Problematyka wzajemnej relacji przepisów dotyczących przymusowego umorzenia udziałów a usunięcia wspólnika ze spółki z przyczyn wskazanych w art. 266 k.s.h. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 lutego 2024 r., I CSK 6011/22Bartłomiej Kugacz
doktorant, Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Społecznych – Academia Rerum Socialium, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3451-407X
Problematyka wzajemnej relacji przepisów dotyczących przymusowego umorzenia udziałów a usunięcia wspólnika ze spółki z przyczyn wskazanych w art. 266 k.s.h. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 lutego 2024 r., I CSK 6011/22
Problematyka relacji przymusowego umorzenia udziałów do możliwości wyłączenia wspólnika na podstawie art. 266 Kodeksu spółek handlowych od lat wzbudza zainteresowanie doktryny oraz orzecznictwa, czego wyrazem jest glosowane orzeczenie. W doktrynie prawa handlowego zasadniczo od momentu uregulowania początkowo w Kodeksie handlowym, a następnie w Kodeksie spółek handlowych (k.s.h.) instytucji umorzenia udziałów oraz wyłączenia wspólnika ze spółki istniał spór co do możliwości kształtowania postanowień umowy spółki w zakresie przymusowego umorzenia udziałów przy zastosowaniu sformułowań nieostrych takich jak ,,ważne przyczyny”, które to pojęcie stanowi między innymi przesłankę wyłączenia wspólnika ze spółki na podstawie art. 266 k.s.h. Glosa porusza problematykę możliwości stosowania pojęcia ,ważnych przyczyn w kontekście przymusowego umorzenia udziałów oraz relacji art. 199 § 1 k.s.h. do art. 266 k.s.h.
Słowa kluczowe: spółki kapitałowe, umorzenie udziałów, powództwo o wyłączenie wspólnika
Bartłomiej Kugacz
doctoral student, Doctoral School of Social Sciences (Academia Rerum Socialium), Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3451-407X
Common issues regarding the provisions on the compulsory redemption of shares, as well as the removal of a shareholder from a company for reasons specified in Article 266 of the Code of Commercial Companies. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 7 February 2024, I CSK 6011/22
The issue of the relationship between the compulsory redemption of shares and the possibility of removing a shareholder pursuant to Article 266 of the Code of Commercial Companies has been of interest to both the legal doctrine and the courts for years, as evidenced by the judgment in question. A dispute has essentially been taking place in the doctrine of commercial law since the initial regulation of the institution of share redemption and the removal of a shareholder from the company in the Commercial Code followed by the Code of Commercial Companies regarding the possibility of drafting the provisions of a company’s articles of association with respect to the compulsory redemption of shares using such vague concepts as ‘valid reasons’, which is, among other things, a premise for removing a shareholder from the company on the basis of Article 266 of the Code of Commercial Companies. This commentary addresses the possibility of applying the concept of ‘valid reasons’ in the context of the compulsory redemption of shares and the relationship between Article 199, §1 of the Code of Commercial Companies and Article 266 of the Code of Commercial Companies.
Keywords: companies, redemption of shares, action for the removal of a shareholder
Bibliografia / References
Bielecki M., Problematyka przymusowego i automatycznego umorzenia udziałów w spółce z o.o., „Prawo Spółek” 2006/9.
Herbert A., Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, ,,Studia Prawnicze” 1998/4.
Jamróg A., Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością [w:] „Studia z prawa gospodarczego i handlowego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Stanisława Włodyki, Kraków” 1996.
Jurkowski K., Umorzenie przymusowe i automatyczne o charakterze sankcyjnym, „Przegląd Prawa Handlowego” 2023/2.
Kawałko A., Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, Kraków 2006.
Kidyba A., Kodeks spółek handlowych, Tom I. Komentarz do art. 1–300134, Warszawa 2022.
Kidyba A., Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Warszawa 2002.
Koch A., Przesłanki i sposoby umorzenia udziałów w spółce z o.o., „Rejent” 1995/2.
Koch A., Uwagi na temat przymusowego umorzenia udziałów w spółce z o.o., „Przegląd Prawa Handlowego” 2002/11.
Kopaczyńska-Pieczniak K., Ustanie członkostwa w spółce z .o.o., Kraków 2002.
Kuniewicz Z., Wysocka M., Konstrukcja prawna obejścia ustawy na tle instytucji przymusowego umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. I, Warszawa 2020.
Opalski A. [w:] A. Opalski, R. Pabis, A.W. Wiśniewski, Kodeks spółek handlowych. Tom IIA. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 151–226, red. A. Opalski, Warszawa 2018.
Pabis R.[w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, red. Z. Jara, Warszawa 2024.
Popiołek W., Umorzenie udziałów i akcji w kodeksie spółek handlowych, „Rejent” 2001/7–8.
Szajkowski A., Tarska M., Szumański A. [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, M. Tarska, Kodeks spółek handlowych, t. 2, Komentarz do artykułów 151–300, Warszawa 2024.
Wiśniewski C., Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1991/8–9.
dr Jan Ciechorski
Wydział Prawa i Ekonomii, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Polska
ORCID: https://www.orcid.org/0000-0001-6659-6212
Przyjęcie osoby chorej psychicznie do szpitala psychiatrycznego w trybie wnioskowym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 kwietnia 2023 r., II CSKP 8/23
Każde przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody stanowi głęboką ingerencję w podstawowe prawa człowieka, co wymaga ścisłej interpretacji przepisów zezwalających na takie działania. Warunki przyjęcia do szpitala psychiatrycznego określone w art. 29 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego należy stosować odrębnie, ponieważ dotyczą różnych przyczyn tego przyjęcia. Opinia sądowo-psychiatryczna jest niezbędnym dowodem w postępowaniu w sprawie przymusowego przyjęcia (art. 46 ust. 2 ustawy), bez którego nie miałby wystarczających podstaw do wydania orzeczenia, ponieważ ocena przesłanek przyjęcia bez zgody wymaga szczególnej wiedzy z zakresu psychiatrii. Dowód ten, pomimo swej szczególnej roli, podlega ocenie sądu zarówno pod względem spójności wewnętrznej, jak i spójności z innymi dowodami zebranymi w sprawie.
