemy prawne i polityczne
W opracowaniu poruszane są prawne i polityczne problemy odrębności regionalnej Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem kontrowersyjnych propozycji zmian statusu prawno-politycznego regionu. Najważniejsze problemy odnoszą się do dążeń niektórych śląskich organizacji do restytucji autonomii województwa śląskiego, uznania Ślązaków za mniejszość narodową, za mniejszość etniczną, wreszcie – za społeczność posługującą się językiem regionalnym. Nie istnieją przesłanki przyjęcia tych propozycji na gruncie prawa. Odrębności regionalnej Śląska - kulturowej, obyczajowej czy językowej – nie sposób postrzegać w kategoriach ani narodowych, ani etnicznych. Działania podejmowane na rzecz akcentowania odrębności regionalnych nie mogą prowadzić do przyznania określonej grupie pewnych uprawnień z jednej strony i pogorszenia sytuacji pozostałych członków społeczeństwa z drugiej.
Słowa kluczowe: odrębność regionalna Śląska, autonomia regionalna, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, język regionalny
The regional distinctiveness of Silesia – legal and political issues
The study touches upon the legal and political issues related to the regional distinctiveness of Silesia, with particular focus on some controversial proposals to change the region’s legal and political status. The most important problems concern the demands of certain Silesian organizations to restore the autonomy of the Silesian Province, recognise the people of Silesia as a national and ethnic minority and, last but not least, as a community using a regional language. There are no legal premises for accepting these proposals. The regional distinctiveness of Silesia – whether cultural, social or linguistic – should not be perceived in national or ethnic terms. Actions aimed at emphasising its regional distinctiveness should not lead to granting rights to one group at the cost of adversely affecting the remaining members of the society.
Keywords: regional distinctiveness of Silesia, regional autonomy, national minority, ethnic minority, regional language
Dr Małgorzata Żbikowska
Uniwersytet Szczeciński
Prawdopodobieństwo w procesie karnym
Celem artykułu jest analiza prawdopodobieństwa w procesie karnym. Dokonane w artkule ustalenia dorowadziły Autorkę do sformułowania następujących wniosków: po pierwsze, analiza prawdopodobieństwa w procesie karnym odgrywa istotne znaczenie z perspektywy rozważań nad stopniem procesowego poznania organu procesowego. Po drugie, analiza prawdopodobieństwa jest ważna, ponieważ kodeks postępowania karnego przewiduje różne jego stopnie jako podstawę dla wydania określonych decyzji procesowych. Po trzecie, prawdopodobieństwo w procesie karnym nie może być redukowane ani do rachunków opartych na ścisłej aksjomatyce, ani do analizy opartej na logicznym uzasadnianiu zdań egzystencjalnych. Po czwarte, wyeliminowanie pewnych kategorii prawdopodobieństwa z rozważań w procesie karnym pozwoli na uniknięcie błędów w uzasadnianiu decyzji procesowych (zwłaszcza uzasadnianiu wyroków sądowych). Po piąte, w postępowaniu karnym mamy do czynienia z prawdopodobieństwem psychologicznym polegającym na subiektywnym przeświadczeniu organu procesowego, zaś wydawane w procesie karnym decyzje procesowe opierają się na prawdopodobieństwie indukcyjnym polegającym na pewnych generalizacjach wspartych zasadami nauki lub doświadczenia życiowego.
Słowa kluczowe: prawo karne, prawdopodobieństwo, prawo karne procesowe, prawdopodobieństwo psychologiczne
Probability in criminal trial
The problems raised in this essay relate to the way probability is understood in the studies in criminal procedural law and the kinds of such probability that can be considered adequate in reflections on the criminal procedure. The author transposes the identified kinds of probability onto the plane of studies in criminal procedural law and analyses the usefulness of applying the terms developed by legal scholars. She reaches the conclusion that in the criminal procedure one can use the notion of psychological probability analysed from a subjective point of view, as well as that of inductive probability, involving certain generalisations based on scientific principles and life experience. Thus the author excludes the expediency of using the notion of objective and mathematical probability, based on strict axioms, in the criminal procedure.
