Roszczenie o wydanie korzyści z art. 721 kodeksu cywilnegoProf. dr hab. Jarosław Grykiel
Uniwersytet Warszawski
Prof. dr hab. Adam Olejniczak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Roszczenie o wydanie korzyści z art. 721 kodeksu cywilnego
Ochrona poszkodowanego w toku procesu negocjacyjnego jest istotnie poszerzana i wzmacniana regulacją normatywną zawartą w art. 721 KC. W analizowanym przepisie przewidziano dwa środki ochrony na wypadek naruszenia tajemnicy negocjacji: roszczenie o naprawienie szkody oraz roszczenie o wydanie korzyści. Roszczenie o wydanie korzyści uzyskanych przez naruszyciela w związku z wykorzystaniem informacji poufnych stanowi istotny element ochrony informacji poufnych udostępnianych w toku negocjacji. Celem niniejszego artykułu jest określenie istoty, charakteru prawnego oraz funkcji analizowanego roszczenia.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, Kodeks cywilny, negocjacje, poszkodowany, odpowiedzialność odszkodowawcza
Claim for Surrendering Profits Under Article 721 of the Civil Code
The protection of the party wronged during the negotiation process is significantly broadened and strengthened by the normative regulation contained in Article 721 of the Civil Code. The legislator gave said party an important tool, which goes well beyond the limits of standard liability in damages, which tool has the form of a claim for surrendering the profits derived by the infringer in connection with unlawful use of confidential information disclosed during negotiations. This article aims to determine the essence, legal character, and functions of the claim in question.
Keywords: civil law, Civil Code, negotiations, wronged party, liability in damages
Bibliografia
Błeszyński J. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, red. J. Barta, Warszawa 2007
Czub K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna (art. 1–125), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Grykiel J. [w:] J. Grykiel, M. Lemkowski, Czynności prawne. Art. 56–81 KC. Komentarz, Warszawa 2010
Kępiński J., Wzór przemysłowy i jego ochrona w prawie polskim i wspólnotowym, Warszawa 2010
Koch A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2, Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022
Kociołek M., Żądanie wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na tle ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Przegląd Sądowy 2017, nr 4
Kocot W., Ofertowy i negocjacyjny tryb zawarcia umowy w ujęciu znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 5
Kocot W.J., Odpowiedzialność przedkontraktowa, Warszawa 2013
Kocot W.J., Wydanie korzyści uzyskanych dzięki wykorzystaniu informacji poufnych udostępnionych w związku z prowadzonymi negocjacjami – glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z 2.07.2021 r., XVI GC 2042/13, Glosa 2022, nr 4
Kopaczyńska-Pieczniak K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2009
Kubsik S., Przedkontraktowa odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu nieuczciwych negocjacji, Warszawa 2016
Kuźmicka-Sulikowska J. [w:] Zobowiązania, t. 1, Przepisy ogólne i powiązane przepisy Księgi I KC. Komentarz, red. P. Machnikowski, Warszawa 2022
Lemkowski M., Odsetki cywilnoprawne, Kraków 2007
Łętowska E., Sankcje w prawie cywilnym – zarys problemu, Monitor Prawniczy 2013, nr 19
Łukańko B. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, cz. 1 (art. 1–554), red. J. Gudowski, Warszawa 2021
Machnikowski P., Zmiany w przepisach k.c. o zawieraniu umów w trybie ofertowym i rokowaniowym, Przegląd Prawa Handlowego 2004, nr 1
Machnikowski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023
Matlak A., Targosz T., Traple E. [w:] Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawy autorskie. Komentarz, t. 2, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021
Michalak A., Ochrona tajemnic handlowych w trakcie negocjacji, Monitor Prawniczy 2003, nr 13
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, t. 2, Komentarz. Art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Olejniczak A., O ochronie poufności negocjacji w świetle art. 721 Kodeksu cywilnego [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W.J. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007
Olejniczak A., Problematyka culpa in contrahendo na tle europejskiego prawa umów [w:] Europeizacja prawa prywatnego, t. 2, red. M. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2008
Olejniczak A., Grykiel J. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2021
Promińska U., Negocjacje w ujęciu noweli Kodeksu cywilnego z 2003 r. [w:] Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań, Materiały III Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów (Wrocław, 25-27.09. 2008 r.), red. E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski, Warszawa 2010
Pyziak-Szafnicka M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, red. M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak, Warszawa 2014
Radwański Z. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2008
Rogoń D., Problemy negocjacyjnego trybu zawarcia umowy po nowelizacji kodeksu cywilnego, Przegląd Prawa Handlowego 2003, nr 10
Sylwestrzak A. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022
Prof. dr hab. Marek Chmaj
Uniwersytet SWPS w Warszawie
Stwierdzenie ważności wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej a objęcie przez niego urzędu – aspekt konstytucyjny
Autor przeprowadza szczegółową analizę aspektów konstytucyjnych procesu obejmowania urzędu przez Prezydenta RP, zwracając uwagę na formalności związane z objęciem pełni władzy wykonawczej oraz rolę organów państwowych w zapewnieniu ciągłości władzy. W artykule omówiono również kluczowe kwestie dotyczące procedury ustalania ważności wyborów przez Sąd Najwyższy, podkreślając wagę zachowania zgodności z Konstytucją w kontekście możliwych problemów proceduralnych. Wskazano również na kwestie związane z objęciem urzędu przez Prezydenta RP po upływie kadencji jego poprzednika. W tym kontekście artykuł podkreśla rolę Marszałka Sejmu w zapewnieniu dalszego funkcjonowania państwa w przypadku niemożności objęcia urzędu przez Prezydenta-elekta. Autor podkreśla, że ważność wyborów prezydenckich może być stwierdzona wyłącznie przez Sąd Najwyższy i wskazuje na potrzebę uchwalenia odpowiedniej ustawy, która rozwiąże ewentualne trudności w spełnieniu wymogów dotyczących składu Sądu Najwyższego zawartych w art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Słowa kluczowe: stwierdzenie ważności wyborów, objęcie urzędu Prezydenta, Sąd Najwyższy, złożenie przysięgi, Marszałek Sejmu
Determination of the Validity of an Election of the President of the Republic of Poland and His/Her Taking Office. The Constitutional Aspect
The author conducts a detailed analysis of the constitutional aspects of the process of the President of the Republic of Poland assuming office, while drawing attention to the formalities related to the assumption of full executive power and the role of state authorities in ensuring the continuity of power. The article also discusses key issues concerning the procedure whereby the validity of elections is determined by the Supreme Court, emphasizing the importance of maintaining compliance with the Constitution in the context of possible procedural problems. Issues related to the assumption of the office of the President of the Republic of Poland after the end of the term of office of his/her predecessor are also indicated. In this context, the article stresses the role of the Marshal (Speaker) of the Sejm in ensuring continued functioning of the state in the event of the President-elect not being able to take office. The author emphasizes the fact that the validity of a presidential election can only be determined by the Supreme Court and points to the need to enact an appropriate statute to tackle the possible difficulties in satisfying the requirements pertaining to the composition of the Supreme Court in Article 45(1) of the Constitution.
Keywords: determination of the validity of an election, taking the office of the President, Supreme Court, taking the oath of office, Marshal (Speaker) of the Sejm
Bibliografia
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 12, 58, Warszawa 2022
Chmaj M., Prawo wyborcze w Polsce, Warszawa 2023
Chmaj M., Rakowska A., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 99, 100, 101, Warszawa 2022
Chmaj M., Urbaniak M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 2, Warszawa 2022
Chybalski P., Opinia w sprawie ewentualnych zmian w Konstytucji RP w zakresie przepisów dotyczących zastępstwa Prezydenta RP w świetle podobnych rozwiązań prawnych funkcjonujących w innych państwach Unii Europejskiej, Przegląd Sejmowy 2011, nr 1
Hofmański P., Prawo do sądu w ujęciu Konstytucji i ustaw oraz standardów prawa międzynarodowego [w:] Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce, red. L. Wiśniewski, Warszawa 2006
Kryszeń G., Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych, Białystok 2007
Maroń G., Instytucja przysięgi prezydenta w polskim porządku prawnym, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2012, nr 2
Pastuszko G., Marszałek Sejmu jako osoba wykonująca tymczasowo obowiązki prezydenta RP – dylematy konstytucyjne, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2011, nr 1
Rakowska A., Postępowanie w sprawach z protestów wyborczych, PiP 2010, nr 3
Skotnicki K., Funkcje wyborów [w:] Prawo wyborcze Rzeczypospolitej Polskiej i problemy akcesji Polski do Unii Europejskiej. Materiały XLIV Ogólnopolskiej Konferencji katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, red. A. Sylwestrzak, Olsztyn 2003
Tomaszewski J., Prezydent RP jako gwarant ciągłości władzy państwowej, Bezpieczeństwo Narodowe 2011, nr 20
Tuleja P., Instytucja protestu wyborczego jako gwarancja praw wyborczych, Przegląd Wyborczy 2016, nr 5–8
Dr Adam Cebula
Uniwersytet Łódzki
(Nie)konstytucyjna (nie)równość wyborów samorządowych w małych i średnich gminach. Kilka uwag dotyczących stanowiska Sejmu RP w sprawie skargi konstytucyjnej SK 79/19.
