Zwodnicze interfejsy w świetle DSA i innych aktów prawa unijnego – wielopoziomowy zakazProfesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Nowa era regulacji usług cyfrowych
Akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act – DSA) otwiera nowy rozdział w europejskim prawie usług cyfrowych, stanowiąc fundament pod bardziej przejrzyste i bezpieczne środowisko internetowe. To kompleksowa regulacja, która harmonizuje zasady świadczenia transgranicznych usług cyfrowych – zwłaszcza usług pośrednich – oraz wprowadza wiele mechanizmów ochrony praw podstawowych użytkowników. DSA wzmacnia ochronę konsumentów, prywatności, wolności wypowiedzi i innych fundamentalnych wartości gwarantowanych przez Kartę Praw Podstawowych UE. Jednym z najbardziej wyrazistych elementów DSA, na co zwraca uwagę dr Iga Małobęcka-Szwast, jest zdefiniowanie tzw. dark patterns (zwodniczych interfejsów). Manipulacyjne mechanizmy, często zakorzenione w samej architekturze systemu, mogą wpływać na zachowania użytkowników, utrudniając im podejmowanie świadomych decyzji. Dostrzeżenie ich wielopoziomowego charakteru – nie tylko w kontekście DSA, ale także RODO, dyrektyw konsumenckich i Aktu w sprawie sztucznej inteligencji – sprzyja wypracowaniu procedur kontroli i współpracy organów nadzoru. Takie holistyczne podejście wzmacnia egzekwowanie zakazu stosowania takich praktyk i przyczynia się do budowy
bardziej transparentnego ekosystemu cyfrowego.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
New Era of the Regulation of Digital Services
The Digital Services Act (DSA) opens a new chapter in the European digital services law, building a foundation for a more transparent and secure online environment. It is a comprehensive regulation harmonising the principles for the provision of cross-border digital services, especially intermediary services, and introducing various mechanisms for the protection of fundamental rights of the users. The DSA strengthens the protection of consumers, privacy, freedom of expression and other fundamental values guaranteed by the Charter of Fundamental Rights of the European Union. One of the most distinctive elements of the DSA, as pointed out by dr Iga Małobęcka-Szwast, is the definition of so-called jest dark patterns (deceptive interfaces). Manipulative mechanisms, often rooted in the very architecture of the system, can affect user behaviour, making it difficult for them to take informed decisions. Recognising their multi-level nature – not only in the context of the DSA, but also the GDPR, consumer directives and the Artificial Intelligence Act – supports the development of inspection procedures and cooperation between the regulators. This
holistic approach strengthens the enforcement of the prohibition on the application of such practices and supports the development of a more transparent digital ecosystem.
dr Iga Małobęcka-Szwast
Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Europejskiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4719-4899)
Zwodnicze interfejsy w świetle DSA i innych aktów prawa unijnego – wielopoziomowy zakaz
Celem artykułu jest przedstawienie, w jaki sposób działania legislacyjne podejmowane na poziomie unijnym przeciwdziałają praktykom typu dark patterns (zwodniczym interfejsom), a także jakie są między nimi relacje i jak skutecznie egzekwować wielopłaszczyznowy zakaz stosowania zwodniczych interfejsów, który wyłania się z dokonanego przeglądu. Chociaż zwodnicze interfejsy można oceniać przez pryzmat różnych regulacji, w artykule skupiono się przede wszystkim na: akcie o usługach cyfrowych, RODO, dyrektywie o nieuczciwych praktykach handlowych, akcie o rynkach cyfrowych, akcie w sprawie sztucznej inteligencji, akcie w sprawie danych oraz dyrektywie w sprawie umów o usługi finansowe zawieranych na odległość. W celu stawienia czoła wyzwaniom związanym z wielopoziomowym zwalczaniem zwodniczych interfejsów oraz wzajemnym nakładaniem się na siebie omawianych regulacji autorka postuluje wprowadzenie konkretnych proceduralnych mechanizmów współpracy między organami i instytucjami odpowiedzialnymi za ich egzekwowanie – zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym.
