Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach nadawania stopni naukowych i tytułu profesora
Prof. dr hab. Zbigniew Kmieciak, Uniwersytet Łódzki
Prof. dr hab. Joanna Wegner, Uniwersytet Łódzki
W sprawach nadawania stopni naukowych i tytułu profesora stosuje się przepisy o postępowaniu administracyjnym wraz z innymi ustawami regulującymi tę kwestię z poszanowaniem zasady „stosowności”. Sytuacja ta powoduje wiele komplikacji proceduralnych. Wynikają one z konieczności połączenia tego, co uważamy za szczególny reżim z regulacją ogólną, ukształtowaną przez Kodeks postępowania administracyjnego. Standardy dochodzenia do ustaleń, ujęte w przepisach Kodeksu (obowiązek poszanowania zasad bezstronności, wyczerpujące badanie stanu faktycznego, przekonujące uzasadnienie decyzji administracyjnej oraz zapewnienie odpowiedniego trybu jej weryfikacji) dostatecznie chronią interes strony do postępowania. Nie oznacza to, że obowiązująca regulacja jest wolna od krytyki. Sam fakt częstych zmian prawa – zdaniem autorów – powoduje jego dysfunkcję.
Słowa kluczowe: awanse naukowe, Kodeks postępowania administracyjnego, konstrukcja odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu, gwarancje ochrony interesu strony, model postępowania
Application Mutatis Mutandis of the Code of Administrative Procedure in Matters of Awarding Academic Degrees and the Title of Professor
The provisions on general administrative proceedings together with provisions of other acts regulating this issue – respecting the principle of application mutatis mutandis – should be applied in the matters of awarding academic degrees and the title of professor. A considerable number of procedural complications are caused by this situation. They result from the need to combine what we consider to be a special regime with the general regulation, shaped by the Code of Administrative Procedure. Standards of reaching the findings, framed by the Code provisions (the obligation to respect the principles of impartiality, exhaustive examination of facts, convincing justification of the administrative decision, and ensuring an adequate procedure for its verification) sufficiently protect the interest of a party to the proceedings. This does not mean that the binding regulation is free from criticism. The frequent amendments to the law – in the opinion of the authors – cause its dysfunction in themselves.
Keywords: scientific promotions, Code of Administrative Procedure, legal structure of application mutatis mutandis of the provisions of the Code, guarantees of protection of a party's interest, model of procedure
Bibliografia
Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2010
Alexy R., Theorie der Grundrechte, Studien und Materialen zur Verfassungsgerichtsbarkeit, t. 28, Baden-Baden 1985
Borkowski J, Podstawy prawne nadawania stopni i tytułu, naukowych i w zakresie sztuki, a kontrola sądu administracyjnego w tych sprawach,[w:] Ratio est anima legis. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Trzcińskiego, red. J. Góral, Warszawa 2007
Dawidowicz W., Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989
Graczyk B., Postępowanie administracyjne. Zarys systemu z dodaniem tekstów podstawowych przepisów prawnych, Warszawa 1953
Iserzon E., Starościak J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz (teksty, wzory i formularze), Warszawa 1970
Izdebski H., Zieliński M.J., Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz, Warszawa 2019
Kmieciak Z., Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7.12.2017 r., I OSK 857/17, Orzecznictwo Sądów Polskich 2018, nr 5
Kmieciak Z., Postępowanie w sprawach konkurencji a koncepcja procedury hybrydowej, PiP 2002, nr 4
Kmieciak Z., Zarys teorii postępowania administracyjnego, Warszawa 2014
Nowacki J., „Odpowiednie” stosowanie przepisów prawa, PiP 1964, nr 3
Sieniuć M. Jednostka w postępowaniach w sprawach nadania stopnia i tytułu naukowego, Łódź 2019
Szewczyk E., Weryfikacja ostatecznych decyzji w sprawach stopni naukowych, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2011, nr 5
Tabernacka M., Klat-Górska E., Kontrola instancyjna postępowania habilitacyjnego, Kontrola Państwowa 2020, nr 5
Tarno J.P., Rola odpowiedniego stosowania przepisów k.p.a. w postępowaniach w sprawach stopni naukowych (wybrane zagadnienia), Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2011, nr 6
Wróbel A., Jaśkowska M., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2018
Prof. dr hab. Marcin M. Wiszowaty, Uniwersytet Gdański
Strażnik konstytucji czy jej krasnal ogrodowy. Czy królowa mogła zablokować Brexit?
Walter Bagehot od 150 lat wpływa na sposób postrzegania roli brytyjskiego monarchy, który jego zdaniem ma trzy prawa: do konsultacji, zachęcania i ostrzegania. W obliczu wyjątkowych wydarzeń pojawiają się głosy wzywające monarchę do większego zaangażowania. Brexit stał się takim wyjątkowym momentem. W. Bagehot uważał, że nie ma nic gorszego niż „interweniujący” monarcha, który zagraża egzystencji monarchii. Sprawia to, że dla większości konstytucjonalistów ważniejsze jest, żeby królowa pozostała zdystansowana wobec bieżących wydarzeń, a wręcz bierna, niż żeby podjęła decyzję nawet słuszną, zgodną z jej funkcją, ale wymagającą aktywizacji. Krytycy postawy królowej w czasie Brexitu zwracali uwagę, że istnieje istotna różnica między rozwagą i samoograniczaniem się, a zupełną biernością, między staniem na straży konstytucji, a zaangażowaniem politycznym. Ich zdaniem królowa Elżbieta II nie postąpiła nawet zgodnie z radami swojego XIX-wiecznego nauczyciela. Równie niebezpieczny dla egzystencji monarchii, jak monarcha interweniujący, jest monarcha zupełnie bierny. Niniejszy artykuł ma na celu odpowiedź na pytanie czego oczekiwano od królowej na różnych etapach Brexitu i czy te oczekiwania spełniła.
Słowa kluczowe: monarchia, Królowa, Brexit, Bagehot, prorogacja, prerogatywa, sankcja ustawodawcza, konwenans
‘Guardian or a Garden Gnome of Constitution’, or Could the Queen Block Brexit?
For 150 years, Walter Bagehot has been shaping the perception of the role of the British monarch, who he believes has three rights: to be consulted, to encourage, and to warn. In the face of exceptional events, there are voices calling for the monarch to be more active. Brexit has become such a special moment. W. Bagehot believed that there is nothing worse than an ‘intervening’ monarch who threatens the existence of the monarchy. This makes it more important for most constitutionalists that the Queen should remain distanced from current events, and even passive, than that she should make the right decision, consistent with her function, but requiring activation. Critics of the Queen's stance during Brexit pointed out a significant difference between caution and self-limitation, and complete passivity, a difference between upholding the constitution and political commitment. In their opinion, Queen Elizabeth II did not even follow the advice of her 19th-century teacher. An intervening monarch poses as much danger to the existence of the monarchy as a completely passive monarch. This article aims to answer the question what was expected of the Queen at different stages of Brexit and whether she met those expectations.
Keywords: monarch, prerogative, Brexit, Bagehot, prorogation, prerogative, royal assent, ministerial advice
Bibliografia
Bagehot W., The English Constitution, Collins/Fontana 1971
Barber N.W., Can Royal Assent Be Refused on the Advice of the Prime Minister?, UK Const. L. Blog z 25.09.2013 r.
Bennion F., Modern Royal Assent Procedure at Westminster, Statute Law Review 1981, nr 2
Blackburn R., Monarchy and the Personal Prerogatives, Autumn 2004
Bouvier V., L’avenir de la Chambre des Lords, Revue Internationale de Droit Comparé 1983, vol. 35
Brazier R., Constitutional Practice, Oxford 1999
Craig R., Executive Versus Legislature in the UK – A Response to Mark Elliott and Tom Poole, U.K. Const. L. Blog z 5.04.2019 r
Crampin J., Precedent for Delaying Royal Assent: A Response to Professor Finnis, U.K. Const. L. Blog z 17.04.2019 r.
