Czy o polityce pieniężnej powinni decydować sędziowie?
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny EPS
Unia Europejska w cieniu wojny
Agresja Rosji na Ukrainę rozpoczęta 24.02.2022 r. doprowadziła do tragicznej sytuacji, nieznanej w Europie od kilkudziesięciu lat. Nie miejsce tu na rozwijanie tego tematu. Należy jedynie zauważyć, że z dnia na dzień zmieniła się hierarchia ważności spraw dyskutowanych i rozstrzyganych w różnych wymiarach: państwa, społeczności lokalnych, rodzin czy losu poszczególnych ludzi. Warto natomiast podjąć próbę odpowiedzi na pytanie istotne dla czytelników naszego czasopisma: jak w nowej sytuacji przedstawiają się dotychczasowe problemy związane z miejscem Polski w Europie? Oczywiste okazało się, jak wielką wartością dla bezpieczeństwa naszego państwa jest integracja europejska w ramach NATO i UE. Równie oczywista jest potrzeba zakończenia sporów z Unią i powrót na drogę respektowania prawa europejskiego i orzecznictwa TSUE oraz ETPC. Złudne i niebezpieczne są przy tym oczekiwania niektórych polityków i komentatorów, że w nowej, nadzwyczajnej sytuacji przestaną mieć znaczenie zgłaszane dotychczas wymagania przestrzegania zasad praworządności przez polskie władze, a ustalone warunki przekazania Polsce ogromnych środków z unijnego funduszu odbudowy zostaną złagodzone, czy wręcz zniesione. Przeciwnie, należy sądzić, że owe wymagania i warunki pozostają nadal aktualne, a ich spełnienie staje się ważniejsze i bardziej naglące niż wcześniej.
Pobierz treść artykułu
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
The European Union in the Shadow of War
Russia’s aggression against Ukraine, which began on 24 February 2022, has brought on a tragic situation, of a kind unknown in Europe for several decades. This is not the place to expand on the issue. It is only fair to note that there has been an overnight change of the order of importance of the matters discussed and decided in the various dimensions: that of the state, local communities, families or the fate of individual people. However, it is worthwhile to attempt to answer a question that is important for our readers: How do the current problems related to Poland’s place in Europe appear in this new situation? It has become clear how great a value European integration within NATO and the EU is for the security of this country. Equally obvious is the need to end the disputes with the EU and to return to the path of respect for European law and the case law of the CJEU and the ECHR. At the same time, the expectations of some politicians and commentators that, in the new, extraordinary situation, the demands that have so far been made of the Polish authorities to respect the principles of the rule of law will cease to be relevant, and the conditions that have been set for the transfer of huge sums of money from the EU recovery fund to Poland will be relaxed or even abolished, are illusory and dangerous. Quite the contrary, these requirements and conditions must be perceived to be still valid, while their fulfilment is b ecoming more important and more urgent than before.
prof. dr Reiner Schmidt, dr h.c. UJ
Autor jest emerytowanym profesorem Uniwersytetu w Augsburgu, Katedra Prawa Publicznego, Administracyjnego Prawa Gospodarczego i Prawa Ochrony Środowiska.
Czy o polityce pieniężnej powinni decydować sędziowie?
Niniejszy esej jest oparty na mowie wygłoszonej w Krakowie, 15.10.2021 r. na uroczystości przyznania Profesorowi godności doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Poruszony w nim problem jest fragmentem ożywionej dyskusji na tle głośnego wyroku niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego z 5.05.2020 r. w sprawach połączonych 2 BvR 859/15, 2 BvR 1651/15, 2 BvR 2006/15 i 2 BvR 980/16, Public Sector Purchase Program (PSPP) i wcześniejszego wyroku Trybunału Sprawiedliwości C 493/17, Weiss.
Słowa kluczowe: Niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Sprawiedliwości UE, Europejski Bank Centralny, polityka pieniężna UE, zakres kontroli sądowej
prof. dr Reiner Schmidt, Doctor Honoris Causa of the Jagiellonian University in Krakow, Poland
The author is Emeritus Professor at the University of Augsburg, Germany, at the Chair of Public Law, Administrative Economic Law and Environmental Law.
Should Monetary Policy Decisions Be Made by Judges?
This essay is based on a speech delivered in Krakow on 15 October 2021, at the ceremony when Professor Schmidt was awarded the title of Doctor Honoris Causa of the Jagiellonian University. The problem discussed in it is a voice in a heated discussion provoked by the famed judgment of the German Federal Constitutional Court of 5 May 2020 in Joined Cases 2 BvR 859/15, 2 BvR 1651/15, 2 BvR 2006/15 and 2 BvR 980/16, Public Sector Purchase Program (PSPP), and the earlier judgment of the Court of Justice in case C 493/17, Weiss.
Keywords: German Federal Constitutional Court, Court of Justice of the EU, European Central Bank, EU monetary policy, scope of judicial review
Bibliografia / References
Kingreen Th., Vereinigte Staaten: Die Europäische Union im Lichte der Zäsuren des Föderalismus in den USA, „Archiv des öffentlichen Rechts” 2016/4.