W artykule przeanalizowano stanowisko Sejmu RP w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej naruszenia zasady równości wyborów do rady gminy w jednej z gmin liczącej poniżej 20 tys. mieszkańców. Co znaczące, polski ustawodawca zasadniczo uznał zasadność zarzutu skarżącego wobec art. 419 § 2 pkt 1 Kodeksu wyborczego, który reguluje ustanawianie jednomandatowych okręgów wyborczych w takich gminach. Jednakże poglądy wyrażone przez przedstawicieli Sejmu na temat materialnej równości wyborów gminnych opierają się w pewnym zakresie na błędnych założeniach i niewłaściwym ujęciu szeregu kluczowych kwestii. Po pierwsze, wbrew opinii przedłożonej w imieniu Sejmu RP, art. 31 ust. 3 Konstytucji RP powinien być uznany za kluczowy wzorzec ewentualnej przyszłej kontroli zaskarżonego przepisu kodeksu wyborczego. Po drugie, powołane w stanowisku Sejmu przepisy (art. 417 § 2, art. 417 § 3 oraz art. 417 § 4 kodeksu wyborczego) nie stanowią wystarczającej podstawy do odstąpienia od zasady zrównoważonego (pod względem liczby mieszkańców) podziału obszaru wyborczego na jednomandatowe okręgi wyborcze. Po trzecie, granice stosunkowo dużych jednomandatowych okręgów wyborczych o stale rosnących liczbach mieszkańców, są mniej stabilne w przypadku dopuszczenia szerszego zakresu odstępstw od jednolitej normy przedstawicielstwa, niż w przypadku znaczącego ograniczenia tych odstępstw, zabezpieczającego materialny aspekt konstytucyjnej zasady równości wyborów.
Słowa kluczowe: konstytucyjna zasada równości wyborów, wybory do rad gmin, jednomandatowe okręgi wyborcze
(Un)Constitutional (In)Equality of Local Government Elections in Small and Medium-Sized Municipalities. A Few Remarks About the Polish Parliament’s Opinion in the Matter of Constitutional Complaint SK 79/19
This article analyses the position of the Sejm [lower house of the Parliament] of the Republic of Poland on the constitutional complaint concerning the violation of the principle of equality of local government elections in one of the municipalities with populations under 20,000. Significantly, the Polish legislature has in principle recognized the validity of the complainant’s objection regarding Article 419(2)(1) of the Electoral Code, which regulates the establishment of single-mandate electoral districts in such communes. However, the views expressed by the representatives of the Sejm on the substantive equality of municipal elections are based in part on some erroneous assumptions and misunderstandings of key issues. Firstly, contrary to the opinion of the Sejm, Article 31(3) of the Constitution of the Republic of Poland should be recognized as a key benchmark for possible future review of the contested provision of the Electoral Code. Secondly, the provisions referred to in the opinion of the Sejm (Articles 417(2), 417(3) and 417(4) of the Electoral Code) do not constitute a sufficient basis for departing from the principle of a balanced (in terms of the number of inhabitants) division of the electoral area into single-seat constituencies. Thirdly, the boundaries of relatively large single-mandate electoral districts with steadily increasing populations are considerably less stable when a wider range of deviations from the uniform standard of representation are allowed than when these deviations are significantly limited, the latter arrangement securing the substantive aspect of the constitutional principle of equality of elections.
Keywords: constitutional principle of equality of elections, local government elections, single-mandate electoral districts
Bibliografia
Augustyniak M., Jednostki pomocnicze gminy, Warszawa 2010
Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Warszawa 2007
Buczkowski J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczpospolitej, Lublin 1998
Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1977
Cebula A., Electoral-law induced Distortions of the Constitutional Principle of Substantive Equality of Elections. The Case of Polish Local Elections, European Constitutional Law Review 2018, nr 4
Cebula A., Glosa do Postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 stycznia 2023 r., Sygn. akt SK 79/19, Przegląd Sejmowy 2025, nr 5
Cebula A., Konstytucyjna zasada równości wyborów w wyborach do rad małych i średnich gminy. Aspekt materialny, Warszawa 2024
Cebula A., Materialna równość wyborów do rad gmin niebędących miastami na prawach powiatu, PiP 2015, nr 2
Cebula A., Równość materialna wyborów. Ujęcie klasyczne i rewizjonistyczne, Studia Wyborcze 2021, nr 32
Chmaj M., Skrzydło W., System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2011
Dudek D., Konstytucyjna aksjologia wyborów [w:] Iudices electionis custodes. Sędziowie kustoszami wyborów. Księga Pamiątkowa Państwowej Komisji Wyborczej, red. F. Rymarz, Warszawa 2007
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2021
Grabowska S., Składowski K., Podstawowe pojęcia z zakresu prawa wyborczego [w:] Prawo wyborcze do parlamentu w wybranych państwach europejskich, red. S. Grabowska, K. Składowski, Kraków 2006
Grajewski K., Odpowiedzialność posłów i senatorów na tle zasady mandatu wolego, Warszawa 2009
Izdebski H., Reprezentatywność a rola Senatu Rzeczpospolitej Polskiej [w:] Zasada równości oraz problematyka reprezentatywności w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Opinie i ekspertyzy 184, Kancelaria Senatu, 2012
Kryszeń G., Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych, Białystok 2007
Kulig A., Zasady prawa wyborczego w wyborach do Sejmu, Senatu i wyborach na urząd prezydenta [w:] Prawo konstytucyjne, red. P. Tuleja, Warszawa 1995
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2007
Matczak P., Kotnarowski M., Jednostki pomocnicze samorządu: między obywatelem a władzą [w:] Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce, red. A. Olech, Warszawa 2012
Mączyński M., Rola i miejsce jednostek pomocniczych gmin w społeczeństwie obywatelskim [w:] K. Bandarzewski, P. Chmielnicki, M. Mączyński, S. Płażek, Jednostki pomocnicze gminy, Kraków 2002
Michalak B., „Norma przedstawicielstwa” (hasło) [w:] A. Sokala, B. Michalak, P. Uziębło, Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, Warszawa 2013
Pierzgalski M., Stępień P., A Peculiar Interpretation of the Constitutional Principle of „One Person, One Vote” in Poland: Voter (In)equality in the Elections to 1,200 Local Legislatures, East European Politics and Societies 2017, nr 4
Pierzgalski M., Stępień P., Nierówność wyborców w wyborach gminnych 2014, Studia Socjologiczne 2017, nr 1
Piotrowski R., Zasada równości a wybory do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Zasada równości oraz problematyka reprezentatywności w wyborach do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Opinie i ekspertyzy 184, Kancelaria Senatu, 2012
Sarnecki P., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2010
Składowski K., Zasada równości wyborów a wybory do Senatu w kodeksie wyborczym [w:] Kodeks wyborczy. Wstępna ocena, red. K. Skotnicki, Warszawa 2011
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013
Szewc A., Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz, Warszawa 2008
Tuleja P., Skarga konstytucyjna jako środek ochrony praw wyborczych [w:] Iudices electionis custodes. Sędziowie kustoszami wyborów. Księga Pamiątkowa Państwowej Komisji Wyborczej, red. F. Rymarz, Warszawa 2007
Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2003
Uziębło P., Konstytucyjność zmian samorządowej ordynacji wyborczej, Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa 2007, nr 2
Uziębło P., Realizacja zasady równości wyborów do organu stanowiącego miast na prawach powiatu, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2012, nr 2
Uziębło P., Zasada równości wyborów parlamentarnych w państwach europejskich i południowoamerykańskich, Warszawa 2013
Zakrzewski W., Podstawowe wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela [w:] Polskie prawo konstytucyjne, red. W. Skrzydło, Lublin 1998
Ziółkowski M., Zasada równości w prawie, PiP 2015, nr 5