Ekins R., Laws S., Stop this power grab by MPs or chaos governs, The Sunday Times z 31.03.2019 r.
Finnis J., Only one option remains with Brexit – prorogue Parliament and allow us out of the EU with no-deal, The Telegraph z 1.04.2019 r.
Finnis J., Royal Assent – A Reply to Mark Elliott, U.K. Const. L. Blog, 8th Apr. 2019
Fowles S., Can the Prime Minister Prorogue Parliament to Deliver a No Deal Brexit?, U.K. Const. L. Blog z 10.06.2019 r.
Grogan J., Prorogation is a Paper Tiger, but Time is the Elephant, Verfassungsblog. On matters Constitutional z 18.07.2019 r.
Harvey A., Monarchy and Demoracy: A Progressive Agenda, The Political Quaterly 2004, vol. 75, nr 1
Hazell R., Russell M., Six constitutional questions raised by the election of the new Conservative leader, The Constitution Unit z 30.06.2019 r.
Helm T., Stewart H., Boris Johnson seeks legal advice on five-week parliament closure ahead of Brexit, The Guardian z 24.08.2019 r.
King J., Can Royal Assent to a Bill be Witheld If So Advised by Ministers? U.K. Const. L. Blog z 5.04.2019 r.,
Kumarasingham H., The Role and Powers of the Queen in the 2019 Brexit Political Crises – Reflections from British and Commonwealth History, The Journal of Imperial and Commonwealth History 2020, vol. 48, nr 1
Lacey R., The Crown. The Inside History, London 2017
Palmer L., The Queen Can’t Do Anything About Brexit, Foreign Policy z 29.08.2019 r.
Payne A., Bienkov A., What happens now that Theresa May has announced her resignation?, Business Insider z 24.05.2019 r.
Perrigo B., Could Queen Elizabeth Stop a 'No Deal' Brexit?,The Time z 19.07.2019 r.
Perrigo B., U.K. Supreme Court Rules Boris Johnson's Suspension of Parliament Was Unlawful, Time z 24.09.2019 r.
Poole R., The Executive Power Project, London Review of Books z 2.04.2019 r.
Rayner G., Maidment J., Crisp J., Yorke H., No confidence vote result: Theresa May wins confidence vote but is snubbed by Jeremy Corbyn over cross-party Brexit talks, The Telegraph z 17.01.2019 r.
Rogers R., Walters R., How Parliament Works, London–New York 2015
Staunton D., David Cameron: no second referendum if UK votes for Brexit, The Irish Times z 23.02.2016 r.
Swinford S., Zeffman H., Prorogation of parliament: Months of planning climaxed in budget flight to Balmoral, The Times z 29.08.2019 r.
Twomey A., From Bagehot to Brexit: The Monarch’s right to be Consulted, to Encourage and to Warn, The Round Table 2018, vol. 107, nr 4
Twomey A., The Refusal or Deferral of Royal Assent, Autumn 2006
Twomey A., The Veiled Sceptre. Reserve Powers of Heads of State in Westminster Systems, Cambridge 2018
Wiszowaty M.M., Zasada monarchiczna i jej przejawy we współczesnych ustrojach europejskich i pozaeuropejskich monarchii mieszanych, Gdańsk 2015
Prof. dr hab. Piotr Mikuli, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Sądowa ochrona uprawnień parlamentu w orzeczeniach Sądu Najwyższego Zjednoczonego Królestwa Miller I oraz Miller II
Autor opisuje dwa przełomowe orzeczenia brytyjskiego Sądu Najwyższego tj. tzw. sprawy Miller I (2017) oraz Miller II (2019). W wyniku analizy argumentacji Sądu Najwyższego autor broni tezy, że obie sprawy wpisują się w specyficzne, pojawiające się od czasu do czasu w orzecznictwie podejście sądowe, w którym chroniona jest silna pozycja parlamentu westminsterskiego. Jednocześnie autor przekonuje, że Brexit i wspomniane podejście orzecznicze, wynikające głównie z Miller I, mimo wszystko, nie doprowadzą do odrodzenia konserwatywnej, klasycznej wersji zasady suwerenności parlamentu.
Słowa kluczowe: brexit, suwerenność parlamentu, Gina Miller, podział władzy, sądownictwo brytyjskie
Judicial Protection of the Parliament’s Powers in Judgments of the Supreme Court of the United Kingdom in Miller I and Miller II
The author describes two landmark rulings of the UK Supreme Court in cases Miller I (2017) and Miller II (2019). As a result of the analysis of the Supreme Court's arguments, the author defends the thesis that both cases fall into a specific judicial approach that appears from time to time in the case law in which the strong position of the Westminster Parliament is protected. Simultaneously, the author argues that it seems likely that Brexit and the above-mentioned case law approach, mainly resulting from Miller I, will not, after all, lead to a revival of the conservative, classic interpretation of the principle of parliamentary sovereignty.
Keywords: Brexit, sovereignty of Parliament, Gina Miller, separation of powers, British judiciary
Bibliografia
Allan T.R.S., Law, Liberty and Justice. The Legal Foundations of British Constitutionalism,Oxford 1993
Aroney N., R (Miller) v. Secretary of State for Exiting the European Union: Three Competing Syllogisms, Modern Law Review 2017, vol. 80, nr 4
Barnett H., Constitutional & Administrative Law, Routledge, London 2017
Bogdanor V., The New British Constitution, Oxford 2009
Bradley A.W., Notes for an Address – słowo wstępne na otwarcie konferencji pt. Separation of Powers in a Constitutional Democracy, 28–31 January 2003, Blantyre, Malawi, materiał powielony
Dicey A.V., Introduction to the Study of the Law of the Constitution, Indianapolis 1982
Dicey A.V., Introduction to the Study of the Law of the Constitution, (ed. E.C.S. Wade), London 1985
Elliott M., Williams J., Young A.L. (red.), The UK Constitution after Miller. Brexit and Beyond, Oxford 2018
Ewing K., Brexit and Parliamentary Sovereignty, Modern Law Review 2017, vol. 80, nr 4 Elliott M., The Supreme Court's Judgment in Miller: In Search of Constitutional Principle, Cambridge Law Journal 2017, vol. 76, nr 2
Finnis J., The Unconstitutionality of the Supreme Court’s Prorogation Judgment, with Supplementary Notes, 2020, Oxford Legal Studies Research Paper 2020, nr 6
Gee G., Young A.L., Regaining Sovereignty? Brexit, the UK Parliament and the Common Law, European Public Law 2016, vol. 22, nr 1
Gordon M., The UK’s Sovereignty Situation: Brexit, Bewilderment and Beyond, King’s Law Journal 2016, vol. 27, nr 3
Grant J., Prerogative, Parliament and Creative Constitutional Adjudication: Reflections on Miller, King’s Law Journal 2017, vol. 28, nr 1
Hooper H.J., Keeping the Lights On: Contrasting Miller v Prime Minister and Cherry v The Advocate General, U.K. Const. L. Blog 16th Sept. 2019
McCrudden C., Halberstam D., Miller and Northern Ireland: A Critical Constitutional Response, The UK Supreme Court Yearbook 2017, vol. 8, nr 575
Mikuli P. Sądy a parlament w ustrojach Australii, Kanady i Nowej Zelandii (na tle rozwiązań brytyjskich), Kraków 2010
Mikuli P., Wielka Brytania,[w:] Systemy ustrojowe państw współczesnych, red. S. Bożyk, M. Grzybowski, Białystok 2013
Munro C.R., The Separation of Powers: Not such a Myth, Public Law 1981
Payne S., The Supreme Court and the Miller Case: More Reasons Why the UK Needs a Written Constitution, The Round Table 2018, vol. 107, nr 4
Phillipson G., Brexit, Prerogative and the Courts: Why Did Political Constitutionalists Support the Government Side in Miller?, University of Queensland Law Journal 2018, vol. 36, nr 2
