Uwagi o podstawie odpowiedzialności deliktowej niepełnych osób prawnych za czyn własny opartej na zasadzie winyprof. dr hab. Bogusława Gnela
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Prawa Cywilnego, Gospodarczego i Prywatnego Międzynarodowego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7778-2360)
Uwagi o podstawie odpowiedzialności deliktowej niepełnych osób prawnych za czyn własny opartej na zasadzie winy
Celem opracowania jest próba obrony stanowiska, że pomimo brzmienia art. 331 § 1 k.c., dotyczącego tzw. niepełnych osób prawnych, art. 416 k.c. nie stanowi podstawy ich odpowiedzialności deliktowej za czyn własny opartej na zasadzie winy, lecz jest nią art. 415 k.c., stosowany z wykorzystaniem koncepcji winy organizacyjnej. Punktem wyjścia w obronie tego stanowiska jest uzasadnienie poglądu, że art. 416 k.c. nie ma zastosowania do odpowiedzialności deliktowej osób prawnych za czyn własny, a zatem tym bardziej nie powinien mieć zastosowania do tego rodzaju odpowiedzialności niepełnych osób prawnych. W opracowaniu podniesiono także dodatkowe argumenty przeciwko stosowaniu art. 416 k.c. do odpowiedzialności deliktowej niepełnej osoby prawnej za czyn własny. W podsumowaniu potwierdzono, że obecnie podstawą tej odpowiedzialności opartej na zasadzie winy organizacyjnej powinien być art. 415 k.c., a w przyszłości odpowiedzialność deliktowa za czyn własny niepełnych osób prawnych powinna być oparta na zasadzie ryzyka.
Słowa kluczowe: pojęcie winy, pojęcie winy organizacyjnej, niepełna osoba prawna, zdolność deliktowa niepełnej osoby prawnej, odpowiedzialność deliktowa za czyn własny, interpretacja art. 415 i 416 k.c.
prof. dr hab. Bogusława Gnela
Krakow University of Economics, Department of Civil, Commercial and Private International Law, College of Law
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7778-2360)
Remarks on the Grounds for Tort-Based Liability of Incomplete Legal Persons for Their Actions Based on the Principle of Fault
The aim of this paper is to defend the position that, despite the wording of Article 331 § 1 of the Polish Civil Code, which concerns so-called “incomplete legal persons” (i.e., legal entities lacking full legal personality), Article 416 of the Polish Civil Code does not constitute the legal grounds for fault-based liability for their own actions. Instead, these legal grounds are to be found in Article 415 of the Polish Civil Code, applied through the concept of organisation’s fault. The starting point in support of this position is the argument that Article 416 of the Polish Civil Code is not applicable to the tort-based liability of legal persons for their own actions and, therefore, should not be applied to such liability in the case of incomplete legal persons. The paper also addresses further arguments against applying Article 416 of the Civil Code to tort-based liability of incomplete legal persons for their own acts. In conclusion, it is affirmed that, at present, Article 415 of the Polish Civil Code should constitute the appropriate grounds for such liability based on the principle of organisation’s fault; in the future, the tort-based liability of incomplete legal persons for their own acts should be grounded in the principle of risk.
Keywords: fault, concept of organisation’s fault, incomplete legal person, tortious capacity of an incomplete legal person, tortious liability for own actions, interpretation of Articles 415 and 416 of the Polish Civil Code
Bibliografia/References
Bagińska E. [w:] System Prawa Medycznego, t. 5, Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. E. Bagińska, Warszawa 2021.
Banaszczyk Z. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–44910, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020, Legalis.
Ciecierska M., Charakter prawny zarządu w spółce partnerskiej, „Przegląd Sądowy” 2005/6.
Drozdowska U., Odpowiedzialność odszkodowawcza za zakażenia związane z opieką zdrowotną, Białystok 2023.
Drozdowska U. [w:] System Prawa Medycznego, t. 5, Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. E. Bagińska, Warszawa 2021.
Dubis W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2021, Legalis.
