W stronę Europejskiego Zielonego Ładu
Profesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny EPS
W stronę Europejskiego Zielonego Ładu
Zmiany klimatyczne dotykają obecnie wszystkich mieszkańców Ziemi. Ekosystemy, ludzie i gospodarka we wszystkich regionach świata
są narażone na poważne skutki zmiany klimatu. W międzynarodowej debacie na temat następstw tych zmian Unia Europejska odgrywa
aktywną rolę i wysuwa się na pozycję lidera. Unia postawiła sobie ambitny cel: osiągnięcia do 2050 r. neutralności klimatycznej. Realizacja
tego założenia będzie wymagała dostosowania m.in. unijnej polityki klimatycznej, energetycznej, rolnej, transportowej czy podatkowej.
W grudniu 2019 r. KE w komunikacie „Europejski Zielony Ład” przedstawiła strategię mającą na celu przekształcenie Unii w sprawiedliwe
i dostatnie społeczeństwo z nowoczesną, zasobooszczędną gospodarką.
Pobierz treść artykułu
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
Towards a European Green Deal
Climate change is now affecting every inhabitant of the Earth. Ecosystems, people and economies in all regions of the world are exposed
to severe effects of climate change. The European Union is playing an active – indeed increasingly leading – role in the international debate
on the implications of these changes. The Union has set itself an ambitious goal: to achieve climate neutrality by 2050. To make this happen,
it will be necessary to adapt, among other things, the Union’s climate, energy, agricultural, transport and taxation policies. In December
2019, the European Commission set out a strategy to transform the Union into a just and prosperous society with a modern, resource-
efficient economy in its ‘European Green Deal’ communication.
dr Alicja Sikora
Uniwersytet Jagielloński, Katedra Prawa Europejskiego, UCLouvain, Université Saint Louis, CEDRE (Centre d’étude du droit de l’environnement); Rada Unii Europejskiej i Rada Europejska, Służba Prawna; adwokat (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6655-1679).
Europejski Zielony Ład – wyzwania zielonej transformacji
Europejski Zielony Ład to inicjatywa Komisji Europejskiej mająca na celu rozpoczęcie wielopłaszczyznowego procesu przejścia Unii w kierunku gospodarki neutralnej klimatycznie poprzez redukcję emisji dwutlenku węgla o 55% do 2030 r. oraz osiągnięcie neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do roku 2050. Przedmiotem niniejszego opracowania jest próba horyzontalnej analizy ogłoszonego 11.12.2019 r. komunikatu Komisji Europejskiej z perspektywy ewolucji unijnego porządku prawnego, w szczególności poprzez pryzmat prawnych i finansowych implikacji zielonej transformacji. Na aktualnym etapie wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu podstawowe wyzwanie dla Unii i jej państw członkowskich zawiera się bowiem w pytaniu, jak przekształcić ambitną agendę klimatyczną w skuteczne instrumenty prawne i ekonomiczne „w sprawiedliwy sposób, nie pozostawiając nikogo w tyle”. Jeśli Europejski Zielony Ład to droga do przekształcenia Unii w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę oraz świadomy program walki ze zmianami klimatu i degradacją środowiska naturalnego, postulat zielonej transformacji powinien stanowić coś więcej niż tylko kolejny etap rozwoju wspólnego rynku. W szczególności, aby Europejski Zielony Ład stał się realną szansą na konstruowanie przyszłości Unii i jej obywateli na zasadach zrównoważonego rozwoju i solidarności międzypokoleniowej oraz poszanowania zasobów naszej planety, musi on znaleźć swoje uzasadnienie w normach prawa Unii o walorze konstytucyjnym, w procesach o charakterze demokratycznym, a także swój wyraz w świadomości społecznej.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Europejski Zielony Ład, ewolucja prawa Unii, zmiany klimatu, dekarbonizacja, transformacja polityczno-gospodarcza, soft law, instrumenty finansowe
dr Alicja Sikora
Jagiellonian University in Krakow, Poland, Department of European Law; UCLouvain, Université Saint Louis, Brussels, CEDRE (Centre d’étude du droit de l’environnement); Council of the European Union and European Council, Legal Service; advocate (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6655-1679).