Słowa kluczowe: dark patterns, zwodnicze interfejsy, DSA, DMA, akt w sprawie sztucznej inteligencji
Pobierz treść artykułu
dr Iga Małobęcka-Szwast
University of Warsaw, Faculty of Law and Administration, Department of European Law
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4719-4899)
Dark Patterns in light of the DSA and Other Acts of EU Law – a Multi-Level Prohibition
The objective of the article is to show how legislative actions taken at the EU level counteract dark pattern practices, what the relationships are between them and how to effectively enforce the multi-level prohibition on the use of dark patterns, which arises from the review. Although dark patterns can be evaluated from the point of view of various regulations, the article focuses primarily on: Digital Services Act (DSA), GDPR, Unfair Commercial Practices Directive, Digital Markets Act, Artificial Intelligence Act, Data Act and the Directive concerning financial services contracts concluded at a distance. The author calls for the introduction of specific procedural mechanisms of cooperation between the authorities and institutions responsible for their enforcement, both at the national and EU levels, in order to face the challenges of the multi-level defence against dark patterns and tackle the overlap of the regulations in question.
Keywords: dark patterns, DSA, DMA, AI Act
Bibliografia/References
Araczewska K. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. M. Gumularz, LEX 2024.
Barudi M. [w:] Digital Services Act: DSA. Kommentar, red. R. Müller-Terpitz, M. Köhler, München 2024.
Bösch C., Erb B., Kargl F., Kopp H., Pfattheicher S., Tales from the dark side: Privacy dark strategies and privacy dark patterns, „Proceedings on Privacy Enhancing Technologies” 2016/4.
Botta M., Wiedemann K., The Interaction of EU Competition, Consumer, and Data Protection Law in the Digital Economy: The Regulatory Dilemma in the Facebook Odyssey, „The Antitrust Bulletin” 2019/3.
Brenncke M., Regulating dark patterns, „Notre Dame Journal of International & Comparative Law” 2024/1.
Drążewski K. [w:] Rynek cyfrowy. Akt o usługach cyfrowych. Akt o rynkach cyfrowych. Rozporządzenie platform-to-business. Komentarz, red. M. Grochowski, Legalis 2024.
Graef I., Blurring boundaries of consumer welfare: How to create synegies between competition, consumer, and data protection law in digital markets [w:] Personal data in competition, consumer protection, and intellectual property law: Towards a holistic approach?, red. M. Bakhoum, B. Conde Gallego, M.-O. Mackenrodt, G. Surblytė-Namavičienė, Berlin 2018.
Graef I., van Berlo S., Towards smarter regulation in the areas of competition, data protection and consumer law: why greater power should come with greater responsibility, „European Journal of Risk Regulation” 2021/3.
Grochowski M. [w:] Rynek cyfrowy. Akt o usługach cyfrowych. Akt o rynkach cyfrowych. Rozporządzenie platform-to-business. Komentarz, red. M. Grochowski, Legalis 2024.
Leiser M., Psychological Patterns and Article 5 of the AI Act: AI-Powered Deceptive Design in the System Architecture and the User Interface, „Journal of AI Law and Regulation” 2024/1.
Leiser M.R., Dark patterns: The case for regulatory pluralism between the European Union’s consumer and data protection regimes [w:] Research handbook on EU data protection law, red. E. Kosta, R. Leenes, I. Kamara, Cheltenham 2022.
Leiser M.R., Caruana M.M., Dark Patterns: Light to be Found in Europe’s Consumer Protection Regime, „Journal of European Consumer and Market Law” 2021/6.
Leiser M.R., Santos C., Dark Patterns, Enforcement, and the Emerging Digital Design Acquis: Manipulation beneath the Interface, „European Journal of Law and Technology” 2024/1.
Leiser M.R., Yang W., Illuminating manipulative design: From ‘dark patterns’ to information asymmetry and the repression of free choice under the Unfair Commercial Practices Directive, „Loyola Consumer Law Review” 2023/3.
Lupiáñez-Villanueva F., Boluda A., Bogliacino F., Liva G., Lechardoy L., Rodríguez de las Heras Ballell T., Behavioural study on unfair commercial practices in the digital environment: dark patterns and manipulative personalisation, 2022, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/606365bc-d58b-11ec-a95f-01aa75ed71a1/language-en/format-PDF/source-257599418https:/op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/606365bc-d58b-11ec-a95f-01aa75ed71a1/language-en/format-PDF/source-257599418 (dostęp: 5.08.2024 r.).
