Materialna równość wyborów do Sejmu w Polsce a standard Konwencji o ochronie praw człowiekaProfesor Stanisław Biernat
Redaktor Naczelny „EPS”
Wiadomości z Unii Europejskiej na początku lutego 2024 roku
Ożywione życie polityczne w Polsce i konflikty na tle naruszania prawa europejskiego przez władze państwowe powodowały, że tym właśnie zagadnieniom były często poświęcone komentarze otwierające poszczególne numery EPS w ostatnich latach. Tym razem tematyka nie będzie „polskocentryczna”. Odnotowane zostaną trzy wybrane aktualne wydarzenia w UE o różnym charakterze i wadze.
Professor Stanisław Biernat
‘EPS’ Editor-in-Chief
News from the European Union in Early February 2024
The tumultuous political life in Poland and the conflicts over violations of European law by state authorities meant that these very issues were regularly discussed in editorials of individual EPS issues in recent years. This one will not be ‘Poland-centric’. Three selected recent events in the EU, of different nature and importance, will be noted.
Emil Śliwiński
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5910-9030).
Materialna równość wyborów do Sejmu w Polsce a standard Konwencji o ochronie praw człowieka
W artykule omówiono kwestię równości materialnej w wyborach do Sejmu z perspektywy standardu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Poza przedmiotem analizy pozostawiono kwestię równości materialnej w wyborach do Senatu, uznając, że art. 97 ust. 2 Konstytucji RP nie nakłada takiego wymogu, kompetencje Senatu w procesie legislacyjnym są mniej istotne niż Sejmu, a okręgi są jednomandatowe, mimo że wymogi art. 3 Protokołu nr 1 do EKPC stosuje się do wyborów do każdej izby parlamentu obsadzanej w toku wyborów bezpośrednich. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jaki jest standard Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w przedmiocie równości materialnej wyborów, oraz analiza mechanizmu doliczania głosów z komisji zagranicznych do okręgu wyborczego nr 19 (Warszawa I), wynikającego z art. 14 § 3 Kodeksu wyborczego, który stanowi obecnie największe odstępstwo od zasady równości materialnej. Kwestia ta posłuży jako egzemplifikacja problemu odstępstwa od równości materialnej, a analiza standardu orzeczniczego ETPC pozwoli stwierdzić, czy mechanizm wynikający z art. 14 § 3 Kodeksu wyborczego powinien być uważany za zgodny z EKPC. Może to mieć istotne znaczenie z perspektywy potencjalnej litygacji tych problemów przed ETPC.
Słowa kluczowe: materialna równość wyborów, materialna równość głosów, wybory do Sejmu, okręg wyborczy nr 19, art. 14 § 3 Kodeksu wyborczego
Emil Śliwiński
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5910-9030).
Substantive Equality of Elections to the Sejm in Poland and the Human Rights Convention Standard
The article discusses the issue of substantive equality in elections to the Sejm [lower chamber of the Polish Parliament] from the perspective of the standard of the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (ECHR). The question of substantive equality in elections to the Senate was left outside the scope of the analysis, in recognition that Article 97(2) of the Polish Constitution does not impose such a requirement, the powers of the Senate in the legislative process are not as great as those of the Sejm, and the districts are single-member districts, even though the requirements of Article 3 of Protocol No. 1 to the ECHR apply to elections to each chamber of parliament chosen by direct elections. The aim of the article is to answer the question about the standard applied by the European Court of Human Rights (ECtHR) in the area of substantive equality of elections, and to analyse the mechanism of adding votes from overseas polling stations to constituency No. 19 (Warsaw I), in accordance Article 14(3) of the Electoral Code, which is currently the biggest departure from the principle of substantive equality. This issue will serve as an exemplification of the problem of departure from substantive equality, and an analysis of the ECtHR case-law standard will enable determining whether the mechanism provided for in Article 14(3) of the Electoral Code should be considered compatible with the ECHR. This may be important from the perspective of the potential litigation of these issues before the ECtHR.
Keywords: substantive equality of elections, substantive equality of votes, parliamentary election, constituency 19, Article 14(3) of the Electoral Code
Bibliografia / References
Akandji-Kombe J.F., Positive Obligations under the European Convention on Human Rights. A Guide to the Implementation of the European Convention on Human Rights, Strasbourg 2007.
Cebula A., Electoral-law-induced Distortions of the Constitutional Principle of Substantive Equality of Elections. The Case of Polish Local Elections, „European Journal of Constitutional Law” 2018/4.
Cebula A., Równość materialna wyborów. Ujęcie klasyczne i rewizjonistyczne, „Studia Wyborcze” 2021, t. 32.
