Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych osoby prawnej. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 października 2023 r., III CZP 22/23dr Jędrzej M. Kondek, prof. Akademii Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie
sędzia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6663-9411
Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych osoby prawnej. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 października 2023 r., III CZP 22/23
W glosowanej uchwale Sąd Najwyższy twierdząco wypowiedział się w istotnej i spornej kwestii, czy osobie prawnie, której dobro osobiste zostało naruszone, można przyznać zadośćuczynienie na podstawie art. 448 § 1 Kodeksu cywilnego. Sąd Najwyższy wskazał, że możliwe jest, aby osobie prawnej została wyrządzona krzywda poprzez naruszenie dobra osobistego i uszczerbek ten może być efektywnie naprawiony przez przyznanie pokrzywdzonej zadośćuczynienia. Pogląd taki budzi wątpliwości. W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy zbyt pochopnie uznał, że krzywda nie musi polegać na cierpieniu czy innych negatywnych przeżyciach psychicznych, a zatem może być doznana przez osobę prawną. Następnie nie przekonuje argument, że zadośćuczynienie dla osoby prawnej może prowadzić do kompensacji doznanego przez nią uszczerbku, mimo że osoba prawna nie może odczuwać satysfakcji ani żywić innych pozytywnych uczuć w związku z otrzymaniem zadośćuczynienia. W istocie, w ujęciu Sądu Najwyższego zarówno krzywda doznana przez osobę prawną, jak i przyznane osobie prawnej zadośćuczynienie są odrębnymi pojęciami do krzywdy doznanej przez osobę fizyczną i należnego jej w związku z tym zadośćuczynienia. Z tych przyczyn glosowane orzeczenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Słowa kluczowe: cywilne prawo, krzywda, dobra osobiste, zadośćuczynienie, osoba prawna, ochrona dóbr osobistych, szkoda niemajątkowa, zadośćuczynienie
Dr Jędrzej M. Kondek, professor at the Academy of Justice in Warsaw
judge of the District Court for the Capital City of Warsaw in Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6663-9411
Compensation for breaching the personal rights of a legal person. Commentary on the resolution of the Civil Chamber of the Supreme Court of 3 October 2023, III CZP 22/23
In this resolution, the Supreme Court ruled on the important and controversial issue of whether a legal person whose personal rights have been breached can be granted compensation under Article 448 § 1 of the Polish Civil Code, giving a positive response to this matter. The Supreme Court pointed out that it is possible for a legal person to be harmed by a breach of that person’s personal rights and this damage can be effectively remedied by granting compensation to the injured party. Such a view gives rise to doubts. First, the Supreme Court was too hasty in acknowledging that harm does not have to consist of suffering or other negative psychological experiences and therefore may be suffered by a legal person. Next, the argument that compensation for a legal person may lead to compensation for the damage it has suffered is unconvincing, even though the legal person cannot feel satisfaction or other positive feelings in connection with the receipt of compensation. Essentially, according to the Supreme Court, both the harm suffered by a legal person and the compensation granted to the legal person are separate concepts to the harm suffered by a natural person and the compensation due to them as a result. Therefore, this judgment does not deserve approval.
Keywords: civil law, harm, personal rights, compensation, legal person, protection of personal rights, non-financial damage, compensation
Bibliografia / References
Adrych-Brzezińska I., Odszkodowanie karne – sposób na efektywniejsze prawo czy efektowny amerykański partykularyzm prawny, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018/39.
Bagińska E. [w:] Zobowiązania. Część ogólna. Komentarz, red. P. Machnikowski t. 2, Warszawa 2024.
Dyka I., Zasady przyznawania i ustalania wysokości zadośćuczynienia pieniężnego w razie naruszenia dobra osobistego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2001/3.
Granecki P, Dobra osobiste w prawie polskim – zagadnienie dóbr osobistych osób prawnych, „Przegląd Sądowy” 2002/5.
Grzybowski S. [w:] System prawa cywilnego, red. W. Czachórski, t. 1, red. S. Grzybowski, Część ogólna, Wrocław, Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974.
Jastrzębski J., Kilka uwag o naprawieniu szkody niemajątkowej, „Palestra” 2005/3–4.
Jastrzębski J., O granicach kompensacji [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza, red. J. Jastrzębski, Warszawa 2007.
Kaliński M., O wadliwej obiektywizacji szkody, „Studia Iuridica” 2007/47.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Koczanowski J., Ochrona dóbr osobistych osób prawnych, Kraków 1999.
Konieczna K., Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2024 roku, III CZP 22/23, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2024/4.
Kubiak-Cyrul A., Dobra osobiste osób prawnych, Kraków 2005.
Kryla-Cudna K., Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę niemajątkową powstałą wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, Warszawa 2018.
Krystman-Rydlewicz M., Zadośćuczynienie za naruszenie dobra osobistego osoby prawnej. Glosa do uchwały Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 października 2023 r., III CZP 22/23, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/7–8, poz. 53.
Kuźmicka-Sulikowska J., Funkcje cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej, „Przegląd Sądowy” 2008/9.
Mularski K. [w:] Kodeks cywilny, red. M. Gutowski, t. 2. Komentarz. Art. 353–626, Warszawa 2022.
Opalska D., Problematyka dóbr osobistych w spółkach kapitałowych – zagadnienia wybrane, „Studia Prawa Prywatnego” 2012/3.
Orecki M., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2013 r., I CSK 697/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2014/9, poz. 87.
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.
Pazdan M, Dobra osobiste i ich ochrona [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Radwański Z., Zadośćuczynienie pieniężne za szkodę niemajątkową, Poznań 1956.
Safjan M., Ochrona majątkowa dóbr osobistych po zmianie przepisów kodeksu cywilnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 1997/1.
Sobolewski P. [w:] Komentarze Prawa Prywatnego, red. K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, red. W. Borysiak, Warszawa 2024.
