Tarcza antykryzysowa 4.0 a zmiana zasad wymierzania kary za wybrane przestępstwaIzabela Jankowska-Prochot
doktor nauk politycznych, adiunkt, Wyższa Szkoła Bankowa w Warszawie, pracownik Komendy Głównej Policji w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0001-7252-2623
Tarcza antykryzysowa 4.0 a zmiana zasad wymierzania kary za wybrane przestępstwa
Przedmiotem analizy w niniejszym opracowaniu jest wpływ znowelizowanego art. 37a k.k. na system wymiaru kar. Główną jego część stanowią rozważania nad charakterem normatywnym tych zmian, ze szczególnym uwzględnieniem przebiegu procesu legislacyjnego. Konstrukcja artykułu została oparta na układzie chronologicznym wynikającym z metody badawczej opracowanej przez Stowarzyszenie Badań nad Źródłami i Funkcjami Prawa „Fontes”. Artykuł wieńczy punkt zawierający wnioski dotyczące oceny przyczyn tworzenia prawa i społeczno-gospodarczych skutków jego oddziaływania, ze szczególnym uwzględnieniem rzeczywistych powodów uchwalenia tej regulacji, zaistniałych i potencjalnych efektów jej działania oraz prognoz co do dalszej ewolucji regulacji karnoprawnych w obszarze stosowania sankcji karnych.
Słowa kluczowe: sankcje karne, orzekanie, COVID-19, tarcza antykryzysowa, zaostrzenie kary
dr Izabela Jankowska-Prochot
Assistant Professor at the WSB University in Warsaw, Employee of the Police Headquarters in Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0001-7252-2623
The Polish anti-crisis shield 4.0 and the change in rules of imposing penalties for selected crimes
The subject of analysis in this study is the impact of the amended Article 37a of the Polish Penal Code on the penalty system. The main part of it are considerations on the normative nature of these changes, with particular emphasis on the course of the legislative process. The structure of the article is based on a chronological order resulting from the research method developed by the “Fontes” Association for Research on the Sources and Functions of Law. The article ends with a section containing conclusions on the assessment of the causes of law-making and the socio-economic effects of its impact, with particular emphasis on the real reasons for the adoption of this regulation, the existing and potential effects of its implementation, and forecasts for the further evolution of criminal law regulations in the area of criminal sanctions.
Keywords: criminal sanctions, adjudication, COVID-19, anti-crisis shield, tightening of penalties
Bibliografia/References
Bartman K., Tarcza antykryzysowa 2.0. Rząd szykuje pomoc dla samorządów i średnich firm, https://www.money.pl/gospodarka/tarcza-antykryzysowa-20-rzad-szykuje-pomoc-dla-samorzadow-i-srednich-firm-6495563906721409a.html.
Bernal J., Dopuszczalność orzekania kary wolnościowej na podstawie art. 37a K.K. a instytucja występku o charakterze chuligańskim, „Studia prawno-ekonomiczne” 2016/99.
Bodalska B., Koronawirus: Zmiany kodeksu karnego “zaszyte” w tarczy antykryzysowej 4.0, https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/koronawirus-zmiany-kodeks-karny-zaszyte-w-tarcza-4-0-antykryzysowa-ziobro.
https://www.gov.pl/web/rozwoj-praca-technologia/pakiet-dot-tarczy-antykryzysowej-przyjety-przez-rzad.
https://www.gov.pl/web/tarczaantykryzysowa.
Królak J., Rząd wypłaci firmom 100 mld zł, https://www.pb.pl/rzad-wyplaci-firmom-100-mld-zl-987841.
Majewski J., Kodeks karny. Komentarz do zmian w 2015 r., Warszawa 2015.
Musiał M., Tarcza antykryzysowa 3.0: korzystne zmiany dla firm!, https://wgospodarce.pl/informacje/78704-tarcza-antykryzysowa-30-korzystne-zmiany-dla-firm.
Pomoc rządu dla firm i pracowników. Znamy szczegóły „tarczy antykryzysowej”, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2020-03-25/pomoc-rzadu-dla-firm-i-pracownikow-znamy-szczegoly-tarczy-antykryzysowej.
Jakub Hudský
doktorant, Katedra Teorii i Filozofii Prawa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID: 0000-0001-5673-0705
Dualistyczny charakter pojęcia „populizm”
Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi, iż powszechnie używane pojęcie „populizm” posiada dualistyczny charakter. Pomijając bowiem jego potoczne znaczenia (które utożsamiają go z demagogią czy oportunizmem), naukowcy określają istotę populizmu w zasadzie w dwojaki sposób. Jedni uważają, że posiada on merytoryczną treść i przejawia się jako zespół poglądów, co oznacza, że jest to rodzaj ideologii. Druga grupa naukowców stoi jednak na stanowisku, że zjawisko populizmu nie posiada własnej treści; jest ono wyłącznie swoistym modus operandi, który może zostać wykorzystany na rzecz dowolnej koncepcji politycznej. Artykuł podkreśla, że nie należy preferować żadnego z przedstawionych ujęć – każde z nich odnosi się bowiem do innego przedmiotu. Przy badaniu populizmu konieczne jest posiadanie świadomości, iż pojęcie to odnosi się do dwóch zupełnie odmiennych zjawisk. Jeżeli więc skupiamy się na populizmie – ideologii, w istocie odnosimy się do zupełnie odmiennego elementu rzeczywistości niż w sytuacji, gdy analizujemy populizm – modus operandi.
Słowa kluczowe: populizm, istota populizmu, dualistyczny charakter populizmu, populizm jako ideologia, populizm jako sposób działania
Jakub Hudský
PhD student, Department of Theory and Philosophy of Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland
ORCID: 0000-0001-5673-0705
The dualistic nature of the term “populism”
The purpose of this article is to draw attention to the fact that the commonly used term “populism” has a dualistic nature. Apart from its colloquial meanings (which equates it with demagogy or opportunism), scientists define the essence of populism basically in two ways. Some of them believe, that the term “populism” has its own substantive content and manifests itself as a set of ideas, which means that it is a kind of ideology. The second group of scientists, however, is of the opinion that the phenomenon of populism has no content of its own; it is only a kind of modus operandi that can be used for the purposes of any political concept. The article emphasises that none of the approaches presented should be preferred – each of them refers to a different subject. When studying populism, it is necessary to be aware that this concept refers to two completely different phenomena. Thus, if we focus on populism in the sense of ideology, we are actually referring to a completely different element of reality than when we analyse populism in the sense of modus operandi.