Frydrych-Depka A., „Prawnoczłowiecze” spojrzenie na czynne prawo wyborcze, „Studia Wyborcze” 2016, t. 21.
Garlicki L., Europejskie standardy rzetelności wyborów (Komisja Wenecka i Europejski Trybunał Praw Człowieka), „Przegląd Konstytucyjny” 2020/4.
Garlicki L. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. 2, Komentarz do artykułów 19–59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Garlicki, Warszawa 2011.
Gerards J., General Principles of the European Convention on Human Rights, Cambridge 2019.
Kaczmarczyk M.P., Implementacja Kodeksu Dobrej Praktyki w Sprawach Wyborczych w polskim prawie wyborczym [w:] Aktualne wyzwania prawa wyborczego, red. M. Zubik, J. Podkowik, Warszawa 2021.
Kamiński I.C., Prawo do wolnych wyborów w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego” 2015, t. 13.
Kryszeń G., Konstytucyjna regulacja podstawowych zasad prawa wyborczego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. 40.
Lavrysen L., Human Rights in a Positive State. Rethinking the Relationship between Positive and Negative Obligations under the European Convention on Human Rights, Antwerpia 2016.
Uziębło P., Zasada równości w wyborach do Sejmu RP (wybrane zagadnienia), „Studia Wyborcze” 2008, t. 6.
Uziębło P., Zasada równości wyborów parlamentarnych w państwach europejskich i południowoamerykańskich, Warszawa 2013.
Young K.G., Rights and Obligations [w:] International Human Rights Law, red. D. Moeckli i in., Oxford 2022.
Zieliński J., Prawo i proces wyborczy w opiniach Komisji Weneckiej [w:] Aktualne wyzwania prawa wyborczego, red. M. Zubik, J. Podkowik, Warszawa 2021.
dr Magdalena Matusiak-Frącczak
Autorka jest adiunktem w Katedrze Europejskiego Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6736-8008).
Pozbawianie obywatelstwa zagranicznych bojowników terrorystycznych jako metoda zwalczania terroryzmu
Od konfliktu w Syrii, który rozpoczął się w 2014 r., można zaobserwować zjawisko wyjazdu obywateli wielu państw do Syrii celem dołączenia do organizacji terrorystycznych. Takie wyjeżdżające osoby nazywane są zagranicznymi bojownikami terrorystycznymi (Foreign Terrorist Fighters – FTF). Część państw zaczęła stosować wobec nich politykę pozbawiania obywatelstwa, aby móc wydalić je ze swojego terytorium lub, częściej, uniemożliwić tym osobom powrót na swoje terytorium. Artykuł stanowi omówienie tej polityki oraz próbę oceny jej zgodności z prawem międzynarodowym. Wyjaśniono w nim pojęcie FTF oraz skrótowo przedstawiono prawa i praktyki w zakresie pozbawiania obywatelstwa w wybranych państwach europejskich. W artykule przeanalizowano również warunki legalności pozbawienia obywatelstwa wynikające z prawa międzynarodowego, a także dokonano oceny rozwiązań przyjętych wobec FTF w kontekście tak ustalonych warunków.
Słowa kluczowe: terroryzm, obywatelstwo, zagraniczny bojownik terrorystyczny, prawo międzynarodowe
dr Magdalena Matusiak-Frącczak
The author is an assistant professor at the Department of European Constitutional Law, Faculty of Law and Administration, University of Lodz, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-6736-8008).
Stripping Foreign Terrorist Fighters of Citizenship as a Method of Combatting Terrorism
Ever since the start of the conflict in Syria in 2014, a phenomenon of citizens of many countries travelling to Syria to join terrorist organizations has been observed. These travelling persons are called foreign terrorist fighters (FTFs). Some states started to apply against them the policy of citizenship-stripping, to expel these persons from their territories, or, more often, to prevent them from coming back to their territories. This article presents this policy, aiming to analyse its conformity with international law. It explains the notion of FTF and briefly presents the laws and practices in the area of citizenship-stripping in selected European states. The article also analyses the conditions for lawfulness of citizenship-stripping resulting from international law, as well as assesses the solutions adopted with respect to FTFs in the context of the conditions determined in this way.
Keywords: terrorism, citizenship, foreign terrorist fighter, international law
Bibliografia / References
Bolhuis M.P., van Wijk J., Citizenship Deprivation as a Counterterrorism Measure in Europe; Possible Follow-Up Scenarios, Human Rights Infringements and the Effect on Counterterrorism, „European Journal of Migration and Law” 2020/22.