Dr Mateusz Woiński
Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Podstawy obrony obligatoryjnej z art. 79 § 1 pkt 3 i 4 k.p.k. Uwagi na tle postanowienia SN z 18.05.2022 r., I KZP 10/21
Wprowadzone z dniem 1 lipca 2015 r. zmiany art. 79 kodeksu postępowania karnego, regulującego problematykę tzw. obrony obligatoryjnej, skutkowały wytworzeniem się w orzecznictwie Sądu Najwyższego linii interpretacyjnej, zgodnie z którą uchybienie o randze bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 10 kodeksu postępowania karnego stanowi nieobecność obrońcy na rozprawie w przypadku braku wydania przez sąd postanowienia, o którym mowa w art. 79 § 4 k.p.k., stwierdzającego brak obligatoryjności obrony, również w sytuacji, gdy z opinii biegłych lekarzy psychiatrów wynika, iż poczytalność oskarżonego w czasie popełnienia czynu nie była wyłączona ani w znacznym stopniu ograniczona, a nadto, że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala mu na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny. Opracowanie stanowi polemikę z tym poglądem, podzielanym przez zdecydowaną część doktryny, i odnosi do trzech zagadnień: momentu aktualizacji obligatoryjności obrony związanej ze stanem zdrowia psychicznego oskarżonego, momentu jej ustania, jak również wpływu niewydania postanowienia na podstawie art. 79 § 4 k.p.k. na prawidłowość postępowania, z uwzględnieniem gwarancji procesowych oskarżonego.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, oskarżony, obrona obligatoryjna, poczytalność, obrona samodzielna i rozsądna
Grounds for Mandatory Defence Under Article 79(1)(3) and (4) of the Code of Criminal Procedure. Remarks Against the Backcloth of Supreme Court Judgment of 18 May 2022, I KZP 10/21
The amendment to Article 79 of the Code of Criminal Procedure – introduced on 1 of July 2015 – which regulates the so-called mandatory defence, resulted in the development of a line of case law of the Supreme Court, according to which the absence of a defence attorney, in case the court has not issued an interlocutory order mentioned in Article 79(4) of the Code of Criminal Procedure, said order holding defence non-mandatory, also if the opinion of expert witness psychiatrists states that the sanity of the accused at the time of committing the act was neither excluded nor significantly limited, or that the state of mental health of the accused allows them to participate in the proceedings and defend themselves in an independent and reasonable way, constitutes a so-called absolute ground for appeal as specified in Article 439(1)(10) of the Code of Criminal Procedure. The article represents a polemic with this dominant view and refers to three issues: the moment when defence becomes mandatory due to the state of mental health of the accused, the moment when it ceases to be mandatory, as well as the impact of failure to issue the interlocutory order pursuant to Article 79(4) of the Code of Criminal Procedure on the correctness of the proceedings, specifically from the perspective of the procedural guarantees of the accused.
Keywords: criminal procedure, accused person, mandatory defence, sanity, independent and reasonable defence
Bibliografia
Brodzisz Z. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Legalis 2023
Czerniak D., Europeizacja postępowania dowodowego w polskim procesie karnym. Wpływ standardów europejskich na krajowe postępowanie dowodowe, Warszawa 2021
Eichstaedt K. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 1, Art. 1–424, red. D. Świecki, LEX 2024
Jasiński W., Prawo do obrony w znowelizowanym postępowaniu przygotowawczym [w:] Prawo do obrony w postępowaniu penalnym. Wybrane aspekty, red. M. Kolendowska-Matejczuk, K. Szwarc, Warszawa 2014
Markiewicz T., Postępowanie odwoławcze w przypadku stwierdzenia w jego toku okoliczności mogących rzutować na stan obrony obligatoryjnej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 18 października 2023 r., II KS 35/23, Orzecznictwo Sądów Polskich 2024, nr 6
Markiewicz T., Procesowe konsekwencje braku postanowienia w trybie art. 79 § 4 k.p.k. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 18 maja 2022 r., I KZP 10/21, Orzecznictwo Sądów Polskich 2022, nr 9
Paluszkiewicz H., Lojalność organów procesowych a kwestia wyodrębniania nowych zasad w systemie prawa karnego procesowego [w:] Profesor Marian Cieślak – osoba, dzieło, kontynuacje, red. W. Cieślak, S. Steinborn, Warszawa 2013
Posnow W., Czerniak D. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Legalis 2023
Rydz-Sybilak K., Problematyka obrony obligatoryjnej w postępowaniu karnym – rozważania dogmatyczno-prawne, Roczniki Nauk Prawnych 2022, nr 4
Sowiński P.K., Polemicznie o obronie obligatoryjnej oskarżonego w polskim procesie karnym, Roczniki Nauk Prawnych 2023, nr 3
Sowiński P.K., Prawo oskarżonego do obrony w procesie karnym. Obrona formalna, Rzeszów 2022
Stefański R.A., Konstytucyjne prawo do obrony a obrona obligatoryjna w świetle noweli z dnia 27 września 2013 r. [w:] Prawo do obrony w postępowaniu penalnym. Wybrane aspekty, red. M. Kolendowska-Matejczuk, K. Szwarc, Warszawa 2014
Stefański R.A., Obrona obligatoryjna po 1 lipca 2015 r. [w:] Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015 r. Przewodnik po zmianach, red. P. Wiliński, Warszawa 2015
Stefański R.A., Obrona obligatoryjna w polskim procesie karnym, Warszawa 2012
Stefański R.A., Ustanie obrony obowiązkowej, PiP 2007, nr 9
Steinborn S., Status osoby podejrzanej w procesie karnym z perspektywy Konstytucji RP (uwagi de lege lata i de lege ferenda) [w:] Państwo prawa i prawo karne. Księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla, t. 2, red. P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2012
Zagrodnik J., Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym i karnym skarbowym, Warszawa 2020
Zagrodnik J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Zagrodnik, LEX 2023
Zgryzek K., Obrona obligatoryjna – czy rzeczywiście konieczna? Uwagi na marginesie art. 79 k.p.k. [w:] Węzłowe problemy procesu karnego, red. P. Hofmański, Warszawa 2010
Zimna M., Kształtowanie się instytucji obrony obligatoryjnej w świetle ostatnich zmian Kodeksu postępowania karnego, Ius Novum 2015, nr 4
Żbikowska M, Zasada lojalności w procesie karnym (odniesiona do pokrzywdzonego), Toruń 2015
Mgr Justyna Pyłko
Kraków
Mgr Michał Surdyk
Kraków
Ogłoszenie wyroku w świetle standardów konstytucyjnych i konwencyjnych a współczesne polskie procedury sądowe
Punktem wyjścia dla napisania artykułu była obserwacja dysonansu między jednoznacznym konstytucyjnym nakazem publicznego ogłaszania wyroków, a licznymi (i coraz liczniejszymi) przypadkami gdy współczesne polskie procedury cywilne nie przewidują jakiejkolwiek publikacji tychże wyroków. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie o to jaki jest zakres obowiązku publikacji wyroku w świetle Konstytucji RP oraz Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, a także analiza zgodności z tym konstytucyjnym i konwencyjnym wymogiem przypadków, gdy polskie ustawy procesowe wyłączają tenże obowiązek.
Słowa kluczowe: ogłoszenie wyroku, publikacja orzeczenia, standardy konstytucyjne, EKPC, procedura cywilna, procedura karna, procedura sądowoadministracyjna
Announcement of a Court Judgment in the Light of Constitutional and Conventional Standards and Contemporary Polish Judicial Procedures
The starting point for writing the article was an observed dissonance between the clear constitutional obligation to publicly announce all court judgments and the numerous (and increasingly numerous) cases in which contemporary Polish civil procedures do not provide for any publication of these judgments. The aim of the article is to consider the scope of the obligation to publish a court judgment in the light of the Constitution of the Republic of Poland and the ECHR, as well as to analyse the compliance with this constitutional and conventional requirement in cases where Polish procedural laws does not require any form of publication of court judgments.
