1. Zażalenie dewolutywne a zażalenie poziome w postępowaniu cywilnym
dr hab. Piotr Rylski – Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski
ORCID: 0000-0002-5399-1624
Artykuł omawia jedną z ostatnich uchwał Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 12/20. W rozstrzygnięciu tym Sąd Najwyższy podjął się oceny relacji między zażaleniem dewolutywnym a zażaleniem poziomym przysługującym od postanowień sądu pierwszej instancji. Na marginesie tego rozstrzygnięcia autor wskazuje na podstawowe problemy związane wykładnią nowych przepisów o zażaleniu przysługującym do innego składu tego samego sądu. Należą do nich m.in.: skutki błędnego skierowania zażalenia do niewłaściwego sądu, problemy z oceną rodzaju zażalenia przysługującego na podstawie przepisów szczególnych a także kwestia zachowania terminu w razie skierowania zażalenia do niewłaściwego sądu.
Słowa kluczowe: środki zaskarżenia, zażalenie, dewolutywność, nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego
Devolutive appeal vs. horizontal appeal in civil proceedings
Dr Hab. Piotr Rylski – Faculty of Law and Administration, University of Warsaw
ORCID: 0000-0002-5399-1624
The article discusses one of the recent resolutions of the Supreme Court in case III CZP 12/20. In this decision, the Supreme Court assessed the relationship between a devolutive complaint and a horizontal complaint against decisions of the court of first instance. On the side-line of this decision, the author mentions the basic problems related to the interpretation of the new provisions on a complaint that is available to a different bench of the same court. These include the consequences of an erroneous referral of a complaint to the wrong court, problems with the assessment of the type of complaint available under specific provisions and the issue of meeting the deadline if the appeal is filed with the wrong court.
Keywords: remedies, appeal, devolution, amendment to the Civil Procedures Code
Bibliografia / References
Bladowski B., Zażalenie w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Dziurda M., Postępowanie w sprawach własności intelektualnej z perspektywy systemowej, „Przegląd Sądowy” 2020/10.
Ereciński T. (red.), System Prawa Procesowego Cywilnego, t. III – Środki zaskarżenia, cz. 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2013.
Grzegorczyk P., O zakresie zastosowania art. 369 § 3 KPC, „Monitor Prawniczy” 2014/19.
Jakubecki A. (red.). Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, LEX 2019.
Krawczyk R., Przeoczenie zmiany przepisów a odrzucenie zażalenia, „Dziennik Gazeta Prawna” z 5.11.2019 r., nr 214.
Malczyk M., Zażalenie w postępowaniu cywilnym do Sądu Najwyższego jako gwarancja konstytucyjnego prawa do sądu – uwagi na tle art. 3941 § 11 k.p.c. (Czego oczekujemy od przyszłego kodeksu postępowania cywilnego?) [w:] Postępowanie rozpoznawcze w przyszłym kodeksie postępowania cywilnego. Materiały Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Postępowania Cywilnego w Katowicach–Kocierzu (26–29 września 2013 r.), red. K. Markiewicz, A. Torbus, Warszawa 2014.
Manowska M. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, LEX 2020.
Marciniak A. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz do art. 2051–42412, Legalis 2019.
Michalska-Marciniak M., Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013.
Pyzder B., Zbieg zażalenia dewolutywnego i zażalenia poziomego w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 2020/10.
Rylski P., O nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 4.07.2019 r. w ogólności, „Palestra” 2019/11–12.
Rylski P., Uczestnik postępowania nieprocesowego – zagadnienia konstrukcyjne, Warszawa 2017.
Rylski P., Zmiany w przepisach o postępowaniu apelacyjnym w świetle modelu apelacji cywilnej, „Polski Proces Cywilny” 2020/1.
Siedlecki W. (red), System prawa procesowego cywilnego, t. 3, Zaskarżanie orzeczeń sądowych, Wrocław–Warszawa 1986.
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, druk sejm. nr 3137, VIII kadencja, www.sejm.gov.pl.
Wróbel A., Zażalenie w świetle nowelizacji z 4.7.2019 r. w ujęciu prawnoporównawczym [w:] Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z 4.07.2019 r. w praktyce, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, M. Malczyk, Warszawa 2020.
Zembrzuski T. (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w prawach cywilnych, Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, Warszawa 2020.
Zembrzuski T., Zażalenie po nowelizacji, czyli o standardzie środka zaskarżenia, „Palestra” 2019/11–12.
