Przegląd Podatkowy 4/2021

Exit tax w podatku dochodowym od osób fizycznych a prawo UE – uwagi na tle wyroku WSA w Bydgoszczy z 7.10.2020 r., I SA/Bd 375/20

dr hab. Adam Zalasiński
Autor jest Legal Officer w wydziale prawnym (podatki bezpośrednie) Komisji Europejskiej w Brukseli (Dyrekcja Generalna Podatki i Unia Celna). Artykuł wyraża osobiste poglądy autora, które nie mogą być przypisane Komisji Europejskiej. ORCID: 0000-0003-4414-4121

Krajowe przepisy wprowadzające podatek od niezrealizowanych zysków kapitałowych w podatku dochodowym od osób fizycznych nie stanowią implementacji dyrektywy Rady 2016/1164 z 12.07.2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego – dalej dyrektywa ATA. Jednakże, ustawodawstwo to może podlegać analizie jego zgodności ze swobodami rynku wewnętrznego, w szczególności ze swobodą przedsiębiorczości. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 7.10.2020 r. 2 , uznający polskie przepisy o podatku od niezrealizowanych zysków kapitałowych od osób fizycznych za niezgodne z art. 5 w zw. z art. 3 dyrektywy ATA, oparty jest na niewłaściwej wykładni tych przepisów.

Słowa kluczowe: opodatkowanie w UE, podatek od niezrealizowanych zysków kapitałowych, podatek dochodowy od osób fizycznych, krajowe orzecznictwo podatkowe, dyrektywa ATA

Pobierz treść artykułu

dr hab. Adam Zalasiński
The author is a Legal Officer in the Legal Department (direct taxes) of the European Commission in Brussels (Directorate-General Taxation and Customs Union). The article expresses the author’s personal views, which cannot be ascribed to the European Commission. ORCID: 0000-0003-4414-4121

Exit tax in PIT and EU law – a comment on the judgment of the Regional Administrative Court in Bydgoszcz of 7.10.2020 in case I SA/Bd 375/20

Domestic exit taxation applicable to natural persons does not constitute implementation of the Council Directive 2016/1164/EU (Anti-Tax Avoidance Directive: ATAD). However, such legislation may be examined in the light of the internal market freedoms, in particular the right of establishment. The Regional Administrative Court’s decision in case I SA/Bd 375/20 finding that the Polish exit tax provided for in the PIT Act is contrary to Art. 5 in conjunction with Art. 3 of ATAD is based on an incorrect interpretation of these provisions.

Keywords: EU taxation, exit tax, personal income tax, domestic tax jurisprudence, ATAD

Bibliografia / References

• Ginter É., Chartier É., «À texte unique, interprétation unique»: l’application du droit de l’Union dans les situations purement internes, „Droit fiscal” n° 29, 17.07.2020 r.
• Mariański A., Podatek od wyjścia – przykład nieprzemyślanej legislacji podatkowej, „Przegląd Podatkowy” 2019/8
• Nowak-Piechota A., Podatek od wyjścia – analiza i ocena regulacji, „Przegląd Podatkowy” 2019/1
• Raingeard de la Blétière E., Ph. Durand Ph., Affaire Metro Holding: le principe constitutionnel d’égalité devant l’impôt au secours de la jurisprudence Leur Bloem, „Droit fiscal” n° 18–19, 4.05.2016 r.

dr Marcin Czerwiński
Autor jest doktorem nauk prawnych, radcą prawnym oraz supervisorem w KPMG Tax M. Michna sp.k., biuro w Poznaniu. ORCID: 0000-0001-9778-7433

Realizacja robót budowlanych w ramach konsorcjum przez zagranicznego wykonawcę a zakład podatkowy