Słowa kluczowe: postępowanie cywilne, przymusowe przyjęcie pacjenta do szpitala psychiatrycznego, obligatoryjność opinii biegłego
Dr Jan Ciechorski
Faculty of Law and Economics, Jan Długosz University in Częstochowa, Poland
ORCID: https://www.orcid.org/0000-0001-6659-6212
Admission of a mentally ill person to a psychiatric hospital on request. Commentary on the ruling of the Civil Chamber of the Supreme Court of 13 April 2023, II CSKP 8/23
Any admission to a psychiatric hospital without consent constitutes profound interference with fundamental human rights, which requires a strict interpretation of the regulations permitting such action. The conditions for admission to a psychiatric hospital specified in Article 29, para. 1 of the Mental Health Protection Act should be applied separately because they refer to different reasons for such admission. A court-ordered psychiatric opinion is necessary evidence in proceedings regarding compulsory admission (Article 46, para. 2 of the Act), without which the court would not have sufficient grounds for issuing a judgment, because the assessment of the grounds for admission without consent requires specialist knowledge in the field of psychiatry. Despite its special role, this evidence is assessed by the court, both for internal consistency and consistency with other evidence gathered in the case.
Keywords: civil procedure, compulsory admission of a patient to a psychiatric hospital, obligatory expert opinion
Bibliografia / References
Balicki M., Przymus w psychiatrii – regulacje i praktyka, „Prawo i Medycyna” 1999/1.
Ciechorski J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 czerwca 2013 r., I ACa 361/13, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2015/4.
Drembkowski P. (red.), Kmieciak B. (red.), Tymiński R. (red.), Ochrona zdrowia psychicznego. Komentarz, Warszawa 2023.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2008.
dr Bohdan Widła
adiunkt, Katedra Prawa Własności Intelektualnej, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2100-8506
Cytat w wytworze niepodlegającym ochronie prawnoautorskiej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 stycznia 2023 r., II CSKP 566/22
W glosowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat przesłanek prawa cytatu. Sprawa dotyczyła zapożyczenia utworów plastycznych do projektu kolekcjonerskiej monety. Sąd Najwyższy kategorycznie wykluczył możliwość powołania się na prawo cytatu, gdy przytoczenie znajduje się w wytworze niechronionym prawem autorskim, takim jak urzędowy materiał lub symbol. To formalistyczne podejście może prowadzić do niekorzystnych skutków, uwidaczniających się zwłaszcza w przypadku cytatów w uzasadnieniach orzeczeń czy projektów aktów normatywnych. Sąd Najwyższy bardzo zachowawczo zinterpretował także wymóg atrybucji autorstwa przytaczanego utworu. To z kolei grozi wywołaniem efektu mrożącego w dziedzinach takich jak muzyka czy sztuki wizualne, w których niemożliwe jest oznaczenie autorstwa bezpośrednio w dziele zawierającym przytoczenie.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, cytat, dozwolony użytek, utwór
Dr Bohdan Widła
assistant professor, Department of Intellectual Property Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2100-8506
Quotation in works that are not subject to copyright protection. Commentary on the judgment of the Civil Chamber of the Supreme Court of 26 January 2023, II CSKP 566/22
In this ruling, the Supreme Court addressed the admissibility of relying on the right of quotation. The case applies to the quotation of artistic works in the design of a collector’s coin. The Supreme Court categorically ruled out the possibility of invoking the right of quotation when the quote is inserted in a work that is not copyright protected, such as an official document or symbol. This formalistic approach can lead to unfavourable consequences, which are particularly noticeable in the case of quotations contained in justifications of judgments or draft normative acts. The Supreme Court also interpreted the requirement of attribution of authorship of the quoted work very conservatively. This, in turn, creates the risk of inciting a chilling effect in areas such as music or the visual arts, where authorship cannot be identified directly in the work containing the quotation.
Keywords: copyright, quotation, copyright exceptions or limitations, work
Bibliografia / References
Barta J., Markiewicz R. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011.
Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Warszawa 2016.
Flisak D. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015.
Grzybczyk K. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. P. Ślęzak, Warszawa 2017.
Laskowska-Litak E., Mania G., O nie-literackości cytatu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2023/3.
Machała M., Utwór. Przedmiot prawa autorskiego, Warszawa 2013.
Małek L., Dopuszczalność posługiwania się cytatem w wytworach intelektualnych pozbawionych ochrony na tle prawa autorskiego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2016/1.
Markiewicz M., Licencja ustawowa do korzystania z utworu dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań [w:] Spory o własność intelektualną. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, red. A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc, Warszawa 2013.
Matlak A., Cytat w świetle prawa autorskiego [w:] Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple, red. P. Kostański, P. Podrecki, T. Targosz, Warszawa 2017.
Niewęgłowski A., Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021.
Pacek G., Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. A. Michalak, Warszawa 2019.
Pinkalski Z., Wyłączenia spod ochrony prawnoautorskiej – art. 4 pr. aut. i pr. pokr, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2009/4.
Sarbiński R.M. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. W. Machała, R.M. Sarbiński, Warszawa 2019.
Stanisławska-Kloc S. [w:] Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, red. D. Flisak, Warszawa 2015.
Traple E. [w:] Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, red. J. Barta, R. Markiewicz, Warszawa 2011.
Wachowska W., Cytat utworu audiowizualnego w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 2009/2.
Marcin Walasiak
radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7615-4474
Początek biegu terminu przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wynikającej z nienależytego wykonania umowy o dzieło przysługującego na podstawie art. 471 k.c. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 października 2024 r., III CZP 19/24
Autor krytycznie ocenia stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy (SN) w omawianej uchwale. Z uwagi na lakoniczność uzasadnienia glosowanego orzeczenia, opracowanie dotyczy analizy argumentów podnoszonych przez zwolenników przeciwnej tezy. Zdaniem autora Sąd Najwyższy błędnie zaklasyfikował roszczenie odszkodowawcze ex contractu jako roszczenie wynikające z umowy o dzieło, a zatem takie, do którego miałby zastosowanie art. 646 Kodeksu cywilnego (k.c.). Ponadto, glosa obejmuje omówienie wniosków płynących z wykładni językowej i systemowej, które pozwalają na przyjęcie odmiennego stanowiska. Autor krytycznie odnosi się także do rozwiązania problemu zasugerowanego przez SN, którym miałoby być stosowanie art. 5 k.c. Z uwagi na brak szerszej argumentacji mającej popierać zajęte stanowisko, a także brak jakiegokolwiek odniesienia się do odmiennych poglądów, komentowane orzeczenie nie rozwieje wątpliwości dotyczących dopuszczalności stosowania art. 646 k.c. do roszczeń odszkodowawczych przysługujących na podstawie art. 471 k.c. i nie spotka się z aprobatą sądów powszechnych.