2. Zasada równego traktowania w prawie Unii Europejskiej a odmienne traktowanie osób niezaszczepionych przeciw COVID-19
dr hab. Izabela Wróbel – profesor i kierownik Centrum Badań Prawnych w Wyższej Szkole Bankowej we Wrocławiu, radca prawny
ORCID: 0000-0001-7907-646X
W związku z wydaniem przez Komisję Europejską warunkowych pozwoleń na dopuszczenie do obrotu dwóch pierwszych szczepionek przeciw COVID-19 na przełomie 2020 i 2021 r. i rozpoczętą przez państwa członkowskie Unii Europejskiej bezprecedensową skoordynowaną akcją masowych szczepień, przedmiotem ożywionych dyskusji stały się propozycje uczynienia ze szczepienia przeciw COVID-19 przesłanki dostępu do określonych usług lub miejsc, a zatem zróżnicowania sytuacji prawnej osób zaszczepionych i niezaszczepionych. Celem artykułu jest dokonanie oceny zgodności odmiennego traktowania osób niezaszczepionych z zakotwiczonymi w porządku prawnym UE zasadami równości i niedyskryminacji, określanymi w judykaturze na poziomie ponadnarodowym mianem zasady równego traktowania. Przeprowadzona analiza doprowadziła do wniosku, że zasada równego traktowania obowiązująca w porządku prawnym UE nie sprzeciwia się odmiennemu traktowaniu osób niezaszczepionych przeciw COVID-19.
The principle of equal treatment under European Union law and different treatment of people not vaccinated against Covid-19
Dr Hab. Izabela Wróbel – Professor and Head of the Centre for Legal Studies at the WSB University in Wrocław, legal counsel
ORCID: 0000-0001-7907-646X
The proposals to make Covid-19 vaccination a condition for access to specific services or places, and therefore to differentiate the legal situation of vaccinated and unvaccinated people became the subject of heated discussions after the European Commission issued conditional marketing authorizations for the first two Covid-19 vaccines at the turn of 2020 and after the unprecedented coordinated mass vaccination campaign was launched by the European Union Member States. The objective of the article is to assess the compatibility of the different treatment of unvaccinated people with the principles of equality and non-discrimination, which are anchored in the EU legal order and defined in the judicature at supranational level as the principle of equal treatment. The analysis led to the conclusion that the principle of equal treatment in the EU legal order does not preclude different treatment of people not vaccinated against Covid-19.
Keywords: principle of equality, principle of non-discrimination, different treatment because of health, COVID-19 vaccination
Bibliografia / References
Barcik J., Srogosz T., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2019.
Barcik J., Wentkowska A., Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2014.
Bell M., The Right to Equality and Non-Discrimination [w:] Economic and Social Rights under the EU Charter of Fundamental Rights. A Legal Perspctive, red. T. Hervey, J. Kenner, Oxford 2003.
Bogdandy A. von, Podstawowe zasady prawa UE – teoria i doktryna (cz. I), „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/8.
Bogdandy A. von, Podstawowe zasady prawa UE – teoria i doktryna (cz. III), „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/10.
Bogdandy A. von, Towards a Tyrany of Values? Principles on Defending Checks and Balances in EU Member States [w:] Defending Checks and Balances in EU Member States, red. A. Bogdandy, P. Bogdanowicz, I. Canor, Ch. Grabenwarter, M. Taborowski, M. Schmidt, Berlin 2021.
Bogdandy A. von, Tyrania wartości? Problemy i drogi europejskiej ochrony praworządności krajowej,„Europejski Przegląd Sądowy” 2019/4.
Domańska M., Zakaz dyskryminacji ze względu na więcej niż jedno zabronione kryterium, Warszawa 2019.
Kart E., Schubert K., Was für und gegen Sonderrechte spricht. Privilegien nach Corona-Impfung?, https://www.zdf.de/nachrichten/politik/corona-impfung-privilegien-pro-contra-100.html (dostęp: 12.02.2021 r.).
Klamert M., Kochenov D., A Commentary to Article 2 of the Treaty on European Union [w:] The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights. A Commentary, red. M. Kellerbauer, M. Klamert, J. Tomkin,Oxford 2019.
Kowalik-Bańczyk K., Kompetencje Unii Europejskiej wobec epidemii COVID-19, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/5.
Krawiec G., Tylko ustawa może uprzywilejować zaszczepionych obywateli, Prawo.pl – wiadomość z 7.01.2021.
Lenaerts K., Aby Karta praw podstawowych Unii Europejskiej była rzeczywistością dla wszystkich: 10 lat, odkąd Karta jest prawnie wiążąca, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/2.
Łojko N., Zwalczanie pandemii SARS-CoV-2 – na styku kompetencji krajowych i europejskich. Wybrane zagadnienia, „Europejski Przegląd Sądowy” 2020/8.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, LEX 2017.
Półtorak N., Zakres związania państw członkowskich Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej,„Europejski Przegląd Sądowy” 2014/9.
Rossi L.S., “Same Legal Value as the Treaties”? Rank, Primacy, and Direct Effects of the EU Charter of Fundamental Rights, „German Law Journal” 2017/18(4).
Safjan M., Düsterhaus D., Stosowanie prawa UE przez państwa członkowskie z perspektywy Trybunału Sprawiedliwości – od pełnej zgodności między Kartą i prawem UE do barier proceduralnych ją niweczących,„Europejski Przegląd Sądowy” 2016/8.
Schroeder W., The Rule of Law As a Value in the Sense of Article 2 TEU: What Does It Mean and Imply? [w:] Defending Checks and Balances in EU Member States, red. A. Bogdandy, P. Bogdanowicz, I. Canor, Ch. Grabenwarter, M. Taborowski, M. Schmidt, Berlin 2021.
