Nowe okoliczności faktyczne lub dowody (nie)znane organowi jako podstawa do wznowienia postępowania podatkowegodr hab. Dariusz Strzelec, prof. UŁ
Autor jest doradcą podatkowym, adwokatem, profesorem w Katedrze Prawa Podatkowego Uniwersytetu Łódzkiego.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0843-4167
Nowe okoliczności faktyczne lub dowody (nie)znane organowi jako podstawa do wznowienia postępowania podatkowego
Wydawać by się mogło, że instytucja wznowienia postępowania podatkowego, wzorowana w znacznej części na przepisach ustawy z 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego – dalej k.p.a. – w praktyce została już rozpoznana w wystarczający sposób tak w orzecznictwie, jak i w literaturze przedmiotu i stosowanie tych regulacji nie powinno nastręczać większych problemów. Niemniej jednak doświadczenia praktyczne ostatnich lat pokazują, że nadal ujawniają się kwestie wywołujące wątpliwości, szczególnie w zakresie przesłanek pozwalających na uruchomienie tej procedury. Wśród nich szczególnie interpretacja przepisu art. 240 § 1 pkt 5 ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. – rodzi pewne wątpliwości, szczególnie co do tego, czy na podstawie wskazanego przepisu w sprawie zakończonej decyzją ostateczną za przesłankę wznowienia postępowania na wniosek strony mogą być uznane nowe okoliczności lub nowe dowody nieznane organowi, który wydał decyzję, które były znane stronie w trakcie prowadzonego postępowania podatkowego, ale strona ich nie powołała. Wypada dodać, że nie jest to dylemat nowy, albowiem w judykaturze była dostrzegalna polaryzacja poglądów w tym obszarze już od kilku lat, choć w ostatnim czasie ujawnia się ona ze szczególną ostrością, a istniejące wątpliwości skutkowały skierowaniem przez Prezesa NSA wniosku o przedstawienie do rozstrzygnięcia NSA zagadnienia prawnego dotyczącego stosowania powołanego przepisu 3 . Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na to pytanie dokonaną przez pryzmat wielu metod wykładni prawa.
Słowa kluczowe: wznowienie postępowania, nowe okoliczności faktyczne i dowody, zawinienie strony, zasada trwałości decyzji ostatecznych, zasada prawdy materialnej
dr hab. Dariusz Strzelec, University of Lodz professor
The author is a tax adviser, an advocate, a professor at the Department of Tax Law, University of Lodz, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0843-4167
New Facts or Evidence (Un)Known to the Authority as the Basis for Resumption of Tax Proceedings
It would seem that the institution of resumption of tax proceedings, to a large extent modelled on the provisions of the Act of 14 June 1960 – Code of Administrative Procedure, has in practice been sufficiently examined both in case law and in subject literature, so applying these regulations should not cause major problems. Nevertheless, the practical experience of recent years shows that there are still matters that cause doubts, especially as regards the conditions for launching this procedure. Among these matters, it is particularly the interpretation of Article 240(1)(5) of the Act of 29 August 1997 – Tax Ordinance that causes certain doubts. They concern especially the question whether, in a case ended with a final decision, new facts or evidence can be deemed – on the basis of this provision - the reason for resumption of proceedings if such facts or evidence were not known to the authority which issued the decision, but the party knew about them and did not invoke them during the tax proceedings. It should be added that this dilemma is not new. A polarisation of views in this regard has been noticeable in case law for a few years. Yet, it has recently become particularly acute, while the existing doubts resulted in the President of the Supreme Administrative Court requesting that a question of law relating to the application of this provision be presented to the Court for determination. This article tries to answer this question from the point of view of multiple methods of legal interpretation.