Phillipson G., EU Law as an Agent of National Change: Miller v. Secretary of State for Exiting the European Union, Yearbook of European Law 2017, vol. 36, nr 1
Silk P., Walters R., Jak działa parlament brytyjski, Warszawa 1994
Wieciech T., Konwenanse konstytucyjne w orzecznictwie sądów obszaru common law, PiP 2010, nr 9
Wieciech T., Konwenanse konstytucyjne, Kraków 2011
Young A.L., Brexit, Miller, and the Regulation of Treaty Withdrawal: One Step Forward, Two Steps Back?, AJIL Unbound 2017, vol. 111
Zakrzewski W., Ustawa i delegacja ustawodawcza w Anglii, Kraków 1960
Mgr Natalie Fox, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Ograniczenie zasady suwerenności parlamentu na tle członkostwa Zjednoczonego Królestwa w Unii Europejskiej
Elastyczna formuła brytyjskiej konstytucji skutkuje względną otwartością na wpływy zewnętrzne. Nie jest do końca możliwe odwrócenie skutków „miękkiej” modyfikacji podstaw systemu brytyjskiego, która często występowała w sferze praktycznej realizacji kompetencji poszczególnych gałęzi rządzenia. Powszechnie wiadomo, że członkostwo Wielkiej Brytanii w strukturach UE skutkowało stopniowym ograniczaniem suwerenności Parlamentu. Przyczyn tego upatruje się przede wszystkim w procesie harmonizacji ustawodawstwa i włączaniu terytorium Wielkiej Brytanii pod jurysdykcję instytucji UE. Dlatego prima facie decyzja o wystąpieniu z UE powinna doprowadzić do „renesansu” doktryny suwerenności. Jednym z celów tego artykułu jest zbadanie zakresu, w jakim współczesna konstytucja Zjednoczonego Królestwa przestrzega doktryny suwerenności parlamentu lub przynajmniej niektórych aspektów tej złożonej zasady. Autorka podejmuje obszerny przegląd konstytucyjnych i praktycznych ograniczeń doktryny suwerenności parlamentarnej.
Słowa kluczowe: prawo konstytucyjne, suwerenność parlamentu, Unia Europejska, brexit, konstytucja Zjednoczonego Królestwa, bezpośrednie stosowanie prawa UE w Zjednoczonym Królestwie
Modification of the Doctrine of Parliamentary Sovereignty in the Context of the British Membership in the European Union
The flexible formula of the British constitution results in a relative openness to external influences. It is not entirely possible to reverse the effects of the ‘soft’ modification of the foundations of the UK system, which has often occurred in the sphere of practical implementation of the competencies of particular branches of governance. It is widely known that the membership of the UK in the EU structures resulted in a progressive limitation of the Parliament's sovereignty. The reasons behind this are seen, first and foremost, in the process of the harmonization of legislations and the inclusion of the territory of the UK into the jurisdiction of the EU institutions. Prima facie, therefore, the decision on withdrawal from the EU should result in a ‘renaissance’ of the doctrine of Westminster sovereignty, per A.V. Dicey. One purpose of this article is to explore the extent to which the modern United Kingdom constitution observes the doctrine of parliamentary sovereignty or at least some aspects of this complex principle. The author undertakes an extensive review of the constitutional and practical limitations of the doctrine of parliamentary sovereignty.
Keywords: constitutional law, sovereignty of the Parliament, European Union, Brexit, constitution of the United Kingdom, direct applicability of EU law in the UK
Bibliografia
Bagehot W., The English Constitution, Glasgow 1981
Barendt E.M., An Introduction to Constitutional Law, Oxford 1998
Barnett H., Constitutional & Administrative Law, London 2017
Bellamy R., Political Constitutionalism and the Human Rights Act, International Journal of Constitutional Law 2011, vol. 9, nr 1
Birkinshaw P., European Integration and United Kingdom Constitutional Law, European Public Law 1997, vol. 3, nr 1
Bogdanor V., Imprisoned by a Doctrine: The Modern Defence of Parliamentary Sovereignty, Oxford Journal of Legal Studies Spring 2012, vol. 32, nr 1
Bogdanor V., On the Constitution of the United Kingdom, [w:] Comparing Constitutions, red. S.E. Finer, V. Bogdanor, B. Rudden, Oxford 1995
Carroll A., Constitutional and Administrative Law, London 2015
Craig P., Britain in the European Union, [w:] The Changing Constitution, red. J. Jowell, D. Oliver, C. O’Cinneide, Oxford 2015
Craig P., Sovereignty of the United Kingdom Parliament after Factortame, Yearbook of European Law 1991, vol. 11, nr 1
Dicey A.V., Introduction to the Study of the Law of the Constitution, Indianapolis 1982
Dunham W.H., The Spirit of the British Constitution: Form and Substance, The University of Toronto Law Journal 1971, vol. 21, nr 1
Ellis E., Sources of Law and the Hierarchy of Norms, [w:] English Public Law, red. D. Feldman, Oxford–New York 2004
Ewing K., Brexit and Parliamentary Sovereignty, Modern Law Review 2017, vol. 80, nr 4
Feldman D., The Nature and Significance of „Constitutional” Legislation, Law Quarterly Review 2013, vol. 129
Fox N., Mikuli P., Instytucja referendum w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – uwagi wokół ogólnokrajowego referendum z dnia 23 czerwca 2016 r., [w:] Aktualne problemy referendum, red. B. Tokaj, A. Feja-Paszkiewicz, B. Banaszak, Warszawa 2016
Gardbaum S., The New Commonwealth Model of Constitutionalism: Theory and Practice, Cambridge 2013
Gee G., Young A.L., Regaining Sovereignty? Brexit, the UK Parliament and the Common Law, European Public Law 2016, vol. 22, nr 1
Goldsworthy J., Parliamentary Sovereignty: Contemporary Debates, Cambridge 2010
Gordon M., Brexit: a Challenge for the UK Constitution, of the UK Constitution?, European Constitutional Law Review 2016, vol. 12, nr 3
Gordon M., Parliamentary Sovereignty in the UK Constitution. Process, Politics and Democracy, Oxford and Portland, Oregon 2017
Gordon M., The UK’s Sovereignty Situation: Brexit, Bewilderment and Beyond…, King’s Law Journal 2016, vol. 27, nr 3
Irvine D., Human Rights, Constitutional Law and the Development of the English Legal System. Selected Essays, Oxford and Portland, Oregon 2003
Laws J., The Common Law Constitution, Cambridge 2014
Leyland P., The Constitution of the United Kingdom: A Contextual Analysis, Oxford and Portland, Oregon 2016
Loveland I., Constitutional Law, Administrative Law, and Human Rights. A Critical Introduction, Oxford 2015
Mikuli P., Sądownictwo w Zjednoczonym Królestwie. Wybrane zagadnienia ustrojowe, Kraków 2019
Mikuli P., Sądy a parlament w ustrojach Australii, Kanady i Nowej Zelandii, Kraków 2010
Oliver D., Constitutional Reform in the United Kingdom, Oxford 2003
Ryan M. (with contributions from Foster S.), Unlocking Constitutional and Administrative Law, London 2019
Schreuer H., The Interpretation of Treaties by Domestic Courts, The British Year Book of International Law 1971, vol. 45
Slaughter A.M., A Global Community of Courts, Harvard International Law Journal 2003, vol. 44, nr 1
Strauss D.A., The Living Constitution, New York 2010
Tomkins A., Public Law, Oxford 2003