Spieker L.D., Defending Union Values in Judicial Proceedings. On How to Turn Article 2 TEU into a Judicially Applicable Provision [w:] Defending Checks and Balances in EU Member States, red. A. Bogdandy, P. Bogdanowicz, I. Canor, Ch. Grabenwarter, M. Taborowski, M. Schmidt, Berlin 2021.
Szpunar M., Kilka uwag systematyzujących na temat zakresu zastosowania Karty Praw Podstawowych UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/10.
Sękowska-Kozłowska K., Komentarz do art. 26 [w:] Międzynarodowy pakt praw obywatelskich (osobistych) i politycznych. Komentarz, red. R. Wieruszewski, LEX 2012.
Wróbel A., komentarz do art. 8 [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz (art. 1–89) , t. 1, red. D. Miąsik, N. Półtorak, LEX 2012.
Wróbel A., komentarz do art. 18 [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz (art. 1–89), , t. 1,red. D. Miąsik, N. Półtorak, LEX 2012.
Wróbel A., komentarz do art. 19 [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz (art. 1–89), t. 1, red. D. Miąsik, N. Półtorak, LEX 2012.
Wróbel A., O niektórych aspektach koncepcji praw podstawowych UE jako zasad, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1.
Zieliński M., Wartości Unii Europejskiej [w:] Ubi ius, ibi remedium. Księga dedykowana pamięci Profesora Jana Kolasy, red. B. Krzan, Warszawa 2016.
3. O problemie orzekania nawiązki „zamiast” obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 46 § 2 Kodeksu karnego)
dr Patrycja Bróżek
ORCID: 0000-0002-3968-6594
Ważnym zagadnieniem, które wymaga głębszej analizy jest określenie relacji nawiązki orzekanej na podstawie art. 46 § 2 Kodeksu karnego do karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Należy bowiem zauważyć, że oprócz możliwości orzekania naprawienia szkody w części na podstawie § 1 art. 46 Kodeksu karnego, ustawodawca uregulował jeszcze jedną instytucję, której zastosowanie może w rezultacie prowadzić do nieuzyskania przez pokrzywdzonego kompensacji szkody w pełnej wysokości, ponieważ sąd „zamiast” obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę może orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę. Użycie przez ustawodawcę sformułowania „zamiast” jednoznacznie przesądza, że łączne zastosowanie tych instytucji jest niedopuszczalne. W konsekwencji sąd musi dokonać wyboru pomiędzy tymi dwoma środkami kompensacyjnymi, są one zatem w stosunku alternatywy. W związku z tym pojawią się na tym tle pytania: na podstawie jakich kryteriów sąd powinien dokonywać takiego wyboru? czy możliwość orzeczenia naprawienia szkody w części lub zadośćuczynienia nie jest lepszym rozwiązaniem niż zasądzanie nawiązki na podstawie art. 46 § 2 Kodeksu karnego? czy nawiązka ta jest w prawie karnym instytucją jeszcze potrzebną? Pomimo zatem ogólnie pozytywnej oceny kierunku zmian, w zakresie możliwości kompensacji szkód w prawie karnym, należy się głębiej zastanowić nad istotą nawiązki unormowanej w art. 46 § 2 Kodeksu karnego i jej relacją w stosunku do karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody. Kwestie te będą przedmiotem rozważań w ramach niniejszej publikacji.
Słowa kluczowe: nawiązka, obowiązek naprawienia szkody, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, miarkowanie odszkodowania, naprawienie szkody w części, trudności dowodowe
The problem of adjudication of punitive damages ‘instead of’ an obligation to remedy damage or compensate for an injury suffered (Article 46 § 2 of the Penal Code)
Dr Patrycja Bróżek
ORCID: 0000-0002-3968-6594
An important issue that requires a deeper analysis is the definition of the relationship between punitive damages ordered on the basis of Article 46 § 2 of the Penal Code and the criminal law obligation to remedy the damage or compensate for the injury suffered. This is because it should be noted that, apart from the ability to order the partial redress of damage according to Article 46 § 1 of the Penal Code, the legislator has regulated one more institution, the application of which may result in the injured party not being compensated for the damage at its full amount, because ‘instead’ of imposing the obligation to redress damage or compensate for the harm suffered, the court may order the payment of punitive damages to the injured party. The legislator’s use of the wording ‘instead of’ unambiguously prejudges that the joint application of these institutions is inadmissible. Consequently, the court must choose between these two compensatory measures, so they are alternatives to each other. Therefore, the following questions will arise: On the basis of which criteria should the court make such a choice? Is it not a better solution to order compensation for damage in part or redress than to order the payment of punitive damages under Article 46 § 2 of the Penal Code? Are these punitive damages under criminal law an institution that is still needed? Despite the generally positive assessment of the direction of changes regarding the possibility of compensating for damages under criminal law, the essence of the punitive damages normalized in Article 46 § 2 of the Penal Code and its relationship with the criminal law obligation to remedy the damage needs to be considered. These matters are considered in this article.