Keywords: resumption of proceedings, new facts and evidence, party’s guilt, principle of stability of final decisions, principle of objective truth
Bibliografia / References
Adamiak B., Koncepcja nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 648, „Prawo” 1985/112
Adamiak B., Koncepcja nadzwyczajnych trybów postępowania w postępowaniu podatkowym [w:] Księga jubileuszowa Profesora Marka Mazurkiewicza. Studia z dziedziny prawa finansowego , prawa konstytucyjnego i ochrony środowiska, red. R. Mastalski, Wrocław 2001
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1996
Babiarz S., Dauter B., Gruszczyński B., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2015
Bigo T., Ochrona interesu indywidualnego w projekcie kpa, „Państwo i Prawo” 1960/3
Bojanowski E., Cieślak Z., Lang J., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2004
Borkowski J., Przepisy postępowania podatkowego na tle Kodeksu postępowania administracyjnego, „Przegląd Podatkowy” 1999/3
Borkowski J., Zmiana i uchylenie decyzji administracyjnych, Warszawa 1967
Brzeziński B., O potrzebie sformułowania sądowej strategii interpretacji ustaw podatkowych [w:] Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005, red. J. Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005
Brzeziński B., O zagadnieniu delimitacji norm materialnoprawnych i proceduralnych w prawie podatkowym [w:] Ius suum quique. Studia prawnofinansowe. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wacławowi Goronowskiemu, red. W Konieczny, Warszawa 2004
Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008
Brzeziński B., Szkice z wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2002
Chróścielewski W., Przepisy postępowania administracyjnego ogólnego i postępowania podatkowego a standardy nowoczesnego postępowania administracyjnego [w:] Pozycja samorządowych kolegiów odwoławczych w postępowaniu administracyjnym, red. C. Martysz, A. Matan, Kraków 2005
Dawidowicz W., Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989
Gizbert-Studnicki T., Zasady i reguły prawne, „Państwo i Prawo” 1988/3
Iserzon E., Starościak J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1964
Jendrośka J., Zasady postępowania administracyjnego [w:] Księga pamiątkowa Prof. Eugeniusza Ochendowskiego, red. Z. Chmiel, Toruń 1999
Jędrzejewski S., Zagadnienie trwałości decyzji administracyjnej, „Państwo i Prawo” 1972/7
Klich-Rump J., Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia sądowego w procesie cywilnym, Warszawa 1977
Klonowiecki W., Strona w postępowaniu administracyjnym, Lublin 1938
Kmieciak Z., Ogólne zasady prawa i postępowania administracyjnego, Warszawa 2000
Kmieciak Z., Postępowanie administracyjne i postępowanie sądowoadministracyjne, Kraków 2003
Mastalski R., Ochrona interesu podatnika w postępowaniu podatkowym, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 857, „Prawo” 1985/143
Matczak M., Summa Iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa, Warszawa 2007
Morawski L., Argumentacja, racjonalność prawa i postępowanie dowodowe, Toruń 1988
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010
Murzynowski A., Istota i zasady procesu karnego, Warszawa 1976
Nykiel W., Chróścielewski W., Postępowanie podatkowe w świetle ordynacji podatkowej, Warszawa 2000
Nykiel W., Chróścielewski W., Koperkiewicz-Mordel K., Sęk M., Wilk M., Polskie prawo podatkowe, Warszawa 2013
Nykiel W., Strzelec D., Wykładnia norm regulujących postępowanie podatkowe [w:] Prawo finansowe w warunkach członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Wandzie Wójtowicz, red. A. Pomorska, Lublin 2011
Olszowy W., Decyzja podatkowa, podejmowanie i kontrola, Warszawa 1997
Osajda K., Znaczenie zasad prawa dla wykładni prawa (na przykładzie prawa cywilnego) [w:] Teoria i praktyka wykładni prawa, red. P. Winczorek, Warszawa 2005
Rozmaryn S., O zasadach ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego, „Państwo i Prawo” 1961/12
Siedlecki W., Prawo procesowe cywilne a inne działy prawa, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1969/3–4
Siedlecki W., Rola sądu w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 1966/12
Siedlecki W., Zasada kontradyktoryjna i zasada śledcza w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1953/1
Smoktunowicz E., Problemy teorii postępowania administracyjnego na tle kodeksu postępowania administracyjnego, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 1972/9
Sobieralski K., Praktyczne problemy wznowienia postępowania administracyjnego, Wrocław 2005
Strzelec D., Kilka uwag o inkwizycyjnym charakterze postępowania podatkowego [w:] XXV lat przeobrażeń w prawie finansowym i prawie podatkowym – ocena dokonań i wnioski na przyszłość, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2014
Strzelec D., O zasadzie trwałości decyzji ostatecznych w sprawach podatkowych [w:] Regulacje prawa finansów publicznych i prawa podatkowego. Podsumowanie stanu obecnego i dynamika zmian. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Wiesławie Miemiec, red. nauk. P. Borszowski, Wrocław 2020