Klein H.H., Überfordert, „Frankfurter Allgemeine Zeitung” z 31.05.2013 r.
Masing J., Verfassung im internationalen Mehrebenensystem [w:] Handbuch des Verfassungsrechts, red. M. Herdegen, J. Masing, R. Poscher, K.F. Gärditz, München 2021.
Rossi M., Recht in der Europäischen Union – Geregelte Änderbarkeit des Rechts als Erfordernis demokratischer Rechtsstaatlichkeit [w:] Europa: in Vielfalt geeint!, red. G. Kirchhof, M. Keller, R. Schmidt, München 2020.
Zoll F., Über die neuen Ideen für Europa. Das neue Recht und die neue Justiz [w:] Europa: in Vielfalt geeint!, red. G. Kirchhof, M. Keller, R. Schmidt, München 2020.
dr Rafał Kierzynka
Autor jest doktorem nauk prawnych, sędzią Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. i dyrektorem Departamentu Legislacyjnego Prawa Karnego w Ministerstwie Sprawiedliwości (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5982-7681).
Regres wzajemnego zaufania we współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii Europejskiej
Artykuł prezentuje najnowsze kierunki rozwoju prawa Unii Europejskiej z zakresu wzajemnego uznawania orzeczeń karnych. Zasada wzajemnego uznawania, uważana za podstawę skutecznej współpracy transgranicznej w sprawach karnych i zadekretowana w politycznych dokumentach Unii, nigdy nie została w wiążący sposób zdefiniowana. Z tego też względu dla określenia jej treści i zakresu kluczowe znaczenie ma orzecznictwo TS. Artykuł wskazuje na radykalną zmianę linii orzeczniczych TS w odniesieniu do tej właśnie fundamentalnej zasady w ostatnich latach. Poddaje analizie wyroki odnoszące się do pojęcia organu sądowego, naruszenia praw podstawowych w związku z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności oraz naruszenia ogólnych zasad praworządności. Stara się również przewidzieć skutki wyraźnego regresu wzajemnego zaufania dla przyszłości współpracy sądowej w sprawach karnych w UE.
Słowa kluczowe: zasada wzajemnego uznawania, zasada wzajemnego zaufania, współpraca transgraniczna w UE w sprawach karnych, przesłanki odmowy, organy sądowe, ochrona praw podstawowych
Pobierz treść artykułu
dr Rafał Kierzynka
The author is a doctor of laws, a judge of the Regional Court in Gorzow Wielkopolski, Poland, and director of the Criminal Law Legislative Department at the Polish Ministry of Justice (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5982-7681).
Regression of Mutual Trust in Judicial Cooperation in Criminal Matters in the European Union
This article presents recent developments in European Union law in the field of mutual recognition of criminal judgments. The principle of mutual recognition, considered to be the cornerstone of effective cross-border cooperation in criminal matters and decreed in Union policy documents, has never been defined in a binding way. For this reason, the case law of the CJ is crucial for determining its substance and scope. The article points to a radical change in the lines of case law of the CJ with regard to precisely this fundamental principle in recent years. It analyses judgments that discuss the concept of judicial authority, infringement of fundamental rights in connection with the conditions of serving a custodial sentence, and infringement of the general principles of the rule of law. It also tries to foresee the consequences of a clear regression of mutual trust for the future of judicial cooperation in criminal matters in the EU.
Keywords: principle of mutual recognition, principle of mutual trust, EU cross-border cooperation in criminal matters, grounds for refusal, judicial authorities, protection of fundamental rights
Bibliografia / References
La confiance mutuelle dans l’espace pénal européen, red. G. de Kerchove, A. Weyembergh, Bruxelles 2005.
Liability of Member States for the Violation of Fundamental Values of the European Union, red. A. Hatje, L. Tichý, Europarecht, Baden-Baden 2018.
Mapping Mutual Trust: Understanding and Framing the Role of Mutual Trust in EU Law, red. E. Brouwer, D. Gerard, Fiesole 2016.
Barcz J., Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego, „Państwo i Prawo” 2019/1.
Barcz J. [w:] J. Barcz, A. Grzelak, R. Szyndlauer, Problem praworządności w Polsce w świetle dokumentów Komisji Europejskiej. Okres „dialogu politycznego” 2016–2017, Warszawa 2020.
Frąckowiak-Adamska A., Granice wzajemnego zaufania w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/2.
Gruszczak A., Program Sztokholmski – uwagi wstępne [w:] Program Sztokholmski – implikacje i wyzwania dla Unii Europejskiej i Polski, red. A Gruszczak, Warszawa 2010
Herlin-Karnell E., Constitutional Principles in the Area of Freedom, Security and Justice [w:] EU Security and Justice Law After Lisbon and Stockholm, red. D.A. Arcarazo, C.C. Murphy, Bloomsbury Publishing, London 2014.