Przy realizacji znaczniejszych projektów budowlanych częstą praktyką jest zawiązywanie grup wykonawców, najczęściej w formie konsorcjów, w celu wspólnego wzięcia udziału w procedurze przedkontraktowej i wspólnej realizacji robót budowlanych. Często to podmiotowi lokalnemu w konsorcjum międzynarodowym powierza się reprezentację tego konsorcjum. Posiada on bowiem najbardziej rozległe informacje o miejscowych warunkach organizacyjnych, prawnych i ekonomicznych. W niniejszym artykule podjęto próbę rozwiązania podstawowych problemów dotyczących opodatkowania transgranicznych konsorcjów budowlanych działających na polskim rynku zamówień publicznych. Działalność w ramach konsorcjów może wiązać się z podatkowymi obowiązkami rejestracyjnymi oraz ukonstytuowaniem w Polsce zakładu typu budowlanego lub agencyjnego, co prowadzi do konieczności zapłaty podatku dochodowego. Skomplikowana sytuacja prawnopodatkowa zagranicznych wykonawców w konsorcjach międzynarodowych może zaś skutkować wyhamowaniem rozwoju tej formy współpracy.

Słowa kluczowe: konsorcjum budowlane, zagraniczny zakład, zakład typu budowlanego, zakład typu agencyjnego, umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, Modelowa Konwencja OECD, podatek dochodowy od osób prawnych

dr Marcin Czerwiński
The author is a doctor of laws, an attorney at law, and a supervisor at KPMG Tax M. Michna sp.k., office in Poznań. ORCID: 0000-0001-9778-7433

Performance of Construction Works in a Consortium by a Foreign Contractor in the Context of Taxable Permanent Establishment

In the implementation of more sizeable construction projects, it is frequent practice that groups of contractors are formed, usually as consortia, in order to jointly participate in the pre-contract procedure and to jointly perform the construction work. Often it is the local entity in an international consortium that is entrusted with representing the consortium. It usually has the most extensive information about local organizational, legal, and economic conditions. This article attempts to resolve the basic problems relating to taxation of cross-border construction consortia operating on the Polish market of public contacts. Activities within the framework of consortia may involve obligations to register for tax purposes and establishment in Poland of a construction or agency permanent establishment, which results in the need to pay income tax. The complex tax law situation of foreign contractors in international consortia may stifle the development of this form of cooperation.

Keywords: construction consortium, foreign permanent establishment, construction permanent establishment, agency permanent establishment, double taxation agreements, OECD Model Tax Convention, corporate income tax