The European Green Deal: Challenges of Green Transition
The European Green Deal constitutes the European Commission's initiative to launch a multifaceted transition of the European Union towards a climate-neutral economy by reducing carbon emissions by 55% by 2030 and achieving neutrality in terms of CO2 emissions by 2050. This contribution constitutes an attempt at a horizontal analysis of the European Commission's communication announced on 11 December 2019 from the perspective of the evolution of EU legal order, in particular from the point of view of the legal and financial implications of the green transition. Indeed, at the current stage of implementation of the European Green Deal, the fundamental challenge for the Union and its Member States boils down to the question of how to translate the ambitious climate agenda into effective legal and economic instruments ‘in a fair way, leaving no one behind’. If the European Green Deal is the path to transforming the Union into a modern, resource-efficient and competitive economy, as well as a conscious programme to combat climate change and environmental degradation, a quest for a green transition should be more than just another stage in the development of the single market. In particular, in order for the European Green Deal to become a real opportunity to build a future for the Union and its citizens based on the principles of sustainable development, intergenerational solidarity, and respect for the resources of our planet, it needs to find its justification in EU legal norms of a constitutional rank, in democratic processes, and in public awareness.
Keywords: European Union, European Green Deal, evolution of Union law, climate change, decarbonization, political and economic transition, soft law, financial instruments
Bibliografia / References
Baldin S., Biodiversity as a common good [w:] Environmental Sustainability in the European Union, red. S. Baldin, S. de Vido, Trieste 2020.
Casado Pérez V., Orlando E., Introduction, Special Section: Climate Litigation, „German Law Journal” 2021/22.
Hickel J., Less is More: How Degrowth Will Save the World, London 2021.
Jaaskinen N., Final Thoughts [w:] EU Soft Law in the Member States. Theoretical Findings and Empirical Evidence, red. M. Eliantonio, E. Korkea-aho, O. Stefan, Oxford 2021.
Kim R.E., Kotzé L.J., Planetary boundaries at the intersection of Earth system law, science and governance: A state‐of‐the‐art review, „Review of European, Comparative & International Environmental Law” 2021/1.
Komárek J., Why read The Transformation of Europe today? On the limits of a liberal constitutional imaginary, „ICourts Working Papers” 2020/213.
Miccinilli M., Europe’s green deal needs to effectively handle rising distributional effects, „European Energy Climate Journal” 2020/1.
Schoenefeld J.J., The European Green Deal: What Prospects for Governing Climate Change With Policy Monitoring?, „Politics and Governance” 2021/3.
Scott J., The Multi-Level Governance of Climate Change [w:] The Evolution of EU Law, red. P. Craig, G. de Búrca, Oxford 2011.
Setzer J., Byrnes R., Global trends in climate change litigation: 2020 snapshot, https://www.lse.ac.uk/granthaminstitute/wp-content/uploads/2020/07/Global-trends-in-climate-change-litigation_2020-snapshot.pdf.
Sikora A., Constitutionalisation of environmental protection in EU Law, Zutphen 2020
Sikora A., European Green Deal – legal and financial challenges of climate change, „ERA Forum” 2021.
Sikora A., Konstytucjonalizacja ochrony środowiska w prawie Unii Europejskiej, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/2.
Sikora A., Ochrona środowiska naturalnego jako element składowy koncepcji „rdzenia konstytucyjności” Unii Europejskiej, „Przegląd Konstytucyjny” 2021/3.
Weiler J.H.H., Transformations of Europe, „Yale Law Journal” 1991/8.
dr Ilona Przybojewska
Autorka jest adiunktem w Centrum Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Dostarczanie czystej, przystępnej cenowo i bezpiecznej energii w świetle zamierzeń Europejskiego Zielonego Ładu
Europejski Zielony Ład jest wielowymiarową inicjatywą Komisji Europejskiej, w ramach której jednym z podstawowych dążeń jest zapewnienie dostarczania czystej, przystępnej cenowo i bezpiecznej energii. W ślad za odnośnym komunikatem ze strony Komisji Europejskiej pojawiły się inicjatywy legislacyjne odnoszące się w szczególności do zmian istniejących unijnych regulacji dotyczących transeuropejskich sieci energetycznych, energii ze źródeł odnawialnych czy efektywności energetycznej. Inicjatywy te wpisują się w poszczególne komponenty bezpieczeństwa energetycznego, do których należy zagwarantowanie ciągłości dostaw energii, możliwość zakupu energii po racjonalnych cenach czy przestrzeganie wymogów ochrony środowiska naturalnego.
