Sygnaliści zewnętrzni a odpowiedzialność za zniesławienieMateusz Klinowski
doktor nauk prawnych, adiunkt, Zakład Historii Doktryn Politycznych i Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4650-5234
Sygnaliści zewnętrzni a odpowiedzialność za zniesławienie
Praca stanowi głos w debacie na temat implementacji zapisów europejskiej dyrektywy o sygnalistach. Autor, sam występując w przeszłości w roli sygnalisty, uzasadnia potrzebę rozciągnięcia kategorii sygnalistów na osoby pełniące takie role społeczne, z którymi wiąże się społeczny obowiązek alarmowania o nieprawidłowościach. Osoby te narażone są na różnego rodzaju retorsje, z utratą pracy włącznie, a literalnie odczytywana dyrektywa o sygnalistach, jak również dotychczasowe projekty jej implementacji w krajowym porządku prawnym, przed tymi retorsjami nie chronią. W dużej mierze źródłem problemu jest wprowadzający odpowiedzialność za zniesławienie art. 212 Kodeksu karnego, który często jest wykorzystywany przeciwko sygnalistom. W pracy omówione są dwa aspekty funkcjonowania tego przepisu zwykle pomijane w literaturze.
Słowa kluczowe: sygnaliści, dyrektywa o sygnalistach, zniesławienie, wolność słowa, efekt mrożący
dr Mateusz Klinowski
Assistant Professor, Department of the History of Political and Legal Doctrines, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Cracow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4650-5234
External whistleblowers and defamation
The paper constitutes a voice in the debate concerning the legal protection of whistleblowers, as discussed against the background of the implementation of the European Directive on whistleblowers. The author, being a whistleblower himself, attempts to justify the need to extend the category of whistleblowers to individuals fulfilling specific social roles associated with an obligation to report misconducts. Such individuals are at risk of various types of retaliation, including losing their employment. As it turns out, the literal interpretation of the EU Directive on whistleblowers does not provide adequate protection against such retaliation. To a significant extent, the source of the problem is Article 212 of the Polish Criminal Code, which, by introducing criminal responsibility for defamation, is often used against whistleblowers. This paper discusses two aspects of the functioning of this provision usually overlooked in the literature on the subject.
Keywords: whistleblowers, EU directive on whistleblowers, defamation, freedom of speech, chilling effect
Bibliografia / References
Artymiak G., Rozłożenie ciężaru dowodu w sprawach o zniesławienie, „Palestra” 1995/39 (1–2).
Baumbach T., Chilling Effect as a European Court of Human Rights’ Concept in Media Law Cases, „Bergen Journal of Criminal Law and Criminal Justice” 2018/6 (1).
Høedt-Rasmussen I., Voorhoof D., Whistleblowing for sustainable democracy, „Netherlands Quarterly of Human Rights” 2018/36 (1).
Klinowski M., Public Truths and Their Legal Protection, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Journal of the Polish Section of IVR” 2020/3.
Kruszyński P., Materialny ciężar dowodu w procesach karnych o zniesławienie i oszczerstwo, „Prokuratura i Prawo” 1980/8.
Lipman F., Whistleblowers: Incentives, Disincentives, and Protection Strategies, New Jersey 2012.
Lipniacki T., Polska leci w covidowej mgle, „Gazeta Wyborcza” z 12.11.2020 r., www.wyborcza.pl/7,75400,26503391,prof-lipniacki-polska-leci-w-covidowej-mgle.html.
Liżyńska K., Rozkład materialnego ciężaru dowodu w sprawach o zniesławienie, „Nowa kodyfikacja prawa karnego” 2014/32.
Makowski G., Waszak M., Ustawa o ochronie sygnalistów w Polsce – o potrzebie i perspektywach jej wprowadzenia. Na podstawie badania opinii reprezentantów związków zawodowych i organizacji pracodawców, Warszawa 2016.
Mikołajewska B., Czy Polacy to pieniacze?, „Polityka” z 6.10.2009 r., www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/303768,1,debata-czy-polacy-to-pieniacze.read.
Pech L., The Concept of Chilling Effect: Its untapped potential to better protect democracy, the rule of law, and fundamental rights in the EU, Brussels 2021.
Pietruszka A., Ochrona sygnalistów (whistleblowers) w kontekście wolności wypowiedzi, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/82.
Postępowania wszczęte i przestępstwa stwierdzone z art. 212 KK za lata 1999 – 2019, www.statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-8/63518,Znieslawienie-art-212.html.
Protection of whistleblowers. Recommendation CM/Rec(2014)/7 and explanatory memorandum, Strasburg 2014.
Rule of Law: Commission adopts next step in the infringement procedure to protect judicial independence of Polish judges, 27.01.2021 r., www.ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_224.
Skupień D., Workplace Whistleblower Protection in Poland: Current Situation and Perspectives [w:] Towards a Better Protection of Workplace Whistleblowers in the Visegrad Countries, France and Slovenia, red. D. Skupień, Łódź – Warszawa 2021.