Strzelec D., Postępowanie podatkowe a postępowanie karne skarbowe. Zasadnicze związki międzygałęziowe, Warszawa 2023
Strzelec D., Przepisy postępowania podatkowego a przepisy innych gałęzi prawa procesowego – cechy przesądzające o kształcie postępowania, „Przegląd Prawa Publicznego” 2011/11
Strzelec D., Wyrok uniewinniający w sprawie karnej a wznowienie postępowania podatkowego [w:] Współczesne problemy prawa podatkowego. Teoria i praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, t. 1, red. nauk. J. Głuchowski, Warszawa 2019
Strzelec D., Wznowienie postępowania podatkowego w przypadku nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, Warszawa 2020
Szubiakowski M., Wzruszenie ostatecznych decyzji podatkowych. Specyfika Ordynacji podatkowej, „Monitor Podatkowy” 2006/1
Turek J., Czynności dowodowe sądu w procesie cywilnym, Kraków 2003
Wajnes I., Ochrona praw i interesów jednostki w postępowaniu administracyjnym, Wilno 1939
Witkowski P., Zasady ogólne postępowania administracyjnego w postępowaniu podatkowym, „Przegląd Podatkowy” 1997/7
Woś T., Moc wiążąca aktu administracyjnego w czasie, Warszawa 1978
Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980
dr Tomasz Grzybowski
Autor jest doktorem nauk prawnych, adiunktem w Kolegium Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, asesorem sądowym w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9159-0223
dr Piotr Wróbel
Autor jest doktorem nauk prawnych, asesorem sądowym w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9591-2923
Cicha rewolucja w instytucji odpowiedzialności podatkowej członków zarządu spółek kapitałowych
W artykule autorzy prezentują stanowisko w dyskusji dotyczącej konstrukcji instytucji odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółek kapitałowych, uregulowanej w ustawie z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. – w szczególności w kontekście wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 27.02.2025 r., C-277/24, Adjak – dalej wyrok TS C-277/24, Adjak – oraz z 30.04.2025 r., C-278/24, Genzyński – dalej wyrok TS C-278/24, Genzyński. Rozważania koncentrują się na zagadnieniu uprawnienia członków zarządu do kwestionowania prawidłowości ustaleń dotyczących zobowiązania wynikającego z decyzji wymiarowej wydanej wobec spółki, która stanowi podstawę przypisania odpowiedzialności członkowi zarządu. W szczególności przedmiotem analizy jest pytanie o granice jurydycznej modyfikacji ustawowego modelu odpowiedzialności podatkowej członków zarządu spółek kapitałowych, której wyrazem jest m.in. najnowsze orzecznictwo TS. Autorzy wyrażają przekonanie o potrzebie interwencji prawodawczej, zważywszy na dysfunkcję instytucji odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółek kapitałowych i związaną z tym chwiejność praktyki interpretacyjnej ukształtowanej na tle art. 116 o.p.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych, przesłanki egzoneracyjne, należyta staranność przy prowadzeniu spraw spółki, prawo do obrony, postępowanie podatkowe
dr Tomasz Grzybowski
The author is a doctor of laws, an assistant professor at the Collegium of World Economy, Warsaw School of Economics in Warsaw, Poland, an assistant judge at the Provincial Administrative Court in Warsaw, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9159-0223
dr Piotr Wróbel
The author is a doctor of laws, an assistant judge at the Provincial Administrative Court in Warsaw, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9591-2923
A Silent Revolution in the Institution of Responsibility for Taxes Borne by Company Management Board Members
In this article, the authors present their view as part of the debate concerning the construct of responsibility of management board members for companies’ liabilities, regulated in the Act of 29 August 1997 – Tax Ordinance, in particular in the context of judgments issued by the Court of Justice on 27 February 2025, C-277/24,
Adjak, and on 30 April 2025, C-278/24, Genzyński. The reflections focus on whether management board members have the right to challenge the correctness of findings relating to the decision on tax liability assessment issued in respect of the company, which decision is the basis for attributing responsibility to a management board member. In particular, the analysis concerns the question about the limits of juridical modification of the statutory model of responsibility for taxes borne by company management board members, as demonstrated, among others, by the latest case law of the CoJ. The authors express the belief that legislative intervention is needed, considering the dysfunction of the institution of responsibility of management board members for company liabilities and the consequential divergence of interpretive practice developed against the background of Article 116 of the Tax Ordinance.
