Identyfikacja obszarów regulacji sztucznej inteligencji oraz wskazanie wektorów działania dla mediów – rynku, branży i kształcenia zawodowego. Badania ankietowe słuchaczy studiów kierunkowych i analiza źródeł uczelnianychdr hab. Krzysztof Kowalik
adiunkt, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8511-6851
Identyfikacja obszarów regulacji sztucznej inteligencji oraz wskazanie wektorów działania dla mediów – rynku, branży i kształcenia zawodowego. Badania ankietowe słuchaczy studiów kierunkowych i analiza źródeł uczelnianych
Media to branża, w której sztuczna inteligencja (AI) jest postrzegana jako narzędzie nie tylko wspierające pracę, lecz także niosące zagrożenia. Wpływ na funkcjonowanie mediów będą mieli ich przyszli pracownicy, np. studentki i studenci kierunków związanych z komunikowaniem. Autor podjął próbę oceny znajomości wśród nich narzędzi AI oraz diagnozy przyszłego ich wykorzystania, jak również wskazania możliwych obszarów regulacji związanych ze AI. Zaproponował wektory do tworzenia zasad funkcjonowania mediów, kodeksów branżowych, tworzenia ram rynku opartego na AI. Badania ankietowe zostały przeprowadzone wśród osób studiujących kierunki związane z dziennikarstwem i mediami (6 uczelni, 351 respondentów). Autor dokonał przeglądu programów studiów i sylabusów 34 uczelni (578 dokumentów) prowadzących kursy z analizowanego obszaru. Wnioski płynące z badań będą z pewnością przydatne w analizie edukacji w zakresie komunikacji społecznej.
Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, dziennikarstwo, regulacje branży medialnej, edukacja
Dr Hab. Krzysztof Kowalik
assistant professor, Faculty of Journalism, Information and Book Studies, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8511-6851
Identification of areas of artificial intelligence regulation and indication of action vectors for the media – the market, the industry and professional education. Surveys of students of specialized studies and analysis of university sources
Media is a sector in which artificial intelligence (AI) is perceived as a tool that not only supports work, but also poses threats. Future employees, for instance students of communication-related subjects, will have an influence on the functioning of the media. The author has attempted to assess whether they are familiar with AI tools and diagnose their future use, as well as indicating possible areas of regulation related to AI. He also proposed vectors for the creation of rules for the functioning of the media, industry codes, and the creation of an AI-based market framework. A survey was conducted among people studying journalism and media-related fields (6 universities, 351 respondents). The author reviewed the study programmes and syllabuses of 34 universities (578 documents) offering courses in the area analysed. The conclusions drawn from the survey are also useful for analysing education in the area of social communications.
Keywords: artificial intelligence, journalism, media industry regulations, education
Bibliografia / References
A Handbook for Journalism Educators. Reporting on Artificial Intelligence, red. M. Jaakkola, UNESCO, 2023, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000384551 (dostęp: 1.02.2024 r.).
AI jeszcze długo nie odbierze pracy dziennikarzom. Zabierze nam ją kolega, press.pl, 11.03.2023 r., https://www.press.pl/tresc/75612,lokalsi-4_0_-ai-jeszcze-dlugo-nie-odbierze-pracy-dziennikarzom (dostęp: 1.02.2024 r.).
AI Pact, digital-strategy.ec.europa.eu, https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/ai-pact (dostęp: 16.08.2024 r.).
Anderson C., Towards a sociology of computational and algorithmic journalism, „New Media & Society” 2013/15 (7).
Brennen J.S., Howard P.N., Kleis Nielsen R., An Industry-Led Debate: How UK Media Cover Artificial Intelligence, Oxford, 10.12.2018 r., https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2018-12/Brennen_UK_Media_Coverage_of_AI_FINAL.pdf (dostęp: 1.02.2024 r.).
Calvo-Rubio L.M., Mauricio L., Ufarte-Ruiz M.J., Artificial intelligence and journalism: Systematic review of scientific production in Web of Science and Scopus (2008–2019), „Communication & Society” 2021/34 (2).
Dziennikarz/specjalizacja AI, ogłoszenie z portalu contenthouse.pl, https://contenthouse.pl/kariera/dziennikarz-specjalizacja-a-i/ (dostęp: 10.03.2024 r.).
Gremi Media wdraża dekalog stosowania AI w redakcjach, gremimedia.pl, 19.02.2024 r., https://gremimedia.pl/informacje/Gremi-Media-wdraza-dekalog-stosowania-AI-w-redakcjach (dostęp: 19.02.2024 r.).
Kusznieruk P., Wpływ rozwoju sztucznej inteligencji na proces stanowienia prawa w Polsce, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/5.
Leonowicz-Bukała I., Journalist or media worker? Motivations and educational situation of students of journalism in Poland and their professional plans [w:] Local and Regional Media – Democracy and Civil Society Shaping Process, red. I. Biernacka-Ligięza, L. Koćwin, Nowa Ruda–Wrocław 2010.
Lis W., Determinanty działalności dziennikarza [w:] Status prawny dziennikarza, red. W. Lis, Warszawa 2014.
McCarthy J., Minsky M.L., Rochester N., Shannon C.E., A Proposal for the Dartmouth Summer Research Project on Artificial Intelligence, 31.08.1955 r., Stanford University, http://jmc.stanford.edu/articles/ dartmouth/dartmouth.pdf (dostęp: 1.02.2024 r.).
McCarthy J., What Is Artificial Intelligence? Computer Science Department, Stanford University, 2007, http://www-formal.stanford.edu/jmc/whatisai.pdf (dostęp: 1.02.2024 r.).
Michalski B., Prawo prasowe. Projekt wstępny z uzasadnieniem, Warszawa 1996.
Mooshammer S., There are (almost) no robots in journalism. An attempt at a differentiated classification and terminology of automation in journalism on the base of the concept of distributed and gradualised action, „Publizistik” 2022/67.
Nierenberg B., Zarządzanie mediami. Ujęcie systemowe, Kraków 2011.
Nowak-Gruca A., O problemach prawa autorskiego w kontekście sztucznej inteligencji, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2022/LXXV (2).