Frąckowiak J., Instytucje prawa handlowego w kodeksie cywilnym, „Rejent” 2003/6.
Gnela B., Czy art. 416 Kodeksu cywilnego powinien nadal stanowić podstawę odpowiedzialności deliktowej osoby prawnej za czyn własny? [w:] Odpowiedzialność deliktowa, red. K. Szczepanowska-Kozłowska, Warszawa 2024.
Gnela B., Zakres odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za zobowiązania tej spółki według art. 22 § 2 w zw. z art. 31 k.s.h. [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.
Gnela B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Gorczyński G. [w] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Habdas, M. Fuchs, Warszawa 2018.
Hadrowicz E., Odpowiedzialność członków za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego a podmiotowość prawna, Warszawa 2019, Legalis.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Ukształtowanie podmiotowości prawnej spółki jawnej [w:] Kodeks spółek handlowych po dziesięciu latach, red. J. Frąckowiak, Wrocław 2013.
Kraszewski G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX 2023.
Krause J., Dopuszczalność stosowania przepisów o osobach prawnych do reprezentacji spółki jawnej. Glosa do wyroku SN z dnia 8 lutego 2013 r, IV CSK 332/12, „Glosa” 2014/1.
Krauze J., Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółek osobowych [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 1, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.
Kubiak-Cyrul A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2019.
Lackoroński B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, W. Borysiak, Warszawa 2023, Legalis.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Deliktowa odpowiedzialność za własne czyny w prawie cywilnym krajów europejskich, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1998/2.
Machnikowski P., O zdolności deliktowej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3048, Prawo 304, Wrocław 2008.
Masłowski Z. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, red. J. Ignatowicz, Warszawa 1972.
Nesterowicz M., Glosa do wyroku SN z dnia 13 maja 2005 r. I CK 662/04, OSP 2009/12.
Nesterowicz M. [w:] Kodeks cywilny z komentarzem, red. J. Winiarz, Warszawa 1989.
Radwański Z., Olejniczak A., Grygiel J., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2022.
Safjan M., Odpowiedzialność deliktowa osób prawnych. Stan obecny i kilka uwag de lege ferenda, „Studia Iuridica” 1994, t. 21.
Wałachowska M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Warkałło W., Wina osoby prawnej na tle problematyki odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej i ubezpieczeniowej, „Nowe Prawo” 1969/2.
Zelek M., O dopuszczalności zastosowania art. 416 k.c. do ułomnych osób prawnych, „Palestra” 2017/11.
Zelek M., Przypisanie osobie prawnej odpowiedzialności deliktowej na zasadzie winy za czyn własny, „Palestra” 2017/4.
Zelek M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353––626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Ziemianin B., Odpowiedzialność odszkodowawcza za niedozwolony czyn własny [w:] Z badań nad prawem prywatnym. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kochowi, red. A. Olejniczak, M. Orlicki, J. Pokrzywniak, Poznań 2017.
dr hab. Marcin Lemkowski, prof. UAM
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Katedra Prawa Cywilnego, Handlowego i Ubezpieczeniowego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9213-6826)
Wybrane zagadnienia dotyczące braku zgodności towaru z umową w obrocie konsumenckim
Znajdująca się obecnie poza Kodeksem cywilnym regulacja mająca za przedmiot uprawnienia konsumenta związane z wadliwością rzeczy sprzedanej może budzić wiele wątpliwości. W szczególności problematyczne jest określenie jej zakresu przedmiotowego oraz ustalenie szczegółowej treści obowiązku odbioru towaru przez przedsiębiorcę. Nie mniej kontrowersji wywołują terminy do dochodzenia uprawnień oraz treść uprawnień gwarancyjnych w zakresie naprawy albo wymiany. Te zagadnienia uczyniono przedmiotem badań w ramach tego artykułu.