Capone F., The children (and wives) of foreign ISIS fighters: Which obligations upon the States of nationality?, „Questions of International Law” 2019/27.
Czapliński W., Wyrozumska A., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2014.
Esbrook L., Citizenship unmoored: expatriation as a counter-terrorism tool, „University of Pennsylvania Journal of International Law” 2016/4.
Paulussen C., Stripping foreign fighters of their citizenship: International human rights and humanitarian law considerations, „International Review of the Red Cross” 2021/103.
Spieß L., Pyne-Jones L., Children at risk of statelessness in the fight against terrorism, „Statelessness & Citizenship Review” 2022/1.
Stenger H., Victim versus villain: Repatriation policies for foreign fighters and the construction of gendered and racialised „threat narratives”, „European Journal of International Security” 2023/8.
dr hab. Jakub Kociubiński, prof. UWr
Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4391-7439).
Wykorzystywanie przedsiębiorstw publicznych i z udziałem skarbu państwa do udzielania ukrytej pomocy państwa
Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie nieadekwatnego, zdaniem autora, podejścia interpretacyjnego Trybunału Sprawiedliwości do oceny pochodzenia i przypisywalności środków do państwa jako przesłanek występowania pomocy w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Umożliwia ono państwom członkowskim wykorzystywanie przedsiębiorstw publicznych i z udziałem skarbu państwa jako narzędzi dla politycznie motywowanego wspierania innych profesjonalnych uczestników rynku, poza kontrolą w reżimie prawa pomocy publicznej Unii Europejskiej. Artykuł formułuje i uzasadnia postulaty uszczelnienia mechanizmu kontroli.
Słowa kluczowe: przedsiębiorstwo publiczne, pomoc państwa, test operatora rynkowego, przypisywalność środka do państwa, zasoby państwowe, zasada neutralności
dr hab. Jakub Kociubiński, University of Wroclaw professor
Faculty of Law, Administration and Economics, University of Wroclaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-4391-7439).
Use of Public and State-Owned Undertakings to Provide Hidden State Aid
This article examines what the author considers to be an inadequate interpretative approach of the Court of Justice to the assessment of the origin of funds and imputability of measures to the State as conditions for the presence of aid within the meaning of Article 107(1) Treaty on the Functioning of the European Union. It allows Member States to use public and state-owned undertakings as tools for politically motivated support of other professional market players, outside the control of European Union state aid law. In the article, the author formulates and justifies demands for closing loopholes in the control mechanism.
Keywords: public undertaking, state aid, market economy operator test, imputability of a measure to the state, state resources, neutrality principle
Bibliografia / References
Bałtowski M., Kozarzewski P., Formal and real ownership structure of the Polish economy: state-owned versus state-controlled enterprises, „Post-Communist Economies” 2016/3.
Bałtowski M., Kozarzewski P., Mickiewicz T. [w:] The Oxford Handbook of State Capitalism and the Firm, red. M. Wright, G.T. Wood, A. Cuervo-Cazurra, P. Sun, I. Okhmatovskiy, A. Grosman, Oxford 2022.
Bernatt M., Populism and Antitrust: The Illiberal Influence of Populist Government on the Competition Law System, Cambridge 2022.
Bjørnskov C., Economic freedom and economic crises, „European Journal of Political Economy” 2016/45.
Buendia Sierra J.L. [w:] Faull & Nikpay: The EU Law of Competition, red. J. Faull, A. Nikpay, Oxford 2014.
Clift B., Economic Patriotism, the Clash of Capitalisms, and State Aid in the European Union, „Journal of Industry, Competition and Trade” 2013/1.
Clift B., Woll C., Economic patriotism: re-inventing control over open markets, „Journal of European Public Policy” 2012/3.
Cyndecka M., The Market Economy Investor Test in EU State Aid Law: Applicability and Application, Alphen an den Rijn 2016.
Elster J. [w:] The Limits of Rationality, red. K.S. Cook, M. Levi, Chicago–London 1990.
European State Aid Law: A Commentary, red. F.-J. Säcker, F. Montag, Monachium 2016.
Guriev S., Papaioannou E., The Political Economy of Populism, „Journal of Economic Literature” 2022/3.
Helleiner E., Economic nationalism as a challenge to economic liberalism? Lesson from the 19 th century, „International Studies Quarterly” 2012/3.
Iliopoulos T., Is ENEA The New PreussenElektra? „European State Aid Law Quarterly” 2018/1.
Issacharoff S., Can There Be a Behavioral Law and Economics?, „Vanderbilt Law Review” 1998/6.