Sołtysiński S., Ważny wyrok w spawach stwierdzenia wykonalności części zagranicznego orzeczenia sądowego oraz pojęcia klauzuli porządku publicznego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11 października 2013 r., I CSK 697/12, „Polski Proces Cywilny” 2014/3.
Strugała R., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2023.
Syska M., Wysokość zasądzonego odszkodowania oraz tzw. punitive damages a klauzula porządku publicznego w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia zagranicznego, „Przegląd Sądowy” 2015/1.
Szupnar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.
Szpunar A., Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej, „Państwo i Prawo” 2003/1.
Szpunar A, Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową w Kodeksie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1965/3.
Śmieja A., Naprawienie szkody niemajątkowej [w:] System prawa prywatnego, red. Z. Radwański, t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2023.
Świdowska M., Zadośćuczynienie jako środek rekompensaty szkód niemajątkowych w przypadku naruszenia dóbr osobistych osób prawnych [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza, red. J. Jastrzębski, Warszawa 2007.
Wałachowska M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 stycznia 2007 r., II CSK 392/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009/5.
Zweigert K., Kötz H., Introduction to Comparative Law, Oxford–New York 1998.
prof. dr hab. Adam Opalski
Katedra Międzynarodowego Prawa Prywatnego i Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628
Zasady ustalania prawa właściwego dla osób prawnych. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 marca 2015 r., I CSK 452/14
Wykładnia pojęcia siedziby na tle art. 17 ust. 1 ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe jako siedziby rzeczywistej, przyjęta przez Sąd Najwyższy w glosowanym postanowieniu, zasługuje na krytyczną ocenę, gdyż podważa założenia ustroju osób prawnych, stwarza elementarne zagrożenia dla bezpieczeństwu obrotu i jest niemożliwa do pogodzenia ze swobodą przedsiębiorczości wynikającą z prawa Unii Europejskiej. Przez zastosowanie kryterium siedziby rzeczywistej Sąd Najwyższy dążył – paradoksalnie – do utrzymania podmiotowości przedwojennej spółki z o.o., która została utworzona z siedzibą statutową ulokowaną w granicach przedwojennej Polski w miejscowości, która współcześnie znajduje się w Ukrainie. Sąd Najwyższy nie dostrzegł jednak równocześnie, że łącznik ten, zastosowany w większości przypadków „rozejścia się” siedziby statutowej i rzeczywistej prowadzi do przeciwnego skutku podważenia podmiotowości osoby prawnej, a tym samym do rezultatu wybitnie szkodliwego dla niej samej, jej udziałowców, założycieli, wierzycieli oraz pozostałych osób trzecich.
Słowa kluczowe: prawo właściwe dla osób prawnych, teoria siedziby rzeczywistej, teoria siedziby statutowej, swoboda przedsiębiorczości
Professor Dr Hab. Adam Opalski
Department of International Private and Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-1655-4628
Principles of determining the law that is applicable to legal persons. Commentary on the ruling of the Supreme Court – Civil Chamber of 12 March 2015, I CSK 452/14
The interpretation of the notion of the seat according to Article 17, para. 1 of the Polish Private International Law as the actual seat, which the Supreme Court adopted in its ruling, deserves criticism, as it undermines the basic construct of legal persons, creates elementary threats to the security of commerce and is incompatible with the freedom of establishment arising from EU law. By applying the criterion of the actual seat, the Supreme Court paradoxically sought to preserve the existence of a pre-War Polish limited liability company, which was established with its registered office located within the borders of pre-War Poland in a place that is now in Ukraine. However, the Supreme Court simultaneously failed to see that this connecting factor, which is applied in most cases of divergence between the place of the registered office and the actual seat, leads to the opposite effect of undermining the existence of a legal person and therefore to an eminently harmful result for the legal person itself, its shareholders, founders, creditors and other third parties.
Keywords: the law that is applicable to legal persons, theory of the actual seat, statutory seat theory, freedom of establishment
Bibliografia / References
Klyta W. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. M. Pazdan, Warszawa 2018.
Opalski A., Wiśniewski A.W. [w:] Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz, red. J. Poczobut, Warszawa 2017.
Oplustil K., Niedopuszczalne ograniczenie unijnej swobody przedsiębiorczości spółki wynikające z kolizyjnoprawnej teorii siedziby rzeczywistej – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 25.04.2024 r., C‑276/22, Edil Work 2 Srl, S.T. Srl przeciwko STE Sàrl, „Glosa” 2024/4.
Pazdan M., Zagadnienia kolizyjnoprawne w prawie spółek handlowych [w:] Prawo spółek handlowych. Tom 2, red. S. Włodyka, Warszawa 2012.
dr hab. Anna Wilk, prof. AWSB
Wydział Nauk Stosowanych, Katedra Prawa i Administracji, Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej; radca prawny, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9073-9153
Nieukończone urządzenie a zasiedzenie służebności przesyłu. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 14 listopada 2024 r., I CSK 3617/23
Glosowane orzeczenie dotyczy problemu zasiedzenia służebności przesyłu w sytuacji, gdy budowa urządzenia przesyłowego nie została jeszcze zakończona. W ocenie Sądu Najwyższego samo wejście na grunt, a także wznoszenie konstrukcji słupa energetycznego nie powoduje jeszcze ani wyraźnego, ani oczywistego korzystania z gruntu w zakresie odpowiadającym służebności. Konstrukcjom rozpoczętym, lecz jeszcze nieukończonym, elementom i przyrządom niestanowiącym pewnej całości i niewykonującym żadnej pracy, będącym szkieletem albo schematem, wymagającym nadal bliżej nieokreślonego nakładu prac w toku ich wznoszenia, nie sposób przypisać przymiotu urządzeń dających się zauważyć i zdatnych do użytku.
