Gerrard Boot is hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden en raadsheer bij het Gerechtshof Amsterdam. We interviewden hem over zijn recentelijke verschenen boek ‘Arbeidsrechtelijke maatregelen in corona-tijd’, waarin hij de verschillende financiële regelingen met tekst en toelichting beschrijft. Welke arbeidsrechtelijke impact verwacht hij van COVID-19? En wat raadt hij arbeidsrechtadvocaten aan bij vraagstukken rondom de corona-regelingen?
Wat is de meerwaarde van uw boek ‘Arbeidsrechtelijke maatregelen in corona-tijd’?
Begin maart werd duidelijk dat de overheid bedrijven en zelfstandigen de mogelijkheid wilde geven om een aanvraag voor financiële regelingen in te dienen. De reden hiervoor was om de banen en inkomens van zoveel mogelijk mensen veilig te stellen. Voor die aanvragen wilde ik een model ontwikkelen en een toelichting geven. De regelingen veranderden vaak en omdat ik voor alle regelingen de veranderingen had bijgehouden met tekst en toelichting, ontstond het idee om er een boek van te maken. De Modellen voor de Rechtspraktijk vormden de basis, maar het boek is veel uitgebreider.
Als je zoekt naar wanneer welke verandering geldt, moet je op allerlei plekken kijken. In het boek ’Arbeidsrechtelijke maatregelen in corona-tijd’ heb ik alle wijzigingen onder elkaar gezet inclusief een uitgebreide toelichting. Het boek is geschreven voor de praktijkgebruiker en is een van de eersten in zijn soort. Als je als advocaat je cliënten actueel en goed wilt adviseren, dan is dit boek een goede basis. Daarnaast raad ik advocaten aan om de jurisprudentie bij te houden.
Blijft het boek actueel?
De overheid nam deze maatregelen half maart, omdat het onzeker was wat COVID-19 zou brengen. Werkgevers, werknemers en zelfstandigen waren bang het hoofd niet boven water te kunnen houden. De overheid dempte de maatschappelijke onrust over de financiële gevolgen van de situatie vanwege COVID-19 door een groot deel van de loonkosten op zich te nemen en door het bieden van inkomensondersteuning. De voorschotten zijn razendsnel uitgekeerd. De enige manier om dat te doen, was door beperkt voorwaarden te stellen. Bij de NOW-regelingen gaat het om enorme bedragen.
Het boek blijft van belang omdat er een voorschot van 80% van het subsidiebedrag is verstrekt dat bedrijven naar verwachting krijgen. De uiteindelijke aanvraag moet nog worden ingediend. Hierover lees ik in de algemene media eigenlijk niets. Bedrijven hebben er alle belang bij dat de uiteindelijke aanvraag in overeenstemming met de voorwaarden is. Ik verwacht dat de definitieve berekening van de tegemoetkoming heel wat werk en waarschijnlijk ook rechtszaken gaat opleveren.
Praktijkgebruikers kunnen in het boek ‘Arbeidsrechtelijke maatregelen in corona-tijd’ precies nalezen wat de voorwaarden van de verschillende regelingen zijn en hoe deze voorwaarden moeten worden uitgelegd. Daarmee kunnen ze bedrijven en zelfstandigen goed adviseren.
Om recht te hebben op de NOW-regeling mogen bedrijven geen bonussen uitkeren. Verwacht u procedures over deze voorwaarde?
Mogelijk worden er door de werkgevers procedures bij de bestuursrechter gestart over uitgekeerde bonussen. Het verstrekken van bonussen mag in beginsel niet, reguliere betalingen zijn wel toegestaan. Want als je als bedrijf een bonus uitbetaalt, verspeel je je hele subsidie.
Het begrip bonus moet je differentiëren: waarvoor is dat bedoeld? Hier liggen kansen voor advocaten, want de toelichting bij deze voorwaarde is vrij beperkt. Een advocaat kan betogen dat het logisch is dat deze bonus is verstrekt. Aan de andere kant: de sanctie van het overtreden van de gestelde voorwaarden is zo hoog dat je kan adviseren aan bedrijven om voorzichtig te zijn.
Over Booking.com ontstond veel maatschappelijke ophef vanwege de subsidieaanvraag. Hoe kijkt u daarnaar?