Słowa kluczowe: rękojmia, brak zgodności towaru z umową, konsument, przedsiębiorca, obowiązek odbioru towaru, uprawnienia gwarancyjne
dr hab. Marcin Lemkowski, Professor at Adam Mickiewicz University in Poznań
Adam Mickiewicz University in Poznań, Department of Civil, Commercial and Insurance Law
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9213-6826)
Selected Issues Relating to Non-Conformity of Goods with a Contract in a Consumer Transaction
Consumer rights related to the non-conformity of goods sold are currently regulated beyond the Polish Civil Code, which raises numerous concerns. What is particularly problematic is the scope of this regulation and the precise content of the trader’s obligation to accept returned goods. Equally controversial are the time limits for exercising consumer rights and the scope of warranty rights related to repair or replacement. These matters are analysed in this article.
Keywords: statutory warranty, non-conformity of goods with the contract, consumer, entrepreneur, obligation to accept goods, warranty rights
Bibliografia/References
Bańczyk W. [w:] Rękojmia konsumencka. Komentarz, red. M. Pecyna, Warszawa 2024.
Czech T., Prawa konsumenta. Komentarz, Warszawa 2020.
Drapała P., Zastosowanie art. 640 k.c. per analogiam do umowy o roboty budowlane. Glosa do wyroku SN z dnia 27 kwietnia 2017 r., II CSK 323/16, „Państwo i Prawo” 2018/8.
Dybka W., Pisuliński J., Rachwał A. [w:] Rękojmia konsumencka. Komentarz, red. M. Pecyna, Warszawa 2024.
Lemkowski M., Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. Komentarz do art. 487–497 Kodeksu cywilnego, Warszawa 2011.
Pisuliński J. [w:] Rękojmia konsumencka. Komentarz, red. M. Pecyna, Warszawa 2024.
Rachwał A. [w:] Rękojmia konsumencka. Komentarz, red. M. Pecyna, Warszawa 2024.
Wielgus K. [w:] Rękojmia konsumencka. Komentarz, red. M. Pecyna, Warszawa 2024.
Wilk A., Prawne aspekty funkcjonowania sklepów autonomicznych, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały” 2024/1.
Zoll F., Problem z pojęciem umowy sprzedaży w nowej ustawie o prawach konsumenta – zagadnienie umów mieszanych z obowiązkiem świadczenia usługi, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014/4.
dr hab. Andrzej Szlęzak
profesor Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz of counsel w kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966)
Zastrzeżenie gwarancyjne a odpowiedzialność ex contractu
Artykuł opisuje tzw. zastrzeżenie gwarancyjne rozumiane jako klauzula zobowiązująca dłużnika do zapłaty oznaczonej w umowie kwoty na wypadek naruszenia przezeń zobowiązania bez względu na przyczynę takiego naruszenia, w tym więc też w związku z naruszeniem, za które dłużnik nie odpowiada. Tego rodzaju klauzula może być uznana za zgodną z prawem tylko wtedy, gdy stanowi część umowy gwarancji, w której gwarant zapewnia, że wykona należycie zobowiązanie, którego gwarancja dotyczy. Klauzula taka nie stanowi natomiast umowy indemnizacyjnej, bo ta ostatnia powinna opiewać na świadczenie (pierwotne) skorelowane z wartością szkody, a nie na świadczenie w zryczałtowanej wysokości, niepowiązanej z wielkością takiego uszczerbku. W innych zaś przypadkach klauzula taka – gdyby miała stanowić źródło roszczenia ex contractu o zapłatę na wypadek naruszenia powinności nieobjętego odpowiedzialnością dłużnika – powinna być uznana za nieważne zastrzeżenie kary umownej. Ta ostatnia jest bowiem należna wierzycielowi tylko wtedy, gdy do naruszenia zobowiązania doszło z przyczyn, za które dłużnik odpowiada.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, zobowiązania, umowa gwarancji, porozumienie indemnizacyjne, zastrzeżenie gwarancyjne
dr hab. Andrzej Szlęzak
The author is a professor of the SWPS University in Warsaw, Poland, and an Of Counsel at Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak law firm
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4281-2966)
A Guaranty Stipulation and Ex Contractu Liability
The article describes a guaranty stipulation, understood as a clause obligating the debtor to pay the amount promised in the contract for a breach of obligation, irrespective of the cause of such breach, and thus also when such breach results from circumstances for which the debtor is not liable. Such clause may be considered lawful only when it constitutes a part of a guaranty contract wherein the guarantor warrants its due performance of the obligation to which the guaranty contract pertains. Such clause, however, does not constitute a contractual indemnity since the latter should provide for a (primary) performance correlated with the value of the damage and not for the performance to pay a fixed amount, not related to the scope of such detriment. In other cases, such clause – were it to constitute the source of a claim for payment for a breach of obligation, which breach would not be covered by the debtor’s liability – should be considered to be as a void stipulation of a contractual penalty. The latter is due to the creditor only when a breach of obligation results from circumstances for which the debtor is liable.