Keywords: announcement of court judgments, publication of judgments, constitutional standards, ECHR, civil procedure, criminal procedure, administrative court procedure
Bibliografia
Durczak-Żochowska S., Udostępnienie treści wyroku nakazowego, Prokuratura i Prawo 2009, nr 2
Dziurda M., Czy nadchodzi zmierzch zasady ustności w postępowaniu cywilnym?, Polski Proces Cywilny 2022, nr 1
Gil I., Charakter prawny nakazów zapłaty [w:] Wokół problematyki orzeczeń, red. Ł. Błaszczak, Toruń 2007
Grzegorczyk P., Weitz K. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Grześkowiak A., Sądy tajne w latach 1944–1956 [w:] Prawo okresu stalinowskiego. Zagadnienia wybrane, red. M. Pietrzak, Studia Iuridica 1992, nr 22
Hofmański P., O jawność posiedzeń sądowych w procesie karnym [w:] Współczesne problemy procesu karnego i jego efektywności. Księga Pamiątkowa Profesora Andrzeja Bulsiewicza, red. A. Marek, Toruń 2004
Machnikowska A., Wymiar sprawiedliwości w Polsce w latach 1944–1950, Gdańsk 2008
Piaskowska O.M., Prawo do sądu a oddalenie oczywiście bezzasadnego powództwa w świetle projektu zmian z 27.11.2017 r. do Kodeksu postępowania cywilnego, Studia Prawnicze 2018, nr 1
Piekarska K., Naruszanie zasady jawności w „sądach tajnych” [w:] Prawo karne w okresie stalinizmu, red. G. Rejman, Studia Iuridica 1995, nr 27
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016
Stefański R.A., Zabłocki S. [w:] Kodeks postępowania karnego, t. 3, Komentarz do art. 297–424, red. R.A. Stefański, S. Zabłocki, Warszawa 2021
Strzembosz A., Sądownictwo w Polsce w latach 1956–1979 [w:] M. Stanowska, A. Strzembosz, Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981–1988, Warszawa 2005
Szczucki K., Ustawa o Sądzie Najwyższym. Komentarz, Warszawa 2021
Tuleja P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2019
Zagrodnik J., Glosa do uchwały SN z 25.03.2004 r., I KZP 43/03, Przegląd Sądowy 2005, nr 9
Dr Andrzej Dzikowski
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Wolność słowa lekarzy weterynarii w kontekście art. 8 ust. 2 Kodeksu etyki lekarza weterynarii
Wolność słowa stanowi jedną z podstawowych zasad ustrojowych oraz jedno z najistotniejszych uprawnień jednostek oraz grup społecznych, takich jak lekarze weterynarii. Kodeks etyki lekarza weterynarii to korporacyjny akt prawa wewnętrznego, który normuje zasady deontologii zawodowej lekarzy weterynarii jako członków samorządu zawodu zaufania publicznego. Za postępowanie niezgodne z nim grozi odpowiedzialność zawodowa, z pozbawieniem prawa wykonywania zawodu włącznie. Art. 8 ust. 2 tego kodeksu zabrania by publikacje lekarzy weterynarii w czasopismach innych niż weterynaryjne zawierały treści opisujące czynności, do których wykonywania uprawnieni są tylko lekarze weterynarii. Badania wskazują, że przepis ten stanowi nieuzasadnioną, nielegalną i nieproporcjonalną próbę wpłynięcia na wolność wypowiedzi. Akty prawa wewnętrznego nie mogą stanowić prób ograniczania konstytucyjnych swobód obywatelskich, które są gwarancjami praw człowieka. W związku ze zdiagnozowanymi licznymi i poważnymi problemami w wykładni i stosowaniu analizowanego przepisu, postulowana jest pilna i całościowa, przemyślana nowelizacja badanego kodeksu etycznego.
Słowa kluczowe: etyka zawodowa, prawo konstytucyjne, prawa człowieka, weterynaria sądowa
The Freedom of Speech of Veterinarians in the Context of Article 8(2) of the Code of Professional Ethics of Veterinarians
Freedom of speech is one of the fundamental constitutional principles and one of the most essential rights of individuals and social groups, such as veterinarians. The Polish Code of Professional Ethics of Veterinarians is an act of internal law of professional self-government that regulates the principles of professional deontology of veterinarians as public-trust professionals. Failure to comply with its norms may entail professional liability, including deprivation of the right to practice the profession. Article 8(2) of this Code prohibits publications by veterinarians in non-veterinary journals of content describing activities that only veterinarians are authorized to perform. This research identifies this provision as an unjustified, illegal, and disproportionate attempt to influence freedom of speech. Acts of internal law cannot constitute attempts to restrict constitutional civil liberties, which safeguard human rights. Due to the numerous and serious problems diagnosed while interpreting and applying the analysed provision, an urgent, comprehensive, well-considered amendment to the discussed Code of Ethics is postulated.
Keywords: professional ethics, constitutional law, human rights, forensic veterinary medicine
Bibliografia
Baczyńska B., Wolność wyrażania opinii na podstawie artykułu 10 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności [w:] Prawa podmiotowe – pojmowanie w naukach prawnych. Zbiór studiów, red. J. Ciapała, K. Flaga-Gieruszyńska, Jarocin 2006
Bafia J., Polskie prawo prasowe, PiP 1984, nr 10
Bagieńska-Masiota A., Problematyka wolności słowa w kontekście uregulowań prawnych dotyczących cenzury w latach 1944–1981 w Polsce, Politeja 2013, nr 10(25)
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009
Bartosik Ł.D., Freedom of Expression in the American Libertarian Thought [w:] In Search of the Euro-Atlantic Doctrine of Freedom of Speech, red. M. Urbańczyk, Ł.D. Bartosik, N. Zagórska, Poznań–Łódź 2019
Biliński M., Podstawy aksjologiczne regulacji wykonywania tzw. zawodów zaufania publicznego [w:] Aksjologia publicznego prawa gospodarczego, red. A. Powałowski, Warszawa 2022
Biłgorajski A., Granice wolności wypowiedzi czy wolność wypowiedzi ponad granicami? Kilka uwag na temat zakresu wolności wypowiedzi w Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień, red. A. Biłgorajski, Katowice 2014
Biłgorajski A., Konstytucyjny zakaz cenzury prewencyjnej. Przyczynek do dyskusji [w:] Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień, red. A. Biłgorajski, Katowice 2014
Biłgorajski A., Ograniczenia wolności wypowiedzi z uwagi na przesłankę „ochrony zdrowia”. Kilka uwag inspirowanych pandemią SARS-CoV-2 w Rzeczypospolitej Polskiej, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2022, nr 3(67)
Biłgorajski A., Wolność słowa vs. wolność religijna. Wybrane zagadnienia, Studia Politologiczne 2012, nr 23
Bobko A., Kinal J., Wolność słowa w totalnej sieci, Logos i Ethos 2019, nr 2(50)
Bojanowski T., Wybrane prawnokarne aspekty mowy nienawiści w kontekście standardów ochrony wolności słowa, Prawo w Działaniu. Sprawy Karne 2021, nr 47
Chmielecki P., Wolność słowa pracowników naukowych w obliczu wizji uniwersytetu jako „świątyni prawdy”. Studium teoretyczno-empiryczne, Rynek – Społeczeństwo – Kultura 2013, nr 3(7)
Chorążewska A., Faruga A., Granice wolności wypowiedzi przedstawicieli zawodów zaufania publicznego. Rozważania na przykładzie zawodów: radcy prawnego i adwokata [w:] Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień, red. A. Biłgorajski, Katowice 2014
Czeszejko Z., Krzemiński Z., Adwokacka wolność słowa i pisma, Palestra 1968, nr 5(125)
Czyżak R., Międzynarodowe standardy wolności słowa – geneza rozwoju prawa do informacji, Prawo – Administracja – Kościół 2003, nr 4
Dąbrowski K., Zawody zaufania publicznego na gruncie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2022
Demenko A., Jak rozpoznać wypowiedź, gdy się ją widzi? [w:] In Search of the Euro-Atlantic Doctrine of Freedom of Speech, red. M. Urbańczyk, Ł.D. Bartosik, N. Zagórska, Poznań–Łódź 2019