Wade H.W.R., Sovereignty: Revolution or Evolution, Law Quarterly Review 1996, vol. 112
Walker R.J., Ward R., Walker & Walker’s English Legal System, London–Dublin–Edinburgh 1994
Yardley D.C.M., Introduction to Constitutional and Administrative Law, Dublin–Edinburgh 1995
Young A.L., Parliamentary Sovereignty and Human Rights Act, Oxford–Portland–Oregon 2009
Young A.L., Parliamentary Sovereignty Re-defined, [w:] Sovereignty and the Law. Domestic, European and International Perspectives, red. R.R. Rawlings, P. Leyland, A.L. Young, Oxford 2013
Prof. dr Adam Łazowski, University of Westminster
Od członkostwa do stowarzyszenia: nowe ramy prawne dla relacji Unii Europejskiej ze Zjednoczonym Królestwem
Po jedenastu miesiącach od formalnego wystąpienia z Unii Europejskiej, tj. 1.01.2021 r., relacje UE ze Zjednoczonym Królestwem weszły w nową fazę. Wraz z zakończeniem okresu przejściowego prawo UE przestało mieć zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa, a tym samym, z perspektywy UE, stało się ono państwem trzecim. Jednocześnie wszedł w życie pakiet trzech umów wynegocjowanych w 2020 r., w szczególności umowa o handlu i współpracy stanowiąca główny filar nowego etapu relacji . Tym samym Zjednoczone Królestwo przeszło do historii jako pierwszy kraj, który opuścił szeregi państw członkowskich UE. Nie ulega wątpliwości, że pociąga to za sobą liczne konsekwencje polityczne, prawne i gospodarcze. Na niwie prawnej szczególnie widoczne jest wprowadzenie rozmaitych barier i ograniczeń, które zastąpiły m.in. swobody rynku wewnętrznego czy też współpracę policyjną i sądową w sprawach cywilnych. Całościowa analiza nowych podstaw prawnych dla relacji UE i Zjednoczonego Królestwa przekraczałaby ramy niniejszego opracowania. Dlatego dalsze rozważania będą się skupiać na wybranych zagadnieniach o charakterze węzłowym. W pierwszej kolejności omówiona zostanie Deklaracja polityczna, która była punktem wyjścia do negocjacji. Następnie przedstawione zostaną kwestie dotyczące charakteru prawnego UHW, zasad stosowania na płaszczyźnie krajowej oraz najważniejszych założeń materialno-prawnych i instytucjonalnych.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Zjednoczone Królestwo, Brexit, porozumienie o występieniu, porozumienie o handlu i współpracy
From Membership to Association: New Legal Framework for Relations between European Union and United Kingdom
When the transitional period laid down in the Withdrawal Agreement came to an end, the relations between the European Union and the United Kingdom have entered a new phase. The legal framework comprises four Agreements, including the comprehensive Trade and Co-operation Agreement. The present article starts with analysis of the Political declaration, which served as a point of departure for negotiations. In turn the author discusses the legal character of the Agreements, the rules governing their application at the national level as well as key substantive and institutional provisions.
Keywords: European Union, United Kingdom, Brexit, Withdrawal Agreement, Trade and Co-operation Agreement
Bibliografia
Appleby T., From Membership to Partnership. The EU and Its Relations with the UK After Brexit: The Fisheries Dimension, European Foreign Affairs Review 2020, vol. 25, nr 4
Armstrong K.A., After EU Membership: the United Kingdom in Transition, European Journal of Legal Studies (wydanie specjalne) 2019
Armstrong K.A., The Transition, [w:] The Law and Politics of Brexit,vol. II, The Withdrawal Agreement, red. F. Fabbrini, Oxford 2020
Barcz J., Od lizbońskiej do postlizbońskiej Unii Europejskiej. Główne kierunki reformy ustrojowej procesu integracji europejskiej, Warszawa 2020
Barnard C., Leinarte E., Citizens Rights, [w:] The Law & Politics of Brexit,vol. II, The Withdrawal Agreement, red. F. Fabbrini, Oxford 2020
Brok E., Liekenbrock A., Brexit – The Negotiation Position of the EU 27, [w:] Trade Relations after Brexit, red. F. Kainer, R. Repasi, Baden-Baden 2019
Craig P., Brexit a drama: the endgame – Part I, European Law Review 2020, vol. 45, nr 2
Cremona M., Shaping EU Trade Policy post-Lisbon: Opinion 2/15 of 16 May 2017, European Constitutional Law Review 2018, vol. 14, nr 1
Dashwood A., EU Acts and Member State Acts in the Negotiation, Conclusion, and Implementation of International Agreements, [w:] EU Legal Acts: Challenges and Transformations, red. M. Cremona, C. Kilpatrick, Oxford 2018
Dashwood A., The Withdrawal Agreement: common provisions, governance and dispute settlement, European Law Review 2020, vol. 45, nr 2
Dickie M., Foster P., Brunsden J., Fishermen feel waves of betrayal over Boris Johnson ’s Brexit deal, Financial Times z 22.01.2021 r.
Direct Effect. Rethinking a Classic of EC Legal Doctrine, red. J.M. Prinssen, A. Schrauwen, Groningen 2002
Dougan M., An airbag for the crash test dummies? EU-UK negotiations for a post-withdrawal „status quo” transitional regime under Article 50 TEU, Common Market Law Review (wydanie specjalne) 2018
Dougan M., So long, farewell, auf wiedersehen, goodbye: The UK ’S withdrawal package, Common Market Law Review 2020, vol. 57, nr 3
Driessen B., Provisional application of international agreements by the EU, Common Market Law Review 2020, vol. 57, nr 3
Eeckhout P., EU External Relations Law, Oxford 2011
Elsuwege P. van, Chamon M., The meaning of ‘association ’ under EU law. A study on the law and practice of EU association agreements, Parlament Europejski 2019
Fabbrini F., Schmidt R., The Extensions, [w:] The Law and Politics of Brexit,vol. II, The Withdrawal Agreement, red. F. Fabbrini, Oxford 2020
Fabbrini F., The Brexit Negotiations and the May Government, European Journal of Legal Studies (wydanie specjalne) 2019
Ghazaryan N., Who Are the Gatekeepers?: In Continuation of the Debate on the Direct Applicability and the Direct Effect of EU International Agreements, Yearbook of European Law 2018, vol. 37
Gstöhl S., The EU After Brexit: A Weaker or Stronger International Actor?, European Foreign Affairs Review 2020, vol. 25, nr 4
Harvey C., The Irish Border, [w:] The Law and Politics of Brexit, vol. II, The Withdrawal Agreement, red. F. Fabbrini, Oxford 2020
Heliskoski J., The procedural law of international agreements: A thematic journey through Article 218 TFEU, Common Market Law Review 2020, vol 57, nr 1
Hillion C., Case C-265/03, Igor Simutenkov v. Ministerio de Educación y Cultura, Real Federación Española de Fùtbol, [2005] ECR I–2579, Common Market Law Review 2008, vol. 45, nr 3
Holmes P., Rollo J., EU-UK Post-Brexit Trade Relations: Prosperity Versus Sovereignty?, European Foreign Affairs Review 2020, vol. 25, nr 4
Jacobs F.G., Direct effect and interpretation of international agreements in the recent case law of the European Court of Justice, [w:] Law and Practice of EU External Relations. Salient Features of a Changing Landscape, red. A. Dashwood, M. Maresceau, Cambridge 2008
Jones E., The Negotiations: Hampered by the UK ’s Weak Strategy, European Journal of Legal Studies (wydanie specjalne) 2019