Janssens Ch., The Principle of Mutual Recognition in EU Law, Oxford 2013.
Kert R., The implementation and application of mutual recognition instruments in Austria [w:] The Future of Mutual Recognition in Criminal Matters in the European Union / L’avenir de la reconnaissance mutuelle en matière pénale dans l’Union européenne, red. G. Vernimmen-Van Tiggelen, L. Surano, A. Weyembergh, Bruxelles 2009.
Mik C., Czapliński W., Traktat o Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa 2005.
Mitsilegas V., Carrera S., Eisele K., The End of the Transitional Period for Police and Criminal Justice Measures Adopted before the Lisbon Treaty. Who Monitors Trust in the European Justice Area?, Brussels 2014.
Moraru M., „Mutual Trust” from the Perspective of National Courts: A Test in Legal Thinking [w:] Mapping Mapping Mutual Trust: Understanding and Framing the Role of Mutual Trust in EU Law, red. E. Brouwer, D. Gerard, Fiesole 2016.
Müller J.-W., Should the EU Protect Democracy and the Rule of Law inside Member States?, „European Law Journal” 2015/2.
Nicolaïdis T.K., Trusting the Poles? Constructing Europe Through Mutual Recognition, „Journal of European Public Policy” 2007/5.
Ostropolski T., Pojęcie organu sądowego w ramach współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/9.
Ostropolski T., The CJEU as a Defender of Mutual Trust, „New Journal of European Criminal Law” 2015/2.
Ostropolski T. [w:] S. Buczma i in., Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych. Komentarz do działu XIII KPK, Warszawa 2016.
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu ponadnarodowego, Warszawa 2019.
Willems A., The Court of Justice of the European Union’s Mutual Trust Journey in EU Criminal Law: From a Presumption to (Room for) Rebuttal, „German Law Journal” 2019/20.
Wischmeyer T., Generating Trust Through Law? Judicial Cooperation in the European Union and the „Principle of Mutual Trust”, „German Law Journal” 2016/17.
dr Marcin Łolik
Autor jest adwokatem współpracującym z Kancelarią Garrigues Polska sp.k. w Warszawie (ORCID: https://orcid.org/0000–0002-9046-4815).
Kilka uwag o zasadzie swobody umów w świetle zasad ogólnych prawa unijnego
Przedmiotem artykułu jest omówienie źródeł zasady swobody umów będącej pochodną autonomii kontraktowej w kontekście ogólnych zasad prawa unijnego i jej umiejscowienia w europejskim systemie prawnym, jak również zasygnalizowanie najciekawszych (zdaniem autora artykułu) zagadnień związanych z ograniczeniami zasady swobody umów na gruncie europejskiego systemu prawnego. Wybór tematu podyktowany jest doniosłym znaczeniem ogólnych zasad prawa europejskiego dla praktyki obrotu i teorii prawa oraz postępującą konwergencją systemów prawnych, a tym samym wartości prawnych występujących w ramach Unii Europejskiej.
Słowa kluczowe: zasada swobody umów, prawo umów, prawo europejskie, prawo prywatne, zasady prawa europejskiego, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej
dr Marcin Łolik
The author is an advocate cooperating with Garrigues Polska sp.k. law firm in Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9046-4815).
Some Remarks on the Principle of Freedom of Contract in the Light of General Principles of EU Law
The subject of the article is to discuss the sources of the principle of freedom of contract, which is a derivative of contractual autonomy, in the context of the general principles of EU law and its location in the European legal system, as well as to indicate the most interesting (in the author's opinion) issues related to the limitations of the principle of freedom of contract in the European legal system. The choice of topic is dictated by the importance of the general principles of European law for legal practice and for theory of law, as well as by the progressive convergence of legal systems and thus legal values within the European Union.
Keywords: freedom of contract, contract law, European law, private law, principles of European law, Charter of Fundamental Rights of the European Union
Bibliografia / References
von Bar Ch. i in. (red.), Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law. Draft Common Frame of Reference (DCFR), Munich 2009.
van Bockel B., Wattel P., New Wine into Old Wineskins: The scope of the Charter of Fundamental Rights of the EU after Åkerberg Fransson, „European Law Rview” 2013/6.
Basedow J., EU Private Law. Anatomy of a Growing Legal Order, Intersentia, Cambridge–Antwerp–Chicago 2021.
Broeckman J.M., A Philosophy of European Law, Leuven 1999.
Bydliński F., System und Prinzipien des Privatrechts, Wien–New York 1996.
Flume W., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts. Das Rechtsgeschäft, Berlin–Heidelberg–New York 1979.
Grzybowski S., System prawa cywilnego, t. 1, Cześć ogólna, Ossolineum 1974.
Hartkamp A., European Law and National Private Law: Effect of EU Law and European Human Rights Law on Legal Relationships between Individuals, Deventer: Kluwer 2012.
Jarass H.D., Art. 16 Unternehmerische Freiheit, Charta der Grundrechte des Europäischen Union. Kommentar, München 2021.