Keywords: populism, essence of populism, dualistic nature of populism, populism as an ideology, populism as a modus operandi
Bibliografia/References
Albertazzi D., McDonnel D. (red.), Twenty-First Century Populism: The Spectre of Western European Democracy, Nowy Jork 2008.
Allock J.B., ‘Populism’: A Brief Biography, „Sociology” 1971/9.
Canovan M., Populism, Nowy Jork 1981.
Klekot E. [w:] Populizm, red. O. Wysocka, Warszawa 2010.
Laclau E., Populism: What’s in a Name? [w:] Populism and the Mirror of Democracy, red. F. Panizza, Nowy Jork 2000.
Mudde C., Populistyczny Zeitgeist [w:] Populizm, red. O. Wysocka, Warszawa 2010.
Müller J.W., Co to jest populizm?, Warszawa 2017.
Pietrzykowski T., Populizm a prawo [w:] Populizm, red. M. Migalski, Katowice 2005.
Polok P., Populizm – próba definicji [w:] Populizm, red. M. Migalski, Katowice 2005.
Taggart P., Populism, Buckingham 2000.
Taguieff P.A., Nauki polityczne w konfrontacji z populizmem. Od konceptualnego mirażu do realnego problemu [w:] Populizm, red. O. Wysocka, Warszawa 2010.
Grzegorz Maroń
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zakład Nauk Historyczno- i Teoretycznoprawnych, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Rzeszowski, Polska
ORCID: 0000-0002-3861-9103
Ograniczenia wolności słowa w Polsce w okresie pandemii COVID-19
W artykule przedstawiono i poddano krytycznej ocenie wybrane formy ingerencji władzy publicznej i podmiotów niepublicznych w wolność słowa w Polsce w okresie i w związku z pandemią COVID-19. W kontekście konstytucyjnej wolności wypowiedzi oraz wolności pokrewnych (prawo do informacji publicznej, wolność zgromadzeń) omówiono: inicjatywę legislacyjną penalizacji aktów covidowej dezinformacji i negacjonizmu; czasowe pozbawienie prawa do sądu w związku z prawem do informacji publicznej; pociąganie do odpowiedzialności zawodowej tzw. sygnalistów oraz lekarzy zajmujących w kwestii pandemii stanowisko odmienne od Naczelnej Rady Lekarskiej; limitowanie uczestników zgromadzeń publicznych oraz profilowanie narracji o pandemii w internetowych środkach społecznego przekazu. W ocenie Autora wolność słowa jest tak kluczową wartością demoliberalnego państwa prawa, że z dalece posuniętą ostrożnością należy podchodzić do przypadków jej reglamentowania. Zasadna i konieczna troska o zdrowie publiczne nie może stanowić przyzwolenia na dysproporcjonalne działania represyjne i cenzorskie godzące w wolność wypowiedzi.
Słowa kluczowe: wolność słowa, COVID-19, Konstytucja RP, zasada proporcjonalności
dr hab. Grzegorz Maroń
Professor at the University of Rzeszow, Department of Historical and Theoretical Law Sciences, Institute of Legal Sciences, University of Rzeszow, Poland
ORCID: 0000-0002-3861-9103
Restrictions on freedom of speech in Poland during the COVID-19 pandemic
The article presents and critically assesses selected forms of interference by public authorities and non-public entities with freedom of speech in Poland during and in connection with the COVID-19 pandemic. In the context of constitutional freedom of expression and related freedoms (right to public information, freedom of assembly), the following topics were discussed: the legislative initiative to penalise acts of covid disinformation and denial; temporary deprivation of the right to court in connection with the right to public information; bringing to professional liability so-called whistle-blowers and doctors taking a position different from the Supreme Medical Council on the pandemic; limiting the participants of public gatherings and profiling the narrative about the pandemic in online social media. In the author's opinion, freedom of speech is such a key value of the demoliberal state of law that it is necessary to approach cases of its regulation with extreme caution. Justifiable and necessary concern for public health cannot constitute a consent to disproportionate repressive and censorship actions that threaten freedom of expression.
Keywords: freedom of speech, COVID-19, Constitution of the Republic of Poland, principle of proportionality
Bibliografia/References
Baran B., Ożóg M. (red.), Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości, Warszawa 2021.
Dobrzeniecki K., Przywora B. (red.), Ograniczenia praw i wolności w okresie pandemii COVID-19 na tle porównawczym. Pierwsze doświadczenia, Warszawa 2021.
Fathaigh R.O., Article 10 and the Chilling Effect Principle, „European Human Rights Law Review” 2013/3.
Gardocka T., Jagiełło D. (red.), Pandemia Covid-19 a prawa i wolności obywatela, Warszawa 2021.
Grad K., Turnbull A., Harmful Speech and the COVID-19 Penumbra, „Canadian Journal of Law and Technology” 2021/19(1).
Karanicolas M., Even in a Pandemic, Sunlight Is the Best Disinfectant: COVID-19 and Global Freedom of Expression, „Oregon Review of International Law” 2021/22(1).
Klinowski M., Public Truths and Their Legal Protection, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2020/3.
Mamak K., Karalność medycznych fake newsów, „Filozofia w Praktyce” 2020/6.
Nałęcz A., Ochrona praw i wolności jednostki w świetle zasady proporcjonalności [w:] Jednostka wobec władczej ingerencji administracji publicznej, t. 1, red. E. Wojcicka, Częstochowa 2013.
Niedbała M., Odpowiedzialność karna autorów fake newsów wzbudzających w opinii publicznej poczucie zagrożenia w świetle art. 224A Kodeksu Karnego, „Konteksty Społeczne”2020/8(2).
Pomeranz J., Schwid A., Governmental actions to address COVID‑19 misinformation, „Journal of Public Health Policy” 2021/42.
Radu R., Fighting the ‘Infodemic’: Legal Responses to COVID-19 Disinformation, „Social Media + Society” 2020/1–4.
