Prawda jako wartość sprawiedliwego procesuTadeusz Zembrzuski
doktor habilitowany nauk prawnych, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, Katedra Postępowania Cywilnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, www.zembrzuski.eu, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8239-6827
Prawda jako wartość sprawiedliwego procesu
Prawda jest wartością, a jednocześnie fundamentalną kategorią cywilnego prawa procesowego. Bazuje na przeświadczeniu i oczekiwaniu, by podstawą każdego orzeczenia rozstrzygającego sprawę cywilną co do meritum były prawdziwe ustalenia, czyli ustalenia faktów zgodne z rzeczywistością. Celem każdego procesu było, jest i być powinno wykrycie prawdy. Prawda stanowi dogmatyczny fundament procesu cywilnego. Zagadnienie prawdy w sądowym postępowaniu cywilnym nie funkcjonuje w próżni ani w oderwaniu od innych wartości i pryncypiów prawa. Pozostaje w ścisłym i nierozerwalnym związku z zasadami kontradyktoryjności, dyspozycyjności, równości broni czy formalizmu procesowego. Prawdę należy postrzegać jako jedną z zasad ze względu na jej szczególną doniosłość dla systemu prawa, ponieważ tak ujmowana zasada wyznacza kierunek działań prawodawczych, a także ukierunkowuje proces stosowania prawa. Powinnością ustawodawcy jest kreowanie norm prawnych odwołujących się do określonych wartości, a także nadawanie im znaczenia i charakteru determinowanych uwarunkowaniami społecznymi, politycznymi czy gospodarczymi. Ustawodawca, praktyka i doktryna mogą w różny sposób kształtować ciężar dochodzenia do prawdy. Ocena prawidłowości i przydatności poszczególnych rozwiązań normatywnych dokonywana jest wraz z weryfikacją zasadności lub bezzasadności powództwa.
Próba ogólnego spojrzenia na dokonujące się na przestrzeni ostatnich lat nowelizacje napawa niepokojem i skłania do krytycznej refleksji wynikającej z przekonania, a niekiedy nawet pewności, że część promowanych współcześnie rozwiązań zapewne nie wytrzyma próby czasu. Odnosi się to zwłaszcza do uregulowań, wprowadzaniu których nie towarzyszyła refleksja poświęcona roli prawdy w procesie.
Słowa kluczowe: prawda, zasady i wartości postępowania sądowego, funkcje i cele procesu, stosowanie prawa, proces sprawiedliwy, ustalenia faktów zgodne z rzeczywistością
Tadeusz Zembrzuski
doctor habilitatus of law, professor of the University of Warsaw, Department of Civil Proceedings, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, www.zembrzuski.eu, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-8239-6827
The truth as a value of a fair trial
Truth is both a value and a fundamental category of civil procedural law. It relies on the conviction and expectation that any judgment resolving a civil case on its merits should be based on true findings, namely findings that reflect reality. The discovery of truth has been, is and should be the objective of every trial. Truth remains the dogmatic foundation of civil law proceedings. The issue of truth in civil proceedings in court is by no means suspended in a vacuum, or detached from other values and principles of the law. It remains closely and inextricably related to principles of adversarialism, disposition, equality of arms and procedural formalism. Truth should be perceived as one of the basic principles because of its particular significance to the system of law, because thus phrased, the principle sets the course for legislative action while guiding the process of applying the law. It is the legislator’s responsibility to create legal norms referring to specific values, and confer upon them the meaning and nature determined by social, political and economic conditions. The legislator, experience and doctrine can mould the burden of seeking the truth in various ways. The correctness and usefulness of individual normative solutions is assessed together with the review of the validity or invalidity of an action. Any attempt to take a general look at amendments to the law in the past few years creates anxiety and prompts critical reflection arising from the belief, and sometimes even certainty, that some of the solutions promoted today will in all likelihood not stand the test of time. This is especially true of legal regulations, the introduction of which was not accompanied by a reflection on the role of truth in judicial proceedings.
Keywords: truth, principles and values of judicial proceedings, functions and objectives of a trial, application of the law, fair trial, establishment of facts that reflect reality
Bibliografia / References
Berutowicz W., O pojęciu naczelnych zasad postępowania, „Studia Cywilistyczne” 1975, t. XXV–XXVI.
Białecki M., Kotas-Turoboyska S., Manikowski F., Szczepanowska E., Nowelizacja postępowania cywilnego. Wpływ zmian na praktykę sądową, red. E. Szczepanowska, Warszawa 2021.
Bieniek G., Warzocha E., Funkcjonowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w praktyce sądów powszechnych, „Nowe Prawo” 1985/3.
Bogucki O., Teoretyczne aspekty zasady prawdy materialnej w nowym modelu postępowania cywilnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2000/1.
Borucka-Arctowa M., Sprawiedliwość proceduralna a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i jego rola w okresie przemian systemu prawa [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, red. J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Broniewicz W., Zasada kontradyktoryjności procesu cywilnego w poglądach nauki polskiej (1880–1980) [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1985.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Brzemia-Bonarek A., Prawda w świetle znowelizowanego Kodeksu postępowania cywilnego, „Prawo Kanoniczne” 2008/3–4.
Cieślak S., Formalizm procesowy – środek czy cel postępowania cywilnego? [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd Katedr Postępowania Cywilnego w Zakopanem (7–9.10.2005 r.), Kraków 2006.
Dąbrowa J., W sprawie terminów: prawda materialna czy obiektywna?, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego” 1961, Prawo VIII.
Dolecki H., Jedna czy kilka prawd w poznaniu sądowym? [w:] Księga jubileuszowa z okazji 15-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, red. Z. Ofiarski, Szczecin 2004.
Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2013.
Dziurda M., Zembrzuski T. (red.), Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, Warszawa 2021.
Ereciński T., Ograniczenia w dostępności kasacji w sprawach cywilnych [w:] Prace z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci sędziego Janusza Pietrzykowskiego, red. Z. Banaszczyk, Warszawa 2000.
Ereciński T., Weitz K., Prawda i równość stron w postępowaniu cywilnym a orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Flaga-Gieruszyńska K., Flejszar R., Malczyk M. (red.), Nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego z 4.7.2019 r. w praktyce, Warszawa 2020.
Gizbert-Studnicki T., Prawda sądowa w postępowaniu cywilnym, „Państwo i Prawo” 2009/7.
Grzegorczyk P., Stabilność orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych w świetle standardów konstytucyjnych i międzynarodowych [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Gudowski J., O kilku naczelnych zasadach procesu cywilnego – wczoraj, dziś, jutro [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. A. Nowicka, 2005.
Harla A.G., Postulat sprawności postępowania cywilnego a kwestia jego szybkości (art. 6 k.p.c.) [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Harla A.G., Zasada prawdy w procesie cywilnym (art. 3 i 323 k.p.c.) [w:] Honeste procedere. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Lubińskiemu, Warszawa 2017.
Jakubecki A., Kontradyktoryjność a poznanie prawdy w procesie cywilnym w świetle zmian kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 1998/10.
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego [w:] Czterdziestolecie kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem, Kraków 2006.
Jodłowski J., Nowe drogi polskiego procesu cywilnego. Założenia ideologiczne reformy postępowania cywilnego [w:] J. Jodłowski, Z zagadnień polskiego procesu cywilnego, Warszawa 1961.
Jodłowski J., Zasady naczelne socjalistycznego postępowania cywilnego [w:] Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, red. J. Jodłowski, Ossolineum 1974.
Kallaus A., Konsekwencje prawne zmiany przepisu art. 3 k.p.c. w postępowaniu procesowym, „Monitor Prawniczy” 1997/4.
Knoppek K., Zmierzch zasady prawdy obiektywnej w procesie cywilnym, „Palestra” 2005/1–2.
Kostecki T., Zasada prawdy formalnej w k.p.c., „Głos Sądownictwa” 1936/6.
Kruszelnicki F., Zasady procesu cywilnego według polskiej procedury cywilnej, „Głos Sądownictwa” 1931/9.
Lapierre J., Jodłowski J., Resich Z., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Manowska M., Zasada prawdy materialnej w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, „Prawo Spółek” 1999/12.
Miszewski W., Proces cywilny w zarysie. Część pierwsza, Warszawa – Łódź 1946.
Osajda K., Zasada sprawiedliwości proceduralnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a Kodeks postępowania cywilnego, red. T. Ereciński, K. Weitz, Warszawa 2010.
Peiper L., Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, t. 1, Kraków 1934.
Piasecki K., Prawda w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1989/2–3.
Pietrzkowski H., Istota zmian w zakresie sposobu gromadzenia materiału procesowego w powojennym postępowaniu cywilnym [w:] Ius est a iustitia appellatum. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Wiśniewskiemu, red. M. Tomalak, Warszawa 2017.
Pietrzkowski H., Prawo do rzetelnego procesu w świetle zmienionej procedury cywilnej, „Przegląd Sądowy” 2005/10.
Pogonowski P., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005.
Resich Z., Poznanie prawdy w procesie cywilnym, Warszawa 1958.
Rylski P., Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku, Warszawa 2009.