Kornezov A., Shaping the New Architecture of the EU System of Judicial Remedies: Comment on Inuit, „European Law Review” 2014/2.
Kowalik-Bańczyk K., Bezpośrednie stosowanie Karty Praw Podstawowych w krajowym postępowaniu sądowym gwarancją skuteczności prawa UE. Glosa do wyroku TS z 22 grudnia 2010 r., C-279/09, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/3.
Kożuch M., Karta Praw Podstawowych UE – samoistne źródło prawa czy zbiór zasad interpretacyjnych?, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015/10.
Larenz K., Wolf M., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, München 1997.
Lenaerts K., Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej a ochrona praw podstawowych, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013/1.
Lenaerts K., Gutiérrez-Fons J.A., The constitutional allocation of powers and general principles of EU law, „Common Market Law Review” 2010/6.
Łętowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004.
Masing J., Jedność i różnorodność europejskiej ochrony praw podstawowych, „Państwo i Prawo” 2017/12.
Medicus D., Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg 1997.
Miąsik D. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
Mikłaszewicz P., Obowiązki informacyjne w umowach z udziałem konsumentów na tle prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2008.
Neuner J. [w:] Europäische Methodenlehre, red. K. Reisenhuber, Berlin–New York 2010.
Oliver P., What purpose does Article 16 of the Charter serve? [w:] General Principles of EU law and European Private Law, red. U. Bernitz, X. Groussot, F. Schulyok, The Netherlands, Wolters Kluwer 2013.
Patti S. [w:] Rules and Principles in European contract Law, red. J. Rutgers, P. Sirena, Cambridge–Antwerp–Portland 2015.
Platje J., Bodźce i koszty transakcyjne a zmiany instytucjonalne oraz stan polskiej gospodarki w latach 1970–2000, tłum. M. Paradowska, Opole 2007.
Podkowik J., Wolność umów i jej ograniczanie w świetle Konstytucji RP, Warszawa 2015.
Reich N., Principles of Effectiveness and EU Contract Law [w:] Rules and Principles in European Contract Law, red. J. Rutgers, P. Sirena, Cambridge–Antwerpia–Portland 2015.
Remien O., Zwingendes Vertragsrecht und Grundfreiheiten des EG-Vertrags, Tübingen 2003.
Riesenhuber K., Europäisches Vertragsrecht, Berlin 2006.
Safjan M., Efekt horyzontalny praw podstawowych w prawie prywatnym: autonomia woli a zasada równego traktowania, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2009/2.
Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
Szpunar M., Zasada swobody umów w prawie wspólnotowym [w:] Zasady ogólne prawa wspólnotowego, red. C. Mik, Toruń 2007.
Wagner G., Zwingendes Vertragsrecht [w:] Die Revision des Verbraucher-Acquis, red. H. Eidenmüller i in., Tübingen 2011.
Weatherill S., Contract Law of the Internal Market, Cambridge–Antwerp–Portland 2016.
Wilhelmsson T., Social Justice in European Contract Law: a Manifesto, „European Law Journal” 2004/6.
Wróbel A., O niektórych aspektach koncepcji praw podstawowych UE jako zasad, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014/1.
Wróbel A. [w:] Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013.
Wróblewski M. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
Zawidzka-Łojek A. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 1, Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, red. S. Biernat, Warszawa 2020.
dr Wojciech Gierszewski, LL.M
Autor jest radcą prawnym i rzecznikiem patentowym w Gdańsku.
Opisowość oznaczenia graficznego – uwagi na tle unijnych znaków towarowych
Artykuł porusza tematykę opisowości oznaczenia graficznego rozpatrywaną na tle unijnych znaków towarowych. Tematyka nie była do tej pory przedmiotem opracowań, a ukazuje problematyczność rozumienia przeszkody opisowości w odniesieniu do znaków pozbawionych elementów słownych. Autor przedstawia specyfikę oznaczenia graficznego oraz wynikającą z tego niejednoznaczność w ustaleniu zarówno istoty, jak i zakresu rozumienia wskazanej przeszkody. Prezentuje kryteria ogólne opisowości oraz analizuje możliwe sposoby ujęcia przeszkody w odniesieniu do oznaczenia graficznego. Konfrontuje przeprowadzoną analizę ze stanowiskiem przyjętym w orzecznictwie dotyczącym unijnych znaków towarowych. Przedstawia też własne postulaty odnoszące się do korekty stosowanych kryteriów oceny.
Słowa kluczowe: znaki towarowe, zdolność odróżniająca, opisowość oznaczenia, graficzny znak towarowy, opisowość oznaczenia graficznego
dr Wojciech Gierszewski, LL.M
The author is an attorney at law and patent attorney in Gdansk, Poland.