Dr Hab. Anna Wilk, professor of the WSB University
Department of Applied Sciences, Faculty of Law and Administration, WSB University, Dąbrowa Górnicza; legal counsel, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9073-9153
Unfinished device vs. adverse possession of a transmission easement. Commentary on the ruling of the Civil Chamber of the Supreme Court of 14 November 2024, I CSK 3617/23
This judgment applies to the problem of adverse possession of a transmission easement in a situation where the construction of the transmission device has not yet been completed. According to the Supreme Court, the mere entry onto the land, as well as the erection of an electricity pylon, does not yet result in either the clear or obvious use of the land reflecting the easement. Structures, the erection of which has started but has not yet been completed, as well as elements and devices that do not constitute a certain whole and do not perform any work, which are a skeleton or schematic and which still require an unspecified amount of work during their erection, cannot be assigned the attribute of devices that are noticeable and fit for use.
Keywords: transmission easement, transmission device, adverse possession, durability of a transmission device, visibility of a transmission device
Bibliografia / References
Balwicka-Szczyrba M., Karaszewski G., Sylwestrzak A., Sąsiedztwo nieruchomości. Komentarz, Warszawa 2014.
Czerwińska-Koral K., Posiadanie służebności przesyłu jako przesłanka nabycia przez zasiedzenie służebności przesyłu w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych [w:] A. Lityński, A. Matan, M. Mikołajczyk, D. Nawrot, G. Nancka, Verus amicus rara avis est: studia poświęcone pamięci Wojciecha Organiściaka, red. G. Nancka, Katowice 2020.
Doroszewski W. (red.), Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/urzadzenie;5512375.html (dostęp: 22.12.2024 r.).
Godlewski M., Zasiedzenie służebności przesyłu, „Monitor Prawniczy” 2010/7.
Gutowski M. (red.)., Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–352, Warszawa 2021.
Osajda K. (red.), Komentarze Prawa Prywatnego. Tom II. Kodeks cywilny. Komentarz. Własność i inne prawa rzeczowe. Ustawa o księgach wieczystych i hipotece (art. 2–22, 65–1111). Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, Warszawa 2024.
Wilk A., Pojęcie trwałego i widocznego urządzenia w rozumieniu art. 292 KC, „Nieruchomości” 2021/2.
dr Piotr Bielski
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet WSB Merito w Gdańsku, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7966-6013
Kwalifikacja prawna odpłatnego udostępnienia przez organizatora sieci franchisingowej „pakietu startowego” uczestnikowi tej sieci w umowie franchisingu. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 27 kwietnia 2023 r., II CSKP 1279/22
W glosie poddano analizie orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczące kwalifikacji prawnej odpłatnego udostępnienia przez organizatora sieci franchisingowej pakietu startowego uczestnikowi tej sieci w umowie franchisingu. Sądy obu instancji na tle tych samych ustaleń faktycznych zajęły w powyższej kwestii przeciwstawne stanowiska. Ocena tych stanowisk, a także ocena stanowiska zajętego ostatecznie przez Sąd Najwyższy w tej sprawie stanowi zasadniczy przedmiot rozważań zawartych w glosie.
Słowa kluczowe: zasada swobody umów, umowa handlowa, umowa nienazwana, franchising, umowa franchisingu, pakiet franchisingowy, pakiet startowy
Dr Piotr Bielski
Faculty of Law and Administration, WSB Merito University in Gdańsk, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7966-6013
Legal qualification of the paid provision of a starter pack by the organizer of a franchise network to the participant of that network under a franchise contract. Commentary on the ruling of the Civil Chamber of the Supreme Court of 27 April 2023, II CSKP 1279/22
The commentary presents an analysis of the legal qualification of the paid provision of a starter pack by the organizer of a franchise network to the participant of that network under a franchise contract. The courts of the two instances took opposite positions on this issue based on the same factual findings. The assessment of these positions, as well as the assessment of the position ultimately taken by the Supreme Court in this case, is the main subject of the considerations contained in the commentary.
Keywords: principle of contractual freedom, commercial contract, innominate contract, franchising, franchise contract, franchise package, starter pack
Bibliografia / References
Bielski P., Umowy gospodarcze (handlowe). Wzory umów z objaśnieniami, Gdańsk 2018.
Kocot W., Umowa franchisingu [w:] System prawa handlowego, t. 5B, Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2020.
Promińska U., Umowa franchisingu [w:] System prawa prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań – umowy nienazwane, red. W.J. Katner, Warszawa 2023.
Stecki L., Franchising, Toruń 1993.
Włodyka S., Spyra M., Umowa franchisingowa [w:] System prawa handlowego, t. V, Prawo umów handlowych, red. S. Włodyka, Warszawa 2011.
prof. dr hab. Paweł Daniluk
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4825-956X
Dwukrotne egzekwowanie odpowiedzialności karnej za ten sam czyn a zasada ne bis in idem. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z 10 września 2024 r., IV KK 145/24
W glosowanym postanowieniu poruszono wiele istotnych zagadnień z zakresu szeroko rozumianego prawa i postępowania karnego, w tym także odnoszących się do konstytucyjnych i prawnomiędzynarodowych standardów tych gałęzi prawa. Na uwagę zasługuje zakwalifikowanie odpowiedzialności za popełnienie wykroczenia jako odpowiedzialności karnej w rozumieniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zrekonstruowanie konstytucyjnych i konwencyjnych źródeł zasady ne bis in idem oraz ustalenie, że zasadzie tej uchybia stan prawny, który został wykreowany przez art. 12 § 2 Kodeksu karnego i art. 10a § 1 Kodeksu wykroczeń. Problematycznie jawią się jednak zabiegi SN, zmierzające do znalezienia instrumentu procesowego, który pozwalałby na zapobieżenie niekonstytucyjnym i niekonwencyjnym konsekwencjom tych przepisów. W szczególności wydaje się, że SN pochopnie skorzystał z tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw, uchybiając subsydiarności tego rodzaju kontroli.