Keywords: civil law, obligations, guaranty contract, contractual indemnity, guaranty stipulation
Bibliografia/References
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Warszawa 2023, Legalis.
Dąbrowa J. [w:] System prawa cywilnego, t. 3, cz. 1, Prawo zobowiązań część ogólna, red. W. Czachórski, Z. Radwański, Ossolineum 1981.
Gawlik Z. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania – część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Jastrzębski J., Klauzule indemnifikacyjne w prawie polskim, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/6.
Konik P., Umowne kształtowanie odpowiedzialności dłużnika za naruszenie zobowiązania w polskim prawie cywilnym, Warszawa 2021.
Lemkowski M. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Longchamps de Bérier L., Zobowiązania, Poznań 1948.
Machnikowski P. [w:] Zobowiązania, t. 2, Część ogólna. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2024.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021.
Szanciło T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Załucki, Warszawa 2024.
Szlęzak A., Klauzula zastrzegająca karę umowną a klauzula (umowa) gwarancyjna, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/2.
Szlęzak A., Kodeksowe umowy gwarancyjne z udziałem osoby trzeciej (art. 391 i 392 KC), Warszawa 2021.
Szlęzak A., O klauzulach indemnifikacyjnych, representations and warranties i instytucjach pokrewnych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2017/11.
Szlęzak A., Umowa gwarancji de lege ferenda, „Państwo i Prawo” 2025/7.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Zakrzewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
dr Kamil Wielgus
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Prawa i Administracji, Centrum Prawa Prywatnego Międzynarodowego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1781-3134)
Ochrona własności w postępowaniu upadłościowym
Tekst dotyczy możliwości podnoszenia roszczeń wynikających z kodeksowej ochrony własności w Prawie upadłościowym. Przede wszystkim powstaje wątpliwość relacji prawa wyłączenia uregulowanego w Prawie upadłościowym do przepisów Kodeksu cywilnego, zwłaszcza roszczenia windykacyjnego. Wątpliwe jest także zastosowanie przepisów regulujących roszczenia uzupełniające w toku postępowania upadłościowego. Tekst obejmuje analizę dochodzenia w upadłości roszczenia o budowę na cudzym gruncie, jak też roszczenia o ochronę własności między współwłaścicielami. Na ile regulacja upadłościowa jest wyłączna i wyłącza przepisy Kodeksu cywilnego? Tym zasadniczym problemem zajmuje się niniejszy tekst.
Słowa kluczowe: roszczenie windykacyjne, upadłość, ochrona własności, roszczenia uzupełniające, prawo wyłączenia, zobowiązania masy upadłości, prawo rzeczowe, prawo upadłościowe
Publikacja powstała w ramach realizacji projektu badawczego pt. „Wirtualne zabezpieczenie kredytu? Zabezpieczenia na dobrach cyfrowych”, kierowanego przez prof. dra hab. Jerzego Pisulińskiego, nr projektu 2022/45/B/HS5/02952, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.
dr Kamil Wielgus
Jagiellonian University in Kraków, Faculty of Law and Administration, Centre for Private International Law
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1781-3134)
Protection of Ownership in Bankruptcy Proceedings
This article addresses the possibility of raising claims based on the statutory protection of ownership under the Bankruptcy Law. Above all, the relationship between the right of exclusion regulated under the Bankruptcy Law and the provisions of the Polish Civil Code, particularly the vindicatory claim, is being questioned. The applicability of provisions that govern supplementary claims during bankruptcy proceedings is also a cause for concern. The text includes an analysis of pursuing claims to build on another’s land during bankruptcy, as well as ownership protection claims among co-owners. To what extent is the bankruptcy regulation exclusive to the extent it overrides the provisions of the Civil Code? This fundamental issue is the focus of the present article.