Pikuła R., AI zniszczy dziennikarstwo? „Determinacji i walki o prawdę nie da się zastąpić przez technologię”, Wyborcza.biz, 5.06.2023 r., https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,29820267,rozwoj-sztucznej-inteligencji-to-kres-pewnego-modelu-dziennikarstwa.html (dostęp: 1.02.2024 r.).
Portal Perspektywy, https://perspektywy.pl/portal/index.php?option=com_content&view=article&id =2&Itemid=113#top-wyszukiwarka (dostęp: 1.02.2024 r.).
Russell S., Perset K., Grobelnik M., Updates to the OECD’s definition of an AI system explained, OECD.AI, 29.11.2023 r., https://oecd.ai/en/wonk/ai-system-definition-update (dostęp: 1.02.2024 r.).
Sobczak J., Kakareko K., Zawód dziennikarza w obliczu zmian, „Zeszyty Naukowe KUL” 2017/60 (1).
Stawiany J., Sztuczna inteligencja w redakcjach pomaga, ale dziennikarzy (na razie?) nie zastąpi, wirtualnemedia.pl, 9.10.2023 r., https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/sztuczna-inteligencja-onet-wirtualna-polska-interia-gazeta-wyborcza (dostęp: 1.02.2024 r.).
Sztuczna inteligencja (AI) jako megatrend kształtujący edukację. Jak przygotowywać się na szanse i wyzwania społeczno-gospodarcze związane ze sztuczną inteligencją?, red. J. Fazlagić, Warszawa 2022.
Taczkowska J., Zawód dziennikarza w Polsce. Między misją a posłannictwem, Bydgoszcz 2012.
Usidus M., Algorytmy, dane i media. Rozwój kompetencji w zakresie sztucznej inteligencji oraz analizy big data w świecie środków masowego przekazu [w:] Sztuczna inteligencja (AI) jako megatrend kształtujący edukację. Jak przygotowywać się na szanse i wyzwania społeczno-gospodarcze związane ze sztuczną inteligencją?, red. J. Fazlagić, Warszawa 2022.
Wyszukiwarka zawodów, Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia, zawód: Dziennikarz, https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow//-/klasyfikacja_zawodow/zawod/264201?_jobclassificationportlet_WAR_nnkportlet_ backUrl=https%3A%2F%2Fpsz.praca.gov.pl%2Frynek-pracy%2Fbazy-danych%2Fklasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci%2Fwyszukiwarka-opisow-zawodow%2F%2F-%2Fklasyfikacja_zawodow%2Flitera%2FD (dostęp: 1.02.2024 r.).
Załubski J., Media bez tajemnic, Warszawa 2002.
dr Michał Mółka
Wydział Nauk Społecznych i Informatyki, Wyższa Szkoła Biznesu– National Louis University w Nowym Sączu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1543-3354
udział w autorstwie tekstu: 34%
dr Anna Rogacka-Łukasik
Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
udział w autorstwie tekstu: 33%
Patryk Wicher
Wydział Nauk Społecznych i Informatyki, Wyższa Szkoła Biznesu – National Louis University w Nowym Sączu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1330-3639
udział w autorstwie tekstu: 33%
Brak równego traktowania opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami jako ekstremizm polegający na działaniu wykraczającym poza normy hegemoniczne
Prawo do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego, którego celem jest rezygnacja osoby sprawującej opiekę nad osobą z niepełnosprawnością z podejmowania działalności zarobkowej i pełne oddanie się opiece nad nią, jest jednym z elementów kształtujących demokratyczne państwo prawne. Świadczenie pielęgnacyjne stanowi swoistą formę partycypacji społecznej polegającą na sfinansowaniu ze środków publicznych opieki nad osobą z niepełnosprawnością, odciążającą tym samym system opieki społecznej. Dlatego niezwykle ważne jest, aby normy prawne dotyczące przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego nie miały jakiejkolwiek formy dyskryminacyjnej. Celem artykułu jest ukazanie konstrukcji art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a w szczególności art. 17 ust. 1b, jako normy mającej charakter ekstremistyczny, zakładającej brak równego traktowania opiekunów dorosłych osób z niepełnosprawnościami. Autorzy odnoszą się do skutków prawnych wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21.10.2014 r., K 38/13, oraz do dostępnych poglądów orzecznictwa i doktryny. Przeprowadzona analiza pozwala na wyprowadzenie wniosków ogólnych.
Słowa kluczowe: ekstremizm, prawo, osoby z niepełnosprawnościami, opiekunowie, świadczenia rodzinne, świadczenie pielęgnacyjne
Dr Michał Mółka
Faculty of Social Sciences and IT, Business School – National Louis University in Nowy Sącz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1543-3354
contribution to the preparation of the article: 34%
Dr Anna Rogacka-Łukasik
Faculty of Law and Economics, Jan Długosz University in Częstochowa, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6140-0591
contribution to the preparation of the article: 33%
Patryk Wicher
Faculty of Social Sciences and IT, Business School – National Louis University in Nowy Sącz, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1330-3639
contribution to the preparation of the article: 33%
Lack of equal treatment of adult carers of people with disabilities as extremism of acting beyond hegemonic norms
The right to obtain a care benefit intended for a person caring for a disabled person deciding not to take up paid employment and becoming fully committed to caring for that person is one of the elements a democratic state governed by the rule of law. Care benefits are a unique form of social participation involving financing the care of a person with a disability with public funds, thereby relieving the social welfare system. Therefore, it is extremely important that the provisions of the law regarding the award of care benefits are not discriminatory in any way. The objective of the article is to present the structure of Article 17 of the Family Benefits Act, especially Article 17, para. 1b, as a norm of an extreme nature, assuming a lack of equal treatment of carers of adults with disabilities. The authors refer to the legal consequences of the judgment of the Constitutional Tribunal of 21 October 2014, case ref. K 38/13 and the available views of court judgments and the legal doctrine. The analysis enables general conclusions to be drawn.