Świątkowski A.M., Sygnalizacja (whistleblowing) a prawo pracy, „Przegląd Sądowy 2015/5 (116).
Tackling the Information Crisis: A Policy Framework for Media System Resilience, oprac. London School of Economics and Political Science, London 2018.
Tetlock P.E., Expert Political Judgment: How Good Is It? How Can We Know?, Princeton 2006.
Wojciechowska-Nowak A., Założenia do ustawy o ochronie osób sygnalizujących nieprawidłowości w środowisku zawodowym. Jak polski ustawodawca może czerpać z doświadczeń państw obcych?, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2012.
Worth M., Whistleblowing In Europe. Legal Protections For Whistleblowers In The EU, Berlin 2013, http://images.transparencycdn.org/images/2013_WhistleblowingInEurope_EN.pdf.
Wujczyk M., Podstawy whistleblowingu w polskim prawie pracy, „Przegląd Sądowy” 2014/6.
Piotr Ruczkowski
doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Zakład Prawa Administracyjnego i Nauk o Administracji, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4344-9417
Administracyjnoprawny tryb zmiany nazwiska (imienia) w prawie austriackim z elementami analizy prawnoporównawczej
Przedmiotem artykułu są rozważania na temat regulacji prawnych określających administracyjnoprawny tryb zmiany imion i nazwisk w Austrii z elementami analizy prawnoporównawczej. Zmiana imienia i nazwiska w Austrii i w Polsce może wiązać się ze zdarzeniami o charakterze rodzinnoprawnym, np. zawarciem małżeństwa, przysposobieniem, bądź też nastąpić w trybie administracyjnoprawnym w drodze decyzji właściwego organu administracji publicznej. Analiza obowiązujących w Austrii przepisów dotyczących administracyjnoprawnego trybu zmiany imion i nazwisk prowadzi do konkluzji, że ustawodawca przyjął jako zasadę względną stabilizację imion i nazwisk, gdyż ich zmiana w trybie administracyjnym wymaga wniosku osoby ubiegającej się o zmianę (albo rodziców bądź innych opiekunów prawnych) oraz może nastąpić z powodów wskazanych we wniosku o zmianę nazwiska lub imienia (Austria) albo z ważnych powodów (Polska), przy czym ustawodawca jedynie przykładowo wymienia powody uzasadniające zmianę imienia lub nazwiska. Wnioski w sprawach zmiany imienia i nazwiska mogą składać przede wszystkim obywatele, a także bezpaństwowcy, osoby, których obywatelstwo jest nieokreślone, uchodźcy. Podobieństwa dotyczą także formy rozstrzygnięcia w sprawach zmiany imion i nazwisk. Rozstrzyganie w tych sprawach odbywa się w formie aktu administracyjnego/decyzji administracyjnej właściwego organu administracji publicznej. Może być to organ administracji rządowej lub samorządowej w przypadku zlecania zadań administracji rządowej jednostkom samorządu terytorialnego.
Słowa kluczowe: zmiana imienia, zmiana nazwiska, administracyjnoprawny tryb zmiany imion i nazwisk, prawo administracyjne materialne
dr hab. Piotr Ruczkowski, Professor at Jan Kochanowski University in Kielce
Department of Administrative Law And Administrative Sciences, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4344-9417
Administrative and legal procedures for name change in Austrian law with elements of comparative legal analysis
The subject of the article are considerations on the legal regulations determining the administrative and legal procedures for changing ones name and/or surname in Austria, with elements of comparative legal analysis. A change of name in Austria as well as in Poland may be connected with family events, such as marriage, adoption, or it may take place under the administrative and legal procedures as a result of a decision taken by the competent public administration authority. An analysis of the Austrian legal provisions on the administrative procedure for a name change (first and/or last name) leads to the conclusion that the Austrian legislator has adopted the principle of relative stability of first names and last names, since their change requires an application of the party requesting such a change (or the parents or other legal guardians) and may take place for the reasons indicated in the application (Austria) or valid reasons (Poland), whereby the legislator only, as an example, lists the reasons justifying the name. Applications for a name change may be submitted primarily by citizens, but also by stateless persons residing in Austria (Poland), refugees and persons whose citizenship is undefined. There are also similarities with regard to the method of handling such name change applications. These matters are settled in the form of an administrative act / decision of a competent public administration body. It may be government administration authorities, or local self-government bodies if government administration tasks have been delegated to local government units.
Keywords: change of first name, change of last name, administrative and legal procedures for name changes, substantive administrative law, family law
Bibliografia / References
Arndt N., Die Geschichte und Entwicklung des familienrechtlichen Namensrechts in Deutschland unter Berücksichtigung des Vornamensrechts, München 2004.
Berger E., Erwerb und Änderung des Familiennamens, Rechts- und Sozialwissenschaftliche Reihe, Band 29, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien 2001.