Rylski P. (red.), Reforma czy kolejna nowelizacja? Uwagi na tle ustawy z 4.7.2019 r. zmieniającej KPC, Warszawa 2020.
Rzewuski M. (red.), Postępowanie cywilne, Warszawa 2019.
Sawczuk M., O celach i funkcjach postępowania cywilnego procesowego i nieprocesowego (niespornego) [w:] Symbolae Vitoldo Broniewicz. Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza, red. A. Marciniak, Łódź 1998.
Sawczuk M., Teoria prawdy w prawie cywilnym (procesowym i materialnym) [w:] Studia z prawa postępowania cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Zbigniewa Resicha, red. M. Jędrzejewska, T. Ereciński, Warszawa 1985.
Siedlecki W., Przebudowa sądowego postępowania cywilnego w Polsce Ludowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1959/3.
Siedlecki W., Zasada kontradyktoryjna i zasada śledcza w polskim procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1953/2.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2003.
Waligórski M., Gwarancje wykrycia prawdy w procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1953/8–9.
Waligórski M., Polskie prawo procesowe cywilne. Funkcja i struktura procesu, Warszawa 1947.
Waśkowski E., System procesu cywilnego. Wstęp teoretyczny, Wilno 1932.
Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Zasady prawa w perspektywie teorii prawa oraz szczegółowych nauk prawnych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974/2.
Zembrzuski T., Formalizm procesowy a skutki wadliwego oznaczenia pisma procesowego spełniającego wymagania środka zaskarżenia, „Przegląd Sądowy” 2018/1.
Zembrzuski T., Funkcje i cele egzekucji sądowej [w:] Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Marciniakowi, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Zembrzuski T., Koncentracja materiału procesowego – w poszukiwaniu właściwej drogi [w:] Praktyka wobec nowelizacji postępowania cywilnego. Konsekwencje zmian, red. M. Dziurda, T. Zembrzuski, Warszawa 2021.
Zembrzuski T., Ograniczenia jawności postępowania w sprawach cywilnych w dobie pandemii – potrzeba chwili czy trwałe rozwiązania?, „Forum Prawnicze” 2021/3.
Zembrzuski T., Pouczanie strony występującej w procesie cywilnym bez zawodowego pełnomocnika co do wnoszenia środków zaskarżenia [w:] Ochrona strony słabszej stosunku prawnego. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Adamowi Zielińskiemu, red. M. Boratyńska, Warszawa 2016.
Zembrzuski T., Powództwo oczywiście bezzasadne a dostęp do ochrony prawnej w postępowaniu cywilnym [w:] Dostęp do ochrony prawnej w sądowym postępowaniu cywilnym, red. K. Flaga-Gieruszyńska, R. Flejszar, E. Marszałkowska-Krześ, Warszawa 2021.
Zembrzuski T., Skarga kasacyjna. Dostępność w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2011.
Zembrzuski T., Wpływ uchwał Sądu Najwyższego na orzecznictwo sądów powszechnych [w:] Rola orzecznictwa w systemie prawa, red. T. Giaro, Warszawa 2016.
Zieliński M., Ziembiński Z., Uzasadnienie twierdzeń, ocen i norm w prawoznawstwie, Warszawa 1988.
Zieliński M., Ziembiński Z., Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1974.
Radosław Tymiński
doktor habilitowany nauk prawnych, radca prawny, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3710-4885
Charakter prawny standardów postępowania medycznego i jego konsekwencje w procesie stosowania prawa
W artykule autor dowodzi, że de lege lata istnieją standardy postępowania medycznego o różnych charakterach prawnych, co powoduje, że mogą mieć różne znaczenie w procesie stosowania prawa i nie są tak samo wiążące dla lekarza. Zastosowanie przez lekarza aktualnych i prawidłowo wybranych pozaprawnych standardów postępowania medycznego jest – zdaniem autora – szczególnego rodzaju kontratypem wyłączającym bezprawność czynu lekarza. W sytuacji zaistnienia kolizji standardów postępowania medycznego lekarz ma obowiązek wybrania standardu postępowania medycznego zgodnie z regułami przedstawionymi w artykule, tj. musi wybrać: prawny standard postępowania medycznego w sytuacji sprzeczności standardów prawnych i pozaprawnych, musi wybrać standard najadekwatniejszy do sytuacji klinicznej, w której działa oraz musi wybrać standard najaktualniejszy.
Słowa kluczowe: wytyczne medyczne, standardy medyczne, moc wiążąca standardów, kontratypy, kolizja standardów
Radosław Tymiński
doctor habilitatus of law, legal counsel, Warsaw Bar Association, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3710-4885
Legal nature of the standards of medical conduct and its implications for the process of applying the law
In this article the author argues that, de lege lata, there are standards of medical conduct of differing legal statuses, which means that the standards can be of differing significance in the process of applying the law and are not equally binding on the doctor. The doctor’s application of current and correctly selected extra-legal standards of medical conduct is a special kind of countertype that rules out the unlawfulness of the doctor’s act. In the event of a conflict of standards of medical conduct, the doctor is required to select the standard of conduct in accordance with the rules presented in the article, i.e. in case of a conflict of legal and extra-legal medical standards the doctor has to apply the legal standards of medical conduct that are most appropriate to the clinical situation in which he is operating, as well as the most up-to-date standard.
Keywords: medical guidelines, medical standards, binding force of the standards, countertype, conflict of standards
Bibliografia / References
Bielski M., Koncepcja kontratypów jako okoliczności wyłączających karalność, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010/2.
Bojarski M. (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, Warszawa 2010.
Boratyńska M., Konieczniak P., Rekomendacje profesjonalne i standardy ex lege [w:] System prawa medycznego. Tom II. Część 1. Regulacja prawna czynności medycznych, red. M. Boratyńska, P. Konieczniak, E. Zielińska, Warszawa 2019.
Boratyńska M., Miejsce standardów lekarskich w systemie prawa medycznego – teoria i praktyka [w:] Standard wykonywania zawodów medycznych, red. A. Górski, M. Grassmann, E. Sarnacka, Warszawa 2019.
Davis C., The importance of professional standards, „Nursing Made Incredibly Easy!” 2014/12 (5).
Fischer B., Prawne aspekty norm technicznych. Normalizacja jako wsparcie legislacji administracyjnej, Warszawa 2017.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021.
Jakubowski W., Standardy Badań Ultrasonograficznych Polskiego Towarzystwa Ultrasonograficznego, Warszawa – Zamość 2011.
Joshi G. i in., Consistent Definitions of Clinical Practice Guidelines, Consensus Statements, Position Statements, and Practice Alerts, „Anesthesia & Analgesia” 2019/129 (6).
Karkowska D., Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, Warszawa 2021.
Kocańda K., How up-to-date does medical knowledge have to be?, „Folia Cardiologica” 2019/14 (5).
Konieczniak P., Boratyńska M., Zasada leczenia tylko sprawdzonymi dowodami [w:] System Prawa Medycznego. Tom II. Część 1. Regulacja prawna czynności medycznych, red. M. Boratyńska, P. Konieczniak, E. Zielińska, Warszawa 2019.
Kopeć M. [w:] Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, red. M. Kopeć, Warszawa 2016.
Kowalewska-Łukuć M., Wina w prawie karnym, Warszawa 2019.
Leśniak W. i in., Ocena informacji o metodzie leczniczej, rokowaniu lub szkodliwości – miary efektu [w:] Podstawy EBM czyli medycyny opartej na danych naukowych dla lekarzy i studentów medycyny, red. P. Gajewski, R. Jaeschke, J. Brożek, Kraków 2008.
Luty O., Zaniechanie zlecenia produktu leczniczego poza zarejestrowanym wskazaniem a odpowiedzialność cywilna lekarza, cz. I, „Prawo i Medycyna” 2014/1.
Neumann S., Odpowiedź na interpelację nr 32418 w sprawie rozporządzenia określającego standardy postępowania w opiece geriatrycznej, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=24AFA10C.
Nowakowski A., Jach R., Szenborn L., Bidziński M., Jackowska T., Kotarski J., Mastalerz-Migas A., Nitsch-Osuch A., Pinkas J., Sawicki W., Sieroszewski P., Stukan M., Wysocki J., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Wakcynologii oraz Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy w zakresie szczepień profilaktycznych przeciwko zakażeniom wirusami brodawczaka ludzkiego w Polsce, „Lekarz POZ” 2022/3, https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2022/07/Rekomendacje-PTGiP-PTP-PTMR-PTGO-PTW-oraz-PTKiPSM-w-zakresie-szczepien-profilaktycznych-przeciwko-zakazeniom-wirusami-brodawczaka-ludzkiego-w-Polsce.pdf.
Patora K., Pojęcie „bezprawności” w różnych gałęziach prawa, „Prokuratura i Prawo” 2018/10.
Patryn R., Określenie zasady postępowania lekarza z należytą starannością z płaszczyzny orzecznictwa sądowego, „Prawo i Medycyna” 2012/2.