Kaddous C., Opinion 2/15, Free Trade Agreement between the European Union and the Republic of Singapore, EU:C:2017:376, [w:] EU External Relations Law: The Cases in Context, red. G. Butler, R.A. Wessel, Oxford–London– New York–New Delhi–Sydney 2021 (w druku)
Kaunert C., Léonard S., MacKenzie A., They Need Us More than We Need Them ’ : British Exceptionalism, Brexit, and Justice and Home Affairs, European Foreign Affairs Review 2020, vol. 25, nr 4
Klabbers J., International Law in Community Law: The Law and Politics of Direct Effect, Yearbook of European Law 2001, vol. 21
Kleimann D., Kübek G., The Signing, Provisional Application, and Conclusion of Trade and Investment Agreements in the EU: The Case of CETA and Opinion 2/15, Legal Issues of European Integration 2018, vol. 45, nr 1
Koutrakos P., EU International Relations Law, Oxford–Portland–Oregon 2015
Krajewski M., The Reform of the Common Commercial Policy, [w:] EU Law after Lisbon, red. A. Biondi, P. Eeckhout, S. Ripley, Oxford 2012
Kübek G., The Non-Ratification Scenario: Legal and Practical Responses to Mixed Treaty Rejection by Member States, European Foreign Affairs Review 2018, vol. 23, nr 1
Larik J., Brexit, the EU-UK Withdrawal Agreement, and Global Treaty (Re-Negotiations), American Journal of International law 2020, vol. 114, nr 3
Larik J., Decision-Making and Dispute Settlement, [w:] The Law & Politics of Brexit. The Withdrawal Agreement, red. F. Fabbrini, Oxford 2020
Łazowski A., B. Kurcz, Two Sides of the Same Coin? Framework Decisions and Directives Compared, Yearbook of European Law 2006, vol. 25
Łazowski A., Copy-pasting or negotiating? Post-Brexit Trade Agreements between the UK and non- EU countries, [w:] The Routledge Handbook on the International Dimension of Brexit, red J. Santos Vara, R. Wessel, P.R. Polak, London–New York 2021
Łazowski A., Direct Effect of Neighbourhood Agreements, Non-discrimination, and the Beautiful Game: Simutenkov, [w:] EU External Relations Law: The Cases in Context, red. G. Butler, R.A. Wessel, Oxford–London– New York–New Delhi–Sydney 2021 (w druku)
Łazowski A., Be careful what you wish for: procedural parameters of EU withdrawal, [w:] Troubled Membership: Dealing with Secession from a Member State and Withdrawal from the European Union, red. C. Closa, Cambridge 2017
Łazowski A., Draft EU-Swiss Institutional Agreement: Towards a New Institutional Paradigm?, [w:] EU Law, Trade Agreements, and Dispute Resolution Mechanisms: Contemporary Challenges, red. A. Biondi, G. Sangiuolo, Cheltenham–Northampton 2021 (w druku)
Łazowski A.,Exercises in Legal Acrobatics: the Brexit Transitional Arrangements, European Papers 2017, vol. 2, nr 3
Łazowski A., Mind the Fog, Stand Clear of the Cliff! From the Political Declaration to the Post-Brexit EU-UK Legal Framework – Part I, European Papers 2020, vol. 5, nr 3
Leal-Arcas R., The European Union ’s new common commercial policy after the Treaty of Lisbon, [w:] The Treaty of Lisbon and the future of European Law and Policy, red. M. Trybus, L. Rubini, Cheltenham–Northampton 2012
Lock T., In the twilight zone: the transition period in the Withdrawal Agreement, [w:] The Routledge Handbook on the International Dimension of Brexit, red. J.S. Vara, R.A. Wessel, P.R. Polak, London–New York 2021
Loo G. van der, Wessel R.A., The Non-Ratification of Mixed Agreements: Legal Consequences and Options, Common Market Law Review 2017, vol. 54, nr 3
Mariani P., Sacerdoti G., The Negotiations on the Future Trade Relations, [w:] The Law & Politics of Brexit. Volume II. The Withdrawal Agreement, red. F. Fabbrini, Oxford 2020
Markakis M., Citizens’ Rights after Brexit: The Withdrawal Agreement and the Future Mobility Framework, [w:] Trade Relations after Brexit, red. F. Kainer, R. Repasi, Baden-Baden 2019
Mendez M., The Legal Effects of EU Agreements. Maximalist Treaty Enforcement and Judicial Avoidance Techniques, Oxford 2013
Parker G., Foster P., Fleming S., Brunsden J., How the deal was built and what happens next, Financial Times. FT Weekend Magazine z 23–24.01.2021 r.
Peers S., The End – or a New Beginning? The EU/UK Withdrawal Agreement, Yearbook of European Law 2020, vol. 38
Pennesi F., Equivalence in the area of financial services: An effective instrument to protect EU financial stability in global capital markets?, Common Market Law Review 2021, vol. 57, nr 1
Santos Vara J., The European Parliament in the conclusion of international agreements post-Lisbon: entrenched between values and prerogatives, [w:] The Democratisation of EU International Relations Through EU Law, red. J. Santos Vara, S. Rodríguez Sánchez-Tabernero, London–New York 2019
Schwok R., Switzerland-EU Relations: The Bilateral Way in a Fragilized Position, European Foreign Affairs Review 2020, vol. 25, nr 2
Sharpston E., Different but (Almost) Equal – The Development of Free Movement Rights under EU Association, Co-Operation and Accession Agreements, [w:] A True European. Essays for Judge David Edward, red. M. Hoskins, W. Robinson, Oxford–Portland–Oregon 2003
Sołtys A., Cechy i charakter prawa unijnego oraz problem jego konstytucjonalizacji, [w:] System Prawa Unii Europejskiej. Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, t. I, red. S. Biernat, Warszawa 2020
Spaventa E., The Rights of EU Citizens under the Withdrawal Agreement: A Critical Analysis, European Law Review 2020, vol. 54, nr 2
Szwarc M., Decyzje ramowe jako instrument harmonizacji ustawodawstwa karnego państw członkowskich, PiP 2005, nr 7
Szwarc M., Zróżnicowana integracja i wzmocniona współpraca w prawie Unii Europejskiej, Warszawa 2005
Wadham J., Mountfield QC J., Prochaska E., Desai R., Blackstone's Guide to the Human Rights Act 1998, Oxford 2015
Weatherill S., The Protocol on Ireland/Northern Ireland: Protecting the EU ’s Internal Market at the Expense of the UK ’s, European Law Review 2020, vol. 45, nr 2
Witte B. de, Direct Effect, Primacy, and the Nature of the Legal Order, [w:] The Evolution of EU Law, red. P. Craig, G. de Búrca, Oxford 2011
Wouters J., The Institutional Dimension of the EU-UK Relationship After Brexit, European Foreign Affairs Review 2020, vol. 25, nr 4
Prof. dr hab. Jan Barcz, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
Wybrane aspekty interpretacji artykułu 50 TUE w świetle doświadczeń Brexitu
Przedmiotem niniejszego artykułu są wybrane problemy interpretacji postanowień art. 50 TUE z uwzględnieniem doświadczeń związanych z Brexitem. Przed Brexitem wskazywano na „ramowy” charakter postanowień art. 50 TUE oraz zwracano uwagę na to, że procedura wystąpienia jest „skomplikowana” i pozostawia znaczącą „niepewność prawną”. Artykuł odnosi się kolejno do następujących problemów: prawa każdego państwa do pojęcie decyzji w sprawie wystąpienia z UE, znaczenia prawnego notyfikowania tej decyzji i możliwości przedłużenie okresu dwuletniego, wskazanego w ust. 3 art. 50 TUE, statusu państwa występującego z UE w okresie od notyfikacji do wystąpienia i związanych z tym dostosowań instytucjonalnym po stronie UE oraz do niektórych aspektów umowy o wystąpieniu i okresu przejściowego.