Słowa kluczowe: bieg terminu przedawnienia odszkodowawczego z umowy o dzieło, przedawnienie roszczenia ex contractu, roszczenie wynikające z umowy o dzieło
Marcin Walasiak
legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7615-4474
The start of the limitation period for claims for compensation for damage arising from the improper performance of a specific task contract pursuant to Article 471 PCC Commentary on the resolution of the Civil Chamber of the Supreme Court of 15 October 2024, III CZP 19/24
The author criticizes the position taken by the Supreme Court in this resolution. The article presents an analysis of the arguments raised by supporters of the opposite view because of the brevity of the justification for this judgment. According to the author, the Supreme Court incorrectly classified the ex contractu compensation claim as a claim arising from a specific task contract and therefore one to which Article 646 of the Polish Civil Code (PCC) applies. Furthermore, the commentary includes a discussion of the conclusions arising from the linguistic and systemic interpretation enabling the acceptance of a different stance. The author is also critical of the solution to the problem suggested by the Supreme Court, namely the application of Article 5 PCC. Given the lack of broader argumentation in support of the position taken, as well as the lack of any reference to any different views, the judgment in question will not dispel the doubts about the admissibility of applying Article 646 PCC to claims for compensation under Article 471 PCC and will not receive the approval of the ordinary courts.
Keywords: limitation period for compensation from a specific task contract, limitation of ex contractu claims, claims arising from a specific task contract
Bibliografia / References
Borysiak W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część ogólna. Tom III A, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Brzozowski A. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz do art. 450–1088. Przepisy wprowadzające, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2021.
Drapała P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczegółowa, red. J. Gudowski, Warszawa 2017.
Grochowski M., Początek biegu przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody „ex contractu”, „Monitor Prawniczy” 2014/8.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz do art. 353–626, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Gutowski M. [w:] Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz do art. 627–1088, red. M. Gutowski, Warszawa 2022.
Karczmarek A., Początek biegu terminu przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody ex contractu. Glosa do uchwały SN z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 72/13, „Radca Prawny Zeszyty Naukowe” 2015/4.
Kaliński M., Bieg terminu przedawnienia roszczenia z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Glosa do uchwały SN z dnia 22 listopada 2013 r., III CZP 72/13, „Państwo i Prawo” 2016/4.
Kozieł G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, red. A. Kidyba, Warszawa 2014.
Machnikowski P., Cywilne prawo – zobowiązania – odstąpienie od umowy o dzieło – przedawnienie roszczeń o zwrot spełnionych świadczeń. Glosa do wyroku SN z dnia 21 października 2010 r., IV CSK 112/10, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/10.
Machnikowski P., Zobowiązania. Część ogólna. Tom II. Komentarz, red. Machnikowski, Warszawa 2024.
Naworski J., Przedawnienie roszczenia z umowy o dzieło – glosa – III CZP 42/97, „Monitor Prawniczy” 1998/8.
Stojek G. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Strugała R., Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody w reżimie kontraktowym, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2021/3.
Wyrzykowski W. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, Warszawa 2023.
M. Zieliński [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo cywilne – część ogólna. Tom I, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Żelechowski Ł. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Część szczegółowa. Ustawa o terminach zapłaty. Tom III B, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Grzegorz Gworys
aplikant sędziowski, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0009-0007-5853-8072
Nieobligatoryjny charakter art. 57b k.k. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 20 listopada 2024 r., III KK 449/24
W glosowanym wyroku Sąd Najwyższy sformułował tezę o powinności pominięcia art. 57b Kodeksu karnego przez sąd orzekający, gdy kara wymierzona przy jego zastosowaniu przekroczyłaby swą dolegliwością stopień winy. Pogląd ten stoi w opozycji do dotychczas dominujących w doktrynie i orzecznictwie głosów, stanowiących o bezwzględnie wiążącym charakterze dyrektywy szczególnej z art. 57b Kodeksu karnego. Glosa ma charakter aprobujący, a jej założeniem jest zaprezentowanie większej liczby argumentów na rzecz poprawności tezy sformułowanej przez Sąd Najwyższy. Rozważono przy tym wpływ glosowanego wyroku na stosowanie innych dyrektyw wymiaru kary, jak choćby recydywy (art. 64 Kodeksu karnego). Celem autora jest również wskazanie na korzystne dla orzecznictwa sądów powszechnych skutki przyjęcia analizowanego poglądu.
Słowa kluczowe: czyn ciągły, nadzwyczajne obostrzenie kary, dyrektywy wymiaru kary, stopień winy, granice ustawowego zagrożenia
Grzegorz Gworys
trainee judge, graduate of the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0009-0007-5853-8072
Non-mandatory nature of Article 57b of the Polish Penal Code. Commentary on the judgment of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 20 November 2024, III KK 449/24
In this judgment, the Supreme Court formulated the argument that Article 57b of the Polish Penal Code should be disregarded by the adjudicating court if the penalty imposed when it is applied exceeds the degree of guilt in its severity. This view is in conflict with the previously dominant positions in the legal doctrine and judgments, which considered the special directive under Article 57b of the Polish Penal Code to be unconditionally binding. This commentary takes an approving stance, aiming to present additional arguments in favour of the correctness of the arguments formulated by the Supreme Court. It also considers the impact of the judgment on the application of other sentencing directives, such as recidivism (Article 64 of the Polish Penal Code). The author also seeks to highlight the beneficial effects of adopting this view for the jurisprudence of the ordinary courts.
Keywords: continuous act, extraordinary aggravation of a penalty, sentencing directives, degree of guilt, statutory penalty limits
Bibliografia / References
Barczak-Oplustil A., Górowski W., Iwański M., Małecki M., Mamak K., Tarapata S., Zontek W., Niekonstytucyjna nowelizacja Kodeksu karnego w związku z epidemią COVID-19, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2020/2.
Barczak-Oplustil A., Górowski W., Iwański M., Małecki M., Mamak K., Zontek W., Tarapata S., Opinia w sprawie uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 12 posiedzeniu ustawy z dnia 4 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 (druk senacki nr 142), Kraków 2020.
Budyn-Kulik M. [w:] P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, M. Budyn-Kulik, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2025.
Giezek J. [w:] N. Kłączyńska, G. Łabuda, J. Giezek, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2012.
Hofmański P., Paprzycki L.K., Sakowicz A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2016.
Jaworski D.R., Wpływ regulacji art. 57b k.k. na dopuszczalność zastosowania instytucji „zamiany kary” z art. 37a k.k. oraz „kary sekwencyjnej” z art. 37b k.k., „Prokuratura i Prawo” 2021/9.
Kardas P., Rozproszona kontrola konstytucyjności prawa w orzecznictwie Izby Karnej Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych jako wyraz sędziowskiego konstytucyjnego posłuszeństwa, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/4.
Kardas P., Zasady odpowiedzialności za przestępstwo popełnione w warunkach ciągłości w świetle regulacji nowego polskiego Kodeksu karnego z 1997 r., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 1999/1.
Kluza J., Wymiar kary za czyn ciągły przy zastosowaniu art. 57b Kodeksu karnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/4.
Kluza J., Znaczenie wprowadzania art. 12 § 2 k.k. i art. 57b k.k. dla praktyki wymiaru sprawiedliwości, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2022/61.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
Łabuda G. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Majewski J. [w:] A. Błachnio, J. Kosonoga-Zygmunt, P. Zakrzewski, J. Majewski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2024.
