Cywilnoprawne dylematy odpłatności za usługi komunalne z zakresu użyteczności publicznejdr hab. Rafał Szczepaniak
jest profesorem na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6909-4912
Cywilnoprawne dylematy odpłatności za usługi komunalne z zakresu użyteczności publicznej
Artykuł jest kompleksowym opracowaniem poświęconym zasadzie odpłatności za usługi z zakresu użyteczności publicznej, a zwłaszcza jej cywilnoprawnym aspektom. Problematyka ta stała się w ostatnich latach bardzo aktualna, gdy po 1.01.2018 r. weszła w życie nowa ustawa – Prawo wodne i nowelizacja ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Toczą się na tym tle spory sądowe zwłaszcza między gminami lub spółkami komunalnymi a spółdzielniami mieszkaniowymi. Używane w prawie polskim pojęcie usług z zakresu użyteczności publicznej można uznać za synonim używanego w prawie unijnym pojęcia usług w ogólnym interesie gospodarczym. Specyfika tego rodzaju usług jest podkreślana w prawie polskim oraz unijnym. W szczególności głównym celem ich świadczenia nie jest generowanie zysku, lecz zaspokajanie zbiorowych potrzeb danej społeczności, np. kanalizacja, dostarczanie wody, utylizacja odpadów i ścieków. Zdaniem autora specyfika świadczenia usług z zakresu użyteczności publicznej nie prowadzi jednak do przełamania naczelnej cywilistycznej zasady, że usługi są odpłatne.
Słowa kluczowe: odpłatność usług komunalnych, usługi w ogólnym interesie gospodarczym, prawo cywilne sektora publicznego, gospodarka komunalna
Dr Hab. Rafał Szczepaniak
is a professor of the Faculty of Law and Administration of the Adam Mickiewicz University in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-6909-4912
Civil law dilemmas of payment for public service municipal services
This article is a comprehensive study of the principle of payment for public utility services, especially its civil law aspects. These issues have become very topical in recent years, namely after 1 January 2018, when the new Water Law and the amendment to the Act on collective water supply and collective sewage disposal entered into force. Legal disputes are taking place about this, especially between municipalities or municipal companies and housing associations. The term ‘public services’ used in Polish law can be considered synonymous with the term ‘services of general economic interest’ used in EU law. The specificity of such services is emphasized in both Polish and EU law. In particular, the main objective of providing these services is not to generate a profit, but to satisfy the collective needs of a given community, e.g. sewerage, water supply, waste and sewage treatment. However, according to the author, the specificity of providing public services does not lead to a breach of the overriding civil law principle that services are chargeable.
Keywords: chargeability of municipal services, services of general economic interest, public sector civil law, municipal management
Bibliografia / References
Alexy R., On the structure of legal principles, „Ratio Juris” 2000/3
Alexy R., Teoria praw podstawowych, Warszawa 2010
Banasiński C., Jaroszyński K.M., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2017, LEX/el.
Bagińska E., Węzłowe problemy odpowiedzialności deliktowej jednostek samorządu terytorialnego w świetle najnowszego orzecznictwa, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2015/34
Biernat S., Prywatyzacja zadań publicznych. Problematyka prawna, Warszawa–Kraków 1994
Chróścielewski W., Imperium a gestia w działaniach administracji publicznej, „Państwo i Prawo” 1995/6
Doczekalska A., Comparative law and legal translation in the search for functional equivalents – Intertwind or separate domains?, “Comparative Legilinguistics” 2013/16
Drapała P., Komentarz do art. 753 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX/el.
Dubis W., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2017
Gawlik B., Kubas A., Odpowiedzialność cywilna Skarbu Państwa – prezydium Rady narodowej za szkody wynikłe z braku należytej troski o zapewnienie bezpieczeństwa na terenie objętym działalnością Rady Narodowej, „Studia Cywilistyczne” 1971/17
Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008
Jagielski J., Gołaszewski P., W sprawie władczości działań niewładczych administracji [w:] Władztwo administracyjne. Administracja publiczna w sferze imperium i w sferze dominium, red. J. Łukasiewicz, Rzeszów 2012
Janowicz Z., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa–Poznań 1992
Karaszewski G., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, Warszawa 2022, LEX/el.