Keywords: punitive damages, the obligation to compensate the damage, redress for injury suffered, mitigation of damages, compensation for damage in part, evidentiary difficulties
Bibliografia / References
Bróżek P., O unormowaniu instytucji powództwa adhezyjnego, „Palestra” 2013/9–10.
Bryk J., Nawiązka – środek karny o charakterze kompensacyjnym [w:] Kompensacyjna funkcja prawa karnego, Księga poświęcona pamięci Profesora Zbigniewa Gostyńskiego, red. S. Waltoś, B. Nita, P. Trzaska, M. Żurek, Kraków 2002.
Cieślak W., Kilka uwag o zmianach przepisów kodeksu karnego określających nawiązkę, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005/14.
Cieślak W., Nawiązka w polskim prawie karnym – wczoraj, dzisiaj i jutro... [w:] Goudium in litteris est. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Genowefie Rejman, red.L. Gardocki, M. Królikowski, A. Walczak-Żochowska, Warszawa 2005.
Cieślak W., Nawiązka w polskim prawie karnym, Gdańsk 2006.
Czichy K., Nawiązka orzekana zamiast obowiązku naprawienia szkody, „Prokuratura i Prawo” 2012/6.
Daszkiewicz W., Naprawienie szkody w prawie karnym, Warszawa 1972.
Fredrich-Michalska I., Stachurska-Marcińczak B., Kodeks karny. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy. Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997.
Gensikowski P., Aktualne problemy nawiązki jako alternatywy obowiązku naprawienia szkody (art. 46 § 2 k.k.), „Przegląd Sądowy” 2011/9.
Giętkowski R., Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę [w:] P. Daniluk (red.), Środki karne, przepadek i środki kompensacyjne w znowelizowanym kodeksie karnym, Warszawa 2017.
Giętkowski R., Hierarchia funkcji karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody i jej znaczenie w praktyce, „Palestra” 2003/11–12.
Glaser S., Mogilnicki A., Kodeks karny. Komentarz, Kraków 1934.
Gostyński Z., Obowiązek naprawienia szkody w nowym ustawodawstwie karnym, Kraków 1999.
Iwański M., Jakubowski M., Pałka K., 2015 [w:] Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015.
Kosik J., Glosa do wyroku SN z dnia 24 marca 1977 r., IV KR 1/77, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1978/2, poz. 33.
Kozłowska-Kalisz P. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
Kubiak R., Środek kompensacyjny w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia – art. 46 k.k. po nowelizacji z 2015 r., „Prawo Asekuracyjne” 2016/1.
Łukaszewicz M., Ostapa A., Nawiązka w kodeksie karnym — niektóre zagadnienia, „Prokuratura i Prawo” 2001/7–8.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, Lublin 2012.
Marek A., Oczkowski T. [w:] System prawa karnego, t. 6, Kary i środki karne. Poddanie sprawcy próbie, red. M. Melezini, Warszawa 2010.
Muszyńska A., Naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, Warszawa 2010.
Muszyńska A., Nawiązka z art. 46 § 2 k.k. orzekana zamiast obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznana krzywdę, „Nowa kodyfikacja praw karnego”, t. 29, Warszawa 2013.
Politowicz K.A., Nawiązka i odszkodowanie w przypadku kradzieży leśnej – czyli o kumulacji roszczeń i zasadach karania w świetle art. 290 § 2 k.k., „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2014/1.
Stefański R.A. [w:] Kodeks karny, Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
4. Reguły ne peius po nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z 19 lipca 2019 r. Dobra zmiana czy kolejne ograniczenia gwarancji procesowych oskarżonego?
dr Robert Rynkun-Werner – adwokat
ORCID 0000 -0001-6559-7731
Artykuł przedstawia ocenę prawną zmian jakie nastąpiły na mocy nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z 2019 r. w zakresie art. 454 k.p.k., który odnosi się do tzw. reguł ne peius. Autor prezentuje krytyczne stanowisko wobec przeprowadzonych zmian, których dokonał ustawodawca, kierując się nadrzędnym celem, jakim miało być usprawnienie postępowań sądowych w szczególności poprzez uniknięcie ponownego przeprowadzania tych postępowań przed sądem pierwszej instancji. Prezentowane uwagi dotyczą w głównej mierze kolejnego ograniczania przez ustawodawcę reguł ne peius,tym razem poprzez wykreślenie z art. 454 k.p.k. w § 1 zakazu orzekania na niekorzyść oskarżonego, wobec którego postępowanie karne w pierwszej instancji warunkowo umorzono oraz ⸹ 3, który zakazywał orzekania przez sąd drugiej instancji kary dożywotniego pozbawienia wolności w przypadku gdy takiej kary nie orzekł sąd pierwszej instancji. Zdaniem autora zmiany te wbrew założeniom ustawodawcy naruszają gwarancje procesowe oskarżonego, w zakresie prawa do obrony, a także prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Tym bardziej, że projekt był oparty na fikcyjnych założeniach, mających uzasadniać konieczność przeprowadzenia zmian m.in. w zakresie reguł ne peius, w tym bez żadnego realnego odniesienia się do danych statystycznych. Zakładana dobra zmiana okazała się kolejnym ograniczeniem gwarancji procesowych oskarżonego, a nie drogą do poprawy efektywności postępowań sądowych.