Słowa kluczowe: artykuł 50 TUE, Brexit, umowa o wystąpieniu, notyfikacja, polityczna deklaracja, umowa o handlu i partnerstwie
Selected Aspects of Interpretation of Article 50 TEU in the Light of the Brexit Experience
The article analyses selected problems of interpretation of the provisions of Article 50 TEU in the light of the experience relating to Brexit. Before Brexit, the ‘framework’ nature of the provisions of Article 50 TEU was criticized and it was pointed out that the withdrawal procedure was ‘complicated’ and left significant ‘legal uncertainty’. The article addresses, sequentially, the following problems: the right of any Member State to decide to withdraw from the EU, the legal meaning of notification of such decision and the possibility of extending the two-year period indicated in paragraph 3 of Article 50 TEU, the status of a withdrawing state in the period from notification to withdrawal from the EU and the related institutional adjustments on the EU side, as well as certain aspects of the Withdrawal Agreement and the transitional period.
Keywords: Article 50 TEU, Brexit, Withdrawal Agreement, notification, transitional period, political declaration, Trade and Cooperation Agreement
Bibliografia
Barcz J., Od lizbońskiej do postlizbońskiej Unii Europejskiej. Głównie kierunki reformy ustrojowej procesu integracji europejskiej, Warszawa 2020
Barcz J., Brexit – w sprawie interpretacji postanowień art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 12
Barcz J., Unia Europejska a Wielka Brytania – prawne aspekty porozumienia nakierowanego na zapobiegnięcie Brexitowi, Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 4
Barcz J., Przewodnik po Traktacie konstytucyjnym, Warszawa 2005
Craig P., Brexit: A Drama in six Acts, SSRN paper
FabbriniF. (red.), The Law & Politics of Brexit, Oxford University Press 2017
Fox N., Ograniczenie zasady suwerenności parlamentu brytyjskiego na tle członkostwa Zjednoczonego Królestwa w Unii Europejskiej, PiP 2021, nr 3
Hillion C., Accession and Withdrawal in the Law of the European Union, [w:] The Oxford Handbook of European Union Law, red. A. Arnull, D. Chalmers, Oxford 2015
Larik J., Brexit, the EU-UK Withdrawal Agreement, and Gobal Treaty (re-)negotiations, The American Journal of International Law 2020, vol. 114, nr 3
Łazowski A., Od członkostwa do stowarzyszenia: nowe ramy prawne dla relacji Unii Europejskiej ze Zjednoczonym Królestwem, PiP 2021, nr 3
Łazowski A., Mind the fog, stand clear off the cliff! From the political declaration to the post-Brexit EU-UK legal framework, European Papers 2020, nr 3
Łazowski A., Procedural Steps towards Brexit, CEPS Commentary, 13.07.2016
Łazowski A., Łabędzka A., Wprowadzenie do Traktatu z Lizbony, Warszawa 2008
Menkes J., Wasilkowski A., Organizacje międzynarodowe. Prawo instytucjonalne, Warszawa 2010
Mikuli P., Sądowa ochrona uprawnień parlamentu w orzeczeniach Sądu Najwyższego Zjednoczonego Królestwa Miller I oraz Miller II, PiP 2021, nr 3
Nowacki M., Zwykła procedura zmiany (traktat rewizyjny): protokoły hiszpański, czeski i irlandzki, [w:] Rewizja traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej po wejściu w życie Traktatu z Lizbony. Praktyka, problemy prawne i proceduralne, red. J. Barcz, Warszawa 2012
Ondarza N. von, Großbritannien und die EU-Reform. Empfehlungen für den Umgang mit den britischen Forderungen an die Europäische Union, Stiftung Wissenschaft und Politik, Berlin 2014
Parachimowicz I., Prawo do wystąpienia z Unii Europejskiej na przykładzie Brexitu, Europejski Przegląd Sądowy 2017, nr 9
Peers S., The End – or a New Beginning? The EU/UK Withdrawal Agreement, Yearbook of European Law 2020
Suwara E., Wyzwania prawno-proceduralne dla Unii Europejskiej związane z BREXIT-em, Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 9
Wiszowaty M.M., Strażnik konstytucji czy jej krasnal ogrodowy? Czy królowa mogła zablokować Brexit?, PiP 2021, nr 3
Wyrozumska A., [w:] The Treaty on the European Union. A Commentary, red. H-J. Blanke, S. Mangiameli, Berlin–Heidelberg 2013
Prof. dr hab. Agnieszka Bień-Kacała, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Brexit – rewolucja konstytucyjna? (artykuł recenzyjny)
Autorka omawia najnowszą koncepcję teoretyczną zaprezentowaną przez G. Jacobsohna i Y. Roznaia w monografii zatytułowanej Constitutional Revolution. Rewolucja konstytucyjna postrzegana jest jako proces, który może być długi, zawiły i narastający (stopniowy). Rewolucja konstytucyjna może przebiegać w powiązaniu z tzw. momentem konstytucyjnym lub poza nim. Koniecznym elementem koncepcji jest wystąpienie zmiany paradygmatycznej w porządku konstytucyjnym bazującej na zjawiskach konstytucyjnych, konstytucyjnych procesach oraz interakcji między tożsamością konstytucyjną i narodową. Tak rozumiana rewolucja konstytucyjna zestawiona została z Brexitem. Niewątpliwie wyjście Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej wywołało daleko idące konsekwencje ustrojowe o rewolucyjnym charakterze. Ocena, czy zaszła (lub zajdzie) rewolucja konstytucyjna w ramach poszczególnych komponentów Zjednoczonego Królestwa, wymaga jednak czasu.
Słowa kluczowe: Zjednoczone Krolestwo, brexit, prawo konstytucyjne, rewolucja konstytucyjna
Brexit: A Constitutional Revolution?
(A Review)
The author discusses the latest theoretical concept presented by G. Jacobsohn and Y. Roznai in a monograph titled Constitutional Revolution. The constitutional revolution is understood as a process that can be long, complicated, and incremental (gradual). The constitutional revolution may happen within a so-called constitutional moment or without it. A necessary element of the constitutional revolution is a paradigmatic change of the constitutional order, a change based on constitutional phenomena, constitutional processes, and the interaction between constitutional and national identity. After presenting the concept, the author compares events associated with Brexit to the concept of the constitutional revolution. In her opinion, the withdrawal of the United Kingdom from the European Union undoubtedly caused far-reaching systemic consequences of a revolutionary nature. However, more time is needed to assess whether there has been (or will be) a constitutional revolution within the constituent countries of the United Kingdom.