Wigienka S., Countering Disinformation in the Time of the COVID-19 Pandemic, „Media i Komunikacja Społeczna” 2021/4.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
Katarzyna Płonka-Bielenin
doktor nauk prawnych, adiunkt, Katedra Prawa i Administracji, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach, Polska
ORCID: 0000-0003-4208-5172
Ograniczenia przemieszczania się oraz obowiązek poddania się kwarantannie w czasie stanu epidemii – wnioski i postulaty
Istniejąca sytuacja prawna w zakresie wprowadzonych, w formie rozporządzenia, ograniczeń przemieszczania się i kwarantanny ze względu na COVID-19 jest dość kontrowersyjna. Podnoszone są argumenty wskazujące, że rozporządzenie w przedmiocie ograniczenia przemieszczania się i kwarantanny zostało wydane na podstawie art. 46 ust. 2 i 4 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, a więc na podstawie ustawy i w związku z tym jedynie doprecyzowuje jej treść. Powyższe stanowisko jest jednak nie do przyjęcia z kilku powodów: 1) sama Konstytucja RP w art. 31 ust. 3 wskazuje, że ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie, czyli zakaz przemieszczania się powinien wynikać z ustawy, a nie z rozporządzenia, które ją doprecyzowuje; 2) przyjmując, że powyższe ograniczenia mogą zostać wprowadzone w drodze regulacji ustawowej, to zgodnie ze zdaniem drugim art. 31 ust. 3 Konstytucji RP nie mogą przecież naruszać istoty praw i wolności; 3) istnieje zasadnicza różnica pomiędzy „ograniczeniem sposobu przemieszczania się”, o którym stanowi ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, a „zakazem przemieszczania się” wprowadzonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 24.03.2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii. Ze względu na stan pandemii z pewnością pożądanym jest ograniczenie kontaktów społecznych, jednak powinno to być bardzo wyważone i z pewnością ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności powinny znaleźć odzwierciedlenie w ustawie.
Słowa kluczowe: ograniczenia przemieszczania się, kwarantanna, stan epidemii, prawa i wolności konstytucyjne, rozporządzenie w sprawie ogłoszenia stanu epidemii
dr Katarzyna Płonka-Bielenin
Assistant Professor at the Department of Law and Administration, Katowice School of Economics, Poland
ORCID: 0000-0003-4208-5172
Movement restrictions and the obligation to undergo quarantine during an epidemic – conclusions and postulates
The existing legal situation regarding the introduction of COVID-19 movement restrictions and quarantines in the form of a regulation is quite controversial. Arguments are raised indicating that the regulation on restriction of movement and quarantine was issued pursuant to Article 46 paragraphs 2 and 4 of the Act on preventing and combating infections and infectious diseases in humans, i.e. on the basis of the act and therefore only clarifies its content. However, the above viewpoint is unacceptable for several reasons: 1) the Constitution of the Republic of Poland itself, in Article 31 paragraph 3, indicates that restrictions on the exercise of constitutional freedoms and rights may be established only by statute, i.e. the prohibition of movement should result from the act, and not from the regulation which clarifies it; 2) assuming that the above limitations may be introduced by statutory regulation, then pursuant to the second sentence of Article 31 paragraph 3 of the Constitution of the Republic of Poland they cannot infringe the essence of rights and freedoms; 3) there is a fundamental difference between the “restriction on the manner of movement”, as provided for in the Act on preventing and combating infections and infectious diseases in humans, and the “prohibition of movement” introduced in the Regulation of the Minister of Health of 24/03/2020, amending the ordinance on the declaration of an epidemic in the territory of the Republic of Poland. Due to the pandemic state, it is certainly desirable to limit social contacts, but this should be well-reasoned and any restrictions on constitutional rights and freedoms should certainly be reflected in the law.
Keywords: movement restrictions, quarantine, pandemic state, constitutional rights and freedoms, ordinance on declaring an epidemic
Bibliografia/References
Balcerzak M. [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
Bosek L., Wnukiewicz-Kozłowska A. (red.), Szczególne świadczenia zdrowotne, System Prawa Medycznego, t. 2, Legalis 2018.
Fornalik A., Stan zagrożenia epidemicznego – podstawy prawne, „n.ius”, Legalis 2020.
Hofmański P. [w:] L. Garlicki, P. Hofmański, A. Wróbel, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz do art. 1–18, Legalis 2010.
Pałka K. [w:] Szczególne świadczenia zdrowotne, System Prawa Medycznego, t. 2, red. L. Bosek, A. Wnukiewicz-Kozłowska, Legalis 2018.
Płonka-Bielenin K., Bisztyga A., Instytucja stanu klęski żywiołowej w polskim systemie prawnym [w:] Współczesne wyzwania państwa i prawa. Księga jubileuszowa prof. Jerzego Jaskierni z okazji 45-lecia pracy naukowej, red. Ł. Baratyński, P. Ramiączek, K. Spryszak, Toruń 2017.
Radajewski M., Prawa i wolności człowieka i obywatela w dobie pandemii [w:] Pandemia Covid-19 a prawa i wolności obywatela, red. T. Gardocka, D. Jagiełło, Warszawa 2020.
Szmid K. [w:] Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Komentarz, red. K. Szmid, Legalis 2020.
Wolski A., Społeczna pandemia, Materiały z Konferencji Naukowej GWSH, 6.08.2020 r. (niepublikowane).