Keywords: claim for recovery of possession/vindicatory claim, bankruptcy, protection of ownership, supplementary claims, right of exclusion, liabilities of the bankruptcy estate, property law, bankruptcy law
This publication was prepared as part of the research project under the title: “Virtual Credit Security? Security on Digital Assets” (Polish: “Wirtualne zabezpieczenie kredytu? Zabezpieczenia na dobrach cyfrowych”) headed by prof. dr hab. Jerzy Pisuliński, project no. 2022/45/B/HS5/02952, funded by the National Science Centre in Poland (Narodowe Centrum Nauki).
Bibliografia/References
Adamus R., Materialnoprawne i proceduralne zagadnienia dotyczące wyłączenia składników mienia z masy upadłości, „Doradca Restrukturyzacyjny” 2015/2.
Adamus R., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2021.
Adamus R. [w:] System Prawa Handlowego, t. 6, Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe, red. A. Hrycaj, A. Jakubecki, A. Witosz, Warszawa 2020.
Allerhand M., Prawo upadłościowe. Prawo o postępowaniu układowem. Komentarz, Warszawa 1937.
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Chrapoński D., Wyłączenia z masy upadłości, Warszawa 2010.
Gołaczyński J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2023.
Górska K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2023.
Grenda Ł., Masa upadłości – ustalenie składu, domniemanie przynależności i postępowanie wyłączeniowe a odpowiedzialność syndyka, „Doradca Restrukturyzacyjny” 2020/2.
Gurgul S., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2020.
Horosz P., Prawo upadłościowe i prawo restrukturyzacyjne – zarys wykładu, Warszawa 2023.
Królikowska K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Krupowicz B., Prawa kształtujące w prawie rzeczowym, „Studia Prawa Prywatnego” 2024/2.
Księżak P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Kubas A., Budowa na cudzym gruncie, Warszawa 1972.
Kućka M., Kształtowanie współwłasności przez współwłaścicieli ze szczególnym uwzględnieniem współwłasności przymusowej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2023/3.
Lackoroński B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. serii K. Osajda, red. tomu W. Borysiak, Legalis 2024.
Manowska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany, t. 1, Art. 1–47716, red. M. Manowska, LEX 2022.
Ohanowicz A., Zbieg norm w polskim prawie cywilnym, Warszawa 1963.
Pyziak-Szafnicka M. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Sierakowski B., Zobowiązania masy upadłości, Warszawa 2023.
Stelmach B., Roszczenia uzupełniające roszczenie windykacyjne, Warszawa 2019.
Terré F., Simler P., Droit civil. Les biens, Paris 2014.
Thole Ch. [w:] Insolvenzordnung. InsO mit EuInsVO, red. K. Schmid, Beck Online 2023.
Trzaskowski R., Roszczenia uzupełniające, Warszawa 2007.
Wielgus K., Zastosowanie reguły surogacji (art. 406 k.c.) wobec wypłaconej kwoty pieniężnej tytułem nieważnej umowy kredytu, „Przegląd Sądowy” 2022/11–12.
Wielgus K., Żądanie zapłaty równowartości rzeczy w powództwie windykacyjnym, „Rejent” 2022/11.
Zimmerman P., Prawo upadłościowe. Komentarz, Legalis 2024.