Słowa kluczowe: reguły ne peius, prawo do obrony, dwuinstancyjność postępowania
Ne peius rules after the amendment of the CPC of 19 July 2019. Good change or further restrictions of the defendant’s procedural guarantees?
Dr Robert Rynkun-Werner – attorney-at-law
ORCID 0000 -0001-6559-7731
The article presents a legal assessment of the changes that took place under the amendment of the Criminal Procedures Code of 2019 with regard to Article 454 CPC which refers to the so-called ne peius rules. The author presents a critical position on the changes made by the legislator, guided by the overriding objective, which was to streamline court proceedings, especially by avoiding re-conducting these proceedings before the first instance court. The presented comments mainly apply to another restriction of the ne peius rule by the legislator, this time by deleting the prohibition to adjudicate to the detriment of the accused, against whom the criminal proceedings in the first instance were conditionally discontinued, in § 1 of Article 454 of the Criminal Procedures Code and § 3, which prohibited the second instance court from imposing life imprisonment if such a penalty was not imposed by the first instance court. According to the author, despite the legislator’s assumptions, these changes breach the accused’s procedural guarantees regarding the right to a defence and to two-instance court proceedings. All the more so that the bill was based on fictitious assumptions, which were supposed to justify the need to introduce changes, among other things, regarding the ne peius rules, including without any real reference to statistical data. The assumed good change turned out to be yet another restriction of the procedural guarantees of the accused, and not a way of improving the efficiency of court proceedings.
Keywords: ne peius rules, right to a defence, two-instance proceedings
Bibliografia / References
Drajewicz D., Reguły ne peius – uwagi de lega lata i de lege ferenda, „Przegląd Sądowy” 2017/4.
Grzeszczyk W., Reguły ne peius w postępowaniu karnym (art. 454 k.p.k.), „Prokuratura i Prawo” 2008/2.
Hermeliński W. Nita B., Orzekanie reformatoryjne na podstawie nowych ustaleń faktycznych w postepowaniu karnym, „Państwo i Prawo” 2009/4.
Hofmański P. Zabłocki S., Reguły ne peius a zasady procesu karnego [w:] Iudicium et scientia. Księga Jubileuszowa Profesora Romualda Kmiecika, red. A Przyborowska-Klimczak, A. Taracha, Warszawa 2011.
Kosonoga J., komentarz do art. 32 [w:] Kodek karny. Komentarz, red. R. Stefański, Legalis 2019.
Hypś S., Opinia dotycząca rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postepowania karnego oraz niektórych innych ustaw, sejm.gov.pl.
Koper R., Sens i bezsens reguł ne peius w procesie karnym, „Palestra” 2018/1–2.
Sakowicz A., komentarz do art. 454 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2018.
Skorupka J., komentarz do art. 2 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Skupiński J. Mierzwińska-Lorencka J., komentarz do art. 66 [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Warszawa 2019.
Szumiło-Kulczycka D., Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, druk poselski nr 325, sejm.gov.pl.
Świecki D., komentarz do art. 454 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Zabłocki S., komentarz do art. 454 [w:] Kodek postępowania karnego. Komentarz, t. 2, red. Z. Gostyński, Warszawa 1998.
Justyna Sarkowicz – absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego ORCID: 0000-0001-8913-6665
Przedmiotem niniejszego artykułu jest przestępstwo plagiatu w świetle przepisów Unii Europejskiej i polskiego prawa. Głównym celem jest interpretacja obowiązujących przepisów penalnych w świetle obowiązującej zasady pewności prawa. Analiza koncentruje się na tym, czy dana osoba jest w stanie a priori przewidzieć, czy popełnia przestępstwo plagiatu.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, polskie prawo karne, plagiat, zasada pewności prawa, prawo autorskie
The crime of plagiarism under European Union and Polish lawJustyna Sarkowicz – graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University ORCID: 0000-0001-8913-6665
This article addresses the crime of plagiarism in the light of the regulations of the European Union and Polish law. The main objective is to interpret the applicable penal regulations in the light of the applicable principle of legal certainty. The analysis focuses on whether an individual is able to predict a priori whether he is committing the offence of plagiarism.
Keywords: European Union, Polish criminal law, plagiarism, principle of legal certainty, copyright law
Bibliografia / References
Adamski A., Prawo karne komputerowe, Warszawa 2000.
Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, red. J. Bralczyk, Warszawa 2005.
Byrska M., Prawnokarna ochrona programów komputerowych w nowym prawie autorskim [w:] Przestępczość Komputerowa, red. A. Adamski, Poznań 1994.
Czarny-Drożdżejko E., Odpowiedzialność karna za naruszenie postanowień ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2003.
Czarny-Drożdżejko E., Projektowane zmiany w przepisach karnych ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej – Uniwersytet Jagielloński”, Kraków 1999.Ćwiąkalski Z., komentarz do art. 115 [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011.