Jarosław Reszczyński
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska
ORCID: 0000-0002-4843-783X
Kulturowe przesłanki nabycia obywatelstwa
Narastające zjawisko migracji cudzoziemców do państw narodowych i osiedlania się w nich na stałe stawia przed tymi państwami problem ochrony własnej tożsamości kulturowej i spoistości narodowej. Naturalnym oczekiwaniem jest asymilacja i integracja przybyszów. Są to procesy złożone i zależne od wielu okoliczności. Wiążą się z nimi i mają na nie wpływ regulacje prawne. Prawnym wyrazem relacji między państwem a jednostką jest od wieków obywatelstwo. Przyjęte we współczesnej nauce prawa (Contemporary Jurisprudence) jego rozumienie dotyczy tylko formalnego aspektu związków między nimi – istnienia wzajemnych praw i obowiązków. Nie uwzględnia charakteru tych związków i ich faktycznej treści. W przypadku imigrantów trwale związanych z danym państwem uznanie ich za obywateli leży w jego interesie. Nadanie obywatelstwa powinno być jednak zależne od stwierdzenia efektywnego związku przybysza z państwem i od włączenia się przez niego do miejscowej wspólnoty. Uzasadnione jest więc badanie przez państwo wystąpienia przesłanek integracji. Dla osiągnięcia jednolitych standardów prawnych ich katalog powinien być zobiektywizowany. Tożsamość i asymilacja mają podłoże kulturowe. Ich ujęcie w formalne kryteria jest trudne do osiągnięcia. Ustawodawstwo polskie od czasu odzyskania niepodległości odwołuje się przy staraniach obywateli innych państw o obywatelstwo polskie do przesłanki narodowości i poszukuje poza deklaracjami potwierdzenia polskości w faktach z ich życia. Współcześnie w praktyce politycznej Republiki Włoskiej pojawiła się koncepcja, by jako podstawę nadania cudzoziemcowi obywatelstwa włoskiego traktować wypełnienie przez niego obowiązku szkolnego we Włoszech (ius culturae). Jest dowiedzione, że procesy skolaryzacji (schooling) w młodym wieku stanowią bardzo ważny czynnik formowania tożsamości kulturowej. Są też łatwe do formalnego potwierdzenia. Większość cudzoziemców osiedlających się obecnie w Polsce nie ma polskiej tożsamości etnicznej. Ich dzieci kształcą się w polskich szkołach i polskich środowiskach. W przyszłych regulacjach prawnych nabycia obywatelstwa, które muszą być dostosowane do potrzeb praktycznych, warto uwzględnić czynniki kulturowe, a wśród nich uzyskanie wykształcenia w polskim systemie oświaty.
Słowa kluczowe: obywatelstwo, migracje, tożsamość kulturowa i narodowa, prawne regulacje związku jednostki i państwa
dr hab. Jarosław Reszczyński
Professor at the Jan Kochanowski University in Kielce, Poland
ORCID: 0000-0002-4843-783X
The acquisition of citizenship – cultural premises
The growing phenomenon of migration of foreigners to nation states and their permanent settlement presents these states with the problem of protecting their own cultural identity and national cohesion. The assimilation and integration of newcomers is naturally expected. Those processes are complex and depend on many circumstances. They are bound and influenced by legal regulations. For centuries, citizenship has been the legal expression of the relationship between the state and the individual. Its understanding in contemporary jurisprudence only relates to the formal relations between them – the existence of mutual rights and obligations. The nature of those relations and their actual content are not taken into account. In the case of immigrants permanently linked to a given state their recognition as citizens lies in the interest of that state. However, granting citizenship should be dependent on the confirmation of an effective link of the migrants with the state and their integration with the local community. Therefore, it is justified for the state to examine the prerequisites for integration. In order to achieve uniform legal standards, the list of those premises should be objectified. Identity and assimilation are based on cultural foundations. Establishing formal criteria here is difficult to achieve. Since regaining independence, Polish legislation refers to the nationality condition in the efforts of citizens of other countries to obtain Polish citizenship and seeks, apart from declarations, confirmation of their Polishness in their lives. Currently, in the political practice of the Italian Republic the idea has emerged to treat the completion of compulsory education in Italy as the basis for granting Italian citizenship to a foreigner (ius culturae). It has been proven that schooling at an early age is a very important factor in the formation of cultural identity. This is also easy to formally confirm. Most of the foreigners currently settling in Poland do not have Polish ethnic identity. Their children attend Polish schools and are raised in Polish communities In future legal regulations regarding the acquisition of citizenship, which must be adapted to practical needs, it is worth taking into account cultural factors, including obtaining education in the Polish education system.
Keywords: citizenship, migrations, cultural and national identity, legal regulations of the relationship between the individual and the state
Bibliografia/References
Arystoteles, Polityka, Dzieła wszystkie, t. 6, przekł. L. Piotrowicz, Warszawa 2001.
Bielman Sánchez A., Citoyennes hellénistiques. Les femmes et leur cite en Asie mineure séleucide [w:] L’Orient méditerranéen de la mort d’Alexandre au Ier siècle avantnotreère. Anatolie, Chypre, Egypte, Syrie, red. M.-Th. Le Dinahet, Nantes 2003.
Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005.
Codini E., Ius culturae. Brevi note a proposito dei progetti di riforma dei modi d’acquisto della cittadinanza concernenti i figli degli immigrati, Milano 2021, https://www.ismu.org/wp-content/uploads/2021/07/Codini_Paper_Ius-culturae_2021.pdf.
Czapliński W., Problematyka obywatelstwa w aktualnych pracach Rady Europy, „Studia Europejskie” 1998/2.
Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009.
Durczok J., Pierwotne nabycie obywatelstwa w systemach prawnych Polski i Niemiec na tle regulacji prawa międzynarodowego. Kwestia obywatelstwa kobiet, „Acta Erasmiana” IX, Varia II, Wrocław 2015.
Fröhlich P., La citoyenneté grecque entre Aristote et les modernes, “Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2016/27.
Gellner E., Narody i nacjonalizm, przekł. T. Hołówka, Warszawa 2009.
Gniadzik M., Ewolucja statusu obywateli Unii wobec państwa przyjmującego i państwa pochodzenia w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Warszawa 2018.
Góralczyk W., Sawicki S., Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2009.
Hobsbawm E., Masowa produkcja tradycji: Europa, lata 1870–1914 [w:] Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawm, T. Ranger, przekł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków 2008.
Hobsbawm E., Narody i nacjonalizm po 1780 roku. Program, mit, rzeczywistość, przekł. J. Maciejczyk, M. Starnawski, Warszawa 2010.
http://documenti.camera.it/leg18/pdl/pdf/leg.18.pdl.camera.717.18PDL0027270.pdf.
https://www.camera.it/leg17/465?tema=integrazione_cittadinanza.
https://www.camera.it/leg18/126?tab=&leg=18&idDocumento=0717.
https://www.repubblica.it/politica/2019/11/18/news/ius_soli_tre_testi_di_legge_in_parlamento_ma_iter_in_salita-241334046/.
https://www.senato.it/japp/bgt/showdoc/17/DOSSIER/0/941909/index.html?part=dossier_dossier1-sezione_sezione11-h2_h23.
https://www.treccani.it/vocabolario/ius-culturae_%28Neologismi%29/.
https://tsdavo.gov.ua/wp-content/grand-media/image/4-048zv.jpg.
Jagielski J., Obywatelstwo polskie. Komentarz, Warszawa 2016.
Jagielski J., Obywatelstwo polskie. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1998.
