Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z umowy rachunku bankowego jako delikt w stosunku do osoby trzeciej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 marca 2016 r., II CSK 284/15
dr hab. Maciej Kaliński, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID 0000-0002-8770-6705
Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z umowy rachunku bankowego jako delikt w stosunku do osoby trzeciej. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 marca 2016 r., II CSK 284/15
W glosie przeanalizowano argumentację Sądu Najwyższego dotyczącą zaaprobowania odpowiedzialności deliktowej banku względem osób, które dokonywały wpłat na rachunek powierniczy. Autor polemizuje ze stanowiskiem, które poszukuje bezprawności – względem osoby trzeciej – w zaniechaniu należytego wykonania umowy inter alios w zasadach współżycia społecznego, zamiast w prawie pisanym. Proponuje rozważenie wykorzystywania w takich sytuacjach odpowiedzialności kontraktowej w modelu umowy ze skutkiem ochronnym dla osoby trzeciej. Znajdowałoby to – być może – podstawy w art. 59 ust. 3 oraz ust. 3a Prawa bankowego. Przeciwko odpowiedzialności deliktowej przemawiają także zasady rządzące zbiegiem roszczeń, ponieważ trudno uznać, że do naruszenia sfery interesów osób poszkodowanych doszłoby, gdyby umowa rachunku powierniczego nie została zawarta.
Słowa kluczowe: umowa rachunku powierniczego, niewykonanie zobowiązania, umowa ze skutkiem ochronnym dla osoby trzeciej
dr hab. Maciej Kaliński, professor of the University of Warsaw
Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID 0000-0002-8770-6705
Non-Performance or Improper performance of an Obligation under a Bank Account Agreement as Tort Towards a Third Party. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 17 March 2016, II CSK 284/15
The commentary analyses the Supreme Court’s argumentation regarding the approval of the bank's tort liability toward individuals who made payments into a fiduciary account.
The author polemicizes with the standpoint which seeks illegality of failure to duly perform an inter alios agreement towards a third party in the principles of social coexistence rather than in enactments.
In such circumstances, he suggests considering the use of contractual liability in the model of an agreement with protective effect for a third party. This would – perhaps – find legal basis in Article 59(3) and (3a) of the Banking Law. The principles governing concurrence of claims are another argument against tort liability, because it would be difficult to find that, had the fiduciary account agreement not been concluded, the interests of the aggrieved parties would have not been violated.
Keywords: fiduciary account agreement, non-performance of an obligation, contract with protective effect for a third party
Bibliografia / References
Bączyk M., Odpowiedzialność umowna banku w prawie polskim, Toruń 1989.
Bamberger H., Roth H., Hau W., Poseck R. (red.), BGB. Bürgerliches Gesetzbuch, t. 1, München 2019.
Czech T., Zasady współżycia społecznego a odpowiedzialność deliktowa, „Państwo i Prawo” 2008/12.
Doliwa A., Funkcje zasad współżycia społecznego w prawie cywilnym, Warszawa 2021.
Drapała P., System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Hamburger M., Treu und Glauben im Verkehr, Mannheim 1930.
Jastrzębski J., Glosa do wyroku SN z 17.12.2004 r., II CK 300/04, „Przegląd Sądowy” 2006/9.
Jastrzębski J., Odpowiedzialność audytora spółki publicznej wobec osób trzecich, „Przegląd Prawa Handlowego” 2011/11.
Kaliński M., Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności deliktowej. Glosa do wyroku SN z 14.02.2013 r., II CNP 50/12, „Przegląd Sądowy” 2016/2.
Kaliński M., Szkoda na mieniu i jej naprawienie, Warszawa 2014.
Krajewski M., System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Księżak P., Glosa do wyroku SN z 27.06.2002 r., IV CKN 1166/00, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2004/7–8, poz. 96.
Kubas A., System Prawa Prywatnego, t. 5, Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Kubas A., Umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1974.
Szpunar A., Nadużycie prawa podmiotowego, Kraków 1947.
Westerman P., Grunewald B., Maier-Reimer G. (red.), Erman BGB, t. 1, Köln 2017.
Jacek Kołacz
radca prawny, Polska
ORCID: 0000-0003-3305-5377
„Bezpośredniość” czynności przerywających bieg zasiedzenia nieruchomości objętych decyzją wywłaszczeniową. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 lipca 2020 r., III CSK 9/18
Glosa ma charakter krytyczny. W ocenie autora nie jest trafne stanowisko, zgodnie z którym wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej, w oparciu o którą były właściciel (jego spadkodawca) utracił własność nieruchomości objętej wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia, niejako a priori nie może być uznany za czynność skutkującą przerwaniem biegu terminu jej zasiedzenia. Czynność taka może być bowiem – w realiach konkretnego przypadku – traktowana jako przedsięwzięta „bezpośrednio” w celu odzyskania władztwa nad objętą wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomością.
Słowa kluczowe: przerwanie biegu zasiedzenia nieruchomości, stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej, „bezpośredniość” czynności nakierowanej na przerwanie biegu terminu zasiedzenia
Jacek Kołacz
attorney at law, Poland
ORCID: 0000-0003-3305-5377
‘Direct Character’ of Acts That Interrupt the Period of Usucaption of Real Property Covered by an Expropriation Decision. Commentary on Decision of the Supreme Court – Civil Chamber of 17 July 2020, III CSK 9/18
The commentary is a critical one. The author rejects the view that an application for declaration of invalidity of an administrative decision on the basis of which the former owner (or the owner’s heir) lost the title to the real property covered by the application for establishing usucaption, cannot be - somewhat a priori - considered an act that results in interruption of the period of such usucaption. Such an act can be – in the given case – treated as one performed ‘directly’ in order to regain control over the real property covered by the application for establishing usucaption.
Keywords: interruption of the period of usucaption of real property, declaration of invalidity of an administrative decision, ‘direct character’ of an act aimed at interrupting the period of usucaption
Bibliografia / References
Kordasiewicz B. [w:] System Prawa Prywatnego. Tom 2. Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, Warszawa 2010.
dr Jan Ciechorski
wykładowca Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu, członek Komisji Ekspertów ds. Zdrowia Psychicznego przy Rzeczniku Praw Obywatelskich, Polska
ORCID: 0000-0001-6659-6212
Odpowiedzialność za naruszenie dóbr osobistych w postaci wolności i prawa do decydowania o swoim życiu prywatnym wskutek przyjęcia bez zgody do szpitala psychiatrycznego. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 lipca 2020 r., II CSK 101/20
Przyjęcie bez zgody do szpitala psychiatrycznego stanowi oczywiste naruszenie dóbr osobistych. W przypadku orzeczenia przez sąd opiekuńczy niezgodności z prawem tego przyjęcia aktualizuje się kwestia roszczeń odszkodowawczych osoby hospitalizowanej. Przyjęcie to stanowi typowe wykonywanie władztwa publicznego przyznanego szpitalowi psychiatrycznemu na mocy przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. W konsekwencji szpital psychiatryczny w przypadku niezgodności z prawem tego przyjęcia powinien ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą na podstawie art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego. Tym samym wbrew stanowisku Sądu Najwyższego wyrażonym w glosowanym postanowieniu nie ma przeszkód w przyjęciu odpowiedzialności tego szpitala na zasadzie art. 448 Kodeksu cywilnego, bowiem bez znaczenia jest zawinienie po stronie pracowników szpitala czy samego szpitala.
