Ten artykuł zamyka cykl „Rekonstrukcja edukacji w XXI wieku”. Zhumanizowane rozpoznawanie przebiegu i wyników uczenia się czynimy głównym zagadnieniem dydaktyki właściwej dla epoki ułatwionej dostępności do ogromnych zasobów informacji i technik operacyjnych. Wyzwolenie inicjatywy uczniów pomnaża jednak obowiązki kadry pedagogicznej i wymaga od niej szerszej kompetencji.
Fragment artykułu z miesięcznika „Dyrektor Szkoły” 2025/10
Diagnoza jest rozpoznaniem jakości współdziałania elementów pewnego układu żywego lub mechanicznego, a diagnostyka teorią i praktyką dokonywania diagnozy. Sięgamy do niej, gdy układ zawodzi, więc najsilniej kojarzy nam się z medycyną, sztuką wykrywania i leczenia chorób, ale stopniowo ogarnia także inne dziedziny ludzkiej działalności, w tym edukację.
Pod okiem Tadeusza Kotarbińskiego, twórcy prakseologii – teorii „dobrej roboty”, powstało dzieło porządkujące funkcje diagnozy (Ziemski, 1972). Czytamy w nim, że na diagnozę pełną składają się następujące diagnozy cząstkowe:
a) typologiczna – w edukacji polegająca na zaliczeniu ucznia do pewnej kategorii temperamentu, uzdolnień, środowiska, motywacji, stylu uczenia się; jest powszechna i bywa pochopna, ale nawet oparta na pomiarze nie wystarcza do kierowania uczeniem się;
b) genetyczna – w edukacji odtwarzająca ścieżkę rozwoju motywacyjnego i poznawczego ucznia; jest ujawnianiem jego życiorysu na podstawie świadectw szkolnych oraz informacji uzyskiwanych w kontaktach z uczniem i opiekunami;
c) znaczenia – w edukacji wskazująca na okoliczności wyznaczające ścieżkę rozwojową ucznia; ten może ich nie doceniać, ale dojrzały pedagog potrafi je wyróżnić i (jeśli uzna to za pożyteczne) uświadomić uczniowi ich oddziaływanie;
d) fazy – w edukacji posługująca się teoretycznymi modelami umysłowego i moralnego rozwoju ucznia; na ich podstawie nauczyciele tworzą hierarchie przedstawiające proces zdobywania umiejętności objętych programami przedmiotów szkolnych;
e) prognostyczna – w edukacji dotycząca dalszego rozwoju ucznia; jej wartość jest zależna od trafności założeń o przyszłych warunkach uczenia się i motywacji ucznia do pokonywania trudności, jakie pojawią się w nowych sytuacjach.
Zamów prenumeratę: www.profinfo.pl/sklep/dyrektor-szkoly,7340.html