Słowa kluczowe: Europejski Zielony Ład, czysta energia, odnawialne źródła energii, efektywność energetyczna, transeuropejskie sieci energetyczne
dr Ilona Przybojewska
The author is an assistant professor at the Centre of Environmental Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664)
Supplying Clean, Affordable and Secure Energy in the Light of European Green Deal Objectives
The European Green Deal is a multidimensional initiative of the European Commission; one of the fundamental tasks is ensuring supply of clean, affordable and secure energy. The general communication from the European Commission was complemented by a set of legal proposals to amend existing European Union provisions, in particular those concerning trans-European energy networks, renewable energy sources, and energy effectiveness. The intended amendments fit in with the structure of energy security, encompassing the components of guaranteeing continuity of energy supplies, possibility to purchase energy at rational prices, and observance of requirements referring to environmental protection. These legal proposals deserve a proper analysis in terms of the scope and character of their potential influence, which is the main objective of the present article.
Keywords: European Green Deal, clean energy, renewable energy sources, energy effectiveness, trans-European energy networks
Bibliografia / References
Barton B., The Law of Energy Efficiency [w:] Beyond The Carbon Economy: Energy Law in Transition, red. D.N. Zillman i in., Oxford 2008.
Böhringer Ch., Keller A., Bortolamedi M., Rahmeier Seyffarth A., Good things do not always come in threes. On the excess cost of overlapping regulation in EU climate policy, „Energy Policy” 2016/94.
Długosz T., Bezpieczeństwo energetyczne i innowacyjność [w:] Regulacja – innowacja w sektorze energetycznym, red. A. Walaszek-Pyzioł, Warszawa 2013.
Jensen S., Mohlin K., Pittel K., Sterner T., An Introduction to the Green Paradox: The Unintended Consequences of Climate Policies, „Review of Environmental Economics and Policy” 2015/2.
Kowalski A., Usługa powszechna w prawie energetycznym [w:] Regulacja – innowacja w sektorze energetycznym, red. A. Walaszek-Pyzioł, Warszawa 2013.
Krämer L., Planning for Climate and the Environment: the EU Green Deal, „Journal for European Environmental & Planning Law” 2020/17.
Lauriol T., Energy Law in France [w:] Energy Law in Europe. National, EU and International Regulation, red. M. Roggenkamp i in., Oxford 2007.
Levoyannis C., The EU Green Deal and the Impact of the Future of Gas and Gas Infrastructure in the European Union [w:] Aspects of the Energy Union. Application and Effects of European Energy Policies in SE Europe and Eastern Meditteranean, red. M. Mathioulakis, Cham 2021.
Lisicka H., Koncepcja zrównoważonego rozwoju podstawą polityki przemysłowej i ochrony środowiska, „Ochrona Środowiska. Prawo i Polityka” 1998/1.
Nowacki M., Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego w UE, Warszawa 2010.
Pineda I., Challenges and Opportunities in Renewable Energy Developments [w:] Aspects of the Energy Union. Application and Effects of European Energy Policies in SE Europe and Eastern Meditteranean, red. M. Mathioulakis, Cham 2021.
Roggenkamp M.M., Protecting Energy Infrastructure in the EU: The Impact of External Damages on Supply Security [w:] Energy Networks and the Law. Innovative Solutions in Changing Markets, red. M.M. Roggenkamp i in., Oxford 2012.
Schittekatte T. i in., Making the TEN-E regulation compatible with the Green Deal: Eligibility, selection, and cost allocation for PCIs, „Energy Policy” 2021/156.
Skjærseth J.B., Linking EU climate and energy policies: policy-making, implementation and reform, „International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics” 2016/4.
Skjærseth J.B., Towards a European Green Deal: The evolution of EU climate and energy policy mixes, „International Environmental Agreements” 2021/21.
Sommer J., Prawo własności a ochrona środowiska w warunkach gospodarki rynkowej [w:] Ochrona środowiska a prawo własności, red. J. Sommer, Wrocław 2000.
Stram B.N., Key challenges to expanding renewable energy, „Energy Policy” 2016/96.