Kokocińska K., Administracyjne prawo prywatne (Verwaltungsprivatrecht) [w:] R. Szczepaniak (red.), K. Kokocińska, M. Krzymuski, Konstytucyjne bariery stosowania prawa prywatnego w sektorze publicznym, Poznań 2020
Kołakowski K., Komentarz do art. 405 [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego, Księga trzecia. Zobowiązania, t. 1–2, red. G. Bieniek, Warszawa 2011
Kosiński E., Usługi w ogólnym interesie gospodarczym a reguły ochrony konkurencji w UE, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005/4
Kostecka-Jurczyk D., Usługi w ogólnym interesie gospodarczym a wspólnotowe reguły konkurencji, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3244, „Ekonomia” 2009/17
Krebs W., Höchstrichterliche Rechtsprechung zum Verwaltungsrecht – Zum Koppelungsverbot in der Verwaltungsvertragsdogmatik [w:] Liber amicorum Hans – Uwe Erichsen zum 70. Geburtstag am 15. Oktober 2004, red. W. Krebs, Köln–München 2004
Księżak P., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3A, red. K. Osajda, Warszawa 2017
Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000
Łętowski J., Prawo administracyjne. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990
Maroń G., Formuła ważenia zasad prawa jako mechanizm usuwania ich kolizji na przykładzie koncepcji Roberta Alexego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego” 2009/53
Matan A., Komentarz do art. 9 [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, Warszawa 2021, LEX/el.
Mattert J., Valentukeviciute L., Waßmuth C., Gemeinwohl als Zukunftsaufgabe Öffentliche Infrastrukturenzwischen Daseinsvorsorge und Finanzmärkten, Berlin 2017
Moska M., Przybył M., Charakter prawny opłaty dodatkowej za brak odpowiedniego dokumentu przewozu, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2021/3
Ohanowicz A., Niesłuszne wzbogacenie, Warszawa 1956
Podgórska-Rykała J., Samodzielność prawotwórcza jednostek samorządu terytorialnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2021/4
Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2009
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2015
Radwański Z., Treść czynności prawnej [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2002
Rauba E., Eliminacja subsydiowania skrośnego w usługach wodociągowo-kanalizacyjnych, „Inżynieria Ekologiczna” 2012/30
Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1994
Rivero J., Existe-t-il un critère du droit administratif?, „Revue du droit public et de la science politique en France et à l’étranger” 195/2
Rudzka J., Aktualności: NSA o statusie spółki komunalnej dla potrzeb VAT, https://taxadvisorypoland.com/2020/08/04/aktualnosci-nsa-o-statusie-spolki-komunalnej-dla-potrzeb-vat/
Safjan M., Pojęcie i funkcje zasad prawa prywatnego [w:] W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Prof. Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007
Sancewicz P., Teoria dwóch stopni w doktrynie niemieckiego prawa publicznego, „Studia Prawa Publicznego” 2013/4
Starościak J., Prawne formy i metody działania administracji [w:] System prawa administracyjnego, t. 3, red. T. Rabska, J. Łętowski, Ossolineum 1978
Stec P., Umowy w administracji. Studium cywilnoprawne, Warszawa 2013
Stelkens U., Le développement de la responasabilité administrative en droit allemand [w:] Droit comparé de la responsabilité administrative. Table ronde organisée par La Chaire, „Mutations de l’Action Publique du Droit Public”, Science Po., 13 novembre 2009
Stelkens U., Schröder H., Allemagne/Germany [w:] Droit comparé des Contrats Publics, red. R. Noguellou, U. Stelkens, Bruxelles 2010
Szczepaniak R., Charakter relacji między gminą a deweloperem (wybrane problem cywilnoprawne), „Studia Prawa Prywatnego” 2018/3
Szczepaniak R., Komentarz do art. 1 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. M. Gutowski, Warszawa 2021
Szczepaniak R., Koncepcja Verwaltungsprivatrecht oraz teoria dwóch stopni [w:] R. Szczepaniak (red.), K. Kokocińska, M. Krzymuski, Konstytucyjne bariery stosowania prawa prywatnego w sektorze publicznym, Poznań 2020
Szczepaniak R., Odpowiedzialność odszkodowawcza gminy, Warszawa 2018
Szpunar A., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy, Warszawa 1985
Szydło M., Ustawa o gospodarce komunalnej. Komentarz, Warszawa 2008, LEX/el.
Trzaskowski R., Komentarz do art. 58 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, cz. 2, red. J. Gudowski, Warszawa 2021, LEX/el.
Trzaskowski R., Komentarz do art. 405 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3, Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018, LEX/el.