Dębska H., Mowa nienawiści a wolność słowa w Internecie – w poszukiwaniu uniwersalnego rozwiązania. Uwagi na marginesie rozważań Jamesa Banksa [w:] Człowiek zalogowany I. Od mowy nienawiści do integracji w sieci, red. M. Wysocka-Pleczyk, B. Świeży, Kraków 2013
Dobosz I., Prawo prasowe, Warszawa 2006
Dziadzio A., Wolność słowa a mowa nienawiści – dawniej i dziś, Forum Prawnicze 2015, nr 4(30)
Dziduszko-Rościszewska A., Rościszewski T., Wolność słowa w USA a bezpieczeństwo narodowe. Casus Wikileaks, Politeja 2011, nr 17(1)
Dziembowski R., Podstawy prawne swobody wypowiedzi oraz możliwości jej ograniczania, Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 2009, nr 5
Dzikowski A., Evaluation of the Polish Code of Veterinary Professional Ethics through the passage of time. Is there an urgent need for reform?, Medycyna Weterynaryjna 2024, nr 80(12)
Gogolin J., Ochrona wizerunku w Internecie w świetle prawa polskiego [w:] In Search of the Euro-Atlantic Doctrine of Freedom of Speech, red. M. Urbańczyk, Ł.D. Bartosik, N. Zagórska, Poznań–Łódź 2019
Goździaszek Ł., Cywilnoprawne granice swobody wypowiedzi w Internecie, Warszawa 2015
Grudecki M., Wolność słowa i pisma adwokata oraz immunitet adwokacki w Polsce [w:] Kontynent europejski wobec wyzwań współczesności, t. 1, red. R. Kordonski, A. Kordonska, Ł. Muszyński, Lwów–Olsztyn 2017
Helios J., Rola deontologii weterynaryjnej w ochronie zwierząt i ich praw, Przegląd Prawa i Administracji 2017, nr 108
Helios J., Jedlecka W., Pojęcie „praw zwierząt” a Kodeks Etyki Lekarza Weterynarii. Kilka uwag o powołaniu lekarza weterynarii, Życie Weterynaryjne 2022, nr 97(6)
Jadacki J.J., Wolność słowa contra zakaz prowadzenia sporów światopoglądowych, Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne 2017, nr 40
Jaroszewska-Choraś D., Pomiędzy prawem a etyką – wolność słowa w zawodzie adwokata w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Studia Prawnoustrojowe 2023, nr 61
Jaroszyński T., Kodeks Etyki Lekarza Weterynarii – wybrane problemy prawne, Studia Iuridica 2022, nr 94
Jaskuła L.K., Wolność słowa realizowana w ramach wolności religii w Kościele Katolickim w Polsce a prawne ograniczenia dotyczące epidemii SARS-CoV-2, Studia z Prawa Wyznaniowego 2021, nr 24
Jaworski L., Zakaz cenzury prewencyjnej w świetle zasady wolności słowa, Themis Polska Nova 2014, nr 6
Kaftal A., O niektórych zagadnieniach immunitetu adwokackiego, Palestra 1962, nr 6.11(59)
Karakulski J., Przesłanki ograniczania praw i wolności konstytucyjnych z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w kontekście potrzeby zapewnienia ochrony przed terroryzmem [w:] Zagrożenia dla prawa do prywatności jednostki we współczesnym świecie, red. J. Karakulski, Kraków 2019
Karczmarczyk R., Etyka zawodowa lekarza weterynarii: tajemnica zawodowa, Życie Weterynaryjne 2015, nr 90(8)
Kijowski A.T., Wolność słowa versus procedury kontroli i reżimy regulacyjne, Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie 2022, nr 16
Kiraga Ł., Dzikowski A., Ethical Concerns of the Veterinarian in Relation to Experimental Animals and In Vivo Research, Animals 2023, nr 13(15)
Kledzik M., Cenzura w demokracji (przyczynek do ograniczania i nadużywania wolności słowa), Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 2013, nr 9.
Kładoczny P., Dobro wspólne jako klauzula limitacyjna wolności wypowiedzi w polskim prawie karnym [w:] Solidarność i dobro wspólne jako wartości w prawie, red. D. Bach-Golecka, Warszawa 2021
Kmąk K., Odstąpienie od rezultatów wykładni językowej w prawie karnym (na kanwie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2009 r., I KZP 35/08), Studenckie Zeszyty Naukowe 2019, nr 42(22)
Korytowska A., Problem zgodności Kodeksu Etyki Lekarskiej z Konstytucją RP, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2009, nr 71(1)
Kosiorowski Z., Piractwo internetowe a wolność słowa i dostępu do treści w internecie, Zarządzanie Mediami 2019, nr 7
Kowalska S., Terroryzm a wolność słowa – rozważania prawnomiędzynarodowe [w:] In Search of the Euro-Atlantic Doctrine of Freedom of Speech, red. M. Urbańczyk, Ł.D. Bartosik, N. Zagórska, Poznań–Łódź 2019
Krajczyński J., Granice wolności słowa, Prawo Kanoniczne 2003, nr 46(1–2)
Lewandowska-Malec I., Prawne i polityczne uwarunkowania wolności słowa w Rzeczypospolitej, Studia z Dziejów Państwa i Prawa 2013, nr 16(1)
Lis W., Wolność prasy i innych środków społecznego przekazu jako zasada ustrojowa, Studia Medioznawcze 2012, nr 4(51)
Lis W., Husak Z., Konstytucyjne podstawy wolności wypowiedzi [w:] Praktyczne aspekty wolności wypowiedzi, red. W. Lis, Z. Husak, Toruń 2011
Lorenc K., Wolność mediów a bezpieczeństwo państwa, Krakowskie Studia Międzynarodowe 2016, nr 13(4)
Machaj Ł, Doktrynalna legitymizacja idei wolności słowa, Przegląd Prawa i Administracji 2017, nr 109
Magalhães-Sant’Ana M., More S.J., Morton D.B., Osborne M., Hanlon A., What do European veterinary codes of conduct actually say and mean? A case study approach, Veterinary Record 2015, nr 176(25), poz. 654
Maroń G., Fact-checking a wolność słowa, Radca Prawny. Zeszyty Naukowe 2022, nr 1(30)
Maroń G., Ograniczenia wolności słowa w Polsce w okresie pandemii COVID-19, Przegląd Prawa Publicznego 2021, nr 12
Mazurek B., Wolność słowa w Internecie wobec praw autorskich po dwóch stronach Atlantyku [w:] In Search of the Euro-Atlantic Doctrine of Freedom of Speech, red. M. Urbańczyk, Ł.D. Bartosik, N. Zagórska, Poznań–Łódź 2019
Mężykowska A., Konstytucja RP w perspektywie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Studia Prawnicze 2022, nr 2(226)
Michalska M., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie TK i ETPC – analiza prawno-porównawcza, Krytyka Prawa 2022, nr 14(2)
Miklaszewska J., Wolność słowa a zjawisko propagandy, Civitas. Studia z Filozofii Polityki 2016, nr 18
Milkowski K., Wolność słowa a zjawisko propagandy w trakcie konfliktu zbrojnego w Donbasie w świetle prawa międzynarodowego, Rynek – Społeczeństwo – Kultura 2018, nr 31
Mojski W., Konstytucyjna swoboda wypowiedzi w wybranych orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, Studia Iuridica Lublinensia 2008, nr 11
Mrozek J.J., Prawne źródła wolności słowa w Polsce, Studia Prawnoustrojowe 2013, nr 22
Mrozek J.J., Prawo do wolności słowa a bezpieczeństwo narodowe w Polsce i Rosji – analiza porównawcza, Przegląd Geopolityczny 2023, nr 45
Mrozek J.J., Rozważania prawne wokół pojęcia „wolność słowa”, Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 2012, nr 8
Nowikowska M., Krytyka prasowa jako element wolności wypowiedzi, Studia Prawnoustrojowe 2014, nr 24
Nowińska E., Wolność wypowiedzi prasowej, Warszawa 2007
O wolność słowa i religii. Praktyka i teoria, red. F. Longchamps de Bérier, K. Szczucki, Warszawa 2016
Ochendowski E., Prawo administracyjne, Toruń 2001
Palka K., Gdzie wyznaczyć granice prawa do wolności słowa? Analiza w kontekście pierwszej poprawki do amerykańskiej Konstytucji oraz doktryny walczących słów, Świat i Słowo 2021, nr 2(37)
Piętno władzy. Studia nad cenzurą i zakresem wolności słowa, red. W. Ciszewska- -Pawłowska, B. Centek, Toruń 2020
Pisarek W., Wolność słowa a wolność prasy, Zeszyty Prasoznawcze 2002, nr 45(1–2) 169–170
Płonka-Bielenin K., Konstytucja RP wyznacznikiem wolności prasy, Roczniki Administracji i Prawa 2014, nr 2(14)
Pogorzelski O., Krzemiński M., Zakaz wykładni per non est [w:] Argumenty i rozumowania prawnicze w konstytucyjnym państwie prawa. Komentarz, red. M. Florczak-Wątor, A. Grabowski, Kraków 2021