Trincado E. i in., The European Union Green Deal: Clean Energy Wellbeing Opportunities and the Risk of the Jevons Paradox, „Energies” 2021/14.
dr Hanna Banaszek
Autorka jest doktorem nauk prawnych, pracuje jako associate w kancelarii Głuchowski Siemiątkowski Zwara i Partnerzy (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8661-6089).
Fit for 55 – rewizja unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) w ramach Europejskiego Zielonego Ładu
Negatywne zmiany klimatu i walka z tym zjawiskiem stanowią najbardziej aktualne globalne wyzwania, których powagę dostrzega się także w Unii Europejskiej. Z tego względu UE coraz bardziej aktywnie promuje inicjatywy, które realizują cele pro-klimatyczne. Rezultatem aktywności UE w powyższym zakresie jest w szczególności tzw. Europejski Zielony Ład. Na podstawie założeń Europejskiego Zielonego Ładu, w ramach komunikatu KE Fit for 55 opublikowano szczegółowy pakiet propozycji regulacyjnych, które m.in. w istotny sposób zmieniają dotychczasowy kształt unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Poza kluczową dla tego systemu dyrektywą ETS, modyfikacje mają objąć w szczególności rozporządzenie 2015/757 i decyzję MSR. W opracowaniu uwzględnione zostały wybrane zmiany w zakresie EU ETS o charakterze zrębowym dla tego systemu. W szczególności zostały omówione propozycje dotyczące objęcia EU ETS sektorów dotychczas pozostających poza tym systemem – transportu morskiego, budownictwa i transportu drogowego. Przy czym w odniesieniu do dwóch ostatnich planuje się stworzenie systemu odrębnego od EU ETS, bazującego jednak na jego doświadczeniach. Poza kwestią rozszerzenia EU ETS w artykule ujęto także problematykę zmian odnoszących się do sposobu wykorzystania dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji i związane z tym zmiany modelu finansowania inwestycji niskoemisyjnych w ramach Funduszu Modernizacyjnego oraz kwestię zmian w zakresie liniowego współczynnika redukcji (LFR) i jednorazowej korekty puli uprawnień do emisji.
Słowa kluczowe: dyrektywa ETS, EU ETS, system handlu uprawnieniami do emisji, Europejski Zielony Ład, Gotowi na 55, Fundusz Modernizacyjny
Pobierz treść artykułu
dr Hanna Banaszek
The author is a doctor of laws; she works as an associate at Głuchowski Siemiątkowski Zwara i Partnerzy law firm, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8661-6089)
Fit for 55: Revision of the EU Emissions Trading System (EU ETS) under the European Green Deal
Harmful climate change and the fight against this phenomenon are among the most current global challenges. Their seriousness is also recognized by the European Union. For this reason, the EU has become increasingly active in terms of promoting initiatives that pursue climate-friendly goals. One result of the EU’s activity in this respect is, in particular, the European Green Deal. Based on the assumptions of the European Green Deal, a detailed package of regulatory proposals was published as part of the EC ‘Fit for 55’ Communication of 14 July 2021, which, inter alia, significantly changes the current shape of the EU Emissions Trading System (EU ETS). In addition to the ETS Directive (2003/87/EC), which is of key importance for this system, the changes will affect, in particular, Regulation (EU) 2015/757 and the Market Stability Reserve (MSR) Decision (2015/1814). The study considers a selection of proposals that modify the core of the EU ETS. In particular, the proposals to include in the EU ETS sectors that so far have been outside this system – maritime transport, construction and road transport, are discussed. With regard to the last two, the proposals include the establishment of a new system, separate from the EU ETS, but based on its experience. In addition to expanding the EU ETS to include a few new sectors, the study also covers the changes relating to the use of auction revenues and the related changes in the model of financing low-emission investments under the Modernization Fund, as well as the issue of changes in the linear reduction factor (LFR) and one-off downward adjustment of the emissions cap.
Keywords: ETS Directive, EU ETS, Emissions Trading System, European Green Deal, Fit for 55, Modernization Fund
dr Olga Śniadach
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Europejskiego i Komparatystyki Prawniczej, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1707-4535).