Wolff H.J., Verwaltungsrecht I. Ein Studienbuch, t. 1, München 1956
Zakrzewski P., Komentarz do art. 753 [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4, Zobowiązania, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018, LEX/el.
dr hab. Jakub H. Szlachetko
jest adwokatem, adiunktem w Katedrze Postępowania Administracyjnego i Sądowo administracyjnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Prezesem Zarządu Instytutu Metropolitalnego. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4152-5394
Podejście dual-use w planowaniu przestrzennym jako strategia na wypadek konfliktu zbrojnego
Polityka przestrzenna jest istotna sama w sobie, ale jest także narzędziem do urzeczywistniania strategii w dziedzinie rozwoju społeczno-ekonomicznego, obronności i bezpieczeństwa państwa. Dlatego też powinna ona – poza wewnętrznymi celami (tj. kształtowaniem ładu przestrzennego, przeciwdziałaniem dzikiej suburbanizacji, wdrażaniem modelu miasta zwartego, ochroną dziedzictwa naturalnego i kulturowego) – realizować cele zewnętrzne. Wydaje się, że odpowiedzią na tak sformułowane wyzwania jest tzw. podejście dual-use, które nakazuje postrzegać rzeczywistość w sposób bardziej złożony, każdorazowo poprzez cywilne i wojenne zdolności wykorzystania określonych rzeczy, produktów, technologii, usług. Podejście dual-use powinno stanowić nowy paradygmat w planowaniu przestrzennym. I temu też podejściu poświęcony jest prezentowany artykuł.
Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne, podejście dual-use, zasada podwójnego cywilno-wojennego przeznaczenia
Dr Hab. Jakub H. Szlachetko
is an attorney-at-law, an assistant professor at the Department of Administrative and Administrative Court Proceedings in the Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk, Poland, president of the management board of the Metropolitan Institute. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4152-5394
Dual-use approach in spatial planning as a strategy in the event of an armed conflict
Spatial policy is important in itself (it has an autotelic value), but it is also a tool for implementing strategies in socio-economic development, defence and state security. Therefore, in addition to internal objectives (i.e. shaping spatial order, counteracting uncontrolled suburbanization, implementing the compact city model, protecting natural and cultural heritage), it should also pursue external objectives. It appears that the answer to the challenges formulated in this way is the so-called ‘dual-use’ approach, which prescribes the perception of reality in a more complex manner, each time through the civil and military capabilities of using specified items, products, technologies and services. In the author’s opinion, the dual-use approach should constitute a new paradigm in spatial planning. And this article is devoted to this approach.
Keywords: spatial planning, dual-use approach, dual-use principle
Bibliografia / References
Architektura i budownictwo szkolne PRL, red. J. Dobek [i in.], Warszawa 1976
Domański R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Warszawa 2013
Foryś I., Nowak M., Zarządzanie przestrzenią w gospodarowaniu nieruchomościami, Warszawa 2014
Hoppenbrouwer E., Louw E., Mixed-use development: Theory and practice in Amsterdam's Eastern Do-cklands, “European Planning Studies” 2005/7
Karwińska A., Gospodarka przestrzenna. Uwarunkowania społeczno-kulturowe, Warszawa 2013
Kurnal J., Zarys teorii organizacji i zarządzania, Warszawa 1970
Madeja J., Pierwsza tysiąclatka obchodzi jubileusz, „Gazeta Wyborcza Katowice” z 1.11.2008 r.
Manaugh K., Kreider T., What is mixed use? Presenting an interaction method for measuring land use mix, “Journal of Transport and Land Use” 2013/1
Reclaiming the City. Mixed use development, Londyn 1996; J. Grant, Mixed Use in Theory and Practice: Canadian Experience with Implementing a Planning Principle, red. A. Coupland, “Journal of the American Planning Association” 2002/1
Semczuk P., Szkolne tysiąclatki, „Newsweek Polska” z 10.05.2009 r.
Torz M., Tysiące uczniów chodzą do tysiąclatek we Wrocławiu, „Gazeta Wrocławska” z 14.04.2009 r.
Wałaszewski K., Tysiąc szkół na Tysiąclecie. Szkoły Tysiąclecia – architektura, propaganda, polityka, Łódź 2018
Zarządzanie przestrzenią miasta, red. M. Nowak, T. Skotarczak, Warszawa 2012
dr Piotr Kobylski
jest doktorem nauk społecznych w dyscyplinie naukowej – nauki prawne, radcą prawnym, adiunktem w Katedrze Prawa Publicznego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0345-904X
Problematyka opodatkowania nieruchomości związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w świetle ustawy o podatkach i opłatach lokalnych
Niniejsze opracowanie zostało poświęcone zagadnieniu opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez osobę fizyczną. Na mocy art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z zastrzeżeniem wyłączeń zawartych w ust. 2a. Na tej podstawie organ ustala wymiar podatku od nieruchomości według stawek właściwych dla gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, że sam fakt posiadania przez przedsiębiorcę nieruchomości skutkuje tym, iż budynek, budowla, grunt są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W takim ujęciu nie jest istotny sposób, w jaki rzeczywiście jest niniejsza działalność wykorzystywana. Takie stanowisko szczególnie niekorzystnie oddziałuje na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które występując w obrocie prawym w podwójnym wymiarze – muszą spodziewać się opodatkowania nieruchomości wyższą stawką. Na tle powyższych uwag należy zastanowić się, czy podjęte przez ustawodawcę działania pozwoliły na stworzenie właściwie funkcjonującego modelu opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Głównym zamierzeniem badawczym jest charakterystyka tego, jaki wpływ mają wymienione powyżej regulacje prawne na ustalenie zakresu ich oddziaływania na system prawa podatkowego. Należy rozważyć, na tle obowiązujących przepisów prawnych, jakie są kierunki zmian analizowanej instytucji, w szczególności przez pryzmat orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 24.02.2021 r. w sprawie SK 39/19.