Keywords: extremism, law, people with disabilities, carers, family benefits, care benefit
Bibliografia / References
Art. 17 zmorą opiekunów, Stowarzyszenie SPES, 2.12.2021 r., https://www.spes.org.pl/aktualnosci,608,art-17-zmora-opiekunow (dostęp: 5.09.2023 r.).
Chludziński B. [w:] Świadczenia rodzinne. Komentarz, red. P. Rączka, LEX 2023.
Jaroch W., Współczesne ekstremizmy – etiologia i przeciwdziałanie [w:] Współczesne ekstremizmy. Geneza, przejawy, przeciwdziałanie, red. W. Pływaczewski, P. Lubiewski, Olsztyn 2014.
Kawecka A. [w:] Prawo do dobrego samorządu w kontekście realizacji zadań publicznych, red. K. Małysa-Sulińska, M. Stec, LEX 2021.
Kawecka A., Małysa-Sulińska K. [w:] Ustawa o świadczeniach rodzinnych. Komentarz, red. K. Małysa-Sulińska, Warszawa 2015.
Kawecka A., Odwołania od decyzji w sprawach dotyczących pomocy społecznej, LEX 2021.
Kustra A., Wyroki zakresowe Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2011/4.
Osajda K., Koncepcja orzeczenia zakresowego a wątpliwości na tle skutków orzeczeń TK [w:] Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego w sferze stosowania prawa, Studia i Materiały Trybunału Konstytucyjnego, t. XLVIII, Warszawa 2013.
Princ M., Standardy dobrej administracji w prawie administracyjnym, Poznań 2016.
Rozbicka-Ostrowska M. [w:] Komentarz do spraw administracyjnych. Wybrane zagadnienia, red. I. Kamińska, J. Matarewicz, M. Rozbicka-Ostrowska, LEX 2015.
Rzecznik Praw Obywatelskich, RPO: resort pracy ignoruje wyrok TK z 2014 r. w sprawie świadczeń pielęgnacyjnych, 23.05.2018 r., https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-resort-pracy-ignoruje-wyrok-tk-z-2014-r-w-sprawie-swiadczen-pielegnacyjnych (dostęp: 6.09.2023 r.).
Słownik wyrazów obcych, red. E. Sobol, Warszawa 1996.
Suwaj R., Prawo do dobrej administracji a dobra administracja na przykładzie wybranej regulacji prawnej [w:] Wpływ przemian cywilizacyjnych na prawo administracyjne i administrację publiczną, red. J. Zimmermann, P.J. Suwaj, Warszawa 2013.
Woś T., Wyroki interpretacyjne i zakresowe w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/XXV (3).
dr hab. Arkadiusz Barut
Wydział Nauk Społecznych i Humanistycznych, Akademia Humanitas w Sosnowcu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9347-7072
Ryzyko jako ideologia antyprawna. Przykład koncepcji „społeczeństwa ryzyka”
Przedmiotem artykułu jest współczesna ideologia, która gruntowną, przymusową zmianę stylu życia, rezygnację o uznawanych dotąd powszechnie wartości, a także daleko posunięte ograniczenia praw podmiotowych uzasadnia czynnikami ryzyka, takimi jak pandemia COVID-19 czy zmiany klimatyczne. Autor uznaje te fenomeny, w ich funkcji ideologicznej, za konstrukcje kulturowe mające uzasadniać relacje władzy. Wskazuje na racje poznawcze i etyczne przemawiające za przyjęciem takiego punktu widzenia, w szczególności na naukową nieoperacyjność i stygmatyzującą funkcję kategorii „teorii spiskowych”. Zwraca uwagę na skutki, jakie ideologia ryzyka wywołuje dla rozumienia prawa, zwłaszcza odejście od idei praktycznej racjonalności i ważenia dóbr. Analizuje strukturę tej ideologii, wskazując, że na jej gruncie występuje idea społecznego charakteru konieczności walki z ryzykiem, mającej jednak – na poziomie uzasadnienia politycznego i prawnego – status swoiście „materialny”. Takie rozumienie nakazu walki z ryzykiem ma go uodporniać na krytykę dokonywaną bądź z punktu widzenia nauk przyrodniczych, bądź z punktu widzenia nauk społecznych. Jako przykład takiego dyskursu autor analizuje w szczególności koncepcję społeczeństwa ryzyka Ülricha Becka.
Słowa kluczowe: społeczeństwo ryzyka, rozumność praktyczna, fronesis, teorie spiskowe, Wielki Reset, teoria aktora sieci, Bruno Latour, Ülrich Beck
Dr Hab. Arkadiusz Barut
Faculty of Social Sciences and Humanities, Humanitas University in Sosnowiec, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9347-7072
Risk as an anti-legal ideology. Example of the concept of the ‘risk society’
The subject of the article is a contemporary ideology, which justifies a fundamental, forced change of lifestyle, resignation from values that have been universally recognized to date, as well as far-reaching restrictions on personal rights, with risk factors, such as the Covid-19 pandemic or climate change. The author considers them, in their ideological function, to be cultural structures intended to justify the relationships of the authorities. He presents the cognitive and ethical reasons for adopting such a point of view, in particular the academic inoperability and the stigmatizing function of the category of ‘conspiracy theories’. He draws attention to the effects that the ideology of risk creates for the understanding of the law, especially the departure from the idea of practical rationality and balancing goods. He also analyses the structure of this ideology, pointing out that it is based on the idea of the social nature of the need to fight risk, which, however, has a unique ‘material’ status at the level of political and legal justification. Such an understanding of the requirement to fight risk is to make it immune to criticism either from the point of view of natural sciences or from the point of view of social sciences. As an example of such a discourse, the author analyses, in particular, Ülrich Beck’s theory of risk society.
Keywords: risk society, practical reasoning, phronesis, conspiracy theories, Great Reset, actor-network theory, Bruno Latour, Ülrich Beck
Bibliografia / References
Abriszewski K., Teoria Aktora-Sieci Bruno Latoura, „Teksty Drugie” 2007/1–2.
Arystoteles, Etyka, tł. D. Gromska, Warszawa 2012.