Kierznowski Ł., Stankiewicz E., Wpływ instytucji obywatelstwa na funkcjonowanie społeczeństwa wielokulturowego, „Drohiczyński Przegląd Naukowy. Wielokulturowe Studia Drohiczyńskiego Towarzystwa Naukowego” 2015/7.
Kiwior D., Instytucja obywatelstwa Unii Europejskiej, Rzeszów–Przemyśl 2013, http://m.wspia.eu/file/20286/79-KIWIOR+DAMIAN.pdf.
Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Warszawa 2008.
Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1999.
Malec D., Obywatelstwo państwa polskiego w świetle orzecznictwa Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1922–1939, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2015/2(14).
Marciniak W., Polskie interpretacje umowy z 6 lipca 1945 roku w kwestii obywatelstwa osób przebywających na terenie państw trzecich, „Echa Przeszłości” 2016/17.
Paleczny T., Socjologia tożsamości, Kraków 2008.
Pennington K., Władca i prawo 1200–1600, Suwerenność monarchy a prawa poddanych w zachodnioeuropejskiej tradycji prawnej, przekł. A. Pysiak, Warszawa 2012.
Pudzianowska D., Obywatelstwo w procesie zmian, Warszawa 2013.
Pudzianowska D., O istocie instytucji prawnej obywatelstwa, „Studia Biura Analiz Sejmowych” 2015/4(44).
Sadurski W., Obywatelstwo Unii, „Studia Europejskie” 2005/4.
Serowaniec M., Włoch W., Obywatelstwo Unii Europejskiej w świetle koncepcji dzielonej suwerenności ludu J. Habermasa, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014/3(9).
Skubiszewski K., Nieznane poglądy sędziego Bohdana Winiarskiego na zagadnienie obywatelstwa i opieki dyplomatycznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1987/4.
Smith A.D., Etniczne źródła narodów, przekł. M. Głowacka-Grajper, Kraków 2009.
Smith A.D., Kulturowe podstawy narodów, przekł. W. Usakiewicz, Kraków 2009.
Smith A.D., Nacjonalizm. Teoria, ideologia, historia, przekł. E. Chomicka, Warszawa 2007.
Somers M.R., Citizenship and the Place of Public Sphere. Law, Community and Political Culture in the Transition to Democracy, “American Sociological Review” 1993/5(58).
Surowiecka A., Obywatelstwo europejskie – pojęcie i ewolucja, „Perspek†iva, Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2012/1(20).
Stoczewska B., Autonomia narodowościowa jako koncepcja rozwiązania problemu mniejszości narodowych w europejskiej (głównie polskiej) myśli politycznej XIX i XX wieku, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2010/3.
Switat M., Kwestia obywatelstwa i przypadki bezpaństwowości w krajach Rady Współpracy Zatoki Arabskiej/Perskiej [w:] Obywatelstwo na progu XXI wieku. Konteksty prawne i kulturowe, red. M. Ząbek, Warszawa 2013.
Tarquinio M., Ius culturae, via giusta alla cittadinanza. Ma se non si fa sul serio, meglio tacere, https://www.avvenire.it/opinioni/pagine/direttore-risponde-ius-culturae.
Tomaszewski J., Zarys dziejów Żydów w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1990.
Trzciński K., Obywatelstwo w Europie. Z dziejów idei i instytucji, Warszawa 2006.
Trzciński K., Obywatelstwo w Europie. Idea i jej wyraz formalny w perspektywie historycznej, „Studia Europejskie” 2002/2.
Ura P., Obywatelstwo w świetle prawa administracyjnego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Seria Prawnicza” 2014/84(15).
Vorbrich R., Kwestia tubylcza a status obywatela w Kamerunie [w:] Obywatelstwo na progu XXI wieku. Konteksty prawne i kulturowe, red. M. Ząbek, Warszawa 2013.
Wojnowska-Radzińska J., Obywatelstwo Unii Europejskiej, „Studia Biura Analiz Sejmowych” 2015/4(44).
Zdanowicz M., W kierunku obywatelstwa Unii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2001/4.
Znaniecki F., Współczesne narody, Warszawa 1990.
Zych T., Rozwój nowoczesnych konstrukcji prawnych obywatelstwa i bezpaństwowości w świetle tezy Hannah Arendt o aporetyczności oświeceniowej koncepcji praw człowieka, „Forum Prawnicze” 2017/4(42).
Andrzej Marian Świątkowski
profesor doktor habilitowany, Akademia Ignatianum w Krakowie, Polska
ORCID: 0000-0003-1753-7810
Mobbing i procedury antymobbingowe
Autor krytykuje poziom ochrony prawnej gwarantowanej przepisami Kodeksu pracy i niejednolitymi wewnętrznymi quasi-normami wydawanymi przez pracodawców. Polski ustawodawca nieregulujący procedur antymobbingowych przeniósł odpowiedzialność za mobbing na pracodawców. Zostali oni zobowiązani nie tylko – jak stwierdzono w art. 943 § 1 Kodeksu pracy – do przeciwdziałania mobbingowi, lecz także pokrycia skutków tego bezprawnego czynu. Mobbing i procedury mobbingowe nie zostały zsynchronizowane przez ustawodawcę i uregulowane w jednym akcie prawnym. Za wyrządzone poszkodowanemu pracownikowi krzywdy i szkody materialnoprawne, chronione przepisami prawa pracy, mobber nie ponosi odpowiedzialności majątkowej. Dlatego – zdaniem autora – aktualny model wyłącznej odpowiedzialności pracodawcy za szkody wyrządzone mobbingiem powinien zostać poddany korekcie.
Słowa kluczowe: Kodeks pracy, mobbing, odpowiedzialność, pracownicy, procedury antymobbingowe
prof. dr hab. Andrzej Marian Świątkowski
Ignatianum Academy in Cracow, Poland
ORCID: 0000-0003-1753-7810
Mobbing and anti-mobbing procedures
The author criticizes the level of legal protection guaranteed by the provisions of the Polish Labour Code and non-uniform internal quasi-standards issued by employers. The Polish legislator, who does not regulate anti-mobbing procedures, has transferred the responsibility for mobbing to employers. They were obliged not only – as stated in Article 943 § 1 of the Polish Labour Code – to counteract mobbing, but also to cover the effects of this unlawful act. Mobbing and mobbing procedures have not been synchronised by the legislator and regulated in one legal act. The mobber shall not be liable for the material and legal damages caused to the affected employee, protected by the provisions of the labour law. Therefore, in the author's opinion, the current model of the employer's exclusive liability for damages caused by mobbing should be corrected.