Wąsek A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, Warszawa 2006.
Zawłocki R., Gałęski M., Leżak K.J., Objaśnienia do formularza UK 1 [w:] Uzasadnienia wyroków sądu karnego na urzędowych formularzach. Komentarz. Wzory. Orzecznictwo, red. R. Zawłocki, Warszawa 2021.
Zgoliński I. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
dr Konrad Lipiński
adiunkt, Katedra Prawa Karnego Materialnego, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski; adwokat, Izba Adwokacka we Wrocławiu, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5342-4905
Przestępny ciąg wykroczeń a zasada ne bis in idem. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 10 września 2024 r., IV KK 145/24
W glosie aprobująco odniesiono się do stanowiska Sądu Najwyższego, zgodnie z którym postępowanie w sprawach o wykroczenia jest postępowaniem karnym sensu largo, w związku z czym wcześniejsze osądzenie danego czynu jako wykroczenia uniemożliwia jego następcze potraktowanie jako element składowy przestępstwa z uwagi na zasadę ne bis in idem, obejmującą nie tylko zakaz podwójnego (wielokrotnego) karania, lecz także podwójnego wszczynania i prowadzenia postępowania w odniesieniu do tego samego czynu. Takie rozumienie art. 17 § 1 pkt 7 Kodeksu postępowania karnego czyni również zadość zasadzie ostateczności (ultima ratio) materialnego i procesowego prawa karnego. Przy okazji tych rozważań autor przyjmuje, że konstrukcja z art. 12 § 2 Kodeksu karnego ma charakter wieloczynowy, lecz przekształca wiele odrębnych wykroczeń (czynów) w jedno przestępstwo. W glosie przyjęto również, że między przepisami typizującymi przestępstwo składające się z sumy wykroczeń przeciwko mieniu, o którym mowa w art. 12 § 2 Kodeksu karnego, a przepisami typizującymi te wykroczenia, zachodzi zbieg pomijalny.
Słowa kluczowe: mechanizmy redukcyjne, czyn ciągły, ciąg wykroczeń, zasada ne bis in idem, ultima ratio prawa karnego
Dr Konrad Lipiński
assistant professor, Department of Criminal Substantive Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław, attorney-at-law, Bar Council in Wrocław, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5342-4905
A criminal series of petty crimes and the principle of ne bis in idem. Commentary on the ruling of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 10 September 2024, IV KK 145/24
The commentary refers approvingly to the position of the Supreme Court, according to which proceedings in petty crime cases are criminal proceedings in the broad sense, and therefore the prior adjudication of a given act as a petty crime prevents its subsequent treatment as a component of a crime due to the principle of ne bis in idem, which includes not only the prohibition of double (multiple) punishment, but also the double initiation and conduct of proceedings for the same act. Such an understanding of Article 17, §1, item 7 of the Criminal Procedures Code also satisfies the ultima ratio principle of substantive and procedural criminal law. In these considerations, the author accepts that the structure of Article 12, §2 of the Polish Penal Code is of a multiple act nature, but transforms multiple separate petty crimes (acts) into a single crime. The commentary also assumes that the concurrence between provisions defining a crime consisting of a number of petty crimes against property, as referred to in Article 12, §2 PCC, and such petty crimes, is negligible.
Keywords: reduction mechanisms, continuous act, series of petty crimes, ne bis in idem principle, ultima ratio of criminal law
Bibliografia / References
Błachnio-Parzych A., Pozorny zbieg przestępstwa i wykroczenia a zasada ne bis in idem w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Palestra” 2008/9–10.
Cieślak M., Polskie prawo karne – zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994.
Daniluk P., Dwukrotne egzekwowanie odpowiedzialności karnej za ten sam czyn a zasada ne bis in idem. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 10 września 2024 r., IV KK 145/24, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 3/2025.
Daniluk P., Idealny zbieg wykroczenia z przestępstwem a prawnomiędzynarodowa zasada ne bis in idem [w:] Hominum causa omne ius constitutum sit. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Hofmańskiego, red. P. Czarnecki, S. Głogowska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Światłowski, Warszawa 2024.
Giezek J., Integrowanie wielości zachowań (czynów) jako podstawa mechanizmu redukującego odpowiedzialność karną [w:] Redukcja odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2025.
Giezek J., Kardas P, Zasada ne bis in idem a nowe regulacje ciągłości popełnienia przestępstwa, „Palestra” 2019/4.
Giezek J., Kardas P., Nowe uregulowania ciągłości popełnienia przestępstwa i wykroczenia (art. 12 § 2 Kodeksu karnego i art. 10a Kodeksu wykroczeń), „Palestra” 2019/1–2.
Giezek J., Kardas P., O normatywnej istocie i funkcjach mechanizmów redukujących odpowiedzialność karną w ujęciu teoretycznym, dogmatycznym oraz kryminalno-politycznym [w:] Redukcja odpowiedzialności karnej, red. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2025.
Giezek J., O powadze rzeczy osądzonej w ramach konstrukcji czynu ciągłego. Uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z 15 czerwca 2007 r., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008/1.
Grzesik M., Czyn ciągły i inne mechanizmy redukcyjne w przypadku jednoczynowego zbiegu przestępstwa z wykroczeniem, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/4.
Gutowski M., Kardas P., Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania Konstytucji, „Palestra” 2016/4.
Gutowski M., Kardas P., Spory ustrojowe a kompetencje sądów (granice bezpośredniego stosowania Konstytucji), „Palestra” 2017/12.
Gutowski M., Kardas P., Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017.
Jackowski M., Zasada ne bis in idem w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Państwo i Prawo” 2012/9.
Kardas P. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, cz. I., red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Kardas P., Konstrukcja idealnego zbiegu a zakres zastosowania zasady rei iudicatae, „Palestra” 2011/11–12.
Kardas P., Majewski J., Kilka uwag o kwestii tzw. rzeczywistego zbiegu przepisów ustawy w prawie karnym i sposobach jej rozstrzygania [w:] Problemy odpowiedzialności karnej. Księga ku czci Profesora Kazimierza Buchały, red. Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll, Kraków 1994.
Kardas P., Pozorny i pomijalny zbieg przestępstw oraz ciągłość popełnienia przestępstwa [w:] System prawa karnego. Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej, t. 4, red. L.K. Paprzycki, Warszawa 2017.
Kardas P., Problem reakcji na tzw. czyny przepołowione w świetle ciągłości popełnienia przestępstwa, konstrukcji idealnego zbiegu czynów karalnych oraz zasady ne bis in idem, „Prokuratura i Prawo” 2018/3.
Kardas P., Przestępstwo ciągłe w prawie karnym materialnym. Analiza konstrukcji modelowych na tle pojęcia czynu, zbiegu przepisów i zbiegu przestępstw, Kraków 1999.