Keywords: United Kingdom, Brexit, constitutional law, constitutional revolution
Bibliografia
Ackerman B., We The People, vol. 1, Foundations,Harvard University Press 1991
Arendt H., On Revolution,New York 1963
Bień-Kacała A., Informal constitutional change, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2017, nr 6
Bień-Kacała A., Tarnowska A., Włoch W., The nation, delegation, and constitutional change in Poland, Hungarian Journal of Legal Studies 2018, nr 4
Bień-Kacała A., Verfassungsdurchbrechung or informal constitutional change. The Polish experience, Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2020, nr 5
Brinton C., The Anatomy of Revolution,New York 1952
Cichocka A., Cislak A., Nationalism as collective narcissism, Science Direct Current Opinion in Behavioral Sciences 2020, nr 34
Drinóczi T., Bień-Kacała A., Extra-legal particularities and illiberal constitutionalism: the case of Hungary and Poland, Hungarian Journal of Legal Studies2018, nr 4
Drinóczi T., Bień-Kacała A., Illiberal constitutionalism – the case of Hungary and Poland, German Law Journal 2019, nr 20
Drinóczi T., Constitutional Identity in Europe: The Identity of the Constitution. A Regional Approach, German Law Journal 2020, nr 21
Gardbaum S., How Do and Should We Compare Constitutional Law?, UCLA School of Law, Public Law Research Paper 2016, nr 16–15
Jacobsohn G.J., Roznai Y., Constitutional Revolution, Yale University Press 2020
Kotowski C.M., Revolution, [w:] Social Science Concepts: A Systematic Analysis, red. G Sartori, Beverly Hills 1984
Sajó A., The Constitution of Illiberal Democracy as a Theory About Society, Polish sociological review 2019, nr 4
Prof. dr hab. Ewa Bagińska, Uniwersytet Gdański
O granicach kompensacji szkody niemajątkowej w przyszłym kodeksie cywilnym (uwagi na tle projektów Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego)
Artykuł stawia tezę, że rekodyfikacja przepisów o szkodzie i jej naprawieniu powinna zmierzać do umożliwienia dochodzenia roszczenia o zadośćuczynienie pieniężnego za krzywdę w reżimie ex contractu, w szczególności w celu naprawienie szeroko rozumianej szkody na osobie, jak również w celu ochrony innych niż dobra osobiste interesów niemajątkowych. Rodzaje interesów niemajątkowych godnych ochrony powinny uwzględniać w określonych warunkach utratę szansy oraz sferę emocjonalną przywiązania do zwierząt domowych. Powyższe zagadnienia są omówione na tle projekty k.c. przygotowanych przez KKPC. Z kolei pilnej regulacji wymaga wynagrodzenie szkody niemajątkowej poniesionej przez najbliższą osobę bliską w sytuacji poważnego i nieodwracalnego uszczerbku na zdrowiu bezpośrednio poszkodowanego.
Słowa kluczowe: szkoda niemajątkowa, interesy niemajątkowe, odpowiedzialność kontraktowa, osoby pośrednio poszkodowane, utrata szansy
On the Limits of Compensation for Non-Pecuniary Damage in the Future Civil Code (Comments against the Background of Drafts of the Civil Law Codification Commission)
In the article it is argued that revision of the Civil Code rules on damage and compensation for damage should aim at making it possible to pursue a claim for monetary compensation for non-pecuniary damage under the contractual regime, in particular to compensate for personal injury in the broad sense, as well as to protect non-pecuniary interests other than personal interests. The types of non-pecuniary interests worthy of protection should include, under certain conditions, lost opportunities and the emotional sphere of attachment to pets. The above issues are discussed against the background of drafts of the Civil Code prepared by the Civil Law Codification Commission. On the other hand, regulation is urgently needed in the field of compensation for harm suffered by the closest relatives in case of serious and irreversible damage to the health of the directly injured person.
Keywords: non-pecuniary damage, non-pecuniary interests, contractual liability, person who suffered indirect damage, lost opportunities
Bibliografia
Bagińska E., Dopuszczalność dochodzenia przez osoby bliskie zadośćuczynienia w związku z doznaniem poważnej szkody na osobie przez bezpośrednio poszkodowanego, Iustitia 2016, nr 2
Bagińska E., Kompensacja krzywdy osób najbliższych w razie poniesienia przez poszkodowanego ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – przegląd rozwiązań europejskich, [w:] Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi, red. M. Pazdan, M. Jagielska, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Warszawa 2017
Bagińska E., Kompensacja utraconej szansy – problem związku przyczynowego czy szkody?, [w:] Współczesne problemy prawa zobowiązań, red. A. Olejniczak, J. Haberko, A. Pyrzyńska, D. Sokołowska, Warszawa 2015
Bar C. von, Clive E., Schulte-Nölke H. i in. (red.), Principles, definitions, and model rules in European private law: Draft Common Frame of Reference (DCFR), t. 4, New York 2010
Caruana Demaja G., Quintano L., Zammit E., Malta, [w:] European Tort Law 2018, red. E. Karner, B. Steininger, Berlin–Boston 2019
Emaus J., Keirse A., The Netherlands, [w:] European Tort Law 2018, red. E. Karner, B. Steininger, Berlin–Boston 2019
Grzeszak T., Przewlekłość postępowania a naruszenie praw osobistych, Monitor Prawniczy 2016, nr 19
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014
Karczewska-Kamińska N., Dostosowanie polskiego prawa czynów niedozwolonych do zasad europejskiego prawa deliktów zawartych w PETL i DCFR (w związku z projektem nowego kodeksu cywilnego), [w:] Współczesne problemy prawa zobowiązań, red. A. Olejniczak, J. Haberko, A. Pyrzyńska, D. Sokołowska, Warszawa 2015
Katner W., Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną naruszeniem zobowiązania de lege lata i według propozycji zgłoszonych do nowego kodeksu cywilnego, [w:] Współczesne problemy prawa zobowiązań, red. A. Olejniczak, J. Haberko, A. Pyrzyńska, D. Sokołowska, Warszawa 2015
Koch B.A., Comparative Report, w: Digest of European Tort Law, vol. II, Essential Cases on Damage, red. B. Winiger, H. Koziol, B.A. Koch, R. Zimmermann, Berlin 2011
Koch B., Koziol H., Comparative Analysis, [w:] Compensation for Personal Injury in a Comparative Perspective, red. B. Koch, H. Koziol, Wien–New York 2003
Kocot W., Zadośćuczynienie pieniężne dla najbliższych członków rodziny w razie śmierci poszkodowanego będącej następstwem czynu niedozwolonego, [w:] Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym. Materiały IV Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów, Toruń, 24–25 czerwca 2011 r., red. M. Nesterowicz, Warszawa 2012
Kordasiewicz B., Jednostka wobec środków masowego przekazu, Wrocław 1991
Krupa-Lipińska K., Zadośćuczynienie za cierpienie spowodowane niemożnością nawiązania z osobą bliską typowej więzi rodzinnej wskutek czynu niedozwolonego powodującego u niej uszczerbek na zdrowiu, Gdańskie Studia Prawnicze 2018, nr 39
Krupa-Lipińska K., Związek przyczynowy jako przesłanka odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, Warszawa 2020
Księżak P., [w:] Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, red. M. Pyziak-Szafnicka,Warszawa 2009
Kurosz K., Czy w prawie polskim dopuszczalne jest zadośćuczynienie pieniężne za śmierć zwierzęcia?, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2017, nr 1
Łętowska E., Dwa cywilnoprawne aspekty praw zwierząt: dereifikacja i personifikacja, [w:] Studia z prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Biruty Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, Łódź 1997
Machnikowski P., [w:] System Prawa Prywatnego,t.6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014
Martin-Casals M., Comparative Report, [w:] The borderlines of tort law: interactions with contract law, red. M. Martin-Casals, Intersentia 2019
Matys J., Model zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu szkody niemajątkowej w kodeksie cywilnym, Warszawa 2010
Mączyński A., Zadośćuczynienie pieniężne za krzywdę spowodowaną naruszeniem dobra osobistego. Geneza, charakterystyka i ocena obowiązującej regulacji, [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara,red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004
Nesterowicz M., Odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa (uwagi de lege ferenda i o stosowaniu prawa), PiP 1999, nr 1
Nesterowicz M. (red.), Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym. Materiały IV Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów Toruń 24–25 czerwca 2011 r., red. M. Nesterowicz, Warszawa 2012.