Piotrowski W.J., Barczyk A., Chciałowski A., Chorostowska-Wynimko J., Czajkowska-Malinowska M., Kania A., Kupczyk M., Sładek K., Kulus M., Śliwiński P., Stanowisko Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego dotyczące leczenia powikłań płucnych u chorych po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2, „Pneumonologia Polska” 2021/2 (1–2), https://journals.viamedica.pl/pneumonologia_polska/article/view/85004.
Plebanek E. [w:] Standard wykonywania zawodów medycznych, red. A. Górski, M. Grassmann, E. Sarnacka, Warszawa 2019.
Poręba R., Algorytm prewencji i postępowania w dystocji barkowej, „Ginekologia i Położnictwo” 2007/2 (4), https://www.ginekologiaipoloznictwo.com/articles/algorrhythm-for-prevention-and-managing-with-shoulder-distocia.pdf.
Roxin C., Strafrecht. Allgemeiner Teil. Grundlage – der Aufbau der verbrechenslehre, München 1992.
Shekelle P., Overview of clinical practice guidelines, https://www.uptodate.com/contents/overview-of-clinical-practice-guidelines.
Sośniak M., Bezprawność zachowania jako przesłanka odpowiedzialności cywilnej za czyny niedozwolone, Kraków 1959.
Sroka T., Odpowiedzialność karna za niewłaściwe leczenie. Problematyka obiektywnego przypisania skutku, Warszawa 2013.
Tymiński R., Wykonywanie zawodu lekarza i lekarza dentysty. Aspekty administracyjnoprawne, Warszawa 2019.
Wąsik D., Wskazania aktualnej wiedzy medycznej w świetle odpowiedzialności karnej za błędy w sztuce lekarskiej, „Studia Prawnoustrojowe” 2017/36.
Widłak T., Interpretacja klauzuli aktualna wiedza medyczna w polskim prawie – zarys zagadnień epistemologicznych i metodologicznych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017/38.
Wiland P., Kucharz E.J., Kuryliszyn-Moskal A., Mastalerz-Migas A., Sudoł K., Jabłoński R., Algorytm diagnostyczny choroby zwyrodnieniowej stawów rąk – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych (2022), „Lekarz POZ” 2022/2, https://ptmr.info.pl/rekomendacje-ptmr/.
Woolf S., Eccles M., Potential benefits, limitations, and harms of clinical guidelines, „BMJ” 1999/318.
Zajdel J., Moc prawna standardów medycznych i wytycznych praktyki klinicznej, „Medycyna Praktyczna” 2010/5.
Zielińska E., Namysłowska-Gabrysiak B. [w:] Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz, red. E. Zielińska, Warszawa 2022.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1–52, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Jarosław Kuropatwiński
doktor nauk prawnych, radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9047-7544
Założenie księgi wieczystej de lege lata i de lege ferenda. Rozważania o potrzebie reformy
Przedmiotem artykułu jest krytyka nieudanej reformy z 2001 r., polegającej na likwidacji odrębnego postępowania o założenie księgi wieczystej. Autor wskazuje na praktyczną doniosłość zakładania ksiąg wieczystych, historyczne przyczyny zaległości w zakresie upowszechnienia systemu wieczystoksięgowego na ziemiach polskich oraz przedstawia jurydyczne komplikacje, które spowodowała pochopna nowelizacja z 2001 r. Rozważania te prowadzą ostatecznie do sformułowania sześciu postulatów de lege ferenda dotyczących koniecznych zmian legislacyjnych, dzięki którym stworzona zostałaby perspektywa zakończenia procesu zakładania ksiąg wieczystych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Głównym postulatem autora jest wprowadzenie ustawowej regulacji odrębnego postępowania służącego zakładaniu ksiąg wieczystych, opartej na dawnej obowiązujących normach, które reprezentowały bardzo wysoki poziom legislacyjny i miały ugruntowaną tradycję orzeczniczą.
Słowa kluczowe: założenie księgi wieczystej, postępowanie wieczystoksięgowe, pierwszy wpis do księgi wieczystej
Jarosław Kuropatwiński
doctor of law, legal counsel, Bydgoszcz, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9047-7544
De lege lata and de lege ferenda establishment of a land and mortgage register. Considerations regarding the need for a reform
The article constitutes a criticism of the unsuccessful reform of 2001 involving the elimination of separate proceedings on the establishment of a land and mortgage register. The author indicates the practical significance of establishing land and mortgage registers and the historic reasons for the arrears in disseminating the land and mortgage register system in Poland and presents the juridical complications caused by the hasty amendment in 2001. These considerations ultimately lead to the formulation of six de lege ferenda postulates regarding the necessary legislative changes by which the prospect of completing the process of establishing land and mortgage registers in Poland would be created. The author’s main postulate is the introduction of a statutory regulation of separate proceedings intended to establish land and mortgage registers, based on the formerly applicable norms, which represented a very high quality of legislation and had a well-established tradition of adjudication.
Keywords: establishment of a land and mortgage register, land and mortgage register proceedings, first entry in the land and mortgage register
Bibliografia / References
Banaszak B., Mysiak P., Konstytucyjne aspekty ksiąg wieczystych, „Monitor Prawniczy” 2014/23.
Bieniek G., Podstawy wpisu do księgi wieczystej a kognicja sądu wieczystoksięgowego, „Nowy Przegląd Notarialny” 2007/2.
Breyer S., Księgi wieczyste de lege ferenda, „Nowe Prawo” 1953/2.
Breyer S., Przeniesienie własności nieruchomości, Warszawa 1975.
Gniewek E., Księgi wieczyste. Art. 1–582 KWU. Art. 6261–62613 KPC. Komentarz, Warszawa 2017.
Grabowski K., Nowa ustawa o księgach wieczystych i hipotece, „Palestra” 1983/3–4.
Jefimko E., Postępowanie wieczystoksięgowe jako szczególny rodzaj postępowania nieprocesowego (zagadnienia wybrane), „Przegląd Sądowy” 2000/10.
Jefimko E., Środki dowodowe w postępowaniu wieczystoksięgowym w razie zaginięcia lub zniszczenia dokumentów stwierdzających nabycie prawa własności nieruchomości, „Przegląd Sądowy” 2004/5.
Korzonek J., Ustawa hipoteczna, Kraków 1932.
Kuropatwiński J. [w:] Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz, red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2021.
Kuropatwiński J., Kataster nieruchomości jako podstawa przestrzennej identyfikacji praw podmiotowych do nieruchomości, „Rejent” 2020/2.
Kuropatwiński J., Księgi wieczyste. Komentarz do art. 1–582 u.k.w.h. oraz art. 6261–62613 k.p.c., t. 1, Komentarz do art. 1–10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, Bydgoszcz 2013.
Kuropatwiński J., Podstawa wpisu do księgi wieczystej, Warszawa 2021.
Marowski J., Niektóre zagadnienia kodyfikacji prawa rzeczowego, „Nowe Prawo” 1952/8–9.
Moszyński R., Policha L., Izdebska A., Księgi wieczyste, Warszawa 1960.
Mysiak P., Glosa do postanowienia SN z 28.1.2010, I CSK 222/09, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2011/6, poz. 62.
Mysiak P., Podstawy wpisu do księgi wieczystej, „Rejent” 2006/7–8.
Mysiak P., Postępowanie wieczystoksięgowe, Warszawa 2010.
Rudnicki S., Nowy projekt prawa o księgach wieczystych i hipotece, „Nowe Prawo” 1968/12.
Rudnicki S., Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Przepisy o postępowaniu w sprawach wieczystoksięgowych. Komentarz, Warszawa 2010.
Rzewuski M., Postępowanie wieczystoksięgowe. Glosa do postanowienia SN z 30.01.2015 r., III CSK 145/14, „Przegląd Sądowy” 2017/1.
Säcker F.J. [w:] Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, t. 11, red. H.J. Sonnenberger, München 2006.
Safjan M. [w:] System prawa prywatnego, t. I, Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2007.
Siciński P., Komentarz do wpisów w księgach wieczystych, Warszawa 2013.
Skąpski J., Funkcje ksiąg wieczystych [w:] Prace z prawa cywilnego wykonane dla uczczenia pracy naukowej J.S. Piątowskiego, red. B. Kordasiewicz, E. Łętowska, Warszawa 1985.
Sokołowski K.P., Założenie księgi wieczystej na podstawie art. 713 kodeksu Napoleona. Glosa do post. SN z 20.6.2012, I CSK 220/12, „Przegląd Sądowy” 2015/10.
Stelmachowski A., W kwestii przyszłości ksiąg wieczystych, „Nowe Prawo” 1964/3.
Szadkowski K. [w:] Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz, red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2021.
Szer S., Prawo hipoteczne, Warszawa 1935.
Szereda A., Glosa do uchwały SN z 27.06.2013, III CZP 29/13, „Rejent” 2014/10.
Szpunar A., Nowa ustawa o księgach wieczystych i hipotece, „Państwo i Prawo” 1983/5.
Tabecki C., Zakładanie ksiąg wieczystych, „Przegląd Notarialny” 1948/6.
Wasilkowski J., Zagadnienie hipoteki i ksiąg wieczystych w przyszłym prawie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1955/5.
Wójcikiewicz W., Prawo hipoteczne Królestwa Polskiego, Wrocław 1967.