Blicharz J., Komentarze do ustaw: O zmianie imion i nazwisk. Prawo o stowarzyszeniach, Wrocław 1997.
Blumenrath Ch., Namensrecht und Gleichberechtigung in Frankreich und Deutschland, Hamburg 2002.
Czajkowska A., Zmiana imion i nazwisk – geneza, komentarz, orzecznictwo, wzory decyzji, Warszawa 2010.
Duniewska Z., Lewicki M., Imiona i nazwiska [w:] Prawo administracyjne materialne, red. Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, E. Olejniczak-Szałowska, M. Stahl, Warszawa 2016.
Ehlers A., Die Behandlung fremdartiger Namen im deutschen Recht, „Studien zum Internationalen Privat- und Zivilprozessrecht sowie zum UN-Kaufrecht”, Band 69, Hamburg 2016.
Ficker H.G., Das Recht des bürgerliches Namens, Frankfurt am Main 1950.
Kahl A., Weber K., Allgemeines Verwaltungsrecht, Wien 2011.
Nowak M., Der Name der natürlichen Person: der Ehe- und Familienname im deutschen und ausländischen Recht unter besonderer Berücksichtigung des inländischen Kollisionsrechts, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, New York, Paris, Wien 1996 (Europäische Hochschulschriften: Reihe 2, Rechtswissenschaft; Bd. 2006).
Rajkowski R., Zmiana nazwiska. Studium z zakresu prawa administracyjnego, Warszawa 1955.
Ruczkowski P., Administracyjnoprawny tryb zmiany nazwiska w Niemczech (Öffentlich-rechtliche Namensänderung in Deutschland) – wybrane zagadnienia proceduralne i materialnoprawne, „Opolskie Studia Administracyjno-Prawne” 2018/16/1 (4).
Ruczkowski P., Imię i nazwisko w prawie polskim, Kielce 2010.
Ruczkowski P., Ustawa o zmianie imienia i nazwiska. Komentarz, Warszawa 2010.
Ruczkowski P., Ustawa o zmianie imion i nazwisk. Komentarz, Kielce 2008.
Ruczkowski P., Zmiana imion i nazwisk [w:] Prawo administracyjne, red. M. Zdyb, J. Stelmasiak, Warszawa 2020.
Sachsen Gessaphe Karl A., Kindesnamensrecht [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, red. D. Schwab, München 2008.
Schorlemer B., Die zivilrechtlichen Möglichkeiten der Namensänderung, Europäische Hochschulschriften, Reihe II, Rechtswissenschaft, Bd./Vol. 2519, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, New York, Paris, Wien 1998.
Sperling F., Familiennamensrecht in Deutschland und Frankreich, Studien zum ausländischen und internationalen Privatrecht, Tübingen 2012.
Stuber G., Die Beurkundung von Namen im Standesamt. Familiennamen – Ehenamen – Vornamen, Stuttgart, München, Hannover, Berlin, Weimar, Dresen 2005.
Sturmhöfel J., Der Name im In- und Ausland, Hamburg 2007.
Szreniawski J., Nazwisko w świetle uregulowań administracyjnoprawnych [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dr. hab. Józefa Filipka, red. I. Skrzydło-Niżnik, P. Dobosz, D. Dąbek, M. Smaga, Kraków 2001.
Szreniawski J., Obywatelstwo i nazwisko jako elementy wzajemnej więzi między osobą fizyczną a administracją [w:] Jednostka wobec działań administracji publicznej, Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Olszanica, 21–23 maja 2001 r., Rzeszów 2001
Bożena Płonka-Syroka
profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych, Zakład Humanistycznych Nauk Farmaceutycznych, Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8743-4634
Udział w autorstwie tekstu – 33%
Marek Stych
doktor nauk prawnych, Instytut Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Pedagogiczny im KEN w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4359-1085
Udział w autorstwie tekstu – 34%
Beata Pawlica
doktor nauk prawnych, Instytut Nauk o Polityce i Administracji, Uniwersytet Pedagogiczny im KEN w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2941-7470
Udział w autorstwie tekstu – 33%
Ewolucja prawa do ochrony zdrowia w Polsce w okresie pandemii COVID-19
W artykule przeanalizowano zmiany prawne wprowadzone w Polsce podczas pierwszej fali pandemii COVID-19 (marzec – październik 2020 r.). Autorzy podejmują dyskusję nad następującymi pytaniami: 1) czy zmiany legislacyjne ograniczyły prawa pacjenta, czy też miały na celu głównie ochronę lekarzy; 2) czym kierował się ustawodawca, wprowadzając takie zmiany; 3) jak można ocenić ich efekty; 4) czy w czasie pierwszej fali pandemii polscy lekarze przedkładali ochronę własnych interesów nad prawa pacjenta. Autorzy zwrócili również uwagę na pragmatyczne aspekty wykonywania zawodu lekarza w czasie pandemii. Artykuł kończą wnioski.