Professor Dr Hab. Paweł Daniluk
Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4825-956X
Double enforcement of criminal liability for the same act and the principle of ne bis in idem. Commentary on the decision of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 10 September 2024, IV KK 145/24
This decision raised a number of important issues regarding the broadly understood field of criminal law and procedure, including those related to the constitutional and international standards of these branches of law. Attention should be drawn to the qualification of liability for committing a petty crime as criminal liability within the meaning of the Constitution of the Republic of Poland, the reconstruction of the constitutional and conventional sources of the principle of ne bis in idem and the determination that this principle is breached by the legal situation created by Article 12 §2 of the Penal Code and Article 10a §1 of the Petty Crimes Code. However, the Supreme Court’s efforts to find a procedural instrument that would prevent the unconstitutional and unconventional consequences of these provisions seem problematic. In particular, it seems that the Supreme Court hastily used the so-called dispersed control of the constitutionality of statutes, breaching the subsidiarity of this type of control.
Keywords: the principle of ne bis in idem, criminal liability in a broad sense, double enforcement of criminal liability for the same deed, dispersed control of the constitutionality of statutes
Bibliografia / References
Błachnio-Parzych A., Zbieg odpowiedzialności karnej i administracyjno-karnej jako zbieg reżimów odpowiedzialności represyjnej, Warszawa 2016.
Daniluk P., Konstytucyjne determinanty reformowania materialnego prawa wykroczeń [w:] Reforma prawa wykroczeń, t. 2, red. P. Daniluk, Warszawa 2020.
Daniluk P., Idealny zbieg wykroczenia z przestępstwem a prawnomiędzynarodowa zasada ne bis in idem [w:] Hominum causa omne ius constitutum sit. Księga jubileuszowa Profesora Piotra Hofmańskiego, red. P. Czarnecki, S. Głogowska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Światłowski, Warszawa 2024.
Giezek J., Kardas P., Zasada ne bis in idem a nowe regulacje ciągłości popełnienia przestępstwa, „Palestra” 2019/4.
Grabowski A., Naleziński B., Konstytucyjne prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu w państwie pozornie praworządnym, „Państwo i Prawo” 2020/10.
Grzesik M., Czyn ciągły i inne mechanizmy redukcyjne w przypadku jednoczynowego zbiegu przestępstwa z wykroczeniem, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2019/4.
Hofmański P. [w:] Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Komentarz, t. 2, red. L. Garlicki, Warszawa 2011.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
Mączyński A., Bezpośrednie stosowanie Konstytucji przez sądy, „Państwo i Prawo” 2000/5.
Nita B., Bezpośrednie stosowanie konstytucji a rola sądów w ochronie konstytucyjności prawa, „Państwo i Prawo” 2002/9.
Podkowik J., Sądy wobec niekonstytucyjnych aktów normatywnych u progu trzeciej dekady obowiązywania Konstytucji RP, „Przegląd Sądowy” 2018/5.
Pohl Ł. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2025.
Radziewicz P., Diffuse Constitutional Review in Light of Poland’s Constitutional Court Crisis, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022/4.
Safjan M., Spór o bezpośrednie stosowanie ustawy zasadniczej, „Rzeczpospolita” z 10.09.2001 r.
Sakowicz A., Zasada ne bis in idem w prawie karnym w ujęciu paneuropejskim, Białystok 2011.
Sarnecki P. [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, red. L. Garlicki, Warszawa 2003.
Stawecki T., Koncepcja autonomicznej wykładni pojęć konstytucyjnych: od praktyki do teorii [w:] Wykładnia Konstytucji. Inspiracje, teorie, argumenty, red. T. Stawecki, J. Winczorek, Warszawa 2014.
Trzciński J., Normy kompetencyjnej nie można domniemywać, „Rzeczpospolita” z 5.12.2001 r.
Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności (wybrane problemy), Kraków 2003.
Wasilewski A., Przedstawianie pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu przez sądy (art. 193 Konstytucji RP), „Państwo i Prawo” 1999/8.
Wiliński P., Karlik P. [w:] Konstytucja RP. Komentarz, t. I, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Żółtek S. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2021.
dr Jan Kluza
asesor sądowy w Sądzie Rejonowym w Kielcach, Zastępca Przewodniczącego II Wydziału Karnego, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093
Wymiar kary za przestępstwo popełnione w ramach czynu ciągłego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 20 listopada 2024 r., III KK 449/24
W glosowanym wyroku poruszono istotną kwestię dotyczącą wymiaru kary za przestępstwo popełnione w ramach czynu ciągłego. Artykuł 57b został wprowadzony do Kodeksu karnego w 2020 r. i był przedmiotem nowelizacji w 2022 r., a konsekwencją tego unormowania jest wymierzenie kary za przestępstwo popełnione w czynie ciągłym powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia. Sąd Najwyższy uznał za dopuszczalne pominięcie tego przepisu przy orzekaniu kary za takie przestępstwo, jeśli wymaga tego dopasowanie kary do stopnia winy. Jednak kategoryczne brzmienie art. 57b Kodeksu karnego współtworzy ocenę stopnia zawinienia sprawcy i wykładnia dokonana przez Sąd Najwyższy jest niedopuszczalna, gdyż de facto prowadzi do zmiany normatywnej art. 57b Kodeksu karnego, do czego jest uprawniony jedynie Trybunał Konstytucyjny lub ustawodawca.
Słowa kluczowe: czyn ciągły, dyrektywy wymiaru kary, stopień zawinienia, obostrzenie kary
Dr Jan Kluza
court assessor at the District Court in Kielce, deputy head of the II Criminal Division, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0929-6093
Sentence for a crime committed as a continuous act. Commentary on the judgment of the Criminal Chamber of the Supreme Court of 20 November 2024, III KK 449/24
This judgment raises an important issue about the sentence for a crime committed as part of a continuous act. Article 57b was introduced into the Penal Code in 2020 and was the subject of an amendment in 2022. Its consequence is the imposition of a penalty that is higher than the lower limit of the statutory penalty for a crime committed as part of a continuous act. The Supreme Court considered it permissible to ignore this provision when sentencing for such a crime if this is required to match the penalty to the degree of guilt. However, the categorical wording of Article 57b of the Penal Code co-creates the assessment of the degree of the perpetrator’s guilt and the interpretation of the Supreme Court is inadmissible, because it actually leads to a normative change in Article 57b of the Penal Code, for which only the Constitutional Tribunal or the legislator is authorized.