Słowa kluczowe: cywilne prawo, zobowiązania, odpowiedzialność odszkodowawcza, naruszenie dóbr osobistych
dr Jan Ciechorski
lecturer of the Humanitas University in Sosnowiec, a member of the Expert Committee on Mental Health at the Office of the Commissioner for Human Rights, Poland
ORCID: 0000-0001-6659-6212
Liability for Infringement of Personal Interests in the Form of Freedom and Right to Decide on One’s Private Life as a Consequence of Admission to a Psychiatric Hospital without the Patient’s Consent. Commentary on Decision of the Supreme Court – Civil Chamber of 23 July 2020, II CSK 101/20
Admission to a psychiatric hospital without the patient’s consent is an obvious infringement of the patient’s personal interests. If the guardianship court finds the admission unlawful, the hospitalized person’s claims for damages are actualized. Such admission constitutes a typical act of exercise of the public authority vested in a psychiatric hospital under the Act on Mental Health Protection. Consequently, in case of unlawful admission, the psychiatric hospital should bear liability in damages under Article 417(1) of the Civil Code. Therefore, contrary to the view expressed by the Supreme Court in the commented decision, there are no obstacles to assuming the hospital’s liability in accordance with Article 448 of the Civil Code, because whether or not the hospital staff or the hospital acted wilfully is unimportant.
Keywords: civil law, obligations, liability in damages, infringement of personal interests
Bibliografia / References
Bagińska E., Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej, Warszawa 2006.
Banaszczyk Z. [w:] System Prawa Prywatnego, Prawo Zobowiązań – część szczególna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2014.
Banaszczyk Z., O odpowiedzialności za szkody wyrządzone pacjentom szpitali psychiatrycznych, „Prawo i Medycyna” 2015/4.
Banaszczyk Z., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, Warszawa 2012.
Ciechorski J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 czerwca 2013 r., I ACa 361/13, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2015/4.
Ciechorski J., Odpowiedzialność odszkodowawcza szpitala psychiatrycznego za działania władcze na podstawie art. 417 k.c., „Prawo i Medycyna” 2015/2.
Dąbrowski, S, Kubicki L., Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Przegląd ważniejszych zagadnień, Warszawa 1995.
Dzienis P., Podstawy prawne odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu niewładczych zadań publicznych, „Samorząd Terytorialny” 2003/4.
Garnecki P., Obiektywizacja odpowiedzialności deliktowej (uwagi systemowe na tle odpowiedzialności za szkody medyczne), „Prawo i Medycyna” 2005/1.
Janiszewska B., Wnukiewicz-Kozłowska A., O odszkodowawczych aspektach przymusowej hospitalizacji psychiatrycznej, „Prawo i Medycyna” 2016/2.
Karczewska-Kamińska N., Przymus leczenia i inne interwencje bez zgody pacjenta, Warszawa 2018.
Nesterowicz M., Tendencje rozwojowe odpowiedzialności deliktowej w końcu XX wieku i na początku XXI wieku w prawie polskim [w:] Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym. Materiały IV Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów, Toruń 24–25.06.2011 r., red. nauk. M. Nesterowicz, Warszawa 2012.
Olejniczak A. [w:] Kodeks cywilny, Komentarz, red. A. Kidyba, Warszawa 2010.
Radwański Z., Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej w świetle nowelizacji Kodeksu cywilnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2004/2.
Safjan M., Odpowiedzialność państwa na podstawie art. 77 Konstytucji [w:] Odpowiedzialność władzy publicznej za szkodę wyrządzoną w świetle art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. M. Wyrzykowski, Warszawa 2000.
Safjan M., Odpowiedzialność władzy publicznej (po 1 września 2004r.), Warszawa 2004.
Skoczylas J.J., Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez władzę publiczną, Warszawa 2005.
Alexander Martin Juranek
doktorant, Katedra Prawa Handlowego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski; Visiting Research Fellow w Instytucie Maxa Plancka dla badań prawa międzynarodowego prywatnego i porównawczego w Hamburgu, członek zespołu badawczego nad europejskim i polskim prawem prywatnym w Instytucie Nauk Prawnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Polska
ORCID: 0000-0002-4927-8252
Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania pieniężnego. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 20 listopada 2019 r., III CZP 3/19
Celem glosy jest odniesienie się do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 20.11.2019 r., III CZP 3/19, w której rozstrzygnięto o niedopuszczalności zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym. Zasadnicze motywy przyjętego stanowiska Sąd Najwyższy wyprowadził zarówno z literalnego brzmienia art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, jak i na skutek podzielenia przeważającego poglądu polskiej doktryny. Nie odniesiono jednak kwestii zastrzeżenia kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania pieniężnego do problematyki konwersji takiego zastrzeżenia w zryczałtowane odsetki karne ani nie uwzględniono zauważalnych tendencji nowszego piśmiennictwa, a finalnie pozostawania przyjętego podziału w sprzeczności z zasadniczymi motywami procesu europejskiej harmonizacji prawa prywatnego, zmaterializowanymi w aktach prawa modelowego.
Słowa kluczowe: kara umowna, odstąpienie od umowy, zobowiązanie niepieniężne, zobowiązanie pieniężne, niewykonanie zobowiązania, odpowiedzialność kontraktowa
Alexander Martin Juranek
PhD Candidate, Department of Commercial Law, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw; Visiting Research Fellow at the Max Planck Institute for Comparative and International Private Law in Hamburg; member of the research team on European and Polish private law at the Institute of Legal Sciences of the University of Silesia in Katowice, Poland
ORCID: 0000-0002-4927-8252
Stipulation of Liquidated Damages in Case of Withdrawal from a Contract Due to Non-Performance of a Monetary Obligation. Commentary on Resolution of a Panel of Seven Judges of the Supreme Court – Civil Chamber of 20 November 2019, III CZP 3/19
The purpose of this commentary is to discuss the resolution of a panel of seven Supreme Court judges, issued on 20 November 2019, III CZP 3/19, in which the Court held it was inadmissible to stipulate liquidated damages in case of withdrawal from the contract due to non-performance of a monetary obligation. The main motives of the approach adopted by the Supreme Court were derived both from the literal wording of Article 483(1) of the Polish Civil Code and as a result of sharing the view of the majority of Polish legal scholars. However, no link was established between the issue of stipulating liquidated damages in case of withdrawal from a contract due to non-performance of a monetary obligation and the issue of converting such a stipulation into a flat-rate default interest, and no consideration was given to the noticeable trends in newer literature, and finally to the fact that the adopted division contradicts the fundamental motives of the process of European harmonization of private law, materialized in model laws.
Keywords: liquidated damages, withdrawal from a contract, non-monetary obligation, monetary obligation, non-performance of an obligation, contractual liability
Bibliografia / References
Bar von Ch., Clive E., Schulte-Nölke H., Principles, Definitions and Model Rules of European Private Law. Draft Common Frame of Reference (DCFR), Full Edition, t. I, Munich 2009.
Bar von Ch., The Notion of Damage [w:] A.S. Hartkamp, M.W. Hesselink, E.H. Hondius, Ch.Mak, C.E. du Perron, Towards a European Civil Code. Fourth Revised and Expanded Edition, Alphen aan den Rijn 2011.
Borysiak W., Glosa do uchwały SN (7) z 6.11.2003 r., III CZP 61/03, „Monitor Prawniczy” 2007/6.
Brödermann E.J., UNIDROIT Principles of Internationall Commercial Contracts. An Article-by-Article Commentary, Baden-Baden 2018.
Czachórski W., Brzozowski A., Safjan M., Skowrońska-Bocian E., Zobowiązania, Warszawa 2015.
Dąbrowa J. [w:] System Prawa Cywilnego. Tom III. Część 1. Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Z. Radwański, Ossolineum 1981.
Dornis T.W., Particular Remedies for Non-performance [w:] European Contract Law and German Law, red. S. Leible, M. Lehmann, Alphen aan den Rijn 2014.
Drapała P., Konstrukcja kary umownej [w:] System Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 5, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Drapała P., Olejniczak A., Dodatkowe zastrzeżenia umowne [w:] System Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 5, red. E. Łętowska, Warszawa 2013.
Fras M., Habdas M., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), Warszawa 2018.
Gniewek E., Machnikowski P., Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2017.