Słowa kluczowe: ochrona zdrowia, obowiązki lekarza, COVID-19
prof. dr hab. Bożena Płonka-Syroka
Department of Humanities and Social Science, Division of Pharmaceutical Humanities and Social Science, Wrocław Medical University, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8743-4634
Contribution to the authorship of the text – 33%
dr Marek Stych
Institute of Law and Economics, Pedagogical University of Cracow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4359-1085
Contribution to the authorship of the text – 34%
dr Beata Pawlica
Institute of Political Sciences and Administration, Pedagogical University of Cracow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2941-7470
Contribution to the authorship of the text – 33%
Evolution of the right to health care in Poland during the COVID-19 pandemic
This article analyses the legal changes introduced in Poland during the first wave of the COVID-19 pandemic (March - October 2020). The authors discuss the following questions: have the legislative changes extended the patients' rights or are they mainly aimed at protecting doctors?; 2) what was the legislator's motivation to introduce such changes?; 3) how can their effects be assessed?; 4) did Polish doctors give priority to the protection of their own interests over the patients' rights during the first wave of the pandemic? The authors also looked into the pragmatic aspects of practicing medicine during a pandemic. The article ends with conclusions.
Keywords: health care, doctor's duties, COVID-19
Bibliografia / References
Bartman K., Lekarze i pielęgniarki będą pracować tylko w jednym miejscu, https://www.money.pl/gospodarka/lekarze-i-pielegniarki-beda-pracowac-tylko-w-jednym-miejscu-6500201669900417a.html.
Kubiak R., Prawo lekarza do odmowy leczenia, „Medycyna Praktyczna” 2020/9 (355).
Malinowska A., Lekarze zwalniają się ze szpitali zakaźnych. Wojewoda śląski wydał nakaz pracy, https://katowice.wyborcza.pl/katowice/7,35063,25871136,ze-szpitali-zakaznych-zwalniaja-sie-lekarze-innych-trzeba.html.
Matyja A., Nie zginąć w oparach absurdu, „Gazeta Lekarska” 2020/11 (30).
Miarka J., Postawy lekarzy w czasie epidemii, „Gazeta Lekarska” 2020/5 (30).
Miarka J., Zgubne skutki leczenia przez telefon, „Gazeta Lekarska” 2020/9 (30).
Nowosielska K., Lekarze za słabo chronieni – uciekają na opiekę lub zwolnienia, https://www.prawo.pl/zdrowie/braki-lekarzy-i-pielęgniarek-w-szpitalach-zakaznych,498733.html.
Nowosielska K., Wojewoda kieruje lekarzy i pielęgniarki do walki z epidemią, czasem wbrew prawu, https://www.prawo.pl/zdrowie/oddelegowania-do-pracy-lekarzy-i-pielegniarek-przez-wojewode-a,499505.html.
Wencelis S., Lekarz wobec zagrożenia zakażeniem, „Gazeta Lekarska” 2020/6 (30).
Marcin Dudzik
doktor nauk prawnych, sędzia Sądu Okręgowego w Rzeszowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8318-0654
Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego na skutek cofnięcia skargi a wielopodmiotowość strony skarżącej
Celem artykułu jest przedstawienie problematyki umorzenia postępowania sądowoadministracyjnego w sytuacji, gdy w charakterze strony skarżącej wystąpi więcej niż jeden podmiot. W takiej sytuacji zachodzi bowiem wielopodmiotowość po stronie skarżącej, a w relacji pomiędzy tymi podmiotami współuczestnictwo procesowe. Stan taki wiązać się będzie z szeregiem komplikacji w przypadku dokonania cofnięcia skargi przez tylko niektórych współuczestników. Odmienność relacji zachodzącej pomiędzy skarżącymi, a także intensywność więzi materialnoprawnej, jaka między nimi miała miejsce jeszcze na etapie postępowania administracyjnego, rzutować będzie na podmiotowy zakres skuteczności czynności cofnięcia skargi. Na gruncie postępowania sądowoadministracyjnego skuteczne cofnięcie skargi może mieć nawet miejsce w tych przypadkach, kiedy w postępowaniu administracyjnym łączny udział wszystkich stron był konieczny. W takim przypadku zabezpieczenie interesu takiego podmiotu będzie możliwe poprzez jego udział w postępowaniu w charakterze uczestnika obligatoryjnego, o którym jest mowa w art. 33 § 1 p.p.s.a.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, współuczestnictwo, umorzenie postępowania, cofnięcie skargi
dr Marcin Dudzik
Judge of the District Court in Rzeszow, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8318-0654
Discontinuation of administrative court proceedings as a result of the withdrawal of a complaint and the multi-entity nature of the plaintiff
The purpose of the article is to present the issue of discontinuation of administrative court proceedings in the situation where more than one entity appears as the plaintiff. This means that there is a multi-entity situation on part of the plaintiff, and in the relationship between these entities there is co-participation in the proceedings. Such a state of affairs will involve a number of complications in the event that only some of the co-participants withdraw the complaint. The disparities in the relationships among the plaintiffs as well as the intensity of the material-legal ties that existed between them already at the stage of the administrative proceedings, will affect the scope of the effectiveness of the action of withdrawing the complaint. In administrative court proceedings the effective withdrawal of a complaint may take place even in those cases where in the administrative proceedings the joint participation of all the parties was necessary. In such a case, securing the interest of such entity will be possible by its participation in the proceedings as a mandatory participant as referred to in Article 33 § 1 of the Polish Law on Proceedings before Administrative Courts.