Zawadzka J. [w:] Księgi wieczyste i hipoteka. Komentarz, red. J. Pisuliński, Warszawa 2014.
Zoll F., Prawo cywilne, t. 2, z. 1, Kraków 1947.
Zoll F., Referat przygotowawczy do prac nad skodyfikowaniem jednolitego prawa ksiąg ziemskich (ksiąg hipotecznych, gruntowych, wieczystych) obejmujący główne zarysy projektu ustawy z objaśnieniami, K.K.R.P., Podsekcja Prawa Cywilnego, t. 1, z. 1, Warszawa 1930.
Bartosz Trocha
doktor nauk prawnych, radca prawny, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9548-871X
Uprzywilejowanie podmiotów zagranicznych pod względem wymiaru terminów procesowych w polskim postępowaniu cywilnym
W artykule przedstawiono zagadnienie różnicowania przez polskie prawo procesowe cywilne wymiaru terminów na dokonywanie przez strony czynności procesowych ze względu na element zagraniczny. Rozwiązanie to zyskuje w ostatnim czasie na popularności jako odpowiedź na problemy, z którymi muszą mierzyć się podczas postępowania strony zamieszkałe lub mające siedzibę za granicą. Analiza odnośnych regulacji wykazuje, że mimo słusznych intencji ustawodawcy sposoby implementacji tego rozwiązania do poszczególnych norm prawnych mogą przysparzać trudności w jego praktycznym zastosowaniu.
Słowa kluczowe: proces cywilny, postępowanie cywilne, terminy, międzynarodowe postępowanie cywilne, podmioty zagraniczne, zasada równości stron
Bartosz Trocha
doctor of law, legal counsel, Łódź, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0002-9548-871X
Privileges for foreign entities in terms of the length of procedural deadlines in Polish civil proceedings
The article applies to the matter of Polish procedural law differentiating the deadlines for parties to conduct procedural activities because of the foreign element. This solution has recently been gaining popularity as a response to the problems that parties domiciled or having their registered offices abroad are having to face during proceedings. The analysis of the respective regulations shows that, despite the lawmaker’s good intentions, the ways of implementing this solution into individual legal norms can create complications in its practical application.
Keywords: civil procedure, civil proceedings, deadlines, international civil proceedings, foreign entities, principle of equality of parties
Bibliografia / References
Bieliński A., Terminy w postępowaniu cywilnym – zagadnienia wybrane, „Białostockie Studia Prawnicze” 2010/7.
Bodio J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do wybranych przepisów nowelizacji 2019, red. A. Jakubecki, LEX 2019.
Bodio J., Graliński W., Znaczenie zasady równouprawnienia stron w procesie cywilnym, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016/25 (1).
Broniewicz W., Terminy w postępowaniu cywilnym, „Nowe Prawo” 1971/9.
Broniewicz W., Marciniak A., Kunicki I., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2020.
Cagara J., Koszty sądowe w sprawach cywilnych z udziałem cudzoziemca, „Nowe Prawo” 1979/10.
Cagara J., Udział cudzoziemca w charakterze powoda przed sądem polskim, „Nowe Prawo” 1975/6.
Cierkoński P., Braki fiskalne pism procesowych i ich usuwanie w postępowaniu cywilnym (cz. I), „Radca Prawny” 2007/3.
Daczyński A. [w:] Koszty postępowań sądowych, red. J. Ignaczewski, Warszawa 2008.
Demendecki T., Realizacja zasady równouprawnienia cudzoziemca w polskim międzynarodowym postępowaniu cywilnym. Uwagi na tle regulacji kodeksowej w przedmiocie zabezpieczenia kosztów procesu, „Zeszyty Naukowe WSEI Seria: Administracja” 2011/1.
Dolecki H., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2015.
Ereciński T., Ciszewski J., Międzynarodowe postępowanie cywilne, Warszawa 2000.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Warszawa 2022.
Flaga-Gieruszyńska K. [w:] Terminy procesowe w postępowaniu cywilnym. Skutki uchybienia i przywrócenie terminu. Komentarz praktyczny z orzecznictwem i przykładami. Wzory pism procesowych, red. K. Flaga-Gieruszyńska, Warszawa 2016.
Flejszar R., Tatara K., Trelav Ł., Prawomocność postanowienia o zatwierdzeniu układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu w kontekście zaskarżenia jurysdykcji krajowej, „Doradca Restrukturyzacyjny” 2022/1.
Góra-Błaszczykowska A., Zasada równości stron w procesie cywilnym, Warszawa 2008.
Górski A., Walentynowicz L., Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Ustawa i orzekanie. Komentarz praktyczny, Warszawa 2007.
Grzegorczyk P., Immunitet państwa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Jakubecki A., Naczelne zasady postępowania cywilnego w świetle nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. Czterdziestolecie Kodeksu postępowania cywilnego, Kraków 2006.
Jarocha A., Równouprawnienie stron procesu cywilnego jako realizacja konstytucyjnej zasady równości wobec prawa [w:] Prawo wobec dyskryminacji w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym, red. Z. Niedbała, Warszawa 2011.
Jaworski A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. P. Rylski, Legalis 2022.
Jędrzejewska M. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, red. T. Ereciński, Warszawa 2007.
Jodłowski J., Zasady przewodnie polskiego międzynarodowego prawa procesowego cywilnego [w:] Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa – Wrocław 1967.
Jodłowski J., Resich Z., Lapierre J., Misiuk-Jodłowska T., Weitz K., Postępowanie cywilne, Warszawa 2016.
Kamieński G., Konsekwencje błędnego określenia terminu do zaspokojenia roszczenia lub zaskarżenia nakazu zapłaty, Legalis 2020.
Kołakowski K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Piasecki, Warszawa 2006.
Kościółek A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020.
Kościółek A. [w:] System Postępowania Cywilnego. Tom 6. Postępowania odrębne, red. A. Machnikowska, Warszawa 2022.
Kunicki I., Ustawa o kosztach komorniczych. Komentarz, Warszawa 2018.
Mrówczyński M., Uczestnicy postępowania upadłościowego, Warszawa 2019.
Niewęgłowski A. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. Ł. Żelechowski, Warszawa 2021.
Parafianowicz J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2019.
Panfil K. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz, red. O.M. Piaskowska, Warszawa 2019.
Pietrzkowski H., Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2021.
Rudkowska-Ząbczyk E., Rodziewicz P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, Legalis 2021.
Rutkowska E., Winczura M., Charakterystyka zaliczki na poczet wydatków na przykładzie zaliczki na poczet przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w postępowaniu cywilnym, „Monitor Prawniczy” 2022/10.
Rusek F., Kuryłowicz W., Koszty sądowe w postępowaniu cywilnym. Komentarz, Warszawa 1976.
Rylski P. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2013.
Rząsa G. [w:] Prawo własności przemysłowej. Komentarz, red. P. Kostański, Warszawa 2014.
Rzewuski M., Zarządzenia [w:] Rozstrzygnięcia sądowe w postępowaniu cywilnym, red. M. Rzewuski, Warszawa 2021.
Siedlecki W., Świeboda Z., Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
Sokołowski K.P., Termin do żądania uchylenia zaświadczenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego w Polsce i w Niemczech a prawo europejskie, „Przegląd Sądowy” 2011/6.
Sorysz M., Nowa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – zagadnienia wybrane. Cz. 2, „Monitor Prawniczy” 2006/9.
Sorysz M., Terminy w polskim procesie cywilnym, Warszawa 2007.
Stasiak J., Kaucja aktoryczna a zasada równości w KPC [w:] Symbolae Andreae Marciniak Dedictae. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Marciniakowi, red. J. Jagieła, R. Kulski, Warszawa 2022.
Stefańska E. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1–47716, red. M. Manowska, Warszawa 2021.
Szanciło T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art. 1–50539. Tom I, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Torbus A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–205, red. A. Marciniak, Warszawa 2019.
Trocha B., Dokonywanie czynności procesowych przez podmioty zagraniczne inne niż osoby fizyczne w postępowaniu cywilnym przed sądem polskim, „Monitor Prawniczy” 2023/3.
Trocha B., Pozywanie podmiotów zagranicznych w postępowaniu nakazowym, upominawczym i elektronicznym upominawczym, „Polski Proces Cywilny” 2022/2.
Trocha B., Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego znajdujące się poza częścią czwartą Kodeksu – próba systematyzacji [w:] Kodeks postępowania cywilnego z perspektywy pięćdziesięciolecia jego obowiązywania. Doświadczenia i perspektywy, red. E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil, Ł. Błaszczak, Sopot 2016.
Uliasz M., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2008.
Wengerek E., Zasada równości stron w procesie cywilnym, „Państwo i Prawo” 1955/11.
Wierzbowski E., Międzynarodowy obrót prawny w sprawach cywilnych, Warszawa 1971.
Zieliński A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2008.
Zimmerman P. [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, red. P. Zimmerman, Warszawa 2020.