Barad K., Posthumanist performativity: Toward an understanding of how matter comes to matter, „Journal of Women in Culture and Society” 2003/28 (3).
Barbier M., Cauchard L., Joly P.-B., Paradeise C., Vinck D., Pour une Approche pragmatique, écologique et politique de l'expertise, „Revue d'anthropologie des connaissances” 2013/7–1.
Barut A., Departure from the rule of law as consolidation of biopower: Example of Polish legislation justified by fighting the COVID-19 pandemic, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2021/3.
Barut A., Nowy materializm jako ideologia postponowoczesności. Spojrzenie krytyczne, „Studia Polityczne” 2019/47 (3).
Basham L., Social Scientists and Pathologizing Conspiracy Theorizing [w:] Taking Conspiracy Theories Seriously, red. M.R.X. Dentith, Lanham–Boulder–London–New York 2018.
Beck Ü., Społeczeństwo światowego ryzyka, tł. B. Baran, Warszawa 2012.
Bergmann E., Butter E., Conspiracy Theories and Populism [w:] Routledge Handbook on Conspiracy Theories, red. E. Butter, P. Knight, London 2020, www.academia.edu/43770603/Populism_and_Conspiracy_Theories (dostęp: 1.02.2023 r.).
Byford J., Conspiracy Theories. A Critical Introduction, London 2011.
Cibik M., Hardo P., Conspiracy theories and reasonable pluralism, „European Journal of Political Theory” 2022/21 (3).
Dentith M.R.X., When Inferring to a Conspiracy Might, Be the Best Explanation [w:] Taking Conspiracy Theories Seriously, red. M.R.X. Dentith, Lanham–Boulder–London–New York 2018.
Douglas M., Wildavsky A., Risk and Culture. An Essay on the Selection of Technological and Environmental Dangers, Berkeley–Los Angeles–London 1983.
Giddens A., Risk and responsibility, „The Modern Law Review” 1999/62 (1).
Giddens A., The Politics of Climate Change, Cambridge–Malden 2009.
Husting G., Governing with Feeling: Conspiracy Theories, Contempt, and Affective Governmentality [w:] Taking Conspiracy Theories Seriously, red. M.R.X. Dentith, Lanham–Boulder–London–New York 2018.
Johnson B.B., Swedlow B., Cultural theory’s contributions to risk analysis: A thematic review with directions and resources for further research, „Risk Analysis” 2019/41 (3).
Kelley D., The Human Measure, Social Thought in The Western Legal Tradition, Cambridge, Mass., London 1990.
Latour B., Facing Gaia. Eight Lectures on the New Climatic Regime, Cambridge–Medford 2017.
Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni, tł. M. Gdula, Warszawa 2011.
Latour B., Why has critique run out of steam? From matters of fact to matters of concern, „Critical Inquiry” 2004/30.
Luhmann N., Ökologische Kommunikation. Kann die moderne Gesellschaft sich auf ökologische Gefährdungen einstellen?, Wiesbaden 2004.
Luhmann N., Risk: A Sociological Theory, tł. z niem. R. Barrett, Berlin–New York 1993.
Luhmann N., Die Welt als Wille ohne Vorstellung. Sicherheit und Risiko aus der Sicht der Sozialwissenschaften, „Die politische Meinung” 1986/229.
Paruch W., Między wyobrażeniami a działaniami. Wybrane aspekty przedmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, „Polityka i Społeczeństwo” 2004/1.
Popper K., The Conspiracy Theory of Society [w:] Conspiracies Theories. The Philosophical Debate, red. E. Coady, London–New York 2006.
Prooijen J.W. van, Acker M., The influence of control on belief in conspiracy theories: Conceptual and applied extensions, „Applied Cognitive Psychology” 2015/29.
Raz J., The Authority of Law. Essays on Law and Morality, New York 1979.
Ryszka F., Nauka o polityce. Rozważania metodologiczne, Warszawa 1984.
Stokes P., Conspiracy Theory and the Perils of Pure Particularism [w:] Taking Conspiracy Theories Seriously, red. M.R.X. Dentith, Lanham–Boulder–London–New York 2018.
Sulikowski A., Posthumanizm a prawoznawstwo, Opole, „Studia i Monografie” 2013/492.
Sunstein C., Conspiracy Theories & Other Dangerous Ideas, New York–London–Toronto–Sydney–New Delhi 2014, http://library.lol/main/B2B9DF35768733E8F879CB99E4AEC249 (dostęp: 2.02.2023 r.).
dr Jakub Rzymowski
Katedra Europejskiego Prawa Gospodarczego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-8895
Etapowa analiza semantyczna jako metoda interpretacji przepisów na przykładzie art. 18 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej
Artykuł dotyczy nowego, autorskiego sposobu interpretacji przepisów. Metoda ta nosi nazwę: etapowa analiza semantyczna. Jej istotą jest podział przepisu prawnego na fragmenty semantyczne, a następnie analiza tych fragmentów. Wyniki badania tych fragmentów składają się na analizę całościową. Autor przeprowadził przykładową analizę art. 18 Konstytucji RP.
Słowa kluczowe: metoda interpretacji, frazeologia, etapowa analiza semantyczna, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, małżeństwo, rodzina
Dr Jakub Rzymowski
Department of European Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0538-8895
Step-by-step semantic analysis as a method of interpreting the law using the example of Article 18 of the Constitution of the Republic of Poland
The article addresses a new, proprietary method of interpreting the law. The method is called step-by-step semantic analysis. Its essence is the division of a provision of the law into its semantic parts and the analysis of these parts. The results of the analysis of these parts make up a holistic analysis. The author analysed Article 18 of the Constitution of the Republic of Poland as an example.
Keywords: method of interpretation, phraseology, step-by-step semantic analysis, Constitution of the Republic of Poland, marriage, family
Bibliografia / References
Hohfeld W.N., Some Fundamental Legal Conceptions as Applied in Judicial Reasoning, „The Yale Law Journal” 1913/23 (1).
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2006.