Keywords: anti-mobbing procedures, bullying, employees, harassment, Labour Code, legal responsibility
Bibliografia/References
Adams A., Crawford N., Bullying at Work: How to Confront and Overcome It, London 1992.
Agatston P.W., Kowalski R.M., Limber S.P., Electronic bullying among middle school students, „Journal of Adolescent Health” 2007/41.
Agevall O., Rapport nr 29, The Career of Mobbing: Emergence, Transformation, and Utilisation of a New Concept, Goeteborg 2008.
Bassman E.S., Abuse in the Workplace: Management Remedies and Bottom Line Impact, Westport 1992.
Beran T., Li Q., Cyber-harassment: a new method for an old behavior, „Journal of Educational Computing Research” 2005/32.
Bosak M., Zjawisko mobbingu jako patologia: kilka uwag na tle regulacji zawartych w kodeksie pracy, „Ius et Admnistratio”, Rzeszów 2010.
Brodski C.M., The Harrassed Worker, Lexington 1976.
Budyn-Kulik M., Wzajemna relacja nękania z art. 190a § 1 k.k. i mobbingu z art. 943 § 2 k.p., „Annales Universitas Mariae Curie Skłodowska, sectio G” 2020/67.
Chappel D., Di Marino V., Violence at Work, International Labour Office, Geneva 1998.
Czapska-Małecka K., O długotrwałości mobbingu. Cykl: „Czym jest mobbing i jak go rozpoznać?, https://prolaboria.pl/blog/o-dlugotrwalosci-mobbingu.
Davenport N.Z., Distler D.R., Schwartz G., Elliott P., Mobbing Emotional Abuse in the American Workplace, Iowa 1999.
Einarsen S., Hoel H., Zapf D., Cooper C., The concept of bullying at work: the European tradition [w:] Bullying and Emotional Abuse in the Workplace: International Perspectives in Research and Practice, red. S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, C. Cooper, London 2003.
Enwefa R.L., Danshy-Giles G., Giles F., Terror in the academy: breaking the cycle of silence on bullying, mobbing, and emotional abuse in the workplace, NAAAS Conference Proceedings, Scarborough: National Association of African American Studies, Scarborough 2010.
Faley R.H., Knapp D.E., Kustis G.A., Dubois C.L.Z., Estimating the organizational costs of sexual harassment: The case of the U.S. Army, „Journal of Business and Psychology” 1999/13.
Field T., Bully in Sight: How to Predict, Resist, Challenge and Combat Workplace Bulling, Oxfordshire 1996.
Ger E., Charakterystyka mobbingu. Mobbing. Nowe pojęcie czy nowe zjawisko? Z pogranicza psychologii klinicznej oraz psychologii pracy, http://www.lgrant.com/Mobbing-charakterystyka-mobbingu.
Gładoch M., Mobbing a praca pod kierunkiem pracodawcy, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2006/4.
Gruba J., Stasińska B., Wyleżałek J., Raport o stanie procedur antymobbingowych na uczelniach publicznych w Polsce, Fundacja Nauka Polska, Gliwice 2019.
Heinemann P.P., Mobbing: gruppvåld bland barn och vuxna, „Stockholm: Natur och kultur” 1972.
Hoel H., Sparks K., Cooper C.L., The Cost of Violence/Stress at Work and the Benefits of a Violence/Stress-Free Working Environment, International Labour Organization, Geneva 2001.
Hornstein H.A., Brutal Bosses and their Prey. How to Identify and Overcome Abuse in the Workplace, New York 1996.
Jędrejek G., Cywilnoprawna odpowiedzialność za stosowanie mobbingu, Warszawa 2010.
Kaliński M., Rozdział I Odpowiedzialność odszkodowawcza [w:] System prawa prywatnego, tom 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Koonin M., Green T.M., The Emotionally Abusive Workplace, „Journal of Emotional Abuse” 2004/4(3–4).
Kosińska J., Aspekty prawne lobbingu na tle przestępstwa z art. 218 § 1 k.k. – uporczywość a umyślność, „Monitor Prawa Pracy” 2008/6.
Lewis D., Voices in the social construction of bullying at work: Exploring multiple realities in further and higher education, „International Journal of Management and Decision Making” 2003/4(1).
Lewis J., Coursol D., Wahl K.H., Addressing issues of workplace harassment: counseling the targets, „Journal of Employment Counceling” 2002/39(3), https://doi.org/10.1002/j.2161-1920.2002.tb00842.x.
Leymann H., Gustafsson A., Mobbing at work and the development of post traumatic stress disorders, „European Journal of Work and Organizational Psychology” 1996/5(2).
Leymann H., Mobbing and psychological terror at workplaces, „Violence and Victims” 1990/5(2).
Leymann, H., The content and development of mobbing at work, „European Journal of Work and Organizational Psychology” 1996/5(2).
Loraleigh K., Emotional Abuse in the Workplace: Conceptual and Empirical Issues, „Journal of Emotional Abuse” 1998/1.
Lorentz K., Das Sogenannte Böse. Zur Naturgeschitchte der Aggression, polski przekład Tak zwane zło, A.D. Tuszyńska, Warszawa 1972.
Matthiesen S.B., Aasen E., Holst, G., Wie K., Einarsen S., The escalation of conflict: a case study of bullying at work, „International Journal of Management & Decision Making” 2003/4(1).
Mobbing, nowe pojęcie, czy nowe zjawisko? Raport miesiąca, https://studylibpl.com/doc/1202354/mobbing.-nowe-poj%C4%99cie--czy-nowe-zjawisko%3F.
Mobbing, stres, depresja w miejscu pracy, 9.10.2019 r., http://bezpieczniwpracy.pl/bezpieczenstwo-pracy-w-polsce-2019/.
Rayner C., Hoel H., Cooper C.L., Workplace Bullying: What we know, who is to blame, and what can we do?, London 2002.
Romer M.T., Najda M., Mobbing w ujęciu psychologiczno-prawnym, Warszawa 2010.
Sheehan M.J., Jordan P.J., Bullying, emotions and the learning organisation [w:] Bullying and Emotional Abuse in the Workplace: International perspectives in research and practice, red. S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, C.L. Cooper, London 2003.