Keywords: continuous act, sentencing guidelines, degree of guilt, aggravation of the penalty
Bibliografia / References
Jaworski D.R., Wpływ regulacji art. 57b k.k. na dopuszczalność zastosowania instytucji „zamiany kary” z art. 37a k.k. oraz „kary sekwencyjnej” z art. 37b k.k., „Prokuratura i Prawo” 2021/9.
Kluza J., Wymiar kary za czyn ciągły przy zastosowaniu art. 57b Kodeksu karnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023/4.
Kolasiński B., Dyrektywy wymiaru kary wobec sprawców określonych w art. 65 k.k., „Prokuratura i Prawo” 2002/5.
Konarska-Wrzosek V. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2025.
Kulesza J. [w:] Prawo karne materialne. Nauka o przestępstwie, ustawie karnej i karze, red. J. Kulesza, Warszawa 2023.
Łabuda G. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024.
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2009.
Raglewski J. [w:] Nauka o karze. Sądowy wymiar kary. System Prawa Karnego. Tom 5, red. T. Kaczmarek, Warszawa 2017.
Stefańska B.J., Szczególne dyrektywy wymiaru kary za występki o charakterze chuligańskim, „Prokuratura i Prawo” 2018/9.
Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2003.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2013.
Zakrzewski P., Stopniowanie winy w prawie karnym, Warszawa 2016.
Zgoliński I. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2023.
dr Błażej Mądrzycki
adiunkt, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9165-6168
Rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 14 ust. 6 pkt 1 ustawy z 2005 r. o kinematografii. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 kwietnia 2023 r., II PSKP 39/22
Podstawową zasadą prawa pracy jest ochrona pracownika, a co za tym idzie – ochrona stabilności zatrudnienia. Charakter regulacji wskazuje, że prawo pracy stabilizuje zatrudnienie poprzez ustanawianie zasad chroniących stosunek pracy, a tym samym samego pracownika. Specyfika zatrudnienia na podstawie powołania jest trochę inna. Charakterystyczną cechą zatrudnienia na powołaniu jest ograniczenie stabilności zatrudnienia, co odbiega od ogólnych zasad prawa pracy. Kodeks pracy zawiera jednak regulacje o ogólnym charakterze, w przypadku stosowania odrębnych przepisów dopuszczalne jest natomiast modyfikowanie kodeksowych regulacji (art. 5 Kodeksu pracy). W badanym przypadku sposób rozwiązania stosunku pracy na podstawie powołania został przeanalizowany w świetle przepisów pragmatyk pracowniczych, a konkretnie ustawy o kinematografii.
Słowa kluczowe: pracownik, pracodawca, powołanie, odwołanie, prawo pracy, rozwiązanie stosunku pracy
Dr Błażej Mądrzycki
assistant professor, Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9165-6168
Termination of employment based on Article 14, para. 6, item 1 of the Cinematography Act of 2005. Commentary on the ruling of the Labour and Social Insurance Chamber of the Supreme Court of 5 April 2023, II PSKP 39/22
The fundamental principle of labour law is the protection of the employee, and therefore also the protection of the stability of employment. The nature of the regulations indicates that labour law stabilizes employment by laying down rules protecting employment and, therefore, protecting the employee. However, the specificity of employment through appointment is somewhat different. A feature of employment based on appointment is reduced job stability, which deviates from the general principles of labour law. However, the Labour Code contains a general regulation, whereby, if separate regulations are applied, it is permissible to modify the general rules arising from the Labour Code (Article 5 of the Labour Code). In the case of this ruling, the method of terminating an employment relationship based on appointment was analysed under the provisions of employee pragmatics, specifically the Cinematography Act.
Keywords: employee, employer, appointment, dismissal, labour law, termination of employment
Bibliografia / References
Pisarczyk Ł., Zieliński T. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. L. Florek, Warszawa 2017.
Stelina J. [w:] U. Jackowiak, M. Piankowski, W. Uziak, A. Wypych-Żywicka, M. Zieleniecki, J. Stelina, Kodeks pracy. Komentarz, Gdynia 2004.
dr Maciej Jarota
adiunkt, Instytut Nauk Prawnych, Katedra Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6568-1626
Kognicja sądu w kwestii oceny procedowania podczas rejestracji układu zbiorowego pracy w związku z indywidualnymi roszczeniami pracownika o zapłatę. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 lipca 2023 r., I PSKP 44/22
Przeprowadzona analiza dotyczy wyroku Sądu Najwyższego, w którym Sąd uznał, że zakończony proces rejestracji układu zbiorowego pracy wyklucza późniejszą jego ocenę przez sąd powszechny pod kątem zgodności z prawem. Faktycznie uwzględnienie przed sądem powszechnym roszczenia o ustalenie nieistnienia układu zbiorowego pracy może budzić pewne wątpliwości, niemniej jednak w indywidualnej sprawie Sąd powinien weryfikować proces zawierania układu, w tym jego rejestracji z uwagi na fakt, iż może to wpływać na ocenę zasadności roszczeń powoda i realizację jego konstytucyjnego prawa do Sądu. Jednym z wielu argumentów na rzecz słuszności takiego stanowiska jest to, że informacje uzyskane od organu kontroli pracy nie wiążą sądu powszechnego, który może prowadzić postępowanie dowodowe w przedmiocie faktów, na które ten organ się powołuje.