Pikramenou N., Intersex Rights. Living Between Sexes, Cham 2019.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 1995.
dr Monika Chlipała
Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa, Katedra Prawa Konstytucyjnego, Administracyjnego i Zamówień Publicznych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Kary pieniężne w zamówieniach publicznych jako rodzaj sankcji administracyjnej
Artykuł obejmuje charakterystykę kary pieniężnej w zamówieniach publicznych, będącej rodzajem sankcji administracyjnej. Zwrócono uwagę na sposób uregulowania tej kary w ustawie – Prawo zamówień publicznych, która normuje kwestie podstawowe, obejmujące określenie: przedmiotu naruszenia, podmiotu ponoszącego odpowiedzialność, wysokości kary oraz organu właściwego do jej nałożenia. Kara nakładana na zamawiającego została przedstawiona jako rodzaj administracyjnej kary pieniężnej, do której stosuje się przepisy zawarte w Kodeksie postępowania administracyjnego. W tym zakresie zostały przedstawione poglądy doktryny oraz orzecznictwa dotyczące stosowania regulacji związanych z dyrektywami wymiaru kar oraz odstąpienia od jej nałożenia i pouczenia strony. Kwestie te są ważne w szczególności w odniesieniu do kar sztywnych, a taki charakter ma kara nakładana na zamawiającego.
Słowa kluczowe: sankcje administracyjne, administracyjna kara pieniężna, zamówienia publiczne
Dr Monika Chlipała
Committee of Economics, Finance and Law, Department of Constitutional Law, Administrative Law and Public Procurement, Kraków University of Economics, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6216-2601
Fines in public procurement as a type of administrative sanction
The article addresses the characteristics of a fine in public procurement, which is a type of administrative sanction. It draws attention to the way this penalty has been regulated in the Public Procurement Law, which regulates the fundamental issues that include determining the subject of the breach, the entity that is liable, the amount of the penalty and the authority that has the competence to impose it. The penalty imposed on the contracting authority is presented as a type of administrative fine to which the provisions of the Administrative Procedures Code apply. In this respect, the article presents the views of the legal doctrine and the line of judgments regarding the application of the regulations related to the directives on the level of penalties, as well as the waiver of their imposition and instruction of the party. These issues are important, in particular, with regard to fines that must be imposed, as this is the nature of the penalty imposed on the contracting authority.
Keywords: administrative sanctions, administrative fine, public procurement
Bibliografia / References
Cebera A., Firlus J.G. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Sudyka, Warszawa 2023.
Kiczka K., Kary pieniężne w prawie zamówień publicznych po nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017/497.
Kruk E., Sankcja administracyjna, Lublin 2013.
Lewicki M., Pojęcie sankcji w prawie administracyjnym, „Państwo i Prawo” 2002/8.
Matusiak A. [w:] Prawo zamówień publicznych. Komentarz, red. M. Jaworska, D. Grześkowiak-Stojek, J. Jarnicka, A. Matusiak, Warszawa 2023.
Prawo zamówień publicznych. Komentarz, red. H. Nowak, M. Winiarz, Warszawa 2021.
Przybysz P.M. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz aktualizowany, LEX 2024.
Stahl M. [w:] Sankcje administracyjne, red. M. Stahl, R. Lewicka, M. Lewicki, Warszawa 2011.
Staniszewska L., Glosa do uchwały NSA z 9.06.2022 r., III OPS 1/21, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2023/5.
Suwaj R., Zasady nakładania administracyjnych kar pieniężnych, Warszawa 2021.
Walczak-Piontkowska J., Sankcje finansowe wynikające z ustawy – Prawo zamówień publicznych w praktyce decyzyjnej KIO oraz orzecznictwie, „Monitor Prawniczy” 2021/20.
Wincenciak M., Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania, Warszawa 2008.
Wróbel A. [w:] M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, LEX 2023.
Oskar Kubacki
aplikant adwokacki, Szczecin, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5515-0063
Prerogatywa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do skrócenia kadencji Sejmu – teoria i praktyka
Artykuł poświęcono prerogatywie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do skrócenia kadencji Sejmu. Autor ustalił, że umożliwia ona Prezydentowi realizowanie funkcji gwaranta ciągłości władzy państwowej. Omówił również przypadki obligatoryjnego i fakultatywnego skrócenia kadencji Sejmu przez Prezydenta. Autor nie koncentrował się wyłącznie na rozważaniach teoretycznych, lecz wzbogacił je o przykłady z praktyki ustrojowej. Wskazał przypadki, w których prezydenci rozważali skrócenie kadencji Sejmu, i opisał, dlaczego ostatecznie z prerogatywy tej nie skorzystali.
Słowa kluczowe: kadencja, Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, prerogatywa
Oskar Kubacki
attorney-at-law trainee, Szczecin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5515-0063
The Polish President’s prerogative to shorten the Sejm’s term of office – theory and practice
The article is devoted to the prerogative of the President of the Republic of Poland to shorten the Sejm’s term of office. The author established that this prerogative enables the President to perform his function of being the guarantor of continuity of the state authorities. He also described the obligatory and optional cases in which the President is able to shorten the Sejm’s term of office. The author did not focus exclusively on theoretical considerations, but enhanced them with examples from political practice. He specified the cases in which presidents considered shortening the Sejm’s term of office and explained why they finally did not exercise this prerogative.
Keywords: term of office, the Sejm, President of the Republic of Poland, prerogative
Bibliografia / References
Balicki R., Konstytucyjne uwarunkowania stabilności Rady Ministrów, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018/1.
Bartoszewicz M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. M. Haczkowska, LEX 2014.
Bień-Kacała A., Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych. Wybrane problemy, „Studia Iuridica Toruniensia” 2008/IV.
Chorążewska A., Prezydent jako czynnik równowagi. Arbitraż prezydencki, „Przegląd Sejmowy” 2005/6 (71).
Decyzja Prezydenta ws. ustawy budżetowej, Prezydent.pl, 31.01.2024 r., https://www.prezydent.pl/prawo/wnioski-do-tk/decyzja-prezydenta-ws-ustawy-budzetowej,80550 (dostęp: 23.06.2024 r.).
Dudek A., Historia polityczna Polski 1989–2015, Kraków 2016.