Małobęcka-Szwast I., Big Data and the Abuse of a DominantPosition by Data-Driven Online Platforms under EU Competition Law, Warszawa 2021.
Małobęcka-Szwast I., Facebook enforcement „saga”: How to enforce competition, consumer, and data protection laws in the digital economy, „Studia Iuridica” 2021, t. 89.
Małobęcka-Szwast I., Oddziaływanie prawa ochrony danych osobowych (RODO) na prawo ochrony konkurencji i konsumentów, „Monitor Prawniczy” 2020/23 (dodatek).
Małobęcka-Szwast I., Zwodnicze interfejsy (dark patterns) pod lupą unijnych instytucji, 10.03.2023 r., https://newtech.law/pl/zwodnicze-interfejsy-dark-patterns-pod-lupa-unijnych-instytucji/ (dostęp: 5.08.2024 r.).
Namysłowska M., Jabłonowska A. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, LEX 2024.
Reyna A., Breaking down silos in public enforcement: Lessons from consumer-facing markets, 2021, https://ssrn.com/abstract=3838697 (dostęp: 5.08.2024 r.).
Szota K., Dark patterns a ochrona konsumenta w świetle polskiego prawa, Warszawa 2022.
Wróbel A. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel, LEX 2020.
Zuiderveen Borgesius F., Helberger N., Reyna A., The perfect match? A closer look at the relationship between EU consumer law and data protection law, „Common Market Law Review” 2017/5.
prof. dr hab. Katarzyna Chałubińska-Jentkiewicz
Akademia Leona Koźmińskiego; dyrektor Rejestru Domen Internetowych w NASK PIB; radca prawny
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0188-5704)
Dualizm regulacyjny w obszarze treści nielegalnych w świetle projektów wdrożeniowych
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z 19.10.2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) i jego wdrożenie na szczeblu krajowym nie powinno stanowić instrumentu cenzury treści cyfrowych. Jak zaznacza prawodawca unijny, zarządzanie tym obszarem jest uzupełnieniem istniejących procedur o działania związane ze zwalczaniem treści nielegalnych w stosunku do usługodawców działających na jednolitym rynku cyfrowym poza terytorium danego państwa członkowskiego, a także spoza terytorium UE. Takie podejście w sposób naturalny budzi wątpliwości co do kwestii ustalenia zarówno przedmiotu regulacji, czyli charakteru i definiowania pojęcia treści nielegalnych, jak i wskazania podmiotów odpowiedzialnych w systemie prawnym, związanym ze zwalczaniem zagrożeń w sieci. Artykuł ma na celu wskazanie wątpliwości, jakie powstaną w wyniku przyszłych regulacji związanych z e-commerce, a które będą miały kluczowe znaczenie dla przyszłości funkcjonowania rynku cyfrowego.
Słowa kluczowe: usługi cyfrowe, DSA, media cyfrowe, platformy internetowe, treści nielegalne
prof. dr hab. Katarzyna Chałubińska-Jentkiewicz
Professor at the Koźmiński University, director of the Internet Domain Register at NASK National Research Institute (PIB); legal advisor
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0188-5704)
Regulatory Dualism Regarding Illegal Content in the light of Implementation Projects
Regulation (EU) 2022/2065 of the European Parliament and of the Council of 19 October 2022 on a Single Market For Digital Services and amending Directive 2000/31/EC (Digital Services Act) (hereinafter: DSA) and its implementation at national level should not be used as an instrument of censorship of digital content. As the EU legislator points out, the management of this area enhances the existing procedures with actions combating illegal content targeted at service providers operating in the digital single market outside the territory of a given Member State, as well as outside the EU territory. Such an approach naturally gives rise to doubts as to the issue of determining both the subject matter of the regulation, namely the nature and definition of the notion of illegal content, as well as the identification of the entities in the legal system, which are responsible for combating network threats. The objective of the article is to identify the doubts that will arise as a result of the forthcoming regulations related to e-commerce, which will be of key importance to the functioning of the digital market in the future.
Keywords: digital services, DSA, digital media, online platforms, illegal content
Bibliografia/References
Kuklis L., Media regulation at a distance: video-sharing platforms in AVMS Directive and the future of content regulation, „Media Law” 2020/2, https://www.medialaws.eu/wp-content/uploads/2020/07/RDM_2_2020-Kuklis.pdf (dostęp: 21.02.2025 r.).