Kardas P., Res iudicata a konstrukcja czynu ciągłego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007/2.
Kardas P., Rozproszona kontrola konstytucyjności prawa w orzecznictwie Izby Karnej Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych jako wyraz sędziowskiego konstytucyjnego posłuszeństwa, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/4.
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
Kluza J., Zasada ne bis in idem a art. 10a Kodeksu wykroczeń. Uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 18.05.2017 r., IV KK 447/16, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022/9.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX 2025.
Kulik M. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. P. Daniluk, Warszawa 2023.
Kulik M., Zbieg przepisów ustawy i zbieg wykroczeń, kwestia ciągłości czynu [w:] Reforma prawa wykroczeń, t. I, red. P. Daniluk, Warszawa 2019.
Limburska A., Ciągłość czynów w sferze kontrawencjonalizacji – uwagi na kanwie nowelizacji art. 12 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2021/1.
Lipiński K., Niektóre problemy tożsamości czynu ciągłego (art. 12 § 1 k.k.). Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 września 2019 r. (II AKa 53/19), „Studia Iuridica” 2020/86.
Lipiński K., O kryteriach niedopuszczalności dowodu po nowelizacji art. 168a k.p.k. Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 kwietnia 2017 r., II AKa 213/16, „Palestra” 2017/10.
Lipiński K., Wolność jednostki jako fundament (nowego) procesu karnego [w:] Fundamenty nowego procesu karnego, red. J. Skorupka, A. Kowalczyk, Wrocław 2025.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024.
Majewski J., „Ten sam czyn” jako jedna z przesłanek kumulatywnej kwalifikacji [w:] Zbieg przepisów oraz zbieg przestępstw w polskim prawie karnym, red. J. Majewski, Warszawa 2006.
Pohl Ł. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2025.
Rogacka-Rzewnicka M., Koncepcja ultima ratio prawa karnego (materialnego i procesowego) oraz jej współczesne zagrożenia [w:] W poszukiwaniu dobrego prawa. Księga jubileuszowa Profesora Mirosława Steca. Tom I – Perspektywa publicznoprawna, red. K. Małysa-Sulińska, M. Spyra, A. Szumański, Warszawa 2022.
Sakowicz A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym w ujęciu paneuropejskim, Białystok 2011.
Steppa W., Zasada ne bis in idem a idealny zbieg przestępstwa i wykroczenia, „Prokuratura i Prawo” 2016/5.
Tarapata S., Czy sędzia karny jest strażnikiem Konstytucji? O tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności w toku dekodowania normy postępowania karnego [w:] Norma postępowania karnego. Sędzia wobec zmian prawa karnego procesowego, red. J. Skorupka, K.J. Leżak, Kraków 2018.
Witkowska K., Idealny zbieg czynów karalnych w Kodeksie wykroczeń a zasada ne bis in idem, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2012/2.
Wojtaszczyk A., Zontek W., Czy art. 12 k.k. jest ciągłym problemem?, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007/2.
Wolter W., Reguły wyłączania wielości ocen w prawie karnym, Warszawa 1962.
Zgoliński I., Czyn ciągły a zbieg wykroczeń. Relacja przepisów art. 12 § 2 Kodeksu karnego i art. 10a Kodeksu wykroczeń, „Studia Prawnoustrojowe” 2025/67.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki, Warszawa 2017.
dr hab. Radosław Pacud, prof. UEK
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6573-0245
Dostosowanie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do przychodów osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29 listopada 2023 r., III UZP 3/23
Glosa ma charakter aprobujący i zmierza do weryfikacji jej wartości aplikacyjnej. Szczególną uwagę poświęcono pojęciu „początkowy okres prowadzenia działalności gospodarczej”, omówiono przesłanki zastosowania dyrektywy interpretacyjnej określonej w uchwale oraz rozwinięto argumentację zawartą w uzasadnieniu. Zbadano przypadki nierzeczywistego zakresu ochrony socjalnej oraz zastosowania wskazanego rozstrzygnięcia w ramach ubezpieczeń społecznych osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, także w stosunku do innych przewidywanych zdarzeń losowych, które nie są związane z urodzeniem dziecka. Typ problemów rozpoznawanych w omawianym orzeczeniu wskazuje na konieczną reakcję ze strony ustawodawcy i zmianę konstrukcji prawnej zobowiązań składkowych z ubezpieczenia społecznego osób fizycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie chorobowe, podstawa wymiaru składek, deklaracja podstawy wymiaru składek, ochrona ubezpieczeniowa, działalność gospodarcza
Dr Hab. Radosław Pacud, professor of UEK
Kraków University of Economics, legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6573-0245
Adjustment of the basis for calculating social insurance contributions to the income of people starting a business. Commentary on the resolution of the Labour and Social Insurance Chamber of the Supreme Court of 29 November 2023, III UZP 3/23
The commentary approves and aims to verify the application value of the resolution. It devotes particular attention to the notion of the ‘initial period of running a business’, it discusses the conditions for applying the interpretative directive specified in the resolution and develops the arguments contained in the justification. It analyses cases of the unrealistic scope of social security and the application of the decision within the framework of social insurance for sole proprietors conducting non-agricultural business, as well as with respect to other envisaged acts of fate which are not related to the birth of a child. The types of problem recognized in the resolution suggests that the legislator needs to react and change the legal structure of social insurance contribution obligations of sole proprietors conducting non-agricultural business.
Keywords: sickness insurance, basis for the assessment of contributions, declaration of the basis for assessing contributions, social insurance cover, self-employment
Bibliografia / References
Antonów K. [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. K. Antonów, Warszawa 2024.
Antonów K., Kompetencje ZUS w zakresie weryfikacji prowadzenia działalności gospodarczej oraz deklarowanej podstawy wymiaru składek z tego tytułu, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2021/2.
Kapusta P., Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społecznego pracowników oraz osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i jej kwestionowania przez ZUS, OSAP 2018/16, poz. 1.
Lasocki T. [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. K. Antonów, Warszawa 2024.
Pacud R., Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne – dopuszczalność kontroli przez organ rentowy wysokości zadeklarowanej składki. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/11.
Pacud R., Glosa do Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r., II UK 374/13, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016/2.
Pacud R., Rodzajowe stosunki prawne ubezpieczeń społecznych [w:] System prawa ubezpieczeń społecznych. Część ogólna, red. A. Wypych-Żywicka, Warszawa 2020.