Olga Chodorowska
absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, radczyni prawna; associate w kancelarii Fairfield
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6292-7168)
Ograniczenia w reklamie wyrobów medycznych przeznaczonych do używania wyłącznie przez profesjonalistów
Polska ustawa z 7.04.2022 r. o wyrobach medycznych 1 wprowadziła ograniczenia w prowadzaniu reklamy wyrobów medycznych, do których należy m.in. zakaz kierowania do publicznej wiadomości reklamy dotyczącej wyrobów medycznych przeznaczonych do używania wyłącznie przez profesjonalistów. Konstrukcja wskazanej regulacji łudząco przypomina zakaz kierowania do publicznej wiadomości reklamy produktów leczniczych o kategorii dostępności innej niż OTC (z ang. over the counter, tj. bez recepty). Pomimo tego wykładnia regulacji dotycząca reklamy wyrobów medycznych zdaje się być zgoła inna. Na gruncie analizy podobieństw tych regulacji oraz różnic systemowych pomiędzy wprowadzaniem do obrotu wyrobów medycznych i dopuszczalnym modelem ich dystrybucji a dopuszczeniem do obrotu produktów leczniczych i ich obrotem, autorka analizuje, na ile aktualne regulacje nie są nadmierną ingerencją w swobodę przedsiębiorców, niewspółmierną do potencjalnie chronionych dóbr prawnych.
Słowa kluczowe: reklama, wyroby medyczne, produkty lecznicze, swoboda wypowiedzi komercyjnej, swoboda działalności gospodarczej, reklama kierowana do publicznej wiadomości, HCP
Olga Chodorowska
Graduate of the Faculty of Law and Administration at the Jagiellonian University in Kraków, attorney-at-law; associate at Fairfield Law Firm
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6292-7168)
The Limitations on Advertising of Medical Devices for HCP Use
The Polish Medical Devices Act of 7 April 2022 established restrictions on the advertising of medical devices, which include, inter alia, the prohibition on advertising to the public medical devices intended for use by professionals only. The structure of this regulation is confusingly similar to the prohibition on advertising non-OTC medicinal products. Nevertheless, the interpretation of the regulation on the advertising of medical devices seems to be quite different. Based on an analysis of the similarities between these regulations and the systemic differences between the placing into market of medical devices and the model for their distribution and the marketing of medicinal products, the author analyses the extent to which the current regulations are an excessive interference with the freedom of entrepreneurs, disproportionate to the potentially protected legal goods.
Keywords: advertising, medical devices, medicinal products, freedom of commercial expression, economic liberty, advertising to public, HCP
Bibliografia/References
Czyżewska K. (red.), Reklama produktów leczniczych. Komentarz do art. 52–64 ustawy – Prawo farmaceutyczne, Warszawa 2020.
Ćwierz M., Miliarderzy wywołali epidemię w USA. Zostali nazwani „najgorszą rodziną w Ameryce”, https://busines-sinsider.com.pl/rozwoj-osobisty/zdrowie/miliarderzy-wywolali-epidemie-opioidow-w-usa-najgorsza-rodzina-w-ameryce/7vp5et0 (dostęp: 2.07.2025 r.).
Grzymkowska M., Zakres ochrony wolności wypowiedzi komercyjnej w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2005/1–2.
Harasimiuk D.E., Zakazy reklamy towarów w prawie europejskim i polskim, Warszawa 2011.
Makowska M., Kontrowersje związane z reklamowaniem leków Analiza porównawcza Polski i Stanów Zjednoczonych, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym” 2016/3.
Zaradkiewicz K. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
dr Kacper Wosiak
Uniwersytet Wrocławski, Katedra Prawa Gospodarczego i Handlowego; radca prawny
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9428-0629)
Obowiązek informacyjny zarządu (art. 3801 k.s.h.)