The Notion of Descriptiveness. Remarks in the Context of the EU Figurative Trademarks
The article discusses the notion of descriptiveness of EU figurative trademarks. This subject has not yet been analysed separately and, as the paper shows, the obstacle of descriptiveness is problematic to be understood correctly. The author presents the peculiarities of figurative trademarks and the resulting lack of clarity in assessing the essence and the scope of understanding of the obstacle concerned. He presents the general criteria of descriptiveness and analyses potential ways of framing the obstacle with regard to figurative trademarks. He also confronts the analysis with the views presented in judicial decisions pertaining to EU trademarks. Finally, he presents his own proposals of corrections of the applied assessment criteria.
Keywords: trademarks, trademark’s distinctiveness, trademark’s descriptiveness, figurative trademark, figurative trademark’s descriptiveness
Bibliografia / References
Kur A. [w:] European Trademark Law. Commentary, red. A. Kur, M. Sentfleben, London 2017.
Philips J., Trade Mark Law: A Practical Anathomy, London 2004.
Ramsey L.P., Descriptive Trademarks and the First Amendment, „Tennessee Law Review”, 2003/70.
Skubisz R., Zdolność odróżniająca znaku towarowego w prawie europejskim i w prawie polskim [w:] Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005. Naczelny Sąd Administracyjny, red. J. Góral, J. Hausner, J. Trzciński, Warszawa 2005.
Bartłomiej Bieniek
Autor jest doradcą podatkowym oraz aplikantem adwokackim (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5231-9860).
Przesłanki wyłączenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego wynikające z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości (cz. 1)
Niniejsze opracowanie dotyczy problematyki wyłączeń w prawie do odliczenia podatku naliczonego. W składającym się z dwóch części artykule omówione zostały przesłanki wyłączenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego, które choć nie wynikają wprost z przepisów prawa, to zostały wypracowane przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w procesie wykładni przepisów prawa unijnego regulujących system podatku od wartości dodanej (VAT). W tej części publikacji analizie poddano rolę Trybunału Sprawiedliwości, jaką pełnił w procesie stosowania prawa podatkowego, oraz kwestię nadużycia prawa jako jedną z przesłanek wyłączenia prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Słowa kluczowe: podatek od towarów i usług, VAT, podatek naliczony, odliczenie VAT, Trybunał Sprawiedliwości, nadużycie prawa
Bartłomiej Bieniek
The author is a tax adviser and a trainee advocate (Lublin, Poland) (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5231-9860).
Grounds for Exclusion from the Right to Deduct Input Tax Resulting from Case Law of the Court of Justice (Part 1)
This paper concerns exclusions from the right to deduct input tax. The paper, which consists of two parts, discusses the grounds for exclusion from the right to deduct input tax, which grounds, although they do not derive directly from the law, have been developed in case law of the Court of Justice in the process of interpreting the provisions of EU law regulating the system of value added tax (VAT). This part of the publication analyses the role of the Court of Justice in the process of applying tax law and the issue of abuse of a right as one of the grounds for excluding the right to deduct input tax.
Keywords: value added tax, VAT, input tax, VAT deduction, Court of Justice, abuse of right
Bibliografia / References
Antonów D., Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w procesie stosowania prawa przez organy podatkowe [w:] Podatnik versus organ podatkowy, red. P. Borszowski, A. Huchla, E. Rutkowska-Tomaszewska, Wrocław 2011.
Będźmirowska P., O roli orzecznictwa TSUE w procesie harmonizacji prawa Unii Europejskiej z prawem krajowym, „Studia Iuridica Agraria” 2016, t. 14.
Brzeziński B., Lasiński-Sulecki K., Morawski W., Nadużycie prawa w podatku od towarów i usług [w:] Poprawa efektywności systemu podatkowego. Nowe narzędzia prawne w VAT i akcyzie, red. B. Brzeziński, K. Lasiński-Sulecki, W. Morawski, Warszawa 2018.
Dominik D., Orzecznictwo polskich sądów administracyjnych po wyrokach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, „Przegląd Podatkowy” 2010/1.
Dominik D., Militz M., Wpływ orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich na wykładnię polskich przepisów w zakresie podatków pośrednich, „Przegląd Podatkowy” 2009/10.
Dominik-Ogińska D., Czy można nadużyć oszustwa podatkowego? Refleksje na gruncie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Kwartalnik Prawno-Finansowy” 2018/2.
Dominik-Ogińska D., Nadużycie prawa na gruncie VAT [w:] Karuzele i inne oszustwa podatkowe. Metody przeciwdziałania unikaniu opodatkowania, red. I. Ożóg, J. Rudowski, Warszawa 2021.
Drozdek A., Machalica-Drozdek K., Zasada nadużycia prawa a oszustwo podatkowe w zakresie VAT, „Białostockie Studia Prawnicze” 2019/3.
Gajewski D. [w:] Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, red. D. Gajewski, Warszawa 2018.
Majczyna M. [w:] Przestępstwa karuzelowe i inne oszustwa w VAT, red. I. Ożóg, Warszawa 2017.
Mastalski R., Wpływ orzecznictwa na stosowanie prawa podatkowego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011/2.
Mączyński D., Bezpośredni wpływ orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na stanowienie prawa podatkowego w Polsce (wstęp do badań), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2019/3.