Ćwiąkalski Z., Wybrane zagadnienia odpowiedzialności karnej w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Uwagi do art. 115 [w:] Księga dedykowana dr Ewie Weigend, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2011, t. XV.Farrand B., ‘Piracy. It’s Crime.’ – The Criminalisation Process of Digital Copyright Infringement [w:] Net neutrality and other challenges for the future of the internet, Barcelona 2011.
Filipczyk H., Postulat pewności prawa w wykładni operatywnej prawa podatkowego, Warszawa 2013.
Gienas K., komentarz do art. 115 [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. E. Ferenc-Szydełko, Warszawa 2011.
Kliś M., Przestępstwa elektroniczne w aspekcie prawa autorskiego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2003/2.
van Eechoud M., Harmonizing European Copyright Law: The challenges of better law making, Alphen aan den Rijn 2009.
Nowacki J., Pewność prawa a zasada „lex retro non agit” [w:] Studia z teorii prawa, red. J. Nowacki, Kraków 2003.
Popławski H., Przestępstwa naruszające prawa autorskie, „Problemy Praworządności” 1983/11.
Raglewski J. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2014.
Seledec P., Przestępstwa naruszające prawa autorskie, „Przegląd Sądowy” 2003/7–8.
Siwicki M., Naruszenia praw autorskich i pokrewnych w środowisku cyfrowym w ujęciu międzynarodowych standardów normatywnych, „Przegląd Sądowy” 2012/5.
Szewc A., Plagiat, „Monitor Prawniczy” 1996/2.
6. Wykładnia uchwał organów spółek kapitałowych
dr Paweł Mazur –adiunkt, Wydział Prawa Uniwersytetu SWPS, adwokat
ORCID: 0000-0002-0398-3941
Celem artykułu jest wykazanie, że uchwały zmierzające do wywołania skutków stanowią czynności prawne. Ze względu jednak na specyfikę prawa spółek, przepis art. 65 Kodeksu cywilnego powinno się do nich stosować odpowiednio, na podstawie art. 2 Kodeksu spółek handlowych, przyznając pierwszeństwo obiektywnym metodom wykładni. Zasadnicze różnice zachodzące pomiędzy poszczególnymi spółkami kapitałowymi (zwłaszcza pomiędzy zamkniętymi spółkami o niewielkiej liczbie wspólników i otwartymi spółkami publicznymi) sprawiają jednak, że określenie jakie metody wykładni powinny znaleźć zastosowane przy interpretowaniu danej uchwały wymaga oceny dokonywanej in concreto. Ze względu na brak podstaw do różnicowania dyrektyw wykładni uchwał, będących czynnościami prawnymi oraz tych, które nie zmierzają do wywołania skutków prawnych oraz brak możliwości prostego bądź odpowiedniego stosowania przepisu art. 65 Kodeksu cywilnego w odniesieniu do tych ostatnich, należy postulować analogiczne stosowanie wspomnianego przepisu w odniesieniu do uchwał niebędących czynnościami prawnymi.
Interpretation of corporate resolutions
Dr Paweł Mazur – assistant professor, Faculty of Law, SWPS University of Social Sciences and Humanities, attorney-at-law
ORCID: 0000-0002-0398-3941
The objective of the article is to demonstrate that corporate resolutions triggering legal consequences should be qualified as legal transactions. However, due to particularities of company law, Article 65 of the Polish Civil Code should be applied to them accordingly, pursuant to Article 2 of the Polish Code of Commercial Companies, awarding priority to objective methods of interpretation. However, given the fundamental differences between the individual types of commercial companies (especially between closed corporations with a limited number of shareholders and public companies), the establishment of which methods of interpretation should be applied to the given resolution should be made on a case-by-case basis.Since there are no grounds for differentiating the directives for interpreting resolutions constituting legal transactions from those which are not intended to induce legal effects, and as it is impossible to apply the provision of Article 65 of the Polish Civil Code simply or adequately to the latter, the similar application of the said provision should be postulated with respect to resolutions that are not legal transactions.
Keywords: interpretation, legal transaction, resolution, company law, commercial companies
Bibliografia / References
Gasiński Ł., Granice swobody kształtowania treści statutu spółki akcyjnej, Warszawa 2014.
Radwański Z. (red.), Prawo cywilne – część ogólna,t. 2, System prawa prywatnego, Warszawa 2019.
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009.
Pietrzykowski K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2020.
Pietrzykowski K., Charakter prawny uchwały zgromadzenia spółki kapitałowej i spółdzielni, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2016, t. 36.
Safjan M. (red.), Prawo cywilne – część ogólna, t. 1, System prawa prywatnego, Warszawa 2012.
Wiśniewski A.W., Prawo o spółkach. Podręcznik praktyczny, t. 2, Warszawa 1991.
Frąckowiak J., Uchwały zgromadzeń wspólników spółek kapitałowych sprzeczne z ustawą, „Przegląd Prawa Handlowego” 2007/11.
Frąckowiak J., Charakter prawny uchwał wspólników i organów spółek handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Frąckowiak J., Handlowe czynności kreujące, „Przegląd Prawa Handlowego” 2008/12.