Bibliografia / References

• Banach J., Pojęcie „zakładu” w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, „Prawo Spółek” 1998/11
• Banach J., Polskie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Komentarz, Warszawa 2002
• Banach J., Zakład, „Monitor Podatkowy” 1999/10
• Budasz K., Komer W., Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Opodatkowanie płatności do odbiorców zagranicznych, Warszawa 2012
• Ciecierski M., Czynność cywilnoprawna a kształtowanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług na przykładzie robót budowlanych i budowlano-montażowych [w:] Prawo podatkowe w systemie prawa. Międzygałęziowe związki norm i instytucji
• prawnych, red. A. Kaźmierczyk, red. A. Franczak, Warszawa 2019
• Czerwiński M., Grupa wykonawców w prawie zamówień publicznych, Warszawa 2020
• Czerwiński M., Umowa regulująca współpracę wykonawców w nowym prawie zamówień publicznych [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie, t. 2, Warszawa 2020
• Dąbrowski R., Rozliczenie wspólnego przedsięwzięcia w VAT, „Prawo i Podatki” 2015/5
• Fiszer J., Jędrzejewski S., Zakład, „Przegląd Podatkowy” 1992/11
• Gorczyński G., Prawo spółek i osób prawnych a konwencja rzymska (komentarz do konwencyjnego wyłączenia), „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/7
• Jamroży M., Zakład zagraniczny w kontekście planu działań BEPS, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2016/294
• Jastrzębski K., Wróblewski M., Opodatkowanie wspólnego przedsięwzięcia spółek kapitałowych, „Monitor Podatkowy” 2011/3
• Jaworski M., Kwalifikacja placu budowy oraz prac budowlanych i instalacyjnych jako zakładu na gruncie polsko-niemieckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, „Monitor Podatkowy” 2010/3
• Kańtor K., Wróblewska K., Umowa konsorcjum – konsekwencje w zakresie VAT, „Przegląd Podatkowy” 2015/12
• Klaus Vogel on Double Taxation Conventions, Third Edition, red. K. Vogel, Londyn–Haga–Boston 2005
• Krysa J., Prawo właściwe dla umów realizowanych w trybie zamówień publicznych, Warszawa 2019
• Kucewicz M., Wspólne przedsięwzięcie nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, „Monitor Podatkowy” 2013/9
• Kuźniacki B., Opodatkowanie zysków stałego zakładu w formie placu budowy lub montażu w świetle umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wzorowanych na Modelu Konwencji OECD, „Monitor Podatkowy” 2013/2
• Lewicki T., A Construction Consortium as a Permanent Establishment from an International Tax Law Perspective: Inconsistencies and Deficiencies in Article 5(3) of the OECD Model and Commentary, „Bulletin for International Taxation” 2012, No. 1
• Lipniewicz R., Podatkowy zakład zagraniczny. Koncepcja i funkcjonowanie, Warszawa 2017
• Litwińczuk H., Wpływ regulacji krajowych o cenach transferowych na ustalanie zysku zagranicznego zakładu, „Przegląd Podatkowy” 2020/11
• Malinowski D.M., VAT w rozliczeniach wewnętrznych konsorcjum, „Przegląd Podatkowy” 2018/10
• Model Konwencji OECD. Komentarz, red. B. Brzeziński, Warszawa 2010
• Oplustil K., Umowy o współpracę gospodarczą [w:] System Prawa Handlowego, t. 9, red. M. Stec, Międzynarodowe prawo handlowe, red. W. Popiołek, Warszawa 2013
• Pacholska A., Prawo właściwe, w razie braku wyboru prawa, dla umowy o kooperację przemysłową według konwencji rzymskiej i rozporządzenia Rzym I, „Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego” 2012, t. 10
• Pęczyk-Tofel A., Opodatkowanie PDOPr rozliczeń między członkami konsorcjum, „Monitor Podatkowy” 2011/6
• Pęczyk-Tofel A., Tofel M.S., Podatkowe traktowanie konsorcjum na gruncie VATU, „Monitor Podatkowy” 2008/9
• Pośniak A., Operacje księgowe w ramach konsorcjum nie mogą być opodatkowane, „Prawo i Podatki” 2013/4
• Roguska-Kikoła A., Rutkowska D., Dessoulavy-Śliwińska H., Spółka celowa a konsorcjum. Zagadnienia prawne, podatkowe i finansowe , Warszawa 2016
• Schaffner J., How Fixed Is a Permanent Establishment, Alphen aan den Rijn 2013
• Sewerynek A., Opodatkowanie rozliczeń pomiędzy członkami konsorcjum na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, „Monitor Podatkowy” 2012/4
• Stecki L., Konsorcjum, Toruń 1997
• Strocka A., Podatki w praktyce. Realizacja tzw. wspólnego przedsięwzięcia, „Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2016/11
• Szafrański D., Przedsiębiorca zagraniczny. Zagadnienia administracyjnoprawne, Warszawa 2018
• Tatarska M., Przychody konsorcjum – aspekty podatkowe i bilansowe, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2010/54
• Thedy M., Toński P., Pojęcie zakładu w przypadku kontraktów budowlanych, „Monitor Podatkowy” 2005/3
• Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z Niemcami, red. M. Jamroży, A. Cloer, Warszawa 2007
• Zdyb M., Działalność agenta a powstanie zakładu w rozumieniu art. 5 Modelowej Konwencji, „Przegląd Podatkowy” 2007/3
• Żarkowska A., Budziszewski J., Podatkowe zasady rozliczania umowy konsorcjum, „Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych” 2012/5
• Żywicki S., Konsorcjum na gruncie polskiego prawa ze szczególnym uwzględnieniem wybranych przepisów prawa podatkowego, „Wszechnica Prawnicza” 2015/1

Damian Michalski
Autor jest aplikantem radcowskim wpisanym na listę aplikantów radcowskich Okręgowej Izby Radców Prawnych w Poznaniu, prawnikiem w kancelarii SMM Legal Maciak Mataczyński Adwokaci sp.k.