Słowa kluczowe: układ zbiorowy pracy, kognicja sądu, indywidualne roszczenie pracownicze, Okręgowy Inspektor Pracy, źródła prawa pracy
Dr Maciej Jarota
assistant professor, Department of Labour and Social Insurance Law, Institute of Legal Sciences, John Paul II Catholic University of Lublin, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6568-1626
The court’s jurisdiction regarding the assessment of the procedure during the registration of a collective bargaining agreement in connection with an employee’s individual claims for payment. Commentary on the ruling of the Labour and Social Insurance Chamber of the Supreme Court of 5 July 2023, I PSKP 44/22
The analysis applies to the judgment of the Supreme Court, in which the Court held that the completed process of registering a collective bargaining agreement precludes its subsequent assessment by an ordinary court for legality. Indeed, the acceptance by an ordinary court of a claim to establish that a collective bargaining agreement does not exist can give rise to certain doubts. Nevertheless, in an individual case, the court should check the process of concluding the agreement, including its registration, because this can affect the assessment of the legitimacy of the claimant’s claims and the exercise of his constitutional right to a trial by a court. One of the many arguments supporting this position is that the information obtained from the labour inspectorate is not binding on an ordinary court, which may take evidence regarding the facts relied upon by that authority.
Keywords: collective bargaining agreement, jurisdiction of the court, individual labour claim, Regional Labour Inspector, sources of labour law
Bibliografia / References
Baran K.W., Florczak I., Kompetencje sądów pracy [w:] Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2021.
Florek L., Charakter prawny układu zbiorowego pracy [w:] Układy zbiorowe w demokratycznym ustroju pracy, red. J. Wratny, Warszawa 1997.
Florek L., Umowny charakter układu zbiorowego pracy, „Państwo i Prawo” 1997/7.
Florek L., Ustawa i umowa w prawie pracy, Warszawa 2010.
Florek L., Zgodność przepisów prawa pracy z Konstytucją, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1997/11.
Goździewicz G., Glosa do wyroku SN z dnia 20 lipca 2000 r., I PKN 732/99, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2002/7–8.
Goździewicz G. [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. W. Muszalski, K. Walczak, Warszawa 2024.
Goździewicz G., Układy zbiorowe pracy jako źródło prawa pracy [w:] Układy zbiorowe pracy. W stulecie urodzin Profesora Wacława Szuberta, red. Z. Góral, Warszawa 2013.
Goździewicz G., Układy zbiorowe pracy. Komentarz, Bydgoszcz 1994.
Hajn Z., Zbiorowe prawo pracy, Warszawa 2013.
Hajn Z., Zdolność układowa a podmiotowość cywilnoprawna, „Przegląd Sejmowy” 1996/7–8
Kaczyński L., Układ zbiorowy pracy – problem konstytucyjny, „Państwo i Prawo” 1999/8.
Lewandowski H., Układy zbiorowe pracy [w:] Prawo pracy a rodzina. Układy zbiorowe pracy. Materiały X Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Pracy, red. T. Liszcz, Warszawa 1996.
Mędrala M., Funkcja ochronna cywilnego postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy, Warszawa 2010.
Niedziński T., Kontrola zakładowych aktów prawnych przez inspekcję pracy [w:] Indywidualne a zbiorowe prawo pracy, red. L. Florek, Warszawa 2007.
Sanetra W., Recenzja Z. Salwa, Uprawnienia związków zawodowych, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1999/2.
Sierocka I., Charakter prawny układów zbiorowych pracy, „Państwo i Prawo” 1998/2.
Sierocka I., Komentarz do niektórych przepisów ustawy – Kodeks pracy [w:] Zbiorowe prawo zatrudnienia. Komentarz, red. K.W. Baran, Warszawa 2019.
Świątkowski A.M., Kognicja sądów pracy [w:] System prawa pracy, t. VI. Procesowe prawo pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2016.
Wagner B., Normatywne związki prawa pracy z prawem cywilnym [w:] Księga pamiątkowa w piątą rocznicę śmierci Profesora Andrzeja Kijowskiego, red. Z. Niedbała, Warszawa 2010.
Włodarczyk M., Swoiste źródła prawa pracy [w:] Zarys prawa pracy, red. K.W. Baran, Warszawa 2010.
Rafał Rogala
prawnik, Starszy Manager EY, Polska
Dopuszczalność zrzeczenia się ochrony czasowej. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 listopada 2023 r., II OSK 1062/23
Glosowany wyrok został wydany w nadzwyczajnych okolicznościach trwającego konfliktu zbrojnego wynikającego z nieuzasadnionej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Orzeczenie to ma istotne znaczenie, ponieważ określa cele, jakie powinna realizować instytucja ochrony czasowej, szczególnie w odniesieniu do ogólnych procedur legalizacji pobytu cudzoziemców. Ponadto potwierdza procedurę udzielania tej ochrony obywatelom Ukrainy wjeżdżającym i przebywającym na terytorium Polski, wskazując akty i działania przyszłych beneficjentów, które potwierdzają nabycie ochrony czasowej. Kontekst oraz towarzyszące mu uwarunkowania prawne wymagają wcześniejszego przedstawienia wielu faktów oraz analizy określonych aktów prawnych, aby właściwie osadzić dalsze rozważania autora i ułatwić ich lepsze zrozumienie.
Wyrok dotyczył sprawy małoletniej obywatelki Ukrainy ubiegającej się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu dołączenia do rodziców przebywających w Polsce. W swoim rozstrzygnięciu Sąd podkreślił, że nadanie numeru PESEL ze statusem UKR potwierdza legalność pobytu oraz jego związek z konfliktem na Ukrainie. Jednocześnie Sąd wyjaśnił, że w prawie krajowym brak jest przepisu umożliwiającego zrzeczenie się ochrony czasowej, a wprowadzenie takiego mechanizmu wymagałoby wyraźnej regulacji prawnej. Orzeczenie podkreśla znaczenie jasnych i precyzyjnych przepisów zapewniających ochronę oraz pewność prawną beneficjentom ochrony czasowej.