Żyznowski T. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Katarzyna Medyk-Cieśla
sędzia, Sąd Rejonowy w Oleśnicy, Wydziału III Rodzinny i Nieletnich, Polska. ORCID: https://orcid.org/0009-0008-5961-8821
Usprawiedliwione potrzeby małoletniego dziecka w sprawach alimentacyjnych
Wysokość usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dziecka w rozumieniu art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w sprawach o alimenty w praktyce orzeczniczej jest najczęściej sumą nakładów na jego utrzymanie w rozliczeniu jednego miesiąca. Ścisłe zliczanie poszczególnych wydatków małoletniego daje bardziej rzetelny obraz jego rzeczywistych kosztów utrzymania. Może jednak nie uwzględniać częstych wahań w cenach poszczególnych towarów czy usług, wydłużać czas trwania postępowania przed sądem w sprawach o alimenty z uwagi na konieczność przeprowadzenia licznych dowodów, np. z faktur VAT, biletów, rachunków. Nie można wykluczyć, że część tych wniosków dowodowych potwierdzi jedynie fakt rozpoczęcia terapii, zajęć dodatkowych dziecka bezpośrednio przed wniesieniem powództwa o alimenty, co nie będzie odzwierciedlać prawdziwych kosztów jego utrzymania. Dlatego też w postępowaniu o alimenty można zauważyć praktykę ustalania wysokości usprawiedliwionych potrzeb małoletniego nie tylko na podstawie doświadczenia życiowego sędziego referenta danej sprawy czy zasad logicznego rozumowania, lecz także wieku dziecka, powszechnie znanych cen towarów, usług i stopy życiowej jego rodziny. Praktyka orzecznicza podejmuje także próbę standaryzowania samej wysokości poszczególnych nakładów na dziecko przy zastosowaniu kryterium wieku uprawnionego do alimentacji. Taki sposób generalizowania wydatków może jednak nie uwzględniać np. leczenia ortodontycznego czy zakupu obuwia ortopedycznego. Z tych też względów zasadne jest każdorazowe ustalenie wysokości usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dziecka na podstawie obiektywnych, transparentnych i względnie stałych kryteriów (jak m.in. wiek dziecka), przy uwzględnieniu w konkretnym przypadku również dodatkowych, ponadprzeciętnych, usprawiedliwionych nakładów na jego utrzymanie. Takie rozwiązanie przyczyni się do większej standaryzacji wysokości alimentów w Polsce i usprawni postępowanie w sprawach o alimenty.
Słowa kluczowe: obowiązek alimentacyjny, alimenty, usprawiedliwione potrzeby małoletniego dziecka, małoletnie dziecko, wnioski dowodowe, praktyka orzecznicza, wiek dziecka, koszty utrzymania, wydatki
Katarzyna Medyk-Cieśla
judge, District Court in Oleśnica, III Family and Minors Division, Poland. ORCID: https://orcid.org/0009-0008-5961-8821
Justified needs of a minor in cases regarding child maintenance
In judicial practice, the level of justified needs of a minor, as defined in Article 135 § 1 of the Polish Family and Guardianship Code on child maintenance, most frequently represents the sum of outlays made on the maintenance of the child during one month. The precise calculation of individual expenditure on the minor gives a more reliable view of the real costs of child maintenance. However, it may not reflect frequent fluctuations in prices of individual goods or services, and can extend the duration of the court proceedings in maintenance cases because of the need to consider various evidence, e.g. from VAT invoices, tickets and bills. It cannot be ruled out that some of the requests to take evidence only confirm the start of therapy or the child’s extracurricular activities just before the maintenance case is filed, which does not represent the actual costs of the child’s maintenance. Therefore, a practice is noticeable in child maintenance proceedings, of setting the minor’s justified needs not only on the basis of the actual experience of the reporting judge in the given case or the principles of logical reasoning, but also on the child’s age, generally known prices of goods and services and standards of living of the child’s family. Judicial practice also attempts to standardize the level of individual outlays on the child using the criterion of age of the maintenance obligee. However, such a method of generalizing expenditure might not take into account orthodontic treatment or the purchase of orthopaedic footwear. For these reasons, it is reasonable to establish the amount of the minor’s justified needs each time on the basis of objective, transparent and relatively stable criteria (such as, among others, the child’s age), taking into consideration the additional, above-average justified outlay of the child’s maintenance in the specific case. Such a solution contributes to a greater standardization of the amounts of maintenance in Poland and streamlines proceedings in maintenance cases.
Keywords: maintenance obligation, maintenance, justified needs of a minor, minor, requests to take evidence, judicial practice, the child’s age, costs of maintenance, expenditure
Bibliografia / References
Andrzejewski M. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
Bieliński A.K., Pannert M., Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Ciepła H., Nowelizacje kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z komentarzem, Warszawa 2010.
Gromek K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy po nowelizacji z 6.11.2008 r., „Monitor Prawniczy” 2009/17.
Gudowski J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Orzecznictwo. Piśmiennictwo, Warszawa 2021.
Gwiazdomorski J., Przesłanki istnienia obowiązku alimentacyjnego, Warszawa 1974.
Gwiazdomorski J. [w:] System prawa rodzinnego i opiekuńczego, cz.1, red. J. Piątowski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1985.
Haak H., Ustanie małżeństwa. Komentarz, Toruń 1998.
Hetman-Krajewska J., Alimenty. Wzory pism z komentarzem, Warszawa 2021, Komentarz do konkretnych rozwiązań.
Ignaczewski J., Rozdział 9. Komentarz do spraw o alimenty na dziecko [w:] J. Ignaczewski, H. Ciepła, J. Skibińska-Adamowicz, Komentarz do spraw rodzinnych, red. H. Ciepła, J. Skibińska-Adamowicz, Warszawa 2014.
Ignatowicz J., Nazar M., Prawo rodzinne, Warszawa 2016.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX 2019.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pokrewieństwo i powinowactwo. Komentarz, Warszawa 2014.
Kalińska A., Wysokość alimentów, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2011/2.
Kawałko A., Witczak H. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021.
Łączkowska M., Prawo alimentacyjne jako przykład regulacji prawnej solidarności międzypokoleniowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2012/3.
Łukasiewicz J.M. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Załucki, Legalis 2023.
Łukasiewicz J.M., Obowiązek alimentacyjny przy pieczy naprzemiennej, „Monitor Prawniczy” 2018/7.
Łukasiewicz J.M., Problemy praktyczne związane z instytucją pieczy naprzemiennej, „Forum Prawnicze” 2018/2.
Łukasiewicz J.M., 1.4. Rodzaje stosunków rodzinno-prawnych [w:] Instytucje prawa rodzinnego, red. J.M. Łukasiewicz, Warszawa 2014.
Pałdyna T., Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych [w:] W trosce o rodzinę. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Wandy Stojanowskiej, red. M. Kosek, J. Słyk, Warszawa 2008.
Pawliczak J. [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, t. 5, red. K. Osajda, Warszawa 2017.
Rzewuski M. Dziedziczenie alimentów [w:] Prawo alimentacyjne. Zagadnienia materialne, t. 2, red. J.M. Łukasiewicz, I. Ramus, Toruń 2015.
Smyczyński T., Kierunki reformy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1999/2.
Smyczyński T., Prawo rodzinne i opiekuńcze. Analiza i wykładnia, Warszawa 2001.
Smyczyński T. [w:] System Prawa Prywatnego, t. 12, Prawo rodzinne i opiekuńcze, red. T. Smyczyński, Warszawa 2011.
Sosnowska D.J., Obowiązek alimentacyjny rodziców, „Jurysta” 2008/7–8.
Wierciński J. [w:] W. Borysiak, M. Manowska, J. Sadomski, E. Skowrońska-Bocian, B. Trębska, E. Trybulska-Skoczelas, R. Zegadło, J. Wierciński, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2014.
Wybrańczyk D., Sytuacja prawna małoletniego dziecka rozwodzących się rodziców, Warszawa 2022.
Marcin Margoński
doktor praw (Doktor der Rechte), notariusz w Krapkowicach, Polska
Reprezentacja małoletniego przez rodzica przy odrzuceniu spadku w sprawie transgranicznej – płaszczyzna jurysdykcyjna
Rozejście się prawa właściwego i jurysdykcji w sprawie spadkowej z prawem właściwym w kwestii reprezentacji małoletniego i jurysdykcją organów nadzorujących reprezentację małoletniego stawia przed sporymi wyzwaniami zarówno organy właściwe w postępowaniu spadkowym, jak i te właściwe co do nadzoru nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej. Artykuł kompleksowo analizuje problematykę tego rodzaju spraw transgranicznych w zakresie norm jurysdykcyjnych.
Słowa kluczowe: odrzucenie spadku, reprezentacja małoletniego, jurysdykcja, uznawanie zagranicznych zezwoleń na odrzucenie spadku
Marcin Margoński
doctor of law (Doktor der Rechte), notary public in Krapkowice, Poland
Representation of a minor by a parent when waiving succession in a cross-border case – jurisdiction
The divergence of the applicable law and jurisdiction in a succession case and the applicable law regarding the representation of a minor and the jurisdiction of the authorities supervising the representation of the minor sets significant challenges for both the authorities that are competent in the succession case and those that are competent for supervising the exercise of family authority. The article comprehensively analyses such cross-border cases in terms of jurisdiction.