Ślebzak K., Zieliński M.J., Kontrola przez ZUS prowadzonej działalności gospodarczej w kontekście weryfikacji podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wysokości świadczeń z tego tytułu (w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020/11.
dr Jakub Rumian
adiunkt, Katedra Prawnych Problemów Zarządzania i Administracji, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski; radca prawny w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9482-4929
Umowa o pracę jako podstawa zatrudnienia członka zarządu wieloosobowej spółki z o.o. w celu wykonywania jego obowiązków korporacyjnych. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 czerwca 2023 r., I USKP 84/22
Glosowany wyrok zawiera niezwykle doniosłą tezę. Zgodnie z nią członek zarządu wieloosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może wykonywać swoje obowiązki korporacyjne w ramach umowy o pracę. Autor, podzielając zapatrywania Sądu Najwyższego, ocenia tę tezę w kilku aspektach teoretyczno-prawnych. W szczególności istotna jest ocena normatywnej podstawy, pozwalającej na zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Autor zwraca uwagę na potrzebę oraz prawny charakter dywersyfikacji podporządkowania pracowniczego, co w sposób zasadniczy uzasadnia postawioną przez Sąd Najwyższy tezę. Istotną częścią glosy jest relacja pomiędzy prawnym istnieniem stosunku pracy a zapotrzebowaniem pracodawcy na zatrudnienie danego pracownika.
Słowa kluczowe: umowa o pracę, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podporządkowanie pracownicze, podporządkowanie autonomiczne
Dr Jakub Rumian
assistant professor, Department of Legal Problems of Management and Administration, Faculty of Management, University of Warsaw, legal counsel, Warsaw Bar Association of Legal Counsels, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9482-4929
Employment contracts as grounds for employing members of the management board of a multiple member limited liability company for the purpose of performing their corporate duties. Commentary on the judgment of the Labour and Social Insurance Chamber of the Supreme Court of 28 June 2023, I USKP 84/22
This judgment contains an extremely important argument. It states that a member of the management board of a multiple member limited liability company may perform his corporate duties under an employment contract. The author, agreeing with the views of the Supreme Court, assesses this argument in several theoretical law aspects. In particular, it is important to assess the normative basis for concluding an employment contract with a member of the management board of a limited liability company. The author draws attention to the need for and legal nature of the diversification of employee subordination, which fundamentally justifies the argument put forward by the Supreme Court. An important part of the article is the relationship between the legal existence of an employment relationship and the employer’s need to employ a given employee.
Keywords: employment contract, limited liability company, member of the management board of a limited liability company, employee subordination, autonomous subordination
Bibliografia / References
Hajn Z., Glosa do wyroku SN z dnia 16 grudnia 1998 r., II UKN 394/98, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2000/12, poz. 177.
Jara Z. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2025.
Koczur S., Korporacyjne determinanty pracowniczego podporządkowania członka zarządu spółki kapitałowej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2022/10.
Oczkowski J.F., Zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, „Monitor Prawa Handlowego” 2013/6.
Pinior P., Strzępka J.A. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis 2024.
Rodzynkiewicz M., Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012.
Paweł Cholewski
doktorant, Katedra Prawa Administracyjnego i Publicznego Gospodarczego, Kolegium Prawa, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0267-6664
Odrzucenie wadliwej skargi kasacyjnej a wniosek o przywrócenie terminu do jej prawidłowego złożenia. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 listopada 2023 r., II GZ 427/23
Glosowane orzeczenie to rozważania sądu na temat skutków złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej w sytuacji, gdy została ona już złożona w terminie, lecz była obarczona wadliwością. Sąd wydał postanowienie, w którym prawidłowo rozróżnił kwestię wady skargi kasacyjnej od zachowania terminu do jej złożenia. Komentowane orzeczenie zawiera prawidłową interpretację przepisów procedury sądowoadministracyjnej, z której wynika, że nie ma podstaw prawnych do kilkukrotnego otwierania terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, gdy została już raz złożona w terminie. Na powyższe nie wpływa to, że z powodu swojej wadliwości została ona odrzucona.
Słowa kluczowe: postępowanie sądowoadministracyjne, wniosek o przywrócenie terminu, skarga kasacyjna, prawo pomocy
Paweł Cholewski
doctoral student, Department of Administrative and Public Economic Law, College of Law, Koźmiński University in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0267-6664
Rejection of a defective cassation appeal and application for the restoration of the deadline for its correct submission. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 21 November 2023, II GZ 427/23
This judgment presents the court’s considerations on the effects of the submission of an application for the restoration of the deadline for the submission of a cassation appeal in a situation where it had already been submitted on time but was defective. The court issued a ruling in which it correctly distinguished the matter of a defect in the cassation appeal from meeting the deadline for its submission. The ruling contains a correct interpretation of the provisions of the administrative court procedure, from which it arises that there is no legal basis for restoring the deadline for the submission of a cassation appeal several times, after it had already been submitted on time once. This is not affected by the fact that it was rejected because of its defectiveness.
Keywords: administrative court proceedings, application for the restoration of the deadline, cassation appeal, law of assistance
Bibliografia / References
Dauter B., Dauter-Kozłowska A., Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa 2023.
Hauser R. (red.), Wierzbowski M. (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2023.
Jaśkowska M. (red. nauk.), Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2024.
Skoczylas A. (red.), Szustakiewicz P. (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2016.
Stawicka E., Czy niedopełnienie, równocześnie ze składanym wnioskiem o przywrócenie terminu, spóźnionej czynności procesowej, jest brakiem formalnym podlegającym usunięciu po wezwaniu przez sąd?, „Palestra” 2007/3–4.
prof. dr hab. Barbara Adamiak
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID: https://orcid.org/ 0000-0001-8942-0543
Brak zdolności prawnej strony przesłanką rażącego naruszenia prawa. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 marca 2025 r., II OSK 647/24
W glosowanym wyroku wyznaczono granice podmiotowe rażącego naruszenia prawa obwarowane sankcją nieważności decyzji administracyjnej stosowaną na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). Podmiotowy aspekt rażącego naruszenia prawa wymaga rozważenia różnicy w konstrukcji prawnej warunków zdolności do nawiązania przez organ administracji publicznej relacji materialnoprawnej z jednostką. Warunki wejścia w relację materialnoprawną wyznaczają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Konstrukcja prawna przyjętej regulacji prawnej daje podstawy do usystematyzowania na warunki ogólne i warunki szczególne. Warunki ogólne to posiadanie zdolności prawnej przez jednostki mające zdolność administracyjnoprawną oceniana na podstawie przepisów prawa cywilnego, warunki szczególne wyznacza art. 28 k.p.a. Aspekt podmiotowy rażącego naruszenia prawa to naruszenie warunku ogólnego zdolności podmiotu do nawiązania z organem administracji publicznej relacji materialnoprawnej. Nie można jednak przy ocenie aspektu podmiotowego rażącego naruszenia prawa pominąć związku z warunkami szczególnymi. Regulację materialnoprawną warunków szczególnych wyznacza art. 28 k.p.a. w związku z przepisami materialnego prawa administracyjnego. Regulacja prawna warunków szczególnych w przepisach prawa materialnego nie jest jednolita, co ma expressis verbis odbicie w przepisach administracyjnego prawa procesowego. Ten brak jednolitości znajduje wyraz w zróżnicowaniu sytuacji prawnej jednostki przez: po pierwsze, poddanie autorytatywnej konkretyzacji praw i obowiązków jednostki w formie decyzji administracyjnej; po drugie, w przyznaniu jednostce prawa do obrony w procesie kształtowania praw lub obowiązków innych jednostek, w wyniku którego może dojść do naruszenia ich interesu prawnego. Takie różnice w regulacji materialnoprawnej dało podstawy do wypracowania koncepcji „prawa refleksowego”. Ograniczenie interesu (obowiązku) prawnego do obrony w procesie autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego uzasadnia ograniczenie podmiotowe rażącego naruszenia prawa obwarowanego sankcją nieważności do rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach jednostki nie mającej zdolności prawnej. Prowadzenie postępowania z naruszeniem prawa do obrony interesu (obowiązku) prawnego jednostki, która utraciła zdolność prawną, jest naruszeniem przepisów prawa procesowego obwarowane sankcją wzruszalności decyzji w trybie wznowienia postępowania administracyjnego.