Keywords: responsibility of company management board members, exonerating circumstances, due diligence in managing the company’s affairs, right to defence, tax proceedings
Bibliografia / References
Aarnio A., Wegen Recht und Billigkeit, Berlin 1988
Filipczyk H., Odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki kapitałowej – przesłanki egzoneracyjne związane z niewypłacalnością a przyczyny powstania zaległości podatkowej, „Przegląd Podatkowy” 2025/3
Kmieciak Z., Idea sprawiedliwości proceduralnej w prawie administracyjnym (Założenia teoretyczne i doświadczenia praktyki), „Państwo i Prawo” 1994/10
Olesiak J., Odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych za ich zaległości podatkowe jako ciężar publiczny w świetle zasady proporcjonalności z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, Łódź 2020
Olesiak J., Pajor Ł., Dopuszczalność podnoszenia przez osobę trzecią zarzutów dotyczących wymiaru podatku dokonanego wobec podatnika ostateczną decyzją podatkową, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2024/2
Wróblewski J., Wartości a decyzja sądowa, Ossolineum 1973
Zirk-Sadowski M., Tożsamość konstytucyjna a prawo europejskie, „Analizy natolińskie” 2012/1
dr Jarosław Olesiak
Adiunkt w Katedrze Prawa Finansowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, adwokat.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7450-8649
dr Łukasz Pajor
Adiunkt w Katedrze Prawa Finansowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, adwokat.
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7814-9727
Wpływ decyzji wymiarowej na postępowanie w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej. Rozważania wokół wyroku TS z 27.02.2025 r., C-277/24, Adjak
Przedmiotem artykułu jest określenie wzajemnych zależności, które zachodzą między postępowaniem wymiarowym i kończącą je decyzją a postępowaniem w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej. Decyzja wymiarowa może bowiem, lecz nie musi, wiązać organ podatkowy w postępowaniu w przedmiocie orzeczenia o odpowiedzialności osoby trzeciej. Każdy z tych wariantów jest możliwy i zależy od szerszego kontekstu systemowego danego porządku prawnego. W zależności od tego, czy tego rodzaju skutek występuje, czy nie, konieczne jest przyjęcie odmiennych rozwiązań zamierzających do zabezpieczenia interesów procesowych osoby trzeciej, o których mowa w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 27.02.2025, C-277/24, Adjak – dalej wyrok TS C-277/24, Adjak. Na tym tle rodzi się pytanie o potrzebę i zakres ewentualnych zmian aktualnie obowiązującego ustawodawstwa.
Słowa kluczowe: odpowiedzialność podatkowa, osoby trzecie, postępowanie podatkowe, Ordynacja podatkowa
dr Jarosław Olesiak
Assistant professor at the Department of Public Finance Law, Faculty of Law and Administration at the University of Lodz (Poland); advocate
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7450-8649
dr Łukasz Pajor
Assistant professor at the Department of Public Finance Law, Faculty of Law and Administration at the University of Lodz (Poland); advocate
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7814-9727
The Impact of a Tax Assessment Decision on Proceedings Seeking to Determine aThird Party’s Joint and Several Liability. Considerations About Judgment of the CJEU of 27 February 2025 in Case C-277/24, Adjak
The subject of this article is determining the interdependencies between the tax assessment procedure, including the decision concluding it, and proceedings seeking to determine joint and several liability of a third party. The assessment decision may or may not bind the tax authority in joint and several liability proceedings against a third party. Either option is possible and depends on the broader systemic context of the legal order concerned. Depending on whether such an effect occurs or not, different solutions are required to safeguard the procedural interests of the third party, as referred to in the judgment of the Court of Justice of the European Union in Case C-277/24, Adjak. Against this background, the question arises about the need for and scope of possible amendments to existing legislation.