Bij Booking.com was het eerste bezwaar in de algemene media dat als zij toch mensen ontslaan, dat zonde is van het subsidiegeld. Ik kijk daar anders naar. Door de subsidie is er veel tijd gewonnen en konden werknemers zich voorbereiden op een mogelijk ontslag. Het tweede bezwaar betrof de aandeelhouders, die vorig jaar voor miljoenen aan dividend uitgekeerd kregen. Men denkt “als dat niet was gebeurd, dan was het nu niet nodig geweest om de aanvraag te doen.” Maar we weten niet wat de achtergrond van deze dividenduitkering was. En toen het dividend werd uitgekeerd, wisten we nog niet dat COVID-19 zo’n impact zou hebben.
Het doel van de subsidies was om maatschappelijke onrust te voorkomen: de overheid zocht naar een snelle manier van uitkeren. De overheid had de voorwaarden voor de subsidies eerlijker kunnen maken, maar dan zou het uitkeren veel lastiger worden.
Welke gevolgen van COVID-19 verbaasden u?
Dat was de hoeveelheid zelfstandigen die aangaven korte tijd zonder werk niet financieel te kunnen opvangen. Er zijn veel zelfstandigen die zelfstandig en niet in loondienst willen zijn. Maar er is een grote groep zelfstandigen die bij keuze zal kiezen voor een dienstverband. Volgens rechtspraak van het Europese Hof heeft een echte ondernemer een onafhankelijke marktpositie en een grotere vrijheid van arbeidsplaats en arbeidstijden dan een werknemer. Toen bleek dat veel zelfstandigen binnen twee weken zonder werk zouden omvallen, dan kunnen zij moeilijk volhouden dat zij onafhankelijke marktdeelnemers zijn.
Welke arbeidsrechtelijke impact verwacht u van COVID-19?
De rechtbanken krijgen geregeld vragen over de uitleg van de verschillende regelingen, bij de gerechtshoven is dat nog amper voorgekomen. Ik verwacht vragen van werkgevers over het eenzijdig aanpassen van de arbeidsvoorwaarden en over quarantaine en de doorbetaling van loon: onder wiens verantwoordelijk vallen die? Als de werkgever gebruikmaakt van de NOW-regeling, dan is een van de voorwaarden dat de werkgever het loon doorbetaalt. Is een werkgever zonder die voorwaarde ook verplicht om het loon door te betalen? Die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden.
Daarnaast verwacht ik dat bedrijven ontslagen aanvragen voor veel werknemers en dat is ingrijpend. Het is mogelijk dat bedrijven aangeven dat ze minder mensen ontslaan als ze kunnen bezuinigen op de loonkosten van de medewerkers die in dienst blijven. Stemmen werknemers in met loonsverlaging, dan kan dat. Stemmen werknemers er niet mee in, dan kan dat niet. De Hoge Raad stelt daar namelijk strenge eisen aan. Wellicht dat deze eisen onder druk van de maatschappelijke ontwikkeling veranderen. Dat is lastig te voorspellen, maar ik sluit het niet uit.
Ook denk ik dat het thuiswerken rechtszaken oplevert. Op het thuiswerken is Arbowetgeving van toepassing. Wanneer er op grote schaal wordt thuisgewerkt, dan moet deze regelgeving wellicht doorontwikkeld worden omdat de huidige regelgeving te beperkt is.
Wat raadt u arbeidsrechtadvocaten aan als het gaat om juridische vraagstukken rondom de corona-regelingen?
Ik raad arbeidsrechtadvocaten aan om zich goed te verdiepen in de verschillende financiële regelingen en de gestelde voorwaarden zodat zij hun cliënten goed kunnen adviseren. Blijf op de hoogte van de jurisprudentie en houd bij het adviseren van cliënten in de gaten dat het gaat om grote sommen geld. Bedrijven en zelfstandigen hebben er alle belang bij om het recht op de tegemoetkoming niet te verliezen. Advocaten die bedrijven en zelfstandigen bijstaan, kunnen met het boek ‘Arbeidsrechtelijke maatregelen in corona-tijd’ precies zien hoe de wetgever de voorwaarden heeft geformuleerd, zodat ze binnen de gestelde grenzen blijven.
Bent u nieuwsgierig geworden naar het boek ‘Arbeidsrechtelijke maatregelen in corona-tijd? Bestel het boek gemakkelijk en snel in onze shop.