Grzeszczak R., Wolność gospodarcza a regulacja rynków na przykładzie wpływu unijnych i krajowych regulatorów rynków na działalność przedsiębiorców, Warszawa 2020.
Gsell B., Non-performance and Remedies in General [w:] European Contract Law and German Law, red. S. Leible, M. Lehmann, Alphen aan den Rijn 2014.
Gudowski J., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2018.
Hartkamp A.S., Hesselink M.W., Hondius E.H., Mak Ch., du Perron C.E., Towards a European Civil Code. Fourth Revised and Expanded Edition, Alphen aan den Rijn 2011.
Jansen N., Zimmermann R., Commentaries on European Contract Laws, Oxford 2018.
Jastrzębski J., Odsetki za opóźnienie a kara umowna, „Palestra” 2004/7–8.
Jastrzębski J., Pasko K., Odstąpienie od umowy a dochodzenie kar umownych, „Przegląd Prawa Handlowego” 2015/1.
Juranek A.M., Miarkowanie kary umownej w Kodeksie cywilnym i wybranych aktach modelowego prawa umów, „Forum Prawnicze” 2020/3 (59).
Juranek A.M., Międzynarodowa harmonizacja prawa prywatnego na przykładzie wybranych aktów modelowego prawa umów w zakresie regulacji kary umownej, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2020/1.
Lando O., Non-performance (Breach) of Contracts [w:] A.S. Hartkamp, M.W. Hesselink, E.H. Hondius, Ch. Mak, C.E. du Perron, Towards a European Civil Code. Fourth Revised and Expanded Edition, Alphen aan den Rijn 2011.
Leible S., Lehmann M. (red.), European Contract Law and German Law, Alphen aan den Rijn 2014.
Łętowska E., System Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 5, Warszawa 2013.
Miętek A., Swoboda umów i jej ograniczenia przy kształtowaniu treści stosunku pracy, Warszawa 2019.
Olejniczak A., System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, Warszawa 2018.
Osajda K., System Prawa Prywatnego, Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 5, Warszawa 2020.
Popiołek W. [w:] Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 450–1088, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2018.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2014.
Radwański Z., System Prawa Cywilnego. Tom III. Część 1. Prawo zobowiązań – część ogólna, Ossolineum 1981.
Szmid K., Natura spółki akcyjnej jako delimitacja zasady swobody umów w prawie polskim i amerykańskim, Warszawa 2015.
Szwaja J., Kara umowna według Kodeksu cywilnego, Warszawa 1967.
Warkałło W., Wykonywanie zobowiązań i skutki ich niewykonania według Kodeksu cywilnego, „Państwo i Prawo” 1965/8–9.
Wiśniewski T. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, red. J. Gudowski, Warszawa 2018.
Zagrobelny K. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Warszawa 2017.
Zakrzewski P. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna (art. 353-534), red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2018.
Zoll F., Wykonanie i skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, t. 6, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
dr hab. Wojciech Machała
Katedra Prawa Własności Intelektualnej i Dóbr Niematerialnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski, Polska
ORCID: 0000-0002-1385-2259
Status pozwanego w sprawie o publikację sprostowania prasowego. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 4 września 2020 r., II CSK 801/18
Choć glosowane orzeczenie dotyczy konkretnie legitymacji biernej (a nawet węziej – tożsamości pozwanego) w sprawie o publikację sprostowania materiału prasowego, to w jego tle pojawia się problem ogólniejszej natury, a jego źródło tkwi w deficycie informacyjnym, jakiego doświadcza osoba występująca o ochronę swoich interesów naruszonych treściami rozpowszechnianymi w internecie. Sąd Najwyższy proponuje tu odejście od formalistycznego podejścia wiążącego tożsamość osoby legitymowanej biernie z treścią wpisu w rejestrze dzienników i czasopism na rzecz bardziej elastycznej formuły, dopuszczającej uznanie za właściwy dziennik lub czasopismo dodatku lokalnego lub tematycznego, niebędącego odrębnie wpisanym do rejestru, jeżeli stwarza on z punktu widzenia zewnętrznego odbiorcy pozór funkcjonowania w roli dziennika lub czasopisma, i pozwanie osoby, która według dostępnych danych pełni w tym medium funkcję redaktora naczelnego. Zaprezentowane stanowisko wydaje się właściwe, jednak niezależnie od tego, pozostaje aktualne pytanie, czy właściwym rozwiązaniem jest kierowanie powództwa o publikację sprostowania przeciwko redaktorowi naczelnemu. Ze względów prakseologicznych postulowana jest zmiana ustalonego paradygmatu w tej kwestii i przyjęcie legitymacji biernej wydawcy dziennika lub czasopisma w tej kategorii spraw.
Słowa kluczowe: legitymacja bierna, sprostowanie, dodatek lokalny dziennika (czasopisma), redaktor naczelny, wydawca
dr hab. Wojciech Machała
Department of the Law of Intellectual Property and Intangible Goods, Faculty of Law and Administration, University of Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0002-1385-2259
Status of the Defendant in Litigation Relating to Publication of Press Correction. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Civil Chamber of 4 September 2020, II CSK 801/18
In the commented judgement, the Supreme Court adopted a fairly flexible approach to the capacity to be sued (or – even more narrowly – the identity of the defendant) in litigation where an injunction is sought for the publication of press correction. Instead of the strict adherence to the entries in the registry of journals and periodicals (which implies that only the editor-in-chief of a registered medium can be identified as the defendant), the Court ruled that the ‘relevant journal or periodical’ to which procedural rules refer could be an unregistered local or thematic edition of a journal or periodical, if it can be perceived as an independent journal or periodical; and thus the person who acts in the capacity of the editor-in-chief of such edition can be identified as the defendant. The author sides with the above approach. Additionally, he reflects that it is advisable – in view of effectiveness of injunctions for the publication of press corrections – to consider a change in approach to the identity of defendant in ‘press correction cases’ and adopt the position that a publisher of the relevant medium has the capacity to be sued instead of the editor-in-chief.
Keywords: capacity to be sued, correction, local edition of a journal (periodical), editor-in-chief, publisher
Bibliografia / References
Drozdowicz K., Dochodzenie roszczeń o nakazanie opublikowania sprostowania prasowego, Legalis 2017.
Dziurda M., Szczególna zdolność sądowa, Warszawa 2019.
Kosmus B., Kuczyński G. (red.), Prawo prasowe. Komentarz, Legalis 2018.
Obrębski R., Zdolność sądowa redaktora naczelnego w sprawach o sprostowanie publikacji prasowej, „Polski Proces Cywilny” 2016/2.
Skubisz-Kępka M., Sprostowanie i odpowiedź w prasie. Studium z zakresu prawa polskiego na tle prawnoporównawczym, Warszawa 2009.
Ślęzak P. (red.), Prawo mediów, Warszawa 2020.
Zaremba M. (red.), Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2018.
dr hab. Jarosław Zagrodnik, profesor Uniwersytetu Śląskiego
Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Śląski, Polska
ORCID: 0000-0003-0428-8067
Termin do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia i kwestia konwalidacji braku skargi wynikającego z jego naruszenia. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 9 października 2020 r., IV KK 268/19
W glosowanym postanowieniu Sąd Najwyższy poruszył dwie istotne kwestie, mianowicie momentu początkowego biegu miesięcznego terminu, określonego w art. 55 § 1 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.), do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego oraz możliwości konwalidacji braku skargi uprawnionego oskarżyciela wynikającego z wniesienia takiego aktu oskarżenia po terminie, z racji tego, że do oskarżenia przystąpił prokurator w trybie art. 55 § 4 k.p.k. Podzielając pogląd Sądu Najwyższego, że wskazany termin rozpoczyna bieg od momentu, w którym pokrzywdzonemu doręczono zawiadomienie o ponownym postanowieniu przez prokuratora o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania, można stwierdzić, że zasadnicze znaczenie dla argumentacji wspierającej ten punkt widzenia ma to, że pokrzywdzony jest wyłącznym beneficjentem prawa do wniesienia samoistnej skargi karnej w sprawie publicznoskargowej. Przychylając się również do stanowiska powołanego Sądu, wykluczającego konwalidację uchybienia polegającego na wniesieniu subsydiarnego aktu oskarżenia po terminie, w oparciu o przystąpienie do oskarżenia przez prokuratora w trybie art. 55 § 4 k.p.k., należy stwierdzić, że na rzecz takiego zapatrywania przemawia głównie to, że przystąpienie to jest skuteczne, a więc może pociągać za sobą jakieś konsekwencje procesowe, tylko w ramach skutecznie wszczętego procesu sądowego, do którego nie dochodzi, gdy wskazany termin został naruszony.