Rynek cyfrowy. Komentarz, red. M. Grochowski, Warszawa 2024.
van Drunen M.Z., The post editorial control era: How EU media law matches platforms’ organisational control with cooperative responsibility, „Journal of Media Law” 2020/2.
Woods L.M., Video-sharing platforms in the revised Audiovisual Media Services Directive, „Communications Law” 2018/3, http://repository.essex.ac.uk/id/eprint/23300 (dostęp: 21.02.2025 r.).
dr hab. Marlena Sakowska-Baryła, prof. UŁ
Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3982-976X)
Kilka uwag na temat statusu platform internetowych w kontekście transferu władztwa publicznego
W artykule omówiono status platform internetowych w kontekście aktu o usługach cyfrowych (DSA), który określa obowiązki dostawców usług pośrednich. W tekście wskazano, że platformy nie są neutralnymi dysponentami treści, ale aktywnie wpływają na ich obieg, moderując, rekomendując i zarządzając dostępnością informacji. Nałożone przez DSA regulacje wpisują się w szerszy proces prywatyzacji zadań publicznych, przenosząc odpowiedzialność za przestrzeganie prawa na podmioty prywatne, posiadające zaawansowane narzędzia technologiczne i ogromne zasoby danych. W artykule wskazano, że DSA dąży do stworzenia bezpiecznego i transparentnego środowiska cyfrowego, równoważąc ochronę użytkowników z innowacyjnością sektora. Szczególną uwagę poświęcono obowiązkom bardzo dużych platform internetowych, które ze względu na swój zasięg podlegają bardziej rygorystycznym regulacjom w zakresie moderacji treści i zarządzania ryzykiem.
Słowa kluczowe: platforma internetowa, usługa pośrednia, dostawcy usług pośrednich, hosting, usługa społeczeństwa informacyjnego, prywatyzacja zadań publicznych
dr hab. Marlena Sakowska-Baryła, prof. UŁ
University of Łódź, Faculty of Law and Administration
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-3982-976X)
Some Remarks on the Status of Online Platforms in the context of Public Power Transfer
The article discusses the status of online platforms in the context of the Digital Services Act (DSA), which sets out the obligations of providers of intermediary services. The text indicates that platforms are not neutral administrators of content, but they actively influence its circulation by moderating, recommending and managing the availability of information. The provisions introduced by the DSA are part of a broader process of privatisation of public tasks, shifting responsibility for compliance with the law to private entities with advanced technological tools and vast data resources. The article points out that the DSA aims to create a secure and transparent digital environment, balancing user protection with sector innovation. Special focus is put on the obligations of very large online platforms, which due to their reach are subject to more stringent regulation pertaining to content moderation and risk management.
Keywords: online platform, intermediary service, providers of intermediary services, hosting, information society service, privatisation of public tasks
Bibliografia/References
Biernat S., Prywatyzacja zadań publicznych. Problematyka prawna, Warszawa–Kraków 1994.
Błaś A., Administracja publiczna w obliczu globalizacji, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2002, t. 50.
Cendrowicz D., Prywatyzacja form wykonywania zadań publicznych w sferze pomocy społecznej. Uwagi na tle funkcjonowania niepublicznych domów pomocy społecznej [w:] Efektywność ekonomiczna jako cel prywatyzacji zadań z zakresu administracji świadczącej. Studium prawno-administracyjne, red. J. Blicharz, R. Raszewska-Skałecka, Wrocław 2020.
Cieśliński J., Czeladzka M., Lamik W., Leśniewski G., Jak wygląda odpowiedzialność dostawców usług pośrednich za nielegalne treści? [w:] Wdrożenie aktu o usługach cyfrowych w e-commerce, red. W. Lamik, Warszawa 2024.
Czwojdziński M., Kostka W., Kogo i w jakim zakresie obowiązuje Akt o Usługach Cyfrowych? [w:] Wdrożenie aktu o usługach cyfrowych w e-commerce, red. W. Lamik, Warszawa 2024.
Gałęzowska K., Mednis A. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, Warszawa 2024.
Gołaczyński J., Pojęcie platform internetowych i wyszukiwarek internetowych według Aktu o usługach cyfrowych, „Prawo Nowych Technologii” 2023/3.