Wojewoda M., Uchwały, oświadczenia i czynności prawne jedynego wspólnika sp. z o.o., „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/6.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2001.
Popiołek W., Charakter prawny uchwał wspólników i organów spółek handlowych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2014/9.
Safjan M.(red.), Prawo cywilne – część ogólna, t. 1, System prawa prywatnego, Warszawa 2012.
Gębusia I., Okolski J., Poszukiwanie nowych metod wykładni oświadczeń woli w prawie spółek, „Przegląd Prawa Handlowego” 2013/8.
7. Więź rodzinna jako dobro osobiste – uwagi na tle krytycznych wypowiedzi doktryny
Tobiasz Nowakowski – doktorant, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego
ORCID: 0000-0002-0821-6901
W opracowaniu autor podejmuje polemikę ze stanowiskiem niektórych przedstawicieli doktryny, jakoby więź rodzinna nie stanowiła dobra osobistego w rozumieniu art. 23 Kodeksu cywilnego. W swych rozważaniach analizuje problem ujęcia więzi rodzinnej z perspektywy definicji dobra osobistego oraz polskiego modelu naprawienia szkody niemajątkowej. Autor zwraca również uwagę na kwestie systemowe, które także przemawiają korzyść dominującego poglądu uznającego więź rodzinną za dobro osobiste.
Family ties as a personal interest – comments in the light of critical statements of the legal doctrine
Tobiasz Nowakowski – PhD student, University of Łódź Doctoral School of Social Sciences
ORCID: 0000-0002-0821-6901
In the article, the author discusses the position of certain representatives of the legal doctrine that family ties do not constitute a personal interest in the meaning of Article 23 of the Polish Civil Code. In his considerations, he analyses the problem of approaching family ties from the perspective of the definition of personal interests and the Polish model of non-monetary compensation for damage. The author also draws attention to systemic issues, which also support the dominant view that recognizes family ties as a personal interest.
Keywords: family ties, personal interest, non-monetary loss
Bibliografia / References
Bogucki M., Glosa do uchwały składu 7 sędziów SN z 27.03.2018 r., III CZP 60/17, „Palestra” 2019/6.
Bosek L., W sprawie kwalifikacji więzi rodzinnej jako dobra osobistego. Krytyczne uwagi na tle aktualnego orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Forum Prawnicze” 2015/3.
Fuchs B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Kaliński M., Ograniczenie indemnizacji do bezpośrednio poszkodowanych – w związku z nowelizacją art. 446 Kodeksu cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2014/3.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Królikowska K., Ochrona więzi emocjonalnych między osobami bliskimi na podstawie przepisów o ochronie dóbr osobistych [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Krupa-Lipińska K., Naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej poprzez utrudnianie kontaktów z dzieckiem [w:] Dobro dziecka w ujęciu interdyscyplinarnym, Toruń 2016.
Księżak P., komentarz do art. 23 [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2014.
Lackoroński B., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 22 października 2010 r., „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/9.
Lackoroński B., Więzi rodzinne jako dobro osobiste – uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2016 r., II CSK 719/15 [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych, t. 5, Warszawa 2017.
Łolik M., Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r., III CZP 60/17, „Przegląd Sądowy” 2019/9.
Michałowska K., Niemajątkowe wartości życia rodzinnego w prawie polskim, Warszawa 2017.
Mularski K., komentarz do art. 446 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Komentarz do art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2019.
Nowakowski T., Przyczynienie się zmarłego do wypadku komunikacyjnego a wysokość zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 7.02.2019 r., II CSK 1/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/3, poz. 22.
Nowakowski T., Zadośćuczynienie pieniężne przyznawane najbliższym członkom rodziny poszkodowanego za naruszenie więzi rodzinnej. Glosa do uchwały składu 7 sędziów SN z 27.03.2018 r., III CZP 60/17, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2019/5.
Nowakowski T., Zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie więzi rodzinnej. Glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 22.10.2019 r., I NSNZP 2/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2020/5.
Osajda K., Zadośćuczynienie za doznanie przez bliskiego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, „Państwo i Prawo” 2016/1.
Pazdan M., Dobra osobiste i ich ochrona [w:] System prawa prywatnego, Prawo cywilne – część ogólna, t. 1, (red.) M. Safjan, Warszawa 2012.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2012.
Radwański Z., Olejniczek A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2011.
Safjan M., Naprawienie krzywdy niemajątkowej w ramach odpowiedzialności ex contractu [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Safjan M., Ochrona majątkowa dóbr osobistych po zmianie przepisów Kodeksu cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/1.
Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna. Przepisy wprowadzające, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Szymańska vel. Szymanek P., Zadośćuczynienie za poważny uszczerbek na zdrowiu najbliższego członka rodziny, „Monitor Prawniczy” 2018/11.
Śmieja A., Szczególne zasady naprawienia deliktowej szkody na osobie [w:] System prawa prywatnego, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Traple E., Nadużycie instytucji ochrony dóbr osobistych w praktyce orzeczniczej sądów polskich [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Tylec G., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej. Uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz orzecznictwa sądów polskich, „Przegląd Sądowy” 2018/3.