Nieważność czynności prawnej a opodatkowanie podatkiem od towarów i usług

Nieważność czynności prawnej może mieć wpływ na opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, choć przedmiotem opodatkowania nim są nie tyle czynności prawne, ile ich następstwa ekonomiczne. Przedmiot opodatkowania na gruncie ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u. – nie jest całkowicie uniezależniony od sfery cywilnoprawnej, gdyż zarówno dostawa towarów, jak i świadczenie usług następują w ramach stosunków cywilnoprawnych. Do opodatkowania konieczna jest tym samym czynność „istniejąca” (choć zasadniczo może być ona wadliwa, a nawet bezwzględnie nieważna). Na opodatkowanie nie ma wpływu spełnienie warunków oraz zachowanie form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 u.p.t.u.), co obejmuje również wymogi prawa cywilnego, których niedochowanie skutkuje nieważnością czynności prawnych. Obowiązek podatkowy nie powstanie natomiast nigdy w odniesieniu do czynności, do których zastosowanie znajduje art. 6 pkt 2 u.p.t.u. i które nie mogą jednocześnie stanowić konkurencji dla legalnego obrotu. Nieważność czynności prawnej wyłącza także opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, gdyby w jej następstwie nie doszło do wyodrębnienia „rzeczy” w znaczeniu ustawy z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny – dalej k.c., a „towaru” w znaczeniu ustawy o podatku od towarów i usług. Obowiązek podatkowy powstanie jednak, jeśli czynność zostanie udokumentowana fakturą (art. 108 u.p.t.u.).

Słowa kluczowe: podatek od towarów i usług, VAT, nieważność, czynność prawna, opodatkowanie

Damian Michalski
The author of a trainee attorney at law, entered on the list of trainee attorneys at law in the Poznan Bar Association, a lawyer at SMM Legal Maciak Mataczyński Adwokaci sp.k. law firm

Invalidity of a Juridical Act and Taxation with Value Added Tax

Invalidity of a juridical act can infl uence the taxation with VAT, although it is not so much the juridical acts as their economic consequences that are liable to this tax. The object of taxation under the Act of 11 March 2004 on Value Added Tax (‘VAT Act’) is not completely independent of the civil law sphere, as both supply of goods and provision of services are part of civil law relationship. Therefore, for taxation there has to be an ‘existing’ act (though in principle it can be a defective or even absolutely invalid one). Taxation is not infl uenced by meeting any conditions or observing forms prescribed by provisions of law (Article 5(2) of the VAT Act), which applies also to civil law requirements failure to meet which makes juridical acts invalid. Tax liability does not arise in case of an act to which Article 6(2) of the VAT Act applies and which cannot simultaneously constitute competition for lawful transactions. Invalidity of a juridical act excludes also taxation with VAT if, as a result of the act, no ‘object’ within the meaning of the Act of 23 April 1964 - Civil Code and no ‘good’ within the meaning of the VAT Act is distinguished. However, a tax liability will arise when the act is documented by an invoice (Article 108 of the VAT Act).