Keywords: tax liability, third parties, tax proceedings, Tax Ordinance (Tax Code)
Bibliografia / References
Arnold W.D., Schuld und Haftung im Steuerrecht, Wien 2000
Blesinger K., Haftung und Duldung im Steuerrecht. Materielles Recht und Verfahrensablauf, Stuttgart 2005
Brzeziński B., Kalinowski M., Masternak M., Olesińska A., Orłowski J., Ordynacja podatkowa. Komentarz, t. 2, Toruń 2007
Chvosta P., „Reforma stulecia” sądownictwa administracyjnego w Austrii – „nowa era” także dla sądownictwa administracyjnego w państwach młodej demokracji w Europie?, „Acta Universitatis Lodziensis” 2022/98
Cöster T. [w:] Abgabenordnung. Kommentar, red. U. Koenig, München 2021
Dzwonkowski H., Damaz M. [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. H. Dzwonkowski, Warszawa 2020
Filipczyk H., Odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki kapitałowej – przesłanki egzoneracyjne związane z niewypłacalnością a przyczyny powstania zaległości podatkowej, „Przegląd Podatkowy” 2025/3
Fischerlehner J., Brennsteiner N., Abgabenverfahren. Band 1: BAO und Verordnungen, Wien 2021
Gehm M. [w:] Abgabenordnung, Finanzgerichtsordnung. Kommentar [komentarz aktualizowany do § 191 AO (3/2018)], red. B. Schwarz, A. Pahlke, T. Keß, Freiburg 2018
Gercke Ch. [w:] Abgabenordnung. Kommentar, red. U. Koenig, München 2021
Halaczinsky R., Die Haftung im Steuerrecht, Herne 2013
Kopecky H., Die Haftung im österreichischen Steuerrecht, Wien 1971
Krawczyk A., Reforma sądownictwa administracyjnego w Austrii, „Państwo i Prawo” 2013/4
Krawczyk A., Wykonalność aktu i czynności organu administracji publicznej, Warszawa 2013
Krumm M., Die Drittwirkung eines Rechtserkenntnisaktes gegenüber dem Haftungsschuldner, „Zeitschrift für die Gesamten Steuerwissenschaften” 2002/4
Nacke A., Haftung für Steuerschulden, Köln 2017
Olesiak J., Odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych za ich zaległości podatkowe jako ciężar publiczny w świetle zasady proporcjonalności z art. 31 ust. 2 Konstytucji RP, Warszawa–Łódź 2020
Olesiak J., Pajor Ł., Dopuszczalność ponoszenia przez osobę trzecią zarzutów dotyczących wymiaru podatku dokonanego ostateczną decyzją podatkową, „Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2024/2
Olesiak J., Pajor Ł., Personal liability of a de facto director for the tax debts of a limited liability company under German, Austrian and Polish law, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2023/9
Pajor Ł., Sytuacja prawna wspólnika spółki niemającej osobowości prawnej jako dłużnika podatkowego, Warszawa–Łódź 2020
Pump H., Fittkau H., Die Vermeidung der Haftung für Steuerschulden mit Checklisten und typischen Haftungsfällen aus der Praxis, Berlin 2021
Rauscher M., Die Haftung des Geschäftsführers für Steuern und Abgaben, Graz 2016
Rätke B. [w:] Abgabenordnung. Kommentar, red. F. Klein, München 2020
Ritz Ch., Koran B., Bundesabgabenordnung. Kommentar, Wien 2021
Ritz Ch., Koran B. [w:] Geschäftsführer- und Vorstandshaftung im österreichischen Steuerrecht, red. F. Althuber, Wien 2015
Rüsken R. [w:] Abgabenordnung. Kommentar, red. F. Klein, München 2020
Sikorski R. [w:] Abgabenordnung. Praxiskommentar, red. R. Sikorski, Berlin 2023
Staringer C. [w:] Bindungswirkungen zwischen Verfahren, red. M. Holoubek, M. Lang, Wien 2023
Tanzer M., Unger P. [w:] BAO. Kommentar. Band 4, red. R. Rzeszut, M. Tanzer, P. Unger, Wien 2023
Urtz Ch. [w:] Die allgemeine Bestimmungen der BAO, red. M. Holoubek, M. Lang, Wien 2012
Ziemski K.M., Indywidualny akt administracyjny jako forma prawna działania administracji, Poznań 2005
dr Piotr Sławicki
Autor jest adiunktem w Katedrze Negocjacji i Mediacji, Instytut Nauk Prawnych, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, starszym referendarzem sądowym, Przewodniczącym X Wydziału Ksiąg Wieczystych w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4570-9366