Słowa kluczowe: postępowanie karne, terminy, subsydiarny akt oskarżenia, przystąpienie prokuratora do postępowania wszczętego skargą subsydiarną, konwalidacja braku skargi uprawnionego oskarżyciela, pokrzywdzony, pełnomocnik pokrzywdzonego, skarga publiczna
dr hab. Jarosław Zagrodnik, professor of the University of Silesia in Katowice
Faculty of Law and Administration, University of Silesia in Katowice, Poland
ORCID: 0000-0003-0428-8067
The Time Limit for Filing a Subsidiary Indictment and the Question of Correction of Lack of Complaint about Exceeding Such Time Limit. Commentary on Decision of the Supreme Court – Criminal Chamber of 9 February 2020, IV KK 268/19
In the commented decision, the Supreme Court discussed two important important issues, namely the beginning of the one-month time limit, specified in Article 55(1) of the Code of Criminal Procedure (CPC), for the victim to file a subsidiary indictment and the possibility of correction of lack of complaint of the prosecutor entitled to file a complaint when said indictment had been filed after the deadline, due to the fact that the prosecutor joined the prosecution under Article 55(4) CPC. While sharing the Supreme Court’s view that the aforementioned time limit starts running from the moment when the victim is served the notice of the prosecutor’s repeated decision on refusal to initiate or on discontinuance of proceedings, we can say that it is of key importance for the argumentation in support of this view that the victim is the only entity vested with the right to file an autonomous indictment in a case initiated by the public prosecution. Also siding with this Court’s view denying the possibility of correcting the non-observance of time limit when the subsidiary indictment is filed after the time limit, based on the prosecution being joined by the public prosecutor under Article 55(4) CPC, we should state that the main argument for this view is the fact that such joinder is effective, hence able to produce procedural consequences, only within the framework of an effectively initiated court trial, which is not the case if the aforementioned time limit was not observed.
Keywords: criminal procedure, time limits, subsidiary indictment, prosecutor joining the proceedings initiated by a subsidiary indictment, correction of lack of complaint of the prosecutor entitled to do so, victim, victim’s attorney, indictment filed by public prosecutor/police
Bibliografia / References
Daszkiewicz W., Oskarżyciel w polskim procesie karnym, Warszawa 1960.
Grzegorczyk T., Oskarżyciel posiłkowy w nowym kodeksie postępowania karnego [w:] Nowa Kodyfikacja Karna – Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 1997.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2014.
Kmiecik R., Posiłkowe oskarżenie zastępcze w sprawie o przestępstwo publicznoskargowe – Uwagi na tle kodeksu postępowania karnego z 1997 r. [w:] Nowe prawo procesowe. Zagadnienia wybrane, red. T. Nowak, Poznań 1999.
Krasny K. , Skarga pokrzywdzonego czy akt oskarżenia, „Prokuratura i Prawo” 1997/9.
Paluszkiewicz H., Przymus radcowski w przepisach Kodeksu postępowania karnego o oskarżeniu subsydiarnym [w:] Współczesny polski proces karny. Księga ofiarowana prof. T. Nowakowi, red. S. Stachowiak, Poznań 2002.
Paluszkiewicz H. [w:] K. Dudka, H. Paluszkiewicz, Postępowanie karne, Warszawa 2021.
Zagrodnik J., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2012 r. (sygn. akt SK 28/10), „Przegląd Sejmowy” 2013/6.
Zagrodnik J., Instytucja skargi subsydiarnej w procesie karnym, Warszawa 2005.
dr Ariadna H. Ochnio
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk, Polska
ORCID: 0000-0003-1957-6942
Europejski nakaz dochodzeniowy dotyczący informacji objętych tajemnicą bankową. Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach – Wydział II Karny z dnia 4 września 2018 r., II AKz 645/18
Komentowane postanowienie prezentuje zasługujący na aprobatę pogląd, według którego w procedurze wydania Europejskiego nakazu dochodzeniowego (END) dotyczącego uzyskania informacji objętych tajemnicą bankową w postępowaniu przygotowawczym, należy odpowiednio stosować reguły krajowe właściwe do uzyskania takich informacji w podobnej sprawie krajowej. W konsekwencji, w przypadku gdy przepisy krajowe wymagają uzyskania sądowego zwolnienia z tajemnicy bankowej, organ wydający END powinien uzyskać takie zwolnienie. W postępowaniu przygotowawczym kompetencję do wydania END dotyczącego uzyskania informacji objętych tajemnicą bankową ma prokurator, a nie sąd. Argumentacja przedstawiona w uzasadnieniu komentowanego postanowienia koresponduje z rozwiązaniami przyjętymi w dyrektywie 2014/41/UE i przepisami implementującymi ją do polskiego porządku prawnego.
Słowa kluczowe: Europejski nakaz dochodzeniowy w sprawach karnych (END), warunki wydania END dotyczącego informacji objętych tajemnicą bankową, organ kompetentny do wydania END (organ wydający)
dr Ariadna H. Ochnio
Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences, Poland
ORCID: 0000-0003-1957-6942
European Investigation Order Concerning Information Covered by Banking Secrecy. Commentary on Decision of the Court of Appeal in Katowice – II Criminal Division of 4 September 2018, II AKz 645/18
The commented decision presents a correct view that the procedure for issuing an European Investigation Order (EIO) for obtaining information covered by bank secrecy in pre-trial proceedings follows the national rules applicable to obtaining such information in a similar domestic case. Consequently, if the national law requires a court order to exempt the bank from banking secrecy in order to obtain information covered by bank secrecy, the authority issuing the EIO should obtain such an exemption. In the pre-trial proceedings, the public prosecutor, not the court, is the authority empowered to issue the EIO to obtain information covered by banking secrecy. The arguments presented in the justification of the commented court decision are consistent with the solutions adopted in Directive 2014/41/EU and in the provisions implementing it into the Polish legal system.
Keywords: European Investigation Order in criminal matters (EIO), conditions for issuing an EIO to obtain information covered by banking secrecy, authority competent to issue an EIO (issuing authority)
Bibliografia / References
Augustyniak B. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. II, red. D. Świecki, Warszawa 2020.
Belfiore R., The European Investigation Order in Criminal Matters: Developments in Evidence-gathering across the EU, “European Criminal Law Review” 2015/3, vol. 5.
Buczma S., Kierzynka R., Europejski nakaz dochodzeniowy. Nowy model współpracy w sprawach karnych w Unii Europejskiej, Warszawa 2018.
Heard C. Mansell D., The European Investigation Order: Changing the Face of Evidence-Gathering in EU Cross-Border Cases, “New Journal of European Criminal Law” 2011/4, vol. 2.
Janicz M. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. K. Dudka, Warszawa 2020.
Kuczyńska H. [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. J. Skorupka, Warszawa 2020.