Keywords: value added tax, VAT, invalidity, juridical act, taxation

Bibliografia / References

• Bartosiewicz A., VAT. Komentarz, LEX/el. 2019
• Bartosiewicz A., Kubacki R., VAT. Komentarz, Kraków 2004
• Dmowski S., Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego, ks. 1, Część ogólna, Warszawa 2004
• Gutowski M., Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008
• Kaźmierczyk A., Nieważność czynności prawnej a dostawa towarów w świetle podatku od towarów i usług, „Przegląd Podatkowy” 2011/11
• Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, t. II, Warszawa 2017
• Matarewicz J., Ustawa o podatku od towarów i usług. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2020
• Modzelewski W., Komentarz do ustawy o podatku od towarów i usług. Komentarz, Warszawa 2020
• Modzelewski Z., Mularczyk G., Ustawa o VAT. Komentarz, Warszawa 2006
• Mularski K., Czynności podobne do czynności prawnych, LEX/el. 2011
• Radzikowski K., Prawnopodatkowe skutki wadliwości czynności cywilnoprawnych. Problematyka przedmiotu opodatkowania, LEX/el. 2015
• Radzikowski K., Wadliwość czynności prawnej a podatek VAT, „Przegląd Podatkowy” 2009/10
• Skalimowski P., Podatkowe skutki nieważności czynności prawnej, „Toruński Rocznik Podatkowy” 2011
• Sobolewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020, komentarz do art. 58 k.c.
• Sobolewski P., Kontrowersje wokół pojęcia nieistnienia i nieważności czynności prawnej, „Przegląd Prawa Handlowego” 2009/5
• Szczurowski T., Wadliwość czynności prawnych spółek kapitałowych na tle sankcji kodeksu cywilnego, LEX/el. 2012
• Zubrzycki J., Leksykon VAT 2007, Wrocław 2007

Eliza Wójcik
Autorka jest doradcą podatkowym, doktorantką na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. ORCID: 0000-0001-9492-1270

Opodatkowanie dochodów osób fizycznych tzw. podatkiem od wyjścia – analiza polskich regulacji na tle przepisów unijnych oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości

Artykuł stanowi analizę regulacji dotyczących tzw. podatku od wyjścia, a więc opodatkowania dochodów z niezrealizowanych zysków kapitałowych, jakie zostały wprowadzone do ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej u.p.d.o.f. W niniejszym artykule zostały omówione problemy zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, które wiążą się ze stosowaniem tych przepisów. Celem publikacji jest bowiem zwrócenie uwagi na wadliwość polskich regulacji, a główną tezą jest twierdzenie, że ich ukształtowanie jest sprzeczne z istotą i celami wprowadzania podatku od wyjścia, opisanymi w uwagach wstępnych, a także może zostać uznane za niezgodne z prawem unijnym. Przedstawiono także unijne unormowania oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości dotyczące podatku od wyjścia, co ma pozwolić czytelnikowi zrozumieć krytyczne komentarze do polskiej konstrukcji tego podatku. Artykuł zawiera również szereg odniesień do orzecznictwa sądów administracyjnych oraz interpretacji indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe, w których dokonano wyjaśnienia znaczenia pojęć użytych w przepisach będących przedmiotem analizy, a które są źródłem wielu wątpliwości pojawiających się na gruncie praktycznym. W pracy podniesiono też kwestie, które nie były do tej pory przedmiotem głębszej analizy w publikacjach podejmujących temat opodatkowania dochodów z niezrealizowanych zysków kapitałowych. Niniejszy artykuł jest oparty przede wszystkim na analizie aktów prawnych oraz interpretacji indywidualnych, wyroków sądów polskich i TS.

Słowa kluczowe: podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków kapitałowych, dyrektywa ATA, Trybunał Sprawiedliwości, swobody unijne, rezydencja podatkowa, przeniesienie składników majątku, zastrzeżone jednostki akcyjne, darowizna

Eliza Wójcik
The author is a tax advisor, a doctoral student at the Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow. ORCID: 0000-0001-9492-1270

Taxation of Natural Persons’ Income with the So-Called Exit Tax. Analysis of Polish Regulations Against the Background of EU Provisions and Case Law of the Court of Justice