Mączyński D., Karuzela podatkowa – oszustwo czy nadużycie podatkowe? [w:] Współczesne problemy prawa podatkowego – teoria i praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogumiłowi Brzezińskiemu, t. 1, red. J. Głuchowski, Warszawa 2019.
Rogowska-Rajda B., Tratkiewicz T., Stosowanie klauzuli nadużycia prawa w VAT, „Przegląd Podatkowy” 2018/1.
Zalesiński A., Walor orzecznictwa podatkowego Trybunału Sprawiedliwości w polskim porządku prawnym [w:] Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach podatkowych, red. W. Nykiel, A. Zalasiński, LEX 2014.
Zasiewska K., VAT. Podstawowe zasady i ujęcie w rachunkowości, Warszawa 2012.
Miłosz Gapsa
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0986-5591).
Renegocjacja albo jednostronne środki ochronne, czyli brytyjskie stanowisko wobec protokołu irlandzkiego
Celem artykułu jest przedstawienie, jak protokół irlandzki, dołączony do umowy o wystąpieniu, kształtuje obecny status prawny Irlandii Północnej i w jaki sposób chciałoby go zmodyfikować Zjednoczone Królestwo. Objęcie Irlandii Północnej specjalną regulacją prawną było konieczne dla ochrony i poszanowania porozumienia wielkopiątkowego. W świetle postanowień protokołu irlandzkiego Irlandia Północna nadal podlega m.in. unijnym przepisom celnym i 287 innym aktom prawa UE, regulującym transport kolejowy, żywność, pasze czy własność intelektualną. W rezultacie między Irlandią Północną a Wielką Brytanią powstała de facto granica celna na Morzu Irlandzkim. Od ponad roku rząd Zjednoczonego Królestwa na różne sposoby wyraża swoje niezadowolenie z istniejącego stanu rzeczy. Jego obecne stanowisko zakłada ultimatum względem UE: albo dojdzie do renegocjacji protokołu irlandzkiego, albo zostaną zastosowane jednostronne środki ochronne w nim przewidziane.
Słowa kluczowe: protokół irlandzki, renegocjacja, jednostronne środki ochronne, umowa o wystąpieniu, Irlandia Północna
Miłosz Gapsa
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Lodz, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0986-5591).
Renegotiation or Unilateral Safeguard Measures, or the British Stance on the Northern Ireland Protocol
The purpose of this article is to present how the Protocol on Ireland/Northern Ireland, attached to the Withdrawal Agreement, shapes the current legal status of Northern Ireland and how the United Kingdom would like to modify it. The inclusion of Northern Ireland in a special legal regulation was necessary to protect and respect the Good Friday Agreement. In the light of the provisions of the Northern Ireland Protocol, Northern Ireland is still subject to, inter alia, EU customs regulations and 287 other EU legal acts regulating rail transport, food, animal feeds, or intellectual property. As a result, a de facto customs border was established between Northern Ireland and Great Britain on the Irish Sea. For more than a year, the British government has expressed its dissatisfaction with the state of affairs in various ways. Its current position is an ultimatum to the EU: either the Northern Ireland Protocol will be renegotiated, or the unilateral safeguard measures provided for therein will be applied.
Keywords: Northern Ireland Protocol, renegotiation, safeguard measures, Withdrawal Agreement, Northern Ireland
Bibliografia / References
Armstrong K.A., Governing With or Without Consent – The United Kingdom Internal Market Act 2020, „U.K. Const. L. Blog”, https://ukconstitutionallaw.org/2020/12/18/kenneth-armstrong-governing-with-or-without-consent-the-united-kingdom-internal-market-act-2020/ (dostęp: 22.11.2021 r.).
Boyce D.G., Nationalism in Ireland, Londyn 2003.
Cinar Y., From Conflict to Peace. Rehabilitation Process in the Phase of Transforming Conflict – The Case of Northern Ireland, Anchor Academic Publishing, Hamburg 2018.
Doyle J., Reflecting on the Northern Ireland Conflict and Peace Process: 20 years since the Good Friday Agreement, Irish Studies in International Affairs, Royal Irish Academy, Dublin 2018.
Garry J., The EU referendum Vote in Northern Ireland: Implications for our understanding of citizens’ political views and behaviour, Knowledge Exchange Seminar Series 2016–17, Northern Ireland Assembly 2016.
O’Neil J., PSNI investigating dozens of unlawful parades over NI Protocol, 25.05.2021 r., https://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-57238229 (dostęp: 22.11.2021 r.).
Phinnemore D., Hayward K., Whitten L., Melo Araujo B., Testing the Temperature II, czerwiec 2021, https://www.qub.ac.uk/sites/media/Media,1125200,smxx.pdf (dostep: 22.11.2021 r.).
Sutton M., Sutton Index of Deaths. Status of the person killed, https://cain.ulster.ac.uk/sutton/tables/Status.html (dostęp: 22.12.2021 r.).