Kusak M., Europejski nakaz dochodzeniowy – przełom w dziedzinie europejskiego ścigania karnego?, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2012/4.
dr Bolesław Kurzępa
adiunkt, Wydział Zarządzania, Politechnika Rzeszowska, Polska
ORCID 0000-0002-5130-1001
Usiłowanie zakłócenia przebiegu legalnego zgromadzenia. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 9 lutego 2021 r., II KK 432/20
W glosie poruszono problematykę rozumienia znamion wykroczenia z art. 52 § 2 pkt 1 Kodeksu wykroczeń, a w szczególności tego, czy przekroczenie oddzielających barier, a tym samym przebywanie na terenie legalnego zgromadzenia publicznego, stanowi realizację przesłanek odpowiedzialności za wymienione wykroczenie, polegające na usiłowaniu zakłócenia przebiegu niezakazanego zgromadzenia.
Słowa kluczowe: wykroczenia, zgromadzenie publiczne, tryb nakazowy, bezpieczeństwo wewnętrzne
dr Bolesław Kurzępa
assistant professor, Faculty of Management, Rzeszow University of Technology, Poland
ORCID 0000-0002-5130-1001
Attempt to Disturb the Course of a Lawful Assembly. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Criminal Chamber of 9 February 2021, II KK 432/20
The commentary discusses the understanding of features of the misdemeanour described in Article 52(2)(1) of the Code of Misdemeanours, in particular whether the act of crossing the separating barriers, thus staying within the area of a lawful public assembly, meets the conditions for liability for the aforementioned misdemeanour, i.e. attempt to disturb the course of an assembly which has not been banned.
Keywords: misdemeanours, public assemblies, proceedings by writ of payment, internal security
Bibliografia / References
Kurzępa B., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2008.
Piórkowska-Flieger J. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Bojarski, LEX 2021.
Piórkowska-Flieger J. [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Bojarski, Warszawa 2007.
dr Agata Ludera-Ruszel
adiunkt, Zakład Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Instytut Nauk Prawnych, Uniwersytet Rzeszowski, Polska
ORCID: 0000-0003-4433-5884
Wykonywanie przez nauczyciela pracy w ramach urlopu dla poratowania zdrowia Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 listopada 2019 r., I PK 238/18
Glosowany wyrok dotyka istotnego problemu, jaki wyłania się na tle problematyki urlopu dla poratowania zdrowia uregulowanego w ustawie – Karta Nauczyciela – dopuszczalności podejmowania działalności zarobkowej w okresie urlopu dla poratowania zdrowia i sankcji za naruszenie omawianego zakazu. W sprawie poddanej pod rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy opowiedział się za jednym z dwóch konkurencyjnych kierunków interpretacji art. 73 ust. 7 Karty Nauczyciela, jaki wyłonił się na tle tej sprawy przed sądami I i II instancji. Na pozytywną ocenę zasługuje rozstrzygnięcie sprawy i wyrażony przez Sąd Najwyższy pogląd, że po pierwsze, podstawą odwołania nauczyciela z urlopu dla poratowania zdrowia może być również kontynuowanie wykonywania innej działalności zarobkowej rozpoczętej przed udzieleniem tego urlopu. Po drugie, że przesłanka pozbawienia prawa do urlopu dla poratowania zdrowia w postaci „podejmowania działalności zarobkowej” dotyczy tylko przypadku osobistego wykonywania czynności w ramach działalności gospodarczej w okresie urlopu dla poratowania zdrowia.
Słowa kluczowe: urlop dla poratowania zdrowia, działalność gospodarcza, działalność zarobkowa, pracownik, nauczyciel, zasiłek chorobowy
dr Agata Ludera-Ruszel
Assistant Professor in Department of Labour Law and Social Security, Institute of Legal Studies, University of Rzeszow, Poland
ORCID: 0000-0003-4433-5884
The admissibility of a Teacher Taking up Gainful Activity While on Health Restoration Leave. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 7 November 2019, I PK 238/18
The commented judgment discusses an important problem which emerges against the background of the issue of health restoration leave regulated in the Act – Teacher's Charter (KN – Karta Nauczyciela) – the admissibility of taking up gainful activity during the period of health leave and sanctions for breach of the ban in question. In the case submitted for decision, the Supreme Court supported one of the two competing directions of interpretation of Article 73(7) KN, which emerged from this case before the courts of first and second instance. The decision in this case should be evaluated positively, including the view expressed by the Supreme Court that, first of all, the basis for a teacher's recall from health restoration leave may also be the continuation of other gainful activity commenced before the leave was granted. Secondly, that the condition of being deprived of the right to health restoration leave in the form of ‘taking up gainful activity’ applies only to the personal pursuit of economic activity during the period of health restoration leave.
Keywords: health restoration leave, business activity, gainful activity, employee, teacher, sickness benefit
Bibliografia / References
Jakubowski J., Zając-Rzosińska M., Karta Nauczyciela. Komentarz, Warszawa 2014.
Kordela M., Aksjologiczna wykładnia prawa, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2017/3791.
Malinowski A., Kilka uwag o formalizacji wnioskowań w trybie analogia legis i a contrario, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2017/2.
Nowacki J., Analogia legis, Warszawa 1966.
Prusinowski P., Utrata prawa do zasiłku chorobowego. Glosa do wyroku SN z dnia 6 lutego 2014 r., II UK 274/13, „Gdańskie Studia Prawnicze – Przegląd Orzecznictwa” 2015/1.
Rzetecka-Gil A., Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, LEX 2017.
Wróblewski J., Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2017.
dr hab. Wioletta Witoszko
adiunkt w Zakładzie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, Polska
ORCID: 0000-0002-4077-5703
Wybór przez organ rentowy płatnika do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 grudnia 2019 r., III UZP 7/19
Celem glosy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy organ rentowy może wybrać płatnika składek jako podmiot zobowiązany do zwrotu świadczenia pobranego nienależnie przez osobę, która zawarła z płatnikiem pozorną umowę o pracę. W tym celu niezbędna jest ocena relacji między odpowiedzialnością z art. 84 ust. 1 a ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W razie stwierdzenia, że doszło do zawarcia pozornej umowy o pracę, przesłanka wprowadzenia w błąd organu rentowego, mająca na celu uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, dotyczy zarówno osoby pobierającej świadczenia, jak i płatnika składek (lub innego podmiotu). Wówczas odpowiedzialność z tytułu nienależnego świadczenia z ubezpieczeń społecznych ponoszą oba te podmioty. W takim stanie rzeczy Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo wyboru podmiotu, który będzie zobowiązany do zwrotu świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Słowa kluczowe: płatnik składek, nienależnie pobrane świadczenie, wybór dłużnika
dr Wioletta Witoszko
assistant professor, Department of Labour Law and Social Security, Faculty of Law, University of Bialystok, Poland
ORCID: 0000-0002-4077-5703
The Disability Pension Authority Chooses the Remitter to Refund Unduly Collected Benefit. Commentary on Resolution of a Panel of Seven Judges of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 11 December 2019, III UZP 7/19
This commentary aims to answer the question whether the disability pension authority can choose the remitter of contributions as the entity obliged to refund a benefit unduly collected by the person who entered into an apparent employment contract with the remitter. In order to do so, it is necessary to assess the relationship between the liability provided for in Article 84(1) and that in Article 84(6) of the Act on the Social Security System. If it is found that an apparent employment contract was made, the condition of misleading the disability pension authority, in order to obtain social security benefits, is met both by the person who collects the benefits and the remitter of contributions (or another entity). Then the liability for unduly collected social security benefit is borne by both these entities. In such a case, the Social Insurance Institution has the right to choose the entity that will be obliged to refund social security benefits.
Keywords: remitter of contributions, unduly collected benefit, choice of debtor
Bibliografia / References
Babińska R., Pojęcie i rodzaje błędu organu rentowego lub odwoławczego, „Państwo i Prawo” 2005/12.
Babińska R., Wzruszalność prawomocnych decyzji rentowych, Warszawa 2007.
Jędrasik-Jankowska I., Jędrasik K., Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, Warszawa 2011.