Słowa kluczowe: nieruchomość, podatnik, działalność gospodarcza, przedsiębiorstwo, zasada proporcjonalności
Dr Piotr Kobylski
is a doctor of social sciences in the academic discipline of legal studies, a legal counsel, an assistant professor in the Department of Public Law at the Faculty of Law and Administration of the Kazimierz Pulaski University of Technology and Humanities in Radom, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0345-904X
Problems of taxation of real property related to business activity in the light of the Act on Local Taxes and Charges
This article is devoted to the issue of taxation with property tax of land, buildings and structures related to the business conducted by a sole proprietor. According to Article 1a, para. 1, item 3 of the Act on Local Taxes and Charges of 12 January 1991, land, buildings and structures related to business activity are land, buildings and structures in the possession of an entrepreneur or another entity conducting business, subject to the exclusions contained in para. 2a. The authority sets property tax at rates, which are appropriate for land, buildings and structures related to conducting business on this basis. The view has become established in the judgments of the administrative courts that the mere fact that an entrepreneur has real property results in the fact that the building, structure or land is related to conducting business. In such a case, the way in which it is actually used is not important. Such a position has a particularly detrimental impact on sole proprietors, who, when appearing in legal transactions in a dual aspect, need to expect to be taxed with property tax at a higher rate. In the light of these comments, whether the actions taken by the legislator allowed for the creation of a correctly functioning model of property tax needs to be taken into consideration. The main intention of the research is to characterize the impact of the above legal regulations in order to establish the extent of their influence on the system of tax law. Consideration needs to be given to the directions of changes in the institution in question in the light of the existing legal regulations, especially in view of the decision of the Constitutional Tribunal of 24 February 2021 in case SK 39/19.
Keywords: real property, taxpayer, business activity, enterprise, principle of proportionality
Bibliografia / References
Etel L., Opodatkowanie nieruchomości i obiektów budowlanych będących we współposiadaniu przedsiębiorcy i innego podmiotu, „Prawo i Podatki” 2008/7
Etel L., Dowgier R., Liszewski G., Pahl B., Podatki i opłaty lokalne. Komentarz, Warszawa 2020
Hanusz A., Podatek od nieruchomości [w:] Źródła finansowania samorządu terytorialnego , red. A. Hanusz, Warszawa 2015
Hoffman P., Dane i informacje z ewidencji gruntów i budynków a księgi wieczyste, „Rejent” 2002/5
Lewandowski R., Zawieszenie działalności gospodarczej a podatek od nieruchomości, „Przegląd Podatków Lokalnych i Finansów Samorządowych” 2010/9
Łętowska E., Wstęp [w:] Rzeźbienie państwa prawa. 20 lat później. Ewa Łętowska w rozmowie z Krzysztofem Sobczakiem, Warszawa 2012
Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010
Morawski W., Budynki, budowle i grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – wprowadzenie [w:] Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych. Komentarz, red. W. Morawski, Gdańsk 2016
Strzelec D., Wznowienie postępowania podatkowego w przypadku nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, Warszawa 2020
Zubik M., Konstytucja III RP w tezach orzeczniczych Trybunału Konstytucyjnego i wybranych sądów, Warszawa 2008
dr hab. Jan Chmielewski
jest profesorem Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie, pracownikiem w Izbie Ogólnoadministracyjnej Naczelnego Sądu Administracyjnego. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Decyzja starosty w sprawie pozyskania drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzania lasu (art. 23 ust. 4 ustawy o lasach)
Celem artykułu jest ukazanie węzłowych problemów prawnych związanych z przebiegiem po-stępowania oraz wydawaniem decyzji w sprawie pozyskania drewna niezgodnie z uproszczonym planem urządzania lasu lub decyzją inwentaryzacyjną starosty. W analizie zarysowano kontury treściowe pojęć konstrukcyjnych wchodzących w skład normy określonej przepisem art. 23 ust. 4 ustawy z 2.09.1991 r. o lasach, w tym pojęcia przypadków losowych, uzasadniających wszczęcie postępowania oraz wydanie przedmiotowej decyzji. Ponadto uchwycono problematykę prawidłowego wyważania oraz harmonizacji interesów (wartości) przy wydawaniu tych decyzji, jak również zidentyfikowano ich podstawowe cechy. Oczekiwanym rezultatem badania była redukcja nieostrości normy statuowanej przepisem art. 23 ust. 4 ustawy o lasach, a jej praktyczną implikacją – przyczynienie się do pełniejszej realizacji ochrony interesów właścicieli lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa z równoczesnym poszanowaniem ochrony drzewostanów jako elementu środowiska naturalnego.