Weatherill S., The Protocol on Ireland/Northern Ireland: Protecting the EU’s Internal Market at the Expense of the UK’s, „European Law Review” 2020/2.
Zuzanna Nowicka
Autorka jest stażystką w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Status sędziego powołanego z rażącym naruszeniem prawa – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 6.10.2021 r., C-487/19, Postępowanie zainicjowane przez W.Ż.
W omawianym wyroku C-487/19, W.Ż., Trybunał Sprawiedliwości dokonał interpretacji prawa unijnego w taki sposób, aby umożliwić rozstrzygnięcie, czy Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych (IKNiSP) orzekającą jednoosobowo w składzie obsadzonym przez sędziego powołanego z rażącym naruszeniem prawa można uznać za niezawisły i bezstronny sąd w rozumieniu prawa Unii. Ponadto rozważył, czy w związku z zasadą pierwszeństwa prawa Unii naruszenie to może prowadzić do uznania, że orzeczenia wydane przez tak obsadzony sąd nie istnieją w znaczeniu prawnoprocesowym. Szczególne znaczenie tego wyroku wynika z faktu, że rozumowanie Trybunału stanowi próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie o to, jakie skutki należy wiązać z uznaniem, że dany sąd nie spełnia warunków ustanowionych w prawie unijnym. Niniejsze opracowanie ma na celu zarysowanie powstających na tym tle komplikacji. Stanowi ono zarazem próbę zaproponowania rozwiązania, które pozwoli zapewnić optymalną ochronę interesów prawnych uczestników postępowań w sprawach rozpatrywanych przez sędziów powołanych z rażącym naruszeniem prawa przy jednoczesnym poszanowaniu zasady pewności prawa w kontekście trwającego kryzysu praworządności.
Słowa kluczowe: praworządność, sąd ustanowiony na mocy ustawy, niezawisłość sędziowska, zasada nieusuwalności sędziów, prawo do sądu, zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej, artykuł 19 ust. 1 akapit drugi TUE, uznanie orzeczenia za nieistniejące, sententia non existens
Zuzanna Nowicka
The author is an intern at the Court of Justice of the European Union.
Status of a Judge Appointed in Flagrant Breach of Law. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 6 October 2021, C-487/19, Proceedings initiated by W.Ż.
In case C-487/19, W.Ż., the Court of Justice interpreted EU law in such a way as to make it possible to decide whether Extraordinary Review and Public Affairs Chamber (IKNiSP), sitting as a single judge appointed in flagrant breach of law, can be regarded as an independent and impartial court in the light of European Union law. In addition, the Court of Justice considered whether, in the light of the principle of the primacy of European Union law, such infringement could lead to the conclusion that the judgments delivered by such a court can be declared null and void from the procedural law point of view.
The particular importance of this judgment arises from the fact that the reasoning of the Court approaches the question of what consequences could arise from the fact that a court does not satisfy the conditions laid down by European Union law. This article aims to outline the complications arising in this context. At the same time it is an attempt to propose a solution that will make it possible to ensure optimal protection of the legal interests of the parties in cases heard by judges appointed in flagrant breach of law, while respecting the principle of legal certainty in the context of the ongoing crisis of the rule of law.
Keywords: rule of law, tribunal established by law, independence of judges, principle of immunity of judges, right to a fair trial, principle of primacy of European Union law, second subparagraph of Article 19(1) TEU, declaring a judgment null and void, sententia non existens
Bibliografia / References
Bujalski R., TSUE rozstrzygnął sprawę sędziego Żurka. Omówienie wyroku TS z dnia 6 października 2021 r., C-487/19 (W.Ż.), LEX 2021.
Grajewski K., Dysfunkcjonalność Krajowej Rady Sądownictwa w polskim systemie ustrojowym po zmianach ustawowych: Uchwała składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20, „Gdańskie Studia Prawnicze”, 2020/48.
Kappes A., Skrzydło J., Czy wyroki neo-sędziów są ważne - rozważania na tle uchwały trzech połączonych Izb Sądu Najwyższego z 23.01.2020 r. (BSA I-4110-1/20), „Palestra” 2020/5.
Korzan K., Wyroki nieistniejące, „Przegląd Prawa i Administracji” 1976, t. 7.
Marcisz P., Koncepcja tworzenia prawa przez Trybunał Sprawiedliwości, Warszawa 2015.
Orłowska A., Czy orzeczenia Trybunału Europejskiego są precedensami? [w:] Teoretycznoprawne problemy integracji europejskiej, red. L. Leszczyński, Lublin 2004.
Stefko K., Glosa do orzeczenia Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1957 r., 2 CR 1107/54, OSPiKA 1957, poz. 35.
Szuniewicz M., Interpretacja prawa wspólnotowego – metody i moc wiążąca wykładni ETS, „Studia Prawnicze” 2006/1.
Szwed M., Orzekanie przez wadliwie powołanych sędziów jako naruszenie prawa do sądu w świetle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 12.03.2019 r., 26374/18, Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/7.