Keywords: administrative court proceedings, co-participation, discontinuation of proceedings, complaint withdrawal
Bibliografia / Rerefences
Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2018.
Adamiak B., Glosa do wyroku NSA z 23.01.1998 r., I Sa/Gd 654/96, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 1999/1.
Barut-Skupień B., Współuczestnictwo procesowe w postępowaniu cywilnym i sądowoadministracyjnym, Warszawa 2014.
Barut-Skupień B., Współuczestnictwo procesowe w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Przegląd Prawa Publicznego” 2007/9.
Borkowski J., Ustawy o dwuinstancyjnym sądownictwie administracyjnym, część II, „Monitor Prawniczy” 2003/8.
Czech B. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz do art. 1–50514, red. K. Piasecki, Warszawa 2006.
Dauter B., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LEX 2021.
Dowgier R. [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. L. Etel, Warszawa 2017.
Jagielska M., Wiktorowska A., Wajda P. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. R. Hauser, M. Wierzbowski, Warszawa 2019.
Jaśkowska M., Masternak M., Ochendowski E., Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2007.
Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, LEX 2016.
Jędrzejewska M., Współuczestnictwo procesowe, istota, zakres, rodzaje, Warszawa 1975.
Kamiński M., Mechanizm i granice weryfikacji sądowoadministracyjnej a normy prawa administracyjnego i ich konkretyzacja, Warszawa 2016.
Kamiński M., O istocie pojęcia sprawy sądowoadministracyjnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2009/10.
Kiełkowski T., Sprawa administracyjna, Kraków 2004.
Malinowski P., Czynność procesowa cofnięcia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego jako przejaw odwołalności czynności procesowych oraz ochrony publicznych praw podmiotowych jednostki, „Radca Prawny” 2014/145.
Olaś A., Umorzenie procesu cywilnego, Warszawa 2016.
Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, LEX 2011.
Tarno J.P., Wyporska-Frankiewicz J., Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego [w:] Współczesne zagadnienia prawa i procedury administracyjnej. Księga pamiątkowa dedykowana Prof. Zw. dr hab. Jackowi M. Langowi, red. M. Wierzbowski, J. Jagielski, A. Wiktorowska, E. Stefańska, Warszawa 2009.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe, cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Woś T. [w:] Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, red. T. Woś, LEX 2016.
Woś T., Związki postępowania administracyjnego i sądowo-administracyjnego, Warszawa – Kraków 1989.
Zimmermann J., Aksjomaty sądownictwa administracyjnego, Warszawa 2020.
Karolina Muzyczka
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Nauk Prawnych i Społecznych, Toruńska Szkoła Wyższa – Kolegium Jagiellońskie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0569-1966
Procedura wywłaszczenia zabytków w Polsce
Wywłaszczenie jest dopuszczalne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy właściwej ze względu na miejsce położenia zabytku. Wywłaszczenie zabytkowych nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa jest szczególnym instrumentem prawnym stosowanym w imię zbiorowego interesu i troski o dziedzictwo narodowe. Ingerencja w prawo własności nieruchomości zabytkowych, która wiąże się z wywłaszczeniem, powinna być realizowana zgodnie z obowiązującym prawem. Jego stosowanie wymaga jednak przestrzegania procedur administracyjnych.
Słowa kluczowe: wywłaszczenie nieruchomości, zabytek kultury, decyzja administracyjna, odszkodowanie
dr Karolina Muzyczka
Assistant Professor, Faculty of Social Sciences, Institute of Legal and Social Sciences, Jagiellonian College in Torun, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0569-1966
Procedure of expropriation of monuments in Poland
Expropriation is allowed on behalf of the State Treasury or the municipality competent for the location of the monument. Expropriation of historic monuments on behalf of the State Treasury is a special legal instrument used in the name of the collective interest and concern for the national heritage. Interference in the ownership right to historic properties, which involves expropriation, should be carried out in accordance with the applicable law. Its application, however, requires compliance with administrative procedures.
Keywords: expropriation of real estate, cultural monument, administrative decision, compensation
Bibliografia / References
Bieniek G., Rudnicki S., Nieruchomości. Problematyka prawna, Warszawa 2005.