Słowa kluczowe: ochrona czasowa, legalizacja pobytu, decyzja Rady UE, dyrektywa 2001/55/WE, prawo azylowe, zezwolenie na pobyt czasowy, obywatel Ukrainy, numer PESEL ze statusem UKR, prawo podmiotowe publiczne, ustawa specjalna, zrzeczenie się ochrony
Rafał Rogala
Lawyer, Senior Manager at EY, Poland
Admissibility of renouncing temporary protection. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 22 November 2023, II OSK 1062/23
This ruling was issued in the extraordinary circumstances of the ongoing armed conflict arising from the Russian Federation’s unjustified aggression against Ukraine. It is significant, as it outlines the objectives that the institution of temporary protection should achieve, particularly concerning the general procedures for legalizing the stay of foreigners. Furthermore, it confirms the procedure for granting this protection to Ukrainian citizens entering and residing in Poland, specifying the acts and activities of its future beneficiaries that confirm the acquisition of temporary protection. The context and accompanying legal conditions require the prior presentation of a number of facts and the analysis of specific legal acts to properly situate the author’s further considerations and facilitate a better understanding of them.
The ruling addressed the case of a Ukrainian minor seeking a temporary residence permit to join her parents in Poland. In its decision, the court emphasized that the assignment of a PESEL number with UKR status confirms the legality of the stay and its connection with the conflict in Ukraine. The court also clarified that there is no provision of national law enabling the renunciation of temporary protection, while any such mechanism would require explicit legal regulation. The ruling emphasizes the importance of clear and precise regulations ensuring protection and legal certainty for beneficiaries of temporary protection.
Keywords: temporary protection, legalization of stay, council decision, directive 2001/55/EC, asylum law, temporary residence permit, Ukrainian citizen, PESEL number with UKR status, public subjective right, special act, renunciation of protection
Bibliografia / References
Carrera S., Ineli-Ciger M., EU Responses to the Large-Scale Refugee Displacement from Ukraine: An Analysis on the Temporary Protection Directive and Its Implications for the Future EU Asylum Policy, Migration Policy Centre, Robert Schuman Centre, European University Institute 2023.
Górski M. [w:] Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, red. W.A. Klaus, Warszawa 2022.
Ineli-Ciger M., The Missing Piece in the European Agenda on Migration: the Temporary Protection Directive, https://eulawanalysis.blogspot.com/2015/07/the-missing-piece-in-european-agenda-on.html (publ. 8.07.2015 r.).
Klaus W.A., Cieślak R., Górski M., Jaźwińska M., Kacprzak-Szymańska E., Kwaśniewska-Sadkowska A., Mickiewicz P., Princ M., Słubik K., Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, red. W.A. Klaus, Warszawa 2022.
Miąsik D., Półtorak N., Wróbel A., Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom I (art. 1–89), Warszawa 2012.
Rogala R. [w:] Prawo o cudzoziemcach. Komentarz, red. J. Chlebny, Warszawa 2020.
Skordas A., Temporary Protection Directive 2001/55/EC’ [w:] D. Thym, K. Hailbronner (edycja), EU Immigration and Asylum Law, Baden-Baden 2022.
Szmid K., Sawicki P. (red.), Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Komentarz, Warszawa 2022.
Tomaszewska K., Znaczenie i zakres ochrony publicznych praw podmiotowych a ochrona interesu jednostki, „Folia Iuridica Wratislaviensis” 2012/1, tom 1.
Wróbel A. [w:] System Prawa Administracyjnego. Instytucje prawa administracyjnego. Tom 1, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2015.
Żołędowski C., Nowi uchodźcy w Europie. Przemieszczenia zewnętrzne z Ukrainy między 24.02. i 24.03.2022 r. [w:] G. Firlit-Fesnak, E. Jaroszewska, Ł. Łotocki, J. Łukaszewska-Bezulska, M. Ołdak, P. Zawadzki, C. Żołędowski, T. Żukowski, Inwazja Rosji na Ukrainę. Społeczeństwo i polityka wobec kryzysu uchodźczego w pierwszym miesiącu wojny, Raport roboczy Katedry Polityki Społecznej Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, marzec 2022, s. 4–5, https://wnpism.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2022/04/Kryzys-uchodzczy-2022-raport-KPS.pdf (dostęp: 20.03.2025 r.).
prof. dr hab. Piotr Korzeniowski
Zakład Prawa Ochrony Środowiska, Katedra Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2138-8609
Uzgodnienia z Wodami Polskimi dokumentów w zakresie zabudowy i zagospodarowania terenu położonego na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 marca 2023 r., II OSK 674/20
Glosowany wyrok dotyczy bardzo ważnego z punktu widzenia teorii i praktyki Prawa wodnego zagadnienia dotyczącego uzgodnienia zlokalizowania nowej zabudowy mieszkaniowej na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią. Kwestia ta wymaga także szerszego spojrzenia na problematykę związaną z odpowiedzią na co najmniej dwa pytania: 1) czy odmowa uzgodnienia takiej zabudowy może nastąpić tylko w wyjątkowych przypadkach? Czy na organie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie spoczywa obowiązek wykazania, że w sprawie zachodzą te wyjątkowe okoliczności, uniemożliwiające wydanie pozytywnej decyzji uzgodnieniowej? Odpowiedzi na te pytanie Naczelny Sąd Administracyjny odnalazł w podstawowych założenia, na których oparta jest instytucja prawna zarządzania ryzykiem powodziowym uregulowana w art. 163–182 ustawy z 20.07.2017 r. – Prawo wodne.
Słowa kluczowe: uzgodnienie, zabudowa, obszar, zagrożenie, powódź, zarządzanie
Professor Dr Hab. Piotr Korzeniowski
Environmental Law Section, Department of Administrative Law and Administrative Studies, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2138-8609
Arrangements to be made with Wody Polskie regarding documents on the development and management of land located within particularly flood-prone areas. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 8 March 2023, II OSK 674/20
This judgment applies to a very important theoretical and practical issue of water law, namely making arrangements for locating new residential developments within particularly flood-prone areas. The matter also requires an insight into the issues related to the answers to at least two questions: 1. can a refusal to make any arrangements regarding such a development only take place in exceptional cases? 2. Is Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie [the State Water Holding Polish Waters] the authority that is required to prove that there are such exceptional circumstances in the case preventing a positive decision regarding arrangements from being issued? The Supreme Administrative Court found the answers to these questions in the basic assumptions on which the legal institution of flood risk management governed by Articles 163–182 of the Water Law of 20 July 2017 is based.