Prokop K., Stany nadzwyczajne w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Białystok 2005
Przybyszewska-Szter B., Wolności i prawa osobiste [w:] Wolności i prawa człowieka w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Chmaj, Warszawa 2008, 2016
Przyjemska J., Granice wolności słowa w Internecie w wybranych systemach prawnych [w:] Wolność wypowiedzi i jej granice. Wolność wypowiedzi i jej granice. Analiza wybranych zagadnień, red. A. Biłgorajski, Katowice 2014
Redelbach A., Prawa naturalne, prawa człowieka, wymiar sprawiedliwości, Toruń 2000
Redelbach A., Wolność słowa w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2000, nr 62(3)
Roszkiewicz J., Wykładnia in favorem libertatis jako wymóg konstytucyjny w świetle orzecznictwa, Warszawa 2023
Rotengruber P., Kodeks etyczny samorządu zawodowego. Gwarancja bezpieczeństwa czy pułapka łatwowierności?, Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym 2015, nr 1(18)
Rutkowska M., Samorządy zawodowe w okresie transformacji w Polsce, Wrocław 2004
Sadomski J. [w:] Konstytucja RP, t. 1, Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Sadurski W., Prawo do wolności słowa w państwie demokratycznym (zagadnienia teoretyczne), PiP 1992, nr 10
Sadurski W., System demokracji politycznej a wolność środków masowego przekazu, Ethos 1993, nr 24
Sarnecki P., Regulacja problematyki środków społecznego przekazu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Prawo mediów, red. J. Barta, R. Markiewicz, A. Matlak, Warszawa 2005
Serzhanova V., Tuora-Schwierskott E., Wolność sumienia i wyznania w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Gdańskie Studia Prawnicze 2018, nr 4(40)
Skrzypczak J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantem praw i wolności człowieka – wybrane aspekty prawne, Knowledge, Education, Law, Management 2015, nr 9(1)
Skrzypczak J., Wolność wypowiedzi i prawo do krytyki a lojalność wobec członków samorządu zawodowego – rozważania na tle orzeczenia TK w sprawie art. 53 Kodeksu Etyki Lekarskiej, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 2008, nr 1
Skwarzyński M., Podmiotowe granice wolności słowa w wypowiedziach publicznych, Prawo w Działaniu. Sprawy cywilne 2021, nr 48
Sobczak J., Czy wolność słowa i wolność prasy są rzeczywiście potrzebne społeczeństwu i państwu?, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2018, nr 80(1)
Surówka A., Relacja zasad ograniczania wolności i praw człowieka i obywatela w stanach nadzwyczajnych i w stanie normalnego funkcjonowania państwa, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2014, nr 4(20)
Sylwestrzak D., Ochrona praw jednostki przed sądem administracyjnym w sprawach dyscyplinarnych, Warszawa 2022
Szczotka W., Odpowiedzialność za nadużycie przez aplikanta adwokackiego wolności słowa i pisma według przepisów ustawy – prawo o adwokaturze, Palestra 2023, nr 12
Szot L., Wolność dziennikarzy w polskim systemie prawnym, Wrocław 2003
Szpunar M., Wolność słowa jako warunek konieczny dla społecznego funkcjonowania Internetu. Na przykładzie ACTA i Wikileaks, Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne 2012, nr 34
Szymanek J., Konstytucjonalizacja prawa do wolności myśli, sumienia, religii i przekonań, Studia z Prawa Wyznaniowego 2007, nr 10
Śledzińska-Simon A., Analiza proporcjonalności ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności. Teoria i praktyka, Wrocław 2019
Tabernacka M., Zakres wykonywania zadań publicznych przez ograny samorządów zawodowych, Wrocław 2007
Tracz M., Jackowska-Tracz A., Prawa zwierząt a dobrostan zwierząt – potrzeba zmian w Kodeksie Etyki Lekarza Weterynarii, Życie Weterynaryjne 2022, nr 97(4)
Tylec G., Prywatność jako okoliczność ograniczająca swobodę wypowiedzi na temat osoby fizycznej. Aspekt prawny, Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2020, nr 59(3)
Uliasz J., Wolność wyrażania poglądów a wolność sumienia i religii. Kilka refleksji o problematyce obrazy uczuć religijnych w świetle wybranego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i ETPCz, Polityka i Społeczeństwo 2023, nr 4(21)
Urbańczyk M., Granice wolności słowa. Ze studiów nad koncepcjami klasyków liberalnej filozofii, Czasopismo Prawno-Historyczne 2006, nr 58(1)
Urbańczyk M., Narodziny wolności czy dziedzictwo zniewolenia. U podstaw amerykańskiej liberalnej doktryny wolności słowa, Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 2013, nr 35(3)
Waligórski M., Pawłowski S., Samorząd zawodowy i gospodarczy w Polsce, Poznań 2005
Wesołowski A., Wolność słowa w sieci, Progress. Journal of Young Researchers 2018, nr 4
Wichura J., Wolność słowa jako fundament państw demokratycznych a jej wielopłaszczyznowy charakter, Pisma Humanistyczne 2014, nr 12
Wiśniewski A., Znaczenie wolności słowa w państwie demokratycznym, Gdańskie Studia Prawnicze 2000, nr 7
Wiśniewski L., Wolność prasy w świetle Konstytucji RP, ustaw oraz wiążącego Polskę prawa międzynarodowego. Problemy podstawowe [w:] Wolność słowa w mediach. XLV Ogólnopolska Konferencja Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego, Spała 2003, red. D. Górecki, Łódź 2003
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1991
Wygoda K., Prawne granice wolności wypowiedzi w Polsce, Przegląd Prawa i Administracji 1997, nr 39
Wyrembak J., Naruszenie zasad etyki lub deontologii jako podstawa odpowiedzialności zawodowej lekarza, Studia Iuridica 2004, nr 43
Wyrzykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy [w:] Obywatel – jego wolności i prawa, oprac. B. Oliwa-Radzikowska, Warszawa 1998
Zakrzewski W., O ingerencji prawodawczej w wolność słowa w okresie PRL, Studia Iuridica Lublinensia 2014, nr 22(2)
Zięba-Załucka H., Prawo do swobody wypowiedzi w prawie międzynarodowym i prawie polskim (na tle sporów o interes publiczny/demokratyzację polityki) [w:] Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Polskie i zagraniczne rozwiązania ustrojowe. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Dariuszowi Góreckiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. K. Skotnicki, K. Składowski, A. Michalak, Łódź 2016
Dr Jakub Kerlin
Bruksela
Dr Mateusz Krauze
Bruksela
Badanie interesu publicznego w postępowaniu przymusowej restrukturyzacji w praktyce Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (studium przypadków)
Celem artykułu jest porównanie podejścia do badania przesłanki interesu publicznego w procesie przymusowej restrukturyzacji (resolution) przez Jednolitą Radę ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (Single Resolution Board) oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Artykuł dokonuje porównania w oparciu o decyzje wydane w stosunku do polskiego Idea Banku S.A. i hiszpańskiego Banco Popular Español, S.A. Artykuł opisuje istotę oceny przesłanki interesu publicznego w ramach przymusowej restrukturyzacji w oparciu o przepisy Rozporządzenia (UE) Nr 806/2014 oraz Dyrektywy 2014/59/UE. Następnie dokonana zostaje szczegółowa analiza obydwu postępowań w oparciu o stosowne przepisy, decyzje organów i dostępne publicznie dokumenty z nimi związane. Pomimo zaobserwowanych różnic, wynikających w części z odmiennego otoczenia regulacyjnego, w którym działają Jednolita Rada oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny, oraz pomimo stosunkowo szerokiego zakresu uznania pozostawionego organom przy badaniu przesłanki interesu publicznego, sposoby jej badania wykazują znaczne podobieństwa, w szczególności w aspekcie proceduralnym.