Szabłowska-Juckiewicz M., Glosa do wyroku SN z 22.01.2015 r., III PK 65/14, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016/4, poz. 34.
Świątkowski A.M., Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2019.
Westhues K., Administrative Mobbing at the University of Toronto, Queenstown 2004.
Williams K.R., Guerra N.G., Prevalence and predictors of internet bullying, „Journal of Adolescent Health” 2007/41.
Wilson C.B., U.S. businesses suffer from workplace trauma, „Personnel Journal” 1991/70(7).
Wypych-Żywicka A., Naruszenie zasad współżycia społecznego z art. 100 § 2 pkt 6 k.p. jako przyczyna rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 k.p. Glosa do wyroku SN z dnia 29 czerwca 2005 r., I PK 290/04, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2007/1.
Yamada D., The phenomenon of 'workplace bullying' and the need for status-blind hostile work environment protection, „Georgetown Law Journal” 1996/88(3).
Zych, M., Normatywna definicja lobbingu, „Monitor Prawa Pracy” 2006/4.
Paweł Derlecki
doktorant, Zakład Prawa Samorządu Terytorialnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
ORCID: 0000-0002-7744-3892
Dopuszczalność finansowania przez jednostki samorządu terytorialnego stypendiów sportowych przeznaczonych dla zawodników sportów elektronicznych
Sport elektroniczny stał się globalnym fenomenem. Poszczególne rozgrywki potrafią być śledzone przez miliony widzów, zaś pule nagród sięgają milionów dolarów. Przez długi okres czasu ustawodawca nie dostrzegał rosnącej popularności tej dyscypliny. Dopiero nowelizacja ustawy o sporcie z 2017 r. potencjalnie otworzyła prawne możliwości wspierania e-sportu. Wprowadzona regulacja jest jednak niezwykle ogólna i wywołuje wątpliwości interpretacyjne. Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy jednostka samorządu terytorialnego, biorąc pod uwagę wymogi, jakie stawia ustawodawca w tym zakresie, może finansować stypendia sportowe dla zawodników rywalizujących w ramach sportu elektronicznego.
Słowa kluczowe: sport elektroniczny, stypendium sportowe, wspieranie sportu przez jednostki samorządu terytorialnego
Paweł Derlecki
PhD Student at the Department of Local Government Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University, Cracow, Poland
ORCID: 0000-0002-7744-3892
The admissibility of financing sports scholarships for e-sport players by local government units
E-sport has become a global phenomenon. Individual games can be followed by millions of viewers, and the prize pools reach millions of dollars. For a long time, the legislator did not notice the growing popularity of this discipline. It was only the amendment to the Act on Sports of 2017 that potentially opened the legal possibilities of supporting e-sport. The introduced regulation, however, is extremely general and raises interpretation doubts. The aim of this article is an attempt to answer the question whether a local government unit, taking into account the requirements imposed by the legislator in this regard, can finance sports scholarships for players competing in e-sport.
Keywords: e-sport, sports scholarship, support for sport by local government units
Bibliografia/References
Biliński M., Jednostki samorządu terytorialnego a sport. Wspieranie i działalność gospodarcza [w:] Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego. Dopuszczalność i granice jej prowadzenia, red. M. Stec, M. Mączyński, Warszawa 2016.
Biliński M., Problemy prawne działalności z zakresu e-sportu [w:] E-sport. Aspekty prawne, red. Ł. Klimczyk, M. Leciak, Warszawa 2020.
Brzozowski M., Organizacja e-sportowa [w:] E-sport. Prawne aspekty, red. K. Grzybczyk, Warszawa 2021.
Cajsel W., Ustawa o sporcie. Komentarz, Warszawa 2011.
Krześniak E.J., Ustawa o sporcie. Komentarz, Warszawa 2020.
Myrna S., E-sport w świetle nowelizacji ustawy o sporcie, „Prawo mediów elektronicznych” 2020/1.
Wcisło T., Finansowanie organizacji e-sportowych przez jednostki samorządu terytorialnego ze środków przeznaczonych na rozwój sportu w świetle ustawy o sporcie, „Samorząd Terytorialny” 2019/12.
Zuzanna Staniszewska
doktorantka, Polska Akademia Nauk, Instytut Nauk Prawnych, Warszawa, Polska
ORCID: 0000-0001-7357-2227
Konieczność przedkładania taryfy do zatwierdzenia przez przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną będące „sprzedawcą zasiedziałym”
Podstawowym obowiązkiem wynikającym z Prawa energetycznego, kształtującym rynek detaliczny sprzedaży energii elektrycznej, jest przedstawianie przez sprzedawców taryf na dany rok do zatwierdzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki. W jego kompetencjach leży także zwolnienie z tego obowiązku, jeżeli stwierdzi, że przedsiębiorstwo działa w warunkach konkurencji. Obecnie tym obowiązkiem objęci są tylko tzw. „sprzedawcy zasiedziali” w zakresie sprzedaży energii odbiorcom końcowym będącym gospodarstwami domowymi. W 2024 r. dojdzie do uwolnienia tego segmentu sprzedaży w sektorze gazowym, podczas gdy taka data nie została wyznaczona dla dostaw energii elektrycznej. Przygotowania do uwolnienia cen na rynku detalicznym energii elektrycznej trwają od ponad 20 lat. Prawo energetyczne nie jest precyzyjne, jeśli chodzi o formę zwolnienia z art. 49 u.p.e., uznanie konkurencyjności rynku również pozostawia szerokie pole interpretacyjne dla organów administracji i sądów, w związku z czym w tym okresie można było spotkać się z różnymi ocenami faktycznych przesłanek do zwolnienia. Wdrożenie założeń projektu nowelizacji Prawa energetycznego w zakresie Centralnego Systemu Informacji o Rynku Energii opartego o instalację liczników zdalnego odczytu oraz implementację dyrektywy 2019/944 wchodzącej w skład Pakietu Czysta Energia dla Wszystkich Europejczyków stanowi okazję do rozstrzygnięcia tej kwestii.