Bieniek G., Rudnicki S., Nieruchomości. Problematyka Prawna, Warszawa 2011.
Borkowski J., Decyzja administracyjna, Łódź – Zielona Góra 1998.
Dawidowicz W., Z problematyki decyzji organów administracji państwowej w świetle orzecznictwa NSA, „Państwo i Prawo” 1984/10.
Drela M., Ingerencja administracji w prawo własności zabytków nieruchomych, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2004/62.
Łukaszewska A., Gospodarka nieruchomościami. Przepisy i komentarz, Warszawa 2002.
Martysz Cz. [w:] G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Postępowanie administracyjne ogólne, Warszawa 2003.
Ratajski S., Niematerialne dziedzictwo kulturowe w świetle ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, „Ochrona zabytków” 2014/1.
Szalewska M., Wywłaszczenie nieruchomości, Toruń 2005.
Szewczyk M., Ingerencja publicznoprawna w prawo własności jednostki w demokratycznym państwie prawa [w:] Jednostka w demokratycznym państwie prawa, red. J. Filipek, Bielsko-Biała 2003.
Skrzydło W., Konstytucje Rzeczypospolitej Polskiej – Komentarz, Kraków 2000.
Wolanin M. [w:] J. Jaworski, A. Prusaczyk, A. Tułodziecki, M. Wolanin, Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Komentarz, Warszawa 2015.
Ziniewicz M.A., Decyzja administracyjna w ustawie o gospodarce nieruchomościami, „Studia i Materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości” 2010/18.
Aleksander Słysz
doktor nauk prawnych, Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4826-3726
Domniemania w podatkach dochodowych – badanie trendu
Domniemania stanowią surogat dowodzenia, sam wniosek domniemania opiera się na wysokim prawdopodobieństwie jego prawdziwości. Ustawodawca posługuje się domniemaniami z różnych przyczyn, między innymi z powodu chęci upraszczania dokonywania ustaleń faktycznych i w efekcie obniżania kosztochłonności procedur. Przeprowadzone badanie potwierdziło, że ustawodawca stale zwiększa ilość występowania badanych słów kluczowych, a w efekcie i domniemań, w przepisach regulujących obszar podatków dochodowych. Dowiedziono, że stale wzrasta liczba domniemań ustanowionych wprost z wykorzystaniem słowa „domniemywa”, co koresponduje w pewien sposób ze wzrostem występowania słów: „uznaje”, „przyjmuje” oraz „uważa”, które również służą ustawodawcy do budowy domniemań. Jednocześnie wykazano, że przyrost liczby domniemań jest szybszy niż przyrost ilościowy tekstu ustaw dotyczących podatków dochodowych, co jest dowodem na zwiększającą się rolę domniemań. Trzeba jednak pamiętać, że system sprawniejszy to niekoniecznie system sprawiedliwszy, a przy wprowadzaniu domniemań może dojść do naruszenia zasady proporcjonalności.
Słowa kluczowe: domniemanie, dowodzenie, trend, podatek dochodowy, dowód
dr Aleksander Słysz
Faculty of Law and Economics at the Jan Długosz University in Czestochowa, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4826-3726
Presumptions in income taxes – trend study
Presumptions are surrogates of proving; the very conclusion of the presumption is based on a high probability of its truth. The legislator uses presumptions for several reasons, including the desire to simplify the making of factual findings and to reduce the cost-effectiveness of procedures. The conducted study confirmed that the legislator is constantly increasing the number of researched keywords, and as a result the number of presumptions, in the laws regulating the area of income taxes. It has been proven that the number of presumptions made by the legislator explicitly with the use of the word "presumes" is constantly increasing, which corresponds in some way to the increase in the occurrence of the following words: "acknowledges", "accepts" and "believes", which are also used by the legislator to build presumptions. At the same time, it has been shown that the increase in the number of presumptions is faster than the quantitative increase in the text of income tax acts, which proves the increasing role of presumptions. However, it should be remembered that a more efficient system is not necessarily a fairer system, and when introducing presumptions, the principle of proportionality may be violated.
Keywords: presumption, proving, trend, income tax, evidence
Bibliografia / References
Bernardo A.E., Talley E., Welch I., Theory of Legal Presumptions, „The Journal of Law, Economics and Organization” 2000/16 (1).
Bogucki O., Domniemania prawne w świetle pojęcia czynności konwencjonalnej, „Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny” 2000/2 (62).
Chmielnicki P., Tworzenie instytucji gospodarki a ustawodawstwo polskie, Warszawa 2015.
Ghazal N., Konstrukcja domniemania prawnego a orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości, C-484/18, Spedidam i in. przeciwko Institutnational de l’audiovisuel, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2020/2.
Gizbert-Studnicki T., Znaczenie terminu „domniemanie prawne” w języku prawnym i prawniczym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974/1.