Keywords: waiver of succession, representation of a minor, jurisdiction, recognition of foreign judgments permitting the waiver of succession
Bibliografia / References
Ciszewski J. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom VI. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), red. J. Ciszewski, T. Ereciński, Warszawa 2017.
Gajda-Roszczynialska K. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Tom V. Komentarz. Art. 1096–1217, red. A. Marciniak, Warszawa 2020.
Hausmann R., Internationales und Europäisches Familienrecht, Monachium 2018.
Hrycaj A. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Art. 1096–1217, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Margoński M. [w:] Prawo i postępowanie spadkowe. Komentarz, red. K. Osajda, Warszawa 2018.
Mostowik P., Władza rodzicielska i opieka nad dzieckiem w prawie prywatnym międzynarodowym, Kraków 2014.
Olczak-Dąbrowska D. [w:] Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz. Art. 506–1217. Tom II, red. T. Szanciło, Warszawa 2019.
Wiedemann D. [w:] Münchener Kommentar zum FamFG, t. 2, red. T. Rauscher, Monachium 2019.
Filip Pańczyk
absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4622-0685
Pomiędzy zasadą autonomii i niezależności państwa oraz kościołów i związków wyznaniowych a prawem do prywatności, czyli krytycznie o obecnym modelu ochrony danych osobowych przetwarzanych przez Kościół katolicki
Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych wywarło wielki wpływ na kwestię przetwarzania danych osobowych, nie pozostając obojętne wobec kościołów i związków wyznaniowych, choć odnosi się do nich dość lakonicznie. W artykule analizie poddano regulacje rozporządzenia oraz najnowsze orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przedstawiono również konflikt pomiędzy konstytucyjnie chronionymi wartościami, jakimi są wolność sumienia i wyznania z jednej strony, a z drugiej – prawo do prywatności i ochrony danych osobowych. Przeprowadzone rozważania przemawiają za krytyką obecnego modelu regulacji, który przyznaje podmiotom wyznaniowym niemal całkowitą dowolność w kontekście przetwarzania danych osobowych nie tylko obecnych, lecz także byłych wyznawców. Państwo, wyzbywając się tak kluczowej kompetencji, jaką jest ochrona praw obywateli, nie realizuje swych immanentnych funkcji, pozostawiając obywateli samych sobie.
Słowa kluczowe: RODO, przetwarzanie danych osobowych przez kościoły i związki wyznaniowe, Kościół katolicki, zasada wzajemnej autonomii i niezależności, ochrona danych osobowych byłych wyznawców, prawo do prywatności
Filip Pańczyk
graduate of the Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4622-0685
The principle of autonomy and independence of the state, as well as churches and religious unions, vs. the right to privacy, namely critical comments on the current model of protection of personal data processed by the Catholic Church
The General Data Protection Regulation had a huge impact on personal data processing, not remaining indifferent to churches and religious unions, even though it refers to them laconically. This article presents an analysis of the GDPR regulation and the latest rulings of the Supreme Administrative Court. It also presents the conflict between constitutionally protected values, which, on the one hand, are freedom of conscience and religion and, on the other, the right to privacy and protection of personal data. The considerations support the ability to criticize the current model of the regulation, which grants religious entities almost complete discretion with regard to the processing of personal data not only of current but also the former faithful. By divesting itself of such key competence as the protection of citizens’ rights, the State is not fulfilling its inherent functions, leaving the citizens to fend for themselves.
Keywords: GDPR, processing of personal data by churches and religious unions, the Catholic Church, mutual autonomy and independence, protection of the personal data of the former faithful, the right to privacy
Bibliografia / References
Adamczewski W., Swoboda Kościoła katolickiego w wypełnianiu jego misji w konkordacie polskim z 1993 roku [w:] Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. P. Majer, Kraków 2002.
Barta P., Litwiński P. [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, red. P. Litwiński, Warszawa 2021.
Borecki P., Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2012/15.
Borecki P., Naczelny Sąd Administracyjny wobec problemu wystąpień z Kościoła katolickiego. Refleksje na kanwie postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21.05.2018 r., I OPS 6/17, „Przegląd Sądowy” 2020/4.
Brzozowski W., Przekonania religijne sędziego a instytucja wyłączenia sędziego, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2018/10.
Czelny M., Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2011/14.
Czelny M., Prawo do prywatności w ustawodawstwie Kościoła katolickiego [w:] Prawo do prywatności w kościołach i innych związkach wyznaniowych. Od tajemnicy duszpasterskiej do ochrony danych osobowych, red. T.J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019.
Czelny M., Procedura wystąpień z Kościoła katolickiego w kontekście obowiązku aktualizacji danych osobowych, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2018/10.
Czelny M., W sprawie skuteczności wystąpienia z Kościoła katolickiego: uwagi dotyczące decyzji z dnia 28 listopada 2018 r. wydanej przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2020/23.
Dyda K., Prawo i obowiązek przetwarzania danych osobowych byłych wyznawców przez kościoły i inne związki wyznaniowe, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2018/21.
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2022.
Garlicki L. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom I. Komentarz do artykułów 1–18, red. L. Garlicki, Warszawa 2010.
Góralski W., Pieńdyk A., Zasada niezależności i autonomii Państwa i Kościoła w konkordacie polskim z 1993 roku, Warszawa 2000.
Janczewski Z., Przetwarzanie danych osobowych w kancelariach parafialnych [w:] Ochrona danych osobowych w Kościele, red. S. Dziekoński, P. Drobek, Warszawa 2016.
Kulesza E., Ochrona danych osobowych a wolność sumienia i wyznania w prawodawstwie polskim [w:] Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. P. Majer, Kraków 2002.
Łukańko B., Kościelne modele ochrony danych osobowych, Warszawa 2019.
Majer P., O formalnym wystąpieniu z kościoła, https://www.gosc.pl/doc/1052903.O-formalnym-wystapieniu-z-Kosciola.
Majer P., Ochrona prywatności w kanonicznym porządku prawnym [w:] Ochrona danych osobowych i prawo do prywatności w Kościele, red. P. Majer, Kraków 2002.
Mazurkiewicz P., Ochrona danych osobowych w Kościołach i związkach wyznaniowych w świetle rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/ 679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) [w:] Ochrona danych osobowych w Kościele, red. S. Dziekoński, P. Drobek, Warszawa 2016.
Mezglewski A., Działalność związków wyznaniowych a ochrona danych osobowych, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007/10.
Mezglewski A., Perspektywa i zakres implementacji nowych przepisów Unii Europejskiej dotyczących przetwarzania danych osobowych przez związki wyznaniowe [w:] Ochrona danych osobowych w Kościele, red. S. Dziekoński, P. Drobek, Warszawa 2016.
Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011.
Sakowska-Baryła M. [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz, red. M. Sakowska-Baryła, Warszawa 2018.
Skonieczny P., Zakres podmiotowy Dekretu ogólnego KEP z 13 marca 2018 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim. Prawnoporównawczy punkt widzenia, „Annales Canonici” 2018/1.
Sobczyk P., Ograniczenia praw podmiotów ze względu na przetwarzanie danych osobowych dotyczących przekonań religijnych i przynależności religijnej, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2010/13.
Sobczyk P., Przetwarzanie danych osobowych przez związki wyznaniowe [w:] Leksykon prawa wyznaniowego. 100 podstawowych pojęć, red. A. Mezglewski, Warszawa 2014.
Walencik D., Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych w Kościele katolickim [w:] Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych. Od tajemnicy duszpasterskiej do ochrony danych osobowych, red. T.J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019.
Walencik D., Opinia prawna w sprawie przetwarzania danych osobowych przez związki wyznaniowe w Polsce, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012/4.
Walencik D., Przetwarzanie danych osobowych przez związki wyznaniowe a uprawnienia Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, „Forum Prawnicze” 2013/4.
Zawadzka N. [w:] RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz, red. E. Bielak-Joanna, D. Lubasz, Warszawa 2018.