Wrzołek-Romańczuk M., Glosa do wyroku z 1.12.2020 r. wydanego przez Wielką Izbę Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii (skarga nr 26374/18), „Iustitia” 2021/1.
dr Agnieszka Jabłonowska
Autorka jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651).
Prawo konsumenckie Unii Europejskiej – pojęcie przedsiębiorcy w kontekście sprzedaży towarów za pośrednictwem platform internetowych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 4.10.2018 r., C-105/17, Komisia za zashtita na potrebitelite przeciwko Evelinie Kamenovej
Kolejnym kamieniem milowym judykatury omawianym w ramach tegorocznego cyklu jest wyrok C-105/17, Kamenova. Podobnie jak orzeczenia przybliżone w dwóch poprzednich numerach, komentowany wyrok dotyczy zakresu podmiotowego prawa konsumenckiego, wyznaczanego przez skorelowane ze sobą pojęcia konsumenta i przedsiębiorcy. W sprawie C-105/17, Kamenova, Trybunał dokonał wykładni tego ostatniego na gruncie dyrektyw 2005/29/WE i 2011/83/UE. Wyrok potwierdza, że pojęcie przedsiębiorcy wyrażone w obu aktach prawnych należy interpretować w sposób jednolity. Trybunał sformułował ponadto liczne kryteria, które sądy krajowe powinny uwzględniać przy ocenie, czy kontrahent konsumenta może być kwalifikowany jako przedsiębiorca. Zidentyfikowane kryteria nie są jednak ani wyczerpujące, ani wyłączne, natomiast spełnienie jednego lub nawet kilku z nich samo w sobie nie przesądza o statusie przedsiębiorcy.
Słowa kluczowe: pojęcie przedsiębiorcy, pojęcie praktyki handlowej, sprzedaż elektroniczna, art. 2 lit. c i d dyrektywy 2005/29/WE, art. 2 pkt 2 dyrektywy 2011/83/UE
dr Agnieszka Jabłonowska
The author is an assistant professor at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651).
European Union Consumer Law: The Notion of a Trader in the Context of Sale of Goods via Online Platforms. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 4 October 2018, C-105/17, Komisia za zashtita na potrebitelite v. Evelina Kamenova
Another notable judgment discussed in this year’s series of case law milestones is the ruling in case C-105/17, Kamenova. Like the judgments reviewed in the two previous issues, the commented case deals with the personal scope of consumer law, which is determined by the correlated concepts of consumer and trader. In case C-105/17, Kamenova, the Court interpreted the latter notion within the reading of Directives 2005/29/EC and 2011/83/EU. The judgment confirms that the concept of a trader, expressed in both legal acts, should be interpreted uniformly. Moreover, the Court defined a number of criteria that national courts should take into account when assessing whether a consumer’s counterparty may be qualified as a trader. However, the identified criteria are neither exhaustive nor exclusive, and meeting one or even several of them does not in itself determine one’s status as a ‘trader’.
Keywords: notion of trader, notion of commercial practice, electronic commerce, Article 2(c) and (d) of Directive 2005/29/EC, Article 2(2) of Directive 2011/83/EU
Bibliografia / References
Cauffman C., Goanta C., A New Order: The Digital Services Act and Consumer Protection, „European Journal of Risk Regulation” 2021/4.
Grochowski M., European Consumer Law after the New Deal: A Tryptich, „Yearbook of European Law” 2020.
Hatzopoulos V., The Collaborative Economy and EU Law, Oxford–Portland 2018.
Jabłonowska A., Prawo konsumenckie Unii Europejskiej – pośrednik jako sprzedawca w rozumieniu dyrektywy 1999/44/WE o sprzedaży towarów konsumpcyjnych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 9.11.2016 r., C-149/15, Sabrina Wathelet przeciwko Garage Bietheres & Fils SPRL, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/2.
Loos M.B.M., The Modernization of European Consumer Law (Continued): More Meat on the Bone After All, „European Review of Private Law” 2020/2.
Lorenz B., Informationspflichten bei eBay, „Verbraucher und Recht” 2008/9.
Meller-Hannich C., Krausbeck E., Wittke R., Der Verbraucher in der Sharing Economy, „Verbraucher und Recht” 2019/11.
Mucha J., Prawo konsumenckie Unii Europejskiej – pojęcie konsumenta w ujęciu dynamicznym oraz cesja roszczeń konsumenckich – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 25.01.2018 r., C-498/16, Maximilian Schrems przeciwko Facebook Ireland Limited, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/1.
Reich N., Micklitz H.-W., Economic law, consumer interests, and EU integration [w:] European Consumer Law, red. N. Reich, H.-W. Micklitz, P. Rott, K. Tonner, Cambridge 2014.
Riefa C., Consumer Protection and Online Auction Platforms: Towards a Safer Legal Framework, Londyn–Nowy Jork, 2015.
Willett C., Re-Theorising Consumer Law, „Cambridge Law Journal” 2018/1.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188)