Khan N., Borchardt K.-D. [w:] EC State Aid Law, red. J. Flett, Dordrecht 2008.
Klamert M. [w:] The EU Treaties and the Charter of Fundamental Rights, red. M. Kellerbauer, M. Klamert, J. Tomkin, Oxford 2019.
Kociubiński J., O potrzebie zmiany interpretacji kryterium przypisywalności środka pomocowego do państwa, „Europejski Przegląd Sądowy” 2019/8.
Krueger A.O. [w:] Crony capitalism and economic growth in Latin America, red. S. Haber, Stanford 2002.
Leslie C.R., Rationality Analysis in Antitrust, „University of Pennsylvania Law Review” 2010/2.
Ølykke G.S., Public Undertakings and Imputability – The Case of DSBFirst, „European State Aid Law Quarterly” 2013/2.
Parish M., On the Private Investor Principle, „European Law Review” 2003/28.
Parisi F., Fon V., The Economics of Lawmaking, Oxford 2009.
Simon H.A., A Behavioral Model of Rational Choice, „The Quarterly Journal of Economics” 1955/1.
Som L., State Capitalism. Why SOEs Matter and the Challenges They Face, Oxford 2022.
Suleiman E., Les élites en France. Grands corps et grandes écoles, Paris 1979.
Thoreau H.D., Walden, Boston 1854 (Oxford 2008).
Wegenschimmel P., Hodges A., The embeddedness of ‘public’ enterprises: the case of the Gdynia (Poland) and Uljanik (Croatia) shipyards, „Business History” 2013/1.
Werner P., Caramazza M., ‘State’ Aid or Not – This Is the Question, „European State Aid Law Quarterly” 2019/4.
Winter A., Re(de)fining the Notion of State Aid in Article 87(1) of the EC Treaty, „Common Market Law Review” 2004/2.
Oliwia Rybczyńska
Autorka jest doktorantką w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8666-7062).
Religijne wychowanie dziecka a adopcja międzykulturowa – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10.12.2021 r., 15379/16, Abdi Ibrahim przeciwko Norwegii
Jak daleko sięga prawo rodzica biologicznego do decydowania o religijnym wychowaniu dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej lub rodzinie adopcyjnej? W sprawie 15379/16, Abdi Ibrahim przeciwko Norwegii, Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że rodzicowi biologicznemu przysługuje prawo do umożliwienia dziecku zachowania więzi z religią i kulturą. Wyrok ten pozostawia jednak wątpliwości co do zakresu tego prawa, w szczególności biorąc pod uwagę autonomię dziecka i jego najlepszy interes. W glosie przedstawiono kluczowe elementy stanu faktycznego sprawy, argumentację Trybunału zawartą w wyroku, a także krytyczny komentarz do orzeczenia. Omówiono również zastosowanie standardów wypracowanych w tej sprawie w późniejszym orzeczeniu ETPC dotyczącym międzykulturowej opieki zastępczej.
Słowa kluczowe: wolność sumienia i wyznania, prawo do poszanowania życia rodzinnego, adopcja, opieka zastępcza, religijne wychowanie dziecka, islam
Oliwia Rybczyńska
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Warsaw, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8666-7062).
Religious Upbringing of a Child in the Context of Intercultural Adoption. Commentary on Judgment of the European Court of Human Rights of 10 December 2021, 15379/16, Abdi Ibrahim v. Norway
How far does a biological parent’s right to decide on the religious upbringing of a child placed in foster care or with an adoptive family extend? In the case of Abdi Ibrahim v. Norway, the European Court of Human Rights held that a biological parent has the right to enable their child to retain ties with their religion and culture. However, the judgment leaves doubt as to the scope of this right, particularly considering the autonomy of the child and their best interests. The commentary presents the key facts of the case, the Court’s argumentation included in the judgment, as well as critical remarks about the judgment. Application of the standards developed in this case in a subsequent ECtHR judgment relating to intercultural foster care is also discussed.
Keywords: freedom of religion or belief, right to respect for family life, adoption, foster care, religious upbringing of a child, Islam
Bibliografia / References
Agnich L.E., Schueths A.M., James T.D., Klibert J., The effects of adoption openness and type on the mental health, delinquency, and family relationships of adopted youth, „Sociological Spectrum” 2016/5.
Atkinson A.R., Coleman III T.J., Are children born atheists? [w:] Atheism in five minutes, red. T. Taira, Sheffield 2022.