The article contains an analysis of provisions concerning the so-called exit tax, that is, taxation of income from unrealized capital gains, introduced into the Act of 26 July 1991 on Personal Income Tax. This article discusses both theoretical and practical problems arising when these provisions are applied. The aim of this publication is to draw attention to the deficiencies in the Polish regulations, the main thesis being that their formulation is contrary to the essence and objectives for which exit tax was introduced, as described in introductory remarks, and can potentially be considered contrary to EU law. EU provisions and case law of the Court of Justice on exit tax are also presented to enable the reader to gain a better understanding of the critical comments about the Polish construction of this tax. In addition, the article contains a number of references to judgments of administrative courts and tax rulings issued by tax authorities, in which explanations of the terms used in the analysed provisions have been presented and which are the source of many doubts arising in practice. The article also raises issues that have not so far been the subject of in-depth analysis in publications dealing with the topic of taxation of income from unrealized capital gains. This article is based mainly on an analysis of legal instruments and tax rulings, judgments of Polish courts and of the Court of Justice.

Keywords: tax on income from unrealized capital gains, ATA Directive, Court of Justice, EU freedoms, tax residency, transferring assets, restricted stock units, donation (gift)

Bibliografia / References

• Brzeziński B., Zasada niedyskryminacji w europejskim prawie podatkowym. Sprawa Gilly i aktualne kierunki orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości [w:] Europejskie prawo podatkowe. Wybór opracowań, red. A. Olesińska, Łódź 2004
• Dmowski A., Skutki implementacji dyrektywy ATAD do polskiego systemu prawnego, „Doradztwo Prawne i Podatkowe. RB Biuletyn” 2019/6, s. 6, http://www.russellbedford.pl/o-nas/rb-biuletyn/itemlist/category/45-numer-11-doradztwo-prawne-i-podatkowe-rb-biuletyn.html (dostęp: 27.05.2020 r.)
• Gehrmann F., „Aryzacja”. Uwagi do kwestii wywłaszczenia wrocławskich Żydów w okresie Trzeciej Rzeszy, https://sztetl.org.pl/de/stadte/b/642-breslau/104-kulturelle-texte/182310-aryzacja-uwagi-do-kwestii-wywlaszczenia-wroclawskich-zydow-w-okresie-trzeciej-rzeszy (dostęp: 13.04.2020 r.)
• Instytut Staszica, Exit tax – między unijnymi wymogami a szkodliwą nadregulacją, Warszawa 2018, http://instytutstaszica.org/wp-content/uploads/2018/10/Exit-tax-mi%C4%99dzy-unijnymi-wymogami-a-szkodliw%C4%85-nadregulacj%C4%85.pdf (dostęp: 9.05.2020 r.)
• Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, Legalis 2020
• Mastalski R., Z zagadnień wykładni prawa podatkowego, „Palestra” 1991/35/10(406)
• Nowak-Piechota A., Podatek od wyjścia – analiza i ocena regulacji, „Przegląd Podatkowy” 2019/1
• Nowak-Piechota A., Podatek od wyjścia, Łódź 2018
• Romanowski M., Klasyczne pojęcie papieru wartościowego [w:] System Prawa Prywatnego, t. 18, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Kraków 2016
• Romanowski M., Papier wartościowy a dokumenty dowodowe [w:] System Prawa Prywatnego, t. 18, Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, Kraków 2016
• Zoll F., Klauzule dokumentowe. Prawo dokumentów dłużnych ze szczególnym uwzględnieniem prawa papierów wartościowych, Warszawa 2004
• Żuławska C., O potrzebie kodeksowej regulacji papierów wartościowych [w:] Problemy kodyfikacji prawa cywilnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zbigniewa Radwańskiego, red. S. Sołtysiński, Poznań 1990

Patrycja Piasecka
Autorka jest uczestniczką studiów doktoranckich na kierunku prawo w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. ORCID: 0000-0002-1101-1253

Ustanowienie przez świadka pełnomocnika w postępowaniu dowodowym przed organami podatkowymi