Keywords: arrangement, development, area, hazard, flood, management
Bibliografia / References
Bolesta-Kukułka K., Kuc B.R., Piotrowski W., Zarządzanie administracyjne – teoria i praktyka [w:] A.K. Koźmiński, Współczesne koncepcje zarządzania, Warszawa 1985.
Ciechanowicz-McLean J., Prawo ochrony i zarządzania środowiskiem, Warszawa 2015.
Górski M., Ochrona środowiska jako zadanie administracji publicznej, Łódź 1992.
Korzeniowski P., Pozwolenie emisyjne w prawie ochrony środowiska, Warszawa 2020.
Mikulski Z., Gospodarka wodna, Warszawa 1998.
Wróblewski J., Wartości a decyzja sądowa, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973.
prof. dr hab. Wojciech Chróścielewski
Katedra Postępowania Administracyjnego i Sądowej Kontroli Administracji, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki, Polska
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1641-4921
Zmiana stanu prawnego sprawy w toku postępowania odwoławczego a przymiot strony tego postępowania. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2024 r., II OSK 1787/21
Autor glosy analizuje poglądy doktryny i judykatury dotyczące momentu, w którym powinno być badane, czy rozstrzygana sprawa dotyczy interesu prawnego danego podmiotu, a w konsekwencji – czy jest on stroną postępowania. Ze względu na brak w tej kwestii jednoznacznego przepisu uważa on, że skoro organ administracji może odmówić wszczęcia postępowania, gdy wnioskodawca nie posiada interesu prawnego w sprawie, to w przypadku braku przymiotu strony u innych podmiotów, powinien wydać w tym przedmiocie postanowienie o odmowie ich dopuszczenia do udziału w postępowaniu w charakterze strony, posługując się argumentum a maiori ad minus.
Glosator aprobuje stanowisko sformułowane w omawianym wyroku, że zmiana stanu prawnego sprawy zaistniała w toku postępowania administracyjnego nie może pozbawiać przymiotu strony osoby, która dysponowała interesem prawnym w postępowaniu przed organem pierwszej instancji, a więc była stroną postępowania. Za takim poglądem przemawiają jego zdaniem nie tylko argumenty przytoczone przez Sąd, lecz także wywodząca się jeszcze z prawa rzymskiego zasada lex retro non agit, oraz zawarte w Kodeksie postępowania administracyjnego zasady: rozstrzygania wątpliwości prawnych na korzyść strony oraz budzenia zaufania do organów władzy publicznej.
Słowa kluczowe: strona postępowania administracyjnego, zmiana stanu prawnego w toku postępowania administracyjnego, interes prawny, lex retro non agit
Professor Dr Hab. Wojciech Chróścielewski
Department of Administrative Proceedings and Court Review of Administration, Faculty of Law and Administration, University of Łódź, Poland
ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1641-4921
Change in the legal status of a case during appeal proceedings and the attribute of a party to these proceedings. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 4 April 2024, II OSK 1787/21
The author of the commentary analyses the views of the doctrine and court rulings regarding the moment when an examination should be conducted of whether the case under review applies to a given entity’s legal interest and, consequently, whether it is a party to the proceedings. Given the lack of clear provision on this matter, he believes that, since the administrative authority can refuse to initiate proceedings if the applicant has no legal interest in the case, if no other entities have the attribute of being parties to the case, it should issue a decision to refuse to allow them to participate in the proceedings as parties using the argumentum a maiori ad minus.
He approves of the position formulated in this judgment that a change in the legal status of the case that takes place during administrative proceedings cannot deprive a person, who had a legal interest in the proceedings before the first-instance authority and was therefore a party to the proceedings, of the attribute of a party. In his opinion, this view is supported not only by the arguments cited by the court, but also by the principle of lex retro non agit, which stems from Roman law, and the principles contained in the Administrative Procedures Code: resolving legal doubts in favour of the party and instilling confidence in public authorities.
Keywords: party to administrative proceedings, change in the legal status during the proceedings, legal interest, lex retro non agit
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Warszawa 2022.
Chróścielewski W., Konsekwencje prawne złożenia odwołania przez osobę, która nie jest stroną postępowania administracyjnego, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2016/5.
Chróścielewski W., Retroaktywne czy retrospektywne oddziaływanie przesłanki z art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy z 9.03.2017 r. o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich wydanych z naruszeniem prawa. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 stycznia 2024 r., I OPS 3/22, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2024/7–8.
Chróścielewski W., Wątpliwości dotyczące rozwiązań przyjętych w nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z 2021 r. odnoszących się przedawnienia stwierdzenia nieważności decyzji, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2021/5.
Chróścielewski W., Tarno J.P., Dańczak P., Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami administracyjnymi, Warszawa 2021.
Dawidowicz W., Postępowanie administracyjne, Zarys wykładu, Warszawa 1983.
Encyklopedia Gazety Wyborczej, Hasła encyklopedyczne opracowane przez Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 1, Warszawa 2005.
Encyklopedia Gazety Wyborczej, Hasła encyklopedyczne opracowane przez Wydawnictwo Naukowe PWN, t. 1, Warszawa 2005.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, zarys wykładu, Warszawa 2022.
Gliniecki A. (red.), Prawo budowlane, Komentarz, Warszawa 2012.
Hołyst B. (red.), Wielka encyklopedii prawa, Warszawa 2005.
Kmieciak Z. (red.), Chróścielewski W. (red.), Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Warszaw 2021.
Kowalski J., Wstęp do nauk o państwie i prawie, Warszawa 1971.
Wróbel A., Jaśkowska M., Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz, Warszawa 2016.