Dudek A., Od Mazowieckiego do Suchockiej. Pierwsze rządy wolnej Polski, Kraków 2019.
Działocha K., Opinia nr 1 [w:] W sprawie dyskontynuacji prac legislacyjnych nad projektem ustawy budżetowej – opinie sporządzone przez członków Rady Legislacyjnej dla Prezesa Rady Ministrów, „Przegląd Sejmowy” 2006/3 (74).
Gierach E. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. II, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Gierach E., Sposób obliczania terminu pierwszego posiedzenia Sejmu, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych” 2019/4 (64).
Jarosz Z., Opinia nr 1 [w:] Termin zwołania pierwszego posiedzenia Sejmu IV kadencji, „Przegląd Sejmowy” 2001/6 (47).
Krzykowska K., Rebelińska A., Prezydent: nie widzę możliwości na przedterminowe wybory, mam nadzieję, że będę mógł spokojnie podpisać ustawę budżetową, PAP, 18.01.2024 r., https://www.pap.pl/aktualnosci/prezydent-nie-widze-mozliwosci-na-przedterminowe-wybory-mam-nadzieje-ze-bede-mogl (dostęp: 23.06.2024 r.).
Kubacki O., Przestępstwo publicznego znieważenia Prezydenta RP (art. 135 § 2 k.k.) a jego pozycja ustrojowa, „Co do Zasady. Studia i Analizy Prawne” 2022/1.
Lasota-Krawczyk J., Policja wkroczyła do Pałacu i zatrzymała polityków PiS, WP Wiadomości, 9.01.2024 r., https://wiadomosci.wp.pl/policja-wkroczyla-do-palacu-i-zatrzymala-politykow-pis-6982963329800704a (dostęp: 23.06.2024 r.).
Ławniczak A., Monarchiczne i republikańskie głowy państwa w Europie, Wrocław 2011.
Małajny R.M., Rozwiązanie legislatywy w systemie parlamentarnym, „Przegląd Sejmowy” 2017/2 (139).
Miemiec W., Sawicka K. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. II, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Nałęcz T., Strażnicy Rzeczypospolitej. Prezydenci Polski w latach 1989–2017, Warszawa 2017.
Opaliński B., Udział Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w tworzeniu Rady Ministrów na tle Konstytucji z 1997 roku i w praktyce, „Przegląd Prawa Publicznego” 2011/11.
Oświadczenie prezydenta Dudy. „Mamy dziś dwóch poważnych kandydatów do stanowiska premiera”, „Polityka”, 26.10.2023 r., https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/2232692,1,oswiadczenie-prezydenta-dudy-mamy-dzis-dwoch-powaznych-kandydatow-do-stanowiska-premiera.read (dostęp: 19.11.2023 r.).
Projekt ustawy budżetowej na rok 2024 wraz z projektem uchwały Rady Ministrów w sprawie projektu ustawy budżetowej na rok 2024, Kancelaria RM, 19.12.2023 r., https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-budzetowej-na-rok-2024-wraz-z-projektem-uchwaly-rady-ministrow-w-sprawie-projektu-ustawy-budzetowej-na-rok-2024 (dostęp: 27.12.2023 r.).
Radziewicz P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, LEX 2023.
Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2016, Sejm RP, VIII kadencja, druk sejm. nr 146, 22.12.2025 r., https://sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=146 (dostęp: 19.11.2023 r.).
Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Warszawa 2013.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, LEX 2013.
Tkaczyński J.W., Prawo ustrojowe Niemiec, Kraków 2015.
Wawrzyniak J., Opinia nr 5 [w:] W sprawie dyskontynuacji prac legislacyjnych nad projektem ustawy budżetowej – opinie sporządzone przez członków Rady Legislacyjnej dla Prezesa Rady Ministrów, „Przegląd Sejmowy” 2006/3 (74).
Wiszowaty M.M., Zasada monarchiczna i jej przejawy we współczesnych ustrojach europejskich i pozaeuropejskich monarchii mieszanych. Studium z zakresu prawa konstytucyjnego, Gdańsk 2015.
Wronkowska S., Opinia nr 6 [w:] W sprawie dyskontynuacji prac legislacyjnych nad projektem ustawy budżetowej – opinie sporządzone przez członków Rady Legislacyjnej dla Prezesa Rady Ministrów, „Przegląd Sejmowy” 2006/3 (74).
Zubik M., Opinia nr 3 [w:] Termin zwołania pierwszego posiedzenia Sejmu IV kadencji, „Przegląd Sejmowy” 2001/6 (47).
Filip Olszówka
student, Kolegium MISH, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid/org/0000-0002-3060-9509
Ochrona klientów podmiotów rynku finansowego przez Rzecznika Finansowego – zagadnienia ustrojowe, krytyka rozwiązań
Rzecznik Finansowy jest jednym z organów nadzoru nad rynkiem finansowym, którego głównym zadaniem jest ochrona klientów podmiotów tego rynku. Stanowi istotny element zapewniania przez państwo stabilności na rynku finansowym, jest także instytucją chroniącą prawa konsumenta i przyczyniającą się do popularyzacji polubownego rozstrzygania sporów. Przez 9 lat istnienia Rzecznik wytworzył kulturę instytucji, która podlega ocenie na kanwie niniejszego artykułu. Autor analizuje praktykę funkcjonowania organu w kontekście intencji stojącej za jej utworzeniem i przyznanych kompetencji. W artykule została przeprowadzona refleksja nad sensem istnienia tej instytucji jako osobnego organu. Artykuł kończy przedstawienie wniosków de lege ferenda zmierzających do podniesienia poziomu ochrony klientów podmiotów rynku finansowego.