Płażek S., Salamon Z., Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, „Palestra” 1988/8–9.
Ramlo L. [w:] System ubezpieczeń społecznych. Komentarz, red. J. Wantoch-Rekowski, LEX 2015.
Sadlik R., Odpowiedzialność pracodawcy wobec ZUS za wydanie wadliwego świadectwa pracy, „Monitor Prawa Pracy” 2011/3.
dr hab. Karolina Stopka
Zakład Prawa Pracy, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Uniwersytet Wrocławski, Polska
ORCID: 0000-0003-1199-9350
Pojęcie osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 sierpnia 2019 r., II UK 74/18
W glosie Autorka, odwołując się do wagi definicji legalnych w procesie wykładni i stosowania prawa, podała w wątpliwość słuszność stanowiska Sądu Najwyższego uznającego, że w ujęciu art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, definiującego pojęcie „osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność”, w ogóle nie jest możliwa współpraca ze wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – podmiotem, który jest elementem zakresowym definicji „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność” w rozumieniu art. 8 ust. 6 tej ustawy. Zdaniem Autorki argumenty, na które wskazał SN, dokonując wykładni art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, są w istocie wyrazem krytycznej oceny Sądu dla obowiązujących rozwiązań prawnych w zakresie pojęcia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, ich racjonalności i jako takie mogą stanowić ewentualnie podstawę sformułowania postulatu zmiany przez ustawodawcę brzmienia przepisu art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych definiującego pojęcie osoby współpracującej poprzez ustalenie węższego zakresu odniesienia dla użytego w nim zwrotu „osoba prowadząca pozarolniczą działalność”. W glosie wyrażono również pogląd, że w definicji osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, w zakresie, w jakim ma ona dotyczyć współpracy ze wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prawnie doniosłego znaczenia nabierają okoliczności faktyczne związane z posiadaniem statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, tj. praca na rzecz spółki. Poza tym wyrażono zapatrywanie, że tytułem do ubezpieczenia społecznego członka najbliższej rodziny wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spełniającego kryteria dla osób współpracujących z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, pozostającego w stosunku pracy z jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, jest współpraca, a nie stosunek pracy. Zdaniem glosatorki na gruncie rozważań o tytule do ubezpieczenia społecznego rozstrzygający jest sposób ukształtowania stosunku zobowiązaniowego (elementy go kształtujące), a nie to, jaki podmiot w aspekcie formalnoprawnym ma przymiot pracodawcy.
Słowa kluczowe: jednoosobowa spółka z ograniczoną osobowością, osoba współpracująca, podleganie ubezpieczeniom społecznym
dr hab. Karolina Stopka
Department of Labor Law, Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland
ORCID: 0000-0003-1199-9350
The Notion of a Person Cooperating with a Person Pursuing Non-Agricultural Business. Commentary on Judgment of the Supreme Court – Labour Law and Social Security Chamber of 20 August 2019, II UK 74/18
In her commentary, the author, referring to the importance of legal definitions in the process of interpreting and applying the law, questions the correctness of the Supreme Court’s view that Article 8 of the Act on the Social Security System, which defines the notion of a ‘person cooperating with a person pursuing non-agricultural business’, makes it absolutely impossible for anyone to cooperate with the shareholder of a sole-shareholder limited liability company, an entity that is covered by the scope of the definition of a ‘person pursuing non-agricultural business’ within the meaning of Article 8(6) of said Act. In the author’s view, the arguments used by the Court when interpreting Article 8(11) of the Act, are in fact an expression of the Court’s critical assessment of the existing legal solutions relating to the notion of a person pursuing non-agricultural business or their rational character. As such these arguments can possibly constitute the grounds for the legislature to change the wording of Article 8(11) of the Act on the Social Security System, which defines the notion of a cooperating person, by determining a narrower scope of referents of the expression ‘person pursuing non-agricultural business’ used in this provision. The commentary also expresses the view that the definition of a person cooperating with a person pursuing non-agricultural business - to the extent to which it is to refer to cooperation with the shareholder of a sole-shareholder limited liability company - increases the legal importance of the facts connected with holding the status of shareholder of sole-shareholder limited liability company, i.e. work for the company’s benefit. Moreover, a belief is expressed that the entitlement to social security of a close family member of the shareholder of a sole-shareholder limited liability, said family member meeting the criteria for persons cooperating with a person pursuing non-agricultural business and employed by the sole-shareholder limited liability company, results from cooperation and not from an employment relationship. In the commentator’s opinion, against the background of reflections about entitlement to social security, the decisive factor is the shape of the obligation relationship (the elements that shape it), rather than what entity is considered to be the employer in the formal law aspect.
Keywords: sole-shareholder limited liability company, cooperating person, being covered by social security
Bibliografia / References
Babińska-Górecka R., Instytucje i pojęcia prawa cywilnego a prawo ubezpieczeń społecznych, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2020/8.
Babińska-Górecka R., Właściwości regulacji prawnej ubezpieczeń społecznych [w:] System prawa ubezpieczeń społecznych, t. I, red. A. Wypych-Żywicka, Warszawa 2020.
Bielski P., Obowiązek ubezpieczenia społecznego wspólników spółek handlowych – problem modelu regulacji prawnej, „Rejent” 2003/7–8.
Brzeziński B., Uwagi o znaczeniu definicji w prawie podatkowym [w:] Księga jubileuszowa Profesora Marka Mazurkiewicza, red. R. Mastalski, Wrocław 2001.
Duraj T., Dopuszczalność zawarcia umowy o pracę z jedynym wspólnikiem – członkiem jednoosobowego zarządu spółki z o.o., „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2000/11.
Hajn Z., Zatrudnienie (się) we własnym zakładzie pracy w świetle ustrojowych podstaw prawa pracy [w:] Współczesne problemy prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, red. L. Florek, Warszawa 2011.
Sanetra W., Stanowienie i stosowanie prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych [w:] Ubezpieczenie społeczne – dawniej i dziś. W 80-lecie uchwalenia ustawy o ubezpieczeniu społecznym, Wrocław 2013.
Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
Ślebzak K., Kontrola przez ZUS ważności umów o pracę stanowiących tytuł do ubezpieczenia społecznego – wybrane zagadnienia, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2017/2.
Tomanek A., Status wspólnika spółki handlowej jako tytuł ubezpieczenia społecznego, „Przegląd Prawa i Administracji” 2020/123.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012.
Grzegorz Rząsa
doktor nauk prawnych, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0003-2658-6655
Zasada „zanieczyszczający płaci” i rozstrzyganie wątpliwości interpretacyjnych na korzyść strony. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 lutego 2021 r., III OSK 3286/21
Komentowany wyrok dotyczy dwóch istotnych zagadnień. Po pierwsze, rozumienia sformułowania „czas wyrażony w latach” w odniesieniu do opłaty zmiennej za odprowadzanie wód opadowych i roztopowych w sytuacji, gdy opłata ta rozliczana jest za okresy kwartalne (art. 272 ust. 5 i 10 ustawy z 20.07.2017 r. – Prawo wodne). Po drugie, Naczelny Sąd Administracyjny dokonał ścisłej wykładni art. 7a § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, który to przepis wprowadził na grunt ogólnego postępowania administracyjnego zasadę in dubio pro libertate. Zdaniem autora wyrok Naczelnego Sądu Administrcayjnego zasługuje na aprobatę. W szczególności, wyrok ten stanowi przejaw właściwej realizacji jednej z podstawowych zasad ochrony środowiska, tj. zasady „zanieczyszczający płaci”. Jeżeli chodzi o ścisłą wykładnię art. 7a § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, to uwzględnia ona miejsce tego przepisu w systemie prawa, tj. art. 7a § 1 nie ma charakteru normy nadrzędnej wobec innych regulacji ustawowych.