Słowa kluczowe: przesłanki podmiotowe stosowania sankcji nieważności decyzji administracyjnej, aspekt podmiotowy rażącego naruszenia prawa wyznaczony brakiem zdolności prawnej strony
Professor Dr Hab. Barbara Adamiak
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wrocław, Poland
ORCID: https://orcid.org/ 0000-0001-8942-0543
The lack of a party’s legal capacity as a premise of a gross breach of the law. Commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 5 March 2025, II OSK 647/24
This judgment sets the personal limits of a gross breach of the law, which is subject to the sanction of invalidity of an administrative decision applied on the basis of Article 156, §1, item 2 of the Administrative Procedures Code (APC). The personal aspect of a gross breach of the law requires the consideration of the difference in the legal structure of the conditions for the ability of a body of public administration to establish a substantive law relationship with the entity. The conditions for entering into a substantive law relationship are set by the provisions of the Administrative Procedures Code. The legal structure of the accepted regulation gives grounds for putting order to the general conditions and special conditions. The general conditions are that entities, which have administrative law capacity, have legal capacity assessed on the basis of the provisions of civil law, while the special conditions are specified in Article 28 of the Administrative Procedures Code. The personal aspect of a gross breach of the law is a breach of the general condition of the entity’s capacity to establish a substantive law relationship with a body of public administration. However, the relationship with the special conditions cannot be ignored when assessing the personal aspect of a gross breach of the law. The substantive law regulation of the special conditions is set out in Article 28 of the Administrative Procedures Code in connection with the provisions of substantive administrative law. The legal regulation of the special conditions in the provisions of substantive law is not uniform, which is reflected expressis verbis in the provisions of administrative procedural law. This lack of uniformity is expressed in the differentiation of an entity’s legal situation, firstly, by subjecting the entity’s rights and obligations to authoritative specification in the form of an administrative decision and secondly, by granting the entity the right to defend itself in the process of specifying the rights or obligations of other entities, as a result of which their legal interest may be breached. Such differences in the substantive law regulations created grounds for developing the concept of ‘reflexive law’. The limitation of the legal interest (obligation) to defence in the process of authoritatively specifying the substantive law norm justifies the personal limitation of a gross breach of the law that is subject to the sanction of invalidating the decision on the rights and obligations of an entity that lacks legal capacity. Conducting proceedings in breach of the right of defence of a legal interest (obligation) of an entity that has lost its legal capacity is a breach of the provisions of procedural law which is subject to the sanction of the repeal of a decision in the procedure of reopening administrative proceedings.
Keywords: premises regarding an individual for applying the sanction of invalidity of an administrative decision, personal aspect of a gross breach of the law determined by the lack of the party’s legal capacity
Bibliografia / References
Borkowski J. [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2024.
Matan A., Ochrona praw refleksowych w postępowaniu administracyjnym ogólnym [w:] Pozycja Samorządowych Kolegiów Odwoławczych w postępowaniu administracyjnym, red. Cz. Martysz, A. Matan, Warszawa 2005.
Pilich M. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część 1, red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
dr Mariusz Kotulski
adiunkt, Zakład Prawa Administracyjnego Materialnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4957-2363
Dopuszczalność kontroli uzgodnienia w ramach indywidualnej skargi na miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 kwietnia 2024 r., II OSK 576/23
W glosowanym wyroku Naczelny Sąd Administracyjny dostrzegł problem kwestionowania przez właściciela nieruchomości wiążącego uzgodnienia, które następuje w ramach postępowania planistycznego prowadzonego przez organy gminy. Właściciele nieruchomości objętych projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie mają możliwości bezpośredniego zaskarżenia uzgodnienia, gdyż może to uczynić jedynie gmina. Naczelny Sąd Administracyjny zatem przyjął, że w ramach skargi na miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego możliwa jest również kontrola wydanego w procedurze planistycznej uzgodnienia. Należy mieć jednak na uwadze, że kontrola takiego uzgodnienia może mieć wyłącznie charakter pośredni. Wiąże się ona z kontrolą tego, czy organ uzgadniający miał podstawy prawne i faktyczne do formułowania ograniczeń w zakresie zagospodarowania nieruchomości. Tym samym kontrola sądu administracyjnego powinna zmierzać do oceny, czy organ uzgadniający nie przekroczył swoich kompetencji (działanie ultra vires).
Słowa kluczowe: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, uzgodnienie, ochrona zabytków, kontrola sądu administracyjnego
Dr Mariusz Kotulski
assistant professor, Department Substantive Administrative Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Kraków, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4957-2363
Admissibility of reviewing the binding arrangements within the framework of an individual complaint against a land use plan. Commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 18 April 2024, II OSK 576/23
In this judgment, the Supreme Administrative Court noted the problem of a property owner questioning a binding arrangement made within the framework of the planning proceedings conducted by the municipal authorities. The owners of the property encompassed by the draft land use plan are unable to directly contest the arrangements, as only the municipality can do so. Therefore, the Supreme Administrative Court accepted that, within the framework of an appeal against a land use plan, it is also possible to inspect the arrangements issued in the planning procedure. However, it should be borne in mind that a review of such an arrangement can only be indirect. It involves checking whether the approving body had legal and factual grounds for formulating restrictions on the development of the properties. Therefore, the administrative court’s review should aim to assess whether the approving body overstepped its powers (ultra vires action).
Keywords: land use plan, arrangement, protection of monuments, administrative court review
Bibliografia / References
Dąbek D., Prawo miejscowe samorządu terytorialnego, Bydgoszcz – Kraków 2003.