Mediacja w sprawach podatkowych – de lege lata i de lege ferenda
Postępowanie mediacyjne jest stosowane w coraz większym zakresie w prawie publicznym, czego przykładem są regulacje ustawy z 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego – dalej k.p.a. – oraz ustawy z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – dalej p.p.s.a. Niewątpliwie postępowanie podatkowe stanowi forum wykorzystania mediacji, przy czym zasadne jest wprowadzenie odrębnej regulacji mediacji na gruncie przepisów ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. Orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawach podatkowych prowadzi do wniosku, że dopuszczalne jest dokonywanie ustaleń między podatnikiem a organem podatkowym w wybranych sprawach podatkowych. Przedmiotem artykułu jest w pierwszej kolejności przedstawienie normatywnej regulacji mediacji w sprawach podatkowych. Następnie zostanie wskazany zakres spraw podatkowych, który może stanowić przedmiot mediacji. W ostatniej części zostaną zaproponowane postulaty de lege ferenda. Praktyka potwierdza niski poziom wykorzystania narzędzi polubownych w tym zakresie, stąd konieczne są zmiany normatywne. Zasadne jest wprowadzenie odrębnej regulacji mediacji w Ordynacji podatkowej, jednakże minimalny poziom inicjatywy legislacyjnej powinien doprowadzić do zmian normatywnych umożliwiających zastosowanie mediacji na etapie postępowania przed organem podatkowym. Trafne są bowiem poglądy nauki prawa wskazujące, że dopuszczalność wykorzystania mediacji na etapie postępowania przed sądem administracyjnym jest spóźniona.
Słowa kluczowe: mediacja, mediator, postępowanie podatkowe, ustalenia mediacyjne, Ordynacja podatkowa
dr Piotr Sławicki
The author is an assistant professor at the Department of Negotiations and Mediation, Institute of Legal Sciences, Faculty of Law, Canon Law and Administration, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland, senior assistant judge, President of the X Division of Land and Mortgage Registers at the District Court Lublin-Zachód in Lublin, Poland.
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4570-9366
Mediation in Tax Cases. Remarks about What the Law Is and What Legislative Amendments Are Needed
Mediation proceedings are being used to an increasing extent in public law, as exemplified by the provisions of the Act of 14 June 1960 – Code of Administrative Procedure and the Act of 30 August 2002 – Law on Proceedings Before Administrative Courts. Undoubtedly, tax proceedings provide a forum for the use of mediation, while it is reasonable to introduce separate provisions on mediation under the Tax Code (the Act of 29 August 1997 – Tax Ordinance). The case law of administrative courts in tax cases leads to the conclusion that it is permissible for arrangements between the taxpayer and the tax authority to be made in selected tax cases. The subject of the article is first to present the normative regulation of mediation in tax cases. Then the scope of tax cases that can be the subject of mediation is presented. In the last part, postulates of legislative amendments are made. Practice confirms the low level of use of amicable dispute resolution tools in this area, hence normative changes are necessary. While it is reasonable to introduce a separate regulation on mediation in the Tax Code, a minimum level of legislative initiative should lead to normative changes that will allow the use of mediation at the stage of proceedings before the tax authority. Indeed, legal scholars are correct to indicate that the permissibility of using mediation at the stage of proceedings before an administrative court is overdue.