Unijna strategia „od pola do stołu” – sprawiedliwy, zdrowy i przyjazny środowisku system żywnościowy
Strategia „od pola do stołu” została określona jako serce Zielonego Ładu. W swoich założeniach ma przyczynić się do tego, aby system żywnościowy był sprawiedliwy, zdrowy i przyjazny środowisku. Transformacja będzie wymagała działań ze strony wszystkich podmiotów: producentów żywności oraz konsumentów. Komisja zaproponowała harmonogram działań oraz konkretne inicjatywy ustawodawcze. Jednak planowane zmiany już na etapie ich ogłoszenia wzbudziły ogromne kontrowersje. Celem artykułu jest przybliżenie strategii oraz próba jej oceny.
Słowa kluczowe: zrównoważoność, produkty rolne, wspólna polityka rolna, zrównoważona konsumpcja żywności
Pobierz treść artykułu
dr Olga Śniadach
The author is an assistant professor at the Department of European Law and Comparative Law, Faculty of Law and Administration, University of Gdansk, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1707-4535)
EU Farm to Fork Strategy: A Fair, Healthy, and Environmentally-Friendly Food System
The Farm to Fork Strategy has been described as the heart of the Green Deal. In its assumptions, it is meant to contribute to the food system being fair, healthy, and environmentally-friendly. The transformation will require action from all actors: both food producers and consumers. The Commission has proposed a roadmap and concrete legislative initiatives. However, the planned changes already at the stage of their announcement aroused great controversy. The article aims to present the Farm to Fork strategy and tries to evaluate it.
Keywords: sustainability, agricultural products, common agricultural policy, sustainable food consumption
Bibliografia / References
Adamczak-Retecka M., Śniadach O., Cliamte Change and Food Securitt. The Legal Aspects with Special Focus on the European Union, Gdańsk 2018.
Ekardt F., Sustainability. Transformation, Governance, Ethics, Law, Springer 2020.
Greenpeace, Tuczenie problemu. Niebezpieczna intensyfikacja hodowli zwierząt w Europie, https://storage.googleapis.com/planet4-poland-stateless/2019/06/d8f852c0-d8f852c0-tuczenie_problemu_raportgp.pdf (dostęp: 23.01.2022 r.).
Henneberry S., Carrasco C., Food Security Issues: Concepts and the Role of Emerging Markets [w:] Food Security in an Uncertain World, red. A. Schmitz, P.L. Kennedy, T.G. Schmitz, Emerald 2015.
Małysz J., Ekonomiczna interpretacja bezpieczeństwa żywnościowego [w:] Bezpieczeństwo żywności w erze globalizacji, red. S. Kowalczyk, Warszawa 2009.
Niedźwiedzka B., Przemysłowe hodowle zwierząt- środowiskowa i etyczna katastrofa, https://naukadlaprzyrody.pl/2021/04/05/przemyslowe-hodowle-zwierzat-srodowiskowa-i-etyczna-katastrofa/ (dostęp: 23.01.2022 r.).
Schebesta H., Bernaz N. Macchi Ch., The European Union Farm to Fork Strategy: Sustainability and Responsible Business in the Food Supply Chain, „European Food and Feed Law Review” 2020/5.
Schebesta H., Candel J.J.L., Game-changing potential of the EU’s Farm to Fork Strategy, „Nature Food” 2020/1, https://www.nature.com/articles/s43016-020-00166-9.pdf (dostęp: 2.02.2022 r.).
Starzyńska A., Od pola do stołu. Nowa strategia Komisji Europejskiej, „Food Lex” 2020/3.
Śniadach O., Akwaklutura morska a bezpieczeństwo żywnościowe w UE [w:] Europeizacja Prawa Morskiego, red. M. Adamowicz, J. Nawrot, Gdańsk 2016.
Śniadach O., Czy potrzebujemy prawa do żywności?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/2.
Śniadach O., Ekoprawo w rolnictwie i produkcji żywności [w:] Ekoprawo. Prawo środowiskowe, red. J. Ciechanowicz-McLean, Gdańsk 2019.
Tyszka M., Co myślą organizacje rolnicze o przyjęciu przez PE strategii „Od pola do stołu”?, https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/ochrona-roslin/co-mysla-organizacje-rolnicze-o-przyjeciu-przez-pe-strategii-od-pola-do-stolu,112229.html (dostęp: 24.01.2022 r.).