Słowa kluczowe: lasy, gospodarka leśna, decyzja administracyjna, starosta, pozyskanie drewna, przypadki losowe
Dr Hab. Jan Chmielewski
is a professor at the Koźmiński University in Warsaw, Poland and an employee of the Supreme Administrative Court’s Chamber of General Administration. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Decision of the county governor on the harvesting of timber in conflict with the simplified forest management plan (Article 23, para. 4 of the Forest Act)
The objective of the article is to show the key legal issues related to the course of proceedings and the issuance of decisions on harvesting timber in conflict with the simplified forest management plan or the county governor’s inventory decision. The analysis outlines the content contours of the structural notions contained in the norm specified by the provision of Article 23, para. 4 of the Forest Act of 2 September 1991, including the concept of accidents justifying the initiation of proceedings and the issuance of the decision in question. Furthermore, the issue of the correct balancing and harmonization of interests (values) when issuing these decisions has been presented, and their basic features have been identified. The expected result of the study was a reduction in the vagueness of the norm constituted by the provision of Article 23, para. 4 of the Forest Act, while its practical implication was the contribution to the more complete protection of the interests of owners of forests which do not constitute State Treasury property, simultaneously respecting the protection of stands as an element of the natural environment.
Keywords: forests, forest management, administrative decision, county governor, timber harvesting, accidents
Bibliografia / References
Chmielewski J., Prawo leśne w praktyce, Warszawa 2020
Chmielewski J., Z problematyki aktów planistycznych w prawie administracyjnym – na przykładzie planów i uproszczonych planów urządzenia lasów, „Samorząd Terytorialny” 2016/10
Geszprych M., Problemy administracyjnoprawne w planowaniu urządzenia lasu – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2008/1–2
Grzybowski S., Struktura i treść przepisów prawa cywilnego odsyłających do zasad współżycia społecznego, „Studia Cywilistyczne” 1965/6
Grzybowski S., Wypowiedź normatywna oraz jej struktura formalna, Kraków 1961
Habuda A., Radecki W., Trwale zrównoważona gospodarka leśna [w:] D. Danecka, A. Habuda (red.), W. Radecki, J. Rotko, Polskie prawo leśne, Warszawa 2016
Karpus K., Prawo leśne – plan urządzenia lasu [w:] Wybrane problemy prawa leśnego, red. B. Rakoczy, Warszawa 2011
Knosala E., Współczesna nauka prawa administracyjnego. Cele i metody badawcze [w:] Nowe problemy badawcze w teorii prawa administracyjnego, red. J. Boć, A. Chajbowicz, Wrocław 2009
Kusiak W., Ochrona lasu [w:] W. Kusiak, R. Jaszczak, Propedeutyka leśnictwa, Poznań 2015
Nałęcz A., Zasada proporcjonalności jako zasada ogólna postępowania administracyjnego [w:] Przegląd dyscyplin badawczych pokrewnych nauce prawa i postępowania administracyjnego, red. S. Wrzosek, M. Domagała, J. Izdebski, T. Stanisławski, Lublin 2010
Niczyporuk J., Regulacja kompetencji administracji leśnej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2015/18
Parchomiuk J., Kontrola kompetencji dyskrecjonalnych organów ochrony zabytków w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2019/6
Pazdrowski P., Główne użytkowanie lasu [w:] Podstawy gospodarki leśnej, red. B. Ważyński, Poznań 2018
Skorupski M., Ochrona lasu [w:] Podstawy gospodarki leśnej, red. B. Ważyński, Poznań 2018
Wszołek P., O metodach badawczych stosowanych w nauce prawa administracyjnego dla poznania prawa jako wypowiedzi normatywnej, „Przegląd Prawa Publicznego” 2011/7–8
Wyrzykowski M., Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986
Zdyb M., Interes jednostki w sferze luzów normatywnych (pojęcia nieostre), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia”, Sectio G, 1991/25, vol. XXXVIII
Zimmermann J., Aksjomaty prawa administracyjnego, Warszawa 2013
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2014
Zimmermann M., Pojęcie administracji publicznej a swobodne uznanie, Warszawa 2009
Martyna Krystman
jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu w dyscyplinie naukowej – nauki prawne; aplikantką radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Poznaniu. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0509-0204
Założenia konstrukcyjne cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych jednostek samorządu terytorialnego
Przedmiotem artykułu jest analiza założeń konstrukcyjnych ochrony dóbr osobistych jednostek samorządu terytorialnego. Ich status jako osób prawnych oddziałuje na możliwość posiadania przez te podmioty dóbr osobistych, a w konsekwencji na katalog tych wartości, ich specyfikę oraz zakres ochrony. Całość rozważań prowadzi do wniosku, że jednostkom samorządu terytorialnego przysługują określone dobra osobiste, które jednak nie są tożsame z dobrami osobistymi osób prawnych in genere.