Keywords: mediation, mediator, tax proceedings, mediation arrangements, Tax Code (Tax Ordinance)
Bibliografia / References
Borkowski J. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2018
Bródka A., Mediacja w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2020/1
Chludziński B., Mediacja w postępowaniu egzekucyjnym w administracji – teraźniejszość i perspektywy [w:] Studia z Zakresu Egzekucji Administracyjnej, t. 3, Postępowanie egzekucyjne w administracji – teraźniejszość i perspektywy, red. T. Jędrzejewski, M. Masternak, P. Rączka, Toruń 2020
Chludziński B., Szadkowska A., Postępowanie mediacyjne w praktyce sądów administracyjnych, „Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2022/2
Ciecierski M., Sędkowska A., Jak równy z równym, czyli sądowo-administracyjna mediacja decyzji podatkowych, „Monitor Podatkowy” 2004/2
Dumas A., Mediacja w sprawach podatkowych, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2018/4
Kalisz A., Mediacja administracyjna i sądowoadministracyjna, „Państwo i Prawo” 2018/3
Kmieciak Z., Postępowanie mediacyjne i uproszczone przed sądem administracyjnym, „Państwo i Prawo” 2003/10
Krawczyk A., Model postępowania mediacyjnego w niemieckim postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2020/1
Marszycki K., Mediacje podatkowe – jak wyleczyć rozdwojenie jaźni ustawodawcy?, „Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2023/4
Masternak M. [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, t. 3, cz. 1, Administracyjne postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające, red. D.R. Kijowski, Warszawa 2020
Moll T., Postępowanie mediacyjne na gruncie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „Kwartalnik ADR. Arbitraż i Mediacja” 2015/2
Romanko A., Organy mediacyjne w postępowaniu przed sądami administracyjnymi, „TEKA Komisji Prawniczej PAN Oddział w Lublinie” 2015, t. 8
Skóra A., Nowe sposoby rozstrzygania sporów (litigation) między organami administracji publicznej a osobami prywatnymi w świetle rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy nr R(2001)9 z dnia 5 września 2001 r., „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005/13
Skrodzka M.J., Mediacja w prawie podatkowym w ujęciu prawa cywilnego, „Przegląd Podatkowy” 2013/8
Wegner J., Wróblewski B., Mediacja w postępowaniu administracyjnym ogólnym i podatkowym, „Studia Prawa Publicznego” 2018/4
Wegner-Kowalska J., Idea mediacji w postępowaniu administracyjnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2016/10
Oskar Chmielewski
Autor jest konsultantem podatkowym w kancelarii FTAX oraz absolwentem doradztwa podatkowego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu
Próba recepcji podatku kościelnego do polskiego systemu podatkowego
W artykule omówiono instytucję podatku kościelnego. Posiłkując się genezą tej daniny oraz regulacjami obowiązującymi w Niemczech, zaprezentowano teoretyczny model tego podatku, podkreślając jego skomplikowaną konstrukcję. Korzystając z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zbadano zgodność systemu podatku kościelnego z prawami i wolnościami konstytucyjnymi, uwzględniając m.in. wolność sumienia i bezstronność światopoglądową państwa wobec Kościołów.
Słowa kluczowe: podatek kościelny, Kościół, związek wyznaniowy, Konstytucja, prawa i wolności konstytucyjne
Oskar Chmielewski
The author is a tax consultant at the FTAX law firm and a graduate in Tax Advisory Studies of the Nicolaus Copernicus University (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) in Toruń
Exploring the Concept of the Church Tax in the Context of the Polish Tax System
This article discusses the institution of the church tax. Drawing on the origins of this levy and the legal framework applicable in Germany, a theoretical model of the church tax has been presented, with particular emphasis on its complex structure. Based on the case law of the Constitutional Tribunal and the European Court of Human Rights, the article examines the compatibility of the church tax system with constitutional rights and freedoms, including, among others, freedom of conscience and the state’s ideological neutrality towards Churches.