Słowa kluczowe: Rzecznik Finansowy, rynek finansowy, ochrona konsumentów, nadzór nad rynkiem finansowym
Filip Olszówka
student, College of Interdisciplinary Individual Studies in Humanities and Social Sciences, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid/org/0000-0002-3060-9509
Protection of customers of financial market entities by the Financial Ombudsman – systemic considerations, reflection on solutions
The Financial Ombudsman is one of the financial market supervisory authorities whose main function is to protect the customers of this market’s entities. It is an important element of the assurance of stability on the financial market by the state, but also an institution protecting consumer rights and contributing to the popularization of amicable dispute resolution. Over the nine years of its existence, the Ombudsman has developed a culture of the institution, which this article assesses. The author evaluates the practice of the functioning of this authority in the context of the purpose of its establishment and the powers awarded to it. The article reflects on the sense of the existence of this institution as a separate authority. It concludes with a presentation of de lege ferenda conclusions intended to increase the level of protection of customers of financial market entities.
Keywords: Financial Ombudsman, financial market, consumer protection, financial market supervision
Bibliografia / References
Antonowicz P., Szarmach Ł., Teoria i praktyka funkcjonowania piramidy finansowej versus studium przypadku upadłości Amber Gold Sp. z o.o., „Zarządzenie i Finanse” 2013/11 (1).
Biała Księga Rzecznika Finansowego. Rzecznik Finansowy jako niezbędny element systemu ochrony konsumentów usług finansowych w Polsce, Warszawa 2020, https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2020/11/Biala_ksiega_RF_2016_2020_17.11.2020.pdf (dostęp: 14.04.2023 r.).
Bień W., Rynek papierów wartościowych, Warszawa 2004.
Bronisz B., Ustawa o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o rzeczniku finansowym, „Monitor Prawa Bankowego” 2016/3.
Budzianowski P., Od Rzecznika Ubezpieczonych do Rzecznika Finansowego, „Monitor Ubezpieczeniowy” 2015/63, https://mu.rf.gov.pl/63/art-2.html (dostęp: 29.03.2023 r.).
Cyman D., Kierunki zmian ochrony konsumenta usług finansowych w Unii Europejskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2016/4.
Cyman D., Zarys systemu instytucjonalnej ochrony praw konsumentów na rynku finansowym, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/38.
Czechowska I., Rutkowska-Tomaszewska E., Financial Ombudsman w Wielkiej Brytanii jako efektywny alternatywny system rozstrzygania sporów na rynku finansowym – lekcja dla Polski?, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2021/2.
Dyl M., Środki nadzoru na rynku kapitałowym, Warszawa 2012.
Fundacja Rozwoju Rynku Kapitałowego, Federacja Konsumentów, Wiedza finansowa Polaków. Raport z badania, marzec 2020, http://www.federacja-konsumentow.org.pl/n,6,1453,1,1,tylko-10-procent-polakow-mialoby-na-swiadectwie-piatke-z-wiedzy-o-finansach.html (dostęp: 18.04.2023 r.).
GPW, Rynek finansowy w Polsce, bd., https://www.gpw.pl/pub/GPW/files/Rynek_finansowy_w_Polsce.pdf (dostęp: 26.04.2023 r.).
Jurkowska-Zeidler A., Aktualne problemy ochrony klienta na rynku bankowym z perspektywy działalności Rzecznika Finansowego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018/39.
Jurkowska-Zeidler A., Rzecznik Finansowy: nowa instytucja ochrony klienta usług finansowych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/38.
Kiciński A., Ochrona konsumentów usług finansowych w Polsce. Efektywność systemu i perspektywy rozwoju, „Finanse i Prawo Finansowe” 2022/1 (33).
Liwoch P., Rzecznik Finansowy – analiza działalności w zakresie alternatywnych metod rozstrzygania sporów, „Finanse i Prawo Finansowe” 2018/4.
Luterek A., Zjawisko missellingu w ubezpieczeniach działu I w świetle skarg kierowanych do Rzecznika Finansowego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018/541.
Markowski K., Tymoczko D., Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2021 r., Warszawa 2022.
Maśniak D., Znaczenie ustawowych zasad wnoszenia reklamacji i powołania Rzecznika Finansowego dla rynku ubezpieczeniowego, „Prawo Asekuracyjne” 2015/4.
Młynarski T., Kilka uwag o pojęciu klienta podmiotu rynku finansowego, „Prawo Asekuracyjne” 2018/1.
NIK, Informacja o wynikach kontroli P/13/038, Funkcjonowanie systemu ochrony praw klientów podmiotów rynku finansowego, 8.04.2014 r., https://www.nik.gov.pl/plik/id,6423,vp,8193.pdf (dostęp: 12.03.2023 r.).
NIK, Informacja o wynikach kontroli P/17/010, Ochrona konsumentów na rynku ubezpieczeniowym, 23.07.2019 r., KBF.430.013.2019, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/010/KBF/ (dostęp: 14.04.2023 r.).
NIK, Informacja o wynikach kontroli P/17/111, Ochrona praw konsumentów korzystających z kredytów objętych ryzykiem walutowym, 9.08.2018 r., KBF.430.001.2018, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/111/KBF/ (dostęp: 14.04.2023 r.).
NIK, Informacja o wynikach kontroli P/18/112, Działalność organów i instytucji państwowych oraz podmiotów organizujących rynek finansowy wobec spółki GetBack S.A., podmiotów oferujących jej papiery wartościowe oraz ją audytujących, 19.12.2019 r., KBF.430.014.2019, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/18/112/KBF/ (dostęp: 14.04.2023 r.).
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie edukacji finansowej i odpowiedzialnego wykorzystywania produktów finansowych (opinia z inicjatywy własnej), 2011/C 318/04, Bruksela, 14.07.2011 r. (Dz.Urz. UE C 318 z 2011 r., s. 24).
Piwowarczyk M., Formalne aspekty pozasądowego rozwiązywania sporów przed Rzecznikiem Finansowym, „Studia Prawa Publicznego” 2021/1.
Rokosz P., Funkcjonowanie Rzecznika Finansowego w systemie ochrony praw konsumenta na rynku finansowym, „Studia Prawnicze KUL” 2022/2.
Rzecznik Finansowy, Analiza prawna wybranych postanowień umownych stosowanych przez banki w umowach kredytów indeksowanych do waluty obcej lub denominowanych w walucie obcej zawieranych z konsumentami. Raport Rzecznika Finansowego, Warszawa, czerwiec 2016, https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2020/05 Kredyty_walutowe_raport_RF_2016.pdf (dostęp: 20.04.2023 r.).