Keywords: criminal law, probability, criminal procedural law, psychological probability
Prof. dr hab. Wojciech J. Kocot
Uniwersytet Warszawski
Systematyka prawa zobowiązań umownych w przyszłym kodeksie cywilnym
Idea opracowania nowego Kodeksu cywilnego w pełni zasługuje na realizację. Prace projektowe i analityczne są obecnie prowadzone w ramach Akademickiego Projektu Kodeksu Cywilnego (APKC). Popularny sposób „wyrywkowych” nowelizacji stał się niewydolny, a przeprowadzane zmiany przepisów podważają konsolidacyjny charakter ustawy kodeksowej. Utrwalone w praktyce UE kryteria stanowienia prawa oraz „podejście problemowe”, a także globalizacja i mechanizacja obrotu handlowego sprzyjają dekodyfikacji i szybkiemu zużywaniu się instytucji prawa prywatnego. Te nieuniknione procesy mają niepożądany wpływ na skodyfikowane prawo umów. Próbując je zminimalizować, zgłoszono w ramach APKC szereg interesujących propozycji modernizacyjnych. Powrócono do koncepcji powszechnego pogrupowania normatywnego umów nazwanych. Dla każdej z grup umów, wzorem DCFR, proponuje się utworzenie „mikroczęści ogólnej”, która znajdzie odpowiednie zastosowanie również do umów uregulowanych poza k.c. lub nienazwanych, według kryterium podobnego celu lub pokrewieństwa treści typowego (niepieniężnego) świadczenia (tzw. regulacja otwierająca). Za optymalny uznać należy mieszany, typologiczno-problemowy model systematyki w ramach tzw. „struktury lustra”. Roboczo wyodrębniono pięć grup umów: o świadczenie usług, pośrednictwa (sieciowych) i organizacyjnych, ubezpieczenia, przeniesienia rzeczy lub praw oraz korzystania z rzeczy lub praw. Przedstawiono wstępne założenia regulacji dwóch z nich: pośrednictwa oraz o świadczenie usług. Wydaje się, że w pierwszej grupie powinny się znaleźć: agencja, komis i spedycja. Jeśli chodzi o dystrybucję i franchising, to wart rozważenia jest pomysł „otwarcia” dla nich „mikroczęści ogólnej” i rezygnacji z bardziej szczegółowej regulacji. Umowa zlecenia i inne umowy z szeroką rolą zastępstwa bezpośredniego lub pośredniego powinny znaleźć się w grupie umów o świadczenie usług, bądź tworzyć odrębną kategorię (np. przewóz, przechowanie). Do dalszych rozważań pozostawiono problem ograniczenia zakresu grupy tych umów do najbardziej rozpowszechnionych w obrocie. Postulowano przy tym wyraźnie utrzymanie tradycyjnego podziału na umowy o wykonanie oznaczonego dobra materialnego lub niematerialnego (dzieło) oraz umowy o wykonanie czynności prawnej lub faktycznej (zlecenie).
Słowa kluczowe: prawo prywtane, kodeks cywilny, prawo zobowiązań
Systematics of the law on contractual obligations in the future Civil Code
The idea of drafting a new Polish Civil Code deserves implementation. The preparatory and analytical work is nowadays conducted under the Academic Civil Code Project (APKC), which is a private initiative of professors of eminent Polish universities’ law faculties. The widespread legislative technique of patchy amendments proved to be counter-productive, undermining the consolidating character of a codification act. The well-established criteria of the law-making practice in the EU and the so-called ‘problem approach’ – a popular method of piecemeal regulation – along with the globalisation and mechanisation of trade are conductive to the phenomenon of de-codification and rapid decay or fickleness of private law mechanisms. These inexorable developments have had a great impact on codified contract law. In an attempt to minimise their adverse effects, some interesting proposals modernising the code have been submitted in the APKC. The idea of grouping together named contracts has been restored. Following the Draft Common Frame of Reference (DCFR), the creation of a ‘common micro-part’ for each group of contracts has been suggested. Such a ‘micro-part’ could apply accordingly also to unnamed contracts or contracts regulated outside the Code, based on the criterion of similarity of purpose or resemblance of typical (non-pecuniary) performance (the ‘opening regulation’). The combined (problem-based and typological) model of systematics in the ‘Paris scheme’ standard is strongly recommended as the optimum one.