Słowa kluczowe: dobra osobiste, samorząd terytorialny, osoby prawne, jednostka samorządu terytorialnego, gmina, prawo cywilne, prawo administracyjne
Martyna Krystman
is a doctoral student at the Doctoral School of Social Sciences – legal science at the Adam Mickiewicz University in Poznań; a trainee legal counsel at the Regional Bar in Poznań, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-0509-0204
Structural assumptions to the civil law protection of personal rights of territorial self-government units
The article presents an analysis of the structural assumptions to the protection of the personal rights of territorial self-government units. Their status as legal persons affects the ability of these entities to have personal rights and consequently the list of these values, their specificity and the scope of protection. All of the considerations lead to the conclusion that territorial self-government units are entitled to certain personal rights, which, however, are not identical to the personal rights of legal persons in genere.
Keywords: personal rights, territorial self-government, legal persons, territorial self-government unit, municipality, civil law, administrative law
Bibliografia / References
Agopszowicz A., Gilowska Z., Taniewska-Peszko M., Zarys prawa samorządu terytorialnego, Katowice 1997
Bach-Golecka B., M. J. Golecki, komentarz do art. 165 Konstytucji RP [w:] Konstytucja RP, t. 2, Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016
Balcarczyk J., Prawo do wizerunku i jego komercjalizacja, Warszawa 2009
Barta J., Markiewicz R., Prawo do prywatności w społeczeństwie informatycznym, Warszawa 1999
Błaś A., Konstrukcja prawna samodzielności jednostki samorządu terytorialnego [w:] Granice samodzielności wspólnot samorządowych, red. E. Ura, Rzeszów 2005
Bosek L., Gwarancje godności ludzkiej i ich wpływ na polskie prawo cywilne, Warszawa 2012
Bychawska-Siniarska D., Dobra osobiste organów władzy publicznej [w:] Media lokalne i regionalne – nierozwiązane problemy, nowe wyzwania, red. D. Bychawska-Siniarska, D. Głowacka, Warszawa 2013
Chmaj M., Godność człowieka jako źródło jego wolności i praw [w:] Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, t. 1, Zasady ogólne, Kraków 2002
Cieśla A., Prywatność osoby prawnej jako jedno z jej dóbr osobistych, „Rejent” 2017/4
Cisek A., Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w Kodeksie cywilnym, Wrocław 1989
Dembiński H., Osobowość publicznoprawna samorządu w świetle metody dogmatycznej i socjologicznej, Wilno 1934
Doliwa A., Osobowość prawna jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2012
Doliwa A., Znaczenie konstytucjonalizacji osobowości prawnej, własności i innych praw majątkowych j.s.t. Osobowość prawna w sferze prawa publicznego [w:] Konstytucyjne umocowanie samorządu terytorialnego, red. K. Małysa-Sulińska, M. Stec, Warszawa 2018
Dziurda M., komentarz do art. 43 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz do wybranych przepisów, red. J. Gudowski, Gdańsk 2018
Ferenc-Szydełko E., Wolność sumienia jako dobro prawne [w:] Historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, nuntia vetustatis. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Włodzimierzowi Kaczorowskiemu, E. Kozerska, M. Maciejewski, P. Stec, Opole 2015
Frączkowska A., Naruszenie dóbr osobistych jednostki samorządu terytorialnego, „Wspólnota” 2018/15
Gniewek E., komentarz do art. 43 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2019
Granecki P., Dobra osobiste w prawie polskim – zagadnienie dóbr osobistych osób prawnych, „Przegląd Sądowy” 2002/5
Grążawski M., Podmiotowość i osobowość prawna w prawie administracyjnym [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, red. I. Niżnik-Dobosz, P. Dobosz, D. Dąbek, M. Smaga, Kraków 2001
Grudek M., Monokratyczne organy jednostek samorządu terytorialnego, Sosnowiec 2012
Grzeszak T., Reklama a ochrona dóbr osobistych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2000/2
Grzeszak T., Zdrada małżeńska a naruszenie dóbr osobistych w orzecznictwie SN, „Monitor Prawniczy” 2019/11
Grzybowski M., Wolność wypowiedzi a ochrona dóbr osobistych i prywatności uczestników medialnych kampanii wyborczych, Warszawa 2019
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957
Haberko J., Udostępnianie i publikowanie wizerunku nasciturusa, noworodka i małego dziecka w świetle zasady dobra dziecka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2013/3