Cantwell N., Holzscheiter A., Article 20: Children Deprived of Their Family Environment [w:] A Commentary on the United Nations Convention on the Rights of the Child, red. A. Alen, J. Vande Lanotte, E. Verhellen, F. Ang, E. Berghmans, M. Verheyde, Leiden 2008.
Do Vale Alves A., Children’s Religious Identity in Alternative Care and Adoption: The Need to Recentre the Child’s Best Interest in International Human Rights Adjudication, „Human Rights Law Review” 2023/2.
Garlicki L. [w:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, t. II, Komentarz do artykułów 19–59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Garlicki, Warszawa 2011.
Kohler J.K., Grotevant H.D., McRoy R.G., Adopted Adolescents’ Preoccupation With Adoption: The Impact on Adoptive Family Relationships, „Journal of Marriage and Family” 2002/1.
Kuźnicka D., Prawo do tożsamości jako prawo dziecka – wybrane zagadnienia, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2016/2.
Loibl E., Abdi Ibrahim v. Norway: A new Zeitgeist regarding (intercultural) adoptions at the ECtHR, https://strasbourgobservers.com/2022/04/11/abdi-ibrahim-v-norway-a-new-zeitgeist-regarding-intercultural-adoptions-at-the-ecthr (dostęp: 20.12.2023 r.).
Marshall J., Cultural, Linguistic and Religious Identity and Care: recent developments in the case law, https://strasbourg-observers.com/2023/09/05/cultural-linguistic-and-religious-identity-and-care-recent-developments-in-the-case-law (dostęp: 20.12.2023 r.).
Mørk A., Sandberg K., Schultz T., Hartoft H., A Conflict between the Best Interests of the Child and the Right to Respect for Family Life? Non-Consensual Adoption in Denmark and Norway as an Example of the Difficulties in Balancing Different Considerations, „International Journal of Law, Policy and the Family” 2022/1.
Zuckerman P., Are Human Beings Naturally Religious? A Response to Christian Smith [w:] Homo Religiosus? Exploring the Roots of Religion and Religious Freedom in Human Experience, red. T.S. Shah, J. Friedman, Cambridge 2018.
prof. dr hab. Konrad Kohutek
Autor jest kierownikiem Katedry Prawa Publicznego Gospodarczego na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1249-301X).
Wertykalne ustalanie minimalnych cen odsprzedaży a antykonkurencyjny cel porozumienia – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 29.06.2023 r., C-211/22, Super Bock Bebidas SA AN, BQ przeciwko Autoridade da Concorrência
Wyrok w sprawie Superbock Bebidas odnosi się do wertykalnego ustalania cen odsprzedaży, tzw. RPM (ang. Resale Price Maintenance), czyli zagadnienia, co do którego sądy unijne dotychczas rzadko miały okazję się wypowiadać. Poprzednie orzeczenie odnoszące się do oceny RPM na gruncie przewidzianego w art. 101 ust. 1 TFUE zakazu porozumień antykonkurencyjnych (w sprawie Pronuptia) wydane zostało w 1986 r. Glosowany wyrok jest godny uwagi przede wszystkim dlatego, że przyjmuje kwalifikację antymonopolową dotyczącą RPM, która odbiega zarówno od podejścia Komisji Europejskiej (Prezesa UOKiK), jak i polskich sądów (rozpatrujących tego rodzaju porozumienia w świetle krajowego zakazu – jakkolwiek wzorowanego na jego „unijnym odpowiedniku”). W wyroku w sprawie Superbock Bebidas Trybunał Sprawiedliwości uznał, że co do zasady RPM nie należy klasyfikować (per se) jako porozumienie mające antykonkurencyjny cel w rozumieniu art. 101 ust. 1 TFUE, tj. nie można go zaliczać do tej kategorii na podstawie samego tylko faktu, że jest ono porozumieniem cenowym. Komentowane orzeczenie bliskie jest zatem bardziej ekonomicznemu (opartemu na skutkach) podejściu do wdrażania reguł konkurencji (tzw. effects based approach), nakładając na organy antymonopolowe wyższy ciężar dowodowy na potrzeby uznania, że RPM narusza zakaz porozumień antykonkurencyjnych (z art. 101 ust. 1 TFUE lub art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów).
Słowa kluczowe: ustalanie minimalnych cen odsprzedaży (RPM), porozumienia wertykalne, antykonkurencyjny cel porozumienia, prawno‑ekonomiczny kontekst porozumienia
prof. dr hab. Konrad Kohutek
The author is head of the Department of Public Economic Law, Faculty of Law, Administration and International Relations, Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, Poland (ORCID: https://orcid.org/0000-0003-1249-301X).