Gołaczyński J. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. R. Skibicki, Warszawa 2024.
Gołaczyński J., Konarski X., Geneza, cele uchwalenia oraz najważniejsze zasady Aktu o usługach cyfrowych, „Prawo Nowych Technologii” 2023/3.
Grochowski M. [w:] Rynek cyfrowy. Akt o usługach cyfrowych. Akt o rynkach cyfrowych. Rozporządzenie platform-to-business. Komentarz, red. M. Grochowski, Warszawa 2024.
Gumularz M. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. M. Gumularz, Warszawa 2024.
Konarski X., Status prawny platform internetowych na podstawie projektu Aktu o usługach cyfrowych (AUCDSA), „Prawo Nowych Technologii” 2021/1.
Krawiec G., Prawo administracyjne ogólne z perspektywy praw człowieka, Warszawa 2023.
Lamik W., Jakie obowiązki musi spełnić dostawca platformy internetowej? [w:] Wdrożenie aktu o usługach cyfrowych w e-commerce, red. W. Lamik, Warszawa 2024.
Lubasz D. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, Warszawa 2024.
Pakuła A., W kwestii prywatyzacji organizacyjnych form realizacji zadań publicznych w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie na przykładzie pomocy społecznej [w:] Prawne aspekty prywatyzacji, red. J. Blicharz, Wrocław 2012.
Piech M. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. J. Gołaczyński, R. Skibicki, LEX 2024.
Strzelecki J., Ku etyce informacyjnej [w:] Etyka o współczesności. Współczesność w etyce, red. D. Sepczyńska, M. Jawor, A. Stoiński, Olsztyn 2016.
Wilczyńska A., Interes publiczny w prawie stanowionym i orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/6.
Zacharko L., Poglądy doktryny nt. prywatyzacji zadań publicznych gminy [w:] Jednostka wobec działań administracji publicznej. Międzynarodowa Konferencja Naukowa Olszanica 21–23 maja 2001 r., red. E. Ura, Rzeszów 2001.
dr Monika Nowikowska
adiunkt, Katedra Prawa Informatycznego, Wydział Prawa i Administracji Akademii Sztuki Wojennej; kierownik Działu Centrum Kompetencji DNS NASK PIB; radca prawny oraz audytor wewnętrzny
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5166-8375)
Zasada rozliczalności i przejrzystości – rozwiązania w zakresie niezależnego audytu w świetle postanowień aktu o usługach cyfrowych
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z 19.10.2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE (akt o usługach cyfrowych) w sposób kompleksowy reguluje usługi społeczeństwa informacyjnego. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że jest to tzw. konstytucja internetu z uwagi na uregulowanie takich kwestii, jak: odpowiedzialność dostawców za przechowywanie treści nielegalnych, procedury dotyczące zgłaszania i działania w zakresie nielegalnych treści, ochrona małoletnich w internecie czy wreszcie moderowanie treści. Ustawodawca unijny uregulował w akcie o usługach cyfrowych najbardziej aktualne kwestie związane z usługami świadczonymi drogą elektroniczną. W artykule omówiono rozwiązania prawne w zakresie kontroli realizacji przez dostawców bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych obowiązków wynikających z DSA. Ustawodawca dostrzega potrzebę weryfikacji przez niezależnych ekspertów zasad działania dostawców treści cyfrowych, w drodze niezależnych audytów. W artykule omówiono podstawowe obowiązki nałożone na audytorów oraz audytowanych, wzajemne zależności tych podmiotów w procesie audytu oraz wskazano ryzyka systemowe z tym związane.