Jakimowicz W., O definicjach i domniemaniach prawnych w prawie administracyjnym – studium przypadku, „Przegląd Prawa Publicznego” 2000/7–8.
Janusz-Pohl B., Uwagi o doniosłości koncepcji domniemań relewantnych prawnokarnie, „Prawo w działaniu. Sprawy karne” 2020/43.
Kmiecik R., Ekstensja zarzutów apelacyjnych (art. 447 § 1–3 k.p.k.) a zakaz reformationis in peius – z problematyki fikcjonalizmu procesowego, „Prokuratura i Prawo” 2020/7–8.
Kociński C., Normy domniemania w prawie samorządu terytorialnego, cz. I, „Samorząd Terytorialny” 2007/4.
Kotowski A., Wybrane problemy badań empirycznych w naukach prawnych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2014/7–8.
Kunicki A., Domniemania w prawie rzeczowym, Warszawa 1969.
Lasiński-Sulecki K., Komentarz do wyroku TS z dnia 18 grudnia 1997 r. w połączonych sprawach Garage Molenheide BVBA (C-286/94), Peter Schepens (C-340/95), Bureau Rik Decan-Business Research & Development NV (BRD) (C-401/95) iSanders BVBA (C-47/96) v. Państwo Belgijskie, ECR 1997, s. I-7281 C-286/94, C-340/95, C-401/95, C-47/96 [w:] Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach podatkowych, red. W. Nykiel, A. Zalasiński, Warszawa 2014.
Morawski L., Domniemania a dowody prawnicze, Toruń 1981.
Murdecki A., Zasada proporcjonalności w prawie podatkowym, Warszawa 2020.
Nita A., Domniemanie prawdziwości deklaracji podatkowej i jego znaczenie dowodowe, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020/4 (82).
Posner R.A., An Economic Approach to The Law of Evidence, University of Chicago, John M. Olin Law & Economics Working Paper Nr 66, Chicago 1999, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=165176.
Rejdak M., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz do art. 2051–42412, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Sano C., National Tax Law Presumptions and EU Law, „EC Tax Review” 2014/23 (4).
Szonert J., Kodeks Napoleona w Polsce: (sto pięćdziesiąta rocznica), „Palestra” 1958/2/3–4 (7).
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2007.
Jolanta Pacian
doktor habilitowany nauk prawnych, Zakład Promocji Zdrowia, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0687-9100
udział w autorstwie tekstu – 80%
Anna Daniluk-Jarmoniuk
doktor nauk prawnych, Katedra Prawa Pracy, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2671-5496
udział w autorstwie tekstu – 20%
Zasady uznawania kwalifikacji zawodowych pielęgniarek będących obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej w Polsce
Celem artykułu jest omówienie uregulowań prawnych w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych pielęgniarek z zagranicy w Polsce. Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z w artykułach: 24, 35, 35a oraz 38 oraz rozporządzenia wykonawcze regulują tę problematykę. W Rzeczpospolitej Polskiej pielęgniarki będące obywatelami państw członkowskich UE oraz innych państw mogą wykonywać zawód tylko na określonych zasadach, pod rygorem stwierdzenia prawa wykonywania zawodu albo czasowo lub okazjonalnie. Dlatego też niezwykle ważne jest de lege ferenda doprecyzowanie tych wątpliwych uregulowań prawnych dotyczących nabywania kwalifikacji przez pielęgniarki będące obywatelami państw członkowskich UE, aby wykluczyć dowolność ich interpretacji, a tym samym zbyt dużą swobodę w zakresie stosowania tego prawa.
Słowa kluczowe: pielęgniarka, kwalifikacje, zasady uznawania
dr hab. Jolanta Pacian
Department of Health Promotion, Faculty of Health Sciences, Medical University of Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0687-9100
Contribution to the authorship of the text – 80%
dr Anna Daniluk-Jarmoniuk
Department of Labour Law, Faculty of Law and Administration, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2671-5496
Contribution to the authorship of the text – 20%
Polish principles of recognition of professional qualifications of nurses who are citizens of EU Member States
The aim of the article is to discuss the legal regulations concerning the recognition of professional qualifications of foreign nurses in Poland. This issue is regulated in Articles 24, 35, 35a and 38 of the Act on the Professions of a Nurse and a Midwife and in executive regulations. In the Republic of Poland, nurses who are citizens of EU Member States and other countries can practice their profession only according to specific rules, otherwise their right to practice is considered temporary or occasional. Therefore, it is extremely important to de lege ferenda clarify these questionable legal regulations concerning the acquisition of qualifications by nurses who are citizens of EU Member States, in order to exclude any arbitrariness in their interpretation and thus too much freedom in the application of this law.
Keywords: nurse, qualifications, rules of recognition
Bibliografia / References
Bartoszewicz M., Język polski i jego ochrona prawna w porządku konstytucyjnym Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2017.