Anna Marcinkowska
doktor nauk prawnych, Wyższa Szkoła Prawa i Administracji, Rzeszowska Szkoła Wyższa, Prokurator Prokuratury Rejonowej w Krośnie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1637-5424
O konieczności zmiany art. 115 § 13 Kodeksu karnego. Sekretarz sądowy jako funkcjonariusz publiczny
Temat artykułu jest związany z definicją funkcjonariusza publicznego, która zawarta jest w art. 115 § 13 Kodeksu karnego. Mimo że piśmiennictwo dostrzega, iż definicja ta jest zakresowo pełna, co pewien czas można zauważyć problemy z zaliczeniem konkretnego stanowiska do kręgu funkcjonariuszy publicznych. Przykładem jest funkcja sekretarza sądowego, co do której wypowiadało się orzecznictwo w sprawach karnych, cywilnych i administracyjnych. W artykule przedstawiono przegląd dorobku orzeczniczego w tym zakresie, niekiedy sprzecznego. Związane jest to z węższym lub szerszym ujęciem pojęcia funkcjonariusza publicznego, zarówno w piśmiennictwie, które nie daje odpowiedzi, który pogląd należy uznać za słuszny, jak i w judykaturze. Analiza dorobku orzeczniczego pozwala stwierdzić występowanie sprzecznych orzeczeń odnośnie tego, kogo możemy zaliczyć do grona funkcjonariuszy publicznych. Stanowisko sekretarza sądowego stwarza problemy interpretacyjne, co jest szczególnie widoczne na przykładzie wyroku Sądu Najwyższego z 12.04.2018 r., II CSK 399/17. Problemy takie widoczne są od wielu lat na przykładzie wielu innych stanowisk, co pozwala na wyciągniecie wniosków, że obecne uregulowania nie spełniają już swojej roli. Celem artykułu jest więc udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy rzeczywiście zamiarem ustawodawcy było, mimo stworzenia definicji zakresowo pełnej, doprowadzenie do sytuacji, gdy orzecznictwo dokonuje szczegółowej analizy konkretnego stanowiska w zakresie posiadanych uprawnień i decyzyjności, sięgając nie tylko do ustaw, lecz także do aktów niższego rzędu, które regulują kompetencje podmiotu. Rozważania te są o tyle istotne, iż obserwuje się ciągłe zmiany w formach zatrudnienia, które mają istotny wpływ na interpretację statusu funkcjonariusza publicznego. Te zmiany oraz brak jednolitych poglądów odnośnie do cech funkcjonariusza publicznego przemawiają za nowelizacją art. 115 § 13 Kodeksu karnego.
Słowa kluczowe: funkcjonariusz publiczny, sekretarz sądowy, pracownik, orzecznictwo, Kodeks karny
Anna Marcinkowska
doctor of law, University of Law and Public Administration in Rzeszów, public prosecutor at the District Public Prosecutor’s Office in Krosno, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1637-5424
The need to change Article 115 § 13 of the Penal Code. A court secretary as a public official
The article focuses on the definition of a public official, as contained in Article 115 § 13 of the Penal Code. Although the legal literature notes that this definition is complete in terms of scope, problems can sometimes be noticed with the inclusion of a specific position among the group of public officials. An example is the function of a court secretary, with respect to which judgments have been expressed in criminal, civil and administrative cases. The article presents an overview of the judgments in this area, which are sometimes contradictory. This is related to a narrower or broader understanding of the concept of a public official, both in the legal literature, which does not give an answer as to which view should be considered correct, and in the judgments. The analysis of judgments enables the conclusion to be drawn that there are contradictory judgments regarding who can be classified as public officials. The position of a court secretary raises problems of interpretation, which is particularly visible in the case of the ruling of the Supreme Court in case II CSK 399/17 of 12 April 2018. Such problems have been visible for many years in the case of many other positions, which enables conclusions to be drawn that the current regulations no longer fulfil their role. The objective of the article is therefore to answer the question of whether, despite creating a comprehensive definition, the legislator’s intention was to bring about a situation in which the judgments present a detailed analysis of a specific position in terms of powers and decision-making authority, referring not only to statutes, but also to lower order acts regulating the competences of the entity. These considerations are important because constant changes are being observed in the forms of employment, which have a significant impact on the interpretation of the status of a public official. These changes and the lack of uniform views on the characteristics of a public official speak in favour of an amendment to Article 115 § 13 of the Penal Code.
Keywords: public official, court secretary, employee, judgments, Penal Code
Bibliografia / References
Banasik K., Nauczyciel akademicki jako osoba pełniąca funkcję publiczną w świetle prawa karnego, „Przegląd Prawa Publicznego” 2020/5.
Giezek J. [w:] D. Gruszecka, K. Lipiński, G. Łabuda, J. Giezek, Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2021.
Gomułowicz A., Wiącek M., Omówienie do wyroku WSA z dnia 26 listopada 2020 r., II SA/Go 447/20, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2022/1.
Gromska-Szuster I. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021.
Kulesza C. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2020.
Kurowski M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, Warszawa 2022.
Lis M., Czeka nas wielka rewolucja na rynku pracy. Zostały dwa lata, https://businessinsider.com.pl/twoje-pieniadze/praca/czeka-nas-wielka-rewolucja-na-rynku-pracy-zostaly-dwa-lata/wgx6nel.
Majewski J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016.
Mozgawa M., Budyn-Kulik M., Kozłowska-Kalisz P., Kulik M. [w:] M. Mozgawa, M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX 2022.
Oczkowski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
Piaskowska O.M. [w:] M. Kuchnio, A. Majchrowska, K. Panfil, J. Parafianowicz, A. Partyk, A. Rutkowska, D. Rutkowski, A. Turczyn, O.M. Piaskowska, Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie procesowe. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2021.
Skorupka J. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2021
Stefański R.A., Glosa do postanowienia SN z dnia 8 grudnia 2004 r., IV KK 126/04, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 2005/2.
Wyrębak J., Glosa do postanowienia SN z 21.09.2005 r., I KZP 28/05, „Samorząd Terytorialny” 2007/1–2.
Wyrębak J., Status asesora komorniczego w świetle art. 115 § 13 k.k. Glosa do uchwały SN z dnia 30.04.2003 r., I KZP 12/03, „Państwo i Prawo” 2006/11.
Karolina Kiejnich-Kruk
doktor nauk prawnych, adiunkt, Zakład Postępowania Karnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, asesor sądowy w Sądzie Rejonowym w Jarocinie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1551-5448
Dopuszczalne modyfikacje kwalifikacji prawnej czynu na etapie postępowania sądowego w przypadku przestępstw prywatnoskargowych i publicznoskargowych
W praktyce sądowej problematyczne okazują się zagadnienia dotyczące możliwości zmiany bądź uzupełnienia kwalifikacji prawnej czynu w przypadku, gdy jeden z przepisów składających się na kwalifikację kumulatywną czynu dotyczy przestępstwa publicznoskargowego, drugi zaś – prywatnoskargowego. Uzupełnienie czy zmiana kwalifikacji może okazać się problematyczna z uwagi na podmiot, od którego pochodzi skarga zasadnicza oraz ewentualne przekształcenia podmiotowe w procesie. Artykuł służy poszukiwaniu odpowiedzi na pytania, w jakich układach procesowych – ze względu na podmiot inicjujący postępowanie sądowe – oraz na jakich warunkach dopuszczalne są takie przekształcenia kwalifikacji prawnej czynu, którego prawidłowa lub zaproponowana przez oskarżyciela kwalifikacja uwzględnia zbieg dwóch przepisów, z czego jeden dotyczy przestępstwa publicznoskargowego, drugi zaś – prywatnoskargowego lub też zmianę kwalifikacji z przestępstwa prywatnoskargowego na publicznoskargowe i odwrotnie.
Słowa kluczowe: kwalifikacja prawna, akt oskarżenia, jedność czynu, uprawnienie sądu
Karolina Kiejnich-Kruk
doctor of law, assistant professor, Department of Criminal Proceedings, Faculty of Law and Administration, Adam Mickiewicz University in Poznań, assessor at the District Court in Jarocin, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1551-5448
Admissible modifications of the legal qualification of an act at the stage of judicial proceedings in the case of private and public prosecution offences
In court practice, issues regarding the ability to change or supplement the legal qualification of an act in cases where one of the provisions constituting the cumulative qualification of an act applies to a public prosecution offence and another to a private prosecution offence prove to be problematic. Supplementing or changing the qualification could prove problematic because of the entity which raised the main complaint and possible transformations of entities in the proceedings. The objective of the article is to look for answers to the questions of which procedural configurations, given the entity initiating the judicial proceedings, and on what conditions such changes in the legal qualification are admissible, the correct or the prosecutor’s proposed qualification of which takes into account the conflict of two provisions, of which one applies to a public prosecution offence and the other to a private prosecution offence, or a change in the qualification from a private prosecution offence to a public prosecution offence and vice versa.
Keywords: legal qualification, indictment, unity of an act, power of the court
Bibliografia / References
Grajewski J. [w:] L.K. Paprzycki, J. Grajewski, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I i II, Kraków 2003.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 2003.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Tom I. Artykuły 1–467. Komentarz, Warszawa 2014.
Hofmański P., Zabłocki S., Elementy metodyki pracy sędziego w sprawach karnych, Kraków 2006.
Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
Łagodziński S., Glosa do wyroku SN z dnia 10 sierpnia 1989 r., II KR 131/89, „Przegląd Sądowy” 1992/3.
Stefański R.A. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz do art. 1–166, red. S. Zabłocki, Warszawa 2017.
Zoll A., Zbieg przepisów ustawy w polskim prawie karnym, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G. Ius” 2013/60.