Wąs A., Malak-Rawlikowska A., Majewski E., Nowy model funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE po roku 2020 – wyzwania dla Polski, „Problems of Agricultural Economics. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej” 2018/4.
Wojciechowski P., Prywatne prawo żywnościowe [w:] System prawa żywnościowego, red. M. Korzycka, P. Wojciechowski, Warszawa 2017.
Małgorzata Romanowicz
Autorka jest absolwentką prawa na Uniwersytecie Gdańskim. Od 2015 r. pracuje w MSZ w pionie zajmującym się koordynacją polityki europejskiej, a od 2018 r. pełni funkcję Mertenski w Stałym Przedstawicielstwie RP przy UE w Brukseli, odpowiadając za przygotowanie posiedzeń Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER część I)
Gotowi na transformację? Polityka klimatyczna Unii Europejskiej w świetle Pakietu Fit for 55
W artykule przedstawiono kamienie milowe rozwoju polityki klimatycznej UE w ostatnim okresie, uwzględniając w szczególności inicjatywy legislacyjne podjęte w celu redukcji emisji dwutlenku węgla o 55% do 2030 r. i osiągnięcia neutralności węglowej do 2050 r. Tekst koncentruje się przede wszystkim na pakiecie Fit for 55 oraz jego legislacyjnych i pozalegislacyjnych elementach. Znaczna część artykułu odnosi się do instytucjonalnego kształtu środowiska negocjacyjnego. Autorka analizuje okoliczności warunkujące skuteczność transformacji w kontekście dostępnych instrumentów finansowych.
Słowa kluczowe: polityka klimatyczna UE, Europejski Zielony Ład, zielona transformacja, sprawiedliwa transformacja, pakiet Fit for 55, Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski, stanowienie prawa w UE
Małgorzata Romanowicz
The author completed legal studies at the University of Gdansk, Poland. Since 2015, she has worked at the Ministry of Foreign Affairs in the department dealing with the coordination of European policy, since 2018 she has been a Mertens at the Permanent Representation of the Republic of Poland to the EU in Brussels.
Are We Ready for a Transition? EU Climate Policy in the Light of the ‘Fit for 55’ Package
The paper outlines the milestones in the recent development of the EU climate policy, in particular with regard to the legal measures undertaken in order to reduce carbon emissions by 55% by 2030 and achieve carbon neutrality by 2050. It is primarily focused on the ‘Fit for 55’ Package and its both legislative and non-legislative elements. A substantial part of the text refers to the institutional setup of the negotiating environment. The author analyses the conditions for successful transformation in the context of the available financial instruments.
Keywords: EU climate policy, European Green Deal, green transition, fair transition, ‘Fit for 55’ Package, European Council, Council of the EU, European Parliament, law-making in the EU
Bibliografia / References
Banaszek H., Fit for 55 – rewizja unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, „Europejski Przegląd Sądowy” 2022/2.
Fleming R., Mauger R., Green and Just? An Update on the ‘European Green Deal’, „Journal for European Environmental & Planning Law” 2021/18.
Goździewcz-Biechońska J., Prawne instrumenty redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze non-ETS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2021/10.
Sikora A., European Green Deal – legal and financial challenges of the climate change, „ERA Forum” 2021/4.
dr Anna Podolska
Autorka jest adwokatem, adiunktem w Katedrze Praw Człowieka i Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Gdańskiego (ORCID: https://orcid.org/ 0000-0002-5380-9570)
Czy Unia boi się GMO? – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 25.07.2018 r., C-528/16, Confédération paysanne i in. przeciwko Premier ministre i Ministre de lʼagriculture, de l’agroalimentaire et de la forêt
Wykorzystanie organizmów zmodyfikowanych genetycznie niesie ze są duży potencjał dla gospodarki rolnej, wyżywienia i ochrony środowiska naturalnego. W tych samych obszarach stanowi też istotne zagrożenie. Poważnym problemem jest przede wszystkim dokonanie oceny potencjalnego ryzyka. Takie postępowania są jednak długotrwałe i mogą blokować proces inwestycyjny. Unia wprowadziła wspólne ramy uwalniania organizmów zmodyfikowanych genetycznie do środowiska. Regulacje bazują na zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego, podkreślając znaczenie zasady prewencji, ostrożności i oceny ryzyka. Mimo że akty bazują na normach o charakterze ścisłym i technicznym, pozostawiono sferę interpretacji dla podmiotów je stosujących. W omawianym orzeczeniu Trybunał podejmuje się doprecyzowania, jak należy w świetle prawa unijnego rozumieć termin „organizm zmodyfikowany genetycznie”, oraz ocenia wyłączenia pewnych metod i technik służących do modyfikacji spod prawa unijnego. W szerszym ujęciu przedmiotem rozważań jest pytanie, jak dalece postęp nauki i techniki może wpływać na stosowanie norm prawnych.