Z treści przepisu art. 138a § 1 ustawy z 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa – dalej o.p. –stanowiącego o uprawnieniu strony do ustanowienia pełnomocnika w sytuacji, kiedy charakter czynności nie wymaga jej osobistego działania – wynika, że pełnomocnika nie może ustanowić podmiot inny niż strona postępowania, czyli np. świadek. W Ordynacji podatkowej brak jest jednak podstaw do różnicowania uprawnień strony i świadka w zakresie obrony swych interesów, tym bardziej że oba te podmioty mogą ponosić negatywne konsekwencje prawne związane z ich udziałem w postępowaniu podatkowym, chociażby w zakresie odpowiedzialności karnej lub karnej skarbowej. Wydaje się zatem, że pomimo braku regulacji tego zagadnienia stosownymi przepisami ustawy można w drodze analogii rozszerzyć uprawnienia świadka o prawo do ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu podatkowym. Nie zmienia to jednak faktu, że w aktualnym stanie prawnym istnieje luka prawna, której pozostawienie będzie sprzyjało poszerzeniu dyskrecjonalności organów, co może budzić uzasadnione wątpliwości co do jednolitego traktowania osób biorących udział w przeprowadzeniu czynności dowodowej, jaką jest przesłuchanie w charakterze świadka. Dlatego też potrzeba uregulowania podstawy prawnej ustanowienia tego rodzaju pełnomocnictwa zasługuje na uwagę legislatora podatkowego.

Słowa kluczowe: postępowanie podatkowe, pełnomocnictwo, Ordynacja podatkowa, pełnomocnik, świadek

Patrycja Piasecka
The author is a PhD student in the field of law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. ORCID: 0000-0002-1101-1253

Appointment by a Witness of an Attorney in Evidence Proceedings before Tax Authorities

It follows from Article 138a(1) the Tax Ordinance Act, which states that a party can act through an attorney, unless the nature of the action requires the party to act in person, that no entity other than a party to the proceedings can appoint an attorney, e.g. a witness cannot do so. In the Tax Ordinance, however, there are no grounds for differentiating the rights of a party and a witness in the field of defending their interests, the more so as both these entities can suffer negative legal consequences related to their participation in tax proceedings, for example in the field of criminal or fiscal penal liability. It therefore seems that despite the lack of regulation of this issue, the relevant provisions of the Act may, by analogy, extend the powers of a witness to include the right to appoint an attorney in tax proceedings. However, this does not change the fact that in the current legal situation there is a legal loophole, which – until closed – will help to expand the discretion of authorities, which process may raise justified doubts as to the uniform treatment of persons participating in the taking of evidence, including being interviewed as a witness. Therefore, the need to regulate the legal basis for granting this type of power of attorney deserves the attention of the tax legislator.