Kotulski M., Legislacja administracyjna w planowaniu przestrzennym [w:] Legislacja administracyjne. Teoria, orzecznictwo, praktyka, red. M. Stahl, Z. Duniewska, Warszawa 2012.
dr Grzegorz Rząsa
sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2658-6655
Naruszenie stosunków wodnych – problemy intertemporalne. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2024 r., III OSK 405/23
Glosowane orzeczenie dotyczy, budzącego rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, zagadnienia czasowego zakresu zastosowania art. 234 ust. 5 Prawa wodnego. Chodzi o to, czy do wskazanego w tym przepisie pięcioletniego terminu można zaliczyć również okres przypadający przed 1.01.2018 r., czyli czas, w którym nie obowiązywała regulacja przewidująca pięcioletni termin prawa materialnego na złożenie podania w sprawie naruszenia stosunków wodnych. W omawianym orzeczeniu przyjęto trafny pogląd o niedopuszczalności zaliczenia tego okresu na poczet pięcioletniego terminu z art. 234 ust. 5 Prawa wodnego. Do takich wniosków, w świetle braku wyraźnej normy intertemporalnej, prowadzą argumenty natury systemowej, celowościowej i funkcjonalnej.
Słowa kluczowe: prawo wodne, naruszenie stosunków wodnych, zakaz zmiany stanu wody i odprowadzenia wody, decyzja nakazująca właścicielowi gruntu, który naruszył te zakazy, przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom, objęcie postępowaniem administracyjnym wszczętym po wejściu w życie ustawy – Prawo wodne naruszenia zakazów zaistniałych przed tym terminem
Dr Grzegorz Rząsa
judge of the Voivodship Administrative Court in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2658-6655
Violation of water regulations – intertemporal issues. Commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 18 October 2024, III OSK 405/23
This judgment applies to the issue of the temporal scope of application of Article 234, para. 5 of the Water Law, which gives rise to differences in the judgments of the administrative courts. The issue is whether the five-year period specified in this provision can also include the period before 1 January 2018, namely the time when the regulation providing for a five-year substantive law period for filing an application in a case of a breach of the water regulations was not in force. This judgment correctly accepted the view that it is inadmissible to include this period in the five-year period arising from Article 234, para. 5 of the Water Law. Given the lack of clear intertemporal norm, arguments of a systemic, purposive and functional nature lead to such conclusions.
Keywords: Water Law, breach of the water regulations, prohibition to change the state of water and the discharge of water, decision ordering the landowner who breached these prohibitions to restore the previous condition or to make damage prevention devices, inclusion of a breach of the prohibitions taking place before the entry into force of the Water Law in administrative proceedings initiated after that date
Bibliografia / References
Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006.
Rząsa G. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, Legalis 2023.
Szpunar A., Odpowiedzialność cywilna: komentarz w formie glos, Warszawa 1997.
Andrzej Urbański
adwokat, Warszawa, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4347-8640
Brak przesłanki nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi należytego wykonywania zawodu w ramach procedury wpisu na listę adwokatów z powodu samego wszczęcia postępowania karnego i przedstawienia zarzutów. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 października 2023 r., II GSK 690/23
Glosowany wyrok zawiera rozważania na temat ustalania przesłanki nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi należytego wykonywania zawodu w ramach procedury wpisu na listę adwokatów. Zdaniem składu orzekającego brak tych przesłanek nie może być stwierdzony wyłącznie jako konsekwencja faktu, że wobec kandydata wszczęto postępowanie karne i postawiono mu zarzuty. Przy odmowie wpisania na listę adwokatów organ powinien wskazać i udowodnić okoliczności lub powody, które faktycznie przekładają się na brak rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Takie stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego należy ocenić z aprobatą jako zgodne z wytycznymi z art. 77 i art. 8 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz wzmacniające poziom ochrony instytucjonalnej aplikanta adwokackiego, który świadczy pomoc prawną dla obywateli.
Słowa kluczowe: nieskazitelny charakter i dawanie rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata, wpis na listę adwokatów, aplikant adwokacki, domniemanie niewinności
Andrzej Urbański
attorney-at-law, Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4347-8640
Lack of the existence of the prerequisite of an impeccable character and guarantee of correctly practising the profession in the procedure of entry onto the list of attorneys-at-law because of the mere initiation of criminal proceedings and pressing of charges. Commentary on the judgment of the Supreme Administrative Court of 10 October 2023, II GSK 690/23
This judgment contains considerations about determining the existence of the prerequisite of an impeccable character and guarantee of correctly practising the profession in the procedure of entry onto the list of attorneys-at-law. According to the bench, the absence of these prerequisites cannot be established solely as a consequence of the fact that criminal proceedings were initiated against the candidate and that he was charged. When refusing to make the entry onto the list of attorneys-at-law, the authority should specify and prove the circumstances or reasons for actually accepting the lack of guarantee of properly practising the profession. Such a position of the Supreme Administrative Court should be accepted, as it is in line with the guidelines of Article 77 and Article 8, §1 of the Administrative Procedures Code and strengthens the level of institutional protection of the trainee attorney-at-law who provides legal aid to citizens.
Keywords: impeccable character and guarantee of properly practising the profession of an attorney-at-law, entry onto the list of attorneys-at-law, trainee attorney-at-law, presumption of innocence
Bibliografia / References
Chojniak Ł., Ochrona informacji objętych tajemnicą adwokacką w toku postępowania karnego, „Palestra” 2019/7–8.
Florczak-Wątor M. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. P. Tuleja, Warszawa 2023.
Knysiak-Sudyka H. [w:] A. Cebera, J.G. Firlus, A. Golęba, T. Kiełkowski, K. Klonowski, M. Romańska, H. Knysiak-Sudyka, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX 2024.
Majewski J. [w:] A. Błachnio, J. Kosonoga-Zygmunt, P. Zakrzewski, J. Majewski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2024.
Marchwicki W. [w:] Prawo o adwokaturze. Komentarz, red. P.F. Piesiewicz, Warszawa 2023.
Naumann J., Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Komentarz, Warszawa 2023.
Rząsa G., Art. 7a i 81a k.p.a. w orzecznictwie sądów administracyjnych [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Trela J. [w:] Prawo o adwokaturze. Komentarz, red. P. Kruszyński, Warszawa 2016.
Wegner J. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. W. Chróścielewski, Z. Kmieciak, Warszawa 2019.
Wegner J. [w:] Z. Kmieciak, M. Wojtuń, J. Wegner, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2023.
Zagrodnik J. [w:] M. Burdzik, S. Głogowska, J. Karaźniewicz, M. Klejnowska, N. Majda, I. Palka, K. Sychta, K. Żyła, J. Zagrodnik, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2024.