Vertical Resale Price Maintenance and the AntiCompetitive Object of an Agreement. Commentary on Judgment of the Court of Justice of 29 June 2023, C-211/22, Super Bock Bebidas SA, AN and BQ v. Autoridade da Concorrência
The judgment in Superbock Bebidas refers to the so-called RPM (Resale Price Maintenance). This is an issue on which EU courts have rarely had the opportunity to rule (the previous judgment on the assessment of RPM under the prohibition of anti-competitive agreements provided for in Article 101(1) TFEU – in Pronuptia – was issued in 1986). The commented ruling is noteworthy primarily because it adopts an antitrust classification of RPMs which differs from the current approach of the European Commission (President of the Polish Office of Competition and Consumer Protection) and also of Polish courts in this matter. In the judgment in Superbock Bebidas, the CJEU held that, in principle, an RPM should not be classified (per se) as an agreement having an anti-competitive object within the meaning of Article 101(1) TFEU, i.e., it cannot be included in that category merely because it is a price agreement. The ruling is close to a more economic (effects-based) approach to the enforcement of competition rules, imposing a higher burden of proof on antitrust authorities for the purposes of finding that an RPM violates the prohibition of anti-competitive agreements.
Keywords: resale price maintenance, vertical agreements, anti-competitive object of the agreement, legal and economic context of the agreement
Bibliografia / References
Aziewicz D., Pytanie o zasadność stosowania analizy ekonomicznej wobec minimalnych cen odsprzedaży w polskim prawie konkurencji, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2013/3.
Bennett M., Fletcher A., Kneepkens M., Resale Price Maintenance: Economics Call for a More Balanced Approach, „Competition Law Review” 2007/12.
Bolecki A., Polish Antitrust Experience with Hub-and-Spoke Conspiracies, „Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies” 2011/4(5).
Bolecki A., Ustalanie minimalnych cen odsprzedaży. Czas na zmiany? Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23 listopada 2011 r. w sprawie III SK 21/11 (Röben Ceramika Budowlana), „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2012/3.
Fidała J., Narzucanie minimalnych i sztywnych cen odsprzedaży z punktu widzenia celu oraz skutków rynkowych, „internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2012/3.
Grzejdziak Ł., Ustalanie cen odsprzedaży towarów w prawie europejskim i amerykańskim. Studium prawnoporównawcze, Łódź 2020.
Grzejdziak Ł., Zakaz ustalania cen odsprzedaży towarów. Warunek sine qua non efektywnej konkurencji czy nieproporcjonalne ograniczanie wolności gospodarczej? [w:] Konstytucyjna zasada wolności gospodarczej, red. W. Szwajdler, H. Nowicki, Toruń 2009.
Gundlach G.T., Manning K.C., Cannon J.P., Resale Price Maintenance: A Review and Call for Research, „American Antitrust Institute Working Paper” 2014/14-03.
Kohutek K., Antykonkurencyjny cel lub skutek porozumienia w kontekście wertykalnego ustalania cen odsprzedaży [w:] Prawo konkurencji. 25 lat, red. T. Skoczny, Warszawa 2016.
Kohutek K., Glosa do wyroku SN z dnia 23 listopada 2011 r., III SK 21/11, LEX 2013.
Kohutek K., Ujednolicanie cen w ramach franczyzy jako porozumienie mające antykonkurencyjny cel – uwagi krytyczne do wyroków Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 10.01.2018 r., VII AGa 828/18, i Sądu Najwyższego z 9.10.2019 r., I NSK 89/18, „Glosa” 2020/3.
Kyprianides G.P., Should Resale Price Maintenance be Per Se Illegal?, „Competition Law Review” 2012/8.
Miąsik D., Porozumienia, których celem jest ograniczenie konkurencji w rozumieniu art. 81 ust. 1 TWE. Glosa do wyroku TS z 20.11.2008 r. w sprawie C-209/07, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009/8.
Nagy C.I., Resale Price Fixing after the Revision of the EU Vertical Regime – a Comparative Perspective, „Acta Juridica Hungarica” 2013/4.
Niels G., Jenkins H., Kavanagh J., Economics for Competition Lawyers, Oxford 2011.
Kamil Kapica
Autor jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz Zakładzie Prawa Europejskiego Polskiej Akademii Nauk
(ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5932-4953).