Keywords: private law, civil code, law on contractual obligations
Prof. dr hab. Adam Sulikowski
Uniwersytet Wrocławski
Mgr Krzysztof Otręba
Uniwersytet Wrocławski
O „obiektywnych” interpretacjach przepisów Konstytucji (polemika z artykułem prof. Marka Zubika)
Artykuł jest polemiką z artykułem, w którym podważającą przydatność wniosków wynikających z krytycznych studiów nad prawem konstytucyjnym wyrażono pogląd o możliwości „obiektywnego” poznania dogmatycznego w obszarze prawa konstytucyjnego. Autorzy wskazują na podobieństwo twierdzeń o „obiektywnym” poznaniu z wewnętrznym punktem widzenia i teologią. Wskazują, że rola teorii krytycznych zwraca uwagę na dysonans między myśleniem teologicznym a rzeczywistością. Proces interpretacji, przedstawiony przez „teologów” jako obiektywny zabieg, prowadzący do „prawdziwego” poznania, jest w rzeczywistości subiektywną argumentacją podmiotu posiadającego pewną moc, którego skuteczność zależy, oprócz faktu posiadania władzy, od uznania audytorium.
Słowa kluczowe: studia krytyczne nad prawem, interpretacja prawa, Konstytucja
On the ‘objective’ interpretation of the constitutional provisions (a polemic with the article of Professor Marek Zubik)
This article is a response to an academic voice that challenged the usefulness of conclusions from critical studies of constitutional law and defended the theory of objective dogmatic studies. The authors indicate the similarity between claims of ‘objective’ cognition, connected with the so-called internal point of view, and theology and indicate that the role of critical theories is turning attention to the dissonance between claims approved by theology and reality. The process of interpretation, presented by ‘theologians’ as an objective operation, leading to ‘true’ cognition, is in reality a subjective argumentation of a subject having certain power, whose efficiency depends, apart from the fact of having the power, on the competence of the interpreter and on recognition from the auditorium. Approval of the actual image of interpretation of the law may serve defensive measures in case of political or legal crises, helping to reinterpret the Constitution when justified by a need, which is hardly feasible if an objective meaning of the text is recognised. Both constitutional law scholars and judges need critical theories and their universal applicability.
Keywords: critical studies of the law, interpretation of the law, Constitution
Dr Mateusz Radajewski
Uniwersytet SWPS we Wrocławiu
Glosa do wyroku TK z 20.06.2017 r., K 5/17 (wybór członków Krajowej Rady Sądownictwa)
Przedmiotem glosy jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 20 czerwca 2017 r. dotyczące problematyki wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa oraz charakteru ich kadencji. Autor wskazuje na dwa podstawowe zagadnienia, które analizował Trybunał. Były to: zasady wyboru sędziów będących członkami Krajowej Rady Sądownictwa (w szczególności problematyka czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach na tę funkcję) oraz sposób liczenia kadencji wybieranych członków tego organu. W zakresie pierwszego ze wskazanych zagadnień autor polemizuje z Trybunałem, wskazując, że zróżnicowanie wpływu poszczególnych sędziów na wybór członków KRS nie jest sprzeczne z zasadą równości, a kwestie ograniczeń biernego prawa wyborczego na funkcję członka KRS trzeba badać przede wszystkim z puntu widzenia prawa dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. W odniesieniu do kwestii kadencji członków KRS autor, w przeciwieństwie do Trybunału Konstytucyjnego, opowiada się za jej indywidualnym charakterem.
Słowa kluczowe: Krajowa Rada Sądownictwa, dostęp do służby publicznej, równość, kadencja, sędziowie
Commentary on the Constitutional Tribunal’s judgement of 20 June 2016, K 5/16
The subject of this commentary is the judgment of the Constitutional Tribunal of 20 June 2017 concerning the issues of election of members of the National Council of the Judiciary [NCJ] and the character of their term. The author indicates two fundamental issues which were analysed by the Tribunal, namely: the principles governing the election of judges for NCJ members (the right to vote and the right to stand for election) as well as how the term of the elected members of this body should be counted. As for the first issue, the author polemicizes with the Tribunal and indicates that different degrees of influence of individual judges on the election of NCJ members is not contrary to the principle of equality, while the limitation of right to stand as a candidate for a member of the National Council of the Judiciary should be examined from the perspective of access to the civil service based on the principle of equality. With regard to the term of NCJ members, unlike the Constitutional Tribunal, the author supports the individual character of every member’s term.
Keywords: National Council of the Judiciary, access to civil service, equality, term, judges