Artykuł 3801 k.s.h., który nakłada na zarząd obowiązek raportowania z własnej inicjatywy radzie nadzorczej o szeregu istotnych kwestiach z bieżącego funkcjonowania spółki, został wprowadzony w celu wzmocnienia pozycji rady i zapewnienia jej bieżącego dostępu do informacji o sytuacji spółki. Ma to w zamierzeniu przyczynić się do poprawy efektywności nadzoru w spółkach akcyjnych. W doktrynie wskazuje się, że mankamentem nowego mechanizmu jest duża nieostrość używanych w nim sformułowań, co może być źródłem niepewności przy stosowaniu tego przepisu, jak też prowadzić do obciążenia zarządu koniecznością gromadzenia i opracowywania zbyt rozbudowanych informacji na potrzeby rady. Niniejsze opracowanie ma na celu próbę systematyzacji informacji, jakie zarząd ma przekazywać radzie nadzorczej w wykonaniu obowiązku z art. 380 1 § 1 pkt 1–5 k.s.h. W artykule przedstawiany jest pogląd, że rada nadzorcza może określać, jakiego rodzaju informacji oczekuje od zarządu, w jakiej formie oraz co do zasady – w jakim terminie. Wskazuje się, że co do zasady aktywność rady pod tym kątem będzie pożądana.
Słowa kluczowe: rada nadzorcza, zarząd, spółka akcyjna, corporate governance
dr Kacper Wosiak
University of Wrocław, Department of Commercial and Business Law; legal counsel
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9428-0629)
The Management Board’s Reporting Duty (Article 380 1 of Code of Commercial Companies and Partnerships)
Article 3801 of the Polish Code of Commercial Companies and Partnerships (“CCCP”), which imposes on the management board the duty to report to the supervisory board, on its own initiative, on a range of material issues relating to the functioning of a company, has been implemented in order to strengthen the supervisory board’s position and provide it with current access to information on the company’s affairs. It was intended to improve the effectiveness of supervision in joint-stock companies. It is argued in legal literature that the new mechanism is flawed as it contains vague wording that is bound to give rise to uncertainties in applying this provision as well as could lead to the management board being burdened with an excessive duty to gather and prepare information reports for the supervisory board. This paper aims to illustrate and classify the types of information that the management board is required to make available to the supervisory board under Article 3801 § 1 subpara. 1 to 5 of the CCCP. The author also argues that the supervisory board has the power to determine what information is wants to receive from the management board, in what form, and – as a rule – also the time of provision of such information. It is held that the supervisory board’s activity in this respect is highly desirable.
Keywords: supervisory board, management board, joint-stock company, corporate governance
Bibliografia/References
Bieniak M. [w:] J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2024.
Kort M. [w:] Aktiengesetz. Groβkommentar, red. H. Hirte, P.O. Mülbert, M. Roth, Berlin 2014.
Kwaśnicki R.L., Szymański K.M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do zmian (tzw. prawo holdingowe), red. A. Szumański, R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski, Warszawa 2022.
Matraszek J., Asymetria a symetria informacyjna w dualistycznym modelu kontroli i nadzoru korporacyjnego spółki akcyjnej, „Monitor Prawa Handlowego” 2022/2.
Opalski A. [w:] Kodeks spółek handlowych, t. 3A, Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 301–392, Warszawa 2016.
Ostrowski F., Szymański K.M. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do zmian (tzw. prawo holdingowe), red. A. Szumański, R.L. Kwaśnicki, F. Ostrowski, Warszawa 2022.
Popiołek W. [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. P. Pinior, J.A. Strzępka, Warszawa 2024.
Spindler G. [w:] Münchener Kommentar. Aktiengesetz. §§ 76–117. MitbestG. DrittelbG, red. S. Kalss, München 2014.
Szyszko R., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2023.