Keywords: church tax, Church, religious association, Constitution, constitutional rights and freedoms
Bibliografia / References
Brzeziński B., Prawo podatkowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Toruń 2017
Brzeziński B., Wprowadzenie do prawa podatkowego, Toruń 2008
Czacki T., O dziesięcinach w powszechnosci, a szczegolniey w Polszcze i Litwie y o konieczney potrzebie utworzenia zamiany snipowey dziesięciny na osep zbożowy, Kraków 1802
Gromnicki T., Świętopietrze w Polsce, Kraków 1908
Kosek M., Podatek kościelny w niemieckim systemie prawnym, Płock 2004
Krukowski J., Funkcje publiczne a osobowość publicznoprawna Kościołów [w:] Funkcje publiczne związków wyznaniowych, red. A. Mezglewski, Lublin 2007
Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 1993
Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2008
Krukowski J., Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie. Wprowadzenie do problematyki [w:] Systemy finansowania instytucji kościelnych w Europie, red. J. Krukowski, Lublin 2000
Lewkowicz K., Zasady konstrukcji racjonalnego systemu podatkowego [w:] Reforma systemu podatkowego w Polsce, red. J. Sikorski, Białystok 2003
Olszówka M. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Salina A., Monarchia i możni wobec Kościoła w Polsce do początku XIII wieku, Poznań 2002
Dariusz M. Malinowski
Autor jest doradcą podatkowym
Rezygnacja ze zwolnienia z opodatkowania VAT dostawy zabudowanych nieruchomości – rola oświadczenia podatników
Dariusz M. Malinowski
The author is a tax adviser (Sandomierz, Poland)
Giving up VAT Exemption of the Supply of Developed Land: The Role of Taxpayers’ Declaration
prof. dr hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic
Autorka jest profesorem prawa finansowego, pracownikiem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz doradcą podatkowym.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2256-4558
Antoni Hanusz (red. nauk.), „Postępowanie podatkowe. Zarys systemu”, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2025, ss. 1044
prof. dr hab. Jadwiga Glumińska-Pawlic
The author is a professor of financial law, employed at the Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland, and a tax adviser.
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2256-4558
Antoni Hanusz (academic editor), Postępowanie podatkowe. Zarys systemu [Tax Proceedings. Outline of the System], Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warsaw 2025, pp. 1044 (review)
Tomasz Janicki
Autor jest pracownikiem administracji skarbowej
Podatek minimalny – problemy interpretacyjne
Tomasz Janicki
The author works for the fiscal administration (Torun, Poland)
Minimal Tax – Interpretation Problems
Leszek Lewandowicz
Autor jest doradcą podatkowym od wielu lat związanym ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce. Pełni funkcję Sekretarza Zarządu Głównego SKwP
dr hab. Stanisław Hońko, prof. US
Autor jest profesorem w Katedrze Rachunkowości Uniwersytetu Szczecińskiego, dyplomowanym księgowym SKwP, doradcą podatkowym, pełni funkcję prezesa Zarządu Głównego SKwP
Ogólnopolska Konferencja „Cyfrowy księgowy 2.0 – jak cyfryzacja zmienia rachunkowość i podatki”
Leszek Lewandowicz
The author is a tax adviser and a long-standing member of the Association of Accountants in Poland. He is the Secretary of the Association’s Management Board
dr hab. Stanisław Hońko, prof. US
The author is a professor at the Department of Accounting, University of Szczecin, Poland, a chartered accountant certified by the Association of Accountants in Poland, a tax adviser; he is the President of the Association’s Management Board
Nationwide conference “Digital Accountant 2.0 – How Digitalization Changes Accounting and Taxes” .
Iwona Strzelec
Autorka jest redaktor naczelną „Przeglądu Podatkowego”
Przegląd orzecznictwa SA
Iwona Strzelec
The author is the editor-in-chief of „Przegląd Podatkowy” (Warsaw, Poland)
Administrative Courts’ rulings: review
dr Filip Majdowski
Autor jest byłym wicedyrektorem w Departamencie Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów oraz doktorem nauk prawnych (Uniwersytet Warszawski); poglądy wyrażone w artykule niekoniecznie odzwierciedlają stanowisko instytucji, której autor był pracownikiem
Aktualności z Brukseli
dr Filip Majdowski
The author is a former deputy director at the Tax System Department of the Ministry of Finance and a doctor of laws (University of Warsaw, Poland); the views expressed in the paper may not reflect the views of the institution which employed the author
News from Brussels