Słowa kluczowe: przymusowa restrukturyzacja, Unia Bankowa, prawo finansowe UE, bank
Assessment of Public Interest in Resolution in the Practice of the Single Resolution Board and the Bank Guarantee Fund (Case Studies)
The aim of the article is to compare the approach to examining the public interest in the resolution process by the Single Resolution Board and the Bank Guarantee Fund. The article provides a comparison based on decisions issued in relation to the Polish Idea Bank S.A. and Spain’s Banco Popular Español, S.A. The article describes the way in which the public interest criterion should be assessed in resolution based on the provisions of Regulation (EU) No. 806/2014 and Directive 2014/59/EU. It provides a detailed analysis of both types of proceedings based on the relevant applicable laws, decisions of authorities and publicly available documents related to them. Despite the observed differences, resulting in part from the different regulatory environment in which the Single Board and the Bank Guarantee Fund operate, and despite the relatively wide scope of discretion left to the authorities when assessing the public interest criterion, the assessments show significant similarities, in particular regarding their procedural aspects.
Keywords: bank resolution, Banking Union, EU financial law, bank
Bibliografia
Argyrou A., Making the Case for Case Studies in Empirical Legal Research, Utrecht Law Review 2017, nr 3
Avgouleas E., Goodhart Ch., Critical Reflections on Bank Bail-ins, Journal of Financial Regulation 2015, nr 1
Barburska O., Unia Europejska bardziej federalna, konfederalna czy elastyczna? Debata nad modelami integracji europejskiej, The Review of European Affairs 2017, nr 1
Baudino P., Ross E.J., Van Roosebeke B., Vrbaski R., Bank transfers in resolution – practices and lessons, Financial Stability Institute, FSI Insights on policy implementation 2023, nr 55,
Denzin N.K., Lincoln Y.S., Case Study [w:] The Sage Handbook of Qualitative Research, 4th edition, Thousand Oaks, CA 2011
Dobrzańska A., W kierunku większej roli systemów gwarancji depozytów w unijnych ramach zarządzania kryzysowego, Bezpieczny Bank 2023, nr 4
Donnelly S., Asimakopoulos I.G., Bending and Breaking the Single Resolution Mechanism: The Case of Italy, Journal of Common Market Studies 2020, nr 4
Iwanicz-Drozdowska M. (red.), European Bank Restructuring During the Global Financial Crisis, Palgrave Macmillan 2016
Kerlin J., Ewolucja roli instytucji gwarantujących depozyty w sieci bezpieczeństwa finansowego Unii Europejskiej, Warszawa 2016
Kerlin J., Krauze M., Uznanie podmiotu za zagrożony upadłością oraz stwierdzenie braku alternatywnych środków prywatnych lub nadzorczych w praktyce Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji oraz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (studium przypadków), PiP 2023, nr 10
Matija D., Vlahek A., European Commission’s Banking Communication: Question of Validity in the Slovenian Banking Bail-in Puzzle, European State Aid Law Quarterly 2016, vol. 15, nr 3
Mikita M., Unia bankowa a stabilność systemu finansowego UE, Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego, Studia i Prace 2017, nr 1
Schimmelfennig F., Leuffen D., De Vries C.E., Differentiated integration in the European Union: Institutional effects, public opinion, and alternative flexibility arrangements, European Union Politics 2023, nr 1(24)
Stiglitz J.E., Freefall: America, Free Markets, and the Sinking of the World Economy, W.W. Norton 2010
Stopczyński A.R., Banki na progu upadłości – refleksje nad postępowaniem, Bank i Kredyt 2020, nr 5(51)
Szczęśniak P., Środki przymusowej restrukturyzacji banku, Warszawa 2018
Mgr Paweł Skoczykłoda
Uniwersytet Śląski w Katowicach
O różnicy między luką w prawie a milczeniem prawodawcy
Podczas lektury tekstu prawnego interpretator nad wyraz często może w nim natrafić na różnego typu braki leksykalne. Szczególne znaczenie wśród nich mają luki w prawie oraz milczenie prawodawcy. Stanowią one dwie odrębne rzeczywistości, których nie można ze sobą utożsamiać. Luka w prawie to występujący w systemie prawa brak przepisu, który cechuje się automatyczną stosowalnością, przy czym brak ten ma charakter niezamierzony. Tymczasem milczenie prawodawcy stanowi brak o charakterze intencjonalnym, będącym środkiem, za pomocą którego prawodawca wyraża swoją intencję i tym samym dokonuje regulacji normatywnej. Rozróżnienie luk i milczenia znajduje przełożenie na proces stosowania prawa. Stwierdzenie luki w prawie otwiera przed stosującym prawo drogę do stosowania analogii, poprzez którą nie tyle odczytuje się prawo, tylko je tworzy. Jest to czynność innego charakteru aniżeli interpretacja sensu stricte. Natomiast milczenie będące komunikatem należy odczytać zgodnie ze znaczeniem, które zamierzył dla niego prawodawca. Ostatecznie autor artykułu dochodzi do wniosku, że ustalanie znaczenia milczenia stanowi niezwykle istotny element interpretacji.
Słowa kluczowe: milczenie prawodawcy, luki w prawie, interpretacja, intencja, analogia
On the Difference Between a Gap in Law and the Legislator’s Silence
While reading a legal text, the interpreter may, rather often, come across various types of lexical deficiencies. Of particular importance among them are gaps in law and instances of the silence of the legislator. They constitute two separate realities that cannot be equated with each other. A gap in law is an unintentional absence of an automatically applicable provision in the legal system. The legislator’s silence, on the other hand, constitutes an intentional absence of a provision, being a means by which the legislator expresses their intention and thus makes a normative regulation. The distinction between gaps and silence affects the process of applying the law. The identification of a gap in law opens up the possibility to use analogy, through which one does not so much read the law as create it. This is an activity of a different nature than interpretation in the strict sense. Meawhile silence, which is a form of communication, must be read in accordance with the meaning that the legislator intended for it. Ultimately the article concludes that ascertaining the meaning of silence is an essential part of interpretation.