Słowa kluczowe: audyt, dostawcy bardzo dużych platform internetowych, dostawcy bardzo dużych wyszukiwarek internetowych, obiektywizm, niezależność
Pobierz treść artykułu
dr Monika Nowikowska
The author is an assistant professor at the Department of IT Law, Faculty of Law and Administration, War Studies University, Poland; head of the DNS Competence Centre, NASK National Research Institute (PIB); legal advisor and internal auditor
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5166-8375)
Principle of Accountability and Transparency – Independent Audit Solutions in the light of Provisions of the Digital Services Act
Regulation (EU) 2022/2065 of the European Parliament and of the Council of 19 October 2022 on a single market for digital services and amending Directive 2000/31/EC (Digital Services Act – DSA) regulates, in a comprehensive way, information society services. In the literature, this Regulation is referred to as the “Constitution of the Internet”, because it addresses the issues, such as the liability of providers for storing illegal content, procedures for reporting and acting on illegal content, protection of minors online and, finally, content moderation. In the Digital Services Act, the EU legislator has regulated the most up-to-date matters related to services provided by electronic means. The article discusses legal solutions for controlling the fulfilment of obligations under the DSA by providers of very large online platforms and very large online search engines. The legislator recognises the need for verification of the principles of operations of by independent experts, through independent auditing. Additionally, the article discusses basic obligations of auditors and auditees, the interdependence of these entities in the audit process, and identifies the related systemic risks.
Keywords: audit, providers of very large online platforms, providers of very large search engines, objectivity, independence
Bibliografia/References
Anczakowski M., Audyt wewnętrzny w systemie kontroli wewnętrznej, „Kontrola Państwowa” 2006/3.
Berek M., Czynności kontrolne dotyczące osób i jednostek [w:] E. Jarzęcka-Siwik, M. Berek, B. Skwarka, Z. Wrona, Najwyższa Izba Kontroli i prawne aspekty funkcjonowania kontroli państwowej, Warszawa 2018.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Dezinformacja jako akt agresji w cyberprzestrzeni, „Cybersecurity and Law” 2021/1.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Disinformation – what else?, „Cybersecurity and Law” 2021/2.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Nowikowska M., Ochrona informacji w cyberprzestrzeni, Warszawa 2021.
Chałubińska-Jentkiewicz K., Prawne granice dezinformacji w środkach społecznego przekazu, Toruń 2023.
Chojna-Duch E., Kontrola finansowa i audyt – ustawowe implikacje [w:] Pierwsza konferencja „Kontrola i audyt w administracji publicznej. Stan i perspektywy”, Warszawa 3–4.06.2003, Kraków 2003
Czerwiński K., Audyt wewnętrzny, Warszawa 2005.
Fiedler F., Niezależność najwyższego organu kontroli, „Kontrola Państwowa” 2005/1.
Gałęzowska K., Niezależny audyt [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, Warszawa 2024.
Gosk A., Rozwój i perspektywy audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, „Kontrola Państwowa” 2008/6.
Gumularz M., Przedmowa [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. M. Gumularz, Warszawa 2024.
Jagielski J., Audyt wewnętrzny – miejsce w systemie kontroli i organizacja, „Kontrola Państwowa” 2003/3.
Jarzęcka-Siwik E., Etyka zawodowa kontrolerów Najwyższej Izby Kontroli, „Kontrola Państwowa” 2006/4.
Kuc B.R., Audyt wewnętrzny. Teoria i praktyka, Warszawa 2002.
Michalski M., Tajemnice: giełdowa, funduszy inwestycyjnych, giełdy towarowej, ubezpieczeniowa (cz. III), „Monitor Prawniczy” 2015/10.
Nowikowska M., Informacja jako przedmiot ochrony prawnej – granice jawności [w:] J. Taczkowska-Olszewska, M. Nowikowska, Prawo do informacji publicznej, informacje niejawne, ochrona danych osobowych, Warszawa 2019.
Nowikowska M., O potrzebie kodyfikacji zasad etyki zawodowej kontrolerów w administracji rządowej [w:] Wzorce i zasady działania w administracji publicznej, red. B. Jaworska-Dębska, P. Kledzik, J. Sługocki, Warszawa 2020.
Nowikowska M., Obowiązki pracowników jednostki kontrolowanej [w:] Ustawa o kontroli w administracji rządowej. Komentarz, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska, Warszawa 2021.
Nowikowska M., Ocena funkcjonalności systemu kontroli w Siłach Zbrojnych RP, Warszawa 2018.
Nowikowska M., Zawiadomienie o kontroli [w:] Ustawa o kontroli w administracji rządowej. Komentarz, red. K. Chałubińska-Jentkiewicz, M. Nowikowska, Warszawa 2021.
Ochnicki J., Zniekształcanie informacji w procesie kontroli, „Kontrola Państwowa” 1973/4.