Nesterowicz M., Dyrektywa Unii Europejskiej o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, jej implementacja do prawa polskiego i odpowiedzialność biur podróży, Przegląd Sądowy 2018, nr 9
Nesterowicz M., Utrata szansy wyleczenia lub przeżycia w prawie francuskim, PiP 2010, nr 3
Nesterowicz M., Zadośćuczynienie pieniężne i odszkodowanie za śmierć lub uszkodzenie psa „rodzinnego” na skutek czynu niedozwolonego (w świetle orzecznictwa), Przegląd Sądowy 2019, nr 5
Ohanowicz A., Odpowiedzialność za czyny niedozwolone w projekcie Kodeksu cywilnego PRL (1960), Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1960, nr 4
Olejniczak A., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, red. A. Kidyba, Warszawa 2010
Oliphant K., Cultures of Tort Law in Europe, Journal of European Tort Law 2012, nr 3
Osajda K., Zadośćuczynienie za doznanie przez bliskiego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku, PiP 2016, nr 1
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982
Pazdan M., [w:] System Prawa Prywatnego,t. 1, Prawo cywilne – część ogólna,red. M. Safjan, Warszawa 2007
RadwańskiZ. (red.), Zielona księga. Optymalna wizja Kodeksu cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2006.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2018
Rezler J., Naprawienie szkody wynikłej ze spowodowania uszczerbku na ciele lub zdrowiu (według prawa cywilnego, Warszawa 1968
Rogers W.V.H. (red.), Damages for Non-Pecuniary Loss in a Comparative Perspective, Wien–New York, 2001
Safjan M., Naprawienie krzywdy niemajątkowej w ramach odpowiedzialności ex contractu, [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004
Szpunar A., Odszkodowanie w razie śmierci osoby bliskiej, Warszawa 1973
Szpunar A., Ustalenie odszkodowania w prawie cywilnym, Warszawa 1975
Szpunar A, Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową, Bydgoszcz 1999
Śmieja A., [w:] System Prawa Prywatnego,t. 6, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2009
Trzaskowski R., Zadośćuczynienie za krzywdę związaną z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania, Przegląd Sądowy 2006, nr 5
Wałachowska M., Wynagrodzenie szkód deliktowych doznanych przez pośrednio poszkodowanych na skutek śmierci albo uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia osoby bliskiej, Warszawa 2014
Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, Toruń 2007
Wałachowska M., Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na rzecz najbliższych członków rodziny poszkodowanego na skutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – konieczność regulacji prawnych, [w:] Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym. Materiały IV Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów Toruń 24–25 czerwca 2011 r., red. M. Nesterowicz, Warszawa 2012
Dr Olga Śniadach, Uniwersytet Gdański
Obywatel UE wobec Brexitu. Glosa do wyroku Sądu z 26.11.2018 r., Harry Shindler v. Rada Unii Europejskiej, T-458/17
Wyrok z dnia 26 listopada 2018r., w sprawie Harry Shindler przeciwko Radzie Unii Europejskiej, jest kolejnym z serii wyroków, w którym Sąd oceniał dopuszczalność skargi na nieważność aktu unijnego wniesionej przez podmioty prywatne. Orzeczenie w zasadzie stanowi kontynuację linii orzeczniczej, która pozycjonuje jednostki jako podmioty nieuprzywilejowane, które aby uzyskać dostęp do sądu unijnego muszą spełnić wymóg „bezpośredniego dotknięcia” przez zaskarżany akt. Jednak szczególny charakter tego wyroku należy wiązać z faktem, że jest to jedna z pierwszych spraw, w którym Sąd musiał odnieść się do problemów materialnych i proceduralnych, jakie w obszarze prawa unijnego wywołało rozpoczęcie negocjacji warunków wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej. W omawianej sprawie Sąd po raz pierwszy odniósł się do charakteru prawnego decyzji Rady w ramach uruchomienia procedury wyjścia na podstawie art. 50 TUE. Badając dopuszczalność skargi sędziowie z Luksemburga pominęli kwestie statusu obywatelstwa unijnego wskazując, że zaskarżona decyzja wywierała skutki prawne w stosunkach między Unią i jej państwami członkowskimi oraz instytucjami, ale nie wpłynęła na sytuację prawną obywateli.
Słowa kluczowe: Unia Europejska, Zjednoczone Królestwo, procedura wystąpienia, Trybunał Sprawiedliwości UE, obywatel
EU Citizen and Brexit. Commentary on Judgment of the General Court of 26 November 2018 in the Harry Shindler v Council of the European Union, T-458/17
The Court rules on admissibility of complaints on the invalidity of union acts lodged by a natural and legal person. The judgement is essentially a continuation in a line of jurisprudence that puts individuals as disfranchised legal entities, who must cumulatively show that they are directly and individually concerned by the contested act. However, precise nature of this decision should be viewed as tied to it being among the first cases where, in the area of union law, courts had to address material and procedural problems caused by setting out the arrangements for the United Kingdom's withdrawal from the EU. In the case at hand, the Court addressed the Council Decision's legal nature authorising the withdrawal procedure under Article 50 TEU for the first time. The status of a Union citizen is an issue entirely omitted by the Luxemburg judges in evaluating the complaint's admissibility, dismissing the contested decision as having any bearing on the legal situation of citizens and only having such legal effects on relations between the EU and its member states and institutions.
Keywords: European Union, United Kingdom, withdrawal procedure, Court of Justice of the EU, citizen
Bibliografia
Barcz J., Brexit – w sprawie interpretacji postanowień art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej, Europejski Przegląd Sądowy 2016, nr 12
Bodnar A., Rzeczywisty wymiar praw i wolności politycznych obywateli Unii Europejskiej, [w:] Ochrona praw obywatelek i obywateli Unii Europejskiej, 20 lat – osiągnięcia i wyzwania na przyszłość, red. G. Baranowska, A. Bodnar, A. Gliszczyńska-Grabias, Warszawa 2015
Davies B., Brexit and Sovereignty. The EU Referendum: Who Were the British People?, King’s Law Journal 2016, vol. 27, nr 3
Gontarski W., Brexit pełny lub niepełny, Europejski Przegląd Prawa i Stosunków Międzynarodowych 2016, nr 4
Krajewski M., Akt ustawodawczy o charakterze generalnym a prawo do skutecznej ochrony sądowej, Europejski Przegląd Sądowy 2015, nr 6
Ludewig P., A Lost Opportunity: No New Approach to the Concept of Locus Standi under Articel 230 EC, European Law Reporter 2002
Łazowski A., Withdrawal from the European Union and Alternatives to Membership, European Law Review 2012, vol 37
Parchimowicz I., Gontarski W., Artykuł 50 TUE. Liczba możliwości prawnych po Brexicie, PiP 2018, nr 8
Piris J.C., Which Options Would be Available for the United Kingdom in the Case of a Withdrawl from EU?, [w:] Britain Alone! The Implications and Consequences of United Kingdom Exit from EU, red. P.J. Birkinshaw, A. Biondi, Alphen aan den Rijn 2016
Półtorak N., Kto jest związany zasadą efektywnej ochrony prawnej – uwagi na tle orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Unión de Pequeños Agricultores, Kwartalnik Prawa Publicznego 2002, nr 3
Półtorak N., Ochrona uprawnień wynikających z prawa Unii Europejskiej w postępowaniach krajowych, Warszawa 2010
Rulka M., Glosa do wyroku Wysokiego Sądu Sprawiedliości w sprawie James Alain Preston przeciwko Radzie Miejskiej Wandsworth oraz Lordowi Przewodniczącemu Rady, dotyczącego zgodności z zasadmi prawa UE ograniczenia w prawie do głosowania obywateli brytyjskich zamieszkujących w innym państwie członkowskim, sygn. CO/3344/2010, Przegląd Sejmowy 2013, nr 6
Rulka M., Prawo do głosowania obywateli Unii Europejskiej, [w:] Unia Europejska w przededniu Brexitu, red. J. Barcik, M. Półtorok, Warszawa 2018
Scheuring K., Ochrona praw jednostek przed sądami wspólnotowymi, Warszawa 2007
Schwarze J., The Legal Protection of the Individual against Regulations in European Union Law, European Public Law 2004
Wróbel A., Komentarz do art. 47 KPP, [w:] Karta Praw Podstawowych. Komentarz, red. A. Wróbel, Warszawa 2013