Keywords: legislator’s silence, gaps in law, interpretation, intention, analogy
Bibliografia
Bacewicz T., Milczenie w prawie. Milczenie performatywne [w:] Studia z filozofii prawa, red. J. Stelmach, Kraków 2003
Baker M., The Sound of Congressional Silence: Judicial Distortion of the Legislative-Executive Balance of Power, Brigham Young University Law Review 2009, nr 1
Barak A., Purposive Interpretation in Law, Princeton 2007
Báez A.G., López A.L., A Logical Interpretation of Silence, Computación y Sistemas 2020, nr 2
Biegański W., Wnioskowanie z analogii, Lwów 1909
Bielska-Brodziak A., Pułapka jednoznaczności [w:] Studia z wykładni prawa, red. Cz. Martysz, Z. Tobor, Bydgoszcz–Katowice 2008
Bielska-Brodziak A., Śladami prawodawcy faktycznego. Materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa, Warszawa 2017
Bojarski M., Giezek J., Sienkiewicz Z., Struktura przepisu (normy) prawa karnego [w:] Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2017
Bojarski T., Polskie prawo karne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2003
Bosek L., Bezprawie legislacyjne, Warszawa 2021
Brzeziński B., Szkice z wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2002
Canaris C.-W., Die Feststellung von Lücken im Gesetz, Berlin 1983
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2021
Cyceron M.T., Pierwsza mowa przeciw Katylinie [w:] Cyceron, Mowy, tłum. S.J. Kołodziejczyk, J. Mruk, D. Turkowska, Kęty 1998
Dressler J., Understanding Criminal Law, Newark 2009
Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Warszawa 2021
Ehrlich S., Wstęp do nauk o państwie i prawie, Warszawa 1979
Ehrlich S., Wypowiedzi sprawcze oraz milczenie w normatywnym procesie decyzyjnym [w:] Dynamika norm, Warszawa 1988
Eskridge Jr. W.N., The New Textualism, UCLA Law Review 1990, t. 37
Glaser S., Polskie prawo karne w zarysie, Kraków 1933
Grzybowski S., Wykładnia w zakresie prawa cywilnego [w:] System prawa cywilnego, t. 1, Część ogólna, Ossolineum 1985
Hilarowicz T., Luki w prawie administracyjnem, Głos Adwokatów 1930, nr 3–4
Hilarowicz T., Luki w prawie administracyjnem, Głos Adwokatów 1929, nr 9–10
Kelsen H., Czysta teoria prawa, Warszawa 2014
Kelsen H., On the Theory of Interpretation, Legal Studies 1990, nr 2
Koszowski M., Dwadzieścia osiem wykładów ze wstępu do prawoznawstwa, Warszawa 2019
Koszowski M., O lukach w prawie rzadko spotykanych słów kilka, Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 2013, nr 1
Kowalski J., Wstęp do nauk o państwie i prawie, Warszawa 1971
Kozak A. [w:] Wielka encyklopedia prawa, t. 7, Teoria i filozofia prawa, red. A. Bator, J. Zajadło, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2016
Łopatka A., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 1975
Mastalski R., Prawo podatkowe, Warszawa 2010
Morawski L., Wykładnia w orzecznictwie sądów. Komentarz, Toruń 2002
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010
Namysłowska-Gabrysiak B., Berg J., Prawo karne – część ogólna, Warszawa 2019
Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966
Nowacki J., Luki w prawie. Ideologia [w:] Studia z teorii prawa, Kraków 2003
Nowacki J., O tak zwanych pionowych „lukach” w prawie [w:] Studia z teorii prawa, Kraków 2003
Opałek K., Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969
Perelman Ch., Legal Reasoning [w:] Justice, Law and Argument. Essays on Moral and Legal Reasoning, red. D. Reidel, Dordrecht–Boston–London 1980
Podgórecki A., Założenia polityki prawa, Warszawa 1957
Podkowik J., Charakter i skutki prawne wyroków stwierdzających niekonstytucyjność pominięcia prawodawczego, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2017, nr 2
Przewoźnik S., Zupełność systemu prawa. Analogia legis jako metoda uzupełniania luk w prawie, Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały 2022, nr 1
Raz J., The Authority of Law, Oxford 2009
Ricou B., Le silence au service de la production juridictionnelle du droit. Méthodes et politiques des juridictions ordinaires françaises, Les Cahiers de droit 2015, nr 3–4
Robertson M., The Impossibility of Textualism and the Pervasiveness of Rewriting in Law, Canadian Journal of Law and Jurisprudence 2009, nr 2
Rokoszowa J., Język a milczenie, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 1983, nr 40
Rosmarin S., Prawo podatkowe a prawo prywatne w świetle wykładni prawa, Lwów 1939
Ross A., On Law and Justice, Berkeley – Los Angeles 1959, reprint 2012
Rundstein S., Studya i szkice prawne, Lwów 1904
Scalia A., Garner B.A., Reading Law: The Interpretation of Legal Texts, St. Paul 2012
Sinclair M.B.W., Law and Language. The Role of Pragmatics in Statutory Interpretation, University of Pittsburgh Law Review 1984, nr 46
Sinclair M.B.W., Legislative Intent. Fact or Fabrication?, New York Law School Law Review 1997, nr 3
Skorczyńska E., Luka w prawie. Istota zjawiska oraz jego znaczenie dla prawa administracyjnego, Warszawa 2017
Słownik Języka Polskiego, t. 4, red. W. Doroszewski, Warszawa 1963
Spyra T., Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni, Kraków 2006
Starościak J., Prawo administracyjne, Warszawa 1978
Suska M., System prawa [w:] Teoria i filozofia prawa, red. A. Dyrda, Warszawa 2021
Świda W., Prawo karne, Warszawa 1978
Tkacz S., Argumentacja w procesie stosowania prawa [w:] J. Nowacki, Z. Tobor, Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2016
Tobor Z., Krótka opowieść o szczęśliwym, zakłopotanym i nieszczęśliwym interpretatorze [w:] Prawo, język, media, red. A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec, Warszawa 2011
Tobor Z., W poszukiwaniu intencji prawodawcy, Warszawa 2013
Tobor Z., Wykładnia historyczna [w:] O prawie i jego dziejach księgi dwie: studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, red. M. Mikołajczyk, Białystok 2010
Tribe L.H., Toward a Syntax of the Unsaid: Construing the Sounds of Congressional and Constitutional Silence, Indiana Law Journal 1982, nr 4
Tuleja P., Konstytucyjne podstawy prawa intertemporalnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1997, nr 1
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2020
Wiszniewski J., Elementy prawa, Warszawa 1977
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 1998
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001
Wróblewski J., Łatwe i trudne przypadki orzecznictwa Sądu Najwyższego, Studia Prawno-Ekonomiczne 1989, nr 42
Wróblewski J., Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959
Zieliński M., Aspekty zasady clara non sunt interpretanda [w:] Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, M. Zieliński, Poznań 1990
Ziembiński Z., Podstawy sporów o „luki w prawie”, PiP 1966, nr 2
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980
Ziembiński Z., W sprawie elementarnego wykładu o wykładni, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1964, nr 3
Prof. dr hab. Andrzej Szlęzak
Uniwersytet SWPS w Warszawie
Reguły wykładni umowy. Dopuszczalość zaciągania zobowiązań, że określona osoba zachowa się w odpowiedni sposób. Glosa do wyroku SN z 9.05.2024 r., II CSKP 1456/22
Glosa omawia krytycznie wyrok Sądu Najwyższego, w którym sąd ten uznał za nieważną umowę gwarancyjną, zobowiązującą dłużnika do naprawienia szkody poniesionej przez wierzyciela wskutek tego, że gwarancja udzielona przez dłużnika (że osoba trzecia nie odwoła prokury) okazała się nietrafna. Autor krytykuje również pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym deklaracja gwaranta co do oczekiwanego zachowania osoby trzeciej może być utożsamiona z zobowiązaniem gwaranta do świadczenia.
Słowa kluczowe: prawo cywilne, reguły wykładni umowy, umowa gwarancyjna
Rules of Interpreting a Contract. Legal Impossibility of Contracting the Obligations that a Third Party Acts in the Designated Manner. Commentary on Judgment of the Supreme Court of 9 May 2024, II CSKP 1456/22
The commentary critically reviews the judgment of the Supreme Court wherein the said court held as invalid a guaranty contract obligating the debtor to redress the damage incurred by the creditor as a result of such debtor’s guarantee (that a third party would not revoke a commercial power of attorney) failing to materialise. The author also criticises the Supreme Court’s view that the guarantor’s declaration as to the third party’s expected behaviour may be treated as such guarantor’s promise to perform.
Keywords: civil law, rules of interpreting a contract, guaranty contract
Bibliografia
Bławat M., Wykładnia umów zawierających tzw. oświadczenia i zapewnienia (representations and warranties) – wybrane zagadnienia, Przegląd Prawa Handlowego 2020, nr 12
Drapała P. [w:] System Prawa Prywatnego, red. nacz. Z. Radwański, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020
Jastrzębski J., Umowa gwarancyjna, Warszawa 2021
Machnikowski P., Umowa o zwolnienie poręczyciela z obowiązku świadczenia, Monitor Prawniczy 2008, nr 9
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2023
Szlęzak A., Kodeksowe umowy gwarancyjne z udziałem osoby trzeciej (art. 391 i 392 KC), Warszawa 2021
Szlęzak A., O odpowiedzialności z tytułu representations and warranties po raz ostatni, Przegląd Prawa Handlowego 2015, nr 7
Szlęzak A., Umowa gwarancyjna – na marginesie monografii Jacka Jastrzębskiego, Przegląd Prawa Handlowego 2022, nr 8