Burgerparticipatie, levensbeschouwing en politieke besluitvorming

Eric LANCKSWEERDT, “Burgerparticipatie, levensbeschouwing en politieke besluitvorming”, NjW 2023, afl. 483, 422-435.

Levensbeschouwing en politiek

Het is zinvol om levensbeschouwelijke inspiratie te verbinden met politieke besluitvorming. Burgerparticipatie biedt daartoe mogelijkheden.

Levensbeschouwing: wat en waarom

• In de bijdrage wordt kort verduidelijkt wat men onder begrippen als levensbeschouwing, religie, spiritualiteit en secularisering dient te verstaan. Veel belangrijker dan een precieze definiëring is evenwel de maatschappelijke betekenis van levensbeschouwingen.
• Toonaangevende filosofen zoals Nussbaum, Habermas en Sandel zijn van mening dat levensbeschouwelijk inspiratie een plaats verdient tijdens het politieke debat.
•  Levensbeschouwingen vormen een bron van zingeving. Zij helpen ons bij het zoeken naar antwoorden op de uitdagingen waarvoor de hedendaagse samenleving zich geplaatst ziet.
•  Eeuwenoude tradities reiken ons de hand om het beste van onszelf te geven, ook in de publieke sfeer. Zij omvatten immers een ethische dimensie die ons inspireert om het individualisme te overstijgen en een geëngageerd burgerschap op te nemen.
• De ervaring leert dat levensbeschouwingen ons aansporen tot maatschappelijk en politiek engagement.
• Levensbeschouwelijke inbreng biedt een meerwaarde voor heel wat beleidskwesties en regelgeving, zoals bijvoorbeeld op het domein van armoede, faire fiscaliteit, bio-ethiek, omgang met artificiële intelligentie, zorg en welzijn, ecologische uitdagingen, asiel en migratie.
• Vanzelfsprekend dient levensbeschouwelijke inbreng te gebeuren binnen de geldende juridische randvoorwaarden, zoals de scheiding van kerk en staat. 

Hoe kan men levensbeschouwing verbinden met politieke besluitvorming?

• Via burgerparticipatie dienen zich mogelijkheden aan om levensbeschouwelijke inspiratie daadwerkelijk en met voldoende impact te laten doorstromen naar de politieke besluitvorming in organen die bindende beslissingen nemen.
• Eerst worden daartoe enkele algemene mogelijkheden verkend.
• Daarna wordt nagegaan welke rol adviesraden en overlegstructuren op federaal, Vlaams en lokaal vlak zouden kunnen spelen. Ook methodes die het daglicht zagen in het kader van de deliberatieve democratie, bijvoorbeeld burgerpanels of gemengde commissies van verkozen politici en burgers, bieden perspectief.
• Een andere piste bestaat erin dat de Senaat een rol opneemt als interlevensbeschouwelijke reflectiekamer, een rol die haar niet vreemd is. In een tijd waarin de waan van de dag, mediatisering, polarisatie, rusteloosheid en haast het politiek debat al te vaak kenmerken, kan een assemblée waarin sereen, diepgaand en veelzijdig gedialogeerd wordt over de grootste maatschappelijke uitdagingen, ongetwijfeld een erg zinvolle bijdrage leveren aan de democratische besluitvorming.

Een wenkend perspectief

Het loont de moeite om via burgerparticipatie de rijkdom van levensbeschouwelijke inspiratie te verbinden met politieke besluitvorming.

Auteur