Słowa kluczowe: prawo energetyczne, taryfa, energia elektryczna, obrót energią, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, sprzedawca z urzędu, sprzedawca zasiedziały
Zuzanna Staniszewska
PhD student, Polish Academy of Sciences, Institute of Legal Sciences, Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0001-7357-2227
The necessity to submit the tariff for approval by a company, which is “an incumbent supplier”, conducting business activity in the field of electricity trading
The fundamental obligation resulting from the Energy Law Act shaping the retail market of electricity supply is the submission of tariffs for a given year by sellers for approval to the President of the Energy Regulatory Office. He is also authorised to waive this obligation, if he finds that the company operates in competitive market conditions. Currently, this obligation is imposed only on the so-called “incumbent supplier” for the sale of energy to household end-users. In 2024, this sales segment in the gas sector will be liberalised, while such date has not been set for electricity supply. Preparations for the deregulation of the electricity market have been going on for over 20 years. The Energy Law Act is not precise when it comes to the form of waiver from Article 49, recognition of the market's competitiveness also leaves a wide field of interpretation for administrative bodies and courts, which is why during this period one could encounter various assessments of the factual grounds for the waiver. The implementation of Directive 2019/944, which is part of the Clean Energy for All Europeans Package, is an opportunity to finally resolve this issue.
Keywords: energy law, tariff, electricity, energy trading, President of the Energy Regulatory Office, default supplier, incumbent supplier
Bibliografia/References
Adamczewski P., Stosowanie prawa konkurencji na rynkach regulowanych – udział państwa w gospodarce a ochrona konkurencji [w:] Prawo konkurencji. 25 lat, red. T. Skoczny, Warszawa 2016.
Baehr J., Stawicki E., Antczak J. (red.), Prawo energetyczne. Komentarz, Kraków 2003.
Barcz J., Przewodnik po Traktacie z Lizbony. Stan obecny oraz teksty skonsolidowane w brzmieniu Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008.
Błachucki M., Nadzorowanie pomocy publicznej dla przedsiębiorców w sektorze energetycznym [w:] Współczesne problemy prawa energetycznego, red. M. Wierzbowski, R. Stankiewicz, Warszawa 2010.
Bujny J., Forma i kryteria zwolnienia z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia [w:] Prawo energetyczne wobec wyzwań liberalizacji, red. M. Swora, M. Szewczyk, K. Ziemski, Warszawa 2008.
Hoff W., Prawny model regulacji sektorowej, Warszawa 2008.
Jasiński P., Skoczny T., Yarrow G. (red.), Konkurencja a regulacja w energetyce, Warszawa 1995.
Kloc K., Kośka D., Competition Law Mechanisms as Additional Tool of the Third Package Implementation [w:] EU Energy Law, Legal constraints with the Implementation of the Third Liberalisation Package, red. R. Zajdler, Cambridge 2012.
Muras Z., Paradoks liberalizacji rynku paliw i energii – rozwój konkurencji przez zwiększanie kontroli administracyjnoprawnej [w:] Regulacja, innowacja w sektorze energetycznym, red. A. Walaszek-Pyzioł, Warszawa 2013.
Muras Z., Regulator sektorowy paliw i energii – między reglamentacją a promocją rynku. Rozważania na tle orzecznictwa dotyczącego taryf [w:] Współczesne problemy bezpieczeństwa energetycznego: sektor gazowy i energetyczny, red. M. Pawełczyk, Warszawa 2018.
Muras Z., Swora M. (red.), Prawo energetyczne. Tom I. Komentarz do art. 1–11s, Warszawa 2016.
Muras Z., Swora M. (red.), Prawo energetyczne. Tom II. Komentarz do art. 12–72, Warszawa 2016.
Nowacki M., Komentarz do tytułu XXI Energetyka [w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, t. 2, Warszawa 2012.
Nowak B., Dostosowanie polskiego sektora energii elektrycznej i gazu do wymogów unijnych dyrektyw wewnętrznego rynku energii. Jak daleko do konkurencyjnego rynku energii w Polsce? [w:] Prawo energetyczne wobec wyzwań liberalizacji, red. M. Swora, M. Szewczyk, K. Ziemski, Warszawa 2008.
Nowak B., Prawo konkurencji Unii Europejskiej w liberalizacji rynku energii. Wybrane aspekty, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2009/10.
Nowak B., Rozdział przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo w sektorze energii elektrycznej i gazu na podstawie dyrektyw elektroenergetycznej i gazowej. Mit czy rzeczywistość?, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2007/8.
Nowak B., Wewnętrzny rynek energii w Unii Europejskiej studium porównawcze na podstawie sektorów energii elektrycznej i gazu a sprawa (kwestia) Polski, Warszawa 2009.
Pawełczyk M., Publicznoprawne obowiązki przedsiębiorstw energetycznych jako instrument zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego w Polsce, Toruń 2013.
Pawełczyk M., Współczesne problemy bezpieczeństwa energetycznego: sektor gazowy i energetyczny, Warszawa 2018.
Schubert S.R., Pollack J., Kreutler M. (red.), Energy Policy of the European Union, London 2016.
Skoczny T., Ochrona konkurencji i prokonkurencyjna regulacja sektorowa, „Problemy zarządzania” 2004/3.
Skoczny T., Prawo konkurencji. 25 lat, Warszawa 2016.
Stankiewicz R., Kilka uwag o regulacji jako funkcji administracji gospodarczej w rozwoju sektora elektroenergetycznego [w:] Współczesne problemy prawa energetycznego, red. M. Wierzbowski, R. Stankiewicz, Warszawa 2010.
Swora M., Szewczyk M., Ziemski K. (red.), Prawo energetyczne wobec wyzwań liberalizacji, Warszawa 2008.
Szydło M., Regulacja sektorów infrastrukturalnych jako rodzaj funkcji państwa wobec gospodarki, Warszawa 2005.
Szydło M., Konkurencja regulacyjna w prawie spółek, Warszawa 2008.
Szydło M., Prawo konkurencji a regulacja sektorowa, Warszawa 2010.
Talus K., EU Energy and Law Policy. A Critical Account, Oxford 2013.
Walaszek-Pyzioł A., Energia i prawo, Warszawa 2002.
Walaszek-Pyzioł A., Kilka refleksji na temat prawnych metod liberalizacji rynku energii, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2011/8.
Wierzbowski M., Stankiewicz R. (red.), Współczesne problemy prawa energetycznego, Warszawa 2010
Ziemski K., Zakres uznaniowości rozstrzygnięć Prezesa URE [w:] Prawo energetyczne wobec wyzwań liberalizacji, red. M. Swora, M. Szewczyk, K. Ziemski, Warszawa 2008.