Jagoda J., Dobra osobiste jednostki samorządu terytorialnego i ich ochrona, „Administracja: teoria, dydaktyka, praktyka” 2015/3
Jagoda J., Sądowa ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2011
Kępiński M., Firma [w:] Prawo handlowe, red. A. Koch, J. Napierała, Kraków 2002
Kidyba A., Komentarz do art. 43 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, Część ogólna, red. A. Kidyba, Warszawa 2012
Kisiel W., Komentarz do art. 2 u.s.g. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2013
Koczanowski J., Ochrona dóbr osobistych osób prawnych, Kraków 1999
Koczanowski J., Zakres i środki ochrony dóbr osobistych osób prawnych [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, red. J.S. Piątowski, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdański, Łódź 1986
Korczak J., Konstytucyjne podstawy struktury i funkcji samorządu terytorialnego [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 2, Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012
Kremis J., Z problematyki zdolności prawnej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie prawa cywilnego [w:] O źródłach i elementach stosunków cywilnoprawnych. Księga pamiątkowa ku czci prof. Alfreda Kleina, red. E. Gniewek, Zakamycze 2000
Kruszewska-Gagoś M., Podmiotowość publicznoprawna gminy, Lublin 2007
Księżak P., Komentarz do art. 43 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, red. M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak, Warszawa 2014
Kubiak-Cyrul A., Dobra osobiste osób prawnych, Kraków 2005
Kurosz K., Samorealizacja osoby ludzkiej jako element definicji dóbr osobistych Zbigniewa Radwańskiego. Uwagi na temat ochrony dóbr osobistych w świetle koncepcji psychologicznej Abrahama Maslowa, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2016/3
Kurzyna-Chmiel D., Samorząd terytorialny – teraźniejszość i wnioski na przyszłość, „Samorząd Terytorialny” 2020/9
Lackoroński B., Kontrowersje wokół ustalania odpowiedzialności z tytułu naruszenia więzi rodzinnych jako dobra osobistego, „Studia Prawnoustrojowe” 2019/46
Lasota A., Komercjalizacja wizerunku a media społecznościowe, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2018/4
Lewandowski P., O relacji dóbr osobistych osób prawnych i osób fizycznych, „Studia Prawnoustrojowe” 2019/46
Marcisz E., Zakres odpowiedniego stosowania z art. 43 k.c. [w:] Dobra osobiste osób prawnych – uwagi na temat wykładni art. 43 k.c., „Monitor Prawniczy” 2011/13
Matys J., Dobra osobiste osób prawnych w Kodeksie cywilnym [w:] Dobra osobiste osób prawnych i ich niemajątkowa ochrona, „Monitor Prawniczy” 2006/10
Miemiec W., Miemiec M., Podmiotowość publicznoprawna gminy, „Samorząd Terytorialny” 1991/11–12
Mrukowska N., Wizerunek gminy i jego ochrona, Warszawa 2020
Niczyporuk J., Podmiotowość w prawie administracyjnym, Lublin 2016
Niewiadomski Z., Pojęcie samorządu terytorialnego [w:] System prawa administracyjnego, t. 6, Podmioty administrujące, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2011
Nowacki J., „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa, „Państwo i Prawo” 1964/3
Ochendowski E., Prawo administracyjne – część ogólna, Toruń 2006
Oleszko A., Gmina jako osoba prawna (zagadnienia konstrukcyjne), „Samorząd Terytorialny” 1992/6
Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975
Pazdan M., Dobra osobiste i ich ochrona [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Pazdan M., Komentarz do art. 33 k.c. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–449(10), red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Pazdan M., Komentarz do art. 43 k.c. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–449(10), red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Pazdan M., Podmioty stosunków cywilnoprawnych – zagadnienia ogólne [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012
Piątowski J.S., Ewolucja ochrony dóbr osobistych [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego, red. E. Łętowska, Wrocław 1983
Pyziak-Szafnicka M., Prawa i wolności konstytucyjne a prawa podmiotowe prawa cywilnego. Przydatność konstrukcji prawa podmiotowego [w:] Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2019, s. 126
Rataj K., Skiba N., Szczepanek P., Katalog dóbr osobistych w Kodeksie cywilnym [w:] Dobra osobiste, red. I. Lewandowska-Malec, Warszawa 2017
Sawuła R., Samodzielność prawna gminy – idea czy rzeczywistość? [w:] Prawne i finansowe aspekty funkcjonowania samorządu terytorialnego, red. S. Dolata, Opole 2000