Keywords: tax proceedings, power of attorney, Tax Ordinance, attorney, witness

Bibliografia / References

• Babiarz S., Hauser R., Kabat A., Niezgódka-Medek M., Rudowski J., Dauter B., Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2019
• Brzeziński B., Podstawy wykładni prawa podatkowego, Gdańsk 2008
• Brzeziński B., Kalinowski M., Masternak M., Olesińska A., Orłowski J., Ordynacja podatkowa. Komentarz do art. 195–196, t. 2, Toruń 2007
• Brzeziński B., Nykiel W., Zasady ogólne prawa podatkowego, „Przegląd Podatkowy” 2002/3
• Etel L., Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019
• Jakimowicz W., Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006
• Kalinowski M., Masternak M., Pełnomocnictwo w jurysdykcyjnym postępowaniu podatkowym [w:] Nowelizacja Ordynacji podatkowej, red. B. Brzeziński, red. W. Morawski , Warszawa 2016
• Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Molczyk, LEX/el. 2015
• Kosikowski C., Dzwonkowski H., Huchla A., Ustawa – Ordynacja podatkowa, Warszawa 2004
• Krawczyk P., Skonieczny J., Pełnomocnik świadka w postępowaniu dowodowym [w:] Ordynacja podatkowa. Dowody w postępowaniu podatkowym, Białystok 2013
• Matan A., Zakres uprawnień pełnomocnika w ogólnym postępowaniu administracyjnym, „Casus” 2002/3
• Nowak I., Dowód z zeznań świadka na gruncie jurysdykcyjnego postępowania podatkowego, „Prawo Budżetowe Państwa i Samorządu” 2019/1(7)
• Nowak I., Organizacja społeczna jako podmiot na prawach strony w postępowaniu podatkowym [w:] Zastosowanie idei public governance w prawie administracyjnym, red. I. Niżnik-Dobosz, Warszawa 2014
• Ochendowski E., Postępowanie administracyjne ogólne, egzekucyjne i sądowoadministracyjne, Toruń 2008
• Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. L. Etel, Warszawa 2017
• Ordynacja podatkowa. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, Gdańsk 2020
• Rymaszewski M., Dowód z przesłuchania w procedurze podatkowej, Warszawa 2019
• Żukowski L., Postępowanie przed organami pierwszej instancji [w:] L. Żukowski, R. Sawuła, Postępowanie administracyjne, Przemyśl–Rzeszów 2012

Dariusz M. Malinowski
Autor jest doradcą podatkowym

Podatkowe regulacje dotyczące darowizn związanych z przeciwdziałaniem epidemii COVID-19 (2)

Dariusz M. Malinowski
The author is a tax adviser

Tax Regulations on Gifts Relating to Fighting the COVID-19 Epidemic (2)

dr Jowita Pustuł
(Opiekun Naukowy) wraz z Członkami Koła Naukowego Prawa Podatkowego Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego

XIV Ogólnopolska Konferencja Prawa Podatkowego online, Dokąd prowadzą zmiany w prawie podatkowym? Kraków, 16–17.04.2021 r.

dr Jowita Pustuł
(Academic Coordinator) and members of the Tax Law Academic Group, Jagiellonian University Law Students’ Library Association

14th Nationwide Online Tax Law Conference ‘Where do tax law amendments lead?’ Krakow, 16–17 April 2021

Tomasz Janicki
Autor jest pracownikiem administracji skarbowej

Natalia Kociak-Janicka
Autorka jest pracownikiem administracji skarbowej

Świadczenie usług w wirtualnym świecie

Tomasz Janicki
The author works for the fiscal administration

Natalia Kociak-Janicka
The author works for the fiscal administration

Provision of Services in the Virtual World

dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, prof. UMK
Autor jest kierownikiem Ośrodka Studiów Fiskalnych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz doradcą podatkowym

Przegląd orzecznictwa TS

dr hab. Krzysztof Lasiński-Sulecki, Professor of the Nicolaus Copernicus University
The author is the head of the Centre for Fiscal Studies at the Nicolaus Copernicus University in Toruń and a tax advisor. ORCID: 0000-0002-8380-8392

CoJ rulings: review

dr Ewa Prejs
Autorka jest adiunktem w Katedrze Prawa Finansów Publicznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz radcą prawnym specjalizującym się w prawie podatkowym

Przegląd orzecznictwa TS

dr Ewa Prejs
The author is an associate professor at the Head of the Chair of Public Finance Law of the Nicolaus Copernicus University in Toruń and a practising attorney at law, specializing in tax law. ORCID: 0000-0003-2784-2227

CoJ rulings: review

dr Filip Majdowski
Autor jest wicedyrektorem w Departamencie Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów oraz doktorem nauk prawnych (Uniwersytet Warszawski); poglądy wyrażone w artykule niekoniecznie odzwierciedlają stanowisko instytucji, której autor jest pracownikiem

Aktualności z Brukseli

dr Filip Majdowski
The author is a vice-director at hte Department of the Tax System at the Ministry of Finance and a doctor of laws (University of Warsaw); the expressed views do not always correspond to the standpoint of the institution where the autor is employed

News from Brussels