Wałachowska M., komentarz do art. 446 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna, t. 3, red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2017.
Wałachowska M., Wynagrodzenie szkód deliktowych doznanych przez pośrednio poszkodowanych, Warszawa 2014.
Zieliński M.J., Kwalifikacja więzi rodzinnej jako dobra osobistego a relacja art. 446 § 4 k.c. do art. 448 k.c. [w:] Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Zadośćuczynienie na rzecz poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym i na rzecz osób najbliższych, t. 5, Warszawa 2017.
8. Moment rozpoczęcia rozprawy w procesie cywilnym. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 23.02.2018 r., III CZP 88/17
dr Paweł Dzienis – sędzia Sądu Okręgowego w Białymstoku, wiceprezes Sądu Rejonowego w Białymstoku, wykładowca Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury
ORCID: 0000-0002-8243-7147
Glosowana uchwała dotyczy istotnego problemu praktycznego jakim jest wpływ ugodowego zakończenia sporu na rozstrzygnięcie o opłacie sądowej. Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że przepis art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h u.k.s.c. dotyczy wyłącznie ugód sądowych zawieranych przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji. Autor glosy zwraca uwagę na specyficzny moment, w którym dochodzi do zawarcia ugody przed sądem, tj. po wywołaniu sprawy a przed merytorycznym jej rozpoznaniem. Skupia się na poszukiwaniach odpowiedzi na pytanie o początek rozprawy i kwalifikację prawną tej chwili z punktu widzenia uprawnień stron. W tym celu przeprowadza wykładnię historyczną, językową i autentyczną art. 210 § 1 k.p.c. i art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h u.k.s.c. Wykorzystuje też analizę dorobku doktryny i orzecznictwa oraz wzbogaca ją elementem komparatystycznym. W konkluzji autor przeprowadza próbę dokonania szerszej wykładni od tej zaprezentowanej w komentowanej uchwale. Częściowo krytyczna ocena uchwały Sądu Najwyższego i zastanego prawa pozytywnego prowadzi do sformułowania wniosków de lege lata i de lege ferenda.
Słowa kluczowe: rozprawa, zwrot opłaty sądowej, ugoda sądowa, wywołanie sprawy, początek rozprawy, postępowanie cywilne
The moment at which the hearing starts in a civil case. Commentary on the resolution of the Supreme Court of 23 February 2018, III CZP 88/17
Dr Paweł Dzienis – judge of the Regional Court in Białystok, vice-president of the District Court in Białystok, lecturer at the National School of Judiciary and Public Prosecution
ORCID: 0000-0002-8243-7147
The resolution applies to an important practical problem, namely the impact of a court settlement of a dispute on the decision regarding the court fee. The Supreme Court held that the provision of Article 79 § 1, item 1, point h of the Act on Court Costs in Civil Cases only applies to court settlements made before the start of the hearing before the first instance court. The author of the commentary draws attention to the specific moment in which a settlement is reached before the court, namely after the case is called, but before its substantive examination. He focuses on seeking an answer to the question about the start of the hearing and the legal qualification of that moment from the point of view of the rights of the parties. To do this, he conducts a historical, linguistic and authentic interpretation of Article 210 § 1 of the Civil Procedures Code and Article 79, para.1, item h of the Act on Court Costs in Civil Cases. He also analyses the legal doctrine and the line of judgments and enriches this with a comparative element. In the conclusion, the author attempts to make a broader interpretation than that presented in the resolution. The partially critical evaluation of the Supreme Court’s resolution and the existing positive law leads to de lege lata and de lege ferenda conclusions.
Keywords: hearing, reimbursement of court fees, court settlement, calling the case, start of the hearing, civil proceedings
Bibliografia / References
Broniewicz W. [w:] W. Broniewicz, I. Kunicki, A. Marciniak, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2016.
Cieślak S., komentarz do art. 210 [w:] Kodeks postępowania cywilnego, t. 1a, Komentarz. Art. 1–42412, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2020.
Grzegorczyk P., Weitz K., komentarz do art. 210 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Jędrzejewska M., komentarz do art. 210 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. T. Ereciński, Warszawa 2016.
Feliga P., komentarz do art. 210 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Komentarz. Art. 1–50539, t. 1, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2009.
Rudkowska-Ząbczyk E., komentarz do art. 210 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2020.
Rutkowska A., Rutkowski D., komentarz do art. 210, teza 1 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2020.
Rzewuski M., Pojęcie ugody w rozumieniu art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h ustawy z 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Glosa do uchwały SN z dnia 23 lutego 2018 r., III CZP 88/17, „Glosa” 2018/4.
Sołtysik S., komentarz do art. 210 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, t. 1, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Szymaniak P., Luki w przepisach o zwrocie opłat sądowych, „Dziennik Gazeta Prawna” z 21.04.2020 r., https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1470662,zwrot-oplaty-sadowej-od-pozwu-ugoda-posiedzenie-przygotowawcze-rozprawa.html (dostęp: 10.02.2020 r.).
Telenga P., komentarz do art. 210,teza 1 [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