Słowa kluczowe: organizm zmodyfikowany genetycznie, mutageneza, zasada ostrożności, ocena ryzyka
dr Anna Podolska
The author is an advocate, assistant professor at the Department of Human Rights and Intellectual Property Law, University of Gdansk, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5380-9570)
Is the EU Scared of GMOs? Commentary on Judgment of the Court of Justice (Grand Chamber) of 25 July 2018, C-528/16, Confédération paysanne and Others v. Premier ministre and Ministre de l’agriculture, de l’agroalimentaire et de la forêt
The use of genetically modified organisms carries great potential for agriculture, for the nutrition sector, and environmental protection. In the same areas, it also represents a significant risk. Firstly, the assessment of potential risks is a serious problem. Such proceedings are lengthy and can block the investment process. The EU has introduced a common framework for the release of GMOs into the environment. The regulations are based on ensuring an adequate level of safety for human health and for the environment, emphasizing the importance of the principle of prevention, precaution, and risk assessment. Although the acts are based on strict and technical standards, the sphere of interpretation was left to the entities applying them. In the commented ruling, the Court attempts to clarify how the term ‘genetically modified organism’ should be understood under EU law as well as assesses the exclusion from EU law of certain methods and techniques used for modification. In a broader sense, the question is to what extent progress in science and technology can affect the application of legal norms.
Keywords: genetically modified organism, mutagenesis, precautionary principle, risk assessment
Bibliografia / References
Adamczak-Retecka M., Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody klimatyczne z perspektywy prawa Unii Europejskiej, Gdańsk 2017.
Blenkinsop P., EU calls for rethink of GMO rules for gene-edited crops, https://www.reuters.com/world/europe/eu-calls-rethink-gmo-rules-gene-edited-crops-2021-04-29/ (dostęp: 19.01.2022 r.).
Broothaerts W. i in., New genomic techniques. State-of-the-art review, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/5a661f2b-a180-11eb-b85c-01aa75ed71a1/language-en (dostęp: 19.01.2022 r.).
Dobbs M., Co-existence of genetically modified organisms in the European Union: A veritable choice for whom? [w:] Research Handbook on EU Agriculture Law, red. J.A. McMahon, M.N. Cardwell, Cheltenham–Northampton 2014.
Guida A., The 2017 Fidenato case and the 2015 Directive: The curious case of GMOs in Europe, „Review of European, Comparative and International Environmental Law” 2020/2.
Jans J.H., Vedder H.B., European Environmental Law After Lisbon, Groningen–Amsterdam 2011.
Korzycka M., Wybrane obszary szczegółowej regulacji prawa żywnościowego [w:] M. Korzycka, P. Wojciechowski, System prawa żywnościowego, Warszawa 2017.
Paraskevopoulos K., Federici S., Overview of EFSA and European national authorities’ scientific opinions on the risk assessment of plants developed through New Genomic Techniques, https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2021.6314 (dostęp: 19.01.2022 r.).
Poli S., Scientific Advice in the GMO Area [w:] Foundation of EU Food Law and Policy. Ten Years of the European Food Safety Authority, red. A. Alemanno, S. Gabbi, Farnham 2014.
Same G., European Green Deal: GMOs completely absent, https://theconservative.online/article/european-green-deal-gmos-completely-absent (dostęp: 19.01.2022 r.).
Schönig W., The European Commission’s Take On Novel Genomic Techniques (NGTs) In Light Of CJEU’s Ruling In Case C-528/16, https://www.jdsupra.com/legalnews/the-european-commission-s-take-on-novel-7256055/ (dostęp: 19.01.2022 r.).