Rzeszowski J., Rzecznik Finansowy – „nowa-stara” ochrona konsumenta?, „Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM” 2017/7.
Samborski A., Rynki papierów wartościowych w krajach Unii Europejskiej, Katowice 2004.
Sługocka-Krupa E., Ryzyka w usługach finansowych i ich wpływ na bezpieczeństwo ekonomicznych interesów konsumentów – wybrane aspekty [w:] Ochrona klienta na rynku usług finansowych w świetle aktualnych problemów i regulacji prawnych, red. E. Rutkowska-Tomaszewska, Warszawa 2017.
Snażyk Z., Szafrański A., Publiczne prawo gospodarcze, Warszawa 2023.
Sprawozdanie z działalności Rzecznika Finansowego w 2019 r., https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2020/05/2019_Sprawozdanie_Rzecznika_Finansowego.pdf (dostęp: 30.04.2023 r.).
Szponar K., Polisolokata, czyli ubezpieczenie na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, „Palestra” 2019/10.
Uzasadnienie projektu ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przed podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, Sejm RP, VII kadencja, druk sejm. nr 3430, 15.05.2015 r., http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?nr=3430 (dostęp: 17.03.2023 r.).
Wniosek Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie dotyczącymi zasad, według których klient i bank powinni rozliczyć kredyt „walutowy” w przypadku uznania umowy za nieważną, 19.10.2020 r., https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2021/05/Wniosek_RF_SN_IIICZP621_kondykcja-czy-saldo_pazdziernik2020.pdf (dostęp: 8.04.2023 r.).
Wniosek Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie dotyczącymi przesłanek umożliwiających uznanie postanowień umownych za abuzywne, 3.04.2017 r., https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2020/05/Wniosek-RF_SN_klauzule_abuzwyne_2017.pdf (dostęp: 8.04.2023 r.).
Wniosek Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały w sprawie pokrywania z ubezpieczenia OC rolnika szkód wyrządzonych przez psa wykorzystywanego użytkowo w gospodarstwie rolnym, 9.12.2016 r., https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2020/05/Wniosek_RF_SN_ pies_rolnika_2016.pdf (dostęp: 8.04.2023 r.).
Wniosek Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie w zakresie dopuszczalności uwzględniania w odszkodowaniu z OC posiadaczy pojazdów mechanicznych rabatów i upustów stosowanych w sieciach partnerskich zakładów ubezpieczeń, 30.08.2022 r., https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2023/02/Wniosek-RF-do-Sadu-Najwyzszego-sierpien-2022.pdf (dostęp: 23.03.2023 r.).
Wniosek Rzecznika Finansowego do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały w związku z rozbieżnościami w orzecznictwie w zakresie dopuszczalności ustalenia wysokości odszkodowania w oparciu o hipotetyczne koszty naprawy w sytuacji, gdy naprawa przy szkodzie częściowej stała się już niemożliwa w wyniku następczych działań poszkodowanego, co ma miejsce np. w razie zbycia pojazdu w stanie uszkodzonym lub jego uprzedniego naprawienia, 12.12.2023 r., https://rf.gov.pl/wp-content/uploads/2024/01/Wniosek-RF-do-Sadu-Najwyzszego-grudzien-2023.pdf (dostęp: 1.03.2024 r.).
World Bank, Good Practices for Financial Consumer Protection, 2012, http://responsiblefinance.worldbank.org/~/media/GIAWB/FL/Documents/Misc/Good-practices-for-financial-consumerprotection.pdf (dostęp: 21.04.2023 r.).
Wyżykowski B., Kompetencja Rzecznika Finansowego do nakładania kar pieniężnych na podmioty rynku finansowego, „Studia Prawa Publicznego” 2018/3.
Dr hab. Przemysław Szustakiewicz
Wydział Prawa i Administracji, Uczelnia Łazarskiego, Warszawa
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9102-9308
Przetwarzanie danych kandydata na pracownika po zakończeniu procesu rekrutacji. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20.02.2024 r., III OSK 2700/22
W wyroku z 20.02.2024 r., III OSK 2700/22, Naczelny Sąd Administracyjny dokonał wykładni przesłanki z art. 6 ust. 1 lit. f RODO, zgodnie z którym można legalnie przetwarzać dane osobowe ze względu niezbędność dla realizacji celu, jakim jest uzasadniony interes administratora lub osoby trzeciej. Zdaniem NSA przepis ten dotyczy również przetwarzania danych osobowych kandydatów, którzy brali udział w zakończonej rekrutacji. Pracodawca może bowiem spodziewać się ewentualnych roszczeń w sytuacji, gdyby osoba uczestnicząca w naborze uznała, że nieprzyjęcie jej do pracy ma charakter dyskryminacji.
Słowa kluczowe: Naczelny Sąd Administracyjny, ochrona danych osobowych, rekrutacja pracowników
Dr Hab. Przemysław Szustakiewicz
Faculty of Law and Administration, Lazarski University, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9102-9308
Processing the data of a candidate applying for employment at the end of the recruitment process. Commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 20 February 2024, III OSK 2700/22
In the judgment of 20 February 2024, III OSK 2700/22, the Supreme Administrative Court interpreted the premise of Article 6(1)(f) GDPR, according to which personal data may be lawfully processed for the purposes of the legitimate interests pursued by the controller or by a third party. According to the Supreme Administrative Court, this provision also applies to the processing of personal data of candidates who took part in a recruitment process that has ended. This is because the employer can expect possible claims if a person participating in the recruitment process considers his rejection as being discriminatory.
Keywords: Supreme Administrative Court, personal data protection, recruitment of employees
Bibliografia / References
Czerniawski M., Prawnie uzasadnione interesy jako podstawa przetwarzania danych online, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2018/3.
Lubasz D., Chomiczewski W. [w:] RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, red. E. Bielak-Jomaa, Warszawa 2018.
Maniewska E. [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX 2024.
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, red. P. Litwiński, Legalis 2021.