Podrecki P., Niezależny audyt [w:] Rynek cyfrowy. Akt o usługach cyfrowych. Akt o rynkach cyfrowych. Rozporządzenie platform-to-business. Komentarz, red. M. Grochowski, Warszawa 2024.
Starker B., Elementy obiektywizmu w kontroli, „Kontrola Państwowa” 1959/2.
Tomaszewski M., Międzynarodowe standardy kontroli – propozycja INTOSAI, „Kontrola Państwowa” 1992/3.
Trepner C., Audyt – uniwersalny system kontrolny finansów publicznych, „Kontrola Państwowa” 2006/1.
Wiewiórowski W., Słowo wstępne [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, Warszawa 2024.
Zalega K., Kontrola finansowa i audyt wewnętrzny w jednostkach sektora publicznego, „Kontrola Państwowa” 2001/5.
Ząbczyk J., Niezależny audyt [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. M. Gumularz, Warszawa 2024.
dr Zbigniew Okoń
radca prawny (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0999-780X)
Stosowanie aktu o usługach cyfrowych do dostawców usług udostępniania treści on-line
W ostatnich latach w prawie unijnym model odpowiedzialności dostawców usług opartych na treściach zamieszczanych przez użytkowników został poddany istotnej rewizji. Przepisy dyrektywy 2000/31/WE o handlu elektronicznym, dotyczące odpowiedzialności dostawcy usługi hostingu za niedozwolone treści zamieszczone w usłudze, zastąpiło rozporządzenie 2022/2065 w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych. Z kolei przyjęta nieco wcześniej dyrektywa 2019/790 o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym wprowadziła w art. 17 nowy model funkcjonowania dla pewnej kategorii dostawców usług społeczeństwa informacyjnego, określanych jako „dostawcy usług udostępniania treści on-line”, obejmujący również szczególne zasady ich odpowiedzialności za naruszenia praw autorskich i praw pokrewnych. W artykule analizie poddano zakres, w jakim horyzontalna regulacja DSA, głównie przepisy zawarte w rozdziale II i III rozporządzenia, może znaleźć zastosowanie do działalności DUUTO objętej art. 17 dyrektywy 2019/790.
Słowa kluczowe: prawo autorskie, jednolity rynek cyfrowy, DSA, DUUTO, odpowiedzialność platform internetowych, moderacja treści
Pobierz treść artykułu
dr Zbigniew Okoń
The author is a legal advisor (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0999-780X)
Application of the Digital Services Act to Online Content Sharing Service Providers
In recent years, the model of liability for user-generated content providers has undergone significant revision in EU law. Provisions of Directive 2000/31/EC on electronic commerce, pertaining to the liability of a hosting service provider for illegal content uploaded to its service, were replaced by Regulation 2022/2065 on a single market for digital services (DSA). In turn, in Article 17, Directive 2019/790 on copyright in the Digital Single Market introduced a new model for the functioning of a certain category of information society service providers, referred to as “online content-sharing service providers,” including also special principles of their liability for infringement of copyright and related rights. The article analyses the scope, in which horizontal rules of the DSA, mainly provisions included in chapters II and III of this Regulation, may apply to activities of the OCSSP subject to Article 17 of Directive 2019/790.
Keywords: copyright, Single Digital Market, DSA, OCSSP, liability of online platforms, content moderation
Bibliografia/References
Chomiczewski W. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. D. Lubasz, M. Namysłowska, Warszawa 2024.
Gumularz M. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. M. Gumularz, Warszawa 2024.
Hofmann F. [w:] Digital Services Act: Gesetz über digitale Dienste, red. F. Hofmann, B. Raue, Baden-Baden 2023.
Lamik W. [w:] Akt o usługach cyfrowych. Komentarz, red. J. Gołaczyński, R. Skibicki, Warszawa 2024.
Markiewicz R., Prawo autorskie na jednolitym rynku cyfrowym, Warszawa 2021.
Peukert A., Husovec M., Kretschmer M., Mezei P., Quintais J.P., European Copyright Society – Comment on Copyright and the Digital Services Act Proposal, „IIC – International Review of Intellectual Property and Competition Law” 2022/3.
Quintais J.P., Schwemer S.F., The Interplay between the Digital Services Act and Sector Regulation: How Special Is Copyright?, „European Journal of Risk Regulation” 2022/2.