Skowrońska-Bocian E., Warciński M., Komentarz do art. 45 k.c. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz. Art. 1–449 10 , red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2020
Szczepaniak R., Komentarz do art. 43 k.c. [w:] Kodeks cywilny, t. 1, Komentarz do art. 1–352, red. M. Gutowski, Warszawa 2018
Szewc A., Komentarz do art. 2 u.s.g. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, Warszawa 2012
Szewc A., komentarz do art. 18 u.s.g. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. G. Jyż, Z. Pławecki, A. Szewc, Warszawa 2012
Szewc T., Herby i inne oznaczenia odróżniające jednostek samorządu terytorialnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015/1
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych przysługujących osobom prawnym [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego (studia i rozprawy). Księga pamiątkowa ku czci profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. S. Sołtysiński, Poznań 1990
Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979
Wałachowska M., Glosa do wyroku SN z 11.01.2007r., II CSK 392/06, OPS 2009/5, poz. 55
Wolak G., Protection of Personal Interests of Legal Persons and Article 445 §3 of the Civil Code, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2017/4
Woryna K., Charakter prawny wybranych dóbr niematerialnych miasta, „Samorząd Terytorialny” 2003/1–2
Zell Z., Prawo cywilne czy administracyjne rządzi samorządem terytorialnym? Dobro osobiste gminy, „Wspólnota” 1992/49
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2018
Zygrzak K., Ochrona dobrego imienia (renomy) jednostek samorządu terytorialnego na gruncie dóbr osobistych – uwagi na kanwie orzecznictwa, „Samorząd Terytorialny” 2019/10
Żelechowski Ł., Komentarz do art. 45 k.c. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2020, Legalis/el.
dr hab. Tomasz Wołowiec
jest profesorem w Instytucie Administracji Publicznej i Biznesu w Wyższej Szkole Ekonomii i Innowacji w Lublinie oraz biegłym sądowym. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7688-4231
Opodatkowanie budowli infrastruktury sportów zimowych na przykładzie wyciągu narciarskiego – glosa krytyczna do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 20 października 2021 r. (I SA/Wr 107/21)
Kolej linowa, wyciąg narciarski, zjeżdżalnia grawitacyjna, rynna rekreacyjna – są urządzaniami technicznymi i jako niepodlegające regulacji Prawa budowlanego nie stanowią budowli w rozumieniu przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Opodatkowaniu jako budowle podlegają jedynie obiekty stacji narciarskiej mające status obiektów budowlanych w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego. Na skutek obowiązującej od 28.06.2015 r. nowelizacji ustawy – Prawo budowlane literalnie ustalony zakres pojęcia obiektu budowlanego został znacznie zawężony, co znajduje odzwierciedlenie przy aktualnym ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości. W komentowanym wyroku z 20.10.2021 r., I SA/Wr 107/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu niestety powrócił do linii orzeczniczej uznającej, że kolejki linowe i wyciągi narciarskie powinny być opodatkowane podatkiem od nieruchomości jako budowle od całej swojej wartości.
Słowa kluczowe: podatek od nieruchomości, opodatkowanie budowli, urządzenia techniczne, całość techniczno-użytkowa
Dr Hab. Tomasz Wołowiec
is a professor of the Institute of Public Administration and Business at the University of Economics and Innovation in Lublin and a court expert, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-5818-7339
Taxation of structures of winter sports infrastructure using the example of a ski lift – critical commentary on the ruling of the Voivodship Administrative Court in Wrocław of 20 October 2021 r. (I SA/Wr 107/21)
A cable car, ski lift, gravity slide and recreational chute are technical devices and, as they are not subject to the provisions of construction law, they do not constitute structures in the meaning of the Act on Local Taxes and Charges. Only ski-station facilities with the status of building structures in the meaning of the construction law are taxable as structures. The result of the amendment to the Construction Law, which has been in force since 28 June 2015, has been that the literally defined scope of the notion of a building structure has been significantly narrowed, which is reflected in the current assessment of the property tax base.
Keywords: property tax, taxation of structures, technical devices, technical-utility whole