Van der Meer P. i in., The Status under EU Law of Organisms Developed through Novel Genomic Techniques, „European Journal of Risk Regulation” 2021/1.
dr Agnieszka Jabłonowska
Autorka jest adiunktem w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651)
Prawo konsumenckie Unii Europejskiej – pośrednik jako sprzedawca w rozumieniu dyrektywy 1999/44/WE o sprzedaży towarów konsumpcyjnych – wprowadzenie i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 9.11.2016 r., C-149/15, Sabrina Wathelet przeciwko Garage Bietheres & Fils SPRL
W ramach tegorocznego cyklu pt. „Kamienie milowe orzecznictwa” zostaje podjęta problematyka z zakresu prawa konsumenckiego. W komentowanym wyroku C-149/15, Wathelet, Trybunał Sprawiedliwości dokonał wykładni pojęcia sprzedawcy na gruncie dyrektywy 1999/44/WE o sprzedaży towarów konsumpcyjnych. Zdaniem Trybunału pojęcie to może obejmować pośrednika, jeżeli fakt, że właścicielem sprzedawanego towaru jest osoba fizyczna, na rzecz której pośrednik działał, nie został konsumentowi należycie zakomunikowany. Wyrok ma kluczowe znaczenie dla określenia zakresu podmiotowego prawa konsumenckiego i wpisuje się w szerszą debatę na temat stosowania i rozwoju prawa w dobie rosnącego znaczenia pośredników, w szczególności w gospodarce cyfrowej.
Słowa kluczowe: pojęcie sprzedawcy, pośrednik jako sprzedawca, sprzedaż konsumencka, art. 1 ust. 2 lit. c dyrektywy 1999/44/WE
Badania prowadzące do powstania publikacji zostały sfinansowane przez Narodowe Centrum Nauki w ramach realizacji projektu badawczego „Ochrona konsumentów w gospodarce współpracy (ang. collaborative economy) – analiza prawnoporównawcza” (nr projektu: 2015/19/N/ HS5/01557).
dr Agnieszka Jabłonowska
The author is an assistant professor at the Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9622-0651)
European Union Consumer Law: Intermediary as a Seller Within the meaning of Directive 1999/44/EC on Sale of Consumer Goods. Introduction and Judgment of the Court of Justice of 9 November 2016, C-149/15, Sabrina Wathelet v. Garage Bietheres & Fils SPRL
As part of this year’s ‘Case law milestones’ series, landmark cases in the field of consumer law are discussed. In the commented judgment C-149/15 Wathelet, the Court of Justice interpreted the notion of seller under Directive 1999/44/EC on the sale of consumer goods. According to the Court, the concept may include an intermediary if the fact that the intermediary was acting on behalf of a natural person was not properly communicated to the consumer. The judgment plays an important role in defining the group of entities consumer law applies to, as well as forms part of a broader debate on the application and development of the law, as the importance of intermediaries, particularly in the digital economy, is growing.
Keywords: notion of seller, intermediary as seller, consumer sales, Article 1(2)(c) of Directive 1999/44/EC
The research that led to the preparation of this paper was financed by the Polish National Science Centre. It was part of a research project ‘Consumer protection in the collaborative economy: Comparative law analysis’ (project No.: 2015/19/N/ HS5/01557).
Bibliografia / References
Cauffman C., Goanta C., A New Order: The Digital Services Act and Consumer Protection, „European Journal of Risk Regulation” 2021/4.
Devolder B., Contractual Liability of the Platform [w:] The Platform Economy: Unravelling the Legal Status of Online Intermediaries, red. B. Devolder, Cambridge 2019.
Grochowski M., European Consumer Law after the New Deal: A Tryptich, „Yearbook of European Law” 2020.
Loos M.B.M., The Modernization of European Consumer Law (Continued): More Meat on the Bone After All, „European Review of Private Law” 2020/2.
Tereszkiewicz P., Digital Platforms: Regulation and Liability in the EU Law, „European Review of Private Law” 2018/6.
de Vries A., Jabłonowska A., Article 11: Duty to Inform about Platform Operator and Supplier [w:] Discussion Draft of a Directive on Online Intermediary Platforms. Commentary, red. Ch. Busch, G. Dannemann, H. Schulte-Nölke, A. Wiewiórowska-Domagalska, F. Zoll, Kraków 2019.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287)
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188)
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188)