Adam Drgas
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3435-7898)
Działalność depozytowo-kredytowa jako rdzeń działalności bankowej
Istotą funkcjonowania banków w realiach gospodarki wolnorynkowej jest działalność depozytowo-kredytowa. Stanowi ona główne źródło dochodu banku, jak też immanentny element systemu monetarnego państwa. Działając w ramach systemu rezerw cząstkowych, banki budują bazę depozytową w celu przeznaczenia jej na akcję kredytową, rozporządzając jednocześnie środkami, których realnie nie posiadają, i doprowadzając tym samym do emisji pieniądza. Z tego też powodu działalność depozytowo-kredytowa podlega szczególnej reglamentacji. Literalna treść obecnie obowiązujących przepisów prawnych, posługując się nieostrymi pojęciami i nie podkreślając wagi wspólnego pierwiastka w przyjętym depozycie i udzielonym kredycie, niedostatecznie odzwierciedla sens działalności depozytowo-kredytowej. Może to prowadzić do objęcia pełnym reżimem bankowym podmiotów, których działalność nie naraża bezpieczeństwa depozytów, wskutek czego nadzór nad takim podmiotem jest niewspółmiernie kosztowny w stosunku do ryzyka związanego z jego działalnością, zarówno po stronie samego podmiotu, jak i po stronie państwa. Niniejszy artykuł udowadnia, że obecne ramy prawne są nieefektywne, gdyż przewidują pełny nadzór bankowy nad podmiotami, które w rzeczywistości nie przyjmują depozytów lub w żaden sposób nie obciążają ich ryzykiem, co godzi w zasadę proporcjonalności i wydatkowania finansów publicznych.
Słowa kluczowe: przyjmowanie depozytów, udzielanie kredytów, czynności bankowe, system rezerwy cząstkowej, koszty nadzoru
Adam Drgas
Jagiellonian University in Kraków
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3435-7898)
Lending and Deposit-Taking Activity as the Core Banking Business
The essence of banks’ functioning in a free market economy lies in lending and deposit-taking. These operations constitute the main source of bank’s income, as well as an intrinsic element of the monetary system of the state. Operating within the framework of the fractional reserve system, banks build a deposit base in order to use it for lending activities, which means that they actually handle funds which they do not really possess, thus creating money. For this reason, depositing and lending activities are subject to special restrictions. The literal wording of the current legislation, which contains vague terms and fails to emphasise the importance of the common element of the deposits accepted and the loans granted, inadequately reflects the sense of deposit-taking and lending activity. This can lead to subjecting entities whose activities do not compromise the security of deposits under the full banking regime, as a result of which the supervision of such an entity is disproportionately expensive in relation to the risks associated with its activities, both on the part of the entity itself and on the part of the state. This article demonstrates that the current legal framework is ineffective as it provides for full banking supervision of entities that do not actually accept deposits or have no deposit exposure in any way, which runs counter to the principle of proportionality and the expenditure of public finances.
Keywords: deposit-taking, lending, banking activities, fractional reserve system, supervisory costs
Bibliografia/References
Fojcik-Mastalska E. [w:] M. Bączyk, L. Góral, J. Pisuliński, W. Pyzioł, E. Fojcik-Mastalska, Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2007.
Gostomski E., Konwergencja modeli, „Gazeta Bankowa” 2008/39.
Iwański W. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. J. Dybiński, Warszawa 2024.
Jurkowska-Zeidler A. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. A. Mikos-Sitek, Warszawa 2022.
Kawulski A., Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2013.
Kosiński B., Nowak A., Karkowska R., Winkler-Drews T., Podstawy współczesnej bankowości, Warszawa 2017.
Krziskowska K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Lubeńczuk G. [w:] G. Lubeńczuk, A. Wołoszyn-Cichocka, M. Zdyb, Prawo przedsiębiorców. Komentarz, Warszawa 2019.
Niczyporuk P., Talecka A., Bankowość. Podstawowe zagadnienia, Białystok 2011.
Radziszewski E., Definicja legalna banku w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, „Bezpieczny Bank” 2022/2.
Srokosz W. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. J. Dybiński, Warszawa 2023.
Srokosz W. [w:] Ustawa o usługach płatniczych. Komentarz, red. J. Dybiński, Warszawa 2024.
Woltanowski P. [w:] Finanse publiczne. Komentarz, red. J. Salachna, M. Tyniewicki, Warszawa 2024.
Zalewski K., Rezerwa obowiązkowa w sektorze bankowym, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” 2019/1.
Zapadka P. [w:] Prawo bankowe. Komentarz, red. A. Mikos-Sitek, Warszawa 2022.