Biernat S., Dudziak D. (red.), Przepływ osób i świadczenia usług w Unii Europejskiej. Nowe zjawiska i tendencje, Warszawa 2009.
Cieśliński A., (red.), Wspólnotowe prawo gospodarcze, t. 2, Warszawa 2007.
Dercz M. [w:] M. Dercz, T. Rek, Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, Warszawa 2014.
Jacyszyn J., Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce, Warszawa 2004.
Karkowska D., Zawody medyczne, Warszawa 2012.
Kryńska E., Podstawowe cele i kierunki rynku pracy w dokumentach programowych Unii Europejskiej i Polski [w:] Flexicurity w Polsce, diagnoza, rekomendacje. Raport końcowy badań, red. E. Kryńska, Warszawa 2009.
Kubot Z., Prawne formy wykonywania pracy i usług przez pielęgniarki i położne, „Prawo i Medycyna” 2001/ 1.
Kubot Z., Status pielęgniarki i położnej, Wrocław 2005.
Lis W., Sadowska M., Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej. Komentarz, Warszawa 2019.
Martysz Cz. [w:] G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. 2, Komentarz do art. 104–269, LEX 2010.
Poździoch S., Prawo zdrowia publicznego. Zarys problematyki, Kraków 2004.
Sanetra W., Zasady zatrudnienia cudzoziemców w Polsce, Warszawa 1993.
Tabernacka M., Zakres wykonywania zadań publicznych przez organy samorządów zawodowych, Wrocław 2007.
Uścińska G., Aspekty implementacyjne polityki społecznej Unii Europejskiej. Obywatelstwo UE. Indywidualizacja uprawnień społecznych, „Polityka Społeczna” 2020/4.
Włodarczyk W.C., Karkowska D., Prawo medyczne dla pielęgniarek, LEX 2013.
Wojtczak K., Reglamentacja zawodów zaufania publicznego ze względu na prawną formę ich wykonywania w świetle rozwiązań polskich i państw członkowskich Wspólnot Europejskich, Warszawa 2002.
Wojtczak K., Zawód i jego prawna reglamentacja. Studium z zakresu materialnego prawa administracyjnego, Poznań 1999.
Zielińska E. (red.), Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, Warszawa 2014.
Zielińska E. (red.), Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, Warszawa 2008.
Marcin Gubała
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8443-3206
Zasady przyznawania stypendium doktoranckiego w aspekcie międzyczasowym. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1.07.2021 r., III OSK 3552/21
Glosa dotyczy wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, w którym sąd ten rozstrzygnął sprawę dotyczącą przyznania stypendium doktoranckiego. Sprawa ta odnosiła się do sytuacji, w której osoba ubiegająca się o stypendium podlegała regulacji o charakterze intertemporalnym, związanej z przejściem od dotychczasowego systemu kształcenia doktorantów do nowego. Istotą sprawy była konieczność rozstrzygnięcia tego, które przepisy mają być zastosowane do ustalenia wysokości tego stypendium. Naczelny Sąd Administracyjny trafnie zdekodował normę międzyczasową i uznał, że w odniesieniu do tej grupy doktorantów należy stosować przepisy dotychczasowe. Sąd uznał też, że taka właśnie była intencja ustawodawcy, którą dało się wywieść nie tylko z samego tekstu prawnego, ale także dzięki analizie materiałów legislacyjnych. Dzięki wyrokowi doszło także do usunięcia rozbieżności interpretacyjnych, będących źródłem odmiennych orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych.
Słowa kluczowe: przepisy przejściowe, stypendium doktoranckie, uczelnia
dr Marcin Gubała
Assistant Professor, Faculty of Law and Administration, WSB University in Gdansk, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8443-3206
Principles of awarding a doctoral scholarship in relation to interim issues. Gloss to the judgment of the Supreme Administrative Court of 1 July 2021, III OSK 3552/21
The gloss concerns the judgment of the Supreme Administrative Court, in which the court decided a case involving the award of a doctoral scholarship. This case concerned a situation in which the person applying for the scholarship was subject to interim regulations concerning the transition from the old system of doctoral education to the new one. The essence of the case was the necessity to decide which regulations were to be applied to determine the amount of this scholarship. The Supreme Administrative Court accurately identified the interim standard and ruled that previously binding regulations should be applied in this case. The court also found that this was the intention of the legislator, which could be deduced not only from the legal text itself, but also through an analysis of legislative materials. The judgment also resulted in the elimination of interpretation discrepancies, which were the source of different rulings by voivodship administrative courts.
Keywords: transitional provisions, doctoral scholarship, university
Bibliografia / References
Dokowicz M. [w:] Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz, red. J. Woźnicki, LEX 2019.
Mikołajewicz J., Skoczylas A.P., Intertemporalna problematyka prawa administracyjnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2012/1.
Wierczyński G., Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa 2016.
Wronkowska S., Zieliński M., Zasady techniki prawodawczej. Komentarz, Warszawa 1997.