Bartłomiej Gadecki
doktor nauk prawnych, sędzia Sądu Okręgowego w Olsztynie, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9542-3919
Typy kwalifikowane przestępstw przeciwko środowisku jako zbrodnie
Wejście w życie ustawy z 22.07.2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej spowodowało, że po raz pierwszy w rozdziale „Przestępstwa przeciwko środowisku” utworzono zbrodnie. Ustawodawca ustanowił w art. 185 § 3 Kodeksu karnego (k.k.) typy kwalifikowane przez następstwo, gdzie następstwo jest objęte nieumyślnością, a typy wyjściowe czynów stanowią występki. Jednocześnie art. 8 k.k. stanowi, że zbrodnię można popełnić tylko umyślnie. W doktrynie, omawiając art. 8 k.k., wskazywano, że zbrodnią może być czyn w całości umyślny oraz wyjątkowo czyn popełniony z winy kombinowanej (gdzie czyn wyjściowy jest umyślny, a następstwo jest objęte nieumyślnością), ale tylko wtedy, gdy czyn wyjściowy charakteryzujący się umyślnością jest już zbrodnią. Artykuł ma na celu omówienie konstrukcji typów kwalifikowanych zawartych w rozdziale XXII k.k. i uznanych przez ustawodawcę za zbrodnie w kontekście treści art. 8 k.k.. Autor dochodzi do wniosku, że ustawodawca, tworząc w art. 185 § 3 k.k. typy kwalifikowane przez następstwo, gdzie następstwo jest objęte nieumyślnością, a typy wyjściowe czynów stanowią występki, uczynił wyjątek od zasady wyrażonej w art. 8 k.k.
Słowa kluczowe: zbrodnia, przestępstwa przeciwko środowisku, umyślność, typy kwalifikowane przestępstw, następstwo czynu
Bartłomiej Gadecki
doctor of law, judge of the Regional Court in Olsztyn, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9542-3919
Types of qualified offences against the environment as crimes
The entry into force of the Act amending certain acts intended to counteract offences against the environment of 22 July 2022, resulted in crimes appearing in the chapter of the Penal Code entitled ‘Offences against the environment’ for the first time. The legislator created types qualified by consequence in Article 185 § 3 of the Penal Code, where the consequence is unintentional and the initial activities are misdemeanours. Simultaneously, according to Article 8 of the Penal Code, a crime must be intentional. It has been pointed out in the legal doctrine in discussions on Article 8 of the Penal Code that only a totally intentional deed can be a crime, or, in exceptional cases, one committed through combined fault (where the initial deed is intentional and the consequence is unintentional), but only if the initial intentional deed is already a crime. This article discusses the structure of qualified types contained in Chapter XXII of the Penal Code and accepted by the legislators as crimes in the context of Article 8 of the Penal Code. The author concludes that, by creating types qualified by consequence in Article 185 § 3 of the Penal Code, where the consequence is unintentional and the initial types of deeds are misdemeanours, the legislator made an exception to the principles expressed in Article 8 of the Penal Code.
Keywords: crime, offences against the environment, intentionality, qualified types of offences, consequence of an act
Bibliografia / References
Andrejew I., Sporne kwestie w kodeksie karnym, „Państwo i Prawo” 1970/7.
Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973.
Bafia J., Mioduski K., Siewierski M., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1987.
Bogdan G. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 117–277 k.k., red. A. Zoll, Warszawa 2008.
Bojarski T., Odmiany podstawowych typów przestępstw w polskim prawie karnym, Warszawa 1982.
Bojarski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2006.
Buchała K. [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117–277 Kodeksu karnego, red. A. Zoll, Kraków 1999.
Buchała K., Zoll A., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 1–116 Kodeksu karnego, Kraków 1998.
Budyn-Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2005.
Giezek J. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2007.
Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 2000.
Królikowski M. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do artykułów 1–31. Tom I, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, Warszawa 2010.
Kulik M. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Mozgawa, Warszawa 2015.
Lachowski J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2016.
Lachowski J. [w:] Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności. System Prawa Karnego. Tom 3, red. R. Dębski, Warszawa 2013.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2005.
Makowski W., Kodeks karny. Komentarz. Część ogólna, Warszawa 1932.
Piórkowska-Flieger J., Skutek czynu zabronionego w polskim prawie karnym, Lublin 2019.
Piórkowska-Flieger J. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2006.
Przesławski T. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Radecki W. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, Warszawa 2012.
Rejman G. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. G. Rejman, Warszawa 1999.
Stefański R.A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Warszawa 2015.
Sygit B., Zbrodnia jako kategoria przestępstwa. Studium prawno-karne i polityczno-kryminalne, Toruń 2005.
Śliwiński S., Polskie prawo karne materialne. Część ogólna, Warszawa 1946.
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2007.
Wąsek A. [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. O. Górniok, Warszawa 2004.
Zoll A. [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1–116 k.k., red. A. Zoll, Kraków 2004.
Tomasz Jaroszyński
doktor nauk prawnych, adiunkt, Wydział Administracji i Nauk Społecznych, Politechnika Warszawska, Polska. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9654-7964
Uzasadnienie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.11.2022 r., III OSK 558/22
Przedmiotem wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego była skarga kasacyjna wojewody, który twierdził, że uchwała w sprawie nieudzielenia wotum zaufania wójtowi wymaga uzasadnienia wskazującego na motywy, jakimi kierowała się rada gminy. Sąd uznał, że taka uchwała powinna zawierać uzasadnienie, jednak nie musi ono ujawniać motywów, jakimi kierował się każdy z radnych. Zdaniem NSA niesporządzenie uzasadnienia nie powinno być traktowane jako istotne naruszenie prawa, wobec czego oddalił skargę kasacyjną. W ocenie glosatora uchwała o nieudzieleniu wójtowi wotum zaufania stanowi instrument kontroli sprawowanej przez radę gminy, natomiast nie jest aktem prawa miejscowego. Według niego NSA słusznie oddalił skargę kasacyjną, ale nietrafnie ocenił charakter prawny uzasadnienia i uznał konieczność dołączania go do uchwały. Brak uzasadnienia nie stanowi naruszenia prawa, gdyż wymóg jego sporządzenia nie został określony w przepisach ustawy o samorządzie gminnym ani innych regulacjach dotyczących rady gminy.
Słowa kluczowe: rada gminy, wójt, wotum zaufania, uzasadnienie uchwały, akty prawa miejscowego, samorząd terytorialny
Tomasz Jaroszyński
doctor of law, assistant professor, Faculty of Administration and Social Sciences, Warsaw University of Technology, Poland. ORCID: https://orcid.org/0000-0001-9654-7964
Justification of the municipal council’s resolution not to grant a vote of confidence to the mayor. Commentary on the ruling of the Supreme Administrative Court of 8 November 2022, III OSK 558/22
The Supreme Administrative Court’s judgment applied to a cassation appeal filed by a voivod, who argued that a resolution not to grant a vote of confidence to the mayor required a justification specifying the municipal council’s motives. The Court held that such a resolution should contain a justification but it does not have to disclose the motives of each of the councillors. According to the Court, the failure to prepare a justification should not be treated as a material breach of the law, so it dismissed the cassation appeal. According to the author of the commentary, a resolution not to grant a vote of confidence to a mayor is an instrument of control exercised by the municipal council but is not an act of local law. In its opinion, the Supreme Administrative Court rightly dismissed the cassation appeal, but incorrectly assessed the legal nature of the justification and acknowledged that there is a need to attach it to the resolution. A lack of justification does not constitute a breach of the law, because the requirement to prepare one has not been specified in the provisions of the Act on Municipal Government or other regulations regarding the municipal council.
Keywords: municipal council, mayor, vote of confidence, justification of a resolution, acts of local law, local government
Bibliografia / References
Brożyna B., Nieobligatoryjność uzasadnienia uchwały w sprawie wotum nieufności dla wójta. Glosa do wyroku WSA z dnia 14 listopada 2019 r., II SA/Ol 785/19, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/4.
Bułajewski S., Glosa aprobująca do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 21 grudnia 2021 r., sygn. akt II SA/Bk 743/21, „Studia Prawnoustrojowe” 2022/58.
Dąbek D. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
Dąbrowska S., Instytucja wotum zaufania dla organu wykonawczego w gminie, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2019/3.
Dolnicki B., Raport o stanie gminy (powiatu, województwa), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2020/1.
Gajewski S., Obowiązek uzasadnienia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi wotum zaufania oraz jego przedmiot i funkcje. Glosa do wyroku WSA z dnia 14 listopada 2019 r., II SA/Ol 785/19, „Finanse Komunalne” 2022/1.
Garlicki L., Konstytucyjne źródła prawa administracyjnego [w:] Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej. System Prawa Administracyjnego. Tom 2, red. L. Garlicki i in., Warszawa 2012.
Martysz C. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. B. Dolnicki, LEX 2021.
Mączyński M. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. P. Chmielnicki, LEX 2022.
Piecha J. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018.
Przybysz P., Instytucje prawa administracyjnego. Raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego, LEX 2020.
Rokicka-Murszewska K. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018.
Sidorowska-Ciesielska A. [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, red. S. Gajewski, A. Jakubowski, Legalis 2018.
Stahl M., Samorząd terytorialny w orzecznictwie sądowym. Rozbieżności i wątpliwości, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2006/6.
Wiącek M. [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, red. M. Safjan, L. Bosek, Legalis 2016.
Wiącek M., Upoważnienie do wydania samorządowego aktu prawa miejscowego w świetle Konstytucji RP, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2013/3.
Witalec W., Raport o stanie jednostki samorządu terytorialnego jako instrument oceny działalności jej organu wykonawczego, „Finanse Komunalne” 2019/9.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