Stosowanie zasad ogólnych prawa Unii Europejskiej przez krajowe organy podatkowe – glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 24.02.2023 r., I SA/Bk 1/23
Niniejsza glosa stanowi omówienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 24.02.2023 r., I SA/Bk 1/23, i dokonanej w nim aplikacji wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-935/19, Grupa Warzywna. Istotą analizy jest wskazanie, w jaki sposób, na podstawie całokształtu obowiązujących w prawie krajowym przepisów i metod wykładni, należy stosować przepis prawa krajowego art. 112b ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług niezgodny zakresowo (kontekstowo) z prawem unijnym, celem osiągnięcia, w danych okolicznościach faktycznych, rozstrzygnięcia zgodnego z unijną zasadą proporcjonalności. W konsekwencji krytycznej oceny stanowiska organów obu instancji glosa uwidacznia, zgodnie z regułą Costanzo, obowiązek organów i sądów krajowych urzeczywistniania zasad prawa unijnego w procesie stosowania prawa krajowego (w tzw. sprawach unijnych).
Glosa powstała w ramach realizacji grantu Narodowego Centrum Nauki pt. „Wpływ zasad prawa UE na nakładanie kar pieniężnych przez krajowe organy administracji publicznej” nr 2021/43/B/HS5/01252.
Słowa kluczowe: zasada proporcjonalności, wykładnia zgodna, art. 112b ustawy o VAT, dodatkowe zobowiązanie podatkowe, zakresowe stosowanie przepisu
Kamil Kapica
The author is a PhD student at the Doctoral School of Social Sciences, University of Warsaw, Poland, and the Department of European Law, Polish Academy of Sciences (ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5932-4953).
Application of General Principles of European Union Law by National Tax Authorities. Commentary on Judgment of the Provincial Administrative Court in Bialystok of 24 February 2023, I SA/Bk 1/23
This commentary provides an overview of the judgment of the Provincial Administrative Court of 24 February 2023, I SA/Bk 1/23, and the implementation in it of the judgment of the Court of Justice in case C-935/19, Grupa Warzywna. The essence of the analysis is identifying how, under the entirety of provisions and methods of interpretation applicable to national law, the provision of Article 112b of the VAT Act of 11 March 2004, whose scope is (contextually) inconsistent with EU law, should be applied to achieve, in the facts of a given case, a result compatible with the EU principle of proportionality. Given the critical assessment of the position of the authorities in both instances, the commentary highlights, following the Costanzo rule, the obligation of national authorities and courts to give effect to the principles of EU law in the process of applying national law (in the so-called EU cases).
The commentary was prepared as part of implementation of National Science Centre grant titled ‘The impact of EU law principles on the imposition of fines by national administration authorities’, No. 2021/43/B/HS5/01252.
Keywords: principle of proportionality, consistent interpretation, Article 112b of the Polish VAT Act, additional tax liability, scope of application of a provision
Bibliografia / References
Janczukowicz K., Przesłanki dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT, LEX 2021.
Mariański A. [w:] Ordynacja podatkowa. Komentarz, red. A. Mariański, Warszawa 2023.
Miąsik D. [w:] System Prawa Unii Europejskiej, t. 2, Zasady i prawa podstawowe, red. D. Miąsik, Warszawa 2022.
Mudrecki A., Zasada proporcjonalności a sankcje przewidziane w ustawie o podatku od towarów i usług. Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 grudnia 2021 r. I FSK 1035/18, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2022/7–8.
Presnarowicz S. [w:] Ordynacja podatkowa, t. 2, Procedury podatkowe. Art. 120–344. Komentarz aktualizowany, red. L. Etel, LEX 2023.
Szpyrka M., Europejskie standardy stosowania kar pieniężnych na przykładzie polskiego prawa telekomunikacyjnego, Warszawa 2020.
dr hab. Ilona Przybojewska
Autorka jest adiunktem w Centrum Prawa Ochrony Środowiska na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Bezpieczeństwo energetyczne jako przesłanka uzasadniająca wprowadzenie ograniczeń swobód gospodarczych – komentarz i wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 10.07.1984 r., 72/83, Campus Oil Limited i in. przeciwko Minister for Industry and Energy i in.
W komentowanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości, oceniając irlandzki nakaz zakupu określonego udziału ropy naftowej z krajowej rafinerii z punktu widzenia swobody przepływu towarów i zakazu wprowadzania środków równoważnych do ograniczeń ilościowych, uznał cel zapewnienia stałego, minimalnego zaopatrzenia w produkty petrochemiczne jako wykraczający poza czysto ekonomiczne interesy i wpisujący się w przesłankę bezpieczeństwa publicznego, a więc mogący uzasadniać odstąpienie od wspomnianej swobody. Podkreślając kluczowe znaczenie produktów petrochemicznych, Trybunał de facto (choć nie wprost) uznał, że okolicznością usprawiedliwiającą niezapewnienie swobodnego przepływu towarów w ramach przesłanki bezpieczeństwa publicznego może być zagrożenie bezpieczeństwa energetycznego. W kontekście prawa energetycznego rozstrzygnięcie to zachowuje znaczenie zwłaszcza jako uwypuklające ważką rolę bezpieczeństwa energetycznego.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo energetyczne, swoboda przepływu towarów, ograniczenia swobody przepływu towarów, zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym
dr hab. Ilona Przybojewska
The author is an assistant professor at the Centre of Environmental Law, Faculty of Law and Administration, Jagiellonian University in Krakow, Poland
(ORCID: https://orcid.org/0000-0003-2756-6664).
Energy Security as a Criterion Justifying the Introduction of Restrictions on Economic Freedoms. Commentary and Judgment of the European Court of Justice of 10 July 1984, Case 72/83, Campus Oil Campus and Others v. Minister for Industry and Energy and Others
In the commented ruling, the European Court of Justice, assessing the Irish order to purchase a certain share of oil from a domestic refinery from the point of view of the free movement of goods and the prohibition of measures equivalent to quantitative restrictions, recognized the objective of ensuring a permanent, minimum supply of petrochemical products as going beyond purely economic interests and being part of the grounds of public security – which may justify non-application of the aforementioned freedom. Emphasizing the key importance of petrochemical products, the Court de facto (although not explicitly) held that a threat to energy security may justify failure to ensure the free movement of goods on the grounds of public security. The judgment remains significant, in particular as it emphasizes the important role of energy security.
Keywords: energy security, free movement of goods, restrictions upon free movement of goods, prohibition of quantitative restrictions and measures having equivalent effect
Bibliografia / References
Czapliński W., Szwarc M., Swoboda przepływu towarów [w:] Prawo Unii Europejskiej. Prawo materialne i polityki, red. J. Barcz, Warszawa 2005.
Gunst A.J., Energy Trade in the European Common Market – Free Movement, Exceptions and Regulatory Inactions, „Journal of Energy & Natural Resources Law” 2003/4.
Hatzopoulos V., Justifications for Restrictions to Free Movement: Towards a Single Normative Framework? [w:] The Reach of Free Movement, red. M. Andenas, T. Bekkedal, L. Pantaleo, Haga 2017.
Jurgilewicz M., Znaczenie i istota bezpieczeństwa energetycznego – zarys problematyki [w:] Bezpieczeństwo energetyczne Polski w Unii Europejskiej – wizja, czy rzeczywistość?, red. T.Z. Leszczyński, Warszawa 2012.
Kaliski M., Staśko D., Bezpieczeństwo energetyczne w gospodarce paliwowej Polski, Kraków 2006.
Miąsik D. [w:] Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Komentarz, t. 1, red. A. Wróbel, Warszawa 2008.
Nowacki M., Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego w UE, Warszawa 2010.
Nowak B., Bezpieczeństwo energetyczne Polski w kontekście bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej „Krytyka prawa. Niezależne studia nad prawem” 2010/1.
Nowak B., Gas market liberalization and energy security. Legal and institutional aspects, Warszawa 2012.
Riedel R., Supranacjonalizacja bezpieczeństwa energetycznego w Europie. Podejścia teoretyczne, Warszawa 2010.
Szafrański A., Prawo energetyczne. Wartości i instrumenty ich realizacji, Warszawa 2014.
Vandermeersh D., Restrictions on the Movement of Oil in and out of the European Community: The Campus Oil and Bulk Oil Cases, „Journal of Energy & Natural Resources Law” 1987/1.
Żurawik A., Interes publiczny w prawie gospodarczym, Warszawa 2013.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – dr Michalina Szpyrka (autorka jest adiunktem w Zakładzie Prawa Europejskiego Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz starszym asystentem sędziego w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Case law of the Supreme Court – dr Michalina Szpyrka (the author is an assistant professor in the Department of European Law at the Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences and a senior judge’s assistant at the Labour Law and Social Security Chamber of the Supreme Court, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0001-7678-5287).
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – dr Robert Talaga (autor jest asesorem w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Poznaniu, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Case law of the Supreme Administrative Court – dr Robert Talaga (the author is an assessor at the Provincial Administrative Court in Poznań, Poland, ORCID: https://orcid.org/0000-0002-5281-2188).
Bibliografia / References
Bartosiewicz A., Kubacki R., VAT. Komentarz, LEX 2010.
Zamów prenumeratę: https://www.profinfo.pl/czasopisma