Raue B., Unberührt – das Verhältnis von DSA zur DSM-RL und zum UrhDaG, „ZUM” 2023/3.
Rosati E., Copyright in the digital single market: article-by-article commentary to the provisions of directive 2019/790, New York 2021.
Senftleben M., Angelopoulos C., The Odyssey of the Prohibition on General Monitoring Obligations on the Way to the Digital Services Act: Between Article 15 of the E-Commerce Directive and Article 17 of the Directive on Copyright in the Digital Single Market, https://papers.ssrn.com/abstract=3717022 (dostęp: 13.01.2025 r.).
dr Agnieszka Franczak
adiunkt, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Katedra Prawa Finansowego; doradca podatkowy
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9393-634X)
Sztuczne struktury podatkowe i unikanie opodatkowania a swobody traktatowe – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 12.09.2006 r., C-196/04, Cadbury Schweppes plc i Cadbury Schweppes Overseas Ltd przeciwko Commissioners of Inland Revenue
W wyroku w sprawie C-196/04, Cadbury Schweppes, Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygnął o relacji między swobodą przedsiębiorczości a unikaniem opodatkowania. Trybunał stwierdził, że państwo członkowskie, wprowadzając regulacje dotyczące kontrolowanych spółek zagranicznych (ang. controlled foreign company – CFC), przekroczyło dopuszczalne środki mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, naruszając tym samym podstawowe swobody Unii Europejskiej. Mimo to TS uznał, że regulacje CFC mogą być usprawiedliwione motywami zwalczania praktyk stanowiących nadużycie, jeżeli dotyczą czysto sztucznych struktur, których celem jest uniknięcie stosowania przepisów prawa podatkowego danego państwa członkowskiego.
Słowa kluczowe: unikanie opodatkowania, sztuczne struktury podatkowe, nadużycie prawa, rzeczywista działalność, swoboda przedsiębiorczości
dr Agnieszka Franczak
assistant professor, Jagiellonian University in Kraków, Department of Financial Law, tax advisor
(ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9393-634X)
Artificial Tax Arrangements and Tax Avoidance in the light of the Treaty Freedoms – Introduction and Judgement of the Court of Justice of 12 September 2006, C-196/04, Cadbury Schweppes plc and Cadbury Schweppes Overseas Ltd v Commissioners of Inland Revenue
In the judgment, C-196/04, Cadbury Schweppes, the Court of Justice ruled on the relationship between freedom of establishment and tax avoidance. The Court pointed out that a Member State, by introducing regulations on controlled foreign companies (CFC), went beyond acceptable measures combating tax avoidance, thus compromising the exercise of the fundamental freedoms of the European Union. On the other hand, the Court of Justice concluded that CFC regulations may be justified if they are designed to counter wholly artificial arrangements aimed at circumventing the application of tax legislation of the Member State concerned.
Keywords: tax avoidance, artificial tax arrangements, abuse of law, genuine activity, freedom of establishment
Bibliografia/References
Dmowski A., Skutki implementacji dyrektywy ATAD do polskiego systemu prawnego, „Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2019/8.
Litwińczuk H., Międzynarodowe prawo podatkowe, Warszawa 2020.
Majdowski F., Stosowanie regulacji CFC do podmiotów z państw trzecich na kanwie wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie unijnej swobody przepływu kapitału, „Przegląd Podatkowy” 2019/6.
Pistone P., The Impact of European Law on the Relations with Third Countries in the Field of Direct Taxation, „Intertax” 2006/5.
Rudnicki M., Szczygielski Ł., Przegląd regulacji CFC w wybranych państwach Unii Europejskiej w rok po wyroku ETS w sprawie Cadbury Schweppes (C-196/04), „Monitor Podatkowy” 2009/9.
Traversa E., The prohibition of abuse of rights in European Tax Law: sacrificing the internal market for the fight against base erosion and profit shifting?, „Studi Tributari Europei” 2019/9.
Tychmańska-Suchojad A., Ewolucja pojęcia nadużycia prawa w podatkach dochodowych w orzcznictwie Trybunału Sprawiedliwości w kontekście postępującej internacjonalizacji prawa podatkowego, „Przegląd Podatkowy” 2023/2.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland,
ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu,
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland,
ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).