Słowa kluczowe: prawo wodne, zasada „zanieczyszczający płaci”, zasada in dubio pro libertate
Grzegorz Rząsa
doctor of laws, judge of the Provincial Administrative Court in Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0003-2658-6655
The ‘Polluter Pays’ Principle and Resolving Interpretation Doubts to the Party’s Advantage. Commentary on Judgment of the Supreme Administrative Court of 23 February 2021, III OSK 3286/21
The commented judgment concerns two important issues. Firstly, the understanding of the term ‘time expressed in years’ in relation to the variable fee for the discharge of rainwater and snowmelt in a situation where this fee is settled for quarterly periods (Article 272(5) and (10) of the Act of 20 July 2017 - Water Law). Secondly, the Supreme Administrative Court strictly interpreted Article 7a(1) of the Code of Administrative Procedure, a provision which introduced the in dubio pro libertate principle into general administrative proceedings. In the author's opinion, the SAC's judgment deserves approval. In particular, the judgment is a manifestation of proper implementation of one of the fundamental principles of environmental protection, i.e. the ‘polluter pays’ principle. As for the strict interpretation of Article 7a(1) of the Code of Administrative Procedure, it takes into account the place of this provision in the legal system, i.e. the fact that Article 7a(1) of the Code of Administrative Procedure does not have the character of a superior rule vis-à-vis other statutory regulations.
Keywords: water law, in dubio pro libertate principle, ‘polluter pays’ principle
Bibliografia / References
Białek M., Grabarczyk T. [w:] M. Białek, D. Chojnacki, T. Grabarczyk, Opłaty za usługi wodne w nowym Prawie wodnym, Warszawa 2018.
Boć J., Konstytucja a prawo administracyjne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011/2,
Bogucki S., In dubio pro libertate oraz In dubio pro tributatio w Kodeksie Postępowania Administracyjnego i ordynacji podatkowej [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Bojanowski E., Nowe zasady ogólne kodeksu postępowania administracyjnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2020/2.
Danecka D., Radecki W., Zasada „zanieczyszczający płaci” w czeskim prawie środowiska w porównaniu z prawem polskim, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2015/1.
de Sadeleer N., Environmental Law Principles: From Political Slogans to Legal Rules, Oxford University Press 2020.
Dubisz S. (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 2, Warszawa 2003.
Frenz W., Das Verursacherprinzip im Öffentlichen Recht, Berlin 1997.
Folak Ł., Zasada in dubio pro libertate w prawie administracyjnym i orzecznictwie sądów administracyjnych, „Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ” 2017/4.
Galligan D., Matczak M., Strategia orzekania sądowego. O wykonywaniu władzy dyskrecjonalnej przez sędziów sądów administracyjnych w sprawach gospodarczych i podatkowych, Warszawa 2005.
Gregorczyk D., O rozstrzyganiu wątpliwości prawnych na korzyść strony w postępowaniu administracyjnym, Państwo i Prawo” 2019/8.
Jakubczyk Z. [w:] Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, red. B. Fiedor, Warszawa 2002.
Jendrośka J., Górski M. [w:] Prawo ochrony środowiska. Komentarz, red. J. Jendrośka, Wrocław 2001.
Knysiak-Sudyka H., Ocena regulacji art. 7a, 7b i 8 kodeksu postępowania administracyjnego – czy ustawodawca stworzył nowe zasady ogólne postępowania administracyjnego, „Casus” 2019/93.
Korzeniowski P., Zasady prawne ochrony środowiska, Łódź 2010.
Korzeniowski P., w: Prawo ochrony środowiska, red. M. Górski, Warszawa 2018.
Korzeniowski P., Zgoda wodnoprawna, Warszawa 2021.
Kożuch M., Subsydiowanie ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce, „Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy” 2015/8.
Kosicki T., Zasada in dubio pro libertate w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Nowe instytucje procesowe w postępowaniu administracyjnym w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z 2017 r., red. A. Gronkiewicz, A. Ziółkowska, Katowice 2017.
Kuraś B., Zasada „zanieczyszczający płaci” a odpowiedzialność za zanieczyszczenie gleby spowodowane działalnością rolniczą (zagadnienia wybrane), „Przegląd Prawa Rolnego” 2012/1.
Kurzawa A., Zasada in dubio pro libertate w postępowaniu administracyjnym z udziałem przedsiębiorców [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Łętowska E., „Multicentryczność” systemu prawa i wykładnia jej przyjazna [w:] Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2005.
Ninard G., Procesowa zasada „rozstrzygania na korzyść strony” – art. 7a i art. 81a Kodeksu postępowania administracyjnego, „Nowe Zeszyty Samorządowe” 2018/3 (cz. I), 2018/4 (cz. II).
Pchałek M. [w:] M. Górski, W. Radecki, M. Bar, J. Jendrośka, J. Jerzmański, M. Pchałek, S. Urban, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa 2019.
Rząsa G., Art. 7a i 81a k.p.a. w orzecznictwie sądów administracyjnych [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Smarż J., Zasada in dubio pro libertate w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, „Studia Prawnicze” 2017/4.
Stahl M., Karcz-Kaczmarek M., Ochrona praw jednostki na płaszczyźnie nowych zasad ogólnych kodeksu postępowania administracyjnego [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Szubiakowski M., Zasada in dubio pro tributario a rozwiązania pokrewne [w:] Kodeks postępowania administracyjnego po zmianach w latach 2017–2019, red. M. Błachucki, G. Sibiga, Warszawa 2020.
Zieliński Z., Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego, Poznań 1972.
dr Piotr Pietrasz
adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa, Uniwersytet w Białymstoku, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego, Polska
ORCID: 0000-003-0471-5110
Neutralność informatyzacji postępowania podatkowego. Glosa do uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 września 2020 r., I FPS 1/20
W komentowanej uchwale Naczelny Sąd Administracyjny zwarł zasadne stanowisko, odnoszące się do zagadnienia neutralności informatyzacji postępowania podatkowego, która oznacza z jednej strony tożsamość skutków prawnych czynności dokonywanych w sposób tradycyjny oraz czynności dokonywanych za pomocą środków komunikacji elektronicznej, z drugiej zaś strony wiąże się z nieingerowaniem informatyzacji postępowania podatkowego w ukształtowane i funkcjonujące już od dawna instytucje procedury podatkowej. Jest to konsekwencją tego, że normy prawne dotyczące doręczania pism w postępowaniu podatkowym za pomocą środków komunikacji elektronicznej mają charakter techniczny i jedynie uzupełniają dyspozycję norm regulujących procedurę. Nie kształtują one sytuacji prawnej adresata doręczanego pisma w sposób odmienny, niż wynika to z ogólnie przyjętych reguł doręczania pism sporządzonych na papierze. Normy te nie ingerują w istotę czynności materialno-technicznej doręczenia, w tym również w jej skutek wynikający z art. 212 ustawy – Ordynacja podatkowa.
Słowa kluczowe: postępowanie podatkowe, podatek od towarów i usług, przedłużenie terminu zwrotu różnicy podatku VAT, doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej
dr Piotr Pietrasz
assistant professor at the Department of Administrative Law and Procedure, Faculty of Law, University of Bialystok, judge of the Supreme Administrative Court, Poland
ORCID: 0000-003-0471-5110
Neutrality of the Computerization of Tax Proceedings. Commentary on Resolution of the Supreme Administrative Court of 21 September 2020, I FPS 1/20
In the commented resolution the Supreme Administrative Court of Poland presented a justified standpoint on the issue of the neutrality of the computerization of tax proceedings, which, on the one hand, means that identical legal effects are produced by acts performed in the traditional manner and acts performed by means of electronic communication, and on the other hand, is associated with non-interference of the computerization of tax proceedings in the established and existing mechanisms of tax procedure. This is a consequence of the fact that the legal norms concerning the service of documents in tax proceedings by means of electronic communication are of a technical nature and only supplement the disposition of the norms regulating the procedure. They do not determine the legal situation of the addressee of a document served in a different way than it results from the generally accepted rules for service of documents drawn up on paper. These norms do not interfere with the essence of the substantive and technical act of service, including its effect arising from Article 212 of the Act – Tax Ordinance.
Keywords: tax proceedings, value added tax, extension of the time limit for refund of the difference in VAT, service of documents by means of electronic communication
Bibliografia / References
Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2017.
Brzeziński W., Nowe typy norm prawnych, „Państwo i Prawo” 1966/9.
Erlich S., Dynamika norm, Warszawa 1988.
Łaszczyca G., Matan A., Doręczenie w postępowaniu administracyjnym ogólnym i podatkowym, Kraków 1998.
Łaszczyca G., Normy prawa administracyjnego procesowego [w:] System Prawa Administracyjnego Procesowego, t. I, Zagadnienie ogólne, red. G. Łaszczyca, Warszawa 2017.
Michalska A., Prawo a normy techniczne w państwie socjalistycznym, Poznań 1968.
Ochendowski E., Prawo administracyjne, Toruń 2013.
Pietrasz P., Informatyzacja polskiego postępowania przed sądami administracyjnymi a jego zasady ogólne, Warszawa 2020.
Zimmermann J., Prawo administracyjne, Warszawa 2016.
dr hab. Jan Chmielewski, profesor Akademii Leona Koźmińskiego
Katedra Prawa Administracyjnego i Publicznego Gospodarczego, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska
ORCID: 0000-0001-5818-7339
Niedopuszczalność skargi do sądu administracyjnego wniesionej przez organ, który wydał decyzję administracyjną w pierwszej instancji. Glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 stycznia 2021 r., II OSK 3381/19
W glosie zaaprobowano pogląd, zgodnie z którym prezydent miasta na prawach powiatu – jako organ, który wydał decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – nie jest podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję organu odwoławczego, niezależnie od tego, czy reprezentuje on Skarb Państwa czy jednostkę samorządu terytorialnego. Przemawiają za tym następujące względy. Po pierwsze, organ gminy, rozstrzygając sprawę indywidualną w drodze decyzji administracyjnej kreuje – w ramach przysługującego mu władztwa – sytuację administracyjnoprawną innej osoby, a nie swoją własną. Po drugie, skuteczne wniesienie skargi na decyzję organu drugiej instancji przez organ pierwszej instancji byłoby równoznaczne z zakwestionowaniem administracyjnego toku instancji, w którym kształtowane jest rozstrzygnięcie administracyjne. Po trzecie, organ, który brał udział w wydaniu decyzji w pierwszej instancji, nie posiada interesu prawnego w jej zaskarżeniu do sądu administracyjnego.
Słowa kluczowe: skarga do sądu administracyjnego, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu, niedopuszczalność skargi prezydenta miasta reprezentującego Skarb Państwa w sprawie, w której organ ten wydał decyzję w pierwszej instancji
dr hab. Jan Chmielewski, professor of the Kozminski University
Department of Administrative and Public Business Law, Kozminski University in Warsaw, Poland
ORCID: 0000-0001-5818-7339
Inadmissibility of Complaint to an Administrative Court Filed by the Authority That Issued an Administrative Decision in the First Instance. Commentary on Decision of the Supreme Administrative Court of 14 January 2021, II OSK 3381/19
The commentary approves the view that the mayor of a city with county (poviat) status – as the authority which issued the decision on zoning permit – is not an entity entitled to file a complaint to an administrative court against a decision of the appellate authority, regardless of whether said mayor represents the State Treasury or a local self-government unit. Several arguments can be provided in support of this view. Firstly, the municipal authority, when deciding an individual case by an administrative decision creates – within the scope of its powers – the administrative law situation of another person, not the authority’s own situation. Secondly, if the first-instance authority effectively filed a complaint against the decision of the second-instance authority, this would be tantamount to challenging the administrative due course of instances, where the administrative resolution is determined. Thirdly, the authority which participated in the issue of the decision in the first instance has no legal interest in challenging it before an administrative court.
Keywords: complaint to an administrative court, zoning permit, inadmissibility of complaint of the city mayor representing the State Treasury in a case in which said authority issued a decision in the first instance
Bibliografia / References
Izdebski H., Samorząd terytorialny. Pionowy podział władzy, Warszawa 2020.
Kasznica S., Polskie prawo administracyjne. Pojęcia i instytucje zasadnicze, Poznań 1946.
Lipowicz I., Istota administracji [w:] Prawo administracyjne, red. Z. Niewiadomski, Warszawa 2013.
Zimmermann J., Aksjomaty sądownictwa administracyjnego, Warszawa 2020.
dr hab. Grzegorz Sibiga, profesor Polskiej Akademii Nauk
Instytut Nauk Prawnych, Polska Akademia Nauk, Polska
ORCID: 0000-0002-4721-8272
Wyłączenie stosowania RODO do przetwarzania danych osobowych ze względu na bezpieczeństwo narodowe. Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 sierpnia 2020 r., II SA/Wa 2222/19
W glosowanym wyroku ustalono, że przetwarzanie danych osobowych w jednolitej ewidencji z art. 49a z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej następuje na potrzeby bezpieczeństwa narodowego, co stanowi działalność nieobjętą zakresem prawa Unii Europejskiej, a tym samym niewchodzącą w zakres stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO). Teza ta wymagała w glosie oceny na gruncie przesłanek określonych w art. 2 ust. 2 lit. a RODO oraz art. 6 pkt 1 ustawy z 10.05.2018 r. o ochronie danych osobowych. Jednakże ocena stanowiska sądu powinna również następować z punktu widzenia efektywnej możliwości realizacji swojego uprawnienia określonego w art. 51 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez osobę, której dane dotyczą.
Słowa kluczowe: ochrona danych osobowych, przetwarzanie danych osobowych, bezpieczeństwo narodowe, ewidencja wojskowa
dr hab. Grzegorz Sibiga, professor of the Polish Academy of Sciences
Institute of Law Studies, Polish Academy of Sciences, Poland
ORCID: 0000-0002-4721-8272
Exclusion of Application of GRPR to Processing of Personal Data on the Basis of National Security. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Warsaw of 6 August 2020, II SA/Wa 2222/19
In the commented judgment the court found that personal data are processed in uniform records referred to in Article 49a of the Act of 21 November 1967 on Universal Duty to Defend the Republic of Poland for the purposes of national security, which belongs to activities not covered by the scope of European Union law, therefore Regulation of the European Parliament and of the Council (EU) 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (GDPR) does not apply to it. In the commentary, the above statement requires evaluation on the basis of reasons specified in Article 2(2)(a) GDPR and Article 6(1) of the Act of 10 May 2018 on Personal Data Protection. However, the court’s standpoint should also be assessed from the point of view of effective possibility of data subjects exercising their right laid down in Article 51(4) of the Constitution of the Republic of Poland.
Keywords: protection of personal data, processing of personal data, national security, army records
Bibliografia / References
Banaszak B., Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Brzeziński M., Kategoria bezpieczeństwa [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, red. S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2009.
Brzeziński M., Rodzaje bezpieczeństwa państwa [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, red. S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2009.
Fajgielski P., Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Łakomiec K., Konstytucyjna ochrona prywatności. Dane dotyczące zdrowia, Warszawa 2020.
Marcinkowski B. (red.), Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz, Warszawa 2018.
Rydlewski G., Siły Zbrojne RP w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, red. S. Sulowski, M. Brzeziński, Warszawa 2009.
Sibiga G., Dopuszczalny zakres polskich przepisów o ochronie danych osobowych po rozpoczęciu obowiązywania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych – wybrane zagadnienia [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Aktualne problemy prawnej ochrony danych osobowych 2016, „Monitor Prawniczy” 2016/20 (dodatek).
Stańczyk J., Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, Warszawa 1996.
